^ a nt c It
ber
•
s Z
®
S JO
*^ ;^
^ Cl
- u O
Īgi"
3}cn teii
UMicn
?Joii bcn
ncrbciifii
S?erjialtni§ ber
©cborenen
ilu bcn
@e(lorbencn.
miil. 1 ivbl.
iniil trbl
manni.
tt)cibl.
ierc StaM:
ift
Summa
43
24
27
15
- 16
- 9
24
12
19
15
9
~24
12
6
+ 9
- 3
7
6
()7| 42 1 4- 25
36! 31
+ 121+ 13
b. etaMtļ?eil:
rift
gabe M Siflrift^
41
55
50
31
34
24
- 10
- 21
26
24
26
25
1
1 29
25
18
18
14
1
1
13
16
10
I
+ 6,'
- 8
- 11
■■
-- 4
-- 13
-- 13
Summa
J46J 89 14- 57
75
: 71
50 ļ 39
+ 25 1
+ 32
ler Stabttbfil:
rift
gabe U6 Diftriftii
iSumnm
80
()4
%
54
32
61
56
+ 26
32
35
" 52
1
37
29
62
53
1
43
35
34
55
32
19
31
28
22
13
30
28
+ 5
10;
- 31 1
- 25
+ ll
- 21
-- 22
-- 4
-- 27.
349 1 203 1+ 146
182 167
110 1 93
4^72J
+ 74
er ©taMtbcil:
•ift
gabc ^fd Diflrifti?
@umina
G6
111
33
70
' 33
+ 41
28
55
1
38
56
17
40 ļ
16
30
+ 11
+ 15
22
-- 26-
177 1
13|
103 1+ 74
83 1 94
57 1 46
+ 26 1
+ 48
gabe b. StabttbeiLi
27 i- 14
5) 8
201 7
~ 151+ t
pr reiļiftrirtcn ļalU:
:j 1H% ....
752
464
+ 288
381
371
261
203
+ 120
72
- 58
- 85
- 85
- 41
- 64
- 17
-12
- 25
+ 168.
- 49;
-- 48
-- 79-
-- 73
-- 96'
-- lOi*
-- 33;"
.■|rHiļ40'
- 1
Rigasche stadtblātter
Literārisch-praktische būrgerverbindung in Riga
1N^8 ....
1887 ....
459
474
407
450
- 52
" 24
2371
262
222
212
225 1
237 1
182
213
i
i
Harvard College
Librarjr
1
THB GITT OF
Azehibald GarjGoolidge^FliJ)
ļāi iālūBlIfflUiālliāHMāll
I
«
V
♦
Dr. ^tthut ^aeidķau.
Digitized by LiOOgle
Hiirvard Cvliege Ubmrjf
\J» Lv Jiiu^)W
;i(0BMieHO ^eil3ypoI>. Pāra, 31 Jlfii»6ņ& 1896 roA»-
Digitized by>Google
Der 0toninibaum ī^i^tttš ttnb tom^oiHlIrn Vit9«9 PtM^ M tkļitta^,
t)on "55aul goW 99.
@cf(^t(^tr ber Dom-iliri^e m dti^a, oon 3o^nn 9ti(^oeI 9t((^tcr 107.
Ofnrftanarn au cfncr 6(trift ntib nncm^unt ^ 8f(agmine ĪRi^ai 1656,
MII Dr. 3r. 9(rncmann jan. 123.
3»ci Sdtrage ;(ur ®rf(^i(fete ber etabt Jtcren^ufen, Don Q. ^(im 13U
9pb ben ^0(<)ieiten ber £etten, 90n ^ofior ^draer 139.
Vrtanbe, bie in beii 9niiibiriii ber nmiln m t<M^(oI«f<|rii IKr^c «m
5. ?P?ai 1896 gelrfit rrorben 147.
3nm 17. mi 1796. din ($)ebenfblatt iom ftiiiibcr46(riflrn ZobKtage ®olt^ib
3riebri(^ ©tenberd 155.
%ui riner %bta$h\xUt, t>on Dr. 3offp( ^irgenfo^n^ Serltn 163.
3&r ®ef(^{(btr brd "laubftummetfDttbiiBgiiDcfaii bi bm baltifl^fn ^I01»<ii|ai#
bon $b. 3nrelber0 171, 179.
^fl<fr# Vtif3ri(bnan0(ii, 99ii <|. f?ettiG 187.
Uebcr StruU, »on (E. muiQ 195.
3ur @efd?l(t(f ber iJcnfurate {n 8^iaa, oon O. f). 203.
(Srunb^ilgc etned ^lanrd j^u einer in Siolanb crriit^tenben Uniocrfil&l, oon
Brirbricb t)a»» Sen^, Obrrpoftor {n Z>^t, 1798 219, 987, 935, 949, 951.
Zold'i Vianum, t>on d. 1D?cll(9 259.
Son ber blaaen (Sompagnie Sttaa 275.
tar ®ercbictte ber beutfiben jtonfnlale in 9)iaa, von D. $>. 983.
nfamraflcfluiis ber aud ben bAUifl^n ^rot>rnaen grbūrtigen ruffifi^ Ocnerol-
gouoerneure unb ©ouoerneure »oiii 3fl^Te 1797—1861 307.
(iin intcreffanler gunb. (^itab^e be^ j>uinani0eii ganiet |>ermann.) 308.
Iteber riaif^e 8auiiieWer, bon C Stemg 333.
Dantrnaprung (n ĪRi^ū, mi ti aemefen, i>on 3. <E- Sto^e 341.
9eriti{f(bted. (Sin 300 {at^īi^eē 3ubi(aum. {&t'ē ^onbrnt in ffii^a.) 335.
^itnfatnren in SU- Stiga 369. f)dbe ber XķQrnte Sliga unb 9?et>ar,
ļJflafJcruno ber 53i>rftabt-@tTaffn 343.
^pecifiration aUer C^rb* unb gcfaufter ©rāber, auc^ Sage'@teOen )ur Ser*
toefuna mit i^rcn 9{uinmern, in ber @t 3acobi' ober @^»ebifiben itircbe
xn SRiga, n>orin bie, fo bitf (ie)u barin oegroben toorben, att<b femerMo
oearaben toerbrn fdnnen tttitič)r\ti, unb gefībrieben toerben f&nnen. vv«
rietēt Anno 1671 im 3u. !Wlt0etfce(lt bon ffi. ^efne 349, 357.
audbefferuna bed Slltard ber @t. ^etri'^ircļ^e 1760 365, 373.
neber ^Metni^ Stttv^t, bon IVelifs 397.
Sniii 99» t^ccember 418.
II. jļanbel mh 9ii)i|ffal)rt. tiolh^tnitt^fitiaft unb <8ciiuiNiiil|i9Cf.
^er Sert^ tti ^ttgaer djpoīiē aur 8ee im 3a^Te 1895 63.
9ii0Od 9aut(atidfeit feit 1879 7i.
geuerfc^aben in fRiQa im 3a|rc 1895 71.
mi^ai at^eberei 112.
®eoaTap^if(^<i@tatiflif(^ed and bem ^^eutfi^en 8iet(^ 165.
tleriilt be6 tbe<iter f oiii< tf < ber grof en Ottbe Ibcr bie ScrtMttmifl bc9 Stobt*
tfieaterd fOr tie 3eit vom 21. fCnsnt 1895 bi6 nm 91. Inanft 1896.
(9. Sfrtt)artune^iQi)r.) 315.
9ie(^enf(^aftdberi(^1 ber Siitme Sieimer^fi^en 9ufleiiM(anfiaU ^u dii^a fftr bad
1895 309,
1
IV
3a^rrtf' unb ^i^ung^bericbte trr liirrartfd^n^raftifc^rn SttrgermUnfrnna 1, 9,
20, 27, 35, 43, 51, 54, 59, 67, 75, 291, 389, 415, 417.
9la«taf»I ffir Cbba<Hofe 3, 12, 19, 4e, 115, 369, 327.
Šlfilrfblicr Quf bic erftcn filnfunbjtBonjffl O^^^ 53fftcf)fn(< (if). giocnnbcr 1870
bU 15. 9iooembcr 1895) ber I. 2?ciftifact>e ber rit.-prall. ©ata«»"'>in^»"fl
»u 3?iga, »on 9iotor 3. g^jirarg ^3, 91.
Offi^t ūber bad Stinben^rim pro 1895, «on C#lar M^naflcl 116.
55ad 9flifla^(t)f vStablart^it) tm 3abrc 18!'5 267.
3aļtei)beri(^t bed Oioanaeitfdjen Sangling^Dcreind iu ^iga ūhtz tai ^titini'
iū^t mxh 1S95 %it mtk 1896 325.
Mft d0Hd tiiib Srbfit ber 3ftn0<<n0^t)creinc 405.
T)ad 3a(>r 1^^^^ 1-
9ud ben ^ir4)en0fnieiiibfn. ©etouft. ^ufgebotrn. ^raraben. 7, 17, 24, 32,
41, 4», 57, 63, 73, 81, 88, 96, 104, 112, 131, 128, 136, 144, 152,160,
168, 177, 184, 192, 201, 208, 217, 224, 232, 240, 248, 356, 264, 272,
280, 289, 295, 305, 313, 322, 328, 338, 346, 354, 362, 370, 378, 386,
394, 402, 410, 419.
®ccbcnbcri(tt iJber 3nffftion^franfbeitfn 8, 18, 26, 34, 42, 50, 58, 66, 74,
82,90, 98, 106 114, 122, 130, 1HS, 116, 154, 162, 170, 178, 186, 194,
202, 210, 218, 226, 234, 242, 250, 258, 266, 274, 282, 290, 298, 306,
314, 324, 332, 340, 348, 356, 364, 372, 380, 388, 996, 404, 412, 420.
flOtljen 6, 30, 39, 53, 71, 87, 102, 110, 118, 125, 135, 144, 151, 159,167,
175, 183, 190, 196, 214, 223, 232, 248, 255, 263, 279, 293, 302, 309,
336, 344, 352, 360, 370, 375. 385, 393, 398, 408, 417.
Scitrage sur ^orbibOat^f^atiftif ĪRm^. 9filūqt sn bcn 2trn. I, 4, 8, 14, 17,
21, 25, 33, 36, 40, 41, 49, 52.
Ucbrrfi(|lt itber tU jur Strgiflrirung oflanfllcn O^tbmitn, ©terbffdUe unb Sbf*
f^llf^ungen. ©dloo* i» ^tn Sttn. 1, 5, 7, 9, 14, 1h, 22, 29, 34, 37,
41, 45, 49, 52.
2>ur(^f(t>n{tt^^reife ber ntitnili^^tn ZibtnmUiti in Stifia im 3a^rc 1895.
fdtHaQt iu 9?r. 10.
V. «itetārifdie?.
^{euere Historica baltica, oon 31. ^oelttau. cr^iu^eilun^en auē bei Uolanbifc^cn
0cW(ķtf. 9b. Xvl, 2, £)fto, Dr. toed. ī)it ftnr«, ^b>- nnb
«firanber auf ber Unimfftfit StMQiUxQ i. ^r. X% II. t711-lsoo.
ģr. ©(enemann jun., SBrfpfe unb ?lftfnfiilcff ņir ©ei'rfjidMe tcr ^Ofrfbeibif^img
unb Āapitulotion ©orpat^ 1656. gr. 5i3ienemaiui juu., ^apitulatiou
X)on)aid 1704. ©Iļ^ungdberifb'e ber furlfinbifi^en ©efrOfctaft fur VtteMtur
unb ^unfi aud bem ^ai^rt 1895. 5llfrcb ». ^ebfnftrcm. Vii 5?c^icbungcn
mifc^en Š^luilanb unb ^ranbrnbura ivaķrenb bed erfien norbifcben SLiitati,
1655 hit 1660.) 211.
Zi^', t^' unb Furlanb{fd)pd Urfiīnbenbuc^. 8b, 10. ^AU^gcorbrn «on
@tbn?arf, ron 51. <poe((^au 299.
m^M Bd)xaQtn ber mim unb Slemlcr. (@lirba — aneitig), oon 31. ^orli^au 381.
Digitized by CjOOgle
damabdfi 103.
IbfnbefTrn brr SnU^Iieber ber 8tr0rr»
tJcrMnbung 394.
SbrnbuntrtMtuna bet ®tabt«9ieal'
Wfer3l.
— . 362.
abituncntcn tcr BtūtU^tai^Mt 310.
— Hi @tat>t'(lJ9mna^um<J 310.
^Iblagbutle 163.
abf(^ieb^»^fnfpi rcn 33f9frt9a.
— bon jtonrab ^utura^cd 2o\,
— fftr SirrftoT 97ar SVartcrflcia 256.
Utor ber et. fttīi'StiītIļt \ū fHiaa
1760 365, 373.
amaUur'Sltķleten 3i.
fhnttfmdfkr 104.
?lf*arin, Obfrlcfcrfr t 418.
Suf ļcic^ n ungen,{>rtt)r(cfe^,bon (£.9trUt0
9tt0cn(e{Ianf}a(t, ^iittve 97etmerdfi(e,
miQa-y 3?e*fnf(baft(<bfr{(tt 302.
— p^otodTO^^if<^ Sinateiir*8rbdl(ii
345.
— , art^aoloaifc^c 344, 352.
— , Scitffi^e d^no^rabM^c^e 345, 361.
— , ®cmattc^ b.fiunftcerdnd 3<»,386.
%niūtūunQ, Aunf}fti(ferei 41H.
— , Stunft' unb aen)crbli(^e 418.
— , %MlMi^ «rMlrn 418.
SaUfi-^cibilIpn 198.
^auernabrung in ^tiga, bon 3. ^*
®ro0e 341.
@aumrif)rr, 9?igif(^r,bon(E.^eHio 333.
53nu<^aH8f«t iRigod fcit 1879 71.
^aounterne^mrii, S. %tf. @prof)f(^rd
afndnnfl^iflfd 3, 35, 292, 399.
Selobigungd'Slttrfiate 271.
©crflfngrfln, War, ©tObtefitrr'Sllfpff-
tor t 361.
9irantx, 393.
SJcrftbrtflung 208.
^trttia, ®, 31 j 3ubtlaum b. Sirma 102.
Ocvcr, SUļrlm; Slbfiļifbd^enefii 192.
Sf^if^onficn i»{f(^fn 3{ui(onb unb
Sranbrnburg 1655— 1660« bon
S. ». ^cben^rdm 214.
5?tfncmann, J^r., jun., Scbrift u. *pian
bon brr Srlageruna Sltaatf 1656
193.
^ert^eitigung unb Aoi^tliilatioii
tJorpatd 1656 212.
~, £i( itapilulation ^orpau 17U4
913.
Slinbenbeim, 9rri(^t pro 1885, »M
Ddfar ^^otbnagrl 116.
— , Vifbbabfr'I^cotft 125.
ber ielien 139.
adrfenbatil 176; 8ir(ļeofi^afltfberii^t
215.
S36rfenfomitc, Sligoer 152, 279.
©ornbaupt, (gbuorb 5>riftopb i 353.
Sbīott, 3. Saucrna^runa in 9)iaa
341.
^runnenflanbbilb ttttf bcn StolltAlltf'
marft 417.
33uraerpcrbinbun9 1, 9, 20, 27,35,43,
51, 54,59,67, 75, 291,989,415,
417.
^urtt^orb, ttugcn; (Sbrenmitglieb ber
lit.'proll. CflrgeroecHBtung 2.
8otler»ecf, itoiurnb; W^MHntfii
201.
c.
(£borperfonal bed ©tabt-I^eateid 168.
(S^rifhnarft 53.
dompaanie, ©laue. ju ?iiiQa 27r..
Conerei X. ort^AofPaifi^fr 337, 344,
345, 352.
9PWWk, itlt% in 9i6a 333.
19« *
X>aTtrinf)ungrn, ®efl(aife unb
mod^tniMc an Ue Sfiroccvcr»
btnbunfl 4, 10.
£)eeterd, Btobeit f 346.
a^cnfnuil fttr 8rt ». eiaH 263.
f)iaroniffen'21nnaIt 18, 135, 376,
©OAar 400.
2)ienftbotenfrQ0c 78.
IDienftbotenDiftunfl, 8. 2|. ^ptoUfi^c
3, 36, 81.
SDbbbert, 9t. b. t U
Dodniaiin 861.
VoHUxQ, S., 9?aufCfiiici(lrr; 3ttbl«
laum 135.
2)ombau>ablķeilun0 408.
Digitized by Google
VI
Ooni'^^irt^e 55 ; ®t^^ft, Wn ^ 9t.-
^i^ier 107.
ī>otpaii $ert^eit>i0uno unb jtapitula»
tion 1656, »O0 8v. Olnifiiiaiiti
jun. 212.
— , X>ic itapitulation 1704, oon gr.
Mnentami jun. 319.
MnO'S^of^TiUfe 193.
9^i^I{f§ungen in 9?{ga, 91eei{)rirung.
SRfUanc ju tcn 9^rn. 1, 5, 7, 9, 14,
\b, 22, 29, 34, 37, 41, 45, 49, 52.
9ķtmiMfikbfx bet I(t.*|^. OArgcT'
(Sidjcnbeim 5, 9, 11, 361.
(51$, afrifarciffnber grei^crr S. ». i
344.
Snttfin, ^)a^ nrfluc, 3:onbi(^tung 377.
^itūvH hanitl ^ermann 306.
^Srbgraber in ber @t. 3acobf'JHri|e
)n Sdiaa 349, 357.
9x^0īt, Soea^, int ecc, 1695 62.
gncfffjug 256.
3a((f, ^paul, 1>ex ®tammboum bon
f). b. S)e9Tau(ļ 99.
gallrnbrr^;, $)6t^e ber S^aime )lt
Sfteoal unb Stiga 343.
gaf^ing^fcli 111.
$(euerf(^aben im 3a&re 1895 71.
gKctjer, 3npttut t>. 13.
gre^erfina, jtafitrer <BtatU%fļtattU
mtbtitb, t 345.
293.
gromm, ^Jafior 81. t 1^.
Bnnb, M InlerffroiHcr 308.
©arten, «aifcrlic^er 263, 311, 353.
9ad- unb Soffern»rrf, 9t€cļ^rnf<|aft^'
Ittifķt 183.
®(bur(eii in 9i%9, 9lr0i1h<rnn0. 8e{«
lagc ben ^rn. 1, 5, 7, 9, 14,
18, 22, 29, 34, 37, 41, 45, 49, 52.
©ebrnfblott an ®. gr. ©tenber 155.
Ocbrnrtag betf €fbeiio)>o1>((4 tRefit*
^>QTb 346.
@eneralaoubrrnrure, SRuffifc^e, aud
«Manb fiebūrHn. 1797— 1661 307.
Oeograp^ifc^ ' @tattf}if(^ftf an^ bcm
Deutft^en 9?ci(b 165.
©cfcUfc^aft, f. SBereine.
OmcvMMc 963.
OkmimtnU Uš ^miofniscttbmfntf
12.
®Ubf, @ropc 119, 361.
163.
@d90iii(ter, ^einrt<ft; (SOrenmttftUcb
ber lit.rprafi. 8fl(6cmrbCttbaii9 9.
©olbrubet 184.
(3)ouiDfrnaiitcn*^rūfun9rn 184.
Oremptrr^Ccrlin, ®t^timtt €(anftSif«
rat^ 337.
®cintm, 3o^anii SU(clm, ©ttcnfung
11, 52.
H.
Pū^n, $9ifftondfuperintenb<nt ^a^or
Dr. d. ^ugo f 53.
^tldminnfii'DipIome 27 i.
f)au«mann, ^rofefTor SR. 346.
|>rbenfirom, ^tjit^ūn^tn i»if(ļien
Mnffanb mb eronbfnburg 1655
—1660 214.
f)einc, SS., 3ur @ef(ļ^i(^u ber ©tabt
Āorenbufen 131.
— , Speciffcation aOer (Srbgr&ber in
ber ®t. Oacobi'iliri^ 2» Kiga
349, 357.
^cM, ftarl, Sc|rev vnb Snfpcftortf'
grbitfe on ber 0tabt*X9i^lcrf#nfc
353
|)iU, 3amed |)cnry t 196.
^o(^|dteii ber 8fHcn, bon 9<i1tor
mrc^tr 139.
^oc^i^cit, ©olbenc. 53aron (Jbuarb
tifbcn unb 3^0"/ 6*^>- ©otoncfTf
ĪRantcitffrl 54.
— Jtaufmaiiii fR. Stiadbcro u. grau
102.
— jtoltf maim ^corg tlaaiibcr 8ct*
itU u. graa Cnritter oc^* ZsMlk
200.
— ^im. ©tabt^oupt pon 9{iga Sujufi
bbii Octtinflen unb ©emablin 3^/
teb. bon Sitrfrn 3t l.
Vccpanifer 8ouid 9ioaf((e unb
®atHn Sil^etmine, geb. taru^n
337.
— ©ffcrftar ©amufl SĒBilb- 'Sdjmibt
unb @attin (SmiUe, geb. Sulf 400.
ber t^ilnnc ber 0(<rolffn^e
^roat unb ber fMrfffn^ |tt 9U0a
343.
^ohbcviaiguno fttt Stme 13.
f«|||9fe 8, 51.
ā.
3abr, 2)ad, 1696 i.
3a9re#beH(ļt ber lit.'prafi Oftraer*
rrrbinbung flber ba9 93. Okfell'
f(^aft(J(a^r 1.
— iiber bie ^aupt' j(af[e ber (it.'praft.
Oftrgemrbfnbtiiio 9.
Digitized by CjOOgle ■
i
Onffftton^rranflMlfii; 9oi^M4t
8, 18, 26, 34, 42, 50, 58, 66,
74, 82, 90, 98, 106, 114, 122,
130, 138, 146, 154, 162, 170,
186, 194, 202, 210, 218, 2M,
234, 242, 250, 258, 266, 274,
2«2, 290, 298, 306, 314. 324,
339, 340, 348, 356, 364, 372,
-^80, 388, 396, 404, 412, 420.
3nfriber0,(žb.,Jaubflummfn-33iIbung«-
»ef«n in Un baliifAen *l)roDinArn
171, 179. •
3ntrobuf(ion M fafiorē Stari Xītn
ūtt bic Xxinitatii'mx^t 361.
3nwr» £>. ^a^vtibtritift ttt Ht.-
praft. ©flrgcroerbinbung 9.
3«bilafn: girma ®. 21. Scrtcld 103;
ilun0cni>orfff(t>e aicrbrauerci 120;
SKaurcrnieifler ®. ©o^nbfra 135;
4laufinann 5tarl ^cinridb 9leoer«
nuinn 160; SUbrIm JCaltfbrenner
168; Oberfoncfpon^fnt 3- Slofe
192; U^rnac^rrmetfter 3o(ann
©forg iJunbt 200; «cltffter 3.
®. gabtba^ 200: «)ofrat& aier.
^ranof 248; 9a|U ei^uUe 309;
Dr. Solfcrj 310; 5ltempnfrae-
f*6ft Tlarmt 310; «aiferlitter
@artfn3ll; «afjtm 3o|Kinn ItUp
344; |)ofrat( «fcuorb Sfff 360:
|)ofrotb itonfJantin Tre3ftn 376.
3ubilfium, ein 300iobrtgc^ 335,
3un0frttucnftif(nna, flear. 1805 87:
3Aii6Uii06»(rciiifi, dniM ber 405.
ilafffnorbnung 75.
^HrintniAuU 386.
M^vitt^, etobt^oopt 401.
AnbfTbeivabranflart, 3ob. (Sb. 6Ailribt«
f(^e 3, 70, 80, 391.
«iti^e, «ir<t^oImfc^e; (SIrunbiietn'
(eguna am 5. f?al 1896 147.
«ri^cn: ©eborcne, «ufflebotfne, S5e*
erabene au^ ben iliriengcmdnbfii
7, 17, 24, 32, 41, 49, 57, 63,
73, 81, 88, 96, 104, 113, 131,
128, 136, 144, 152, 160, 168,
177, 184, 192, 201, 208, 217,
384, 933, 340, 248, 256, 264,
272, 280, 289, 295, 305, 313,
322, 328, 338, 346. 354, 362,
370, 378, 386, 394, 402, 410, 419.
fffr(|cnfon)ert; 8. 9mht, O. mib 9.
^ ». goffarb 345.
gri^>of«weflf 3, 27.
tm^^odn; SLin^tinvoti^un^ 399.
feffoT ber mt^mm m hūtmtn
foi^ttdbniīum f 254.
^oUūffuitņ, 3ur (Bti^i^u ber 6tabi,
900 8. ^rine 131.
itoin(te )um Srrfauf »oii ftob nn^
?ebfn«m(ttfln 77.
iJomraerabanf, Stigacr; ©cnrralm*
fammiung 198.
^nflrinatton te ber oii0l{laiiifi|eB
Stiī(tft 135. n ^
Aonfnnena oon ©auplatifn fiir bad
„ J«««bfr5toubfJumineiiaiifWta99.
Aonfiftoriitm, StoUtebiriM; 3iiribff
31.
^•nffttiitteoto, Staat^rat^ 3naenieur,
W ber «rMicii bci mi^^
t>ūUni 55.
«onfurote, ®ef<^i(^tc ber, in miaa 203.
®efi|ii^e bet beutfi^en, in 9iioa
283.
itoniCTle: ZntfinaZua 6, 40; «ammer-
in«flf.«onafrt 31; ā^iaafītfr Ic«.
®ffangt)rrdn 31 ; t>. 3ur-mHen«
©(bmibl 40, 53, 3til; Statt
flgmnafiaften 54; SMarrp gorrcfl,
WiU$ ®re60roib<tfi^ u. TOarga-
retje (Sufffrt 102: gricberife ron
©obIfi.®rttn u. «ari SBoad 102;
Slmaltr 3oa(ļim u. ®aay ^ieblina
103, 111; 8abfl(an6 «?fera»<nftC
gerbinanb J^rfft^ unb 8abl^Iau(J
jbanfblum 120, 125; mua unb
WfoIm 8ignfr 127, 175; Sop^ic
SMcnter 135, 136; 3afon>ff» unb
^iamfnffaia 152; ^RaQta ©ftntbcr,
SRaiic Epfonber unb %xau aianbl
168; ®elfKi(((d (Ortttorinm) 175;
Soffpb $)ofmann 176, 192, 377,
385; 3ennv ©ocfc unb Olga
Anopp 198; <3c^tt>ebifc^rtf ©anarr-
quartett 215; Sbaitt Ore S48|
dlmi ^Raxiano 253; ^oO» S(c'
toriaSCumenbac^; Olga t). Stabecfi
u.Woiūi Soumgarl 360; O^^arled
glorion gicti^, 2)?arie (frbmanii
unb a. ©ernbt 361; ». 3ur-
SRfi^Un. 8. Sernbt u. SB. Seraner
361$ 8efMf<^H e<Tei(^quartrtt
362, 370; Jcrefa Sarreno 370,
376; Smma S^fDaba unb |>etnri(^
armfen 386; dūa ^ļ)amarc 400,
401; {>unniu4'®ttiil^*e^iii(M
401; «rdjangclfft 401, 408, 409;
Saan()fec409;d'AAdrftde-l'Alle-
mand 417.
*»<V8«* ©ietr{(^, oon (F. 5Wfttt'fl 397.
,4tT<ppe", ii{nber«9fyl 153; ^^re^«
beric^t 191.
vin
itr onungdbf putation b. ® tabt ^iaa 256.
— 9{tgarr 99rfniloiitilM 956.
5^r5nung<Jfftf^ in SRlga 270.
Sttuht, oon (£. 3)?ctUG 195.
Jtun^rnborfF; 8raucrei'3ubtlaum lao.
ttttt', ii^'U. (ff)(aiim liuf Ux Vinmx'
gt&t itdttigtfbff ij, 9011 Dr. Otto 211.
Ii.
^anbtaa, Orbcntlittcr, trr eiotfinbif^fn
dtmer- unb Sanbfc^aft 12h, 152.
pTfife {m 3a^rc 1895, OcOaac
ju 9lr. 15.
?*^n>crfonoI bfd ®tobt»@ymnafiumd
354.
Seni; gr. Da»{b, ^lan ju tintr Uni-
ocrfttat in Stotanb 219, 227, 235,
m 951.
^mmiottļtī fflr SrrffJanffn 995,
i\ltķtti^ult 2, 11, 20, 417.
i)?aeba(enenafy( 3, 12, 28, 80, 417.
mrien-ilinbtr*3if9l 215, 353.
bcnefiļ 256.
— , Ueber 5rube 195.
— , iolcf^ a:)tarium 259.
— , Ucbcr ri0ifje ^autnctfirr 333.
mtam, 3o(ann Wit$n (ļtofnr
®itt>e t 159.
ĪRitQŪtt>txbtiUāQt 10*
^it0Ueb(nOfl|ICli 81, 293, 389, 417.
SRitt^etlungm aud ber IioI&nbif(^en
®ef(^i(^te 9b. XVI, f>. 2 211.
SSorHbitAMflatilUr m^ai. 9niaat
ķu ben 9?rn. I, 4, 8, 14, 17, 21,
95, 33, 36, 40, 44, 49, 52,
Hlitf{(f#«(e, 9ri0«r (9. Odļpi») 55.
li.
Sllatļ^tafvl 3, 12, 19, 46, 115, 269, 327.
Staflrl, etaatiīati} d., Sbcf ber ^ifla*
fĀen ^afenbauarbeiten. X){ner 55.
9tltt|4ti9<flten«9bIdfnnQd9r(ber 10 76.
KcOfTinanii, Stati ^(intti^j doiiuUini
160.
Kotļnaael, O., 9iti^t Mn bo4
53unbfnMm pro 1895 116.
92o(iien: 6, 30, 39, 53, 71, 87, 102,
110, 118, 125, 135, 144, 151,
159, 167, 175, 183, 190, 196,
214, 223, 232, 248, 255, 263,
279, 293, 302, 309, 336, 344,
352, 360, 370, 375, 385, 393, 398.
408, 417.
£)rfOROW<f»ftoflc0<am bf# eiabt'^pnt'
naf!um»J, 345 353.
OrbinaHoii; cand. 'illfrantcr Scrgm-
grftn 103; caud. 5^ric^rid) @ra»f
103; cand. Slail ^cllrr; cand.
Oitaj (9fbnfi>f r 4(i9 ; cand. ^rtfr
^arolb ^poelc^au 410.
Otto, Dr., Stjiī', onb (ffKanbrr
aiif 0. Uniorcfltftt Mnifitf^rB 91 1.
^anbfr, Slufluft 3oat^im 90ii f 337.
ļ^arf, i>agcn^bfrgcr 31.
— , 2Bobrmannf<ļ>fr 200, 201, 361.
— , itieinfr 215.
^pcnftonen 12.
f feiffcr, Sc^ranftalt 12.
$(an )tt dncr ItntMifftftt in Stotanb,
oon Dabib Seni 919, 997,
235, 243, 251.
^iaiļ, f>eUpabaaogif(^c Slnflalt brr
Šrau 19.
^plfgfobabl 54, 410.
^0(l4)au, 31., fltmt Hietorica baltica
211.
— , 9f»l. Urfunbenbuc^, 9b. 10 299.
9{|ga0 ®(t>ra0cn brr ®Ubtii unb
Slemter 381.
9o(yU(bntfttiii 8)iAaf(^eO: 9tr(^tn»
fi^aft9bcrli|t 993.
SRcformatton^feft 376.
9<bcbfrH, mQū6 112, 354.
mi(t)ttx, 3. @ef(^i(^te ber IDom-
ilirc^^c 107.
Stiga^ Selagerung »on, 1656, bon
gr. ^icnrmann juu. 128.
9tont bdm Oonbmieiir 386.
9tMbM auf bie erļen 25 3a(re ber
I. ^o\tm6)t, oon Slot. 3« C.
@0toarfr 83, 91.
9.
©aivabfh, Srt^or; ^umori^. ftbenb
103.
®(^iffe, tutb cinfligongnie 311,
354.
6<({fffa^r(d'9la(9r<fbtRi 96.
©(bmibt-ettftung, 3o$. (Sb. 292.
@i^ragcn b<i ®ilbrn unb 9kmtcr Stigai.
381.
@(^u(r, 0Tebrntf(^ifowf(^e 109.
ēl^ule ber Xonfnn|l (borm. Una.
'Pabfl) 418.
Digitized by CjOOgle
@(^n(f bet Zonhnfi {fUrnoik 8crKii)
bie crncn 25 3a|rc bfT L 8otN*
ffl(t>e b3, 91.
©t^mor^, fft., furiantif4ird
e<^n?ftcr, Dtreftot ®. 345, $60.
©*tt)cinfurt^, ©corg 3 to.
Wrrtftr«gf^{Ifc bn «flrflcrofrbinbuiia
4, 75»
©inotrittT), <3)oat)rmfur ©rneralUcntc»
nant W. 8. + 3L 40,
@($uno«brH(^te ber Mftiib. ^MV*
f(taft fiir ^ittratur unb Āimllatti
teni 3a^rf 1895 212.
Opfreltf 128.
„|>aTmonie" 3i.
— , bft «molftir-«t^1rten 31.
5{tfrarif($)-muftfalif^e 53.
— , 3;?uf!faI(fct>^tefIamtttorif4if 10».
— WuftfQlif(tC 135.
@9mnafHfi^C 37a.
410.
©oramc rlbf atf r, Ijogr nābe roer 263, 353.
©|)fcififarton a\itv (žrbflrabcr ia ber
@t. OacoM'ihri^e ^it 9H0a 349,
357.
1895 2<37.
©tobtblottcr II.
@1obt - 2>idfontobaur : ^ribcnfibaf 1^-
berl^t 183.
®tabt«®9innaftuni 54; thOmUtdia
310, 354, 361, 385.
Stobl-8ombarb, Stigacr 40.
©tabt'SftMlfc^uIe 3i, 310, 361, 418.
©tobt.©parfofTe, ^igoerj 9le4eii«
fc^aftēbrnc^t 271.
©tftM'Ziķfotrr; ®Qrantcn»crfammtuna
264, 353.
©tobenbafļen, 3., a^ecbenfcfcaft^bprtt^f
ūbei ticSBttt»e fUtimtiitbt auacn-
^filanftatt 303.
©trini^, S., ©t^ot^mfiftfr 111.
©tenber, ®. Jr., ©fbenfbratl an 155.
©tcrbeffiOelngiiga, 9?e0iftnrun9. 33eir
logc ju bfn 5«rn. 1, 5, 7, 9, 14,
18, 22, 29, 34,37,41,49, 45,52.
©iiebo, ffi., unb (5. ffielHg, ©t^jragcn
b(T.®i(ben unb iemfer īRiaaē bii
1621 381.
«tiftungdtofl bcrSArgeroerbinbung 54.
okafen ber Sorft&btc 3ii0ad gebrutfi
343,
©inifcii 800.
IX
mnrur 153, 214.
V.
Joiloro'fctf ©*ule 398.
Xaubftummfn.©iIbung(Jn>effn fn bcn
bollifc^cn "pīotitiķtn, bon ttb.
Snfflbfrg 171, m.
2«ubfiummfn.|lil(lilf 4, 11, Jl, 77,
291, 417. ' t » >
Ibfatcr, JHigofr Zttti\^t^ 36a
tbfotfr, 8ftufftftbf« 56, 119, 410.
Ibcaterfomifi'; S?fr(cbt 1895/96 315,
IbcateroorfieUuna, l)olnif(bc 4ia
Ibre^aui 9{r. 5 11 f.
Ibicrafpl, 9?igafr. 53ajor 39, 369, 410.
£t(tcmtroiv, Z)trrrtor be# ©tabt«
@vmna|tumd 361.
Ktulaturm fn 9tt«9l(aa 369.
toliĻ Dtarinm, bon (L DtetHtf 859,
ir.
Unlcrfiu^ungofafTe bfd ftiiaacr «ob-
UMtuma 401.
arfunbcnbu(t>, eļi., tartSnbifdef.
9^b. 10 299.
llmaro», Orafln ^ra«fo»ia ©ferac-
ietbna 337, 352. '
fkrtim nu ©efWfļ|iftiik
„?iurffii(?" 418.
©a(|)»min 6, 126, 401.
3a^rc(jfff| 200; ļBtritbt 973.
eorfenberein; ®eneralbcrfiiiiiiii(iitt0
168.
@encralt)crfamm(una 176.
Doni^53crf(n 184; ^fnbcrfefl 315.
Frateruitas Arciica 198.
Srmienbfrefn, gc^r. 1818 110, i76:
3<^brf<Jbfr(cf)t 190.
©arlenbauoerfin 53, 103, 127, 160
386, 358, 360, 400. '
©efonaorrfln, ^Jogen^beraer 31, 102.
111, 120, 128, lf)2, 200
@e[ana»eifin, JJclfrdbur^cr oor^K.
• fiber 58-. ^ " ' " -
®ffanftbfrfin, 0?iga<-tbfr IfHffifcft 31.
®efeiIf(toft prflftifcber ^cr^tc 40, 55
/ ū5L^^^tJ2"/ 127, 152, 168, 192,
' 9h^ tS9bi^iĶ1, '362, 376
386, 400, 409.
©efcUfcbaft, SRiga t^orflabtifc^f, geflfn-
.leiliaer SJerfictciuiio: (^cncrol-
Digitized by Google
1
emttlmuin, Stieaer 9, 13, 40, 53,
54, 102, 103, 120, 125, 128, 144,
(3a(ici»fri<|t1U), i52,(®encTaI«
t)crfammluii8l59), 160,192, 198,
264, 370, 377, 386, 400, 409.
^oniM&f«»fteln „|)tton" 53, «68.
3afiewfrriii, Slifiocr 152, 175.
3fln9tinfl«»freinl2; 3o^redbert(tt 325.
3ttiiflfrattrn»eitlii, 0car. 1842 56, 119,
151 377.
ftrtttUf re in,(5rftcr SHigae r ge^enfe itiscr,
„l5orfd?u§foffe". SubtlSum 54;
itt^tn\čļA\tibniiSii 224, 394.
trrt>(i9m(n tcr $>attdbef{tn 151.
Stvm. 103, 264
ihinfloercin 39; ©cmalteoudfleUttna
40, 103, 119, 200, 362; ®eilfrai«
9eifommlttii0 366, 986, 400, 4ta
CdccrļUf^^errin 358.
Eicbertraiu 418.
«Irtfttafc!; 9li0afir 118, 360, 378.
370.
vtnīit. ®tmm bei 120.
Or^Acf^fffte «^«moiiie" 31, 197,
^fcrbc«ifenba^n-®cf«afc^afl; ®mxai'
otrfammlunft 232.
9lciint)etfin, SRiftoer 55.
@Snflerfra« 197.
@*a(^t)crrin 111, 151.
ettor- unb ^Sotfdjug - ©cfeflfc^aft,
3w<ttc9i6acci (S^nctaloecfamni'*
tantmrUt'^rttU 263.
lllerf(bufe»ereln, 8iolanbif4>er; ®fne«
TOlmfammtung 176; 3a^re<-
berif^t 279.
trabreun-Screltt, «iflAfi
lurnbcrein 6, 409.
UntctfHl6unfl«fafrenfefl 55.
«iītfrfHlJttnfitffaffe;, @flblit>l6nb(fdjet
9tļxti OkncralMrfammtttng 176.
376. ^ ^
„SfleHa^ 9of9lt4fifier«Jt9fl)araliOR
Srfocipebiflen'Seichi, (Erflcc 9ti6a€c
310, 311.
Screin brutfc^et fRtičfāan^ļtķM^ 54»
88, 103, 167, 418.
Scccin aeacn ben SctteI 13; ©enetal-
terfommiung 199, 409.
?Jfrein, «aufmSnnifitct 31, 40, 54,
108, 103, 111, 120, 126, m,
136, 151, 160, 176, 198, 263, 370,
877, 386, 393, 408, 409, 418.
Serrin, Stt^aer SeWf(|Cf 186, 190,
353, 377.
Smin, «aturforf(^ers 30, 53, 103,
11i, 119, 127, 135, 159, 168,
192, 198, 215, 263, 271, 345,
361, 362, 375, 376, 378, 400, 401,
409, 410, 418.
Srrcin, trt^nif^er 31, 40, 54, 55,
102, 103, 111, 119, 125, 127,
135, 152, 160, 192, 198, 200,
815, 863, 871, 860, 36 i, 376,
377, 385, 386, 401, 410, 418.
SJercin jur Su^bltbunfl Sliitbcr unb
@(bn>a(ķft(^tiAer 12.
Smiiitoinfl, 92utifa(if(be 160.
8«irfAn|' unb @par!affen«f$trciit bet
®t. 3obAnni4Qilbe 184.
9{ed;enfc&aft«brTi((t 216.
IBo^It^atiflffit^oeTfin, 9l9mtfd).fatt>o-
lifebct 31 ; 3ft^««bfri<^t 215, 409.
||a^t'5((nb, Stigaer 876, 385, 400.
Scrmifdjte^ 290.
Scrmifcbted 335, 343, 369.
SerttjaUungdfomite @tabt-(iJpm-
na^mi 345, 353.
8fr(^l»>«((ttti, fncofcfroc Dr. SiubPlv^
844.
^OiUmt I. 2, 10, 12, 43, 88.
^Bo\sm^t II. 3, 59.
f&OlUmt in. 3, 9, 10, 12, 67.
S3ot-»er(in, Dr. 837.
SBalfenfibuIe 11.
mtifitī i 361.
Seorautb, ^. »on ^a\xi galct
99.
Sinterfiarten bed Vš9ķmMai^^
^arU 135, 377.
SBUttDcn- unb Saifen41nterf}ti^un9^-
Jtttffe bc6 Xbeatcror(bef)frd 176.
SittttJen- unb SSdfcn'Setforgunfi^-
anftalt, dliaarr; 3aķre«beti(t^t 21 1>.
3aubrr(ūnftUc 55, 88.
3irtu« 55.
SMmf unb Srbdt bn 3in8lin0««
«crdnc 405.
Digitiz^l by Google
@ t a b t H a 1 1 e r.
1890.
1S&(^fntIi(^ 1 mal. — ^rritf in 99ida 2 StbL; mtt Sufenbung 2 9<b(.
50 JTo^; (albfa^rltf^ 1 »b(.; mit BnNbnni^ 1 9lb(. 35 ftop.; lUcr bi( fejl
5)a8 3aķr 1896
M feinen SBorganļļev ab^cloft mit> \ii\)xt in iiciic i^aijucii iiuii 2lIIe«
Ķinein. 53}a^ tiejc fiir ^a^ncn fein trcvtcn, mcr \mil taē bēftim»
men? Uno i)CČ), toenu bie 3^'^^" "^^^^t tril^en unt) bie r^cffnung
• feine faiļcķe ift, fo fc^eint^ troļj alled i^armcn^ in t>er groOcn Se(Ļ
fSr @ta^t attb Sanb am lD0nafttanb ber 9{ett(tiig ber ^a\)xe ein
Sreunb be9 grtebetie unb be^ ^gen9 loerbcn tootten. SDenn
Srteben l^alten unb ©egen fiiften tft be« ^lanjen f^rcicn O^etiiļetf
unb jebci? Untcrt^onen rebth^eS Semfl^en. !Da^er !ann bie Ģoffnung
auf 25eriDirfftc^unfl beibcr feine eitfe fcin. Tia^ fic abcr ^iir 5Da^r«
'^eit ttjerbe im neuen 3a!)ve, baju moge ^Jeber an fcinem ^(age
beitrai^en burcļ^ rebUcķe %xhiit, freubtge 9iegfamfett unb ernftmoUenbed
©treben.
IDarum ift aučļ unfer ^rug beim ^intritt tn bad neue
unb unfer Sunfc^ ffir ben SBcrCanf beffetben, bte toir unferen 8efem
btefen: Briebe in @tabt unb 8anb, tn |)aug nnb $eim unb (S^otted
@egen im 2:ļun unb SoOen, tm 9tatļen unb !£:ļaten*
L
itba t)a^ 93. @efellf4afi«iaķr ber liter&rtf^'^camfiiļen ^fir^cr-
berMttbung^
eiļiatut auf ber ^aķtcdbcrfammluug am 12. De^enibev 1895 bom
bcrjeitigen ©efretfir cand. O. 15. Srmer.
Mtim .^erren! ©efiatteu (Sie mir, gciudB beii ^tatuten
unferer (S^efeUfd^aft eiuen furjen Uebecblitf itber bte ^trffam!ett ber
Bfirgeroerblnbnng in berffoffenen-dS. (Sefellfc^aftejaļr gu geben unb
3^nen babei oudķ SKittļeitung gu mac^en bon ben n^tcļttgften (^reig«
niffen unb grogen, bte unfer Sntereffe im nergORgenen (^aļre in
tlstprucļ gcncntmen ķaben.
Um gunatibft eined um bie 8firgert>erbinbung ]^o(!^berbipnten
9)ianne^ 311 (ļcbenfen, fc faffcn ©tc mi* ūiič) ciu bicļer ©tette ema^-
ncn, bag osi iti. ^uni c. unfer ižļienmUgUeb ^err dl, t, :S)obbert
Digitized by LiOOgle
hwc^ ben Zoh aBievītfeii ivotbeii ift. Sange (Jļaire uhit er eifrige^
nitb t^HflM ^itglieb be« Ihitatoriumd ber Šan^rtummenaiiliatt
unb M engeren !rreifed, unb iie4 in feinem le^ten SBiUen ^ot er
feine SieBe jur ^^firgeroerbinbung jum Slu^bnicf gebraciķt, inbem er
me^rere iķrer Slnftalten mii ^e^aten bcbac^t ^at. (S^re feinem 2ln»
benfen! ©egeniiber ber Jrauer iim biefen Xobten I^aben tDtr bie
Sreube fleķabt, ben fleinen Sreie unferer @§renmttglieber um jtoei ļ5cr*
fonen erioeitern, inbem tpiv (Š^venmitgtiebern ernannten: ^errn
i^unftgSrtncT ^einri^ <90gginger aU Htterfeniiiiitg feiner (ang^
mrigen Serbicnfte M ^Ii(b U$ engercn Shreffef nnb ber SbminU
ftratipn gitr (Sr^«llitiig ber 5^ir(^^ofdn)ege, unb meiter ^erm 92atļ^
^enn (Sugen Surcļarb liDant fdr feine 25id|rtge erfo(g«
reicfee Slmtfimirffamfeit a\9 ^affabireftor. ®ie roir ^eute ba«
3«bitaum unfere« Ģerrn ^affaDireftor« feiern, fo fonnten njir »or
toenigen ©cci^en einer unferer 3lnflatten, ber I. SBclf^fiic^e, jum
3a^re«tage i^re« 25ja^>rigen 93efte^;en« unfere ©lucfroiinfctie bar*
bringen. ^ie ftetne ^x\[\9, bie biefed 3nf^<t"^ 8egriinbung
ber b* (Sramerfij^en bidigen <Bpd\e^ unb Žļee^Sufer bitr(t)uma4en
ffūttt, {fl SBermunben unb bie 8veqnfn) ber ftfic^e ļat batb U)ieber«
um ba« 3a^r 1893 errcici^t, ba« beftc feit ©efleķen ber Stū^
!Der rfi^rigen Slbminiftration ber Stiičļt mirb e« in bem nod? t)or
toenig Ša^ren a(0 burc^au^ jureid^enb gepriefenen Cofale im @ou*
terrain be« ©etoerbeoereinS 3u eng unb fie geķt ernfttic^ mit bem
©ebanfen um, fic^ ein elgenee §eim 3u fiaffen. S3eitrag jur
IBermirKic^ung biefed $(aned bradjte iļr bie ^firgeroerbinbung
i(rem 3ubi(&nm bie @nmme bon ^Rhl 500 bar nnb bem 8erne(«
nien nad^ toiU au4 bie Gtobtoenoattung bie Sueffiļrung btefee
Unterneķmend luirffam ttnterfUI|en. ^UUn biefem ^nbii&um f^at
M bie ^firgeroerbinbung im bergangenen ļafļxe nod^ an jtret anberen
3ub{(aen mit *iDeputationen unb Slbreffen betķeiligt: am 27. 9J?arj
am 50iaķrigen ^ubilaum be« ^iefigen 5Raturforfc^^er'35erein0 unb am
13. Wlūi am 25ia^rigen 3"^it5um be« ^iefigen J^unfH>erein«.
3m Uebrigen bietet un« ber 8licf auf t>a« uergangene (SJefett*
f(ļaftdļalļr im Srogen unb ©anjen toenig ^eued. 3^^ ^^^^ ^f^nen
nifļt mie ļeute bor einem 3aļn m nenbegrfinbeten Slnftalten ober
Don grogen QermS(!ķtntffen Mtļtni, bagegen fanu i4, mie 6ie t9
ben noč} Ķeute jur i3er(efung gefangcnben 8erict>ten fefbft n)erben
entneļmen fSnnen, fonftatiren, baļ faft ade unfere ^nftalten in aiU
genjo^nter, fegen«ret(!ķer ®eife i^ren Slufgabcn gerec^t getoorben finb,
unb ba^ bie fletig fteigenbe ?^requeng ber meiften Slnftatten betocift,
n>ie fe^r biefelben ccr^anbenen 8eb2rfniffen entfprec^^en. Den 5?ura*
torien biefer Slnftalten unb ben an benfelben befcbaftigten Se^rem unb
^eamten gebiiļ^rt marmer ^anf fiir bie 0|>ferfreubigfeit unb Čiebe,
mit benen Pe iļre jum Zļtii \eix, feķr fd^meren tnfgoben ut er»
fiiflen fn^en unb mit mUļm aOein dne fo geteilķlic^ gortentmiaeCung
unferer flnftatten erm5gU<jķt merben fann. 8efonber9 ^erborļebe»
mi^c^te id^ bei biefer ©elegen^eit, neben ber bereit^ ertva^nten
I. 3? 0 1 f ^^!u(be, bie Sut^erf c^ute, bie laubftumm enonflatt
unb bie ^oiĶļ'iit. iDie Sutļ^erfcļuU ķii iļre im bergangeneii
Digitized by
— s —
ia\ļxe bcibe^altcn, bie laubftummcnanftalt ^at iDieberum einen 3"'
n>Qdb« t)on ©c^ulern terjcicļ^nrn, unb ber Umfa^ nnferer ^)oJ^^6fe
tft erļeblidb grftiegen. Slber auc^ bie meiften ber anberen ^nftalten,
iDie bie Sertoaltung ber ftir^4(>f^tt>sd^ bie !3)ienft6oten«
ftiftnng, bie III. SolNfAi^e, ba« 9}a4tof^(, loeifeii eifirenn^e
(Srfolge auf, ©crgen brreitrn und nur bo« iD'{agba(enenaf t^I unt
bfe II. iBoIfdtfiidļe. :ī)ad ^a^^batenenafl^l Dermag fetne X^atigfett
tro^ ber fifrigen unb aufopfemben Slrbcit bc8 ^uratorium« unb bc«
il^m jur @ette fte^enben erprobten !Damenfrei[e^ (eiber immer noc^
nur in \ei)x befc^eibenen ©reiijen au«ji!ben unb mit ber II. 93oIf«*
fiic^e ge^t e^ bei Meiteni nid^t mčf SQ3unļ(!ķ, n^enngtelc^ bie mittel*
bare, tele unmittelbare ^eitung ber j^ilc^e in ben beften £)auben ift
ttiib M (Sffm ķtt9 gut mib ((iķiJiadļaft fein foll. dH^Mbefto*
toetlger biirfeii ttit ott^ luī^ inļlniiig M ļeute sum Smrtnig
geiangenben forgenboOm ^erlcļtd be9 Jhuratoriumē ber Stūč^e biefe
ntc^t aufgebrn, miiflen &ie(meķr auf ba6 ^eb^aftefte n)iinf(!ben, ba§
cfi bem ^uratortum geiiugen mtfge, bie oflerbingd nic^t uner^eMi(!^en
@c^U}ierig!eiten gu befeitigen, koeit^e einer gebpi^(id)en (SntIDideIttiig
biefer fegen^reicben SInftalt ^inbernb im SBcge fte^en.
SBon ber Slbminiftrotion be6 S. Zfļ. (ģproft|ci^en gcmeins
nOgigen ^auunterneļfmend I^aben xoix leiber nur red^t menig
ae})M unb bie ttn« in iļtm borigiabrigen 9fvi<(t in 9»&\i(S)t ge«
pelīte (Snbeitemna be0 Utiterneļitieitf ift bi«ļer teibcr tii^t lu @taitbe
ģetcmmen. (^9 tfl biefee nur (ebļaft ^u bebauem, toefl bei bem
ra|)it*en Sac^fen unferer 3nburtrie bie ^erfteKung bon geeigneten
biCfigen SlrbeiterttJoĶtninpon unbcbingt a(8 ein bringenbe«, mieberboU
auč) 6ffentU(^ betonteē '^cbiirfni§ ongefe^en tocrben mu§. Jpoffent*
lic^ n)irb bie Slbmiiiiftration iķre fion frfl^er in Slu^fic^t gefletlte
unD je^t mieber^olte Kbfid^t, iļre it^atigfeit toeiter aud^ubreiten^
nunmeļr }ur Siudfiiļrung bringen.
9ltt(ļ bon eiitem anberen Shiratorium lS§t ficļ toei^tg bericķten,
bem ftnrotorinnt ber in begriinbenben 3oļ. (Sb. Gc^mibtfdļen
ftlnberbetoaĶranftalt. Tim 5?uratorium ift e« ni(^t gelungen,
im ?aufe beS 3a§re« eine geeignete ScfalitSt fiir bie Slnftatt in
5t^oren«berfl au^^finbig ^ii mact^en, (Stnpfnl^I ba« t)on ber befi^alb
niebergefe^ten 5?onimtfficn aiiSgevirbcitete einge^enbe Outac^ten au(^
in evfter Cinie ST^orenebcvg als gecignetflcn Ort ffir bie ^egriinoung
einer ^inberbetDaķvanfialt, [o tvurbe bo(^ gleic^^eitig in jtoeiter Sinie
ber ftotļartnenbamm in Slu9fi<i^t genommen, unb foute fic^ a\\čf bort
feine geeignete fBo^nnng finben (affen, fo mdc^te ičf ļente auf bie
®egenb in ber 92a^e ber ;9[(e^anberpforte ļintveifen, m nenerbing^
fo biete gro§e inbuftriede Unterneļmungen entftonben flnb mib ent«
fte^en (©ta^tfeberfabrif, 33eIocipebfabrif, bie neue riefige 3Baggon*
fvibrif, bie eieftroted^nifd^e gabrit 2C. :c.), unb fo uiele gri^iere
f^abrifen bcreite oor^anben tt>aren (i^elfer & (So., 53Icimci§fabrif,
Žirtt>i| & (5o., ©elincf, Serg :c. 2C.), ba§ bie 53egriinbung einer
RinberbetDaļranftaU in ļeuer (^egenb oon Sabrifļerren kotet$abri('
«rfvftcm getoig mtt grenben begtfigt mcrben toiirbe.
Digitized by Google
.?yoffcntIic& fouiuit tiefe^^ Unternc^mcn ttjettiflftetifi im fcmmnt*
beu '^aķve ju ©taiibe**), ebenļo iine eiu aubcreiS, t>ūē U)u* im oei'*
gangenen ļafjvt ančļ no^ nid^t p (Snbe bringen fonitten: b!e (Sr«
ridķtnng eined eigenen ^oufetf ffit uītfere 2:aitbftuinnien«
anftatt. ^ie 9(it0f(!ļrung M ^laned, mi^ev im iufttage bet
BflrgerDerbtnbung nac^ einem bon iļt gcfteOten "iprooranim t>on bem
■'perrn ^Irctitcftm ^^toat^mt!) \?on -Ģa^vn nTiyļcfcrtt\it rrcrbcn, crtrif^
fidi alž^ ju ttjcuer, unt ift tic f^ra^-ļe, n'ir )ucid?en 2)?!n!mat^H-d«
t3io\)i ber ©au imc^ icnciu '|3roflranim eirid^tcr mcvben fcniuc, reļ'p.
luelc^e 5?flrjunflen ou let^tevem tjorpenoninten luerben inūBten, um
auj eiue 53au(umme boa dihl 30,000 ju fonimen, einev (Jjpeitcn*
lotRmiffion fibemiefen ivorbeti; baē ®iita(ļten biefer ftommiffion ift
in biefen SE^age» Brrrttg etngegangen nnb ift M W^n{ma\pxt{9 ffir
bie ^erftedtrog einct^ C^eBaubed nacļ bem borgef^tiebenen ^vo^ramm
bie @uminc bon 35—40,000 JRbt. angegeBen* Srgenb elne ftiirjung
be« 'ļ.^rciiramm^ n^tff bie i^oimniffion nic^t t?oriTenonttnen n^iffen.
9.1i it ticļev (Srage iDerben to'iv un0 alfo bemndd)ii aufē 9?eue be«
fc^driiflen (jaben; bie @r(ebigung bfrfelben ift inbeffcn nic^t fo
bēfonber« britigenb, ba bie ^^aubftuminenanftalt in bent bcn t^r
gegemrdvti^ļ cingenomnieneu 2)iiet^lcfa(e tciblid^ gut untergebrad^t ift.
511^^ nMd)tiqe ^^ciienmn ouf beni (S^cbtcte ber Drganifaticn ber
inutieii ii>eiaHUtiuirt uujeiev ©efeflfc^aft DcvDient ^ier evtod^iU
iDerbett; bag bie Htfgenteitie $erfanini(nng auf Slntrag M engeven
^reifed befc^toffen ķat, ^uv (Snttaftun^ be0 !ī)tre!tovd unb be^ @(he«
tM, bie ben an fie gcftettten, ft^tig tt)a(j^fenben ^nfpriicĻen nmr fdķtoer
noc^ entfprec^en !9finett, bad ^ntt eine0 @etvet(irdge^t(fen
ju freiren. Tic Saķt beffclben, bie bem ettgereti $ttūU iibevlaffen
īDOKben ift, fte^t tioc^ aud.
Sln !Darbringungen finb fiir ba« cerfloffenc 3^^^^* i" ber*
^Nficfinen: au8 bem ^'iacilag ber T^raii ^^Ticberife $a(fer 1000
tiir bie SBaifenfd^utc unb 500 aiM. fiiv bie 2^aubftiimnienanftalt;
au6 bem īfiū6)U% M Jloa»*<Sefretdv^ t>. 1)obbert 200 9?bl. fiir
bie ©auptfoffe, 300 9?b(. fur ben Jaubfliimmciianftalt^baufenb unb
je 100 iRhl fiir ba« 9la^taiVl unb ba<J ^^agbalenenai^l; au« bem
9{a(ļ(a6 bev grau m tKffetlfn 25 9ib(. SKBelter fteļen. w)6^ itt
au«fi(]ļt: (aut 2:eftanient M griebriļļ S(ug. ^appevit 1000 Oxb(.
oļne n&ļere ^cftimmnni], unb enbti$ taut Steftament bet gtau
(Smma ftuti^enbotff 100 mi fitt bie SutļetfiiķuU.
^ro^ biefer ^arbringungm ļat bie {!)au)}tfaffe anč) unter bet
unift(ļtigen unb 6ett>&ļttett ^ettung unfered j^affabiteftord iļre Iln9«
gaben unb (5inna!^men nid?t ]n iM'ianciren tsermoc^t unb mit einem
3nfui'j|d;uB iHMi iiber 2000 ^bln. abict;lif§en niiiļļen. jDiefe* ^^efnttat
ift buic^aue ntdjt iiberrafc^enb: einnial, toeil tt>iv fd^on feei ^luffteliuug
M ^ubget^ ge^UJungen toaren, 1600 diU, aU @ingang bur^ ®e*
*) ?out bem otif ber Sa^re^ssertammlung ^ur i^erlcfung geiangten 8en(bt
bf0 j^uratorium^ bom 12. ^e^ember l$95 i{l bemfelben tnUič) getungen,
iii %^9xtnti>ttļ ein gcefgnetetf Mal ņ^ fitibcii.
Digitized by. Go
I
J
^1
I. m
n. ,
in.
{
I. Dij
n- !
UL
IV. '
I.
II.
Ot>nc 21
Oļ>ne 21
totai '
1
••7'
r»
•
a
e
&
s
»
s
»»
f
a
9
*
«r
t
o
l-ī
co
<»
•~>
r»
?
Cl
s
«
rt
ta
o
r-ī
C
n
a
»
co
»»
a
n
3
<»
•31
o
•«
o»
r»
S
*
a
a
•
1
IK
*|tlU{Ul
-opqc
smļdKx
|if~T* Q ti ^ W 0 te. ■
n u „ 1894: 164 „
bf« „ » 1893: IhO »
in £Mr(ndt>a0 ein eeciflitclrtf M9X au finbeti
Digitized by LiOOgi
— 5 —
){^tn!e imb SemiacļtnitTe, rine Itotittīrfffirgunfl ttn 500 Min. tmb
eiibU4 nnt einris feļr U\čfeihi»itt Setrcg ffir tmmļevgefeļfae
Hītf^aben tcr^^ufe^en, bann aber ainļ, toeit Don mē m mganfteneit
3a^re t?prf4lietfne crĶeblicbe au§erorfcfntli(6e firebite betoilli^^t īDOCbeit
fint. 5i?tr braucben un« baruber aud? nid?t fonfcer!i(ķ git bcunru^igen,
boB uiiļcrc v^apitalien jene fleine v^iir^ung erfa^ren ^abcn, bie bcc^
oermutblid? roiebet burrf) au§ercrtcntHcbc ģinna^mni, mie (^e)c^fiife,
S5frmdc^tnif)'e :c., atlmd^lic^ ein^e^ctt iverben biirften; ničļt^*
teflomentger mūffen to'iv mii IHudfidļ^t barauf, bag unfere 3inf'n'
einnaļmen burc^ bte ^inffdttbetfioiteii ber leitcn ^aļxe n)e(entli(ļ
iBrningert uovbeii ftnb, tD&^Tetib onbcrerfHM bte 9iif)nrii4^ imferer
Hiiftalten beftantiA Tteigen, eniflttcķ barauf ^ebacļt nr^men, ba|
ber 3u(uT^fc^u§ nic^t fonflant icirb, b. ^. unfere 9lu9gabett ftieng
na(b ben Šimiaķmen einricķten. 3n ric^tiger SBiirbiiiung biefeē
Umftanbeg ^at tenn auc^ bie (e^te 2(Ugemelne !i3erfaimnlung be*
{c^loffen, eine 2)?infcevunj^ ber 3lufigabcn baburc^ eintretcn ju laffen, ba§
bie bi^^er teijct^iecencn ^iefigen, nic^t ber ^lirgerberbinbung unter*
ftetlten gemeinmi^igcn 2inftaUen unb ^eretnen ge^aļUen ^ubbenttonen
tilnftigļ^in nic^t meļr betoHIigt iDerben follen. mt ftļmerem ^ergen
^be idķ nitļ biefer SBerfSgung angef(ļ(offen, meif biefe 3nftittite»
iDie bie ©etoerbefc^ule M Ou^gfranenberein^, bie ^itiberbctDaļr«
anftatt M $eretn« gegrn ben 8ette( ic, ifļt fegendreic^ee SSirfen
nur untev beft3nbi,qpn fc^n?eren ^efuniSren «Scrgen au^^iiiben Im
©tanbe fiiib. Tvct^tcm, ba^ id? mtt iiac^ftf^enbem ^orfcķlagc fc^on
tuieberbelt fein iMM geķabt i)ūhe, fļalte ic^ mic^ fiir berpflidļitet,
aiid^ ^)eute barauf ^insutpeifeii, boB toiv ein anbere« 3}?ittei ^aben,
um unfere ^u^gaben mit ben @innaļmen in (Sinflang ^u bringen, unb
^mat burdļ ben batbmi^gUc^ftrn Serfanf bon Sicbenļeim, bat
und nur gTo§e Hn^gaben mad^t unb berļ&(tnifm&§tg nur ttienig
9?u^en brin^^t. bergangenen 3a^re īfat m9 (Sic^enĶeim runb
1200 9?bt. gefoftet. Unb biefe unge^eure ?lu«gabe mirb faum Heiner
»erben, tt)eil bte (^^ebdube bortfelbft beftanblger ^Remontē bebfirfen
unb ilber fur,^ ober lauyļ bie @encrahenionte be« bie 33ffifeung um«
gcbenceu enblcfcn ^^iiniciJ not^ig ļein toirb. "iDieiner Slnfic^t tiač) iniifete
i bad (^ruuoftiicf ^uudcļ^ft ber Stabtbermattung jum Slntauf offerirt
I toerben — unb, rnenu biefe !einen @ebraucķ ben bemfelben toiirbe
I ma^en looflen, bon nnd 0f[entUcf; jum l^erfauf an^geboten ttetben.
Qei einem nnv ļatbiDeg9 glficfCicben !8evfanf toerben mit bie UKittel
I ertangen, um ntc^t nttt bie ba9 @runbftii(f gegenmarttg nu^enben
ļ SInftatten, ben 33erein gegen ben ^Bettel unb bie Slnftalt be« ^xl,
58uffe, fortlaufenb entjpvecbenb ju entf(!ļ>abigen, fonbern \ūix fSnnten
bie bi«l?er beiullligten ©ubbentionen vn^lj] meiter ja^Ien unb beķielten
bann noc^ [iir unfere eigenen ļtticdc einc ^iibfc^c ia^rli(ļ>e (Summē
iibrig. ^offentlid^ ge^t biefer mein 2Bunfcķ balbigft in (Srfiittung;
fonn bie ^lirgeroerbinbung nidķt filr berecķtigt ļatten, bad burt^
dičļetiļiim reprafentitte gto|e Stapitai, beffen Qepb «n^ i&^vticķ
1 gro|e ©ummen īe\kt, {a^relang braciķUegen ju (affen.
l SKeine £etrenl ^č} bin am @4(n| meinet (euttgen ^etrad^«
I tttttg; ļabe 14 aud^ in berfclben na^ meinet jļa rein fubieliioen
Digitized by Google
(Smptincunjj ein^elne 2iuēfteUuii(ļcn māt miterlafini fotinen, fo fonn
ič) treļjbem nitt tscdcr UeBcrjeugiin^ļ fcnitatireii, ba| imt mit bem i^pr>
ponenen ©rfe^ļt^aft^ja^re fe^r mo^i ^ufrieben fcin fonnen; bie glcic^
^ur SBertefung gelangenoen ^evicķte bev ein^etnen Slnftalten tvrrben
«119 M betoeifciu IBhr Wt atec, bie tsiv ia ļeute gatu befonbcrft
|a((ret<( Dfvfatnmett flnb, ii>hr HOe tsoCfes toiinMeti, ba§ aii4 ba#
ronmenbe 3^^^ utifem geiiebten 8fiTgerberbtnbung 8egen bTingen
m^^; tDir 21tle «joDien ttn« bemuĶen, nac^ 9K8glicl?feit unferer ®e*
f€0^rf>aft iinb il^ren alten utib neueii ^Inftoften }u bteiteii, insmcr
®a« bu everbt boii bcinen iBStm (afi.
fti tijeii.
iRigaer J^uinioevein lourbe am ^reitag ben 24. Dīcocmber
bie ®eiicrali>evfanim(ung abfļc^alten, auf tDelcļ^er ber 2iurnbevi(£t
ini iBertefung getangte. Dcnifelben ift u. SI. }u entne^tnen, bag
tt>SlļYcnb be0 ^ottintcrfeme ftev0 52 !£i]Ynabetibe ftattfanben, on bmen
fid^ im ®aii|eii 3360, olfo burc^f^nittCic^ 78 S:urnrr pro «bcnb
betļeitigten. Ilonai Oftober turnten an 9 Slbenben 1165,
alfc bur^^c^niltlid? 129 pro Slbenb, eine t^rfCfuenj, tt)ie fie biS^er
feit ©riinbung M S^uvnoereinS nic^t ergieft īDorben. 3ni Derjloffenett
3a^re tvaten im erften @cinefter 92, im ^meiieu 74 neue ^JJJitgUeber
ein, im ©angen alfo 166 ^erfoneii. Ta^ '^a\:,xt^hut)Qit b«« S5erein6
balancirtc mit ber ©urnme ooii 5537 ^bln, 9 $top. bie 5i3er*
tt>altung bed iBereind tourben toiebergeioSļU bie ^erren Zum»
tatļe: iS. 9oni^au)}t, taftner, StlmU, 9}it(tenbevg, ^nbevs unb
^oniteiDib.
3Im ^oniitūg ben 26. 9?obtuikiv aU am Xobtenfefte, fanb in
ber et. (^ertrubtirtJ^e bie fec^^te geiftlicķe iDJufifauffiil^rung be«
^emt Otgoniften O. ^čfep^tt} ftatt mtn SJlMmirfimg beir ften^ert*
fSngevin grf. 0. 8aumert^ fine0 Ovcļeflerd unb beē ®crtrub«'
3n ber 8t. ī^etiitivd^e teurbe am S^obtcnfefte, @onntag ben
26. ifloiMniber, m ftonjert bDin 9a(ļb(vein (bie 88. ^ufffl^rung)
oeranftaltet, mtn ^etbeiligung ber Opernlrftfte: grau 3* b*@(ļfele»
iD^fider unb bed {)ervn ^o^vinfel ttnb itntcr Seitang be# Oeveinē'
SDirigcnten, M ^mn SB. ^ergiter.
2Im X)in§tag ben 28. 9?cbember gab im <2aale fceS ^etoeibe*
bereind ein erfted jloniert bie ^ioUnbirtnofin !£:ere|tna X\xa ((Somteffe
Sroii^f'SBeTnel^ be0a Salieta) mitx WlitxoMmg bed fianipen @,
^adķmaititiom.
Digitized by LiOOgle
7 —
9(ttd Un flir(f|cn5emeiit0eif.
©om»jr.: ©uftao 3uliu« ©fftberg. ©crtba 3o^anna 177acieilfc(b.
92tfo(at 3o6ann 3anfpff(y. |}ert^a jto(^. 9(fond tttalbrrt Jtlugr.
5«f»U«ir*t Warte <R»<Tf ?pb{a S5uf(t. 8riftri(<> Oo^ann jtaufffIM.
Ucjranbfr ^anā ^uāer.
(Bertriib'.ft. : Wartin ilbccbor ?ibart, gcn. Sifcbrrt. 2i?ilta ?!In>tnf
jtaln(n0. dlobttt 31rt>(t) ©rufoina. ^arl fttti 1)aul ©riint^al. (žmilir
9?eme. tU9ib9t «(rranber ^furina. AttrC ^cfnrii^ Mm. «Ifrcto 3nbi<f
?Iubnng. .^riflcpb ^ttīnrl) ?J(ffni(J. .^Kobcrt aifrontcr 3urf. Waltt)inc .narlinc
ecmfct>an. Sina ^ouifr ^i^fa^L %it»int Souife Olaa Secping. 3a&n (Souarb
3efu«si9. : Cnritte Vfvfne flufin. fBoIbniutr So^aini fBi^iin. Jbnrab
SRti^ael SHcfenfelb.
3obantii0sjr. : ^artc Slitabct^ļ Kauliņ. l>7tnna ^ubmiUa ^igU. ^Ima
Slibc Dert^a 8tffa. 9malie C^lfricbr etubrc. anbread |>rinri(b @Ulbbu
3obann Stl^elm 9rtbur Dfottn^). jtnUiabn 3abn unb Snna Sforif 3afpbf9tt^
3»iflingc. Otto @ottbart> 5?abrf(tn. Oi(\ci Slnna ^aric edjana^-
Ztinitati^*St. i (Sl^rifiopO X(^eobor iinoerfo^n. aicjanbrr Viartin ^tnUl
8(rtorfa Vima ffafbttrina fBcftibrrg. Smft Ifforf^ ®oHb(iTb 9o(f. Crna
3obflnna SHomafctfTOffi. (jDuorb ©oltcmar ^erfd). 2I(irinc Smilic ļ'?ciMir.
3o&anna jlatbahna ?Bilbflmine ''ļ)Iattfi^. gricbrid) Stobfrt ?fbiin. 5larl
|>cinri* Stobert 3??cbnf. Jlbotf ^ang ©*irbf. (SUa SBU^mine Scibe.
|Ttcbenre Hmalie dtrrrftitif). Snfie tarolinc SBibioll. Kari fUbcrt di^atf^N-
SU^elm 3lbo(f 9Ibrrt Dbfofd. 3abn (^otl^aib Gļ^aran.
Vetrf* II. iToni'.fr. : S?u(^baltfr 3obann atfianbcr Sloff mit ^ricbcnfe
Karoltne ^Delinben. @utdbrft^rr 3obann oon Saf(^rrwti{(t^ mit (^u<)cntc ^iilibe
9l«t^i(be e^bnatoibitr^.
3afpblsJir.: «Sdjmifb ©buarb ©(bn?aq mit Seontinc ?ltiiia Dibricbfon.
fBtrtb 3ofepb ^aprnta mit ^atbtlbc ecbioar^ (Eifcflba^nbcamtcr 3obanit
Slcicl^mann mit Sufcric Siatbff, flcb. ificlibin.
(Sertrnbsft.: ftaufmann ^^eobor |)e{nrt(b Sorm mit @elma Dtarie
?ucie ©£bmibt. ©(^neiber Mrl Obfi>? mit ?ibfc ^atning. Obergfirtner
3abni4 ©elting mit jtatborine (Slifabetb jtarolinc (^cfcrt. 2lrbcitrr jtarl |>of?-
nrami nrit Sibfe Srt^tvut. 3oflbramtrr 3o(n 9{ubolf DanifcbemfK mtt 9Mdtte
(ifcHf SDanifc^etvfri.
3ffu«*J?.: 3afob ®ai(i^ mit (flifabftb (ībarlottf ^dectett. Unler»
oftiiici 3o(>ann ^kranber ^loffiin mit 3tnna Sifette ^frbrtoibt.
3o|iaiiiiM«ir*: Stati Orftnberg mU Itarofiiir 3obanna Sr^in. %tiMh
oMUt Stati Sttctolb, gen. Sufolb, mit j(aroItne UUmann.
Zrtttitati«<.n.: ^rbriter Martin futUt mit Vtavti Ximm. ^abnf-
arbeiter 3otob itrafitng mit 3u^ie 0tub{tt.
8iit|tv«JI«s VttUfiltt Slrranbcr Sittcnrct mtt SifeNc IDotning. tv*
btita «lifiMa^n Sbamatti^ mit !Uma <f i^itt .
Com'A.: gabrihnciflfrtfaittme SBiltetminc JRidjtfr, <jfb. Sogel, im
63. 3. 3nft™ro«nt*"n'o*tfr 3obann f^riebncj^ 9ifumann, 94 3. B^o" ^atroinc
(2t&ri{iine t)anileto,jxtb. ^a^m, 65 3. Solbemar £>ugo (ž&ermann, im 3. 3.
5afobi»Jt*s Sen», tron IBiC^etiirine ©tbUKiiiir, oeb. 2>iiii^, 76 3.
IBcvtrMfe»;ft. : 2Bittfrau (Sertrub ^tnrifttc S^ogalffp, gcb. ©aijmann,
79 3. Š(tt»e Jribne ^ccftin, gcb. ©riinbcrg, im 77. 3. iJScronifa Sulic
iloroline Ulttniē, im 3. 3. ^ilba «oroltne ©orotbfo Safflin, im 3. 3. ©e»
fn(^«r «t^rttil 35cnff, 74 3. ĪHefiauratcur 3obann (3anni^) «Pape, im 37. 3,
pahat liifam ta 9». 3nn6N» ^ntltc 3aiiiifo^ii, im 21. 3.
Digitized by Google
— a -
3<fu«*J^. : Zri^nt, gen. Jlaf^orinf/ «Putniņ, 64 %
^ohanni^^St, : «nna 3u(if gt^bcrt, ini f». 3- 5Jutfd)fr ®qmct 33af,
44 3. TOarif ŠBrefbe, 85 % Stirna Stat\}arim 9ta9monn, 4 W. 3afob
arnolb (5buarb,-,fcetin, 4 W. iD?attiitbf Dorotbca antjerfon, 2 ļj?..- 5Bolbe-
mar^ufio ^lotuinn SRubfit, im 18. 3. 'žlnna SRofe, ttn 63. 3. 3annig 3afob-
fon, 44 3. • Ģjiilie «ifcttc 3rbe, im 24. 3. IKiffl iutial, 52 3. 3ctjann
$)frmcmn "OTonrfn, im 7. 3. IVaric S3irnbaum, geb. 3ct>t"ccf, 76 3. Xifcl?Icr
<D?artin «a^f/ im 33. 3. ©tbrniel» «ari ©rabirit, 53 3. %ma{ie (Slifabctb'
Ofolin. 78 3. 3afob (4)runbmann, 4 a^.
>SKnrttii«s^.: %nm gclbmann, 38 3. 2Bitln?f Jtatrinc ^Kattifcn, 70 3.
^efflab SRobfin, 74 3- ^nna 53ri{\tcr, 5 ©t. grou $)fnrifttc Sonncnbcra,
37 3. 3cbQnnc^ aoiblu^, 3 3. SBitttve 3ulianne ļ'?ariiarctbf 31nna ?ob6-
berg, im 70. 3. ^aul eugfii SJefriibcrg, 6 T?. Dabrtc 5?"aUot, 58 3. 2lnna
5latalic $>fincmann, 70 3-
3:rimtatiOi.%.: 3afob ^ibji^, 56 3. 8*mirb ^ctcr Airammiitiļ, 71 3.-
JRarl ''pftfr €imon 5alning, 6 i)L 'Diartin %T\bm ^6ol^fmar 3"fi>fnbcriļ,
1 9)?. Sitbftmine 5?/aflfraIfnc (Sfurbc, gcb. 8djuli, 38 3- 3obann Ullfranl'čr
JKoM*lQpp, 5 2??. arbfitfr pnft Vlcni, 29,3. 3nbn D^ait 3annfpbn,
17 3. iribnc «ndbcrg, 83 3. fidri 3imffft, 52 3.
^aiil«sjir. : 3ffoafc ©ufd), 86 3.' .«tiftct^b 2:bcDbcr 2obi, 27 3. g)?aric
affan, 16 3. f>nntJ 3inni»crg, :>3r3. artbuT r^riftrtO) 'IViftbfa, 1 3. 2obti^cb.
©obn 3i^>i^ul^. 2lbolpb lVartin'2>ambcļ^tļ, 11 5*?. ^Ueranbcr ®aibamo»itf(^,
5 SP?. 2lnna ^ermint iflarvin, 13*
>D?orfii6s2lrinenfird)t(of: 6pm 19. bici jum 26. Dejcr^cr 18 SSer»
iMeform. Jt.: grau ^arolinc @(ļ>itr/fleb. 9ii(fla^, 51 3.
1 *t *
ūUv bic in ber 3^»^ 24. bi« jum 30. 2)egember 1895 re«
giftrirten 3nfeftiDn«franf^eiten in 9iiga.
(5^ erfranftfn an:
»*•»
.
« 13
antmen
*er1.
*ctf.
mnu
aui.
Typhu8 exauth. • . .
■ ■ * ■ ♦
1
1,
Typhu8 abdomiDal.i. ,j
1
3
3.
Dy8eulerie
1
1;
Scarlatina;. e •. •<
2
3
2
7.
6
13
Morbilli . ." *-i r Vivi V/i
1
l
1
3
4,
DiphtheritiB vera fi.i
1
J
3
1
4
Tussis convulsiva . .|, .{>
1
• — »
1
1,;
FebriH puerperalis . .< .
1
1
Parotitis epidcinica . . .
-
12
10
22 rs
Ophthalmia blenorrhoica .
1
-
1
1
Pueamoaia crouposa . . .
1 - -
-
.-
- 1
2
1
3!
. . jufammen |
10
-17,1
1.18^1 6|
1 J 30
24
54
3m tlnftroaf tfr Utfrārif<t*praftjf*cn ©iirgfrt>crMn^unq brrau^^^r^^fbcn
..©on ar I bur ''poeltbau fūr ben Stefcafteut.'
j^osBoieBO ueusj'poi). — Pnra, 4 iTiiBapji 1896.
3)ru(l voii 20. 55. $>a(fcv i» Wi«a.
(Hierzu zwei Beilagen.)
Google
9ligaf(l|e
<3 1 a b t Ii l a 1 1 0 r.
^il. 2. S)i>noet«tad beu 11. pannai. 1896.
IB9l^tfi4 1 ntaU — 9rdl i» Stiga lA^rU^ 9 Mt; wtt Btfcrtbitiifi 9
Siterarif^s^rilttfdie 8ir|erlieriiiiik»it|.
II.
flir tote 3eit «em 1« ^ejenAct 1884 (ie }nm 1. t>nmUt 1895,
abgefiattrt l>on bem ftaffabtrefter, bim. H^at^ļerrn Chi^en Snrdļarb.
!Der.f[bWlu§ fuv bie ^auptfaffe ber lit.^pvaft. 53ui*gerberbinbunfl
ergiebt eine 3]Qmberung be0 etgenen bidponiblen 5?a)>Ua(9 um 2101
9tbt. 47 $top,
@o bebauerU^ fotdķe^ tft, fo lann bie 82irgCKberBuibiiiig Don
btefem 9{e(ultat nic^t ilberrafc^t feht; roav boc^ f<j(ott burc^ ba8
Subget eine ebentueUe (Sinbu§e bon 500 9ibln. bcrgefe^en, fatt«
bie bcbinflungStDeife betDilli^jte ©ubbēiitiou an ben SJ^igaer ©emerbc*
Derein jur 2lu«jQ^>lung !ommen follte, unb tuar bcc^ bie 33urgei'*
Derbinbun^], bie fii ben an fie ^erantretenben Slnfpruc^en, uni]ea(^tet
ber ungūnftigen ^ubgetberlļaltniffe, nic^t entgie^en fcnnte unb bie
in vifļttger IBfitbigung ber S3erļ&(tntffe Iķeifen īDottte, ido fot(ļed
erforbcrU<!b tt<tr«
IDie Sebingnng ffiv eine eDetitueHe ©ubbenttoiiitttng beg 9tigaer
^etoerbebereing mibt ttfūUt nnb muiten baļ» 3u btefem 3we({
geao^It toerben W)L 600. —
!t)ic 2lu«jļaben fiii' ba8 3^^obtl (Sic^eii^eim
tDaren beranfd^ia^t mit 691 SRbln., erforbertcu jebocib
in Sotge unerla§(i(^er gri5§erer 9^emo^^en 1168 Sibl.
86 ^op., fo bag auf biefen $often eine 5Dļeļrau0«
gabe I» berieiibn^ļi loar oos „ 477. 86
Qm Sanfe M 9te0sttnggiaļred befdķloS bie
53ur>icrt)erbinbung, um bie SSerlķ&ttniffe ber IIL
f^olMūčļt in ber iD^odfauer ^orftabt 3u fonfolibiren,
eine ©ubbention bon 1250 D^blii, gegenfiber bem
^ubgetanfd^lag bon 200 fRbUu, mitļm eine gri^B^e
©uboention oon , • . „ 1050. —
eeitenbctrag mi 2027. 86
Digitized by Google
— 10 —
UebertTttA mU 2027. 86
$3eTf<|^u| ffir bie III. ^oltMcļe sebu^ten aetto«
poften Don \, 600. —
a(0 ēdofffit flueguhidbrn, unb enMic^ betDilliate
bie @ffeaid)aft ber 1. S5olf«fuc<?e in be« 3ubl*
liiunid terfelben eiti <S)cfcļenf ^um ^^au[o»D im )Be*
trage »on • • ♦ . . . . 500. —
^ufammpn mi 3027. 86
®enn trc^bem :\uv 2101 8?b(. 47 ^pp. t?cni ^apifatfonto q(0
2Win^^ruu^^ ab^efc^iiebeii ftnt, fo fcnnte folcbe^ pei'djebni tant
eiīTfAfr (Mpfdjenfe unc 25ermdittniffe, bie jetjod) aud» fcljon jum
pvDf^en Xt)eile im ^-^iītflpt Doi^efe^eii rcaren, unb tn SpIa? Sr-*
jpariiiļļen bei ei:ndneu SlnftaUen ber lit.»|)vafu '^iir^icvDfrbiuDung,
3n ĪRa^\uļmtm gebe f<ft etne betalttirte Ueberficķt ber <5in«
nolļmfii unb ^u^Aabrn, toie fetc^e auf bem ®eiDinn< unb Qerlttf)'
Konto oerbud^t fint>, unb ein 9eviei((Rt§ M $erm8gen9be|tanbe0
ber Ut««)>ra{t ^iirAemrbintung nac^ bem ^ilang^^onto, enbUil^
eine ^i'f^if^^^"''^?^^^'".^ bed etgenen .^"apita!^ ter ^J^ar^ļert>crbinMing
unD ber rru i^er pauptfaffe becbunbenen unb burcļ^ biefelbe oertoaU
tcten ^roecffapiulien.
3ni tfaufe be« S^fd^nun^eļa^re^ ttjurben oereinnaķmt:
1. ?)?pnten aitf ©pvtf^papiere ou^ bem bi^poniblen
Hapital Der ^uigeioevbinbung uiiD bem ļ\md*
tapitai ber Svau SRade i^olubon) .... 9{b(. 8450. 50
bie Binfen be0 eigeneu fto|>tta(0
toorcn oeranMloot mit . . . . 9t. 7117. 50
bie 3inf^n &arie ®o(ubot»«
fta|>ttaU mlt ....... 1140. —
9t 8257. 50
2. 9{euiaļrdbif!tett«9IM5fitng0ge(m uetto . ^ . „ 1753. 65
9ubget 92b(. 1600. —
d. aRUgtieberbeitrage 2185. —
§ni S3oranfcļ>lag angenommen 5Rbl. 2508. —
Die fļa^ļi ber 2WitgIteber ift tn erfrealicļ^er
SBeil'e ^eroacf^fen; toenn benncc^ an ^eitragen
et^ebltc^ iDeniger eingegangen, i'o crflart fidķ
fot(^e^ burd? ben Umftanb, ba^ ber žBote,
tt>eld?er biS^er ba5 3"^<*ff^ ^eitidge bf«
forgte, bevftorben ift, unb fein 92acļ^folger »egen
mangeļnber ftemttiti§ ber SBo^nungtfabreffen:
ber aKttgUeber ba0 ^ntaffo nttt^t in fo vaffļer
Seife erlebigen (onn. ^er geljlbetrag fomtnt
bem ffinftigen 9te4nung0ia^r Stu^^en.
4. ^ef^enfe unb 93erma(ļtniffe „ 1730. —
mgefelķen tnU 8tbt 1600. —
eeitcnbetvag m. 14069. 15
Digitized by LiOOgle
UeBeTtrag mi 14069. 15
5. €uBt)ention aud bec 6tabt{a[{€ ffis bie Zanb»
ftummcnauftalt „ 100(X —
im Subget 1000. —
6. ©ubDcntion aud ber @tabtfaļ*)e (iir bie @tabt*
Motter „ eOO. —
im eubget mi 600. —
7. Uf^erf^nS aa€ ber Soļ. tDifļ^ Miittii«
<^cļenrun0 // 464. 85
^^ut)Aetina§tg tDaren matifcļlagt
bie ©inna^men mit 9J. 3553. —
bic Šitdgaben mit . . ♦ . . 2900.—
m. 653.—
8. 9Iglo^®ett)iiin bei tiragirten SBert^papicren, ab*
^uglic^ geja^tten Stufgelbed beim 8er!auf oon
®ett^)ļ)aļ)ieven . . 6S8. —
©ttmma bev (žin na&men 9žbl. 16767. —
Om 8aitfe be« IKe^nnng^jiaļre* l»iicbeii
beraudgaSt:
1. I^often ber ^eraudaabe bec (^tabtblaUer . . ĪRbl 971. 99
Sitbgct ml 900. —
2. 3uf4u§ )u ben $tofim ber 8ittļevf((ulc . • ^ 697. 40
«itbgct 9{bl. 760. —
B. Sludgaben aud ber 3eit bed ^efte^end M SBai#
fenpenfionatd unb ber ^atfenfcbuU:
a) an bie SittiDcnfaffe fiir beu
e^emaligeii 'iDireftor Slereboe . 9?. 25. —
b) ffir ben §evtt)eg=^enfionar . „ 112.50
c) fiir ben ^RtinĶ $t^4lau«$en«
fitfilSr „ 160.—
d) fav ben JDabib 3){fil[er'9eit«
fionSv M 120.—
^ 407.50
53ubget mU 445. —
4. Sludgaben ffir bad OmmobK @id[iei4eim . . 1168. 86
53ubget m. 691. -
5. 5^i^""fi ^'^^ 2:aiib|'tuiiimenanfta(t;
a) ffir bie beiben 'tR, ^l^cķlau*
$enfion5re R 400.—
b) ffir ben fiertteg^gtelfMler . „ 50. —
c) Snfm >f 425S. 87
„ 4703. 87
8ttbget mU 400. —
„ 4261. —
9?. 47 11.—
(^eitenbetrag m. 7949. 62
Uebettrag mi 7949. 62
6. Bufd^ug ben ftofira ber L SoITMdļe • • 800. —
8nbget 200.
1. UeBerlDeifung an bie I. SoIlMcļe in Vnlog
M 3nbt(autn9 ^ 600.
53ub9et mi — . —
8. žttļcJttS S« ben ^often ber III. S3o(f«lii4e • 1250. —
53ubflet 9?bl. 200. —
9. 3ufc*u6 au ben ^often befi ^ad^taf^Id . . . 700. —
55ub8€t 9ebl. 700. —
%ubset m 1922. 13
11. $enfioii<ii:
ģrou 3oļanna ^evtDf 9, geB.(9uIf fc tt. 1 00. —
grSulein (g^tert, ©aifenfc^ule . „ 130.—
^raulein 9?ofen, ©aifcnid^ute . ^ 160.—
grdutein (^ttlie (S)raoe, ZHčļkt*
Mule „ 200.—
graulein mi)i, JfiļterMuIc • 100.—
„ 690. —
Cubget mi 090. —
12. .^otibetDiKigung fOr Slrtne 488. 75
SBubget 9^61. 500. —
13. Scvf^iebene SluflgaBcn, ald: ©eļalte, ^nferate,
fflr bad ^D?ureuni9(o!aC, ftaii)Ieiatt«gabcii, i)rii(f«
fa^en, SBortrage :c 1267. 97
SBnbflet mi 850. —
©ubget;Uu»or]^evgcfe^enf«„ 751. 49
9?. 1601.49
14. HBertragdmagige 3^^^""$) S^^u (^oliibom • 1200. —
O^ubget mi 1200. —
15. 6ubt)ention an bie §ett))abagogifcļe ^uftaU ber
grott Jļcrcfc ļJloļ} 150. —
«ubget mi 150. -
16. @ubt}enti0n on bte Seļranfiatt be^ 8r&n(eiit
*feiffer 200.-
Subget mi 200. —
17. ^uboention an ben ^i^ngtind^^^^^cin , * . „ 200. —
53iibflct mi 200. —
18. ©ubbention an ben SSerein ^ur 2lu«bi(bnng
^Unber nnb @cķ&)ad^[icķtiger „ 200. —
9ubget mt 200. —
19. €^it(beiiHon an bie ^iaron{ffeti«V)tftott . . „ ' 800. —
Subget mi 300. —
20. ^ubbention an bie <0(tt)erbef(iķu(e bc0 3ung«
franenoercing „ 300. —
iBubget mi. m — •
eeitenbetrafl 9tM. 17518« 47
— 13 —
tt(»eftrag m. 17518. 47
21. enBMtipa an »a0 t>. 8if4l^f(!(^e ^nfKtat ļvx
(Srtl^et(un{) totiStipetiDien an 3 ļ^enfionarinneil,
iDeld^e tie (Btnttbtičļnit M 3iitigfraiteii«
MtivA ht\učļtn M 150, —
^^ubget mi 150. —
22. ©aboention an fcen 9?iiļaer ®e»erbemein . „ 500. —
©ubgct OibL 500. —
23. @ubDention an ben SBerein gegen ben Oettel
fiir bie INBbcfBe»a(ranftatt „ 200. ^
8nbgft 9111. 200. —
^?M. 1^30^. 47
8etraa ber «uēgaben mi 18368. 47
Qettag ber (iitmaļmeti . „ 16767. —
^eļrBetrafi ber ^udgaben 9{bl. 1601. 47
}U)ug(t(^ U9 abgebudbtcU/ oer^inftUcļen ^arleļend
an bie IIL 9eIC«lfi(ļe . „ 600. —
itapitatmin berung mi 2101. 47
8l(atice<ftoiito am 1. Detember 1895.
Hftibo.
6 Z oerjindUdbc Slntei^e be« SKagbalenen'SIfVU . 9JbI. 4000. —
6 ^ ^VPot*. OMig. 30^. ?aul Ž(ec 1500. —
6;ir aRort. ®. dletfevt 1900.-^
^% n „ <^»ft ftevbbtiiē „ 15000. —
6 ^ „ SJ. ^atf , 8000. —
6 ^ „ 1^. ©olff „ ■ 5000. —
6 % „ „ !Dovot^ea ®ai(e „ 300. —
6 % „ ,^ SInna ©teinmann 450. —
5V2 ^ „ „ Ccberccbt 4)eamann 14600. —
5V« ;^ @tabt*llaffa*ObUaation 1000.—
5Vi % Obeffaer ©tabt.$l?t)ot^.*?fanbbrlefe . . „ 24000. —
5 % Obeffaer etabt^^Vpotļ.<$fanbbrtefe . . . 8600. —
b% «erginSticļie Slnleibe be« ^0()ļ0fe« , 5475. —
5 % ebft(antif(^e ^fonbbrtcfe „ 24900. —
5 % Sbarfotcer Slgrar*a»etaa*^fanbbriefe . . . „ 2000. —
5^ gt^arforoer 9lflrar^ļ3fQnbb«efe, *aļ)ier . . . „ 4500.—
5 ^ litolanbifcbe ^fanbbriefe „ 12100.—
b% (Sinlagefcbeine ber D^igaer ^ommerjbanf . . „ 20600. —
5 % SHigaer f>i?ļ)ot^efcn-¥fanbbriefe „ 56000. —
5 % Vrftmieii'ObUgationen I. Ocmiff. 50a —
b% „ „ II. foiff. , 300. —
b% ^ramien^ļJfanbbiiefe ber 3lbe(9'9grarbaii( . „ 300. —
5 % SCIlnaer 2lflrar»$fanbbriefe ^ 6000. —
4V2 % 3nnerc tonfcllbirte ^Intci^e, ^apier . . „ 2200. —
4V« % 5BobcuIrebU*^Jjanbbne{e, aJietott . . . . 1400. —
eeitenbetrag mi. 215525. —
Digitized by Google
.1
^ u —
UeSertrafl mi 215525. —
% ļ5fanbBriefebc«arebit»erein«bcr$)auSbe[ifeev „ 18000. —
4V2 ^ 0&ei7aer (Stabt-Slnlcifte . . . * . • . „ 4000. —
4Vs^ (Sinlagefc^eine bet @tabt*Di<f0iito(ant. « 50000. —
4^ JRigaTmiliefer (5ifenbaĶn»ObIigatione« . . „ 500. —
4^ ^o«Eau«5lafaner @ifenbaļii«OMiafttion«l . . „ 60500. —
4^ ^d}nt.eniļarten--ObUgatioiien . . • •. . 600. —
4 % ©emerbcDerein^'Sci^eine 20. —
4 ^ 3nneve Sliitei^e, L, Ii., ļil, (Smiffipn . ♦ . „ 53rXi. —
4^ 53aueirentenbriefe 10650. —
4 % foufoliDiitc Slnlci^e, mtail , 1712,5, —
4 ^ ltrt8trt>lf*e'¥fatibbrlefe 3700. —
Ufiwtgm«(i((>e MHļe M ©ot^ofe^ 1000.
ttiibwj{n«li(be 31nlei^e ber II. ^oK^^e . • . „ 500. —
llnberjtn«li(^er 538rfenbanff(ļ)ein 600. —
(gļjarfūffenfc^feinc 3'"?^^'3i"^ • ...... 1365. —
SKtgaer '^i^rjenbant, 9ie(ļnttngi9jalb0 52. 50
jeaffa-ftonto 3282. 36
5WobiIiar*$?outo „ 1. —
Bmmobil (SicĶen^eira „ 1. —
mmobiC M. Sl'tagbataietiafļ^jS . i ... 1. —
mu 892622. S6
^3rimm=ed&cnfunfl . . . . . . m 74800.
gerbinanD SCojen^iStiftung ........ „ 2000,
304. ©ranfelbt etfcrnev gcnb ...... „ 1500.
bon ^eimann«Gtiftung „ SHKX). «if-
tDoļnungen . . „ 23763,32'
53aiifcnb filr eine StaubftummenaaftaU.. . „ 25837.31
^rojeftivteg ©aiļ€nĶau« „ 40.71'
$roieftirte« giiibe(ķau« • ■ h. 3013. 35-.
eciļ. Vi(Jbevf^»Stiftunfl . . . . . » , 4 „ 600. — :
0^. (50. ®aUeit=sgtiftuiig „ 30439. 17
3. (Scirarb @(tiiitbtc$a)}ita( ....... „ 53206.^'
9?orie ®oCabon)*3n)e(lfapilat . . „ 240Q0i —
jta))ita(;^ur®en)a{^riingbon8rctbiibevit.iiiAetliiiier« „ 5349. 07'
Sifc^ef Uliiiann-'ģDtib 3265. 25 '
(S^arlotte (5(ifab. ^arfl^J?a»)Ual ..... . „• 10129.69'
IKeinbolD 2. ipt?c^laibgcnb ^ 17419* Q3 :
!OidpiMitb(e^ āapitai bet liteidviļc^ » pxatti\^ttt
JBilvgcrDcvbin&una ....... ^ . . . 112259 . 71
«bl. 3926227 86 '
w ^Dad j{a))ita( ber lit.»)}raft. ^firgerberbinbung be«
glfferte ficb ņm 1. T)eiember 1894 auf . . «M. 114361.^18
^ierDcn ņi fiiv^en bie ^erminberung tm le^te»
»ec^uuug«ia^v . 2101. 47 "
mi 112259. 71
/
Digitized by Google
— 15 —
!Da« kapiui ^^arl. (5Hfa!t. ffarg .
Ufbeitrag W>1
9f
90
112250. 71
3265. 25
10129. 69
174 U». 0.1
Hna^f^ai^^tg Xicn bicfcoi itoļ^Ual loerbeii in Ut
^auptfa|je oermaUet:
1. ^Af BtDctffoDital ber Svciii SKarie
£)af{elbe be^ifferU fi(^ |um 1* IDr^embec 1895
onf
ma|(g mit 1200 S^bln. aut^j^c^a^lt uu& tev
l^a^ttalBftrog DetSttbert fi(ļ ni(^t.
^a|]elte be^ifteite \\^ ium 1.
Dfiembfr 1894 auf . . . «.74800.—
ttcfeinna^mte on 9{enten. . > „ 3861,85
srTgīēosr
geiber . . . 9t.28d3b^
^?f[fgc. . . . „ 4,—
ta)je . « . « 464.85
3361.85
unb be^tfjert [icļ ^um 1. Dejembev 1895 auf
3. Dad gerbinanb ^oien^S^apitaL
2)a(feībe ^r^fferte fic^ ^um 1.
^^fScmber 1894 ouf . ♦ . 9i. 2000.—
beretnnaļmte an 92eutett 85. 50
SJcraii^jVi^f^ flema§ ber SBeftim'
9^2085.50
„ 85. 50
unb bejiffert fic^ jum 1. I^e^ember 18U5 auj
4. Tas C^c^atin ©rflnfcrbt -^^apital
bf^ifl^^te [ic^ inm 1* 2)eAetnbec
1894 auf , «.1500.-
bereinna^mte an «enten • , . „ 71.24
«.1571,24
beraiidgabte na^ ^(uieitung ber
©tiftung^urfnnbc . . „ 71. 24
unb beiifjeit ļicķ aum 1, jDejeuibtu 1895 ūuf
24000. —
74800. —
2000. —
1500, —
©eitenbettag dibt. 245373. 68
Digitized by Google
— 16 —
UeBerttas mi 245373. 68
5. !iDte bon ^eimann« ^ttftung
begtfferte fidļf )um U !£)e^embet
1894 auf 81.5000.—
Dcreinna^mte on Sientcn . > ♦ 237. 50
!£)arbringer0 .... . . 237.50
bctrSgt mWv ?um 1. 'Dejembpr 1895 . . „ 5000. —
6. 5ja« Capital i>ež^ S. Ji^. ^^)io|i(i^en
Sattunterneļmetitf
1894 auf. . . . 7 . . iR.22450.36
l»erejimalimle aud
ben ^mmcbiUen 9i. 300.—
bei'cinna^mte m9
m ^infen . • „ 1013. 06
~ „ 1313.06
fomit āaļ)ita(beftanb jum 1. Dejembev 1895 „ 23763. 32
2)er Omuiobilbefife mivb oon eincr befonbcrcn
Slbtntniftration Dermaltet.
baberti tu jtenittiem.
S:)a[felbc bejifferte fi^ ķm 1.
3:L:,emBcr 1894 auf. . . .«.5344.79
k>ereiniiaļinte ott 9ieitteu . . . „ 279.28
% 5624. 07
»erou09Qbte gemdģ ^eftium mnfl „ 275. —
t^etrmit niit^tii jum 1. De|ember 1895 . ' . 5349. 07
8. ^aufonb fiir bie jlaubftummenanftatt.
!DerfeIbe bejifferte fid^ jum 1.
'X)e^embei- 1894 auf . . .9i. 35210. 33
)>ereinnaļmte an
mmten ... 9i* 1336i. 01
on Oefc^enfen . * „ 300. —
an mttļm . ^ „ 200. —
— f/ 1836.01
t>erau«aabte fui: ^: ^
eiticn gefauftcn
€hrttnbi>(a^ . . 9i. 10000:
ffir@teiter, $of4»
tin, Slbgaben,
^rcbiteftcnļp*
noxax • . . 1209.03
„ 11209.03
beiiffcrt fič^ mitļin lum 1. 5)eieniber 1895 auf 25 R37. 31
eeitenbetraa 9ibi. 305323. 38
Digitized;()y Google
— IT —
Uebfrtrag mi 805323. 38
9. a)a6 ^a)}tta( bed proieftirten ^ai|ea«
tjaiif e«.
2)a|felbe be^ifferte fic^ jum 1. $)c*
lember 1894 auf 9{. 38. 85
oerrinitaļitite an Strntrtt . > * ,0 K 86
ftetrSjjt mitMn aum 1. TnķmiHt 1895 . . 40. 71
10. Da« fta)>ital tt$ proicrtitten Sinbel*
^ a u f e 9*
«Joffetbe bfjifferte ficb )itm 1.
Dp;^pmber 1894 ouf . . , JR. 2878. 75
©cieinna^mtc an SRenten . , 134. 60
bctragt itiit^in 311m 1. Dejember 1895 . . 3013» 35
11. Ta@ iJapital ber Cicfberfl>(Stif tung.
1) affelbe begifferte ficb jum l.De^eniber 1894
auf 600 dihl unt) betva^t obne (šinnal^me
unb 9lu9gabe jum 1. X)e5ember 1895 un<
i»er&ii»ert „ 600. —
S>ae Staltai toitb bcraitītflicļ am 18.
1898.
12. !S)a« i{a)>tta( ber 3oļ. (So. O^aKert*
©tiftuttfl.
2) a)fe(be bejiffertf |id^ a^m 1,
!Dejembei' 1894 auf . . . SR. 29865. 45
oerciunaļ^mte an 9?enten . . 1627, 67
9^. 31493. 12
jaļlte gemdg bem ^eftb(ug ber
Sfitarroerbinbung an bie
SČoubfihiiiinienaiiflaft • . . ^ 1063. 95
«nb betrogt ium 1. ^e}ember 1895 . . . „ 30439. 17
SDaff«lbe bejifferte fi4 ļum 1.
Vtimbn 1894 auf . . 9i. 50000. —
ijcreinna^mtc an flficntcn . , 3206. 25
unb betrdgt ^ U !Deacmbet 1895 . . . 53206. 25
mu 392622. 86
&etaixft.
^(tH>ir.: 9Ri(^arl> 9botf %Raxtin @cb»anr. ^o^ann ^nbread Simm.
Herbert {>U90 |)fnfe(.
2)piii'Ji.: ihirl Cnitt Snbinotib fieif Saftet. itart C^riHian luflofl
fUramo»ffl ^ ,^
3afobie«.: atcjanbra 9»aric aueufle 2>amaro»ffp. augufi (5rl<^
fioflmfer, gen. «aerUcn. ^ « .
@eirtrui>« : SRatp Sucie SuHe Srititrttiann. 3o^flnn Otto (Sbuorb
€»*T«pmonn, gcn. etrerfmann. SBolbcmor 5?uftf(b. «tcl(>eit> SaflN.
Digitized by Google
^ is ^
^rma 'ļ)auUne Srafau. 3<)t>«}nna i^arte 6faling. Šuguftf iļ'^argotet^ Spttoob.
Eina @oUner. ^etcr aifreb ©ubbrn. 8ina $)fbn)i8 3<»nnfou.
3efll«iir. : ai»ine (Srna letttr. triftine SRcumann. TOartf Slibc
^uKbt. 3rfnc ^pauline ?uife 2)urft. tBiltflminf (?!fa ??ffef*ifon>f!i. SRifotai
^b^oDor (šugen <ž)rflnt9a(^. |>tinn(^ i,ķ(oc>or ^iannid. Statolint SRarte
91iiiit.
9mcn. auianber SBU^cUn mm. iucie Dbfot.
^2litfgeboten.
dncļfnir 3u(ie ^arte ani @t ^rterdburg. i&]itibe^ni\ot>a Btaniēlaui
Oofrpi) 3an)ab|ļfi mit gonnp f)rUiie 8iimq». 9rftft Ir&t fani Kfrrb <E(a«4
mtt ^arir 3Bii&rlmiiie Sltfilbcrfl. JtomiiiM Mati SU^cIm fctcr 00fi^ mtt
^ctrnc Soiftbafoit).
3afobi«M.: Jtaffirer ber <§)ouDcrnemenld»9lentr{, jtoargirnfefrrtdr (^mi(
tart So^ann i». 3»inflntfliiii mft MHe Cbarfotte ^(fabet^ SBarr». 9?dfr
^erttu&s.U.: Brifcurcļcbil^c ftcinr:* ftermann ©fft^jfo nnt (Emilic ^ifettc
Jlnbcrfobn, gen. ©aubfen. iifdjlfrgficU 3abn jlru^min mit (Jhfabei^ (Srnfjiine
OuUaiiiie ^au(. Autfcber %(otox fihoUm mit Arifline 6arring. 2apfļim
€uAfii 9fIrinboIb {apping mit 9nne 9(ubnt. S^lMtter Itarl M^er mft ftniia
Šu^t. 3u(iud airianbcr (&a\\č>\xm mit Olaa t)tmitrtew.
3ef uds«. : Strbrtfer ^au( 9uguf^ Obfolin mit Dtarie (Srilnbrrg. 3an
Sbof mit Sitna inarie flunin.
3obauiti6sft.: 9(urL ©olbat Āndiattn (?fljffma mit ©opf kauliņ,
gabnfarbeitrr Sbuarb ^einbero mit itat^arine iitmn. ftommi^ (Sugen
3tiliutf ftevmamt mit ftaroifne ZmH. ®eii^arm«1IiitrTofft}irr ©rrgor 5tofttf(b
mit UT?anf S3ubcnccf. ^ifdjtfrc^cfett ^leranber 3offf Mtin mit 3]i(fe Ofolilt.
©firtnfr 2lbolf ©tirtfttc mtt ifriftinc 3at!ff^.
a^^arttii6:j{.: SBebcr aBiUi^ ^Breļaid mit s^frtl^a Sf^er.
9>aiil4*5r.: jtrfTrlfcbntieb 3afob itnof mit $7ab(e ®ir0rnfobQ. ZWn
auguf} ^rtrr ^rtrrfc n mtt Sil^clmiite ^orot^ ittcilibcrg. 2ifi|Ur dabni^
Secfurfnc mit ^cibne atoit.
' ūhn bie tn b» ^dt i»0m 31. ^Dcjeinber 1895 M 6. ^anttor
1896 regiftnttcn 3nķttioii0haiiQeiteii in Stiga.
1 ^
■ jl
= ~ c
w • •
jītfimimfli
nniL{»bL
Typ1iiiB abdomltial. . . .
1
1
3
4
1
1
7
1
6
1
3
10
Mutbliii .
.j^^rotitis epidamie» . . •
8
1
2
I
1
3
6
2
7
2
1
1^
jļafammen | 10
4
13
6
2
1 19
16
35 -
AosMjeso iienTpo». — Pira, 11 Aemiiia 1896.
Digitized by Google
9tC* 3» 2)otiiieMfa9 beti 18. ļwm. 1896.
. (8». 3a(»r8an0.)
fšHtntH^ 1 mal. — ^reitf in SRiga jfi^rlit^ 2 9?b(.; mii Bufrnbttng 3 9{b(.
50 Ito^; ^a(bf&|iH(t 1 Sfbl.; mit Bufenbnng 1 9tbl. 35 ftop.; ūber 9)»fi
2lnf(!&ne§enb an ben tn 9^r. 41 t)om 12. Oftober 1895 tjerSffent*
Uc^l<n, tie ?Kcnate ļuU, 8luguft unb ©eptember 1895 umfaffenben
^requenjBert4it, geben mir nunmet^r nociķfte^enbe, bie If^onate
Oftober, 9?obember unb Deiember 1895 betreffenben ļaf^ien, 3n
ittantmem ftfķen bte entfļ^retbenben ļa\ļUi\ M ^af^tei 1894.
X)a« Kfl^l {Wlo9l SRerļt, SRortenftrage 49) benu^teti:
^&nnrr ^raurn jufammen
im Ofto&er. • • 1546(1527) 180(119) 1726(1646) ^foneit,
Im 92ot?emBer . • . 1550(1517) 161(120) 1711(1637) „
m SDciember . . 1353(1367) 178 (98) 1531(1465)
Sttfamnes 4449(4411) 519(337) 4968(4748) ^erfonca.
tJabon rūūvtn anter 18 3^^"" 3)Janner unb 6 granen;
fibcr 60 3ū^re 127 SOianuer unb 44 gvauen. 9?o(^ 58 iJinbcr ftnb
gu re(^nen, iDcl(^e nictt« jo^len ^atten, ba [te mit ber SKutter ober
bem 33ater etne SettfleUe t^eilten. 25er nadjtlic^je ^Curc^fd^nitt
betrug im Oftober 55,67, im S^ooember 57,o8 unb im $)ejcmber
49^ ļ^erfonrn, ober ffiY ble bvei SRonatt 54,oo, b. Ķ a(fo ca. 2 fer*
fonen t80(t<!ķ mr^t^ ali ht braifelbni 3^^'^ ^ 8oria)r6 (51,n).
^ie iD{ajrtmat)atif fOr 3l{Snner; 56, loittbe mdč)t an 17 STageti im
Oftober, 18 Sta^ļen im 9{o»eniber unb 12 Sagen im X)e|ember.
S)ie i0?a^imaljabl ber JJrauen betrng im Oftober 1 1, im 9?ooembcr
12 unb im t)egember 12. T)it {^erinflfte ^a^i ber 53e{uc^er betrug
im Oftober 23, im ilf^obember 37 unb im Dejember 26. 5?eue,
H0ļer im ^\tfi ūberbaupt notb nic^t gefeļene @dfte erļcķienen im
Oftober 108, im ^ooember 88 unb im !£)eiember 44, a\\o t'aļlidf
iniflefaļr 3. %tt eimnal im Vtmūt mnttt baf fŅlfi ienii|t i»ott
466, 9tUt fffnfmal oon 686 ^erfonni. !&a, ieben 9Romit iefonterd
gmAne^ 1556 berfdbi^bene ^erjonen ba« ^f^t in tiefev B^it be^*
nvffitn, fo erf^ien im S)iiv((f4iiitt ituv Sif^ant tmgefaft brei
SRoI im ^onat.
3n berfelben 3"^ tourben iurdrfgeioiefen 315 SJionner unb
25 Srauen, ober im IDurc^fcbnitt 4 ^erfonen tdgticb, unb par
kDCgdi aiaummangeU 146, Srmifenļeit 141, ^aupgen (Scrfcļet"
Digitized by Google
20
tM9 92, ^etbnanfiell IdiinN anberer Msbe 21 ļ^rrfonen.
SfrsCeit^.inm ooTl|fii ^ai^t (726) (at toie ^i^I »er 3ttrfl(fgeiote|e«
nen um Sb6 abflfliommen. T)ie gu 5 Stop. einfIie§enDcn
tritt«AetDft betruflen in tiefem JBifrteljaftr 248 9?bl. 40 Stcp.
Tk 6ffentlid)en 'Siattev toertcn im 3nterefff ber Slnftatt unb
M ^ublifiimē fvfud^t, biefemJ6eri(^C ^u(d^ tlbocuit in5glt(ift toeilc
SJcrbreitun^ļ ju cerfcbaffen.
9{iga, beii 6. ^anuar 1896. ' 2)af 5{uratorium.
III.
We fiut^erfd^ule, bearunbct 1817.
&ennta^9* unb Slbenb|<i|)ule ffir {)anbn>fr(<U|rUng(. ^ericķtecftatur
a. Soeffler.
Qn ber SlUflctnemen SSerfamīnlunfl tom 24. gebruor b. 3.
tourbe an <2teflc be« $)errn Dr. 21. ^iergengriin, iiber beffen
Studfcļ^etben aud bem fturateriuni fcbcn im tori^ett ^aftre bttič)ttt
vmttt, $rrr Dbette^et (>ennonn Socf fCer gemaķU, bie onf iļ»
gefaanie fdhļl rnigmomnicii l^ot
IDie arftfiflfrte S^niiinil in brr 64u(e, beren auf ber Ir^ten
So^rrgDerfamnuung ertofiļnt toerben UnMt, tft erfreulicber %$Ptfe
ton ©eftanb geblieben, fo bog bie ttn cerigen ^a^re ļ>re»i|or{f(i^
elngeridķtete 92ebennaffe aucb in biefem 3^^'^ beibe^dten »ert>eii
mufete. $)emgeina§ ķaben auč) aieber tīti J^e^vfrofte, mie im SSor*
jaķre, au ber ©cbule getuirft, unb ^mar ber langiabriae ^au)>t(e^rer
^rrr griebricļ ^o^ne, fomie bie {)erren 92i!olai gnebenberjg
itnb ^atoh ftentmiv,
%)ie 99egeliiia|igfdt im 64it(6ef>4Cr fiM»^ gortfdķtitte bēt
C4fileir ftnb im ®au}en (efciebigenb getDefen. (Sine feļr ļu be«
bauembe <2rrf(^etituitg bletbt ed aber, ba§ nur ein fe(^r fleiner ^ļeK
ber ©d^iiter me^rerc ^o^re lang fortlaufcnb bie <Sc^u(e befuc^t, fe^r
biele bagegen fd^on uač) einem ^a\)xt mieber audtretcn. @o be«
fuc^en Don ben im Sa^re 1893 eingetretenen 22 Scbfilem nur 3^
toii ben 1894 eingetretenen 51 «Bd^ulern nur 12 ie^t noc^ ben
Untenid^t. @e(6ft im 8aufe ein unb beffelben ^aļred flnbct
ftarler 9M)\d ftatt: Mīt ben im dannof-b. ciiigdifteiieii 22
^dļŪUm Pnb im 6rļ>teni(er nnr 9 »ieber' «mieiiat. ^oļēr «v«
Hart e9 \\č), bag (in fo berfcķiDinbenb fleiner ^rojentfat} ber au««
getretenen <Scķtller, in biefem 3^^^^ ^/^^ ^/ i^urfud abfototrt
$at. Čeiber fte^t bad ^uratodmn biefa betsfibmbcn Slļatftl^e
gegenuber ganj mac^tlod ba.
£)a0 SlUer ber Scbiller [d^toanft ^rnifcļen l2Vs uub 34 ;3tt^ret|«
!Die 8requenj im ^aiļit 1895 toar folgmbc: -
8eftanb gum ^eginn bed 3aķre0 1895 ... 51 ^čfūUt.
3m Saufc M ^afftt» ftinjugetcmmtn . . . 50
ŽHfttroroeii 101 @^atcr*"
Digitized by CjOOgle
3m ^^f)xt 1895 rmb abgfgangcn:
Sor 8ee|U)igung tt§ fturfud 47 ^<ķūUt,
waļ^ Seentigung ^e^ fturf»! > . Ž ^>
49 @c»fllfr>
3a4re 1806 Derbliebcn 52 ©(feūler.
Siefellen mf|cifai fič^ nacļ fionfefrten, 6tatib imb Kotio*
Mlitit foI(|n»€fiiia|ni:
et>ang^litiļ .46 ēdļSķt, bflrgerti^CII ttanbi» 34 S^Oler,
refortnirte 1 ^ bduerUd^eo „ 11 „
^tiečļ.sortfi, 3 „ 9xMMX u l h
rgm.*fttt iķoŽ. 2
- 52 ed^firer. 52 ^fiUr.
!Deutf(^er Sžotionatttat 27 @(PUr,
rufftrter „ 3
Utltf(fter „ 19 „
))oIoif4cr . i »
ī)Q0 @(^u(ge(b Betragt 1 9)ff. ffmcflfrfilļ; 4 €d^I(V imcii
onf iķ ICnfu^en t>on ber B^^^uns S^ntgetbeē Sefreit tcorbem
^te e(^u(e befinbet fic^ tm 2oUU bet ftabtifcķen ^{artļo*
©(i^ule, ffurmanott)ftra§e 9?r. 2. Der Unterrlt^t finbet ftatt am
^ontitag 8—10 U^r 3}?orgend, fo»ie om S)ien0tafl^ 3){tUn)o4 unb
greitag 7—10 U^r Slbenb«.
©*u(gclb * . • • W>U 77. —
ļBeiirag a^e ber ©ou^falfe . . • . ♦ . . « 697, 40
Wil 774, 40
Ku^gabeit:
%(^a e. 'ī)o^ne tt. 440.
„ „ Žemmer „ 180. —
#/ &:iebenb«rg „ 90, —
m. 710. —
tMM^ fftr Qc^<iiutig, Mmilfttung, 9{eititgung i»m
2 ftCa|feii|iinincni, ^fcvate ic, . . . ... „ 64, 40
«bl. 774, 40
IV.
'Sie ZMIhipntiiinifUttļf bfgtfiiibet 1839.
{lettc^teiTtottev Oberleļver S, SKettig.
^cr 8rļfgang ift im k>erfIoffenea ^a^re ni^t uaterbrccķen
Htfltas. lDo4 $ei[ona( ber Hnflalt l^t emc SfiUnberung erfabren,
libfiit an eMt b« td^n, Inna fBinooffļ, bte fU^ mit em
Se^rer unferer Slnfital^ ^^nn 1$e(|, oei^vatlļet bcv fie^cv
tt«b4 aug getntin ip.
— 22 —
2)ie greiļitcti) M (anfenben ^olļtU iDar fotgenbe:
i^noben Wab(t>fn &^ū{a
am @(*tu6 be« 3a^re« 1894 mbtieben . 23 28 51
3m 8aufe be« ^^^^^ ♦ • 3 14
bevblteben alfo 20 27 47
Stmtn Ķinjtt 5 2 7
O^egentoartiger 8eftanb . .« 25 29 54
9on beit lit00etTereii<it Iļatten atoei bie CMļttte'aMptM» bcf
bvitte S^fll^no, elli SRSbiiķdi, trat «0t tMo(t>irung be6 Ihīrfu^ fķcH ,
borgērfictten aiterd tDegen au0 ber Hnftoft. !ī)tffe btei tombrn am
Sc^lug bed I. ©rmefterd fonfirmirt. ^nbenfeti an ben jX:ag
ber 5?onprniation er^ietten fte »on ©etten ber ^nflatt je eine ©ibet
unb ein ^uc^ religiSfen 3n^alt«. !£)er eine »on ben 5^naben Ift
bei einem 53ucļ>binber, ber anbere bei einem ©raoeur in bie 2e^re
gegeben toorben. Da« 2)?abd)en foH clne @c!bneiberin toerben, tDoja
ed Q\xč) feļr t>iel Suft unb (liebe geipte. ^er brUte Stnabt ift mitten
im Gemeflcr oļne ļeglidl^e ^n^etge fortgebtithli*
^ie 64 ečfūin nrtbeii in 4 INaffeii, ttfp. 6 Kbllļettinigni
nntmi^t^^ nnbjtDar Hnb in ber
L ftlaffe 4 Ihiabtn, 7 aRftb^m U e^OCenr,
n. 6 «y . 8 . =9 '„
„ B „ 7 = 10 ^ •
m*' „ 4 4 =8 „ .
IV»- 3 5 = 8
IV*- 5 B „ =z B
^ufammen 25 ^naben, 29 Wdt(S)en — 54 ^ctiilern.
^Der UntenMt ift im L Btmtfttt a. o. mii bem 9oftaU9»or«
fteļrr, 1 Selķm mib 4 Se^evitinni (vtļeilt tpptben; im II. 6fmeflir
Derbdebrn nuv 3 Seļveriniten; bagr^fn tam ein $ilf0(rl^rer (111311.
^ie Unterritbt^fatķer loaren: āteligion. beutfcļ^e (^pracbe, 6e0ftta))iie,
@inige8 aud ber tatev!anbif(ļen ®tWč)te, 92a!urfunbe, 9^ed)nen,
@c(^reiben, 3^'^"^"^ Jiirnen unb ©anbarbeiten. Den njeibiicben
ļ>anbarbeit«unterrid?t (@tricfen, ^afeln, 9^a^en, ©afcfeejcidjnen,
©ticfen u. f. to.) (eitete bie grau be« 2lnfta(f«Dorfte^er«. Deu
jlnaben^^anbfertigfeitdunterricbt ļatte ber ^p^rer ^el^ flbernontmen.
mib mox tomtu bie ftnabeii im ^c^nigen, ^appin, MčļttMmL
unb voiibfSdearbeiten itiitenDiefeii.
Tlit ben Seiftungen, ber fittfiiļeii giiltmig itnb bem ©efunb*
ļeit9}uftanbe ber š^gltnge fonnte man fm Stfgenteinen gufrieben fein.
3m I. ©emefter a. c. finb 239 Tci^e im& tm II. ©emefler bie ļefct
182 Xū^e ū{9 Derļaumt t>erjeicbnet toorben, toad burd)fcbnittltc^
beina^e 4 ž^age pro ©cbiiler ļemefterlic^ ouSniacķt. jCiefe S3er*
faumniffc finb nic^;t ^oc^^ 3u nennen, toenn man bebenft, bag in
unferer <Stabt in biefem 3^*^^^ meķrere anftedenbc ^ranf^citeit
geļerrfdļft ļaben* ^aaegen leiben unfere 3^d^(nge grdgtent^hi
an mfdķiebenen 92offniibe(n, unb H ttftre baf^et n»^ oon grotent
@egen ffir uufere Slnftalt, toenn bie Snftedung eined @pecia(tfteik
fflr il^ofenfranf^etten ermiJgUcbt toerben fSnnte. 3" f^in^m ©ericfite
an ba< ftucatorium bev j^aubpummenanftaU ber ii^orfieļer ein*
Digitized by Google
— 23 —
ge^enb barfleleflt, toie bie 9?afe, toe(^e fc&on bei nonnolen ^čļūUm
einen toi(^ttgen ©egenftanb ber @c&iil^i?Atfne bi(bet, bei 2:aubftummfn,
binficbtlii ber engen 95erbmbmig biefed Organe^ mit ūcl)U unb
O^ir, befionblg ein Objeft argtUc^er ^^eobaciķtung fein mflgte. ī:\ixčf
Sefeitiflung mancļer, lueber bem ^atienten, no^ bem ^ef^vtv be«
mntbar getoorbritrr iRafenleiben^ fannten totit befriebigenbere 9{eiu(tate
ott U0(ft mirft iDcrben,
^em eiasibmhdmMi "«a^ i^ert^eitett fi^ bie 54 @iļfi(ef
fotgenbermotfii:
Sutl^eraner . . « . SO itttūben, 24 tnSb^en » 44 6cbiilent,
«atīofifeit .... — 1 ^ =1 @(ļaUr,
®r{fcbif(b*Ortl^oboye. 1 i?nabe, — „ =1 „
3Jlofai[(ļ>en ©(aub eng 4 gnaben, 4 „ =8 @(bfl(frn,
jufammen 25 ftnabeit, 29 3}?atcben = 54 ©djulern.
!^te lutl^erifcben 5^inber oertļeilen fi4 auf bie ļiefigen iiircļen*
griBriitbfn tcie folgt:
ŽoļanBi«nv4t t2 ^aglinge,
ertrtttffe^e 6 „
Qefii«fir*e 5 „
SKartindfiriiķe 4 „
• 3Qfobifir4ie 3 „
?ut^^erfir<*e 2
$au(«firc^e , . . . . 1 ^''AtN^
^etrilir(^e 2 ^i^Atinge,
Č)oIin^of 1 SWm,
otSlvSrtige ^mdabeit • . 8 ggflli nge,
ittfammen 44 3i^v)lind^*
9eti be» ber SanbflniiiiiinianftaH geb^tnt:
1. 3" ben ftSttiMen 6teuerAeniPtnbrti: 9?iga 19, ®x\m*&m*
Mtten 2, iO^irau, ^otDnc, 9?eta(, 9?pf(bi|a, S^alt ^eniftvefcb, Obeffa,
fteggerii, 3"^^^), Jucfum je 1 3^yi^i"fl. jufammcn 31 S^h^'^^Pi^-
2. š« ben Oanbgpmeiiībpn: a) jii (iDlaiiDiidjen: ^otmbof,
W, 4>irfcfeenbof, ^errift, SRaafttDprre, ļ^eflen, 9?ammer0t;of, (iH'c§*
Rambb, ffljiejein^of, gfien^of, ^inben^of je 1 B'^Alinļ, ^ufamtnen
^1 iWWt ^) furlanbifcben: ©riinķof 2 ^'6^{\n;{e, 92euenberg,
BKiibof, itmei^m, Ubfeneeien, ^ulfeneefeiĻ (Sbioaļlen, 9?u]ķentļal,
Qlltben, ilfbenbeļcfeft fe 1 S^gting/ gufammen 11 B^fllinfl^»
3. 3u ben fleitrrfrftctt 6t«tben: 1 S'^i^^H*
SBon bem Okrage be0 gefamtnten Unterrtcbtd ļat bad ^uvatorium
'(Shift(bt getiommen, unb ber lut^prifcbe 9?eUgion«untprricbt ift Dom
^aftor Sofepbi Sluftrage be« ^onfiftorliimiS rpoibivt iDcrtcn.
SBcn auēmavtigen iaubftummenlc^rern f)ai bie ?lnftatt in cicļem
^dļfve J^err 5Caubftummenle^rpr Caurttd au« gennern befuc^^t.
€(^lug fet no(b ber Iķer^lt^fte Danf atlen ben)enigen
an^aefprocbpn, bie bafiir Čorge getragpīt, ba§ in ben Srtļnacbi^»
fmfk bitt betftoffenen 3aļre« itnfer Qeiļna(ļt0t{f4 fo Tei<b gcbeift
'Mtt^ knnte.
Ueber ben @tanb ber ^ouangelegenļeit ift in bem S^^re^beri^t >
M ^ntn 6etTet&r0 bev iBfirfiecberbinbnng SlUuļietiuna ^ma^u
- 1« Digitized by Google
- ?4 -
Aaffa$eri<|L {9ļ(ti<jķferļ)aft(T SB. Sange ļm,
(Sinnaļmeu:
6*ulArfber ^161. 726» 6Q
6ubi9enHon mi$ ber ^tobtfaife . • • . • . .« 200.
to<fcenfoUpften 22i 44
©ammelbfidjfen 155. 3?
SQ3. eproftfc^e f^amUtpnfttffung / . . .„ \ 50.
^evm'ūčitf^i bet grau aJi^a^... -» ; • . ♦ . „ . , 25. —
J35orfd)u§ . „ 300. -
furfldeni|)fangfnc Unfofleo . „ ?P. —
tnfen au9 ber b. £)eiinanm6tiftung . . . . . '^^ 118,; 75
3tnļen ailē ber OTflnfeIbt*@tiftttQjļ * .. . . . . 7L;25
Sinfra dll» bet ®aaert«etifCting. . 106j|.9S
9lu« ber ^auptfaffe:
fflr bie beiten 9?. ¥bct>lau.^en{loijSre *• • , . ^ . 400. —
ffir ben ^ertteg-greiMaUr * . • . \ „ 50.—
• : .^"^abu 7944. 26
9[it9gaben:
Oe^attc • : • . . • «bl. 3660. —
SJiiet^e . 1300. —
Se^^ei^ung. . .. . 339. —
S8eteu(^tunfl . >, 65. 22
©eja^lter 25or((^^u§. 300.—
Šaļlund ffir bte leiben K. ^Vc^lauf^enfionajre ; . 400* —
Mtung far jbie V^nfionSre be9 MItttfMfM : 10&8. 95
Setbnacķtēfltatifitatiottett * • „ 180. —
SSerfc^trbene ftudgaben ^ • . 349. 96
92fl4|aļ(itii8 011 bie ^auj^foffe . • • ^ > . . 296. 13
911SL 7944.
ī£)!e ftaffe ber STaubftummenfiļisIe ļat aM 'bet
^au^tfaffe etnen 3uf4i>f eiiiHatiSeil bOil« • • 'Sibl. 4550. —
^e ļat jiīrfitfgejabft . . 296. 18
5)er 3nMu§ Betraflt alfo efferttb JKbL 4253. 87
iDte tm ©ericbt ber ^auĶifagejņgcgeben ift. • • j i
• if T
9lu^ t^eit jtit(()cugemetiibeH.
^etaitft.
^tttust.i sxm^ fitifobct^ @c(mcToo. mmt\^ ^PM»
@ro|mann. . . .. r.
€lolp(ie ©vieia $)ilbcbranbt. ^
3afobis^.: auflufl eri4> |)oncufer, gcn. ^aerfien. ?JifoIat IRoritJ ?ciiB.
(9bfa Snna ». Sffoao^fp. ©ertrub ^ermtne |)ānt)e(. Stati 3o^ann Sotbemat
Mar Poifi. Sil^elm AarI 9{en(anb.
®rmu^s|l.: (Sbuari) (Jrict Sbgar Soerft. SBera gonnp Slfriebe 3f&0«t.
anna Sutfe. Sffartin atfreb Amoliņa, ^aria £)orot(^ea Srafbing. ^pbm
.Stnilie D^inva fHeicr. Olaa 3ulie Slnna 9i»{a. 3nliui{ llnsnfl Ģpa^
<3a>» Selbemor OhiM. tnia eimlb. Kfeite Oieif ^
Digitize^l^ Google
— 26 —
3cfit<«jr*: 3rma Siofalte @hiļre. %RAnt Dtiiūt U(m. 9?at(i(bf
SRofdlie «SiHibc. (Smma Stainin. fllriaaber Siari ftnibfr. Ctto S^rbriife
Caerlbrec&t ^(bulj. ^eter 9?utrnber^ Sbolpl 9}tfo(ai (SDuarb @riļ^!irtt>itf<|*
3obaiiui6*.1l. : 3afob ©ifcbmann. jJoroline (Srna ®of(b. Sinbrfi fBoIbe»
tnar @arin. iamit Diga (Smilic 9Iarie Sātam. Dtfivalb (ttaat ^aīob
ttiOumf^n. tlfontf SnbrfaI 9tūnH. (Ebear Snbreaf ^imict 9U9 ^rrnfiic
fetraumc. ^aUh 3c^ann JJrubmin. «D?tnna (Jmilie auguflf SRreffhl. Warie
?i?i0v ^elbmann. iVctanic Tlarp Daqniar Šo(b. flbolf Cfcuarb Uflmann.
gi(barD 9{īfolai ^u^rnref. ^auilne (Sbf. jtaroUnr Smbtrife %nna SJ/ifrlfon.
ugufte Šertba 6c(rfln. itrtftop^ ©trautratn. Vtari^a tRarie t^bolina.
3rma Chi0rnie SBrrglai^. Siaitf Sibfc. ilifabctl ^efbin. Ol^a CUfab(i|
^Ubelmfon. ^arie Dtttite Aubn.
ilHarHii^sJt.: SU^rlminc ^{at^artne Urfvnotvitfcb. Vtariha ĪRo^ļĶ
^annid Slfrrb 5irift{ii. flMe fVart^a Sfar. Snnettr ITTaric (Btrautnaim»
fRatt^a ^Itfabrt^ ^annr. dUa Aaroltnf Sabmr. I>orr ^ļJauUae Siabunant
^anlinc Siofalie SKicļ^alotoitfcb. dmUija Marita etrtbbrrg.
lrlliitaff#*ll.s fB^lMm tKM 3annfo^n. 3atn ^apping. tflMitie
fbļna tfgnr. Hlfrrb ^ertul Oķfoling. Stari ^olbrmar fu^fainii.
^anl^t^.: anno ?unf UpmoL Silbfimine ?uftr Oobonno ©arin.
Ctoma (Smttic ^inbif. OUilte Aaroiine @elma AUranbrotoilff^. %nna dmiUt
W^iš. Mo« 9aiif f>tfbff. gricbrf^ tfctanbcr CKbaf. Uiiia ZfOf tlfi
fldlMlH Sa^rul. Oo^ann airranbrr ©tlbrrt.
^ilufgeUoten.
Intoinette iffatftomffv. Afiftr dftigrn 3uHud ^fgolb mit Smtfie j{ atdarina
^ilba >Prāffrrt. ^anbtangdfommid ^ubioig 3o^onn @rlmar 3nfo mit Šmma
iarolinc a*6»fr. gabrifarbritcr ifarl Sbrifttan |)finnd) l?antptt) mit Vtarit
tatpliut Aarft^tnffv. $/of(^inifi Brrbinanb Slicranber 3fnt(b mit Seronifa
fMIft Aiiact. Jtmf1\mibfiit IffUiM d^Nini fl«lcrt nft VtmaarttU im\t
fttttiķa be f!l(anque. ftaufmonn %Tiiļ 9{arbaton>{tf<^ mit 9ma(ie @(buib.
^afvbuSft,: jtaufmann Wi(bafl ^rcrtott mit iJaroUnf grirberiff 3b"
felnul ^arfaiu @«^lo(fennrifki 3obann ©ufla» itUngenbera mit itaroUnc
Riffe tfttf Stofenhoam. CM^trajlrtnfrgrr grtcbtf^ Vibcrt iRtt^ail» MAifr
mit Olga Sbclbetb Hnno «Sibilinffp. |rtfbri^ Oeorg ®rfn^mann mit ?ouifc
TOottilbc Otbfrmann. fficifgfrbfrgcffU 3ot>ann ^ncbrid) ©flberg mit Otga
jtiaafc. ®(^iibnta(ber ^an ©funtftbif mit 9ifa ^eet, geb. Čaur.
•frttubs.^*: Sritibar 3abnid SBabjcrt mit Aottr ^roffopf. @(^(offcr
Jobonn 5fa^rftin mit (Smilic ?lui;uf!e (5mma 3obtnfef. S5u(bbrurffr gerbinanb
3o^aiiB itti mit Honetf Sulo, arn. ®oli. $abri!arb(itrr Vtartin 3onfon mit
ft^taiit ī>txum$. germer Jten ^dnrit^ Seefnep mit 9)?arie Sbrlinc ®al|.
BtlfifAfrdffea 3o|ann dhiftao emilbftng mit (Emitie Slomneef. «rbritrr Briļ^
9ebli(( mit 8ibbe ^inrftd. ^aufmann 5tabr(d Vla^iinttU mit 9nna (IPff'ar.
libri ltt ^titī t>rffne mit aifjanbra <$pian^. ©t^neiber 3o^n Jtru^tain mit
Hnfia 9Ia19ļbe OMolins. .diniio^nec 3o(a«i |>ci»ri(^ 9tofenbera nit ttm
^rattbin^.' BUimciiii^iiii'itļirl iDicbri)^ 6a|iiitt nit Sl^arie ^mao», iicī.
fMfc^it6tt).
^tin^tSt^: arbeiter ^rter Beefut mit itriftine BiOrut. Selrgrap^enbirner
Mfbr((^ ^Irrt mit SIdgufie Se^rnbcraer. Silb^autr Aarl ^tlrranbnr @(^ulu
iit Sit^ftmine CKfe 8tof((lc»i|i Sa^tOai^itev VtaOin etfdmbcte nft
9*fmaiiii. i
^#ftanMM»ft.; trbeitnr Srafi^eipi^ mit <^a Silfen. StrfiauTatmr
ttvfii^e tnii Sbolftne augttftc Siibdmtne $(tlipd. Srauer @i(rt @(^mrUe
mi* ftatftt 3«fobfo^n. Sdtttbcraefea 3ofob Aarul mit VlaiU 9miiit f)lattii(f|.
Sibcitet 3afob Stofentbat mit 31{c S^nrtTtu, geb. Serg.
Vt«ttiifMR»t gleif(ber 39^Aliii ibolf ^oNberg ntt CoMe e<u<nt ^oiil
gnigang mit (Elifabet^ Semomd. Itart 9lofent^aI mit Sribne eulfitf.
2Kiit<tati«< ir. : Defonom f)etei ©fubre mit ^arit S^ofalie ®t(po(d.
Ibbdtn f)ftn Sctter mit itti^ne SVarie HUiiu Babritarbcitet 3a^n Stibaf
Digitized by Google
— 26 —
mit Striflt^nc ^ragattt). Stfc^Ier^efeU ^i(6aet ti^rumnee! mit 97tnna D?ar'
flflrft^f Saltcr. gabrifarbeiter SRobfrt Sf^rfīnfj mit ļ>ckne (Stifabctb ©rinfmann.
^aiiI«t,W. : ect>ubma(J?cr ©corg 5)?i(iacl ®agnu« mit Olga Vtarit
itnnbert. ©tfflmoc^cr 3afob 5tampfr mit Sifette «ugufte Viatit 6ibpoW.
^ri»atier $bfobor SBilbflm Wattt)aud mit «nnctte ASbfr, gcb. TOaincef.
Siitbcr*^.: gormcr ?ubtrig ®rūnn>a(b mit ^aulinc ©^itjorjbrrg. <5(ffi!-
ba^narbeitn S77ortin SBigant mit 9nna £init. f>&nb(er Hļtoptļii ^o»iat mit
Una
9ffforin. St.t ©aron (Step^an ®forg f)annibal ®obcrtu« ©(^mcr^ing
mit auguftc S'lannp 3)?cn^cnt>orff. f)crraonn ?ub!»tg Srcfoff mit Oo^*""»»
^etri*St,z ?ouife ginde, gcb. @(^mibt, 73 3. U^rmaj^crmciftcr IJarl
3obann Srnft SGBicmer, im 61. 3- 5Inna Smilie Žattmann, 74 3» Sniraa
3J/arie SRutftbt, 12 3- 3nflrumcntfnmQ(^ertffrau ?ouife Hmotic ©trfimbfrg,
geb. RītU, 70 3. granicin gJZatbilbe Sfmoit, 73 3. ©(tjloffergeffU gricbrii
®uftQt) Otter^berg, 28 3. iJaufmann |)ugo (Jbuarb SBetteri^ 29 3. «auf-
mann gr^nj aieranbcr Šogcl, 34 3-
tornsif.: grau (Srnfftinc ilunficin, geb. ilSnig. 28 3. ©«^lofTcrgefflI
Stari ^littīiiff ^urc^arb Xempe(mann, 60 3* Souife O^iifabet^ ©(timiebeberg,
79 3. (Jbem. Scmaltcr 3obQnn ©ottlieb 3abncfaln, 76 3. Otto «Ifreb
griebritt Sinbc, 6 gj?. 3;obtgeb. @obn «ontgftabtcr.
^atobUSt,: Secbnifc^rr Seamter bcd ©adtverfd %Uotox Otto SUianber
^ibl, 43 3. <5bem. 1»inifjcrial ?lnbrea« 9?offntbat, 78 3. ©ādcrgffcfl ?ub»ig
SReinbotb 2lugufl lomhač), 58 3. grau OTaric 3acf, 80 3. SSSittfrau m\ahttf>
54 3. «oufmonn 9lobert 3obann arnolb SBrrd, 44 3. grau «nna
iKortinotu, geb. ^ad, 51 3. Odnjalb *lfbber, 2 W. abcibfib SEBiOerafon, 3 3.
^ertrubs^.: ©efut^er ©ertiil ©enfe, 74 3. 3ungfrau 3lfe 9?ofenbero,
im 72. 3. ^aut «aulin, 10 2J?. et^riftfe^er 3o^ann grirbrit^ ©epbter, 47 3.
SBittroe ?ibfe ^reepibt, geb. ®ebrfībt, im 64. 3. 3ungfrau ©ertba «rifhne
«alnin, 31 3. SBitttpe «Bilbelmine ioube, geb. ©ubbrig, ira 75. 3. mttmt
Souifc 2lmalie 3»iao, geb. ^^ori^, 76 3. dtļm. 9?efiaurateur Snbrif 9?antin8,
im 56. 3. arbeiter Ztnnii S3ebrfin, 68 3. Subenbefi^er @pri^ ^latneef, im
43. 3. Olga '^lirbfa Aalnin, 5 Wt. ^randlateur ^rnft Aa^par ©c^aurtn, im
28. 3. Slora ?ouife 3)?argflret^e Sleinberg, 6 TO.
iiber bic in ber 3^»^ »«>ni 7. bi« ^um 13. 1896 regiftrirten "
3nfeCtiondfranf^eiten tn 9{iga.
' • (Jd erfronftfn an:
^ 0 0
«>
B a 8
aufommcB
.•Ii . •
mnl.
ivbL
Tjphus abdominal. . . .
3
1
2
1
4
3
7
4
13
2
1
8
12
20
1
5
1
5
6
Parotitis epidemica . . .
5
6
2
1
7
7
14
PDeamonia crouposa . . .
1 -
1
1
2
9.
jļufammen
.11 — '
i 10
23
11
4
1 1 1 20
29
49
3m 2iuftrage ber Uterdrif(t-praftit(ten ®ftrgerperbinbung b«raudgegcbcn
oon artbur 'fotli^au fflr ben Slebaftcttr.
JI,o8ioieBo 4eH8ypox). — Pira, 18 JSbaapji 1896.
• 1:
d by Googl
StabtHatter.
4» ^iieMtag btn 25. Samiar. 1896.
SditentUc^ 1 mal. — ^rtiā indd^a ihtfxli(ķ 2 9il>L; mtt BufrnDunti zmi
50 jtop;; (a(bi&&rli(^ l m,; mii Sufenbun^ l 9tbL 6b Stop.; unt t>it ^9fi
\mi(b 2mtW Stot.; Hibimiitb 1 m «5 Stop.
V.
^egriin&et 1824.
8ed4tRfltatter toim. i(aii)(eitireftot Hb. @ta»eii|o9€it.
3n Snfang bed finb naciķ tau^ļa^itget treuer SRitatbeit
va» ber Hbmtiiiflratmfi au^geMieben bie (ietrni flattfmanīt Gbnarb
®iebeYf|>tt0er^ ber feitbeilt 5. Se^ruar 1871 tm Simt gernefen,
unb Dr. jur. 9{obert 8ungner, ber fett bem 28. ^anuar 1888
ber ^bminiflratton angel^Srt ^at. Ģerr 2B ieb erfperger Ģat fomit
faft fin iBterteljaķr^unbert ķtnburc^ bie ftaf{age{<ļ^fte ber Stbrnint^
ftratioa treu unb geiDīifenķaft bertooltet
3m 9eri(!ķt0iaļre finb melķrere au^ge^angene 8Sunie burdķ
neue erfe^t, bie 3^iune repartrt unb 4 nene ^anfe ^efd?afft ii>crt>en.
95ont TiSd?[tcn grfl^ja^r ab foUen 6—8 neue '^'dnte in ben Mem
aufjļefteUt merten. 'feer 9{nf)e^er ber ?!tleen tout&e mit einer t^iaif^
Hiu^e mit ^lec^icļ?iit> unb ben ^uc^ftabcu ,,2.*^). ^.*^/' au^geiufteĻ
nm iļn bem ^ubttfum fenntlt(ļ mo(!ķen mib ilļm ben ^aumfrebtem
gegenfiber tine grdgeve Vilotitftt }n berleiļcn.
9?on ben Im »ori(;ļa^rigcn 55enc^t ertt>a^nten, bem ?aftor
IS ae^lbianb t juc ii>etfugung geftellten 300 $RMn. fiiv bie Slnlagc
dne0 ^eged bon ber ^actind^Šir^e jum ^agendļoffd^en ^ircļļof
ber 3oļantiil«Kl¥4e finb in» 198 mL 22 ftop. berantfgabt unb
bie reftU(!ķen 101 9^61. 78 5(o)>. bem genornite» ^erm ^fl'<^i^ auf
feine ^Itte mit ber $er))f[t(t»tung flber(affen tporben, au6 bett B^i^f^
bicf e0 |{a|^ita(0 fflr bie Snftanbļattung Si^egeg |w forgeii.
IDfe ttotniniflvation bepeļt gur 3eit an» bett ^erren: ,
«. etaben^agen, ¥rafe«.
(Sitg. Oitrdķarb Juil, Aoffaffilļret^
Mifligfottier 9* «peggiitget aen.
Digitized by LiOOgle
- 28 r-
Cfiina|me«:
@atto DOBI 3oļre 1894 mi 499. 01
«eitrafle k 1009. 11
(SiitgcUfte )Q$eitļ4)a4>im . . „ liOO . —
»bL 12
Unterļattungdfoften . « . . ; MI. 913. 85
«ngef(^offle )i8erttya))iere 1600. —
@alto 94. 27
^ad iSevmSaeB ber Sbminifltratioii befteļt:
{Jn &«t||»a^icvni 9tBt 6425. —
8aac ^ . . 94. 27
5)?bl. 6519. 27
VI.
2>al aRagbdenenaf^l, begniitbet 1851, untev bie ^nftatten bet
^firgerbevbinomig aufgciioiinneii im ^^xt 1866,
8eri(^terftotter ?oftor (šifenf(^mibt.
%m 1. ^)eiember 1894 befanben [ic^> im «ft^t 11 B^fllingc.
famen im Žaufe bee ^ūffxe& ^inju 11 2)?&bc(^cn. (5« tcurben • •
al« gebeffert in eine ©teflc entlaffen . . . . 2 2)?5bdķen,
ben Sltern jurfitfgegeben 2 „ •
iit bag ltraitteti(au0 SKe^anbergļd^e gefanbt ^ 1 „
ber ļoK^ci ilbeigcbeii > 4
9 mabtbrn,
fp ha% m h jDegemte 1895 M 13 Siglteg» in ber «nftaft
befanben.
®enn i»lr un8 auc^ freuen Wmtcn, ba6 bie 3<»5l
unfere« 8lf^l« feit bem oorigen So^re um 2 geftiegen ift, fo fann fit^
bad ^uratorium boc^ nic^t ber fortoauernben ^rmagung entjie^en,
tote bie IDiobc^en, fflr bie unferc Slnftatt beftimmt ift, in loeiterem
Umfange erretcbt toerben (9imten. ©ebanfen, melc^e bie (šrreid^ung
biefed 3ie(eg betreffen, Iļaben Im leļten ^at^ce feftere '9f ftalt ge*
ibmen, bo4 iboOen fie et|l bitrdķ bie ^faļrung er^r^bl felo, čļre
|le nSļer bargelegt toerben.
au« bem inneren ?eben ber ?(nftalt ift bor Httem gu bericbten,
bag bie grau Oberin 3. iWeber Slnfang 3uni biefe« '^ai^vt^ aug
(S^efunb^eitdrficffid^ten i^re ©tedung om ^f^l aufjugrben [ič) gent^t^igt
fa^. 3" ^f'"^^' Stfube fonnte ba» ^Juratorium fc^on dn^t 3"fi
alg neue Oberin grau ^rc^eU in bie Sinftaltdarbeit einfū^ren.
3n ber 3^ifc^enieit bertrat toieber, t9ļe im oorigen ^aļre, eine
imfere anķalt fl(( mtcrtffDceiibe iOrnoi bie 6tette ber Oberin,
Digitized by CjOOgi
— 29 —
tinb loitīt bdi Ihmrterlimi nur mit bem gtSgten Danfe biefer
^ie erfle ©eļilfin, ļtl īRntļ, mliti ^nfang e^f^ln bfe
Slnftatt, um eine Stedtmg an unfrrem ^iafoniffni^aufe aniutrrtrn.
^fjīe <BU\ie tourbe erfetjt biircf) tie !I'pc^tpr ter Oberin, f^r(.
^ro^eU. giueite C^^flnlfia fungiTt {ett bem jDe^embrc Dorigen
Šttļred %tU Stauben^eiin.
^it (eb^afteftem 53efcaupTn itinfi In bfpfem ^'
todijiU meitēn, bajj aud^ im ^eflanbe t>ed ^turatoriumfi eIne ^er«
Snbmrag eintritt binu @tabtratļ S. ^ergcngrūn, ter
etnjige fiberlebevfbe OcftHhiber bf4 9R«gba(ettenafļ^f#, f<M^^
bem 9eflanbi be« fturatortumd au9, bem et buv4 lAtige OiAļie
in tiitnmev nmfibenbet gnr ©acbe unb ^rrue in ber ^rbett an*
;irb?rt ^at. 5[?tf fr frtbft miv mif VHtTT^rfrn tcn tcm 5l^erfe fxč^
treiint, Dem cr Dif(c ,^abre l'eineS Veben^ f^rmiMiiet t^at, fo miib
aud? bic Sinflolt immer nitt tem auīridjiiciiien Danfe ber ^ijdtiv^feit
M W(J!ine« gfbpnfen, ber untcv alleii Wliebern be0 Suiatoviumē
bte lanAfte unb reiffte (Srfa^run^ in bec ū)(agDa(enrn(a(^e ffatte, unb
bcf btrfe Srbrit tiebte, mtil «t »u§te, ba§ »el ^fiiMen Gcļn ge«
Ibmmen iO» 3V futiķen nnb fetiji )n mačttn, wa$ mforen ifu
3m "Ufbrifl n ifl bie Kf^Iarbrit in gftoc^nret ®fife toeiter
gegangen. ^iit ^ant f9nnen toir ed fagen, ba§ und an 9(rbeit
nijt f5fff!;!t ^at, ja n}ir ncct mei^r ?!rbftt !jatffn ķaben f6nnen,
iDfnn nid^t Die liitcr nccb pnin^^t^ ^aļl ^» ^^gliuge fiie Setf]tnng#«
fft^lgffit ber Slnftalt befcbranft ^dtte.
^rr Damentreid ^at aucb, tok in frāl^even ^^b^fn, bem Slfļ^l
fetne ^beilnabme unb ļiiU guflerDanrt
Wt trcten btti nene fluftAlt^iai^r an mit ber ^rffnnng, bo|
<lebfttt!rn, bte in ber Irltrn Rt^ im Hnratodnm bemegt »orbfn
(Int nnb anf (Stmeiterung unferer irbett abjielen, fic^ realifiren
ttetben. fDtr bilrfen folcbed b^ffen, loeit ©ctted gnariger ^eiftanb
unb 'Seflpn unfer Ģau0 bitrd? fo ciete \^(ibrp titnMird) fAon er^alten
^ūt. ļjt unfere ^Jlrbelt aiic^ bt^^er nod) teenig ^l^nipattjieen in tcn
tueitereii ^reifen ber @emei«ben bege^net, fo ^^laubcn trir e0 toč),
baģ bie (c^reienben iWot^fidnbf gerabe ouf biefetn ©ebiete unfered
cbriftiicben ^oU^lebend aud) immer me^r bad $erftanbni§ unb ba*
mit orrbumen bie tļatige SltitmiTtung fiir unfere Urbeit ecmecifen
iDftben.
j£aj|abericļt. ^ertcļterftattev bim« (^tabUotļ dlu .^ergengriin.
(Stnnaķmen:
ffn ^aībc bcm Mrigen Q<iļre 8ibU 635« 40
„ iBeitra^^en:
bon ber Iit.*pvafr. ^^urAer»erbinbun(| .... „ 1922. 13
burrf) baē @ubffription6bud) „ 505, 84
Doiii dii^ūii X uiuciil^Ui^oaeia fūi: bie ^efleibung 203. 28
„ SKitonet ^llf«meln, «cifteuer pro 1896 . KO. ^
Digitized by LiOOgle
— 30 —
ttfBcfIrai m 3866. 65
mi ber Cetittalfaffe bev Kri^Ii^eti .8niieiiļ>flede . „ 100» »
„ bm nebicinifc^'^oIijeHic^en ftemit^ . • . 400, —
bur4 t>erf(ļiet>ene ĀircbenfoMten „ 181. 58
Sleinertrag bet tm 9fļ^I gefcntgtiii iinb geUtftelen
Slvbeiten ^ 733. 85
(Srtrag cerlaufter ®artenfriid)te inft. 53enufeung
etned jT^eild gum eigenen !iBerBrau^ 45. 05
$on ben Š^^Btinfl^it SBeitrSge ben ftoften be«
fcbaffter Vaffe ic. „ 47. 19
9fi'ft<fl'lb eiiifii mi9 Ott^ic^ attfgeiiomiiieneii
SWn « 35. —
au« bem īflačļlai bon tt)ci(. grauleiii .^omemanii „ 60. —
Don ^aftor @t. ©amlten burc^ ^aftov (5. . * w —
au« bem 9h(^lQ§ be« $errn §R. !Dobbert . . . ^ 200. —
fiir B^nfp" ®ivo*llonto „ 1. 17
tn bei' 8parbiid^fe bed Slft^td boi'^efunbeu - , . „ 6. 05
aud bem (Sr(0d eined feļv aUe» tafetfSrmigen
mobfevf > . 40.
~ «bt 5207.T4
Slit^gabcti:
gar ®eĶa(te 5ibl. 942. 40
„ 8efiJ)ti0ung „ 1262. 41
33e^eiaung , 336. -
„ SBeleucbtung „ 42. 26
8el(eibuna „ 203. 28
„ (^ou<ttiito|teii ntib Stemontett „ 213. 90
„ geueroerfidķevung 91. 11
„ Unterļatt unb (Srneiterinig bcg (^Dentav^ . • „ 88. 23
Unterķatt be« (^actend • ## 29. 91
„ Slpot^efe »^ , „ 49. 09
„ 33eforberunfl ber So^ntoafc^e jur @tabt . . . ^ 61. 20
„ 3iwfen an ben ļ)i^potbefenoe)cein . 9?. 351. 88
„ „ „ bie tit.*pro!t. SSArger*
mbinbīina „ 240. —
„ 591. 88
„ bcvf^irbene Slu^abeii unb <Žktttifitotio nett . . „ 181. 38
m 4093. 05
„ ^Ibo )iim wm fSetvicb^ftļve ♦ . . . . 1114. 49
fHH. 5207, 54
9t 0 t tjetk
Suf bev ^iftung be9 IRaturfovfiļer^SBeveind om iKontag ben 27,
^{oDentber f))nM9fn $err Oberteļrer ^. ^flaitm: „(Siitige Sporti
)ur (Srinnerung on ^. $anfen" unb (ģ. ©«tmebev jun. ilbcn-
«£iie V^anoUgie unb iķe 9ieftt(tate".
Digitized by CjQOgit
- 81 —
3m {^agm^Beraer ©efangDerein mxU m ^{tttftdg brn 28.
9?oi9ēm6er ouf bem Ž)t0futtrabenb mit ^amen »on ^errn Ober»
{e^rer j^rimberg ein ^ortrag gcļaUen fiber: «(Sļtnae StuUvat tmb
Sluf ber ©t^ung bed 2^ed^ni|cben ^ereind am X)in0tag beit 28.
92obember (pracļ ļ>€xx !ī)ireftor ^ing: „Ueber etne nrue fonftruir*
bare SnnS^erung ber Sabolpļfc^en ģafļi auf Vsoooooo grnau."
8ttf bem ^{«futirabaib im ftigaev ftanfmSitnifcļen 9m\n m
SKitttDO^ ben 29. īHoumhet (otte ^etr Dr. 9. Sioffini bie Qeant*
tvortung ber ļtoM flbcmommen: «ffinb ttMiMidļe 9er|te ein 8e«
bfirftiiS?"
On ber 4)erBftjur{btf bc« Clfttanbifcben S^onriftoviumd beftanben
bo« (5jcamen pro ministerio: 3^^^"" greiberg; pro venia concio-
DaDdi et ministerio: 9?ubolp]^ ©ulefe unb ^Ir^anber 5{abe; pro
venia concionandi: ^oļ^ann (S)riinberg, O^tai ©cļneiber unb
IBalbmann.
8m Bv^tag ben 1. ^ejemfier toitrbe im 49ei»cfBebereiii0<6aa(e
ein biette« ft«nmermiiflf«ftoii)ert M 89(mifiīesi 6tve{<ļM^nottettg
gfgebeit.
8in ^onnabenb ben 2. 'iDejember tjerfc^ieb in ®at«
fdķt'na ber Siblānbifcļe Ļm (SouDentcur, (filenetaUienUnatīt M, 8.
^inotPieti).
Qm ^agensbergcr ļJarf ^ieU am (Sonnobenb ben 2. !t)ejeniber
ber i{5nigU(^e ^offžaufpieler ^err ^ui'm^ ^uguft ©rube elnen
bcKamatovif^en ^odtag.
8m 6otinabeiib ben 2. 5De}emBet unb am Conntag ben 3.
imUx iDurben ein Sajor unb eine Sctterte )itm Oefien be6 9liga«
fiļen ramifcb'fatļottfcben SolļUļfitigfeitdberetng beranftaltet.
Der Orc^efterDereln „Ģannonie" gab am <Sonntag ben 3. Dc*
^ember im ©aale bed @(i^fi|etibereind eine mttfitaUf(ļe ©oiree mit
nacļfolgenbem Zaui.
3m @aalc be« lettifc^en 93erein« tocranftattete ber 5Didnner*
itnb gemifd^te (^^or M S^igafcben (ettif^en ©efangtereind am
60ttntag ben 3. iDe^emBev untct Seitung be« ftapeOmeifterd 3. Ofol
ein ftonjert, an bem anievbem no^ gtau Ofpt*(9oļ^ot nnb gran
99. Srauer [\č) BetļeiHgten.
^m 6aa(e beg ®e)DerBebereind tourbe am @onntag ben 3.
^ember efnc ©oirc'e gegeben ber fifnf iflngften nnb faft unflbertreff*
Udļ>en ^mateur<^tļleten untev SjUttoicIung beliebtec ^anftler unb
mit nacbfolgenbem ZatiĻ
©cbiiler ber ©tabt^S^ealfc^uIe beranftalteten am 2Kontag ben
4. l^ejember in ber Slula iļrev ^Inftalt 3u tooļitļatigem ļtotde eine
mufttalifiļe 8Benbaiitc¥taItnng , in toel^er M ane meļr al6 30
^nfonen BeffeBenbc nnb nntet 8eitttna be9 ^etrn SRuRNeķertf %a
fte^enbe Sd^fiter Orcļefter u. 8. bie Onbertfire )tt ,,^(iiitana'' Don
VMlūct gu ®eļdr bra(ļte.
^ie Uebcrffi^rung ber irbif(^en $ulle be« ®oucerneur« Don
Siblanb, ®eneraUieutenant« 2i. ^i. ©inoTOjeto, nac^ @t. ¥eter«burg
rtfolgte am ^indtag ben 5. S)eiembev bon <^fiticļfina au0 mit einem
Digitized by Google
— 32 —
)»om fDarfiļauiPV Salļn^ef auf ber S$er^inbttnf(0baļti )ttm 9?it«((iti>
baļnļof fiturflefOļrt , roo ^ič) etngefunben ^atten: bn $eter9*
Burger ^Jomntantant ®fnera((leutenant ^bclfon, ber JJommanbeiir
beē ļjamlcmfdjeu l?eibiVivt*crpflimpnt« (S)cneraImajor ^oj^ejaroro,
©ivflid^ei" ^taat^rat^ (^ubcmsft, ber ^{igafc^e ^ct^ctmeiftcr, Obrift*
lieuteuant 9^eici^art iinD ^^inbere, 55cm Dhfclaiba^n^of tourbe ber
<Sarg auf einem Arrauertba^eii in bie U^lagon^jeļc^tļiendfi ilivdje bē«
llte)cattber»i)^etD0!t'i{(oft«v0' fi^erdefii^rt, mM ha» VAUfloibfc^e 8eib'
flarberefliment mlt^a^^ nnb S)tttļl(for)»< imb «ine 8altevle hit
1. ?eib0arbe*8lrtiflenebri^ļabe ble mintariMen (S^rcn ertDiefcn,
ber ^(aflomiefdbtfc^en^ti^^ircte tvurbe tn SlnloefenļeU ber au« 9t{0a
eingetroffenen Jamilie br^ 55erftorbenpit iinb anberer ^erfonen efnc
Seelenmeffe celebrirt. Bargie m\xten tilebergelegt: filberne
^Rranjc bon ber ^^iolanbifcben (^ouberneme«t«=3Ser»altung unb ben
berļelben untevftcUten 3"fti^"tionen, bon ber 9?igaer StabttJolljel
unb bon ber !i!3evibaUnng ber IReicb^bomdnen im ^oubernement
Šii»18nbif(^eii ^DUDernementd*
II — • . .
Liiorftrisch-praktische Biirger-Verbindung.
Freitag, den 26 Jaouar 1896, nm 7 Uhr abends, im
Miiseum: Allsemeliie Temamiiiliiiis*
Tagesordnung: Bericht der Kassarevideuten fiir 1895.
— ĒiDgegangene īSfhreiben. — Bau der Tanbstummenschule.
—^Antrag, betr. Wiedei aiirnuliino der Vei liandlungen iiber
die Dienstbotenfrage. — Verschiedene Mittheilungeu. — Wahl
eines Mitgliedes fur das Kuratorium des Magdalenenasjls. —
Ballotemeut. Das Direktorium.
Hett jtici^eiifiemeiitleii.
®ctaitft«
^ttrUSlt,: ?!rlMfc ?lboff ^^grnfng. @forg gtorenlin ^Robert S'^abolflļ^
a??argarett)C 3Bil&elmiue gltfc ^rfcfom. ©ērta ©opbic x>. @(t>umact?er.
rpimii.: gricbrt* O^far «ari ^]??vliud. ^cooolb Briefen. SUen Oeannctte
{(roptife ». mmtt, ^rma SVat^ilbe Sttata Oanbmr.- 3^l<uiii Otftat
Gr^ntel-
5afpbts&.: «ari tfbuarb (Stgar ©o^c,
9mrtl^•.f«. : Odfar Wi*oc( Scbmibfrffp. 3Btrtefm tvnoīb ©ombrottffp.
®oH(irb ^efcnbnbn. ?ifetlc ^urie ^ajor. (Jbgnr Grnfl J&eobor Stitul S3frt&a
©iitntd. 'ilfcolpb SGSilbelm 5rnft. 3lnna Āatbarine Otble. Stari ^ilfīūb 5tibfoL
O^rnft aifrcb ^Be^. ®elma $auline @Da 3af{iiud. ^ain 2omd Parfandt.
derminr Otlflte Snna ^fnten. 9ati( 8eon^arb ftrat. «Ube diife Siltottng.
3uliug 3?cI)rftno. 5ll!ra Smilte (Floira Āaflo»vffi.
3etu>^:.«.: ^arolinc i^atbarinc (^Firbft. gltfabetb SBil^ieliiune |)oe(gcr,
iltttf ^luguft ©ottfrifD ©oimenberg. Sric^ 3oļ>ann ^«Ofr. 5P?obrj Albert
9cterfo^n/ ffvtrbri^ 3obann fllbrrt .Qii»par.
?)anne. 3afDb 3obflnn ^bolf «lobfc. ^oba'nn ^l)f0^or ī^arin. i> aric
SBtftorta 3i(>rul. lltfranber ^paut Wnttx, 3oļ)ann 2lrtbur 2)fbrfin. gricbricO
3obann ^buarb .<^ri3grr. (SKfabrt^ ^arie SBIl^elinine ^rfo. Clttire fBttIcIildie
Digitized by CjOOgle
— 33
Wtavtiu^»St.t ^aHii ^ohttt mt> St^fc OttiOc %iUn, Sotlinac. miM
Cbiorb O^fot CKfb^rt» mmmn. fani ļklcf «tmiim «ttl 9ēMu
JrhiiraH«.-.f?.j 1J?art&fl Ottilic 3rlma ^ļlauline fBiMoW«. 8nna
auc)ufle ^rinfntann. %ueuji Sllfcf^ Slobcrt gutmaan. ^a^n Šuni^ ^ii^ļ.
Sauna Slitc imttU.
3o^ann Sllfrrb 3anfobn. ^nna ^afi« IDaiti. 8a0ļ^ ^(iin» tonlfoc MiU
fttifu DtiHit Seronifa Berfniann.
. Sut|KV*ft*s ^cvtiļū %nna Ottermann. Ztftom Pārber.
4>f tvt« n. ^0111*11. : ArOermriflrr ļrirtricb ^rorg Suguf} ^retvina mit
3(nia jtaroKnc Auioalb. Xif(blrr ^afob (SM^tan X)uitng mit isatit
fflat^iitt aibfrt. ©urtlfrc^fffU «lanfenburci init .v^arolinr 2Ii;nf3 3?ertba
Solgc. AanAlribeamtcr jiarl dtubolpb ^Peterfon init iValtomc (i^acUie Sil^cl-
iitac |>rniiaiuifo^n. ©«ttofTfr Doob fl»o(ļ»^ Cftnnoiiii^ mit Cnraicline ^indrlte
Sictfftt. arbfttcr itafīmir tutfctjaii mit Coa 9?atalic SforMncinn, c^cb. OkpgBiltf.
Saafbeatnter (Sbuarb dmīl 'Voi^iool mit Sbarlottc 5?aroIinc JUfiicrt.
Z\atobuM,i ^aufniaiui Kārt Otto Sicblanbcr mit 1)auline Slnna Oi^a
OroTAp. AMMtor tļobann Jtarl 1??aiiliDia mii Snvfdjr 2)orptNa 6tra0biB0.
^dbumam mtt ^crna Stcbcrmann.
((icrrruOsAi.: ^tupferfcfemicb ^obann "^hit mit «libc Ui\t gricfen.
8(tIofTfrflffffl Sbam ©Alat^tomicj mit ®ilbflmine @4>mibtfc. S^itci^cr
3abn Svrcbgid mit Ārifiiitf ?inbe. ©abnarbcitcr Stati 3Bibffnf mtt Sibff
®rfln. 3lcfcrt>cuntcrofft^icr auguf} ^bf tnit Q{wa Vccptng. 3oui^n^<ift 1'?abrtin
6pnnae mit Unaa ^artinfon. jtommid ^abn Sab^e mit Sluguftine 977tKa-
((betbiit^i. fUMvt 9tiibolf Soitncrt, geH. Soitff, nit fUma 9fofaite 2>unirwic|.
3cmds.n*: ^anm 8(tumt(oit) mit ^iarolinc 9nna ^atbartnr SRoķfft.
grtĢ (5i!f mit ^ari Dcifon. IViififcr Dtto iP<cnjel mit ^^Imallc 2lmia I^orotbfa
ētaffcL <!^(i)io^et An^op Ufmann mu Slnna ^ainoīri'fv. i><a{(tlintfi M^ob
Srlfe mit Da^rte 6afariii. Gt^ii^mai^er (StCT% VSi^ael grrbinont^flttc mft
(inilte ^eontine ^ermaniL
3ob(iittitti(:.1f{.; 5tutf(ber SLcivl (Sabflcr mit Slatbarinc Dami'cbiifaln,
jtutfdjer Sapin anbcrfobn mit Žairife 9iippa. gabrifarbciter 2ln^ Jlodj mit
Vtūīit (Smtlie Stfbuf. Si'nmrrmann ^a^ob ^purin mtt ^nna 3clfon. @(^mteb
Slifobcm @rifi^ mit Soeline ?ufimann. |)anblfr ^lugufl $3alob mit ilarolfne
Seibc. SSil^eim iab^iē, arn. ^umrntbal, mit Sife t>(terion. J^adjter 3an
6fitt« flril Dtorif 8rattii>erjL Sibciter 2)a»ib DVrtM ntt flttifo WU.
^ruTl. eolbot 9€trr 2Ncii0l»|f9 nit ftnna^artc Slifabet^ |)9c9. Sloateat
9lifola{ |)crmann ^fumonn mit ^milic Stumti, i\d\ ^pbiltpfobn.
dHartiiies^.: gabrifarbeitei &axi «daurin mit (£ru(iline ^tx4. ^iitb
SUbrri e<irHtt0 mit Hima Vlttū ptltnt ^^it.
^rinitūtiti St . : Ocfonom ftttr @fubTC mtt '^.iric 3?ofvitif eibrolg.
^aiil«:.<{.: 86neibergfffU JHarl 3aan S?oormettJ mtt (^lifabtib ^icitcr,
orn. Oobtneef^. ©refabrer 3obnt^ j(alnin mit l'ifeite (^^c^acb. 'f^ed^anifer
Md 8eifan mit Wablf l'>cibobrb. eč^ntittt ^rtrr U\t\n mit IlmiftIiMilt,
8iitipfv«Jt*s ftrbcitct Oftp eobutt^ mit ii\a SKcffttf.
^«tri«5t.: aRaUraefca ^oĻann m«anbct OfoUnai 23 3. ^o"^ ^^n*
bera, U OT.
fom*^.: Visifirrial ģermāņu ^efbmann, 6t ^ ^aul ©ottfrieb (inbe,
6 ^. %rau Sinnettc Vovotbta ^arolinc ©ilbcrfdjmict, (\(b. ^tabi^itfau, 39 3.
grau ^iftorta SBcaer, geb. jtubn, 30 3. graii CSmanuclc jlat^arinc ^poctf^
geb. 6(tr6bfr, 60 3. (iJrunbt>efipfr «nbrcaa ^irfcb, 72 3.
3afubi^A.: etaatēratb 'pfter @uf)at} pon 'pfterfrn, 75 3. Jtottfnunill
Stl^flm 3obann S3aum, 61 3. -augiift griĢ Rirfftjnrr, 9 @f.
«hcrtCMb*.^.: grau (SmUie 3cbanna (^artner, geb. jtodlomffp, im 34.3.
Sroa 1V«Tie 3obanna ^obl, flcb. ^e^netf, im 89: ^ ®ottlifb Bcļitba^n, 9
3<fo«'*^-: ®af(ba 2)apib «5rotrafbin, 2 -P.'. granj (Suflat? ^rci, 5 3.
Xif(|l<t |)et({ i)atii (^atiiam, 42 3. Salib» itongantia (žloti^oibine ^d^naH'
Digitized by Google
I
— 34 -
battf, im 5. jtoufmann ^uUui ?>errtnQnn, 53 % Sbrline Dorot^ea ^thtU,
84 3. (5in toDtgeb. ^ābcten. J^riffur ŽHobcrt ©cemifd), 40 3. J)cinri<^ Stari
(Sbuorb £)ufcbrrt, gen. ^ucbart im 6. 3.— ^t. 9)^attl)dtsj^retbefltdbiit#:
x>om 2. h\i jum 22. 3anuar 66 Serftorbenf.
3o6.iiiitid>5r. : Slima ^Itvine j(ublin, im 9. 3> 5lat^artnf ^ermont,
flfb. ?fflfbin, 45 3. (gmilie ®tmxt, geb. ?(nant, 22 3. Žribnf ®robin, gcb.
©ra^mann, 45 3. ?iMt 2lbamfon, gfb. ©f^rnn, 45 3. Xobtgfb. Stnabt jlQff»ffi.
3afob 3obann ftrubmin, 11 Z. arbeitcr Otto W(S)ūti 55altgald, 62 3. (it>a
aurflia ©te^toin, 12 3. ^rifctian J)fclffaUt, 45 3. 8ibfc ^eelbrcebt, geb.
«rafHn, 73 3. (gbe ©erfig, geb. ftil&a, 60 3. «nna «nnctte Sejfung^, 1 3.
3nna ?continc 1Warie S^icI, im 4. 3. 3utiannc Jtonftanje ©ract^mann, 4 W.
|)arrv Stari ©runbmann, 7 2B. ^ifettf ©runbmann, geb. ©djufier, im 20. 3.
anna Jloroline SBrunoroffp, im 71. 3. So^ni^ Suttctpi^, 3 1. anna @clttn,
geb. Salma! , 78 3. augufl atrranber ^a^jtd; im 3. 3. ^obtgeb. 5tnabe
©frabbe. Olga TOat^ilbc ©trautncff, 1 W. Sobtgeb. 2;ocbtcr jiirfdjPfin.
eifa Ttarit ^rccbe, 6 OT. 2)?iiacrgcffa Srnft 3u(tug ^otfe, 34 3. 5?atbarina
©i^meil, gcb. 9iai 62 3. anna Gmilie Srbcncff, gcb. ffiicbcboft, 59 3.
ū)?arttiidrjt.: ©(^u^macber (^riebric^ $)rrrmann, 84 3. ^obtgrb. @o^n
«ofanr^fp. arbcitcr %ri1ļ ©tmant, 72 3. ©ctmifb 3anne jtinflo», 63 3.
Šebfab Si^ffnc, im 6. 3. $)ānblcr anbrfod etrafbing, 33 3. (Sifa et>a
. ©ebrfin, in bet 3. ffi. SBolbemar ^eter ©teebr^, im 4. arbeiter «Wiffcl
jtribun, im 43. 3. 3uliannc auguftine $>empcl, im 80. 3. 3??iffel SBiaura*
fo^n, im 72. 3. SBilbelm SBolbemar 5lalning, im 2. 3. 2Bitttt)C dmma
83irfneef, 46 3. gri^ JJrubmin, 5 Tl. i^ranj |>ermann Sil^elm ^odrauat,
im 20. 3. grau 3»oric ©(bifling, »crw. ©urfemitf(^, 69 3.
3:rtn<tart0«iK.: 5?flrl 3imfeft. 52 3. <P?inna fifette ammoling, 1 3.
3nbrif a^boling, 63 3. eītfabet^ Silbeimtne «orfa^fp, 8 HJ?. ectilotffcļjer
©urger 3otann f)cinri(b @(bmibt, 41 3- ^mft @uftat> aieranber 3annlo^n,
5 g». JtarI Briebri(^> 5ireuiberg, 3 3. griebri(b I^eotor ?eo Sort^ert, 2 Vt,
«i(>fe ifalnbebrfing, 82 3. aaned S3ert^a jtalning, 5 ^eter JlaCing, 38 3.
Šo^ann Ibeobor ^innit, 22 3.
ū)?arfu0sSlrmeiiftrd)Oof : t>om 2, hii jum 22. 3onuar 18 $erflorbene.
ūUx bie in ber ļtit »em 14. biižJ jum 20. 3anuar 1896 regiftvirten
3nfeftionefranf^eiten in 9^iga.
erfranften an:
** ja
i» • •
5-=^
x> . — »-<
jufammen
Vtx\.
ļtftl.
«erf.
*erf.
mnl.
»bl.
ļ »af.
Tjphus abdominal. . . •
2
1
1
3
1
4.
Djsenterie
1
1
1
4
7
3
1
6
9
15
5
1
4
5
Diphtheritis vēra ....
1
1
1
Parotitis epidcmica . . .
2
4
4
5
5
10
Pneamonia croaposa . . .
2
2
4
4
jufammen
1 6
13
1 17
1 3
1
20
20
1 40
3m aaftragt brr liter&rift^-praftifcbeD SiirgerDeTbtnbong (eraudgegeben
t>on art^uT ^oflcbau fflr btn 9ifbartenr.
jI,08B0ieH0 i(eH8ypOM>. — FEra, 25 AnBapa 1896.
a)cu<f ooit W. B< ^<fct In 0Hga.
(Hierzu eine Beilage.)
Digitized by Google
^oitnev«ta0 ben 1. gebntav. 1896*
fB6(fcenlli(^ 1 mal, — ^rtii in Stiga ia^rlit^ 2 9{bt.; niit 3uffnbiuifl 2 9tbl.
50 Stepei ^albia^rlt* 1 9JbI.; mit 3ufcnbunfl 1 $thl 35 ^op.; ūoec bie f)ojl
tabrlifb 2 9lbl. 60 Aod.; balbiabriict 1 dibi. 35 j^op.
VII.
bt^ūmt 1867.
Seridļterftatter Sngeiiieur 83. t&etr.
Kud ber 9^f<(nung iiber bie ^aufer an ber d^e^ater (^trage
9{r« 51 tft erficbtttdļ^, bag biefelben im «erfloffenen 0"^^^^
Uetof A«6 iMti 888 9ihUu 3 fio)>. abgetDorfen ^afte», »on bencn
300 9{bf. gur {ļauļUfoffe obgefa^rt toorben finb.
^te Slbminiftration erlaubt ftc^, brn ^or^ag tnac^en, ade
on bie ^auptfaffe gemacbten 3^^Munjļen gu einem befonberen JJapU
tale iju cereinigen unt) fo cinen S^ieferbefonD ju bilben, au8 treld^em
im Caufe ber S^li eUva iiSt^ig toerbenbe flrcģerc JHeparaturen unb
(Srneueriinflen beftritten loerben fSnntm. T>k Slbminiflvaticn icirb
bemūļt fetn, ben ©ebSutefompIe^ fo }u ļatten unb j^u oertoatten,
b«i brtfetk ganj auf eigetirn gagen ^eļen taniu fSemt bie Bei
ber |!Kuiļ^tfaffe eiiijļe|a^(t(ti 6uniinen |in«ttagcnb mtļfUa^ unb bie
3infen jum Dfflpitot gefdjla^eii tutun, fo tilrfte bie Slbficbt ber
SlMtiiniftratiou M erreitib^n laff^n, unb e9 Uļiirbe bann leicķt ber
9(?ad?roei« ju fii^ren fein, ob bie Slbfidīt evreicķt ttorben ift. ^)a0
5(apttal mare, mie bie ilbngea ^ti>e({|apUaUeii, boa bec ^iirgev^
Derbinbung gu cevteaften.
(Die Šlbmiiiiftration beabficbtigt, im nac^ftcn griibiaķv auf bem
freiett ¥(a^e noč) etma 8 ^o^nungen ju erritbten, unb bittft, ifļv
Itt blefem 3me(fe 6000 W>1 gvr ISSerfiigung gu ftellen. loivb
tabfffeit bon tiefent ®elbe nu? fo biel beanfpvn4^en, al4 n5t(ftg fein
tt>irb, um bie Šo^nungen ļtm )n>ecfma§ig unb mit bem ^ot^men»
btgften au^geriiftet ^erjufteflen, aber babei im ^uge bebolten. bag
an<i biefer 92eubau fii fclbft gu untevbalten im ©tanbe fein foO.
īflačf botlenbeter gertigftcUung mirb bie ^^bminiftraUou. nictt i>&c^
feļlen, eine genaue Slbrec^nung tjorjulegen.
^ie «Ibmmiftcation (ieļt ber (šnt)(ļeibuug ber ^araerberbtn«
bung entgeg^n.
Digitized by Google
I
— 38 —
Sartenben nttb neununbjivan^iA 93r{ftēumibeii; gn berfelSeti fhib
ferner necļ an^efc^rtebpn o(bt Šlfpirantiniipn.
gilr SHfdjnung ter intmmiftifd)pn Sllter^penfion tourbftt Olt
brciuntiimanjifl ^}?ii^nip&prinnpn ^|Jpnficn«qncten QU«fle^a^U.
Ueber ben bp^eiti^pn 33pvni5cien€<bpftani) ber Unterflii^ungēfaffe
gieBt ber beifolgenbe ^affrnbprid)t fiir 1895 nebft ^Uan^ ^um 30.
9{ot>etnber c. brn nStļt^en ^uffcblu§.
Stapiiai ift auf ber Q8rfenbaitf offeii ttiebergelegt, iwc
Sctfiigitiig bon ķ ķt»ti Stbmiiiirttatoren.
@tnna^men:
«tt @a(bo am 1. 'De^ember 1894 mi 584. 73
8citr9fie Donati italiebcritlIL ftate*
gorie 9t 84. —
9renten „ 1590.90
berfouft an b. ^^rfmbanf 93@t3cf
9?iga^T)tt)in«fer (5i{e»b.»ObU«
gationen IV. (5tn „ 11100. —
gejogene 3 <B\M begfļt . . . „ 300.—
gcjogcncn 1 ©tiidt $)Vpotķefen»er*
ein»¥fanbbrief „ 1000.—
gejegeneii 1 ^tfi<f €ltaM»$)aufcr*
^fcmbbfiff . • • • ' • •
$»
14574. 90
^bl. 15109. 63
In^gabeti:
Per gegol^lte Unterftufeungen ... 91. 598* —
\^ getaufte 13 5^ SioL ^fanbbricfe
ā 1000 m\ „ 13000.—
„ Slgio auf Dorfte^cnbe ?5[anbbricfe 260. —
„ ^Renten an benjelben 225.23
„ Sifette Sarlļc^n Darle^n . . „ 6.—
btoerfe Untoften 20. 90
9lbL 14110. 13
„ €fafbo iitiii 1. 2)e|eitiber 1895 . . ■ ■ . „ 999- 5 0
^bl. 15109. 63
Silait).
«ftibo:
5 «fgaer ^bbot$etetiberein*^fanbbr. 91. 2600. — 2526. 90
6 iRIgaer @tabt^|)aufer'ļ5fanbbriefe „ 4100. — 410e. 87
52 4:^9?{fla='^roin«fer@taat«'(Sifett*
bai)n Obligationen 6500. — „ 8344. 18
13 5 ^ CiDl. ^fanbfaricfe ā 1000 Dtbt, 13000. — „ 13000. —
«ifette llarlfo^^n 2)arle^n „ 6. —
Saffafomo; @albo . . 999. 50
9ebl 28988. "iB
«a|)itoIfottto (1894, 30. S«obbr. «M. 2758 8. 13) WL 28988. 46
Digitized by Google
9
S4
3n
I. ©
n.
3nnc
I. umt
n. „
Of ne tiifi<
VioitavLt
I. eifhril
ra. „
IV. „
f)l<f«itci
L jDilhrfi
TI.
O^ne žlng
O^ne Sngi
Xotal Dei
3nt 2De&bc
M
I»
tf
tt
w
*»
»»
»»
If
»t
n
tf
1
fe^ung feii»« l3oYtraģe0 iiber „ll4«t, fefne Stuinen unb lhitt{iMfi|«''
ertffnet.
3*" oUxtVi @aa(c ber ©t. 3o]&ann{«fliIbe tourbe tn ben 2:agen
»on Žtnētag ben 5. !Degember bi« infU 'I)onner«ta0 ben 7. i)c*
I \tmUx ein ^a^av unb M,t^xi \m ^eftcn be^ 9?igaev ^^terafl^te
kmatipaltet.
1^ Digitized by LiOOgle
im ^qmhv 1895 tit mm.
@ummo
Summa
■ refltftrtrteii Ufittc
. 1895 .
1894 .
im .
1893 .
1891 .
1890 .
1889 ,
1888 .
1887 .'
1886 .
m i» Miga iu Summu regijlrimii ^lefi^Iie^itiigeii.
w 6. —
%Jra.jit im JDlJltr. 1895: 228 ^ļJaare
13 5^ «it)I. ^fanbbrlefe ā 1000 «M. „ 1U0W, —
l^ifette 5?Qr(foĶn fDarU^n ♦ . .
fiaļ'fofoiitp; iSateo . . Z 999 . 50
??affttja: '
fia)}aaUo»to (1894, 30. SRbL 275 83. 13) 289S3> 46
• te -
3. ^te iiitCYiiiiiftif(ļe 9((teT0|>rnfioii ettftttnfl,
(Eitinoļineii:
8» 6afb0 ant 1. 5De|mBer 1894 Ml 003. 26
„ 9ttnttn • * tt 1762» 46
„ itapitūihniūi $erma((tllig M
gri. SlDel&flb 4)prjcg . . . „ 10& —
briefe a 1CX)0 «bl. .. .. ^ooO. —
— 3857. 46
«bl. 4459. 72
Per fie)aļ(te Untrrftilliingen . . . 9t. 792. —
„ ^ioerfe ttnfefini „ 21. 55
„ gefaufte 5 ^ mi ^foiibbrlef^
3 @tfl(f a 1000 mi . . „ 3000.
» dienten an benfelben , li 46
mi 3887. 01
ealbo sum 1. ©ejnrtSer 1895 . . ..... 572. 71
9ŽbL 4459. 72
91Ittt>a:
30 JRiAaer (Statt^Ģaufer^^fanbbriefe 91. 28500. — 9tbl. 28588» 76
ba^n.Obliflationen „ 375. — „ 482. 91
1 9{tflaer SSrfenbanff^etn Lit. G. 9Zr. 364 pr.
16./2. 99 10000. —
BbX ^fanbbriefe & 1000 9?bl. .... „ 3000. —
10 9t(jļaer ^tabt^ObCigationeit be? 2 90lill.»tCtt(e{ļe 10000. —
ITaffafotito: ^atbo . . 572. 71
mi 52644. 38
ira|»it(tf(»tito (1894, 30. īflonlu mi 61673. 98) . 9?Bt. 52644w 38
^ev Seteiit^obetib be« ftunfbmtti^ am ^Dtoltag bm 5.
lemBer muroe t^on {)erm ^nfpeftor ^annenberg mtt elner Sort-
febung feineg ii3ortroge« iiber ^Sltlļat, feine 8iniiieii unb ftimftMfile"
«tSffnet.
oberen (s?aale ber St. 3o^Qnni«gitbe luuibe in ten S^a^en
»0n DinStag ben 5. iDe^ember biS infl. t)DmierStafļ ben 7. 'i)c*
^etnbev ein ^a^av unb 'iiUegci ^um $^fUn bed ^igaa Ziļinajt^l^
. .9nan[taUet.
j Digitized by LiOOgle
Httt DinStof^ ben 5. De^ember (^QB im <Saa(e be« ®etoer6e-
toereing ļ^vau 2:erefina Zua ((Somtpffa B'Uinc^i^frnf^ bfHa 3Sa(etta)
uiiter Diitmirfun^ be0 ^ianiftcn 8. S. 5iacķmanino») eiu jtccited
Inf tet @iļ}UiiA br0 Sedftnifdķen IBereinē am 2)iii9tftg ben
5. "Cegember f^pradķ ^enr ^rofcffor b. ®ob)in9fi: „Uebet @(^iDebe»
bol^nen."
Slm 2J^itttocc& ben 6. T!ejember tourbe bie @ema(beau«ftetfung
bed jlinif!terein« in einem @aaU be« ^ol^tecķmfumd mtt 104 8iU
bcrn eroffnet.
2luf ber @i^ung ber ©efeflfd^aft ^)rafttfc^er Slerite am SDiitt-
loc^ ben 6. 5)eitmber fļ>racļ^en ^)en; Dr. ^eencagen: „Ueber ba«
SBerlļSItnig Don 9{uļr gutti Hbbomindtt^p^ud itt ben (eļ}ten d^u^C'
e))ibemieeii'' utib ^ext Dr. Ohigelmanti: „Uebev bie 9vind)>ie» ber
mobernen ®onorr^cebeļanb(ung."
Sluf bem X)tdfuttrabenb tm 9?igaer ^aufmanntfcļen ^errtti aut
3Witttocd^ ben 6. !iDejember l^atte bie ©eontn^ortung ber ^^rage:
„ffield?er ^anbel«po(ilifc^en dpcc^e entftammt bie SSejeic^nung
8IoJ?b? ®ie ift fie entflanten unb in n)eld3em ^"[^^""^^"^^"ftc
' fte^t fie mtt ben Slnfongen be« mobernen ©eeDeif^crungd»2Be[en0?"
^err ^enrt^ ^liiUer iibernommen.
Huf bem ^iehttirabeitb im ©rtoerBeberclit am ^ontierdtaa ben
7« ^egember fe^te ^err 3nf)>ettor Oberleļter ļ>. ^annenberg feineit
SI^OTtrag fott fibev: ^(Stne Sommertour in ben Drlent*.
3ur 33eerbiflung be« toeifanb (iolanbifd^en ®cuberneur«, ®eneraU
(ifutenant^ ^l. 81. ©inotojeto, bie am t)cnncr^tayļ ben 7. ^esember
in <eL ļ3cter«burg flattfanb, l^atten ficb t>on 9?iv^a au« bort^in be*
geben ; al« 33erlrcter ber i^ic(dnbifd;en āRitterfc^aft @e. ©jccUcnj ber
l^anbmarfc^afl 53aron i^rifbvicb i^cn 2)?c^enborft; alē 3Sertrcter ber
@tabt 'iH'm ta€ ^tabtķaupt ^eitcDiud; ald :!^ertreter ber ®ou«
beniemcnt0«3nftituttonett @e. ^ceOeii) ber Sitere d^egiemng^rati
ffiirttiilcr ©taat^ratļ Snfcbfetoitfc^ unb ber ©eltetSr ber ®ou«
t>ernemeiiMbeļ9rbe filr ftabtifcĻe SIngelegenļeitcn, J^cfratļ 9?. t>on
iSramer; ū\9 ©ertreter be« ^uf^'i^fffo^*^ ber C^)et)ilfe bc« l^rafibenten
be« 53qirf«gerid;tt^ '3:fc^>ebĶfc{)cm; cil« 3?ertrftev be^ 9ii^ļaer ^36rfen«
fomiteiS ber 93ic-epraie« bcffelbcn, O. ^o\\ iSci^buļd?; al8 2?ertrrter
ber @t. 3oĶanni^fltlbe: Sleltcniiann ^vr. ^^vunftcrmann, 2leltefter (5br.
(Steinert unb !Dc(fmann 58er>ļmann; ai^ i^crtieter ber ^iefigeu 2lb*
t^eilung ber j^aiļerlic^^^ķiiant^ropifc^en (^efeUfcķaft bie ^omiteg(ieber
(L bon €itri(f9 unb <L 9tūU, unb aM SBertreter be0 9^igafdķen
(ettif(^en lOeretnd ber ^rafed beffelben, Dereibigter ^ec^tsanmalt tl«
^eber, ber tm ^aimn feined l^erehtd, beffen tangi^riged (§^ren«
mitgtieb ber i^ingefd^iebene ®oui»ernettr gettefen, ati feinem (^tabe
einen ^ran^ nieberlegte.
8Im i^reitafļ ben 8. ^)ejember «jurbe im ©etoerbebereinSfaate
ein ^ieberabenb bon ben ^erren 92. b* ^ur^^^iiļlen unb ^and
©cķmibt gegeben.
9m @onnabenb ben 9. IDe^ember ta)urbe ber d^igaer BtahU
8ombarb eri^ffnet ______
Digitized by CjOOgle
— 41 —
%n9 km Airdleiigeiiiriiikeii.
9etrt«.<r. : ^trtba 2ll»in< atir aifertnann. Ztonit J^mfe ?ouifc ©tafc-
MM», tarl Cbnar» edren Mmse.
tonuM,: Vtar^avtiU Smma (fmt'nr et&ū^r. 3obann Otto (Bagimi.
Srmgarb ^ulianne ©rofmann. ^obann ^ubtpig ^pUaneef.
.lafobic^.: %{nim ©rra Dorotbra ©agnud.
©mriir--.^. .Rotbannf ?iap ^ftfrfon, ginMing. Silma ^(icr 8r|rtilte.
fflilto ^frminf ^artc Scpriirnref. ?tnna "IVane Atrilgrr. ?lrno!b STOifAff.
^itoiai ^oitrmar Irrulirb. ^nna li?arie 6taprann. jtari 9ieinbolb 9iuN.
lalmrfe etrabting. D(aa Oafne. ^rter ^au( Arafltna. fUina 8alO^.
3ffu^:.«?.: ®ūfd)a <Sprpb{^t^. «tfttnc 5i?ia9 I)(fbri(tffn. Stfranbcr
2^robor ^nbrrfon. ^arry Jtari 3afob ^{rulanb. S&am ®rora ^piaļmd. 3)7anc
Olfia Bnnrtte GvrnNtf. IKetttnbrr 9bnof» Daftlbrrfl. ' tnw DVartin 3ng<t.
|»pclb Hbmiinb ©fbbvirbt. Srrne Ulifp 5truflfr. 3nbrif 3iiltii'-^ ©cbrmann.
.~tobatini«:.n. : ?l(rr.a 3ul«'Tnna SPrcfmann. ^ri^ $)frmatin gcrDinanb
A't>(obf. (Smmū Saetin. (Frtiilie aibcrtme 2lbbcl. jlarl IbfObor ilno(b. Piarie
Olga Utultn. 2inna itonfianfine 6orin. Sfnrine Qanag. ©cimitrl Robert
Sebrftn. HUbt Olga 2)if(|^tatfi^. Jtar( Stobcrt imb CmiUc Olga &taķm,
iarurtindtA.: (Smma ^bo ^fū^nrr. ffiilbelm (Jbuorb 3ofob <pobM.
Inna SUbelraine īiUin. O^far etrautmann. (Slfrifbc $)frminf jtatbariite
Srļ^mann. ^tUt 3ufttr«. lona mvinc ite^blītf. SUfootf ®cprs eamacC
ātinitaH^'M^t Solbentdr tol nnb 9ffor{$ 1)au( @(bmirbr(, BmtUtngf .
Hrnolb griebri* 8intin. l'/arif 2Inna gimre |)anf0fine«)i^. ^fter Sbriftian
SatDcrt. 3abn thoif itaufc SRaric ftbpinr Seronila 8aiuii. ^obann (E^rifiiaii
l^anMtiir.s tima ^biHvptne Vasline 9HNott. Sbrte Briebrrtfe Uldtb.
Iftert JtarI Wr. tRilba ttoia Clifabet^ AoIniB. Solbemor tlfccb ttaf|{(
lnbrr»{tf(^.
iHefprm. It.: Sulu DfttUe f>ermtone f?rn^enbor{f.
^cttic n. roitt'ill.: Xr(bntfer ber ^afenbauDcmadung 3obann Oafob
•rirb mtt 3iiI{oitc StiHint 9ronbt Jtaufaiatm O^far Srirbriib Silļcfn
$>opp( mtt Dtaric ^lit ^(ene IBirbC^. Or. 9bam emīš mtt 3nni9
(Emilte 9?o^rberg.
3rtfobi«.^.: 5^an^^ung^fomm^^ &nūat ^jugo Ser(ļ> mit |)enrUtte
9ll^o» 3u(iud jlcelīT mit ^Ufabrtb i'iarie ®e^.
OcrtrHb*.ft.: Bilb^aucr Sttbelm 3obanii 8Teebe nrii Sorofine Rranjf^ra
fltaiic 3atobfo^ ltatfib<r 'JftaUin 9olobi« mtt SVatbiCbe 9?arfe Sorratn.
3cfn0>.n.: ^abq airf^ mtt SVari 8^boL 9l?»fifaiit Onila» Sncioii
©djjplifbt mit 3ulQ ^cblirr^.
3obaiiiitd:Jir. : edpnuct) ^Hfreb (Sugen ^c^iain^ mtt Souife C^barlotte
6<babotvfri gobrifarbeitrr 3obann Srano etarf mtt C^mma Cmitte CCffnM.
Irbfttfr 3antfi IVarf mit ?lnnc @aff.
^arttties^.: (^djretber 3lugufi jtrafiin mit Āatbarina 3o^<inn<i 3ba
Sebrr. Sifcbirr 3anntd ^prrrboi! mtt jtotbarHia ilmilif ^orfrioib. (E(>or«
fŠilger ®n9ob S^te^ricb $>ermann 9f{etcbel mit ?uifc (Smilie ^cbmtg 9toff.
iSrtiitrnftd^M. : a^^aurergffeU Aarl $cbrt^ mtt Snna ^{atoUe ®4bAB0at.
SKaf^inifi Oēfar Silbcrt 9iutķ mit ^ttnna Aatl^arina ^cdmann.
i>anU*$i.t %mMt Xn# ®inri0 mtt t(ma Cmma SrnbettiK Slelfi^,
ftcn. Sttūatt. īifcblrr 3nbrt( 92eu(anD mtt 3ttle tmictte tcitari. 9)la((C
Stt^atd iclototn mtt Starlinc ®affl (^eb. 5ta(nin.
i^tfytu»»i Siltie 3e(>fab ^poļigu^ gen. ^ogct, mit Sute SRiirotoi^
Digitized by Google
- 142 -
^ettitM.t tr&nfeiii Si((elm(ne Inna 9imi, 64 3. gratt jlonflanie
rput^.^.: Za9<}{nf SNbloi Gfif, 86 (oliibiciicf flKI»
|c(m flffcnnann, 74 %
HSitrtrutBM.i Umt 3qM« Sberljarb S^ftrftn, im 3. 3. ļ^raiilein ?ucic
Otfla 8or<|rTt, 30 3. So^ann ffitibrim I^omfon, im 6. 3 mttrot Sew«
^Ifdjmann, ^fb. ©atnbalauff. im 64. 3. @ottlfrgfft-fI Ifcomaii (Irn^ 2Iuf|rfic^, '
c^en. ^luilinq, 37 3. IBitttDC agncfc (Žlfonore «Ibcrtmc pcnrifttc Žlmalic Stitin,
geb. ^Ia{(^f9, 89 3. mttm itarollne Stan^^at, grb. 9rof(^eit, 67 3.
3efutf*il.s «Ifianbcr tftrff(6en>fr9, 79 3. ^ ^t* OraetiiAt«;|rei6e*
||tAbii<ft: 9om 22. bi$ }um 29. 3i)nitar 16 $rrf(orbrne.
5o&<iniit6«.1f . : 3i"ii^f*^'^f'n» fBalMnonn, 46 % flmalit (5(frifbe
@tu^r(« 2 fm. MtHn lihfei ^abt, 34 3. %nt>xei ^oUbera, 57 3. Stlbelnt
90111011, 5 HHUhtik ^Mnwify, 36 ^ HļaureTarfrO ļtati ®ablit, 33 3.
mv l'fpnttne ^argarrffic ^^fbrfon, int 8. 3» Jhrbftter «116 (0(P|M# 61 3»
3ol^ana Mrifiiabn 3<^fobipl)rt, 4 W.
^Viartiue S^. : miu Sairife J^iru^min, 5 3». Surrc Dielifatta i« 3<> 3»
Vlarit aiibe Aaari, 9 ^.
!Iriiiiratid^.«. : ^ormcr $abib Sen»iitoiiiĻ 39 % Aatl Oolbemar ttMMt«
5 3a^n ^a^aid, 60 3.
9>aul6tJ|»! affranbrr !t:brobor D7rbIbop, 1 3. DitnUri 3o(ann 9(oinf(bc,
im 2. 1^. ^frmann SOBolbfmar Ofii, 4 OT. Smmo IT^orie Slatalic ?luAftra^
4 1??. Žribne ©ule, 75 3. airoine anfonie Sucbbolj, 3 3, ^o^ajtn «ļ^rr»
ntann. gen. Opermonn, 36 3. %ifrrb 9tpbert ^Utif, 6 ^.
Siiti^f «ir. ; 30^11 eitfnann, 48 3. griebric^ Sil^fm 6awl6, 53 3.
Sobtgeb. ©obn ^aumann.
\))^arfu0s3lcmeiifirci)(^of : 90m 22. bid ^ 29. 3anuar 5 Scrf^orbene.
iibet bie iit ber ģdt \^cm LM. 6t« ^um 27. 3anuat 1896 tegiftncUa
C6 nftanitai on:
Typhnf abdomiDal
l>yotiuLerie . .
Scarlatin*
MorbiUi
Diplntheritis vera .
Tiissis convalaiva .
PanrtitiB epidtfmlea
PlMomoaiA eroupoia
icTaiiiiitcii II 7 I 16 ļ 13 I 4 | t ļļ ļM,;|,
Mfi(noā9mo ķcbstpo»* — Pna, 1 ēnņuā 1896.
Digitized by Gpogk
etttHHtttter.
I ■
9ķ. 6* «>ollli««tag ben 8. ļt^tum. ♦ 1896.
fB9*«nm<6 1 mal. — ^uiē in m(\a mrUdf 2 mi; mit Bnffnbung 2 8I?M.
SO itoļ!.; (albjatrlic^ 1 mbU; mit Sufcnbun^^ 1 mi 35 Stop.; ūbtt hit
I*.
2)ie I. 23oIf žfuc^e, in ber ©tabt, begrunbet 1870.
Bericļterftattec §ņotariu« 3« <L ©^marļ;.
. . ^et'^^^mottitttjiiļral^ beFteļt au« ben |)errea: SUtaria^ 3.
<S. ©(f^UMirt, Dr. med. ^a(^ uib OkrUļm J^eraiaiiii iBefter^
mann. !l)er jl^ucbenporftaiib brfte^t aud ben 't'amen: ^mi ®.
t). S;iUbnoc^otD«f^, fleb. ®ulffiu«; ?^vau ū)?. ©c^tparļ}, geb. ^:8iinj5nev;
f^rdulein ^^ba '3rrner; Bcoa Sl, )6ip|ieibl« g^b« 0. īiķodej^ unb
JJrottletn J^Iara ^c^tuarfe.
3m Oicc^nunjļSia^te bejonrtrten in ber 95dff8fiic^^e bie (S^ren*
bamen: ^^rau Slrmitfteab, ?5r(. 6ardal? be Zoūt^, i^vl ^:Berent, t^rl.
SBemer, f^rl. ^ergner, grau ^Io§[elbt, grt. 0. 58oettid?cr, grl.
««ebe, §ratt £>r. «g. SBfingner, grau 2l(. ©ūnflner, grl. 53u)c^>,
9rait b. ^jubnccbomerv. f^ran ^enbnn, 9r(. IDietel, graii Obn»
teļtn b. (Sdarbt, gra* VoftiMr 6(fļ4vtft, 9tU3(etf4er I unb grL
». grel^monn, ģrl. mičļei I unb II, grau Dr. ļ). ^ač), grl.
fafen, grau ^ebenftrSm, grl. Ģeg, $3aroneffe ļ>(\)Vmn, grl. Saffc^
unb II, grau ^aiiU, grt. ^eOer, grau ^e^vĶa^n, gr(. ^nvfe, gr(.
Cauren^, 55arcnefļe l^iotpbett, gri. b. 3}Jenbe, grau "iDiiiUer, JBaro*
ncffc 0|len»@acfeu, grl. $(c«!e, gr(. 9?eblic^ I unb II, gr(. 9?ein*
berfl, 3)arcneffe iRo?nne, grt. tgalemann I unb 11, gri. ^Scļ^cluc^iin,
gron 5K. @(btt)arb/8rau ObcrteĶrer 21b.Sd?n?artj, grau ^(fttoarb,
^gr^ fttora @(^©aVi, &rl. W,'6*»ttrb, grl. (&. fe*tDarb/ *rl.
%l4t«4(i&79ber, 3vL 3. @traug,. grt. Otraud I unb II, grt.
©prinflfr, grJ. ©c^mlbt, grt. gre^mann, grau Dr. ©aflner, grau
fficftermann, grau Dr. SBatb^iauer, grt. ©ittert, grt. ©ieprecat.
Slbgefe^t n)urben im IRecļnungējaļre, ^rcb unb iDdt<jļ^ nidķt
mitgere^net, 236859, per ^urc^fc^nttttid) 649 ^ortioncn, bet
einer $)urcj^fc^iHtt0einna^m^ bon 44 JKbtn. 69 5top. ta^ūč), 3ra
sbox\aiļxe rcar ber 2:a9e«burd)f(^nitt 608 ^ottiouen unb bic £age9«
lJUa4ļ4MUii«iinnaļ^ 40 mbl 97 StQp,
Digitized by Google
(H ift fomit toicbcf ein C^teiflm M 99n\mā gv fonftotitcii,
tot\<Ķt$ m fo ttļtoAHa cvf#cfait, «(• MķA toaifelle Mf Itat»
getDorbene Qeftr<^tiing iDiberfegt toirb, bte Z^&tfgfftt ber IBolfd*
fpftfeļauffr unb ber anberen SBolfdfac^en fSniie na^tteiCigm Cinftaf
auf ben 5lonfutn unferer Stūčļe audifben.
Slm 15. ^^obember 1895 beging bie I. ^oltdFiic^e unter la^^U
reic^er ^etļetligung t^rer SD'^itarbriterinnen unb ®9nner bte
bacķtni§feier i^red fflnfunb^tDanjtgidtfrtgrn ^efte^end. ^er bei biefer
©elegen^eit bpn bem ^rafed oerlefene ^dblid auf bie &iWčiit
Ut erftcti 25 3a(re bei 8efte^en« bcv L SottM^e ift biefeai
8ni<(t (ibMrift(i(^ (e{ge(egt. 8on ber Iit«)Mraft 8fiigcmrbinbiiiig
tDuroe bie ^oiUtūčļt bei biefer ©eiegen^eit burc^ ein OBcrfeaiieiibei
©c^reiben geeķrt unb burt^ ein ^^efc^enf ton 500 9{b(n. )nr 9it*
ftarfung i^re« JReferoe* unb 53aufonb« fļoč) erfreut. 3m $aufe be«
Sage0 gtngen bem ^emaltungdrat^ bem gleic^en ļtoed nočļ )u:
bon D. 100 9?bi. unb bon 9?. 53. 25 9ib(. Der tpo^ltoeaenben
(^eftnnung ber @tabtberU)a(tung fiir bie $olf0fucķe gab ^err Stabt-
ļaupt Submtg ftertobittdin n>armen Sorten anerfennenben 9lu0bru(f.
Settreter ber IL itnb IIL SoltM^en unb ber 9oU«fpet|eļaufer
Braifeten iļre (SlfiAofinfc^e bar.
Der JReferbe* unb 53aufonb ber ^olHīūčft, toelcĶer ani 1. t)e»
jember 1894 2300 mu betrug, ftettt fič) per 1. Degember 1895
auf 4019 mu 83 ftop. unb ift angelegt in:
1 Ubianb. ^fanbbrief de 1000 mi, ». dOngnero
©tiftung mi im. —
1 Seig. $)^pot^efen*?5fanbbnef de 500 SRbl., 8a-
forflia*©tiftung . ♦ . . „ 500. —
5 9iig. {)ppotļfren'$fanb6r{efe de 600 Ml . 8600. —
nnb bem boaren lhiffcnf«I^ . . . ... „ Ift 8>
ii ifttiimini ttbt 4019. "8
a f f a b e r i 4 t.
(Siitiia(ineit:
@a(bo bom 9?obeniBer 1894 ' . 41S. 29
ēubbention ber Ut»ļ>ca(t 8firgcr«
berbinbung 21. 200. —
Sflr ?ofalmarfen „ 15218. 53
gar 2lbonnement«marffn . . . „ 1128. 11
3ar SlbiaUe unb Hnocļen . . . t>6. 85
„ 16618. 49
Sntafitii^ be« 25faļrigeii 3nbiCaiiiii« ber 89tK«
tfit^e an (S^eicbenfen eingegangen:
8on ber Itt.'|)vatt. 8iirgeKberbiiibttiig 8{.&00.^
D. 53 ,,100.--
„ , 25. —
625.—
dibU 17656. 78
Digitized by,Google
46
SttigaBen:
^irt^e fir Me Ml^ 91. 700. —
©f^olte 1296. 13
®ratififationei! ^ 380.50
JJfrftd^frunjļ „ 7. 15
©elfuc^tunfl unb (5i« . . . „ 436. 77 •
8lflW 6310. 81
«»b . 1265. 13
SilMicii 4687« 61
3ni>rntart>rrgr9|fnng mb ttcilioilte ^ 632« 48
ma\t ttalofieii 52» 81
m\. 15768. 89
3n ben 9eefet»f« «ab ^anfonb fi^ffl^ • . 1636. 38
i^afienfateo ♦ , 251. 51
m 17656. 78
€iq)ļ)e 9<ntfe 0tatni 9nb Wl# itWee ffir brn T^urtļ*
ft«t. i«k *M fclMt IS: lA a«. «. t. t59U4
^(ļraibet 18d4 ms. 5S82. 808. 40». 647. 8364. 8889. 575. 8416. 1117.16. 3«. 04!
donuas 18B6 . 1553. 6OI6. 716. 3943. 784. 8633. 9636. 609. 8588. 1229. 78. 39. 67.
grttan • . . 1409. 5335. 841. 385& Ut, 2417 . 9096. 589. 8557. 1151. 0& 41. 11.
mhl . • . . 1446. fi691. 880. 4868. 808. 8688. 9684. 458. 9689. 18.52.87. 40.40.
atdl . . . . 1818. 6888. 797. 4St7. 747. 1816. 9t88. 874. 8583. 1888.78. 40.76.
iti . . . . 1181 0Mtt» an. UM. 1066. SIML IMn. 1898. IMS. 1888.81; 46b 18.
98Bi . . . . 1788. 8116. tm, «IM. 14681 8168i 8888. 16«r. f80f. 1804.88. 80.18.
3ali 1471. 6424. 9I8L 6881 1884. 8717. 9680. 8357. 8488. 1587.08. 49.86.
Ilignii. . . . 1670. 6484. 940. 5877. 1859. 3588. 10068. 1788. 8661. 1539.39. 49.6.5.
©nstemlet . . 1317. 6702. 797. 4744. 968. 3472. 11518. 935. 3108. 1451. .5-1. 4«. 88.
Clt«b« . . . 1453. 6979. 506*^. 1008. .3477. 11967. 79*;. 3401. 1516. IH. 48.91.
MMKĪIIICV . . 1864. 6680. 858. 4890. 899. 'i9l>5. 11008. 5.^0. 318;). 1101.68. 'Ki. 73.
17880. niM. 10886. 56O08L 1U8T. 86806. 110887. 1881». 8886T. 16818. «7. 44.681
Om ®anaen tDuvben oertļeiU, auger 9(ob unb ^i(cķ, 236858
^Mlipneo, unt i\Doxi
im Desembor 16812 ^ortioneti,
^anuar 18117 „
„ gebruar 17062 „
„ SKarj 18582
„ «prll 17869
a«at 19969
3anl 2f«98
« ami, 21509
n «ttAufl 21814
„ €r)>tember 21108
„ Oftober 22250 „
„ ^ooember . • . . . 20869
Sufammni 236859 ^ortionem
t5d(i(be 9In)aļ( ber $artionen f<3ķl»aii!te iiotfc^en 542 tmb
718; m mati beuug 649.
Digitized by Google
— 46 -
X.
M^^iof^l fur DBbacļlofe, htpūvhtt 1880, eOļļttH
20. anfloft 188K
5iac^jteljenC) fi|iatten toir ber SBur^crDerbiuDung ^ericķt fiiv bie
3ett Dorn 1. ^fcetnber 1894 hi9 baļin 1895. . .
AnratoTiitm befteļl au« ben ^erren: bim. Jtatļiļett
Dr. med 0« ftUmm^ Xb»alat fiiidķci^iiifi .
SerBffentttc^ungen erfcķienen in ^r. 2, 5, 15, 34, 41 ber
^gafc^en ©tabtbta tter, 10, 85, 192, 234 ber «ipaft^en
9?iinM'c^au, ?»r. 13,86, 193, 235 be« Wigafd^en ^agpb!attf«
unt ^Jtr. 12, 87, 192, 2S4 fcer ^^iinavSeitun^. $)ier finbcn ftt!^
au6|ut;rU(^e tln^ļaben fiber bie ^euu^ung tev ^n)taU, XDi[(ļt iit ber
SKo«fauer 53orftot>t, 5l?arienftrū§e 9?r. 49, bele^^pn ift.
iLie ^nftalt murbe im Deifloi'ffiiea ^iec^uuitg^ļaķre tjon 16266
^rrfonen benttbt, b. 6. bon 988 ^erfonett iDeniaer, att in Qor«
ia^e (17254).
!Die taglt(^e '£ittr(^f^nitt0^||ier Brtrng im aav}» {jļaļre 44,m,
iti ben rinļelnen SD?onaten aber: .
im !t;ecem!>er 1894 47,26 i» ^uni 18^5 34,40
„ ^aniiav 1895 48,39 „ ^uU „ 33,83
„ Bebruar „ 43,89 „ aufluft „ 41, go
Wlāxi „ 45,10 „ «September „ 46,to.
aprit 43,2s „ Octobcr 55,87
fkai „ 38,0» „ iRoDembcr 57^.
!Die biir(^r(i&nitt(t(i^e Sfnu^utiA ftrUt fit^ auf faft grnan bvci
99a4te 'm 9R»iiat, toft^b bt< ^dc^fte geftattere 3a^I fAnf be«
tragt. S&eUt fanftnal tm SRonat evfcļ^tenen 1967 oter 12,o9^ ber
iīnbrfannte ^erfcnen ftm panjcn ^o^ve IS^), fc taf? t^ir ^iimme
bfr DC ri d^iebenen i^erioncn auf nli^^p^^en§ 1165 an^uacļmen iļt;
tta^rfc^einlidj ift bteļe ^abt ober bebeuJeno gro§er.
(58 crfd)ienen 14873 33?anner unb 1393 f^iauen, au^erbem noc^
128 tidm iiuiDev, cie uicĻt^ ^al^Ieii ^attfti, ©cii |ie mit bem
9atcr, hft SRttttet «ber ben ©efc^mtfterit eine I3ettftefle Iļeffteii.
lieto 60 3a|fe olt tDatett 639 unb unter 18 3aļren 709
^erfcnen; bic meiftfB 9f^lanten ftf^en aifo im avbciMfSi^iften 3Ifter.
au (|0(ķfte 3ab( tDurben Derjeic^net 68 am 2. unb 3. D^oDember 1895
nnb ū\ē fļerinfifte 16 am 26. 3)iarj unb am 22. ^mū 1895. i^nnlcf*
fleatejen tDuvccn 1099 2)?anner unb 43 ^^vaucn, b. \). 1449 *»ļ^er*
foncn tDcniper al^ im ^^orjafjre (2591), im "iDurcbfc^nitt tagticb brei,
unb jtoar luegen j)iaumniau^ag 268, 2!runfēn^eit 502, ^au[igen
(5rMeinen« 322, (SJelbuiangcU 25, auberer (S^rfinbe 25.
^ie 9e(erBergung nnb 8ef5rtigung iebe« tBefucķerd foftete,
cinfftUeglic^ fSmmtlitķer Unfeften, iite: Wet^e, ^oentar, Sle*
mrate, Vt^^nola^^dc»/ I8eļcii»n0, ^loidļtuag, 1Dfiu(fa<ļ«|i ic
Digitized by LiOOgle
47
6etna^ 18 (flenau 17,82) kop.; bemnac^ ungefaķr eincn unb einen
ļa(&enl?0p. me^r, cile im Dcrbrraebpnten Oied^iiunn^jaķie (IGVi^cp.).
jum 4. ^^^iil iviuittii umi ;BroD 2 ^ūp. ta« ^fuut;
feittem fint rok aiif ^ornbrob Don ©eliiicf Oberge^an^fn, meldļ^ed
m» 65 ft^p. »«9 9ut>, atfo etioo^ ūUt 1V« fto)^. ba« ^fanb foftfU
3ni ®aii|ai biaud^en lotf im ]»effIo(ff nen 9le(!ķitnRMiaķr 8469 ļfunb
9etrtfff«b !»ie inja^ ber 3<i^Tf0$eitTage gaļtcnbeii Mmier, fo
(Atteti fār 1894 aejo^tt 296
ffir lSd5 fd)ieben ūuē: burd^ bctt Slob 9, bttvdķ Sefl'
gng 4 mib boc^ HadUttt 1 . . 14
• • Weft 282.
jDaflēgen famen f)\ni^\x 4,
mWn ia|(ten ffir 1895 286.
Seiber i^ermtnbert fi(^ bU Stnjol^t unferer ©Bnner bon ^aī^i
3iiļr; ba^er finb SlnmelbunAen jum ^iatritt in tie ©onneria^I fe|v
acB)finfd:t iinb i^ftibe num fi-t be^^fiafb an cinpii bpv ,<^nratcren.
3m Devflc)*fenen $HedjnunA^i»iķv bielt rag Huratorium btei
©ifeungen ab, ndmlid? am 3. 'feecfinber 1894 unb am 10. unb
21. gebruar 1895. ICer ^eftanb befļelben blieb unberanbert. X)te
^Inftdt ^iaiieuftrage 49, ift im ^aufe bf« 3aļre« beftd^tigt
mtfvbni bon ben ihitatoten 69 SRat unb von Si^^tnbni 31 SRaL
Str ftanbm im 64viftiOf((feI mit btn tfflbminen ffit
OBbac^lefe in 8er(tn unb in ^^redtau.
%r\ 9?aturalge[d>f nf en erķidten toir bon einem (aiiv^ļa^ri^en
onTtfr ^pt' 9(nftalt ēin ^oljfffig. 2Bfi^inad^ten 1894 fcnutf
ben i>lii;(anteu eine, unfere ^affe \ve\tev nicļ^t belaftence !!Befd?cevung
gpboten mprben, namticķ jebem 3Dianne Va ļJ(unb Sabad uuo itoer
imit bem 1. ^pril b. 3. ifl tm Q3etriebe be« $(f^(d eine toUi*
Hfļe SBerSnbetnng ciiu^etreten, tnbem ber bidļerige ^anftbater^ ®ott(ieS
Sluguft ©rube, feine ^tetlung berlte§; in bie&tan) trat O^t^^ii^
$Be^tf(^ ein, )>te(e ^a^re Stat^^fanjlift, aUbanīt ftoittroteur, ^ote
Itttb ^anjlift im STnicin gegen ben !iBcttcl.
(^egen <Bcblu§ bed bovigen 3^^^^^ bie 9iigafc^e <Stabt«
toertcattun^ ein Ortēftatut fiir iRad)t<=9lf^(e; barin ift aud) bie
5D?intmalbrei(e ber 53ettfn unb ber UJiinimatluftraum fi'iv bie ^erfon
an^fgeben. — Unfa Jiļl^I nun fommt bit|eu i*iu(oiDa'uugea ļtl^r na^ie,
eiītfpTic^t benfetben jeb od?, ttenn eS ganj be)e|t ift, nid^t boUftanbig;
in ģelge beffen finb iDtr gen8t(|igt gemefen, 25 OettgefleUe breiter
tnadķen laffeit, toebnri!^ natfitlid? nicbt nenig 9}<inm berloren ge*
gaiigen unb und eine augerorbentlic^e Šndgabc bon fiinfttnb)lDaiisig
9?uteln i}prurfa(^t tDortcn ift; luflrbeu tt)ir aber bicfem, unf^rcr
aD^einung mdi) ņi flrci^en Orteflatut bPflig entfpredje» tDoUen, fo
mušten toir unļcr um ca. geljn ^la^c oerringern, n?a« im
3af?re eine Wd^tautiu^me Dcn ca. 3000 Slf^Ianten beceuten miirbe;
b4)c^ ift e^ fc^roer anjune^men, baģ bieļe, eoentuefl
^«Donn untcr befferen SBerļaltniffen, al9 bei n&cļttgen iviirbeit.
Digitized by LiOOgle
f^oT{^e W\iē Ort^ftatutS mufeten tnir au($ fiir itnfere 9^e^nung
aUe ©diibe no(ļmatd mit Seimfarbe ubeiftveic^cn (afton, maS unē
30 dihl foftete. — 3m ©onjen ^at alfc baē neue Ort^ftatiit iin«
ungefd^i: fanfunbffinf^ii) ^b(. unt^or^evgeieļ^nie 5{often Dauvfad^t,
)9orati4 e6 fitķ aud^ erhart, toantm Subgrt gerabe tm Onoentat*
ttnb lln(oft(it«fteitt9 fo bebentmb flberMritten tDovben ifl.
13at^ ^ni entar be« 92a4e«W4M ifi ^t^iļi auf 606 91(1
d4 fio^. £)ie iBcrrat^e betrugen am 1. ^ecember 1885:
IIVj gaben $)oIj .... 92bl. 70. —
2 Jcnnen ^oūH ... ^ 6. 40
5 gof ^arroffeln . . . „ 4. 60
1 gof ^olielfig . . . „ 5. —
^ufammen SHbt. 85. 90
^fe ^etftc^etung^fumme fiir 3nt>en(aY unb SSondt^e betragt
846 9{b(. ©tķulben unb (aufenbe 9{e({)nungen \in\> mč^t oor^anben;
e0 mhb imt baav gdoirtM^aftrt. 9ii Šert^papiefeit befiteiiiDiv
ffir 1 100 dilt īflennromļ (gegrti 1048 9ib(. bov einem 3a(^re —
aifo 52 9tM« Bttnaiļme), mtoū ivx 3ett nngefSIļr 48 8tbX B^ift»
anKeben.
ftaf f enbeti^t
(Sinnaiķmeit:
A. Orbciitli^.
1. Son 286 mnnm & 3 9?61 8ibL a58. —
2. »on 16266 Slf^Ianten k 5 j!o») * . « 813. 30
3. ton ber SflrjļerDejbtnbīinn ©ubbention . , . „ 700. —
4. ©efcļ^enfe unb $ermd4)init7e (genaue Ungabe fieļe
in ber ©«nnertifte) „ 483. 50
5. S'^l^"/ cingegauften 9^bt. 75. 73
„ oudflcgangen . . . . . 31. 80
6. SDiberfc . . !! 2. 07
eumma 9ibU 2900. 80
B. 2žiu§erorbenlIicbe:
7. ©afbo bom 1. T^ecember 1894 . W>1 96. 56
8. gār bertaufu SScrlļ|t>aj>ierc . . 448. — ^ ^
©umine attev gi nna^men gžt. 3445. 86
A. OrbentUf^e.
1. ^tetlje . WI. 800. —
2. 2^rbei^0^B^)ne „ 836. 70
3. ^orratlje „ 612. 67
4. Se^eiiung 237. 80
5. 3noentar „ 220. 78
6. Untofiot 70. 44
Uebertrago^Snmme 9tbl. 2778. 39
Digitize/ i?y^00gU
— 49 —
%tmāp€tt mi 2778. 39
7. Se(eu(^tun8 „ 36. 65
8. X)ru(lffa(^en „ 25. 10
9. 55e«tnfecticn „ 22. 34
10. ^eu unt) ©tro^ „ ' 18. 50
11. ©«fcķic6ene« . . 18. 05
@umma mi 2899. 03
B. ^u§erorbent(td^e.
12. gfir anaeM<« • • • 500>
eumma mi 3399. 06
8aasieftattb am 1. IDecfm bct 1896 46. 88
enimne mt ebrn Wbl. 3446. 8»
Sovanfcļlag f& ba« (Ja^r t>om 1. ^ecembec 1895 bie taļtn 1896.
(šlnnaķmen:
1. ©albo t>ott 1895 mt. 46. 33
2. Don 270 @?nnern iL 3 Sibt „ 810. —
3. m 16000 HfļHantra k 6 ll»|>. „ 800. —
4. oon ber ^firgenerbinbung Suf<(ttl » 700. ^
5. oon ©rfcbenfen niib ^mnacbttiiffeii „ 606. 67
6. »on 3»nffn ## 48. —
7. iioti %c(fcbicbeiieii • • „ 3. —
€iiinmo »»L 2914.
Vn^aabeii:
1. gj?ietbe «M. 850. —
2. ®ebalte unb «tbeit4l0(iie 840. —
3. SBorratbe „ 600. —
4. 53ebciiunfl „ 240. —
5. 3"^^"*^'^ —
6. Untoften „ 100. —
7. 8elett(btung „ 40. —
8. thmtffacbeii 27. —
9. !De«lttfeWDn „ 22. —
10. $eu unu @tro^ 26. —
11. Safcbtcbene» . . 20. —
eumma 9?bU2914. —
2)or«t^ea SUfe V^argaretba dtofenfrana.
SoRitM.: Qhri(^ Sinbolp^ ^orfier. S'^^berife Smma Scnnp ^(^tpara^off.
fMvci eplorOer ©(piaino.
3afobisi(.: (Sricb aiftanber ?)?arti'n ?n(t
ervfrii»>4l.: {lūp Sgned (SUfabet^ £)ermann. f)etnr{(^ StaTt Solfflang
9<af(»fti. 8fTtbPlb BT<fbri« SZorbfirdm. fln) 9(freb Sauroitf. finiia Corotbea
6«rrina. STIart^a Sttbelniinc Stofit. (Sloira Oo^anna antonie ®wdnret
Olga ļtUnt Stlara Sla^mann. 3a6n Olgrrt a^bolina. (Seima fjtatit ?{ff(te
ifp^a. Jllfre» ^o^ann 9it(bart OĻfttf. Šūpuļi ^tlbetm 3annf. Ulttinc
inna 91l»e tollit. So^ann 9bMb^ TtfHl Mķmf»^
Digitized by Google
— 50 —
I
^artin^cff.: ^ugo |)einri(^ Slffrfībior ®anna(\. 9?obrrt ^Irranber
3onfobn. %ann^ TOargarfta Q\ma ©(^miebcberoi. ^tbtab 2Bolbcmar S^obfrt
^iblag. Siobtīi ©altufnfff. amalie (Flmira Ottilif Auftbfe. Siobfrt gfrbinanb
Sugcn '2)?i(belfobn. eītfabetb Olga ®tanfott>i|>. itarl Sbuorb ©trofDing.
^ctr<« II. rom»iir. : gabrifbfamtfr ©ilbf Im Oottbarb Stari mūtr mit
Suguftc Šnna (Jlifc iluiralb. |)olļbanMfr (Smil 5tarl gorftcr mit (Smma
jlarolinc ^iolfmann. .RnotbeiiboucrflfffU Stari Oobann 5faufflbt mit 9)?Qnf
Jtflnfr. Šfamter ber .«ommerjbanf @forg 9?ifolau0 ©iīnbtng, gen. ©ubr,
mit 3«>t>fln"a |)flcnc Couifc Ibieme.
^nfubis.U.: ©(bmiebemftfter 2BoIbemar Sobonn 9fiuf(ting mit 3ulte
(SlifabPtb 3)?fper. 3fittncr 3ūt>ann SBclbemor 9iabau mit S^acinc iVatbilbe
Soeffler.
i>>ertru6«ft.: ©ārtnrr Dabib iJfttuInfff mit ^obanno 3Waric Strogcr.
gu^rmann ^}U^Ul Wpfftd mit dmiUt 2)orotbfa Sfbfobfon.
3rm«».lfl.: 3Qbnid Āalnin mit (Sbc ^^traume. Sootff ^obann f>finrit^
9?iemanb mit ^i^alnjinc Vuļ^au. @brmann Sgitbt mit VUnna ©abracb. Aauf»
mann ©u^ao (^rirbricb (Sicbe mit l'ifa diattifie. f^aurei 3unf(i^ uiit
^oultnc itrubmin.
^ohaiinie».^. : gabrifarbcitrr ^abmi (Srnft ©ibfmann mit Worif
©tradbin. |)au^n?irtb in Doblen 3flni^ Šfinbcrg mit (5milie 3uba»i^.
Wlū\irtr !(rif)of C^Duarb ^rbmer mit tnna (Smilie ^rgtfbin. Srbriter jtort
ViartūuSU mit jtarolinc @arin. ScbnribfrflfffU 3afob &]ol mit TOaric ?*itarb.
f)()u^beiiĢer (5rnft gerbinanb Slboftbcfffi mit Olga 2ltitf ļ^jubrnfcf. gabrif*
arbcitfr ilnftbc 3anfon mit Jribnc SSicgan^, gcb. 9^«fflin. f)5nblfr ^etfc
Sabs mit ^ifette ©amberg.
^aiii«*.H. : ?lrbritrT 3""^ ^obin mit 9)?arie 5lrcen)in. arbeitcc 5?art
Upmann mit 2tnna ^obL
āber bie in ber ^eit tcm 28. 3flnuar bi« jum 3. gebruar 1896 re*
giftvirten 3"f«'f^'0"*f^"onf^fitfn 9?iga.
— / • •
(5d frfronftfn an:
•» .»..
:.r-
M . .
o O
C <3
^55 iii
gufammcB
«cri.
^erf.
mnl.
1 ttf.
Tjphas abdominal.
1
1
1
1
1
2
a
ScarlatiDa . • r«»<tw<]j»c •
Morbilli . . . tt— » •
6
5
3
1
10
5
15
8
1
5
4
9
Diphtheriiis vera . . .
1
1
2
2
Variolois mit 3i"Pfnorbfn .
1
1
1
Tassis coDvulfliva ....
1
1
i$
Parotitis epid-mica . ^ .
Pneurnonia crouposa . . .
3
6
1
6
4
1
■ •<<'! 1
2
2
jufammen
19
[.Ml
7 1
3
■1 1
37
16
43
3m ftnftrage ber Utcrarifcb'praftiftbfn ©flrgcr^erbtnbung bfrau^ge^fbfn
oon artbnr fotit^an fiir Dcn 3f?ebaftfur.
j^osBOjeHO aeH3ypoiD. — pHra, 8 ^espajtii 1896.
£>vu(I toou ^. i}. ^acTci in Miga.
DicAi^ed by Googl^
!S)onner0tag ben 15. Sel^rnar.
1896.
50 Step,i mhiaM^ 1 Stbl.; mit Bufrnbung 1 9{b(. 35 J^op.; ūbtt bic fod
SUeririfiļsyra{tif(ļe Sirgertierbinbttug.
t>xt ^otjl^pfe, begranbet 1880 unb 1891.
8er{(jķterftatter bim. Statļ^ļen (Sugen ^ur^avb.
11 er Stoid, an Sebfirftige $o(j in guter ©aare gu Bifttflem
?reife unb ^erab b{« gum fleinften 'ipoften, ba« ift V40 ^^aben, ju
tiefern, ift qu(^ im ©erfloffenen 9^ec^nung«ia^re erreic^t. 1Da§ bie
^ermften ben 4)eI^I^cf auf^efuc^t unb bie gebetenen ii5ort^ei(e fle*
tDilrbijļt l^aben, ergiebt ficķ au« bem Umftanbe, ba§ 30032 Dierji^ļftef
gaoen berfauft tourben. Der 3uipf"cl? ift c^ne 3?ef(ame unb e^ne
Ul% bie ftonfumenten burc^ ^nferate auf bie gebofenrn So(^ltļateit
oufraettfam sema^t tottrben, anbauernb cin reger getoefen nnb bem
cittfļ^ecķenb ļat ftc^ ber Umfo^ gegenfibev bem ^ovļaļre geļoben.
!iDer ^orfa^, fehien (Sleioinn and bem Setrteb ftķitien, ļe»
bcc^ auci^ SSerluft gu ^jermeiben, iķat erreic^t tuerben fSnnen, cbc^leicķ
meljrfadje poli^eitic^e i^ovfcbriften, bie ba« ©tapeln be0 "^renn^dg*
t)orrati?c8 betrafen, toie^er^oite Umftapelunjļeu unb babiivc^ cer-
fļr8§erte 2Irbeit5(6^ne oa« Untoftenfoiito tueļentlicĻ belafteten. 2ln^
(^affung t>on Saffeitennen unb ^c^lauc^en, um bei etn^aiger
9enfrdgefa^r geruftet gu fein, mib vA^t minber bie ^erangteķung
beO $o(gļofed gur ®eu>erbe« unb (SegStigong^fleitev, ge^Tten am
Deranfcļ^laģten 9?u^en, fo bag ta9 ber literdtifd^^praftifc^en ^ilrger*
«etbinbīing gefcbulbete ^etriebdfapitat bergtnft n)erben fonnte,
aber aiidj in biefrm 3a^re einc Slbjcļ^reibung auf ben 5Bertl) teg
prooiforifc^ auf Dcm ge|)a(ļteten <^(unb)>la^ erbauten
iwterbteii?cn mu^te.
(5« pnb bom 1. Degember 1894 bi« gum 1. Dcjembev 1895
etarbeitet toorben mi 302. 79
^ai»ott fittb:
al0 3jin\m ber ūt*pxaft 8iirgen»er(in'
XL
. 9L 273. 75
imb bem $apita( ber ļ^o^ļiķ ^nge»
fiļrieben toorben
29. 04
m. 79
1. Ze\mUī 1894 auf . . . m 276. 77
iJfr^ļroBerte fid) tm l'aufe Jucbnunaejal^rtž um 29. 04
uao iļt ani 1. l e^embcr 1895 ti rj.:tia>^eii mit . . Oibl. 305. bl
T^er 5>:rfauT com 1. De^^emla- 1894 bi8 s^nra 1. Dejfmber
1895 erjītUe ciiieu Um)a§ 0oii 1366V4 ļ5atcu gegen l268*V4o ^aben
Im Corja^;re, etn 9Ke^r ton 98"/4o gaben.
(&ē muiDen t>€rlau[t auf bem ļ)oiif)D\ in tei liuianev ^orftaDt
6d^(0<q<^e @tr. 9tr. 27:
Vi, ^/t, "V4, «Vie, gufammeii 344 ffobeit, degcn
267V40 gaben im SBoriaķre,
unb auf betn ^ol^ļof ia ^er 3Ro0fau« )i3ovftabt, ddt bet garber*
nnb ber ^parAeIftra§e!
Vi, ^«^'4, «'«16, *^**/4o, jufammeu 1022V4 S$abcu,
gfgen iuOPAo 0aDen im 33oria^re.
tk ^iUMķ ta fittU ^ 1. ^tļtmhet 1895
toit folgt:
SitttDa:
®0(iķter^au« unb 3aun mi 1300. —
auf bem £)o(aļof 9Ko«tana ^orftabt 9^. 2798. 50
„ „ SRitaner „ 870.50
. 3669. —
ftafTaBeftanb , . . 2823.81
m 7792. 81
faffioa:
SDorlr^n tcn brr (it.*ļ^foft. 8fir0CVt>etblnbunfl:
unDci^iiit)li(ļ^ 9?. 1000. —
Dcriin^U* 5475. —
9^61. 6475. —
Boifcerung ber .i^cliliefevanten:
ito4 )U Beja^lcn „ 712, —
ftaittiim ber S^ftiļter attf beni $)o(j^pf .... 300. —
<Sisene« ItaiHtal ber ^»^Wfe .... . . . 305. 81
m., 7792. 81
3oļann ^U{felm (^(imm«8(ļentuu0* ffiirlfamfett gctieteu
1889.
SBedtļterftatter btm. ^tobiraf^ ^aii^m«na»
, IRadļ bent ffir ba0 ^aļr 1895 aufgeflettteo Subget toareii ber
j^minillratioii 2900 SRbL au0 ber $att)>t!affe angeiotefeii loorben.
Digitized by LiOOgle
— 53 —
^ier&on 6at bie Slbmhiiftratton toeraufigabt;
im L <Semefter 1895 an ganiem ober tļeiltDeifem
@4u(ge(b \ūx 51 <Bč)\xUt mi 1506. 50
im II. emtftn 1895 an ^anim obef t^eidoeifem
©c^utgelb filr 51 @4a(er „ 1384. —
ffir ^ototlol^ti unb anbere ftehte indgaien « . ♦ „ 2« 60
gu fūm!nri! 2893. —
6omit ftnb gegen bte bubgetmagiae Setoidiaimg 7 9{M. Oenigev
ttetaudgabt toorbcn.
Tcr ļ)ernBtSferbereln ,,$ilott" mangirte m ©onnabenb bcn
9. 'iDeļftnber im @aa(e be6 @d^ii^eiilMYeiii0 eiticn tmtfifoUfcļeii Kbeitb
nebft $Bei^na($t«baum.
'SDer @attenbaui3evein ķielt am ^cnnabcnb ben 9. jDe^embet
Žm @onntag bcn 10. T)ejember tpurbe ber (£^iiftniar(t auļ
bem Sļiaiļt t>or bem dtat^^aufe crdffnet.
Ž)ct 9tmv^m\n begtng am @0mitag ben 10. JD^embft bie
Seicr su« ^54tni| b€« 25i&briflen ^eftel^end be« SBerein«(attfe«
mit einem gefeKigen ^eifantntenfein ber SOtitgtieber im gro§en BaaU*
(Sine Uterarifc^*=mufifa(ifc^e ©oiree gum ^eflen ^ilfsbebiirftiger
©tubirenber beē battifc^en ^ot^ted^nifum^ fanb am (ģonntag ben
10. SDejember im Baak be^ (gdjiiĻ^cuDereinS ^iait,
ī(lač)i\iixa^n\ , toeil bor iilmjcin §tcr cinAetvoffen, ift bie
9f2Q(^inc^t, ba§ am 12. (24.) 5^oDember in Hapfiabt (3ubafvifa)
ber emeritirte 3Jiif|ion^inperintenbent ^aftor Dr. |)uao |)aĶn
auf bem Seben gefc^ieben ift. Sla^of bei 9tfaa om 6. (18.)
OftoBer 1818 Aeboren, ging ^a(n im 19. Seben^iafv na(!ķ ^armen
in bie borti^e SKiffiondanftatt a(d erfter !D{tfflonar aud ben ba(tif(ļen
^roDinjen. 35cn bort tourbe er im Sllter bon 22 3^^^^^^" «m 1.
9J?Qi 1842 jum 2^iffionar crbinirt imb ffir ©iibafrifa beftimmt.
@ein Sirfungdgebiet er^ieft er im ^erero^Canbe gugeiciefen, ba«
im ie^tgen beutfc^en ©d^utjgebiet iJftUd^ oon ber SŪSalfifc^bai tiegt,
too er in @egen geirirft unb ouc^ toiffenfdķaftlic^ t^atig getoefen ift,
inbem er eine ©rammatif ber {)erero'@i)ra(ļe berfagt unb ^eraud^
gegeben ļat
3n bet &. ®evtrttbliv(l(e beranftattete am ^onitlag ben 10.
^egembev bev feteKSbnrger'borfI&btifcbe Oefangbetein ein geifUtcted
i^Dngert.
2luf ber ©i^ung M 9^oturforfc^er*95erein« am 9}?ontag ben
11. Degember fprad^en $err l^ireftor ®. «Sc^meber iiber „Die
a3?onbba^n" unb iiber „T)a« 'I'iunbungggebiet ber (urifcĶcn unb
^err Oberle^rer ^fiaum iiber „5?ugelb(i^e".
3tn 8aa(e bed ^emerbebereind gaben am 2)?ontag ben 11.
X)e}embcv bie {^erren dtaimnnb oou ļ\xx^W\^)Un unb ^an9 @<^mibt
eltien itoeiten nnb ^ugteid^ ie|tcn 8iiier«%benb.
Digitized by Google
— 54 —
$)er 53ajQr jum 8cfteit ber ?K?ttutifl«> unb @r^ic]^ungg*tlnftatt
in „^\e^h>ūī){" ttjurbf am Tinc^ta^i unb ^IļitttDoc^ ben 12. unb
13. '£j«.vnilfr tn ber @t. 3o^anni^«®iIbe Deranftaltet unb er^ielte
einen SHeimrUag boii 2154 9?b(n. 79 ^op.
!Die titcrarifc^^pvaftifc^e Sui^ļevt?erBtnbuniļ beginfl ii;ren bif^«
ja^rlgen <Sti(tuii^^tad am $)inžtog nn 12. ^Jejember buicĻ eiue
3aļre«oerfamin(ung, on }Dtič)e ficĻ mč) bmti ^eenbigung im unterev
BūūU bet €t 3oļanme«<9iIbc ein gmeinfarnee ftbctibe|feti mit
gefefltgem ^cifammeitfein bn SRUgtiebcr aiif4(og«
t)n ^erein beutf(ļer 9{ei((^ange(9Ttger beging am !£)iit^taa
ben 12. (21) ^e^ember bie geirr br« ffie{ļno<(t9ab(tib« im Gaau
be0 ffi6^rniQnnfc^en ^ar!e.
5Iuf ber ^t^ung be« Je^niMen 33erein8 om l^iu^tag ben
12/ De^^ember [pracb $)err ^^ni^uV'Secbnolog ^cubel: i^Ueberbie
^bcutuiig be8 f^raiferS im atlgemcinen 9WaWmpnbau."
!Da« geft ber golbencn ^oč)ini feierten am Dindtag ben 12,
2)ejember ber fn'i^ere S3eiil^er »on 9?eu»8a^ten, ^ur ?tt\t ^ejirf**
(Jnfpeftor in STuduai, ^rr 53arcn (jDuarb Ciebeu uub (eiiie ®c*
maķln, geb. 8aroneffe lD?afiteuffe(, im ^otel granffuvt am SRoiu.
Zix\ bem ^idfutivabenb M 9?tgaer Ilaufmannifcben SBereind
am SRitttDotļ bm 13. ^e^rmBer ļotte bie 8eaiitioovtniig bet gta^e:
„SDa« berftf^t man untet bem l^tebefiefrt unb n)e0]ķa(b loitb bafīeibe
fo bielfadķ bfiiim|>ft?* ^ett ^. b. ^iekitigļoff fibetnommen.
9iuf bem ^idluHraBenb mit ^amenbetļeiUgung tm ©eiDerbe*
ceretn am īDonner^tag ben 14. !5)e3ember bcanttoortete ^err Mag.
(5. 3^§^^nfou tie grapje: „(^iebt e8 cbemifiļ I^crflcflellte y?abninp?^
mittef, burc^ &>eld^e faStijcļ bet (^naļtuttgd|>cocei bet ^2en{(^ea
ftattfinten fann?"
^d)u(cr be« @tabt»®bntnaftum8 tjcrouftalteten am gveitag ben
15. ī£)ejeniber iu ber Siula i^ier 2iii[iaU ein Ronjert.
^et STec^niftķe SBerein ^atte am @onnabenb ben 16. l^ejembet
eine anfetotbentliiļe Si^ung, auf toelcbet bad <Eļtenmilg(ieb bed
S3etetn« ^rofeļfot ®ete(ubd!l^ etnen !@ortrag ^teft.
@cbu(e ber ^oufunft (X)ireftrice 2lma(ie ©erttn) betatu
flaTtrtc am ģonnalunb brn 16. jDegembet eine S4^&iet«®oitče im
(Saatc ber 6t. 3<^6^uni^gilbe.
2lm ^onntag ben 17. (Dejembcr beging bet I. 9llgaet gegen*
fcitige ^ret?itDerein „93orfdbu§faffc" bie ??cter feineS 25i5]^rigen
^eftc^fcnč iu ben Oiaiiuiai ļniic-e (ž)tļd;dfl^lolal^. ©Uidli)uu[c(^enb
etftķlenen; bad €tabt^aupt $ett Itettottiud, ber ^ett bim*
b)ottffibtenbe 9)argermeifter d. C'^odanbet, bet ^en Helletmott»
ber flro§fn (^lihe (S. 3^nber, ^err bim. ^^at^ei^err 8utdķatb
oU 9?eprafentant ber Uterarifc^*praftiMen SiirgerDerbinbutig, fcrnet
!Deputaticncn ber ^prfrn^anf, ber (Stabt TiSfcntc^anf , ber II.
(5^efeflfct>aft geijeiifpiligcn Ūvct>m unb beē i^^poll^elencereiuS. Ihn
ber (Bpar= unb ^orfcbufefaffe ber (£t. 3o^anni«*®ilb€ toar ein
©rotuiation^ifcbreiben eirtnelaufeu unb feon ber gtrma Sluguft 8l^ra
^ubilaumo^abe ein ^^aar ^ronje'^rmleud^ter.
Digitized by LiOOgle
I
5tabl
3 n n f r c
r. Dtftrift .
II.
I. Ditlrift
IL
III.
I. Diftrift
II. „
III. „
IV.
Obne 2lngab
f?itnttrr f
I. Diftrirt
II.
« ...
t
Google
im ^aķt 1805
ļjd htn ®e|lirkeicii
t
21)9
23.')
4- 64
179
121
-ļ- 5«
)
2
1
@tinima
47y I :i>s
4-121
Sumina
©umtna
br0 a^tflriH^
% >95 , . .
^ ^i94 . . .
I *<93 . . .
I «92 . . .
J ž^91 . . .
■f «90 . . ,
% . . .
» . .
!
H97
297
479
45 i
3h()
5
3
4- 100
4- 64
4- 61
4- ?
+ 27:.
rt2(i
4 Mi
-i- 201
717
+ 217
777
Hr)4
4- 12,1
1 t
4- :^
2975
2i:VU4- 822
:> 1 ;)
913
5
(i2;l
9
-I- 150
+ 3i4
— 4
l46H|1003 ) -f 460
UKļ 411 ļ — 263
6461
6M1
r)968
>807
6169
6162
60l«'
S867
5596
5780
>(>94
43f;s
=)12.i
4671
J6')2
i(i76
4836
4215
4707
4466
4-1367
-! tT!^
-t- 84;-!
+ 1136
+ ir)i7
+ 1486
+ 1174
+ 1652
+ 889
+1314
tDarcii
iitiil- I irbt.
I
144' irif)
94 ! 8;')
-- ' 1
23H) 241
»KIMIt
219i 178
278 1 26i
230 221
1 4
728} 66H
442
329
3:^2
373
408
29 I
3iir.
404
1502 1 1473
2('7
474
3
248
469
2
7441 719
751 73
I
3287
3083
3064
3 i 35
3154
3120
3014
2875
3174
3025
2885
2743
3034
3008
2890
28:>3
2721
3043)2737
!llUl.
I io
62
1
iBerbdiltntg bes
I iy
59
1
179 ( 179
156
256
188
1
601
141
223
202
2
568
30(i
206
245
324
4
269
210
255
330
4
1085 J 1068
193 17?
334 29.)
5. 4
532 t 471
266! 145
'.'663
2295
2747
2503
2436
2522
2576
22:^0
2431
2073
2378
2168
2216
2154
1985
2462 12245
235012116
au bes
9tfiaitbnmu
«
miiiitil.
i- 28
+ 32
- 1
+ 36
+
0
+ 59
±JS
+ (J3
+ 22
+ 42
0
+ 37
+ 2
+ 127
+ 100
+ 136
+ 123
+ 107
+ 4$^
+_^
4-4171
+
+
+ 110
+
+
74
1
-ļ- 74
+ 140
— 2
76
+ 212
— 191 I — 72
+ 634 i + 743
+ 791
+ 336
+ 561
+ 699
^ 632
+ 544
+ 784
+ 413
-]- 953
+
+ 818
+ 854
+ 630
+ 868
+ 476
-ļ- «tīt* I 7-
^ in 9Uga tīt. 6itmiita ttgiļtrinteii SļefilUcgttttgcu.
i^čfeaiiaft gegciifeiliaeu S^rebit* unb M |)^l)0tl)eletrt)«ein«.
^taturatioii0f4vetben eingelaufen unb Doii t>rt ļima «ttfiuft W^
— 55 —
3n ber ?JauI«fir$e tourbe @onntag ben 17. IDe^emSer 6 UĶr
Kbenbd bad Unterftiiļ}ung0faffenfeft gefetett, bet bem ben ^ertcĻt
terr ^aftor fBalter etflattete, lo^mib %h frebigt »oit ^crm
afior ^affner«S«ii(nrg geļaftcn tottrbe.
9lm Montag ben 18. Tejember traf in 9}iga eln ber neuero
nannte (5^ef ber Slrbelteit be« SRigafcben ļ>ūUn9, ®taaWrat^ ^"Bfn^fiir
ber SBegffommunifattonen, ^err j^onftantincīt), e^emaU (S^eļilfe U9
6ief« ber Sirbeiten be« @t. ^eter^burger $)afen«.
3m (Scbtt)ar3^auļ)ter^<Saa(e flab am 'J)in«tap ben 19. r^eiembcr
bie «igaer S^ufiffc^jule (». ©ij^cfi) i^re 24. @d(^fller»6oiree.
9ttf ber ©i^ung bed ^ed^nif^ni $erein0 am ^in^tag teu 19.
DfSrmber ^pxū\i) t>htttox 9ing: ,,Uebft bie Ocrfeļr^mitteC 9tfga0
ttRb bereti eDeittiieOe SBerbefferniifl".
3u (š^ren bed ^taatdratļ9 t). 9{agVl bidBertgen (Sļef^ bev
IRigafc^Pīt ^afertbau»?lrbeiten, toelcķer anla§!lcb feiner Orrnennung
^itm (5^ef M @t. ^eterēbur^er ^^ommunifationtfbejirfS 9?iga Derlie§,
fteranftoltete bie Oiigafc^e Š6ifenfoufmannMaft am ^in0tag ben
19. JČejember im ©aale ber ^BiJvfe ein Slbfc^ieb^biner.
8nf ber ©ifeung ber ©efeflfdjaft t>rafti(cber Slev^le am 3}iitttrod^
bnt 2o. ^ejember fanb eine !t)idfuf[ion Āber ben liBortrag Dv,
€naelmann9 flatt unb bonn gab Dr. 9tulle ^^^emertongen fibev bie
ifļmung'^
^m ļeitlgen CBetļna^tdabenb, @onntag ben 24. ^De^rmber,
iDurbe bie bidļfev gefcļloffen getoefene ^om«ftir4e toieber in goUe<«
btenftlid^e Q3enu^ung genommen.
Hm 3)?ontvig ben 25. ^Dejember erSffnete im 3i^'f"^S^^'^"be
ton ©atamon^n ber portugiefiicķe 3ii^!ud 3)2anue( ^ergog feine
l3orrte(Iungen.
Hm iERttttDodķ ben 27. :De^ember begann im @ao(e be9 ®etDerbe*
betein« ber ^of^auberfflnftfer Winv( w9 fbtiiin ein mtīļt*
maUM €^aflh»ieL
Suf ber ®enera(toerfammtiing ber Sllgaer 2:rabrenn*3Serein0
om greitag ben 29. iDejember n^urben jum $rofe« ®enera!*3Kajor
a. X). SBoron Offenberg unb in ben Žermaltung^rat^ bie .f)erren
9^. ill^mmel mib Dr. Sl. ļ?(ate« flema^lt. 3""^ 9?entmpifter n?uvbe
^err ^. <StoIterfo^t unb ^um ģefretdv ^err bon ^arclai^ be
XoUtf tDtebergetrabIt.
Sflačļ bem 92e4enf(]&aft0Beri(i(t M 9{igaer 9{cnnberein0 pro 1895
gelanatcn im gaļve 1895 on ®etb)>retfen )ur Sert^tung: 1) bei
bem Sriiļlingdrennen 6125 mi; 2) bei bem ^erbftrennen 12665
mu. unb golbene 3eton« fur 150 īRhl, — aifo in @umma 18940
9?bl. 5Dem 35erjei$ni§ ber ^Rnicv, toelc^e fiib an beiben 3)?eetinge
bet^eiligten, ift ju entnel^men, bag ^err ». 4)itmar im ©anjen 27
aWaI gerttten ift, 9 SKal ben erften unb 7 2)?al ben jttjeiten ļ5i'ei«
cr^ielt; tDeiter fotgen; $err 21. % 8at)on«fi, 7 ļ)ial gevitten unb
6 crfle ^reife; f)err ®. 9^. ©aertfdjfoti), 11 SJial geritten, 5 erfte,
1 atDeiter, 2 britte $reife ; 8aron ^ri^!ing, 5 īDlal geritten, 4 erfte
freife; 8aro» O. b. ®oUf, 19 92a( g^^i^^. ^ ^ h^^^^^^^t
britte fteife; ^err fl. m fK9top9po}», 12 AaT gevitten, 8 erfte,
Digitized by Google
4 itoelte, 1 brtttcr ļ5vfi«; 5?. % SiffanetDi'tf*, 11 g»at fleritten,
2 rrpe, 6 jteeitc $retfc u. f. — $)ic (Sinnalķmeu beS S3erein«
(eliefen [ič) fūr bod ^a^r 1895 aiif 144626 mu 94 l^op., bie
IbtdflaBen auf 144479 94 Stop., tnUļiN ergab f!(^ eht @aIbo
pro 1896 Don 47 MI».
9?a(i^ bem 5{affabovanf(iķtag bed 1842 ^egriinbeten ^ungfrauen*
93eretnd fiir bie 3eit »oni 1. @e|>temBer 1894 blē jum 1. ©eptember
1895 balanciiteii bie Ginnal^mcn unb ?lu^flaben mit 6837 9?b(n.
32to^>. @aIbo jum @efc^aft«ja^r 1895/96 betrug 774 SRbL
20 ūop. !Da« SSei'mSgen befi 3unflfrauen*33erciue am 1. ©eptember
1895 beiifferte fi(^ auf 11752 mi 46 £op. $)a0 Slrbeit«*2Jcr-
itiittel]tii(ļi»8fireait meitinaļtnte {tti(Sef(ļaftdiaļr 1894/95 157929t6L
69 j(0i>. unb berau^gabte 15336 mi 42 j^o))., fo bag M eUi
©albo tjon 456 min. 27 fto)». ergab. ^^?ab^en^®etoerbefdjufc
erforberte cinen 9lu[»Qnb bon 14481 ĪRUn, 23 ^op., toeld^e ©ninnie
burciļi bad elnfliegeiibe ©(ķul^lb, SlrBeit4(o]ļii^ ^ubocntiottcn ic. ge^
bedt tvurbe.
9?a(!^ bem 9?ec^enfcbaftēl^en'd^t bee ruffifc^en J^eaterS in 'iR'iga
fiir bie (ģaifen 1895/96 fanben 57 S^orfteUungen ftatt, toeičjt cinc
©efammtetnnaļme oon 12912 92b(n. 5 ^op., aiļo pro SBorftelIung
ca. 227 ffthl, ergeben iķaben. ^ie ^efammtouliģabeti (etntgeit
18491 9?br. 19 Stop,, unb itt^ar fOr (Saaimietļe nebft ^eleudķtung
1799 9?b(. 71 ^cp., @agen be« ^erfonatS 12742 mi 51 ^c^).,
(S|traau«gaben 162 m. 90 Sop., 55enffijant^eile 867 mi 20 «op.,
3:aqe^>foften 963 SRbl. ^2 ^op., Orc^efter 1125 mi, Slutoren*
^onorare 263 mi, Jlffic^en 466 9?bl., jum ^^Beļten ber S5oU«bibUo*
t^ef 101 mbl 5 ^cp., ®ct?Itt>atigfeit8:=etempelfteuer 953 mt
77 iJop. !iDer 2:^eaterbetvieb tjat [omit ein ©eficit con 5579 min.
14 ftop. ergeben, mič^e^ iebocļ, bant ber ftdbtifcķen Suboention
1)011 8000 SMnv gum 9olIen gebeift loevbctt (oitnte, 80» (e^terev
Btieb mit^in noč) ein SHeft t)on 2420 9tb(n. 86 Sttp. fibrig.
@cbiftfa^rte«9^a(bric^^te«. 3" eerflojlencn jtoeiten $Stfte
be« 3a^re« 1895 tiefen tm ©anjen 981 (gd?iffe in bcn O^igafdĶen
.^afen ein, 486 mit ^aann unb 495 mit ^oilaft, unb ^av M
sjiationalitat na«: ^ ^^^^^^^
(gngtanber 110 168
©eutfc^c 118 98
Ģoflanber 5 14
S^ortreger : 24 17 *
2)dnen 67 119
IRuffen ........ 87 28
ginnlftnbrv 3 3
@(^tt»ebett 64 47
OefterreHer 1 —
SBeigier 4 —
8panier 1 1
granjcfen 1 —
^talicner . ♦ • ♦ • ^ 1 —
@ūrama 486 WS
Digitized Google
— 57 —
fitt^ ffir bie jioeite Mffte bcH 3aļre9 tft bie 3aļl ber @(^tffe
mtt Sftaten mib mtt Qauafit eitie Betnaļe gleicķe; anbcv« febo^
tnfļfSiit e$ fi(!^ mtt bcn anēgelaufeneit 8(biff<n; bDti 1042 Sa^rjeugen
maren 1021 belabcn unb b(od 21 berlie^en ben ^afen mit ^attaft
S&ott ben audgelaufenen @(ļiffen toaren ber ^J^ationaUtdt nadļ:.
englauber 283 5
!!)entf(ķe 240 4
goUSitbet 18 .1
mmegcr 52 2
$)anni 191 2
dtnffen 112 2
ginnianber. ♦ • . • • 7 —
^(^)n}ebe^ 110 3
Oefterreic^^er 1 —
8elgier d 1
6tKmler 2 —
granjipfeii 2 —
^olimec ^ — i
evmma 1021 21
€4iffe finb in ben 92igafc^en Jpafen int ^a^re 1895 Dom 8e'
gimt ber ©cķifffaķrt bt0 $«m 31. £esember im ®anjen 1919 ein*
gelaufen; ton bicfen toaren 343 @egc(f(ķlffe unb 1576 'C)am))fer.
Qjm ļ^afļve 1894 betrug bic ļa1)i ber eingelaufenen @eflc(fcbiffe 465,
bie ^a\ļi ber eingelaufenen jDauipfer 1344, im ©anjen 1809 (ģc^ijfc.
9»ctrt*jr.: (Siifabel^ 6ciite 6«ttH> Sfeno SmiKsc >l(bc ITam». Meit
Doms5{.: 3o^n (Sbuarb t>. ^port^antu <SUfe 2)ame(a X)antetf(iu $>and
Aeimann ©eorg 9<inl GtoIterfoH £>t9a CmMf CUftt^et^ Stengi 6cnta
Bafpbts^.: Slnton ^elcr Sup. |>clfnc Hmiūe ». ^enorrc. gricbricļj
SRarten 53aron @*ouI0'af(^eral)fit. ®uflar> abolf 3Bifbf^5ft. Olga «arotine
€QcB ®r(i»p. ^rt^ur (Sbuarb So^annfo^n. iD?eta Stt^elmine ^a^fon.
®crt^ll^=A^. : fatālie Olga ?ccpolbinf ?intonon). ^luguft ®ufja» gabtan.
S^ora %nna @ut[(^en>ff9. ^uUud (Sbuaib Sa^tbufand. Olga @miUe |)eaafaul0.
Simt ttofne ¥tffa atef^rno». (Sbuarb Sdrot. 3iifiiK iicjMtibn ecunifct.
Silļelm Stciffd^. @rna ^leranbra 3obanna @ible. fļeler Aofattig. Cmille
3cfu0s.tt.: Siegine ^argarčt^e 3llma ^rambecg. gerbinanb ®eorg
Smiii. CMfUne ®rflnber({. ^ugo ftoif (eon^atb Jtanffn. Otto ftorl Hnbīea^
ļmttT. Slonnp aima Srmgarb 3orban. O^far SBilbelm ©totpin.
^obaiitii^sft.: €rna 'dltiiUa ©arin. ļlnorea^ 3:aljliralb <pu^jcpur.
Sllfreb itarlfobn. 3^^^ Šuud. Slnna ^])auUne ^anje. Sulbemac ^lejanber
jtadpfr ©teinbrett 0(ga $>elene Saftd. ^arie SBil^elmtne 9aIob. tfma
JDorotbea 8tein, 3otann Tbcobor ^^ūfler. |)ugo (Jbļgar Sctbemar tJunfrtjC'
P)itfc^. ^art^a ^gned ^ettenetoitfcb. @c(tna Bo\>W £)orott)ea Sia^mann.
9aul Sdmfnfietn. 3ba (Sntilie B^i^on. (iii\t 3Jlatit dmma Seuber, tnbffo^
iut>ti>\Q SBuIffobn. ^nna 9?aTie 3Rifl(fo^ Itoranbcr Sarobot ®alwfai.
^osc» i^aītfl flati^tf et^Unamītf.
Digitized by Google
58 ^
^axi( flruMin. SSeronffa 5(at^arine SconHne 2f0OU. «nna ^crmtne ©anitin.
^finri(t> ^prDinanb Bičfoto. OTarte griff^cnffCb. 5tart unb Clifabet^ ©trautf,
3n>iflingf. atnjtnc ilonflonje 9)?angu(.
8ut6er<.<r.: gri^ 9?abjln. Slifolai 9?omo. «rt^ur 3a^fo»ffv. «nbrrad
griebri^i SBolbtmar 3»if(^fe.
9>etri*5t.: grau 5(at^anna Surlidķ, geb. Wi^liu6, 89 3. (^rāuletn Sennp
^rau iinrolinc Tlarqaxtt^t SBtndfler, grb. 3ot>anfon, im 51. 3-
roinsir.: ^fnfīon^&altcr ©eorg ?ubaig ©ommfrftern, 60 3. ffiittme
tftark D?agbQlena et)Ier^, geb. ĪRūūer, 95 3. O^far 3uHiid ^utilma, 10 I.
^afobts^r.; %xūu ^ūtf)ūxim ©egen, gfb. @(t>IifefD», 34 3. 2)»orntf
«ori jJnpfcrfc^jmibt, 60 3. Sbatbert JBoIbemar ©imfon, 2 t.
(^tvtvntsSt* : ^rbeiter Slnbrceivd i(amptn, im 72. 3> Šolbemar dbuarb
gieffe, im 4. 3.
3efii««^t.: (l^atUā ^ercp (Eaftmir, im 3. 3. groufcin (Emma «urora
^ocrfdjfc, 28 3. — «t. Q)?attbdt3|(reibe0r&bn{§: r>om 29. 3anuar bi«
jum 5. gcbruor 22 SScrflorbene.
^Dl)(innt$<^. : Žrtbne ©i^bol, geb. ©e^rfin, 63 3. Cfbuarb SBotbemat
(Sarin, im 3. 3. 2ltn>inc 5Banag, 2 ?B. a>orc JJoria^in, 20 3. Sirt^ 9?ifi)tai
?a^fc, im 56. 3. «arolinc ©ccberg, geb. iMccbfrg, 72 3. arbctter (5rnfl
©c^miber, 44 3. 3Jor ber Xaufe berfi. Joc^ter ^auL Sieftaurateur īflavtin
SRcmnecf, im 42. 3. ?lteianber 9?ofenberg, gen. SRofneef, 84 3.
9.Vnrtinfrs<».: Snna 5RofaIie Otgo ©lumfelb, 11 W. 3a^n J^eobor
©troutin, im 3. D?. $>audbffiĢfr griebri(^ augufi Silge, 69 3. ^Riffel ®flnter,
im 4. 3. SGBittmc ?0?Qric iiOcr, im 66. 3.
ū)?arfud:3lrmenftrd)^0f: bom 29. 3anuor bi^ jum 5. gebruar 6 Srr'
f^orbene.
9lcform* Xobtgeb. ^oc^tei f)artmann.
u6er bte in ber ^tii ncm 4. b\9 jum 10. gebruar 1896 regiftrirten
3nfettion«franf|etteti in 9{tga.
1 ' r
' • .• ... ■ - ^ . ^ <
i *J *
erfranften an:
1
u ^
»» ««(ti,
A »-. i7
»* • •
jufammen
*erf.
mnl.
itbL
mt*
Typhns abdominal. . . .
2
1
1
2
1
7
3
8
3
11
2
2
2
Diphtheritis vera ....
2
1
1
2
3
Parotitis epidcmica , . .
6
4
2
6
6
12
PneamoDia croaposa . . .
1
1
1
jufammen
L 1
15 1
9 1
4 1
- 1
I2J
31
3m anftrage ber ttterariftV-proftifc^eit ©flrgcrtcrbtnbnng ^eroutfgegebfn
bon SrtMr f oelit^an fūr ben S^ebaftenr.
JļoHBOieBo ueHsypo)o. — PHra, 15 «j^espaja 189G.
(Hierza eiue Beilage.)
Digitized by (Joogle
StttbtJHfttter.
yiX* S. ^cnnn9tQ% bftt S2. gebmv. 1896.
(«r. 3a||g§awgO
fB94nrtI(<ft 1 iiral« — f reļtf In miqa fS&rlitft 2 mbl ; m(t 3ufent>un9 3 »bL
50 itol».; (olbfabrliA 1 mbl; mit 3uf(nbuna 1 StbL 35 jeor>.; ū^er »ie M
tabr(t(b 2 9}bl. ffO ^ov.; balbiabr(i« I 9?b(. 35 fte».
SUertrifdl^^t^atttfdļe OSrgettierHitbttttg.
XIII.
8en(^terfltatter Vaftor 3. ftaf]ļ(6taiibt
!Der 8fvt(^t iibev ble X^atii)(eit ber IL 9o(e<rficfte im abflr(aiifc«
tor^iiftenfn, M ber ffir ba« eifie fBfftļft|fafMia(v ei feitinr Šeit
Ituit fonnte.
3^etiu^ 1894 bie (ž)e[animtja^t atter tm 3*^^^*^ Derabfolgten
i^erticncu 102187 unb bie 2;afle«barcfeftiķnitr«,^a^l 313, fo flnb fm
oeifio|ļ>neu īil>irib|cbaft«|a^r 1895 Im ®anjen nur 64625 $i>rttonen
nnb pro buid^id^nittlicķ nui 213,a ^orttonen ortablolgt toorben.
6etriii| bie ®efammtetnnaļme pro 1804 7m ftU. 87 $top., fo
ļat bir Sinnaļme pro 1895 tē nut ouf 4480 Bl&t» 9:2 fte|>. (lebrac^t.
Sar ber 'ī^urd^fcbntttd^^lagedcrtrag in; ^iļce 1894 21 ^bi.
90 ūop,, fo tff er 1895 auf 14 JRbt. 52 Sop. flefunfcn. !Der in
bicļen P*" ^u«bru(f foīnmenbe 9?iicfgang in ber ^Jre^n^nj
hha^t alļo 38 Vi^^ bei? babur(ļ^ berurfadl^te Unterfc^ui 216 ^KbU
95 kop.
^orin biefe beDaueilic^e (Srfijķeinung iļren ©runb Iļat, ift nic^t
lel^t }u [agen. 9{o(b ^nftc^t bcv ICtbeitev liegt fo((ļed an mangetnbem
ihrebtt JOer Arbeiter Derfteļe ničti, nrit baarem ®etbe ķu toirtļ*
|(baften. (Sr nnļ^ bie S^ltM^t, loenn t^m M^arfen*$orf(^u§ auf
85bnun^" ttjerbe; cr fu(ļ>e aber anbere SBirt^fc^aften auf, bie frebt*
tirten, toenn tbm iencr t)erfagt toerbe. 8luc^ tcirfe ungiinflig auf ben
©efudb ber iBolf«fūd?e bie in aCen gabrifen ©c^lag 12 U^r gleic^^^
ifitig begtnnenbe SO^fttaggftunbe. !Da0 baburdļ^ berurfac^tc ©ebrangc
in ber ^olfiifiid;e fei bem alteren, gefe^teren Slrbeļter unbequfm
JOtb laffe t^n ruļigere 8ofaIe auffuc^en, in benen «r nic^t feiii
Stittaa^effen fU^ erobern mffffe.
i)a% in biefen f^itt tuvi angegebenen ^rbeiternteinungen eili
Stiicf bere(bttgter Slrgumcrttattcn liegt, ti^irb 9?tcmnnb tjerfennen.
%ttc^ faOt gettiic^ ber ^ūcfgang in ber i|requeni in aulfaUtger ^etfe
i^ammen mit bem Siufļdren M iKarfen^SBorfcbuffee in einer bev.
— 60 —
flr6§tfn i^abrifen unb mit bem iZBieberbeginn ber gletc^ieitigen ^iUagd*
punbc in aUen ^^abrifen.
3nbe§ au« ben ongeffi^rtcn Umftanben allein bcii Ū)tinbevbefuc^
bcjr ^oiH^čļe l^erfeiten, ift ničļi mdg(t(^. Dagegen fpreciden fd^on
bie @<ļtt>aittnngen, bie innerļalb beē OirtM<^afMiaļre« felbft
ftatt^efunben īļaUn, unb gtoar ISngfl na(jķ (Sintreten ber obcn on»
geffl^rten ^{omente, unab^Sngig bon ben unge»
a(^tet eineS unberanberten ^^abrifavbeirer^^eftanbeē unb txo% ber,
au(iķ bon ten Slvbeitern aUgemein anerfannten, iič) qU\č) gcbliebciien
®(!te be« SBolf«fi!d^cn*@ffene. Dic ļ)auļ)tfc^utb ber fleviiiAen f5requen4
faiin aifo nur gefeļen loerben im Unberftanbe beč( '2Irbeiter0, ber
biit īBksSJķ eitttt fMMfUļt iii<M buvc^fc^aut, eine ^^oiimā^t tm M
9inne(iiiU^rett betradķtet, bie man m6f UmfISnben nitļļt ober ni<ļt
nu^t; beven 8ebeutung iu gefunbļrit(t<^ev itnb tthrtļffjķaftUc^er ļ>in*
fičļt aber ffir ben ^rbetter o^ne ^r(an^ ift
Der 3"^""f^ ^'^*b e8 ba^er an^eimgeftellt Metben miiffen, ba§
bie Slrbetter 311 rl^tigerer @infic^t fommen; tielleic^t auc^, Da^ bie
einftnjcUen ungiinftifl tDīrfenben ^ebenumftdnbe fid? mit ber 3^'^
felbft fovrigiren ober bertieren. gār bie 55otf«fāiie fann e« aber
itur ^ei§eii: au«^arreit unb {|ve« ^^atigfeit nic^t ermiibem ^ie
gttte ^otķe nmļ fi<jķ bocļ tocļļ i^oSļn bre<jķeti»
!t)er iU^iet^breid ffir M Mid ffat \ič) bon 550 W>in. auf
600 9?b(. erma§iflen taffen, gerec^net bom 1. @e|>tember c. ab.
21n @ub»entlonen finb etngegottflen: eon ber ^Hiflaer Dval^t' ļ
inbuftrie 200 JRbl., ber Oiiflaer @(^lo§fabrif 50 »?bl. unb ber gabrif
be« ^errn SKantel 50 5Kbt. 2luc5> ba« bt^^^er inc^t beanfprud^^te
8etriekgIabUoI aud ber |)au))troffe — 500 mi — ļat tn ben
Q«tvitb''ļ»lncinge5ogen*l9c«beit mfifTcti.
IDcr Smaltangerot^ befite|t an« ben fietren: Vaftov 9. I^aelļf* ļ
btttflibt> S^i^^eflb^t SBoomtann unb Slnļļafter ^a^er.
^)fe jWc^enIeitunfl ^aben bte Daraen: grau gabrifbireftor
«o^tenbecf, f^rau i^abrifbeftfeer 9»antet, t^rau ^abrifbtre!to« ^entf^ett,
Sv&ttlem Don ^acķ^ $rau ^Ji);e«lin unb ^^-au Soget^
Dejourtrenbe Damen:
^ grl. anbreo«, i^xl ^^uDing, gri. isBSncfe, grau ©rinfmirtļ^,
:Qubb^> 8r(. K. Sencfe, gtt 9)0^nert, gri. iBtumenbac^, grau
)ei^cff> 9r(« e^fe, 9vati gtl. «der, 8t(. b. 9tL Ctveu^<
Ivrģ^ 9r(. 2)nrft, grt. !Drecb0ler, i^rU DSbler, gri. ». Dreufc^e,
Srau ®ram|, i^t. @raebe, ģrau |)er«finb, grou Dr. ^)uff, ģrau
ermut^, grau 3^"^/ g^^»w Sanfe, ?^rau "iPaftor v^afĶlbrant>t, ^^ri.
. iJae^lbranbt, grt. 5fte?>ert, grt. .teUer, ^rau Sitafco, gri. Slrefeter,
grf. 2e^?nert, grau "©hier, grau 3LT?eier, grt. 9)ial^er, grau TO.
a»e^r, gri, Oc^^e, gri. ļJiraug, giau ļjeitan, grt. ^rflffert, ^rf,
Mfiļenbed, gron StanC 9tl. Wiīix\6), grau 9ieint, grl. 9}uegg, gr(.
b. mtļ, grl. 9tatļminber, grau ^ctot}, 9vAn ^tvaitmaiin, 9tou
M»cf0» Svau ©traug, grau <^^(fng, grau ©tam», ģrf.
©eemann ton 3ffct«ft?, grau Štafemann, grl. ©a^temonn, Srau
bi @eltn, grau ®. @»)erltnjļ, grl. t). @(blemann, grl. ». ©c^a^^ff,
9flv 6i. SobUben, gti. SobUben, grl. ffiatļter, gran ^agner«
Digitized by Google ļ
^ «t —
8eftaitb om 1. S^eļemto 1894 9i6L 20b. 21
ett^Mtioii: 9(t§acv ^raļt^^nburtrie „ 200»
8?igaer ©c^^lo§faer« 50. —
SKantet 50. —
8etrteb«fapttat: Ilt.*|3raft. Sitrj^ercerSlnbung . . . 600. —
1IRar!ent>erfauf Dotn 1* !£)eiembcc 1894 m SO. ^o»
tjcmber 1895 „ 4400. 55
SibfaU uiib ^īatĶtjerfauf , , _ 80. J37
OibU o4b6. 13
Slu«gQben; '
mut^^e mt 537. 50
@epUet M $ecfonaIf 572.
(Svatifilattoaeii . • « . 74. ^
i>ol^ unb Qe(eti(ļtitii0 (9ertaiib 179 9tM.) . . . 572. 35
gleifc^ 2025. 84
8ri)b „ 264. 80
SBiftualicn ^ 935. 02
3nDentarcrfat „ 83. 35
58eftanD am 30. 92o»)embet 1895 . . . ... 421. 27
mi 5486. 13
t^al ^^(nlaĻļcfonto bctrdgt toie Int ©oria^re 2200 dibi. Zit
^rfalanfdjaffiiiiķjtn im ^etvagc oon 83 9{b(n. 35 ūop» toatbeu auf
53ctTieb abgejc^neben.
9ieiita^iUtat0«9ere^ntt«g.
Sinna^men:
Serfaufte @|)elffti, Srob tmb H^f&Oe • . « . . tKet. 4480. 92
®ub»enlionen ^ 300. —
«mfiUfe Idttt Httfnaļme . . 366. 99
«M. 6147. 91
^tet^e 537. 50
©et^dltet „ 572. —
©ratififationen „ 14. —
4)oli unl> 8eleucbtung (179 8?. 8e|taiib) „ 572. 35
glfifc^^ 2025. 84
»i» . 264. 80
» SKtnaltfii 935. 02
3imiitar«^rfa| „ 88. d&
ybt. 5064. 86
tt ebft|c»u6 «bU 88. 06
Cttbbetttfoitm . . • «bt 300.
ncbftMul . „ 83. 05
Cfrcftibcv 8etri<b«berla1i m 216. 96 \
il& Digifiz€d.bill£oogle
■l«a«t SoflC Scaten 6tt)»>e 0mflfe Aaffee Srob 8ctrao (ci^nitt
15 «. 10 «. 8». 5ft. 19. 1«. W. ft. iH. .ft.
JJejmbet 1894 . . ae. 254, 319. iy7ri. 3205. 10. 2162. 4io. 35. 15. 78.
danou 1886 ... 85. 7. 435. 2047. S578. 9. 8m 4M. 40. 16. 38.
geinniaf . • . . as. I8. 435. I8I8. 3165. 8. 1987. 3B9. 8& 16. 06.
VtSn 86. 16. 4B6. 1711. 8886. 8. 1888. 864.48i 18.68.
aita. 88. la 866b 18I8L 887». 6. im. 808^10. 18.44.
«I 84. 18. 496. 1666. 8906. 8. 1884. 886. 16. 18. 48.
aud SS. 54. S96. 1188. 86817. 8. 8808. 866. 58. 14. 68.
ailfl 26. 89. 760. 1315. 4107. 8. 3120. 439. 58. 16. 91.
W»ģ*ft 27. 48. 683. 1815. 4061. 8. 2868. 404. 35. 14. 97.
6n>tcm6«t .... 26. GO. 684. 1179. 3403. 4. 24'i-L 361. 57. 13, <M.
OttObn 26. «3. 577. 1061. 3075. 3. 2236. 328. 11. lif. 62.
• . . 26. 70. 424. 1438. 3160. — 2469. 350. 63. 13. 48.
CtmnmSOB. 664. 6168. 17941. 40478i 47. 8741». 4100.66. 14.68.
KfMf toi sr.
(St^mM 4480. 88.
3m Saufe M 3aļre0 tDurben alfo berabfolgt:
im ©anjen an ©peife^^ortionen • • 64625
pro 2;ag alfo burc^fc^nittUtļ . • . 213,8.
tSbfaO
«. «.
7. 31.
7. 51.
8. 18.
6. 87.
6.51
4.84.
6. 16.
5. 69.
5. 84.
8. 17.
6. 57.
6. 60.
80.97.
91 n t i i e «.
1895. Der »om 5?omptoir jur Sr^ebung ber Ģanbel^» unb ©cl?iff0'
obgaben Iķerouēfle^ebenen ZaUUe iibcr ben SBertķ be« (5jport« ber
einielnen ^anbel«firmen 9iifla« cntne^nten h)ir nad^fte^ente ^Daten
fiber ben ^<tļrede(pprt berļenigen Sirmen, bie Saaren im !£l3ertļ
Ddi iibrv einef nievtet SSliHion 9htlel terfdķifft ļaben.
Strmcn. 2Bfrt& in 9lbU
(5. ^)aaflren 5782910
31. ©cflmer 4596210
ffiotb. ®. @»)Cta»a 2854850
(g. (Sauberlicr 2341230
S. 3W. ^uttoife 1711550
<[^b0. Sbra A (Eo* . . * « 1651690
9. iSiJ^tematiii , . . « 1537950
9eu[T. Srrattl)>ovt«®efe(lfAaft . 1435500
21. Ģarffon 1400350
(ž. a)iaquet & (So. 1305700
»?. SK. 5?abalfin 1258750
(gb. SR. ^aiige 1256500
®oIbf(^>mibt & dio 1193000
SRttifetiļclīit eaaemii^te . . r 1178900
53ett & So. . . 1148650
n, grobfin 1145950
^^{lipp @c^abtro 973910
tenri? 2^)om« <& 6o 883250
uftoD ^3e(fer 821200
21. @lia«ftamm 7581(
9}obert 8raun <& (£o
(;(ame« angntf &
tai. @<^epeler * 701
S:ļoina0 dtoHnfon 6dS
Digiti^fj by Co<
758100
72qr^
- 63 —
^^ebruar 1896.
iuūt 1896.
I 53on ben
cmefenm flanben im
to
I
cc
o s
I
■* «3
20
9
5
31
25
3
2
17
— «3
8
55on bcn
^tt^othentn flanben im
I
O
to <3
2
2
12
1
1
3
7
2
3
2
3
2
š
ja
li.
a
ll3U0ļ3){|^
'jjnooj
to
s
*|vu{ai
-opqv
6nqdXx
'q;uvxa
qun
^oma« 9?obinfon
• •••«•••
652760
e
— —
2Wop 8et)^ 648350
a. Slrampebacķ 932650
3. 23ecfer 616500
@ai6» & Sdtetfoļn 612250
m\i^ & (So 604900
^. (g. fioffmann 596600
@. 3J?eier A (£0 556180
3. 3tt)ttncto n52l80
Sretefen & 555890
3. 51. @d)mtt)t & (5o 516360
3:^. ^i^d^Uu 508200
^attob 496510
^gen A @otbaitt 583850
3o^n Mder & 481080
3tqe^efmev IDam^ffaflemrvfe . 458450
mič), ī'i^ra 454050
(Sl^tit . . . . , 442900
e. 3)ieJ?er 439600
g^. ^ir^ncr 415250
9l 398400
mm. ©teabfv & (Ķo 380400
ļielmfiiiA & ©rimin 371300
@. tD^otD^(^en^olnt . , . 368850
@. tū^n 357310
Detjirid) A: tSo 333400
%. nhid <k 307550
^aerura 301300
©tolberg A ^m^axh 284670
@. SBertin 283950
«. !«. SBatt 282900
Qame« ©ievinfl & (5o 277250
®. ^lelnberf^ 262950
Der ©ertl^ t>e^ ^Rifjaev i^el'ammtej))ovtd betrup, tev
ttorlciiifigen ©ertl^bered^nimg jufclj-je, Im ^ū%xt 1895 56417950 9{bl.,
icā^ivtuD cr i\ūā^ ben bepnitben Daten im 3a^ve 1894 47786088'/*
m nnb im Oa^re 1893 46990856V4 mhl betvug. Sicr SBertļ
bed le^tiaļi-tgen (i^pntd fibertrtfft atfo ben bed SBnia^red um ca.
8,6 mu. mi unt) benjeniften be« 3aĶre« 1893 «ar um 9Vs fKitt.
9^bl. (geit bem 3^^>^f 1886, atfc it! rinrm ',r!?Tiļaf;riflen 3^^^^^""l'
Ijabcn nur bie 3«*bre 1887 ittib 1888 eine grofeeve ©ertijVffer beg
(š^'^crtd ergeben, ald ba^ oeifloijens 3<^(^# unb 31901* je 1 Š}^iU. 9tb(.
t(it0 be» Airdļeiigfmebikcii.
9>etri>^. : ^ai»(b So^n iiibrea^ €»nta. tfugnU j(«rf V^viltUm Jtr^^ii.
«Ilfluf! SnJii's? (Ilfprt.
rotiuJK.: ^arie 3o^anna (SUfabeiķ $)errmann. Slitolai (ouitf ^adel*
ber0. SBaap aUce (Smilie j^^n. Supfi f>erm<inn timvibtt ^offinaiiti.
Digitized by Google
— w —
^rc9 griebnc^ Snbread @(^mtbt. $>rrbert 3c^ann %{htxt '^čfdne. Stati
ito^ott ftonrab. Dīga Vlatit 9gat(e f)orfi. 3o^ann 3<tfo& 3o[epb B^^i^^'*
3afūbUSt.t I^Cbttig 9lar9 Suii. (Slfa Wbt 9ffif. pcrbcrt ttfO»
C^ar @ruber.
(Berttud'ft*: 3o^ann Stobert ©eb^arbt dmii ftitoiai 9tofc. ^rie
97atie (Smti Soafbe. 3a^n ®{(^e(m ^aegU^. Ohma ļfatdRi» ^{fcbeH fVebne.
Slubolf WU{ Sc^rfīng. ^aiil S3frnt)arb 3?{ngoIb <BetmcU Slfrifbe Sniitt
EifeHe ^t^lin. ©tcpin anfot)n. OToric «nnftte Srcebe. «oroltne
^aulinc ©agnu^. Sil^elm Gbuarb @fuļe. Snna (Slifabetb @ettin. ^ifettc
@faliiu (Ebttorb GoIbanH^. Stati 9ugaft atubbea. O0(at Siembebi* 3abn
ļmb Otto @((epte. 3uble ftatbottne ētraibin. IKonlIaiitiii ttibm Itttto.
Jsnna 9nna Statalte Dbfol-
3obaiiiii«s Jt. : Stubolf SBUbelm ^uaufi jtnoib. ^Ima (iEiifabet^ Sltrranbra
GioUMiMd. 3mM S>on»tbf« 9loniuinn. (f mma itonflaiise ftarofine 3onbaH
(5Iifabel^» ?)?arle aima SBerner. mmm ^auiint ?)?tfftn. Slifolai 3obann
®oitfricb ©riinberg. SInna $tf
Slteianber 9{ein^oIb Slitton 8ib
oria $)artmann. dUiabcti) '^flataiie ©runimann.
tūp. aireinc Tiinna 3anfon. Otto gegtfbin.
ļbfinrifb 3obonn, ginbHng. ^m^tb (Ebrifitan Sulffobn. (SIfa 9(eranbra
?objt^. ^tfcb ffiolbcmor ©(bumann. Qmilie Slifabetb 3o&<»"na ^iiīai>xtlit,
(Slfa Cutfe (]^oa 3anfon. 3<^&n ^Ibttt Stu\0tu$. Stati unb Sluguft Sadbufeeb,
SiDiOrngr. Stori Stlbftm 9er0. (Fda Sftvine ettibf* gri^ ^eter ^avļ
ilreujberg. i^at^arine ©optic Sr^rftn. ^ii^o %xiMt^ CrmanotOtlflķ. 9ll0eit
3o^ann ©uftao Ārafļftci^. ©milie «D/aric Olin.
«jO^arttiidi^.: l!iU9 3ulianne 2eontine 3ofl"- Stieranbcc (Sbuorb O^fat
Aabrritna. ^orri Dtttite (lUa Sr&cfmanit. Sugenie (Sloire flnna ©(twar|«
fopf. ©cnta (Jlifabetb 2itia Slnberfobn. Olto 2ubwtg ©trofcin. itaroline
^arie aaUob. Silbelm ®eora mvmx ©ilbermann. 3obann Silbcim 9e^rfin.
3arob (S^rorg Cbnatb Stbrltn. gerbinaiib ^obme. 6ftaui Slofatit
@miUe eelma ©(bnetber. 5tlotiIbe jtaroftne 9Vor0terte ®rrnt. Dtarri Člifobet^
Se0lting. SBolbemar ^labive.
^rtiiitatidsli.: 3iibert SUexanbet 8rit(fen. mbttt |>etnri(b dH- Slnna
^emiiiic taroltne 5to(ntng. @mmo ©ufanna 3obamia &aK^. Snguft 9mb
©tt?ecbrf. 5?arl ©tctnat. OTatbilbc Šcronifa ©ecrenfobn. griebricb Stari
Srnolb etvaigfnr. Siftor ®ruRO 9iabl- Stari miUlm dmlt @or(bert.
Srtbur Sugen f)etnri(b ^repniann. Sleonore ^orotbea ^itoa ^re^. ^itba
aiibe Sitvctin. 3abn Sitolto 2)fennitf. Mt(ir Sntonfe ^rtaic Gcebcr^ Olga
Slarie 3obanno ©fuff.
^aiild<.«.: {>el(ne ®efmann. 3nna Sibelbeib Slmatie ^ejocc. (£Ufabetb
^<(te erdt^fv. Hbftl StanUnt Si^^maitti. «tma ^Kne «sittte VTafliti.
dnttlie 3«>bfl"n<^ ^tcitbarine ilrone. ^ahnie ^erbtnanb 5^aln(n. Subtcig unb
©flma (Jmtlte ©abraf, 3tt>iflinfle. 2iarine 2fontine %malit ©ibpold. pflene
fuife ^abttt. 3abnid fllejanber ^ugo gin!. (Sloire itatbarinc augufle Čerpa.
itarttne ecrpin. ^fartba «Itfe Crna «bbrl. Mibt SUivint fiima Mcbto.
Sliibolpb 3obann ^rrfid.
Cnrdersjr.: ©rorg ^Ifreb ©rufbup. itat^arine Silbelmine Ifcbernomfrt.
Sniatfe Samtfe 8embfr. 3obn «tfreb ©tīff. Snbrtf fBirtbrmar 3urfett>i^.
anna ?fff, gen. ?cifnecf. Stfreb (?ugfn 5?a^rtttn. 3abn Smilga. Strifiap
©ibrif 55afob. ilari J^riffb ©ilbert. fiatbarina Ofbitb ^eebre. 3uliannc
ftuguftine Sapfe. Ičotbanna @enta grtf. SRobert 3eb{ab ©trenē, ©elma
tmtk ntib ^cibert 3«(aitfi e^^mm, dibill(ii0e. StvH H^bcL tUct ei^.
VftrJ* n. X^om«,^.: i?aufmonn Slobcrt Siibrcad .^niifc mit ^ar(e
gfontine Jiefi. Unteroffijifr Slleranber 3obann 3urjfw mit ID/arie ^atbarina
Bembrrg. ilircbfpiddarjt in ^tgant (Smil ©intenid mit (Slifabrtb ((£(fa) dmilie
Ļ^^ifp. OufHAbttrgermfifter in «uopio 3tt)ar 2llexanber «panber mit Suife «bele
1. 91^». l^foiMiii ^fimami «ari b. aofttiiVer mit Cnc^ sac» linatt^^ab.
Digitize<;S|ĻLjO<ggle
— 65 —
taMfCeitrr 9b«ai^ 30|mni 0(f mii 9Mt9 9iibol^^<iie tfcranb?* fBfttonflļr.
Jutdbfļt^er SJftn^art «^ertlnanb Stari ©dbmnnann mii Qūa ^ulit ^ebm
@olt»ifd?. ©ūrgrr ©uftao g^ilton mit 3JiftPrta Olga IRalmbtrg. (hhī,
(i\)unhūTQtx , Xommiā Oēīat ^tinrič) ffiilbe mit TOat^Ibe ^orie |)fUbart.
^inritb aiejanber ©tfeinibt mit 'iinnettf f)fnnfUe SBilbclminc ©ftO. ©et^fn»
»fbcr 3ot>a"n ^^^^ Silbctminc (Jlifabftb griebertfc ^ebinoUfr. «ž^ub»
maf^trgrftU Oo^a"" S^'o^ ^orft mU (Siifabetb 'itataiit ^amrric^. Serrib.
Slf^Monoott ^tioig Sļol mit f>f(fne C»a Sfrrmanii, geb. Cbrtitefo. toKf*
numn 31mb fBffliam ©rOmcr mit ?iap (flifabft^ f)flfne ^^flingtr.
5afDbt«iir.: ^af(^inrnf0(offrr i;^f obor Srrgt^o^ mit SSorgarct^a 9roU|.
®ilrtlnr ®rorg ©tamm mit Šina ^iflina Stuuiī.
@mriiD«ll*: jtenbuftemr 3o^onn Srrnbarb SBiibin mit dma Unnm.
3abn JBilumfon mit Slnna ^abj. ?lrbfitfr 3ft>n "faūo mit Hima ^u^int
SRattinfon. SKaler 3afob 9ru(0ati0 init Stefe SLooii, grb. ^}?ubf!t. 6(t>micb
Slobert ttnbemanīt mft 9inia etofun. ftomptotrbinirr f eter 9iinf tntt Hnne
Mlii. Hffnftfant betf 115. S05id«maf(t€n Onfanterifrcgimentd Snbrfi ©ambron
nrit anna ©i^f. ©runbbffi^rr Slnbrefd 53ittc mit augufte Smalie ©trautc.
3cfit«>K.: ^aurrr 3afob grrtroann mit Suife (Smma ^auUn. ©(^loffer
SnbTff SiNTogi^ mit ftattim 9miUt ©n^nr. Sif^fer tnill 8acr mit Bnaa
(?nfabctb 9?fiftfr. ^orffr ^Pftcr Sinfcl mit 9nna 9}atttfic fMCfbcr^. 2X<llcr
3nbrif ©olbemat SBilbclmfobn mit Smilie Srambat.
3ohiiniitd*A. : ^abrifarbeitrr Da^m Sifler mit 2an>ife Sflcfnnad, aeb.
^lebcrnu-inn. ^obrifarbnter Stari ^retftin mit 9nna UUmann. ^furl. ©olbot
3an ^uf« mit ^TOnrif. 'cfrtr. jlarfJoid, gcb. 9?afen)[fv. ^(^riftfc^er 3uiiu«
<dtt^ab ^obmann mit %nna Vlarit Vtaraarttfļt ©iķgum. Ditntt ļtttx Saftf
mh 3aMe ^UfMn (Ql{lefii>. Oiu^brnarr Jrnrf 3o^onn 8<i^ mtt Ofaa
OflTgen. ^^auiJbefi^fr Stari ®ulbe mit $nt>na Wfbmc, geb. ®rutnf. gabnf*
arbeitcr anbread ©eemel mit (?mma ©ibirarļ. <3cbmieb 3obann ^bfobor
^latoneef mit jJaroline ©tabl. 2irbcitcr Stari ©nicMnffp mit %nna DabboUn.
!trinttati««ji. : ^/afcbinifi D^far Albert 9?ut^ mit tlnna Aattiartna
©ftfmonn. «rbeiter 5»?ifff t 3ibrul mit 3ublc ©eļjrfing. «rbeitfr Stari Sli^gfnr
mit ftnna ©tumbur. cSteUrrmci^er in SHo^fau 3A^n jtlatptf ©pro^gi^ mit
9rcftc iapit.
^nUhit.'. aier^&nbler Cfbnarb Sebrfln mit SnneliMe (E&arlotte Sat*
tTfi9{tf(^. ^ifitler 3nbrif ©ni^tii mtt aXacic Cmitie ®ritatM(. ftrbritn
StriiHi Shtan mit Sibfe 9leebre.
2Mtķn*tt»t 9iWtU 9(freitfr Arifi^ja^n SScfi^faretf mft lornifc 3acobfoit<
|ļctri'.«F.: Slifabct^ @ertrub ©abilbe, geb. $>artmaiiii« 54. $.
fBtmnmti^tr ^oi)ann Rari ©amuci ?anffnfflb, 76 3.
X)Ptn*M.: art^ur Sirbatr, im 2. 3. Āupferftbmifbtftrittlrc Āat^arina
CFeļptoet 0e&. Simm, 86 3. 9)?arie fl^bolttng, grb. jtaln^cem, 64 3. Dorotbea
OTargaret^e ©cntei, geb. 3ft?nfrt, 53 3, ^pnuaticr (Sbuarb (Sugen 2)ra(t>cn-
ķaun, 533. atobrrt |)rrmann Oiui^ab ^aul ^ai: jtunArnborf, im 2,3. grau
Smia ICcranbra f)ta, geb. Sd^rmann. ®entratMnttme BsitiA ^«vot^
9{eumann, geb. Aufirr, 56 3. ©c^IofTrrmeifter Smii ^ubmig Otffftr ^1^,
37 3. Oolbarbeiter 5Ri(^>arb (Sugen (iJiiibo SBilbmann, 3B 3.
iiafobi*^*: (E^emaL Očifenbabnbeamter |>einrt(b ^raunij, 63 3. j^eUnec
30(am (tf^ing, 39 3. ©teOmaibrnneifier toil C^riOian ^ebebobm, 59 3.
Itranfenpfffflfrin glifabetb ©trugcļie«, 28 3. ©acfermeiftcr |)cinri(^ @<bmibt,
74 3. apot^efer Slleranber tubroig Otto, 50 3. Rrau Seontine «malir
92elber, geb. Ro^č^fuū, 25 3. 3oķanna ftat^arina ZuiH, 1 VI. din tobtgeb.
Jdiabe.
<iBcrtrub'it. : «rtelfc^tfc^if Stri^čf 3anfo()n, 69 3. ^Robert 3Qfot> i^arl
Biimi^, 5 ^m. gor^praftitant %ifxtt> ftnbread 'platoneef, 21 3. $rau itat^a-
rtne iMbiš, oer». 9tf ebre, geb. Solbin, St 3. 3o(aim |tar( «Icmnbfr Qaii«
mann, gen. SIouberg, im 5. 3. 3o^ann Stttiud ^auf, im 8. SSitttbe
(S^orlotte 9leiber, gen. Sidber, 79 3. ©buoTb 3a'ob ©irfen, 16 3. Oreete
SLi^fU, im 7. 3. %i\čļitr^t\ttl ^Rartin @rae^n-(£alit, im 61. 3. Otto %imnUi
Digitized by Google
— 66 —
^i^rag, 6 97. Alein^anbler 3at>n @4)laurf)tn, grn. ©(auffim, 33 % mtttūt
tinantra ģrifbedfr ^inbgrfn, gfb. 3»i>ant>tt)ff(, im 61. 3. JBilbflminc
tbilbe Scronifa ©aumann, flfn. ©lauberfl, im 8. 3- ©itUve Slnna (Frntftine
5lonfort)fa «D?afornoi$, gfb. 3:t>a(er, 50 3. (Jri* kari Oinalt 3Biftu^, im
2. 3- UbrmQ(ļ)fr 3obann 3oncJ>tm 5^rtfbri(6 ©djujlcr, im 50, 3. grau Slnna
Orimft; gen. ®rimfa, geb. ?Bibtot, im 42. 3.
3rm#s.««: 3fnnp 3ulic (žliff ^ouffe, 68 3. (5rbl. (Sbrfnbūrgfr 5lQrI
gcrbinanb (Sxbt, 50 3. Jribne «arolinc ^ambrrt, gfb. SRapp, 47 3. ^bfnt.
ftaufmann ^riebrict) ^buarb Sunber(i(t, 64 % (fugrn 3"iiu^ Sncrrad tlīt'
f^caffi, 1 3. 3rma 3ul{Qnc Smilba ī)ufd)frt, im 4. 3. ^ouīfe ^ina ©tabl-
mann, im 2. 3. Offlo ibcrcfc (Jugmie iJrrbrr, 3 — ičt, ū)fatrbAts
$r(ibe()rAbiit^: »om 5. bid ijum 19. grbruar 39 SJfrftorbcnr.
3ohaiini«».^. : ^^^'^''^'''^fit" ^aniē Ofii, im 55. 3. 3^>bnid j^ijud,
5 !l. annfapc S3ff<JbQbrb, 66 3. (Smn\Q XMn. im 3. «W. 3ba l^Jaric
Sfftfrmann, im 3. 9)?. l^iilDa (Slifobftb .«rSgcr, im 5. 3. ^au^bffiĢfr $)and
5lTubmin, 76 3. 3obanna (Jbarlottf ©rUnberg. gcb. Saunfem, 68 3. arffitrr
īladpar ©trunfig, 72 3. atirt Vlarie T^bitippine ?Bittmann, flfb. ©ogba-
nott>itf*, 71 3. ?iap «atbarinc antonic Žluficr, im 2. 3. S3or ber Jaufc
©crfl. lotfeter ^ubpol.
«DJnrtiiids.^.: I)ore ^aiitinf Cinbcrnann, 5 SGB. ©itiroe Jtbff Orunbul,
70 3. annlife «arflin, 85 3, «atbarine 3ulianne Sbrcnd, im 46. 3. J^riĢ
©ibrin, im 3. 3. 3Qbnid SRobert Jiben, 4 SB. Sbuarb 3obQnn SBilbelm
©(bublc, 2 3. Žrau 3»>o Stumbcrg, 33 3. ©abrte ^rftbe, 63 3. (Slifabftb
©truagied, 28 3.
:Sriniratt0*ir.: (Sugen «Jfreb SBilbftm «n?abful, 8 3. Ottilic «pftt,
acb. Dombromffi, 38 3. mttmt ?lnna Siobfcbufoln, 86 3. ?BoIbcmar
dbriftopb SBernat, 5 W. Sbbe OaUaufff, 41 3. «ori ^teinat, 1 @t. Otga
5WQrif Satilif ?ouiff $)anfd)finftt)i0. 4 W. 'JT/ilbc «D?Qtbi(bc ^arfonji^, 7 ^.
(Slifjbetb I)fttlof, 53 3. Sittroc (Jbbc Subff, 56 3. 3??oriĶ ^ļJaul ©(brnicbel,
4 @oIbatrnwinwr (Soa Dbfr, 65 3.
iD?arfu6*31rmciifird)bof: »om 5. bi(J jum 19. gfbruar 12 3Jfrf}orbfnf,
WefDrm. M.t ^aufmann Stari griebric^ 8ftiac, 61 3, ^rofurant
gerbinanb Dopib Stoit), 27 3.
iiber bie in ber ļeit \>cm 11. bi« jum 17. gebruar 1896 regiftrirten
ftnfeftionSfronftjeiten in dli^^a.
j. (ftf frfronftfn an:
*• >
li •
jufammett
t<erf.
«erf.
mnl.
ļrot'i.
}U{.
Tjrphus abdominal. . . .
1
1
1
1
2
1
5
5
3
8
11
1
5
2
4
G
Diphtheritia vera ....
2
2
2
Varioloia mit 3'"Pfnarbfn .
1
1
1
Farotitia epidomica . . .
1
1
1
2
1
3
Pueamonia cronposa . . .
1
1
1
i^ufammcn |
.2
8 J
-J
J0_
16 1
26
3m liluftragf ber Utfrdrij(^-profhf*en ©flrgcrperbtnbung beraudgcgebfn
oon art bur $ofI*ou fiir bcn 9ftrbarteur.
AosBOJieHo iļeu3ypoio. — pHra, 22 ^eBpajui 1896.
S)kU(t voit SO. ii. Jpdtfev iii tRifta.
(Uierzu eitie Beilage.)
■d by Google
^omesitag ben 29. gelbrucnr. 1896.
(8». ^abr^niig.)
^btbtnmtt) 1 maU — ^tti^ in m^a ia^rlit^ 2 9{b[.; mtt 3ufenbunq 2 9{bl.
50 jlop.; ^albia^rlic^ 1 9{b(.; mit Bufenbung 1 Stbl. 35 itop.; ūoer bie j)ofi
ia^rlii^ 2 »b(. 60 ftop.; ba(btā&rlt« 1 »bL 35 ftop.
8fterjEtrif4::)irafttfi^t SirgertierfiiiikKitg.
XIV.
^ ĪIX S«lf»ttt4e, ini ^^odfauer etabttļeU, ©aulcnfitsage
5Wr. 119, bcgrilnbet 1894.
Sert^terftatter 2)fareflov ^ernen.
3n ber flbminiītoatipti ber m. S6o(f4ffi4e ift im oeifloffenett
SfeiļnungSto^re bitriļ ben HMtritt be9 ®eneraU bon ^anbd^erg
unb ben (Sintritt be^ ^enn ^. ^. fi^minel an bie ©telle beffelben
eine ^erļonaberanberung borgegangen.
T)er jliid^enborftanb befte^t gegentrartig aud ben Dameii.* f^rf.
t^alcfenberg, i^vau^off, i^rou 8iebrcic^, Srau dtuļncCe, gcau (gimen,
grL 2;iebcmann.
jDie iDejouren in ber ^oiUtūč^e Ļaben bie fotgenben 81 Damen
flbernommen geļabt: Ori. ^gtļe, grau ^(bin, ^a^rd, grau
Sauer, Srl. SenbtfetD, grl. ^ergner, grL Q(ttmeitba(jb, Srt. ^orflef*
mann, Sr(. SI. ^uf^i, 3r(. liRarie 9uf(^, grl. 3^. ^ufc^, 9r(.
Clorf, grt. IDietric^, grl. T)oranbt, gd. (S^incfe, grau Sinfii^rer,
grau (5rbe, gri. (grnftfon, gri. gelfer, grf. ge(«fo, grau gteiļ'iļ}*
mann, gri. goffe, gri. grenbenberg, gri. gritfc^c, grt. bon ®Iaļer,
grl. ®8rfe, grau ©root^en, grl. (šJurAenS, gri. bon ^aļ\(n, gr(.
x>cn ^)afen, grl. ^einric^, grl. (5rna $)eUmann, grl. 3J?ilIt? ^ett*
mann, grau bon ^enfo, grl. .ĢiUer, grau ^lolimann, grl. $)opfe,
8ran ^om, grl. S. 3acobļo^n, grau ^acobio^ii, grl. 3»&annfen,
ļtU ftobaH, 8r(. ftieferi^fl^, ļtan fttebrfa^l, gr(. $tlm\af)\, grott
«aitnife, grl. Cappat, grl. 8ļ>ra, grau SKogon, grau 9^^ftr5m,
grau O^lftaber, grf. "?Jaqfo, grou ļJaffratļi, grl. ļjfab, grau
•ipfriffer, grau ?o^rt, ?vrl. d. Duerfcl&t, grf. t?. 9?eicbarb, grau
dien^, grl. ?Riefe, grl. ^c[ent^;al, BiL ^u^ncfe, grau ©a^lit, grl.
©fatbing, Brl. vScbabemi^, grl. Sc^arlom, gcl. ©cbeel, grau ©d^er»
roin^f^, grau Dr. ©c^inibt, grl. ^c^oel, grl. (gd^reiner, grl.
2ettt»eiler, "Si. 33aroneffe Stiefen^aufen, grl. Silemann, grau STaube,
ļtl Sattbe, grl. ļtL UtCmann, gron ttrbfc^at, grl. «Beir,
— 68 —
Der S3efucļ> ber S3olf8tiid^e ^at jmar einen loefentlici^cn 8luf*
fcķtouna nic^t nac^juttjelfen, mie untenfte^enbe Ueberfic&t erglebt,
nimmt inbeffcn ber ^cļucĻ einen gUi^magigeren (I^arafter an.
!Die ^auptfadķticļfte Slbnaļmf ifl mit bem (Sintritt ber t&Iteren
^a^re^jeit ^emevfbat. Obf<l(eti bie ^^onntage einen nidļt (o^nen*
ben @rtrag bieten, ift benno(f> nic^t aufgegeben toovben^ an benfelBen
btf Stūdļt offen ^atten. Der ^erfuc^, jitr ^e^tjerjeit !£ļee unb
©peifen ju berabfotflen, ^at feinen (5rfoIg ge^abt, ttc^^alb baS ^at
aufgegeben tterben muffen; mit bielem '^eifad bagegen ift bon ben
Scfiidjenben baS 33erabfc(flen ber ©peifcn im greien^ unter einem
3eltba(^, aufgenommen tocrben.
Der ^bminiftration finb im Saufe bed 9{e((enf(!ķaft0iaļred
buTcĶ bfc Direftion ber ^RuffiM^^aftifcj^en SBaggonfabrif 1500 9?br.
unb bon brei ^2lftiondren ber ®e[eUfd^aft in ie 100 9{b(n., im
©an^en IBOO ^RhU, a{9 ®ef((ent fibcrmiefen n>orben, bon toef^ev
enmme 1600 ffthl M ber IDiēf^ntofeanf anf 2)e)>otf4ein brponitt
finb nnb an« meltļer neben einigen Vn^gaben f^iv bie (Sinrit^tung
unb (SrgSngung bed ^nbentard anč) ba9 Deficit bbn 623 9ib(n.
67 ^op. fļūt gebedt toerben Uimtn. Dte 33erfic^erung be« 3nben*
tar« gegen f^euer ^aben bie ^iefigen S3ertreter ber geuerberfic^erungS*
gejellfc^aft @a(amanber, bie |)erren 21. 53ergengriin8 successores,
toie ffir bad DerfIo(fen(, fo aučļ fār biefed ^afļt unentgeUUc^
fiberncmmen.
j^affabetidķt
(Sinnaļmen:
@aIbo uom 92obembcr 1894 mu 133. 2a
giir l^cralmarten n. 5036. 53
2lbonnement«marfen 3942. 16
Kbenbrnotfen „ 10.16
tlbfSfle nnb ftno^^n 58. 40
|in6freie0 Darteļn bet Iit.«)>T(ift.
SfirgerDerbinbung „ \ 250, —
jtn«freie«Dar(e^nb.®aggon(abril „ 1250.—
®ef(jķenf ber SBaggonfabrif . , „ 1500. —
bc0 fierrn ^nauff . . „ 100. —
(5o(«6oni . „ 100.—
$enfīen ber Sirtļ^in f. beren €foļn „ 48. —
„ 13S95.
I» n
It
mht 13528. 48
flttlgabem
gfii San nnb (Sinddļtmig * WIL 1174. 66
„ ®p^attc , 712. 49
(^ratifUattotten . . 46. —
^eitenbetrog 9{bl. 1932» 15
Digitized by Google
Ucbertrag mu 1932. 15
giiv $>olķ, ^eleu^tung, „ 455. 66
gtcif* n 482kJ. 22
„ 53rob „ 516. 14
„ SStftnafifli „ 2292. 68
„ 3a)»entar unb 9i(isionte beffeKfit • • . • „ 1224. 38
bimfe Unfofleti 232. 79
„ !miet|c „ 450. —
„ efnftt Sinlagefc^ein „ 16U0. —
©albo per 1. iDcjembcr 1895 . . . . . , „ 2. 46
ttbl. 13528. 48
aufftettung ber III. SBoimiičft ūhet bad IRefuItat bed ^etriebe^
fūr baS i)tcd;nuugsja^i" 1894/'95.
SSorrot^e bor^anben am 1. ^)eaembet 1894 . . . «bl. 283. —
3in Sauf e bed Oa^red getauft ... 91. 2292. 68
55rob „ 516. 14
„ 4822. 22
Unbe^aķlte 9{e(Ļnung ffiT:
ScļtDeitiefeU . . . . 9e. 21. 60
fiols „ 30.—
ovtoffelīt ,,106.—
156.50
7787. 54
mi 8070. 54
Sonr&iļe borļanben om 1. ^timhtt 1895 , . . „ 460. 21
berbrflttc bt . . mi 7(no. m
%ūx ben ^etrteb ba l^iidķe audflcgeben:
«iftuolien «bl. 7610. 33
ļOebafte unb (^rattflfatloncil „ 757. 49
£)ol5, iSeleucķtuna, (Sie ^ 455. 66
biccrfe Unfoftcn , 232. 79
iWieH;c 450. —
10 ^ ttom ©crt^c be« 3nbcntar« «bl. 20 96. 61 209. 66
mu 9715. 93
(Siimalķīnen:
gfit SofatmatVeit 9t 6036. 63
„ mb^ntieneta^maifett „ 3939. 17
„ Hbenbmarfen „ 10. 16
^bfarīc iinfc 58. 40
ļ^enfion ber *Birtbm fur bercn ©oķn 48. —
dihU 9 092. 26
ŽDepdt m 623. 67
Digitized by LiOOgle
— 70 —
8i(aii^
3n»cntar (aut 2\\te 9i. 2096. 61
10 % Slbi(§teibuns ffir ^erļ^leig . • „ 209. 66
mi 1886. 95
SBoi-ratķe laut Sifte „ 460. 21
@tnlagefc^ein bev 99i0aet !£>tdfonto6ant 1000. —
ftalTa: i^aar , . „ 2. 46
Unbejaķlte Ste^ttunactt:
^et SBoDgonfaBrif fur (^ļtiDentat unb
(ginridjtung 221. 70
^aurermeifter0 $(atļ ffir 9{cm0iite 12. 80
SSorja^n ffir $otj 30. —
giefcrtĶ fur ©(^toeinefett „ 21. 50
ffiteganbt ffir «artoffeln 105. —
mi 391. —
Stopitai ber III. i8o««fucjķe 3558. 62
mu 3949. 62
Ser^dtte ^rtimitīt
€u;p)>e Sratcn ^fannfa(^en fflrob ifaffeej^tc fttr ben 2:uv4»
Vi '/■ Vi Vi % Vt & a A 9lonat f({>nitt
m,st.
Ibe^mAtt , . . 2263. 2879. 221. 1166. — — 2842. IžtU. 96. 560,38. 10.08.
3anaa« 1895 .... SM». 8001. 178. 17S4. — 8406. 367. 51. 600. iML 19. 8d.
SeStuat 1968. SB«6. tlf. 151&. — - 8188. 4M. S5w 516.66. 19.79.
giat) 2092. 3923. 212. S150. - — 4408. 899. 51. 702.25. 22.65.
tSŪtil 1798. 3038. 209. 1926. 153. 440. 3780. 688. 65. 626.81. 20.89.
mai 2195. 3311. 366. 2429. 17S. 526. 4222. 616. 75. 753. 0:i. «4. 29.
3uni 2(553. -1009. 386. 2%2. 281. H04. 46l3, 687. 52. 911.37. 30. 3H.
3uU 2489. 4940. liJ7. 3738. 175. 753. 5488. 783. 4G. 1039. 24. 33. 52.
Suaiift. 2343. 4557. 410. 3722. 181. SBR. 5181. 678. 48. 093. 2G. 32.04.
Sci^embCT 2010. 4072. 227. 3627. 134 . 620. 5038. 7!K>. 41. 896. ŽL 29. 87.
JDltObec 1972. 3450. 199. 2900. 119. 588. 4533. 692. 35. 773.49. 84.88.
1637. 2799. 231. 2592. 113. 585. 4307. 826. 44. 689.64. SS.99.
9m Sonfe bt9 ganjen
Qa^Xt9 25702. 42916. 3317. 30651. 1334 61076 . 7729. 659. 9092. 26. 24. 24.
©anjeit tcurben alfo auger ^rob, ^affee unb Zfļtt ut*
tļeitt 109202 ^orttonem
XV.
^iclteilcr 3*>5<»ttii Sbuatb <8d)mibtfd)c Stm^nhem^ian\iaiL
^egriinbet burcļf ^efc^Iug beu ^Ugemetnen l^erļommlung bom
22. Slo&embcr 1894.
^eri^Urftattev bim. ©tabtratļ (L ^audin attīt.
9^al!ķbettt bie SlOgemeitte Serfammiung nm 22. 9bt»emBer 1894
ba« fturatorhim ber Helterter ^(^(antt (Sbuarb ©dļmtbtfcļcn jMnbet«
hmoķ[anfiaXt emSlļlt Iļatte, trat baffetbe aut 17. X)ejember 1894
attfammeit, etttSIķlte )mtt $r&fe0 ben bint. ^tabfratļ donit^an^*
Digitized by Google
£eifage
3nneļ
c * e r ^
I. SDtfiriff
3nn
I. 2>ifiri
Of nc Un
n.
iii.
T. ©ijl-
m.
IV. ,
Vlitau
I. DiH
II. ,
3ni 3att
tf
t»
n
n
tt
fS.''"^ S,Sffi'*5',nf¥^"' s» ^®«ģ:
Digitized by Google
im ^anuar lSil<'> in SHnn.
^ a nt e 11
1
w
w •
—
J-LM- [<':•
eibaīttii'i \n
L
tu
īparen
41 » It M t ( r.
ļ ~
n
SJ
V
intil. :
;r:il.
miiniiL 1 ttribl*
i
3'»
1.3
9
1
r
7
3
3
-f
1
4-
4
—
— 1
©intīma
4;<
■-' M :
j:.
rē 1
+
+
L> 1 ii ^ 1 1 b 1 1 1 •
1
1
22
18
It
. 1.
M J
11
j7
•J 1
V)
14
2 o
37
1
23
43
'J3
20
11
8
y f
4-
19
■
_
1
ih;ļ i>7ļj
U4 . :VJ
4.'j
.32
" i"
10 ,
V
11
47
4U 1
■to
4.
''0
4-
37
+
8
27 1
19 ;
\^
o
n-
V
37
■i
3:.
3f
41
21
10
1
i-
1 i\
1 VI
4-
f
:.4
1
2i5
30
23
20
»»
+
1
•
1
1
1
1
•
ļ 170 1-,
bb
40
\
37
cr ^UfU^eU:
— ■—
rift . . « > .
3!-
'1
25
14
13
17
1 9
3
1^ « * * » •
'Ml
J . '
•21
30
30
19,
2{»
+
1
11
4-
10
—
30
44
32
"^37
■I-
23
4-
"7
1
h
6
14
• \
, t
8
14-
2
-f-
V
i»nr l^Mii
.3s7
1 3.'»
271
2^1
102
70
59
, ihy:; ....
1
3'.).")
tīt;
Jtil
230
224
171
4-
37
79
IhUl ....
41 >
2Ga
272
200
203
4-
69
« 1893 . . • •
47*
4.13
4-
17
255
. 213
23.5
220
4-
OQ
'j
1H9'2 . . , .
14 s
u
73
2ti3
2H4
2 ! 4
49
, 1 Sili ... .
3!n
1 3*)
2(ļ2
200
liM
4-
u«
71
IbDO ....
411.)
4o:)
1)0
•j:)7
23m
?06
IHO
4-
51
39
0 1H8iJ • • • •
470
377
93
1,'31
230
213
l(i4
+
18
<;»
73
^ 18bH ....
3.>r.
170
V^>4
242
187
1(.9
T
97
, 18»? ....
3b6
421
33
iyb
, 190
214
207
16
\ -
17
J ©elrfltt* im 3anr. 1896: 1)aare.
pa« ituratorium Der mm\m ;j0^Qnn "(jDiiarD (SpcpmīDtļa^en stmueT»"*
betDa^raiiftatt n^malJU iĶatte, trat baffelbe ain 17. ^e^^em^er 1894
Digitized by Google
— 71 —
nantt, ;^uin ftafTaFfiļrer ben ftoiifmanii <Stn{( ©dķmtbt unb gum
©c^riftfd^rer ben cand. matb. ^itcM Don Sitebdļt, unb be*
ft^Io§ junac^n, cin paffenbe« «Klet^lofat fur fcie Slnftalt au^finbig
ju macben. ^^ro^ atler Bemii^unften, fctoof;! burd; pricote llm-
froge, al3 ouc^ burc^ 3^^^"Wg«inferate, ļ^elau^^ c« jeboc^ erft (žabe
3?ot}ember 1895, ein folcķe* in bem in i^oren^J^erg on ber ffcinen
2illoiiQfr (Stra^e sub ^Iv. 10 belegenen ^aufe ber Jrau Seibc*
mutter finDen. 'Za^ ^uratorium fte^t j^ur ^dt mit obeiigenamitei
lOame iDegen be0 ftontraftabfc^Iuffed in HBevtanblung.
Jl 0 t i ^ e H.
9?tgQ8 53Qut^atifl f eit feit Der ©tnfii^rung ber neuen Stabt*
cerfaffung tm ?;a^re 1879. @eit ber (^roffnunfj ber CS5efc^aft6=
tļdtigfeit bed ^igajcķeu ^auauUči am 5. Wiax^ 1879 fiub beftdtigt
īDovben:
®cfatntnt«
gaĢflbfn»
ja6I bft
Um-
»cr»
btfiatiļtm
1879
bautai
(oittni
ftiibctitnAcn
flSite
: 268
129
38
435
1880
: 368
134
42
544
1881,
414
189
54
657
1882
417
181
31
629
1883.
384
108
67
559
1884:
209
254
72
535
1885;
: 367
190
66
623
1886;
; 287
197
78
562
1887:
137
347
104
588
1888.
118
328
129
575
1889
SIS
263
71
647
1890.
257
314
163
734
1891
: 201
211
161
573
1892
: 243
340
127
710
1893
: 229
253
167
649
1894
: 281
29G
210
786
1895
: 440
300
103
843.
Wt erfelļen aud btefer 2:abeae, bafi 9{iga0 ^eukuiteti in ben
Oaļren 1881 unb 1882 — abgefeļen bpn bem foeben berfUoffenen
^aļt 1895 — bie ^ddļflett Siffern aufgeiDiefen ^aben, namltcb 414
nnb 417, um bann nad^ einigen ©dļ^manfungen 1888 auf bie ntebrigfte
3obl, 118, ^tnabjuge^en. !Da« ©erfioffene 3a^r 1895 mi\t bie
l^odjftc ^al)i ber S^eubautcn auf, ncimttc^ 440, unb ^at gegenilbei:
bem 3aJļ}re 1894 einen betracbtlicļ^en ^uf[cbU}ung erfa^ren.
3ur ©tatfffif ber f^'euerfc^aben im ^aķre 1895. 3m
3a%rc 1895 ^aben in 9iiga iiii ©anjen 177 iiUaimirungeu ber geucv*
gegen 136 im ^erļa^r, ftattgefunben^ unb jloar: }U 17 (S)rog«
fenem, 22 ^Rittetfenern, 118 Jetelnfeuctn, 11 6(^orn[teuibranben
Ifeb 9 nnnflte 9(aime*
Digitized by Google
— 72 —
90B biefeii SConniniiigeii eatfiefea «nf Me
€it)ornfletn'
@ro§frttrr $?tttrlfruet Alciafrocr brante @atiicn
J^nuere ®tat»t. . — 3 21 3 27
^etfr«b. 35orft. .6 11 31 I 49-
^o^tamv $crft.. 5 5 50 ' 4 64
mtamt 9orfl. . 1 2 16 3 22
Vatrimoniatgebiet 5 1 — — 6
Uiitifi(e gfarmc . — _ _ _
0
Bnfatnmeii 17 22 118 11 177
^ic ŠfoniiiTniifleii «trt^eilen [ič) auf bie ein}c(nen SKcnate
8*crnftfin»
(^o^fruer S^ittrlfener itUinfeuer brān^e 3in@anjcii
Sanuar ... — 2 7 3 12
gebtuor ... — — S 2 10
9)t«r| .... — 1 8 — 9
«ļ>rll .... — 1 10 — 11
5Kai . . . . 5 2 9 — 16
3um .... 3 2 12 — 17
3uU .... 2 3 12 — 17
Slunuft. ... 2 4 7 — 13
©eptcmber . . 2 1 12 — 15
Oftober ... 1 2 11 2 16
S^oDember. . . — 1 9 1 11
$)eicmbcr. . . 2 3 13 3 21
Utiniite gfatrroe. ^ — — 9
gufammfn 17 22 118 11 177
9?ūd) ber !l:ayļc«jeit entfielen auf ben 3fitf^»"'"-
»on 12 U^r Tiaiiii^ bi« 6 U^r a)iorflen« . 34 SKannirungen ;
„ 6 \xi)x moxQtn& biē 12 U^r 5Wittaa« 26
12 U^r 3Rittagd bt« 6 Uļr il^acļmittagd 51 „
„ 6 Uļr i)^a4mittag« h\9 12 Uļv IRadķtf 57
Unafite flfanne 9 ,y
g ufgmmen 177 glAtmirmtgen.
I)ie (Sc^abenfeuer famen ^um Slu^bruc^ in; Slpot^efc 1, Slrbeiter*
foferne 1, S(rtilIeriebcpot« 1, 33a(fereien 2, 53abeftube 1, SBaftfabrif 1,
8tt4(atiblung 1, SOutterfelIfr 1, j^avtetinagriifabrtf 1, ^ampfmalļl*
ttifi^fe 1, ^ampffiļļffeit 2, OHfenBaļnbrfitfe 1, (5tfenaie§ctei 1, (SU*
fetter 1, Sarbereien 3, gaķencefabri! 1, (^uitimitoaareitfabvit 1, ^eu«
fc^eunen 5, ^ofrautnen refp. 2:tieerbranbe 2, $oIiibearbeltung«fabrif l,
^oljnieberlagcn 1, ^clgfagemii^ilen 2, ^otjfagcmii^lenlager 1, $olj-
fc^eunctt 4, SJeOer 1, Čadffabrtf 1, Cebertpaarenfetter l, Cuntpen»
fcķcuiic 1, l)?avftbubeii 2, 3)?aterla(tt)aaren*5Jeflcr 1, SJiaterialmaaren*
53ubcn 5, iDiaiuifatturn)aaren*5)fl"^tung SD'iilitarfaferne 1, ū)iobe*
luaaienmagojincn 3, 9{dud?evtammer 1, S'ietirabe 1, 5Reftaurationen 3,
SReepfd&ISgerei 1, āiiegcn 3, @^euncn 5, ©teUmad^crei 1, (Sdjuķ*
ma^emerfftatt 1, ®))mtudfabd( 1, @^nagoge 1, (^petdķern 4,
Digitized by Google
- 73 —
©o^n^Sufern refp. SKo^nraumcn 78.
ttiid Int Airileiigfiiietiileii.
©etrtītft.
Vctrisjr.: O^far Crnfi f>einri(b 2.^o(oei. iltce (SUfabct^ unb Slfa
VmaUe etefamaim, BMHOiiif. iima tiM 8tr« 9ti(Nr. tOfn tima ^inc
:Dom>Jt.: Suam $)rrbrrt Stncrnt Sinfetltag, 6<n* ^"d^"
itari So(frebf. 3rma antonic ©emeL
^afob^jr.: ^auUne 97i$fr»itf0. Slfa Olga Bimmermann.
(BttttuttSl. : $5frbfrf 3uliii3 t)ie^au. ^rifa Cugenic f)fine. fiarottne
Bi^uttba^. arnolb ®iuf. ^frminc ^pauline OTartinfon. art^ur (Srnfl guffltnfl.
^nliitf %tUī 5lrafKnfl. ^^^ifolai Otto «aminffp. Snna «leonorc TOa^finfl.
piigo Ubrifitiiit ^ulfotoffū Slubolf 3abn 3nbriffon. 3cbfab 3uliu^ l'cpptf.
3cfu«.ir. : SWilba aieranbra 3»Qnfon. Sbarlotte (Srcctf S5rfcbd. amalie
marie @(|>mibi. Smttie Srrtba Viaior. @enta Smalie @itaat. flrtbui
t^n^0t eanbL 3abn Sotbemar eibmart. Stt^ettn ^aiU Slcsmec 60iiiibt
17?aYtba Ctifabctļ a)ftf». Sbionfl 8raii| ec^f. Olga ^«m Omt «tna
Scronifa Stltin.
^ohanni^aSt,i 3ba čifette ^artc Sreebe. griebric^ Xbcobor Semberg.
jroif ttbtrt Oa'ob @((9nberg. 3obann ^ermami mi» 9Mttt 3ttttn4 8c(r|{ii,
3tt)tainge. Olga SubrniOa @ttnfat. CbHarb SU^ing. tUariba Jbni^te»
Slibe Smotie ^rcebe. Srtbur (Sugen ^«nnc^ grfpmann.
9)?artin««A.: Una ^arta ^tffclfobn. |)(nrtette antonie anberfobn.
Citiific Snndic X)i(nfelb. £)(ga Z)orotbea itro^ino. 3aii<l Ibeif Qofeb.
BItbine SffofenbUtt. anna 6o»^<e ectdnbers. aifond 9ļubclf Solf.
9>aulds5t.: 2)?ilba ^antine ®iint»fr. 5(QtbannQ ?ima Ofolin, 3obannfd
@u^at) Valter. (£buarb 3uiiu0 (^bnjiopb ^oifof. aifreb abam 3ermauff(t>.
tlrranbrr Otto OtoMneeM. 3a^nti Inbrcjl 9iilbc.
Siit(cv«ll*t fMm Sliima Sanmoiiii. Sr»ib 9c^a 6iitii«. Cbiunb
Ibten^ StoWt
^ttvi* «. T»om»jr. : iJaufmann !Biftor augufl ?oIeit ou« Orei mit
antonte !S3op. iltfc^tergefea griebric^ (šrn^ Ofhoaib mit (SOa ^orot^ea @ta-
nitflattffp, geb. |)drnfn9. e^^Ioffer au^ufl airranbrr 9?obn mft <f(fimore
©orotbea 3fni^^^. 53u(bbinbcrgffffl and iirrum mit ?lnno 5taroIinc grepitiann.
apotbefer gubtbtg (5arlftr5m mit Srna Wlūxit S3fcfcr. afTffuranjbfomter
^b»tQ Otffac itarl SRobafctbffp mit V?art^a SBilbelminc 9. grrvmann.
#T0i»emr»9tfficrbef!6er ^ant airranbrv ScfHnanb ®rb^0Tbt m(t ^utfne
OTorie ^axaaut\ļt Jafobfon.
BafobtsJt.: itanfiiiami antOB gran} 8acUife mit Smalic jtarolinc
Ormii»*ir«s 6(^(offer 2>at»{b 3obanii farf JKlRgciibcrd mit fVavic
?Inna ^irrfcnflftn. ©(bneibfr^ffcfl ©eorg (^rifbricļ) ©aanud mit jTatborina
©arbora ©agnud. gabriforbeiter gri^ ©cbnjan mit 5lriftinf ©utte. arbcitfr
3abnid (^ibbct mit ^iaxxi <3(ļt(p^. gabhfarbeiter 3abn $b<obor ^atifon mit
Vlmnbra (Sfmire VaHe threife. 8Sffrr ^ermanii ^oen mit DVinna Simrot.
3cfii«.5r. : ?irbe{ter ffifbcrt Silbarb mit ©abrte SBamijfi. arbeitrr
3annid Sulmann mit ^Innlibfe 3anon>f(y, flcb. 9l(^iu ©(blofīer tSBiit^etm
Saiat mit amatie Valter, aeb. granf.
3o(aiiiiI««4(«s ^onbfomter ^riflof ^Vonfflb mit ^arie ©ebmerd.
5{utfcbfr 9?obfrt ^olm mit ?i?inna iJalnin. ©ubeninbflbcr TOortin Spirre mit
21iewnbra 2lnna (fmilie SBaaner. ^utftber 3nbrif 2Bfinbfr(^ mit ?i[a ©anbcre
fo(^n. ©(^neibcr Aaii Siofrnberg mit (Sbartotte (Siife StaiuS. 2lrbeit(r airranber
Digitized by Google
— 74 —
jtafftner mii Snna Vtatit BHt. gabrifarbetfer %xiiļ Zn^i mit Snna fllaiie
Srif. Simmermann 3afob Libert mit Slnnlife Stefibcrg O^rfbrrgl.
^attin^tStr* MtHtr Sta^HH BianU mit (tmiiit Umbtīt |}au0«
auffrbcr ļalfmē Zarna mit %tma fJtūtWbt 8r^rf{na.
Snti^'it*: ttbrttat 3a(n SRAlIcr mtt Jrarottiie ^ttnifi^a.
'l^ctvf*!!.: (S)>a Sertba Srbnert i 1 ^. grau einnette 6op(ie @4iaiii0,
flcb. SBntmann, 29 3. ?cbrfr<J»itttt)e SBilbcIminc ©4>ffflfr, gfb. Cbrentraut,
78 3. Brautein ^arte 9nno itoroltne ©rifc^fe, 28 % Olga Slalalie l9or(^arl^
flcb. ©r6ff, 71 3. jMempnergefea tnauft Stauf^titt, 22 3.
IDont'Ar. : @xpetitor 3u(tud SBi(pe(m O^far ZtU^mvū, 87 3»
3afoHs^*: 3rma Sbrifline lutfum, 1 3.
®(rtKit»»Jt*: $(tcr 3iiraen0, tm 8.
3ffn««ir*t 9(n tobtgeb. Snate. ftat^orine CiOp Vnfc^emfft, 2 3. 3abn
SBotbemar eibtcart, 12 2. 3obann aifrcb SEBinfclmonn, im 3. 3. «arC
Slbolpb 3uliud Srrftd, 7 3. — ^t. 9ftūUkAi*9t€ih9^Mtti§i tm 19.
bi0 ium 26. ļebruac 11 Serjiorbene.
3obaiiiit#«ll*: Clfa 9?arflarftbe £uife ®rabtt>r, im 3. 3. 9nnfo)>e
@aupmann, 91 3* 2:obidrb. Sodķter 9{ofe. 9nna 9}eumann, 6 37. 3obaniK
$3ilbelm Srrpmann, 59 % St^mmU 9rt|iiK Btirbrii^ e^otnina, 43 3. flv
btitti ebri^ian grmno, 70 3.
Un 6. 3. mitm 3uble ®mtxt 79 3. Zita 9?fimanii, im 38. 3. nate
Cnilie Scrfinffp, 6 «W. g)?aQtalfna Scnnp 3o^Qiina 3annfobn, 8 3.
9>aui««^*: %ltDint Ston^anu ^anguf, 6 3S. 3lU]:anb(c SBolbcmar
1bomi€, 8 9r. 9?otHii Sfllcfnt Mnbera, 5 ^. ^o^ama C^arlotte C(fo»
nore 92eibr(, 78 3. ^rfrr Hh^tp^ fetcrfofii, 9 IV. Hmm VtatķHCbt 9iaH,
2 2». 3abni^ Sfbrftn, 11 3.
^atfuds9lrmenftrd)^of: pom 19. bt^ Aum26.Sebruoc 1 $er|iorb(ner.
ffffdfm* Jr.t Itpiiimftf IBif^Im «(bērt iuUui ®icfr, 51 3.
SBet Me fn bn 18. 0i« inm 24. Se^mav 1896 regirtrirtett
Snfcftioii^franflķetteti In Sliga.
C< orfranUcn an:
1
M A .
«It'
«i»
B 0 S
^1
* ^
mnl.
ļrobL
I iuf-
Tjphas ezaatk. , . . . .
1
1
1
1
2
1
4
7
1
8>
8
1
4
8
5
ISjl
Diphtheritis vera • . • •
2
1
1
2
3*'
ParotitlB epidemica . • .
2
7
1
2
4
8
1»
PnevmoītfA eronpom . • • *
i
1
2
2
jjufammen
12
11
8
8
- 1
23 |16
3in anftradc Mv ftltrArifīb-proftif^es 8flV0ft»crdiii»Biig (eraatfdeacbm
9011 artbnr $0e(i|»aii fikr m SfMiftftir.
j^osBOieBo AeHSjpolO. — Pua, 29 ^espajui 1896.
Snnl MII SB. 9. ^Mrr 1» lUaa.
(Hiefzn eine Beilage.)
Digitize^y Google
du, 10.
189(5.
Sdi^cnttti^ 1 mal* — ^rrU fit 9l{0a |ftļrli(^ 2 fKbUļ mii Sufcnbung 2 9tU.
9(tig ben $rotofo0en ber (it.::^ratt. Siirgertierbinbttng.
1. Dev iDhcftor bcric^tet, ba§ ber nuicve itvei^ iii Sluefilķrung
bee S3efd)(uffe<^ bcv lUtķeineinen l^erfaniuiluiuļ ucm 10. 9?obember
1895 guni ^eiretariSftclķiiļen aui ein ^a^t 4)errn caud. jur. SUfolai
2. ^)e«9(cic^eii bertcķtel ber 5Direftor, ba§ jum ©tellcertreter
be« S^iiTftov0 auf ein 3^»^^ bom engeren 5?relfe ^cn ^onfulent
^onrob -iiciu l^aupt ipiebevgctoa^It īDovbcu )ci.
3. (Jingepanf^en : ^evic^t ter ^affavcīnbcnteu A^. ^-robeeu
uub ^el)iljaķ II uom 24. ^aiiuar c, nadj liH-ld^tiu bieļelbL'U bie
^iitķer unb ^eftanbe bev {)au|}tfaffe unb ber etnjelnen HnftaUen
ber iBfirgetDerbtnbung fiir bad ^afļt 1895 tebtbirt tttib tu Orb«
nung gefimben ļaBen.
^efdķtoffen: ton §erren 5Rebibenten fftr bie S^ebifion g« banfen
unb bem !£)tref tortum , fomte ben ^uratonen ber eiujelnen
^nftarten filr bad abgelaufene (S^efettfcļaft^^Kļir ^e^avge
gu eriķeiUn.
4. 2>criļctrajien: 5)eri(j^t bev ^affaret^ibcntcn t?rm 24.
nuav c, imd^ njeld^em biefelben bie 53uct;ev ber i^)eor>^ ^e^c^eabei^
@tiftung (iir ba0 ^aļc 1895 rebtbirt unb tn Drcnung befunben
Iķaben.
^eļcķloffen: ber 9Ibntiniftration bev (ž)coig ^£ķeuber*(Stijtuug
^ierbcii D)^itt^eilun^ mac^en.
5. Der § io ber „S?a)'fenorbnun^" beftiumu, bag bie ^^iid^ei
nai^ ber Slbftattung bed ^lebifion^beiic^td jur @in[ic^t ber ^iJ^itgUeber
ct«e Mpčft tagddķ au^gelegt ivetbeii „m ititnbefteii£$ jn>ei bom ^t»
ref todiim git befttmmenben ©tutiben im Slrdļibitminer ber (9efeflf(!ķaft,
»of elbft 'toSļrenb ber Beftimraten 3eit em iDlitglieb ber 53ilvgerDer*
lillibung antoefenb fein mug". Sluf ^ntrag be^ engeren ^reifeS tt>irb
>ejiļloffen: ben @c^(ug M § 13 ber „^affcnovbnunn" n?ie
^afiabuettor na^er |U beftimmenben etunben
fol^t abjuanbern:
in ininbcftcii^^ ^trci Dom
Digitized by Google
— 76 —
entn^rbcr in feitifr ©efjnunp cber an etnem an*
teren, bon ii^m &u beftimmenb^n, htqutm geiegenen
6. I'er i!affabireftor tķeilt init, ba^ bie SBfltfeer in bcn liad?^
ļlen 8 liagtn in ber 3^it ^^n 3 big 6 Ui^r i)ia(ļ^auUagi3 im ^oraptoir
be^ fteUb. ^affabireftord, ^emi ZĶ ^ufcļ^, ^ur (Sinftcļt ber SAU*
gtiebft autftieģen merben.
7. ^er S)tte!tor toidķtet flber bo» 9ļefii(tat ber (eļten 9{eu«
ia(Tdbi|ttenaMSfiinfl. .^ternadļ iķ&tten Setragen;
A. ^ie Sitinaimeti:
S^uid^ bie ^Dieiiftinanucr ge[ammeU . 91. 1630. —
5Dnr4 "SRūUiti^z ®ii4bnt(ferd . d81. -~
^nrt^ bie (iļcpebtttpn ber iRig. 9{it]tbf(^att 135, —
5Durc^ bie (^^pebition be@ 9?tg. Slagebtatt 102. 50
!l5urc^ bie |)acferf0e ^uc^bruderei , 13. —
^uvč) bad ©animeibudķ im ^loerbe**
©erein „ 78. —
JDurcķ ba« (8amrne!bucķ bei troejjfc^ „ 104, —
!Ditr4 t>ad (Sammelbud^ im £)otel SranN
furt am 26. —
mi 2419. 50
(1895: mi 2264. 70).
B. :^ie Slu^gabeti:
(^rl^et^iHu^t^foftfn an bie iSDienitmdnner:
Žaiiīniiiļjigt' 3^^^""fl • • 9?. 81.90
^antieme 3 4j>. 90
S(n bie ^fiUerftiļe ^ii^brnderei:
@atitine(bii((er, 2)riu! . 9i. 21. 75
Or&nen ber 9^amen . . „ 10. —
liDrud ber S^amen^Ufte . „ 201* 50
fa(fe DtT iDiuUeiļc^en ii.
^aderļ^en ^ucibructc'*
rcicn „ 100. —
ft. 130. 80
333. 25
Siigafcļ^e IHunbftķau, ^nf^^^^tc . . . , „ 15. —
dttgaer Siogcblatt, ^nferate • . . . „ 25. —
S^atitieme tm <S^eioerbeoerein . , » * „ 7. 80
2:anti^me im ^oteC Sratītfurt a./9K. . 2. 80
leietne UnfoM „ 1. 20
(1895: mi 511. 5). ^ ^
(1895: mi 1753. 65). «eineimia^me mu 1903. 65
8. ®ema6 § 15 ber «Slaffenorbnuiig" bciicķtet ber Sta\ļa'
bireftor, bag er ftdķ gen9tķigt ge(eļen iķabe, bie Di>(igatfoti ^Stmn*
mmm im ^etrage bon 450 SRbln. tiinbigen, ba bie B^nfen ntc^
))ronipt eitigetaufen feicn* ^.
Digitizeū i^i^^^ic:
— 77 —
9. !Der $)ireftot eedicft ba« oon ben arcti'teften ^rofeffor
ūoč), 0. @iber« unb $)itbi0 cingegangene ©utac^cn t?cm 18.
9?0Dember 1895 iibcr bie benfelben taut SBefd^lufe ber SlttAcineinen
SBerfammlung bom 10. Oftober 1895 Dorgetegtea S^agen, fiic mlč^t
9l{iniina((uiiiiite ber 8an ber 2:aubftummenfd^u(e nociļ bem oon ber
Sfirgevberbitibitng feftgefteaten ^rogramm ouflgefūļrt toerbcn tStinte,
refļ». mičfi Mtļm^tn an btefem ^rogram» oorgenomiafii tDerbeit
fSnnten, fadd {ene iU^inimalfiunine ben Setrag Don 30000 SRbtn*
iiberfc^reiten foUte. īflač) jenrm eingeļenben ©utacļtrn loirb ber
2J?inimatprei« auf 35—40000 mi feftgcfe^t; einige ^flrjungen an
bem ļjrogramm fiJnnten iro^l oorgenommen icerben, bod^ erfcdcinc
ed fragUd^/ cb bamit eine ^erabbriidung ber ^au jumme auf 30000
ermSgtic^t merben fiinnte.
^iergu bemcrft ber Direftor, ba§ bem I^ireftortum in^mifc^en
ļtDti neue $lane fiir ben ^au einer Žaubftummenftķule )U|ļe;;aii^en
feieit, mb ittHir ļabe ben einen 9nl(ltelt C^taoMratļ ^agen
Beim B^t&tn tm 2i. ftcinmhit 1895 eingefonbt, an ^teOe
feimt bott ber ^firgeroerbinbung ald 3u tļeuer befunbenen ^toķīteē;
ben anberen ^abc ^err ^xč)\UU ^tCbig angefertigt, um ein Urtļeii
fiber bte iļm qU ®(ieb ber ^nri) oorgetegten obenerkca^uten Sr^^g^n
gu gctoinnen, unb benfelben je^t ber ^iirgeroerbinbunjļ beliebiger
S5eri»enbung bargcbroc^t; gletd^ieitig bamit ober naturlic^erujeife
feinen 9lu8tritt au« ber 3uri? onflegcigt. Der ļ5(an be« J^errn
b. $)a9en ift bem ^uratorium ber iaubftummenanftatt guv ^egut*
acļtung iibern)iefen, tueldļed tnbeffen officieU nod^ nicļt erfolgt ift
(S9 loerbe nun erforber(t(ff, referirt ber ^ireftor toeiter, bag
bte eingegangenen beiben 9I8ne loiebermn einer 3urļ^ fibenoiefen
tofiiben. 0tt9 bem Sefianbe ber bi^^gen fei, mie oben tttoSķd,
ptvc $i(bia andgefcķteben, unb ber engere 5^rei^ bringe in ^or^
f4(ag, an feine ^teUe ^errn ^tčļMUn $o(fd(aff ^um <Ba^*
Derftanbigen ju erbitten. (S3(etc^jcitig beantragc ber engere ^ret«, an
©telle be« ^errn 3"fft^P^fl/ i^* ^^ommifi'ion jeberjeit
aile ertofinfcķten 2[u6fiinfte ert^eilen fSnnte, ben tec^niļc^cn 53eainten
ber Kigafcķen ©anitat^fommiffion, ^crrn Dr. med. .g>eertua(ļen,
ol« ©acļberftdnbigcn tn 53etreff ber ©d^ul^^giene tn bie 3"^^ i"
n>aļ(en. (BoUte bte ^Ugemeine ^erfammlung mit biefen ^orfcķldgen
einberpanben fetn, fo tt)Me bfe nene ^uxt) au« ben ^enen ^rofeffor
JIpA, ^pdēiaff, 0. ei^tx$, Dr. ^eertoagen, Qergntann
imb iļm, bem !Diretter, befte^*
9ef4Ioffen: bie SŠntrftge bed engeren 57reifeS ļu gene^migen
unb ber bamit neugeloa^tten ^mt^ bie ?5ldne ber $erren
@taat0ratļ ^agen unb ^ilbig jur ^e4>riifttng
flberfenfcen.
10. 33orgetragen: ©cķrciben bcS O^igafcben @tabt^aupt§ 8.
J^erfoJ)iu« 00m 25. 3^obembcr 1895 ':)?r. 3567 nacbfte^īcnben 3"*
^dtd: $on ben Utepvdfentanteii be^ im '^i\\)Xi 1855 enic^teten
HmaU 3um ^erfauf bon $oI^ unb Sebeu^mitteln )u bittigen ^reifen
M ttotļieibenbe 9eiooļner 9{igad, ben (enen b. ftUtn,
Sange nnb 9. ^Ulner, fei ber ^tabtbertoattnng bae biefem
Digitized by Google
^omite ņiv ^tBerfiigung Derbdebene Stopitai im 92otntnaItuertļļ Dott
14675 9?6rn. bet ber Sitte ūbergcben toorben, etnc (SntfiiĶeibung
bavuber Ģerbeifii^ren 311 trcHen, in metc^er feiner urfprungnc^en
^toecfbeftimmunfl am befteii entf^rcc^frben Seifc jene« Capital
SBertoenbun^l ftnben fiJnnte. X^a6 ©tabtamt T^abe ber @tabtt)er*
orbnetenbevfanimhmo biefc Htigcteflen^eit iinterbrcitct unb btefe ^abe
am 20, 9?o»ember 1895 befcķloffeii, jenc^ ^a|)ita( in @ttH)fang
ttebmen unb t^n bemfelben 10000 iHhL bem SBeretn ^e^en ben
8ette( unb 4675 9{M. ber Ht«*^raft. Sfirsctberbinbund fflt %eii
$otitof |tt fibettteffen. ^iefe ©itmme t)on 4675 9?b(n. 9{otntnat
fe! bet ©firgerberbinbung bereit« am 2. Dejember 1895 iibergeben.
^ievju bemerit ber ^affabtreftor, bag befa^^ted ^a)>ita( tn!(,
ber aufgelaufenen ļm^cn ben 53etrag bcn 5034 JRbfn. 59 iJo^j. rc=
prafcntirc unb \>ū]\i tertranbt tpovbcn fei, ba^ ucv^inSlic'^e Darle^en
ber §«w^tfafļc an Die ^oljl^ofe im !:8etrage Don 50(JO 9ib(n. jii tilflen.
•lUiit jencr miertravtetcn 3;)Qrbrin0ung feicn mit^in bie .^^ol^'^Sfe
toon iĶrer @c^/ulb bcfveit tt)orben unb befcigen je^t ein cigcneiJ i5c-
tvteb^!a)}ita(, bad ^. 3- i^in grdgten S^ļetf tn ben ^cl^beftanbeu
befteļe. Stabtļau)>t fei, fo bertdļ^tet gum @(ĻIug ber $)ire!tor,
mii @4teibeti botn 10. ^e)cinber sab 9hr. 246 ber (Smpfang ietier
@mmt banfenb beftStigt n^orben.
11. ©iiigegangen: (Sdķreiben be« ^cnn 9(eUcrmami* gr. ®Ube
5?onftantin 3«"bcr bcm 3. 4)ejbr. 1895 an ben 3Diveftor, In metdķem
bevfelbe inittķcitt, baj] er ton einer l^ame toiebcvi^ott gebeten toovbeu
fei, bie Siegelung ber ^ienftbotenfrage anguregen; ^ulefet babe i^m
bicfclbe au^ berfc^iebene, auf biefe gragc bepflticļ^c 53rofcĶuren iibcV'
veidot. '^a« StaDlI^aupt, an ba3 fid; .5)err 3ii»ber (;ierauj mit bem
tl^m libevgebenen ū)ktetiat in biefer ^ngelegen^eit getpanbt^ ^dtte
iļtt on bie Uti>))raft. SfirgetberMnbung ge&iefen, bie \x<ļ fcļon friiļer
mit biefer grage etngelļenb befdļafttgt ^abe. 4^9 evlaube flcļ bem
er, 3<^nber, bie ^0rģertoerbtnbung bet Ueberfenbung ber obener*
n)af;nten liDrucffa^en }tt erfu(|en^ biefe &^čft aaf0 92eise in gliiļ
bdngen ju n^otlen.
53ci ndr^erer ļ?rfifung be^ libevfaiibten 5^iater{a(ē, fo refevirt ber
!j)ircttcr, ^abe )id; ķcrau^geftellt, ba^ baffelbe ber sBiirgeroerbinbung
n)ol^lbcfaunt ift, e8 ijon if)x felbft \. 3» berauSgegebenc $)rucf*
fac^en finb, namlid^: 1) „@ntn)urf einer (^efinbe* ober Dienflboten*
orbtiung ffir bie ^taht ^iga" 1881; 2) ,,@nttourf ber *2tatuten
eined ^erein^ ^ur gi^rberung be9 !Dten[tbctenmefen9 inW^a^' 1884,
unb mtiič) 3) ,,^ie Segrfinbung eine« SBerein^ gur ^ebung be9
lOienflbotenftanbed tn dtiga" bon 9{obcrt 8aim, 1883. Der ,,amt«
tDurf' tt)ar bon ber ^ilrgerberbinbnng m 4. ^&r| 1883 sub
9?r. 74 bem libldnbifdķen ©ouberneur jnr ^eftdttgung bcrgeftettt
toorben, toelc^cr inbeffen mit ©d^reiben t)cm 21. 3^'""<*'^ ^^^4 ber
SBiirgerberbinbung ertriberte, ba§ ba« in bem „(žnttt}urf" borgefe^ene .
i eii ftbu^ i^on ber ©ouoernemcntfiobrigfeit beftatigt tterben fSnnte, •
njenii bie ^-Biirgevberbiubung burcb bie ^otijei barum nac^fnc^en
njiirbe, ba§ aber bie ©efinbc* ober ^ienftbotenorbnung mir attfjļg
gefe^Iicļem ^ege bie erforberlicļe ^eftdtigung evtangen !dnne. ^'i^'
Digitized by
5*).
2)urd>fd)ntttlt(f>
Oftobcr.
y(o»cmber.
x«
x«
Irt.
o
X*
ļ
14
—
14
—
14
—
14|
. ■ — ■
8
8
—
8
—
7
• —
7
—
V
. —
n
18
—
18
—
18
—
18|
—
13
13
—
13
—
12J
> —
17
17
—
17
—
16J
—
12
12
—
12
—
13\
—
10
10
—
10
—
13
—
11
11
—
11
lU
1
18
—
18
—
18
19
18
18
—
18
184
—
56
54
—
56
594
—
55
55
—
56
55|
59
60
59
604
72
73
75
76
1
10
1
10
1
10
1
10
6
6
6
6
75
73
75
74
70
68
70
694
1
25
1
20
1
25
1
23
1
20
1
15
1
20
1
18
70
70
72
75i
2
25
2
30
2
40
2
16'
5
5
5
5
7
7
7
7
2
2
2
•
2
2
2
2
2
5-6
5—6
5-6
5—6
8—14
8-14
8—14
8—14
6—15
6—13
6—13
71-13!
7—8
7—8
7—8
7-8
1
40
1
40
1
40
1
40
11
11
11
11
55—95
160—90
50-90
64i i?.-
-1 9?. 30
1 1 K. 80-
-5 {R. 50
1 91. 80—4 di. oO
2 ĪR. 90—7 31.
5—8
5—7
5—7
4.^-7
1 =
1
1
1
1
trmbcr.
st.
15
8
7
18
13
17
13
12
II
20
18
55
55
60
68
10
6
70
66
20
15
70
50
5
7
5- 6
8-14
6- 15
7- 8
40
11
I
1892.
1893.
1894.
1895.
I .ffop.
-22 33 «.
i {R. 5—1 at. 40
1 26?-37i
61|
57i
70
9^-lOJ
40
31
45-47i
8—10
3i-4i
20— 25f
40-67
60^
85 1
62
16
5
18
2
1
8i
11
12
101
«.—6 3t. 14
^.—5 9?. 28
5 91. 51
«.-4 3?. 76
94
19
33^—461
19^—221
15 9?. 33 51.— 2091. 50
tr. €4o(f l9t 9 -18^ 34
26i- 38|
18}
14V- 14i
60—66
56—58
70
9-1U
40
30
45-50
8—10
3-4}
20^-251
45—681
70
95
64
20
3
4
5
18
22
10
11
12
10
8iM.
15 9t. 25—20 m. 33
243-355
16
124—13
60—66
54
2
1
671
9-11
14 9t. 92-20 9t. 33
rr. e*. 5W ff.-l S». 21
23-34
16— 16i
13-131
50—64
54
65
8
6 9t. 53S.-7 9t. 22 R.
5 9t. 63 S.-6 91. 33^
5 9t. 86 ^.-6 9t. 46^.
4 9t. 95S.— 5 9t.55«.
67
79
44\-55t
22i— 26|
35
30
45-55
8—10
3^— 4i
204—30
45i-68|
70
95
64
20
4
18
22i
9
11
12
10
6 9t. 98—7 9t. 64
6 9t. 9-6 91. 76
6 9t. 40-6 9t. 85
5 91. 38-5 gt. 92
6
6
2
1
40
28
45—50
8— 9i
3—4
20 -271
42-65
70
95
64 .
20
2i
3^
67
10
39i-49J
23}— 29
3i
18
23
10
10
11
9
gt.33— 6 91.78
91. 48-5 9t. 87
91. 52—5 9t. 97
gt.69— 5 9t. 15
6 71
96
35-471
211-261
— 7y —
3m @4rei6eii tjoni 3. gebruar 1885 ')lx. 4 crfuc^le lueiter bie
^iirgevoerbinbanfl ten^ligafcļ^enakt^, tie iBcflatigung ber „^tatuten"
ļer(cuufu^reii, mogegen ber 9l(it( bie ^firgeviļerbtiibttiig mit <B6}xe\ben
Dom 26. Kuguft 1885 9lr, 5910 baDon in ftentitnif fe^te, ba§ bet
3)?in(ft6r brd 3""^^tt mtttetft ©cbreibend an bett ®oui>ernettr Dom
12. 3ua 1885 5«r. 5048 bie erbetene 33eftatigung abgele^nt ^obe.
53eibe able^nenben ®cķrei6en feieu gleic^ na^^ i^rem ©iiigangc
ter ^^cmmiffion ber 33iirgert)erbinbiing in @acķen ber ^ienļtbcten^
frage iibergeben mcrben, eine toeitere Sleuferttng berfelben fei ūha
bi^(|er noč) n\č)t erfolgt.
^)er engere Ūxn9, bem baž ^žd^reiben beS A^evrn ^>^aubcr
Dorgelegcn, ^abe gemeint, in biefer sžac^e gunacķft nic^te lueitcr
t(im )u I9nnen, ba eine a^ermatige liBorftedung ber enoaļnten, f. 3*
mit grcger Umfl^t itnb retfttcļer UeBerlegung au«gearBelteteii ^roļerte
oller S$a^4ein(tdķfeit natģ niiļt Doit (Srfotg fein tuiirbe, um fo meļr^
atd oerlaute, bofi t»om SRiiiiftertum etne ftommiffioii mit ber "Unā*
orbeitung elner aflgetneinen Žīienftbotenorbnung betraut trorben fei,
in tvctd^cm ^dii e€ unmSgtit^ fein loilrbe, fpeciell fiir 92iga eine
beļcnfcere 'I)ieftbotenorbnung jii crlangcn.
5žJe(4>loff en: ļ)mn Sleltermann >ļ^"^>f^ Ueberfenbung
eincr 5lbfc^vift fciefe^ ^rotofolfpunfte^ ju benac^rlciķtigen,
ba6 bie ^^uvgeroerbinbung i^rem ^ebauern nicbt
mdgitcķ ftnbe, neue <Bčļxitk jur ļ^orberung ber non iļm
mteber angeregten, aHerbtngē ^oc(|ti)i(iķtigeu %xai^t er»
greifen. ^
12. 3n Snfnfipfung an biefe S^erlļanbtung brinot ber ^ireftor
Sofgenbed ^nr ^ptač^e. ^af^tt 1887 fei bag j)lenfilotenafļ^l
(3)?a}]be§er6ergf) gcfdķfoffen toorbenj t)er)cķiebeue llmflanbc ķatten
mitgemirft, iim biefe ^c^Iieģiing ļerbeiguffi^ren. '^a^ mii fcemfelben
Uerbunben gemefcne l^ienftbptcntermittcUmgSbureau fonntc tie ^ol^en
Stcuerii, bie iķm aiiterlegt u>urben, nidjt tragen; bie im jeitn^eiļe
untergcbra(^ten ftellenloien ^ienftboten fonnten boē anfangi^ auf
20 ^op. tū^iič) bcmeffene, fpatcr auf 30 ūop. erP^te ļSenfion^gelb
nic^t aufbringen. (SS fcien a(fo Dovl^crrfii^fnb finansielle @riinbe
gemefen, bie bie Siirgeroerbinbung f. 3- i"^" Scļ^nefeung M 23iireau«
nnb beg beraniagten. 9on ber «Biebereri^ffnnngeineg 9fireaug
tDotte er, ber ^ireftor, abfeļen, bagegen f^aitt er bie lll^ebererdffnmig
einer SD^Sgbelķer&erge ffir bringenb tDilnf^engttertļ. ^n^^^fonbere
bie »om ?anbc sur ©tabt fommenben fteKenfuc^enben SKabdķen feien
in ber (£tabt nur otljulcic^t unb aUgubalb fdļitocren ©efa^ren au«*
gefc^t, fofern fie ntci^t fofort ein anftanbigež Unterfommen fanben,
unb bie Sieberbegriinbung einee fcl(j^en Slf^ls niii§te aU ein brin*
genbee ^^ebiirfni§ anerfannt n)erben. X)ie ftnanjiellen Sd^tDicrig*
feitcn n)iirben fic^ bieflei^t iibertoinben laffen, ba ba« ^lapitat ber
Sproftfc^en X)ienftbotenftiftung injtt)ifd;en gcjpacķfen fei unb bie
^auptfaffe t)iell[ei((t einen magigen ^^f^ui h^^^^ ti(mite«
9ef(ļtoffen: bie Kbminiftratton ber IB. ^proftf^en
jDienftbotenftiftung au erfucļen, biefer %taat nSļer au treten
tmb balbmSgiidķft em ^utaiiļten fiber biefeCbe abjugebem
Digitized by Google
— 80 —
13. ^Jorgetraften; ©cķreiBen bc« ^efifeei*« eined gerren»
(ļorberoSeaefcl^dftd, ^errn ^ug. ^einri(i(^feti, Dom 7. 3ult unb 29. 9{o«
oember 1895 M Ueberfenbung Don ļe 5 ^Rhin. \ūx bad ^meitaufenbfte
imb breitottfeiibfle €tfi<! ber in feitinn (9ef(ļaft angefertigteii
t9«rbetoben.
^er ^ireftor t|ei(t tnit, bag er |)erm ^einridķfen bmiM |»ci«
fMifļ beti ^ant bet Sfitgcvbctbinbīttig fibevmittctft ^be.
14. dltigegangen:
1) ©c^rciben be« ^rafc« bed 32n8^ins^berein«, .fienn 'Paftor
^offmann, com 9. DejemBcr 1895, ent^aUenb ben ^)Qnf
bed ^ereind fiir bie bemfelbeit pro 1896 jugebitligte @ub>
bentton.
2) ©cļfreibcn be« ficrrn Dr. jur. Jļcobor Coeber bom 10. 3^'
littac 1886 M Uebtvfctibmig bon 100 min. aud ben 9ta(ļlafi
ber 9taa (&mma fttmļeitborff, geb. ^«rtm, fiir bie
Sttfļerfdķitle* (^aē (9eib ifl bereite gur ftttffe genomiiicīt
njorben.)
53ef(^(off cn: bem Slrc^ib jit iibergcBen.
3) «Sc^rcibet! be8 93orfi^enben ber 5Jotnmiffton jur (Jvricļļtung
elner JlbtķeituuA be« &?effortē ber ^Itiftdteu ber ^aiferln
3»ario, d. d. ļJetcrSburg 23. Dejetiiber 1895 ^r. 472, auf
ber beoovftel^enben S'JifĢni^^otrgorober SlugfteUung, meld^es
folDo^l ber ifirgertoerbinbung, tok meķreren Slnftalten ber*
felben, bei ber ^itte jugegangen i\t, bad bem ^tļreibeit beU
gelegte gotmnlar efitf))re^eitb oitdffiflen an tooffeit. H
ni^t mbgti^ erfdķeiitt^ bei ben etgentlļilmilibeii Ser^tfnfftii
ber Sūrgerberbiitbung unb beren ^nftatten bie tm ģormuUr
geftettten gragen !tt f o aagemelner %cm, toie bort ,berU«|t,
)ii beanttoorten, fo toirb
befc^loffen: bem iJomite' feiner 3^^^ ^'"^ 21b[c^ri|t be^
bem Siblanbifc^en ©ouberneur toorjuftellenben 3aĶre«*
beri^td bei 9^ii(fļenbung bed be^ugli^en gormular^
iu ilbermitteln.
15. Sluf Šlntrag bed engereu ^xn\t9 toirb
befiļloffeii: in ba« Qubget ber Sanbftnntmenmiftalt fOr 1896
oU iRadttrdg^frebit ben Setrag bon 100 9iMn. fiir 8a^r«
geiber fSr bie ©(ieber M Stixt«Actium9 einpflellen.
16. !3)er i)ircftor tĶeilt mit, bag bom iJuratorlum ber bc*
grfinbenben ©cķmtbtfc^en ^inberbetoo^ranftalt enblic!^ ein Sofot
fiir btefc Hnftatt im 3mmobi( SBcibcmiiUer , tl mtomtt ©tra§e
5^r. 10, au^finbig gemac^t morben fei. ^er ^?iet^pi-ei« betvagc
400 dihi. mrilč^ unb fei btefer £age ber fcrmette l^ontratt auf
5 3a^re abgefcļloffen ttjorben.
17. 3um iD^itgUebe be^ ^uratoriumd bed ^agbaleuenafV^d
mirb im ©tette be« antf (Sefnnblļeiierficfficīļten )tirfitoetenben pmn
@tabiratļ« 9ergengriin @taaMra(ļ ^\i\m€ bon Boetfen'
borff eriDaļlt.
Q$Iet(i^iettig befcķUe|t bie SBerfammtung , bem ^uriicfgetretenrn
^evm @tabtratļ ^ergengrSn, ber aU ein^ig ftberiebenber SKit*
*
Digitized by (SSegl^
— 81 —
begriinber be« ^^i'ķU bemfetben nunme^r fafl 45 ^afļve lanu mii
tteiier |)tngabe feine ^rdfte geiDtbtnet \)ai, ben 'Danf ber ^iirger«
9erMnbttng i>ottren. i>n !ī)trrftor iibentimmt ^d, {)erm
Sergengriin bieffii ^Doiit )»evfdalicļ ilbcmiiUelii.
18. 3n ^Uebcni ber abminifktatton ber S. Z^. ^ptoMč^
Tienftbotenftiflung loerben bie ftatutentnd§ig audfd^eibettbcti ^erren:
ir«iifulent ^uc^cgt^ndft, bim. SRat^ļenr Stobrn^aum nnbi^aiif*
manu gPrfter, toiebcr^enja^tt.
19. 3" 'IVitjļliebern ber ^^ur^ļercerbinbīinvļ iperben aufge*
nomtnen: <^e!retdr !^i(ķe(m oon )6uUnerincq, j^aufmann ^ax{
^u^n, %potf)eUx ļJaul 5?rauff, cand. chem. Dcaj d?u^>ten*
berg, Dr. raed. ^ugc ^-J3ev9, Haufmann JĶeotor 2^aube, i?auf*
mann O^tned ^tertng, diebafteur Slbolf ^eterfenn, ^ucļ*
bxti<bxdbefi|er Hleranber etaļt, ©c^uļmad^ermeifter <L tKftiite(«
Sftdkrmeiftcr 3au(ķ, Or. ^ermatnt 6cļnibt, itanfimniii
Š^iugin, ftonfinann ^odļ, Kaufmann ^ermann @<:^netber^
¥aftor emer. IB^ttļebn Kimteitborff nnb 9ie(ļtteitipaU flifreb
ISSittram.
Un jVir^eitgrmrutkeH.
1Htci*ir.: fb»tb SStl^rtm ^ruHO 2)d{uig. itart 9rotb jUmj^e. Sigmor
97aiib {rmtfe. ^rrniann ©utpel^.
DM'ir.: %lma 3tatūl\t entfc IVnlfo. f»crM Sotbcmar W99ip%
Ktimonn. 3l>a 9lofaIte ec^mtbt.
3afobis^.: Srt^ar Martin jtauftd. (Sleonore @elma )(aroline Sogen*
|p(b. Hfi^arb IBoIbciiiar ©olbf^mt&t. Spbia ©epprr. Stari gerbinant» ^auaufi.
iBertrnbtjl.: Olga «fontine jlaminffv- ī'rne 2BoIf. Olga CUfobett
tugufte @ra^»er. 5?!foIai aifrrt» «OTarfd. augufl aifranbcr aRengcIfo^n.
Sgal^e Snlonie Statting. |)ermine Glfa 9urfaw. dmma StaioUnt Srinfmann.
tad «I«Miic f^uTTing. Oa^ntd Sitfrrb Sglite. Cmilie STat^Ibe 9ioftt. HMf
•ntfbtna.
3efu«s J(. : 3»Qt^itbc Smalie Sniia ?our. (Stfa ai»ine OMoUn. griebric^
SUcranber SoHmann. (Srna tffarte Sarclap. ^rtene Aurora Slmalte @arhn.
temami flN<^cI ^arnp. (Srnfi ftefn^otb ģtfc^er. Stic^arb Caril 3a^n Sa^^i^.
84^0 @op^te @(trerfl. 9ffart(a (Sltfabet^ ealmin.
3obanni«sit. : 3ot>anna 'ĪRaīie Slatinc VitUit. f(Ux ^rtcbrftb ^rouHn.
dticb Sugufi @īūnbtxa, Staii 06tax Scgdbtn. %lexanbra ^at^arina (Stin^ine
eoHit ««fabet^ S)m<(fa 9^(ot initff ^9 3fa<««. «omfl «ffrcb
JUnnf^. Olga ?nffc 3fļttf. (Eugen 3o^ann 3ofob (?raubin. vSnta Sutfc
©aflin. 3obann aicranber SBanbej. art^ur 3afob art>ib ©crmonn. 3nbrif
9}?artfnds5t.: (Smilit eifriebe TOftba J)ffl5foacti. ?a»iff ^auHne
Waķm. diobtīt ©teinberg. flnbrci 9?obert U^rflcl. anno Wa0ilbc lanbr.
Xtimitati^*SS*i dmma %lXDm stnant, jtat^arina 99al»inr @trafb(ng.
tmnt 4Mtte (kiHiitf<^* Shibolf SNIMm Sreimami.
4liif9efP9t»ii.
9>cttU u. IDontsit.: €(tIoffer artbur SBtl^elm ^arni^fe mtt (īmilte
JlttroUnf 55rai^monn. Selrifb^fc^jIcfTer O^far (5t>rif}opb 3ot>ann Settiger mīt
itlaia t>enxittU fRaiU ®ott\0)ail ©(bloffer (Sdrenfrieb Seopolb atubolf
Sabrrfo^n mit «attfiiif ^crarfnr Sncbcrer. Gi^mfebfgcfdl Stmi O0hx f^nb
tnit Vlarie Vialiitbt Bimmer. ©(^(offrrmetfifT l^ar $>rnnann Stari Btard
mii dmma (SUfabtt^ 9to^Ioff. 9u(^(iaUer aiofanbri (Sbuarb ^^cro^arb miūi$
mii SRai^ (Emtiu (SUfal^ri^ ^Rmntit^tn.
* »'• '
/• * Digitized by Google
t
— 82 —
^afobt^jr.: ei^lofī» ilugufi 3U>olf Sambrrt mtt ilat^arina ^eoca&ir
^flcnc 9icumanu.
®ertriirsir.: Srbeilcr jtari %n>ot init Dabrtc ^{uit^ii^ B(^neiter
f?artin (Bniiltiiu-^ mtt ?lnnr f^iili^Tiic 5Jrcfbi^l. ^rbfitcr iSalj^eet mit
mann f det Otto ©to^lberg mit SRate 9}^arif ©tulvf. f^abriforbrītfr Sa^n
IRafftng mit ^rrnr StruOriid.
3cfii^«=il.: arbfitfr ^fter ©lumberfl mit Do^rc 5)?ficr, flfb. ©«aigfnr.
etiiblmaO^er ^<xx\ Siibelm $>abnrT mit Silķrlmine Ulrife ^o()r. Xifd)Ur-
c^i-feU ^a^rg ©oļfle mit jtarolinr (Elifabetb 3anfon. Scbmieb 9nd 8ruiii
iml (fmilic ®probai^. arbfitfr 3o^ann S^'ob @btf mit ©Cifc ^mma SJ?affal.
^?aicr (El)riftopt) 3§ilt»elm Sebriinfl mit anna ©(tuije. Wifffl eolboi^ mit
%x\%\\t kalniņ, geb. ^rbrfin. @<^(off€C So^^mi 9tutol)>^ 3u(ittd 9lof( mit
3uli( 3)?aric ^atbilbe ©rifid.
3Dl^aiitn««.fr. : 8eiiT(. ©efreiter ^cter @obCB mit ^ridine ^abrfltR.
©(^mifb 3titrtT īti^ftn mit (Smitie Sarnlitir ^cumann. 5{iitfcļ;fr ^abtui^ <t3f»
trokoitff^ mtt ^nna ©teinmann. 3itnmermann S^^ob Urban ntīt 3o^atina
Hmtette ?(iu^. GtcOmaibfr Solbemor (Fbnranb Snbrratf mtt Souifc tffttiic
fSilbctmine Sadob. ^af^inenbauer Hlcianbft ®ottfrieb Sin^e mit ArtfHnf
jla^rfliii. onftruraentcnbaucr (Bufla» 5«>&«"" Jomafcbait mit itatbartnc (ibf.
^{avrtu^sJt.: Slrbeiter griebrit^ jlarl SBoUcr mit ^nna gncbrrife SSit»
Iclmine Mfttr. S)ni(fmeifirT 3onnid grrp mtt tmtelte 9tlbmaiiii. fVafcbinif}
%XA ©traudberg, c^en. «Btrauber^t, mit (Sb^iftotte £rlp, fleb. Straubrr^^.
Sriiittati^ .n.: @Ia^mo(t?fr f^o^ann Senbt mit anita OJrrtrub $>elene
®unbla(^. 3trbat(c griebricb 5ruttaa mit Slnna $x\^vx SHerff^in. ^rbriter
3a^n Oft^fn mtt Siraa 8nbfī€.
9>auI«E^.: T?alrr S^cinbotb 3u(iud 3o(anfo|R mit Svflllfle KmmiMU
gtt^rmonn 3*3" greimann mit Snne Sapin.
£iit^er«^.: gabrifarbiitec j^arl ^rafiin mit @trautnerf. Sirtb
itbcr bic iu ber com 25. ^^e^^vuar biē jum 2. 2}?avj 18yu vc*
giftrirteti ^nfeftionišifranflļeuen in tKtga.
Ctf crfrAnftcn an:
»5
.?S®ļ ^
T^'phnH ex;irith
T)rpuu8 ubuuuiiual. . .
Djreenteiie
kScarladua
Morbilli
DipUtlieritJia vcru . . .
Tariokns mtt Smi^fnatten
Tussis convulsiva . .
Febris pnerpernli? . . .
3
14
2
i
3
2
1
9
4
5
1
1
1
22
3m žinfiraGc t^ei iiteraciffb'P^altifftcis Sfirgcrocrbinbune b^randgrgeben
ton ^t^gi y ofli»aii fftr bcn 9l(baftf«r.
(Hiēna eiae BeiUtga.) " ' '
Digitized by (jOOgie
9tt. 11. '^otmtAtū^ ben 14. moxķ. 1896*
' Slfitfblirf '
pf bie etjlett funfunbgtoatijig S^^re be^ ^efieķevl
(15. 9{i>«enibcf 1870 bie I&. d^ooenibaf 1895)
bet I. QoItstt(!ķe beif 1U.iit>Tarf; SBUrijeTDerbinbung p 9Nga;
t»ctUfen ^l brr gefbnfammlung am 15. 9{ooem))et 1895 wm t>txĶ. S^x&\ti,
{>odķgeeļtteJ3erfanimļbm0!
Die SSolMfCc^e ber titerarlfcJ^ijraftifAen 8iirftevDetbtnbung gu
S'Jiga, tt)el(i)e ant 15. !jJobentber 1870 erSffnet tourbe, brinflt mit
fcem ^piitlflen ^age ba« erffe SJiertelja^r^unbert i^rer SDJirffamfeit
jum ^bfd?(u§ unb ^at in biefcm Mnlaģ i^re jf^iflen unb frilķeren
SKitarbeitevinnen unb 3}iitorbeitēr, ibre ©Smterinnen unb ®?nner,
l^ier an ber «Stdtte ibrer 2trbeit ju einer fcj(?Iicbten ®ebad^tni§feier
©erfamniett, um mit tnnigfm !Danf unb uidbt o^ne Sefriebigung bie
mtnme^ obgelattfenhi erften 25 fLtheit^ļūfļīt, rfltfbUiftnb^ on ficb
l>orbH|i^^ gif Idffcn*
®eftatten Bit, j^oftt^irel^e ttiiDlfntbe; mir baļet ben ^erfudļ,
Q^nen im 9taii!^fo(geifbiitt chten gptnrSii|ttn tlbrft iiber bie (^efc^icļte
ber (Sntftfļung nn^ttēt Sbeltmčļt inb bi^ (StitlDMKtCniifl bcrfelbm
ivļ^enb biefer ^etirbe jii entn^erfcn.
din berartiger Siiicfblicf fanu ^eute aber nur ein piicĻtifler fein
unb feinen ^nfprud;t auf au^j^iebige ^ertvertlķong ķe^ in ben $ro«
totcUen unb ^e(ļenf(ļa|t^beri^teii ber ftiicļe eni^aU^lten SRateriald
!Dicfe« 9Ratinla( kmt tiftdķ fiite» juUnftigen SBearBeitcii imb
^(lori^gra)}ļen> itab f^nnte, 2)«it bcai Umfltaobe, baļ bmt ben «i
^Tfin^ong unfffiev ft9(ļe amiS^ betļeiligten ¥erf9|iXWeitftĻ
5p«Ben tt>ie $erren, ©ottUb noc!^ oiele in unferer Witte n>ei(en,
ti^o. erforberUd^, .ļ»ttrd( m&nh\i^ 2:fabUioit erg^t unb berboa»
ftļinķtgt toerben.
aJJufter unb 25orbilb far bie ^iefige 25otr«fad&e bienten
ble im ^ieg^ja^re 1866 in 53erUn Don grau ?ina ^J}?orgenftern
faid Seben gentfenen ^oKdtfiiiļen, toelcķe in ber S^^d^i^i^
Digitized by Google
H ^
anbpren bcutfdķcn @t&bUit nadķ bem gUi^cn 9rtiici{> euiged4ttt
lourben.
@ine eingeļenbe ^arlegung btefeē ^rinctpē unb ber OrganifatUn
biefer Ūūč^en tann in ber ^entigen l^erfammCiing, beren fiberloicgenb
ardgter SPļeil fičf tļtmeU tmčf feine ^itarbeit an tn %^oUļ*
«{(ļenfacļe bet^eiligt ļat imb mit berfclftoi «crtioiit ift, ffigUcļķ imt$*
$ier in 92iga toac ed ba4 ļeute tn unferer WitU totiUnU,
ūVičf auf Dieien anberen (S^ebieten ipeiblicķer 8rbeit rdķtntic^ft be«
toa^rtc 5r5u(ein (5mma Branfer — ba« ^oc^geeķrte (5^renntitglifb
unferer Sclf«f3c^e — tt)e((!^e« bie SBegrfintung einer ^oiUlūčļe načf
bem 3Kufter ber 3)?orgenfletnf(5en Ifflc^en in Slnregung bratķte mi
ibren ^ruber, ben ^errn Dr. med. 8raufer, iunacļfH einem
iBortrag iiber Sefen, ^ebeutung unb Orgatiifation ber S^oltMčft
Derantalte. !Diefe Inreoung x>txfļūUu nič^t ungeļdrt. (Sletreu iļrmf
(ihrunbfa^e, na(ļ atten 9tfc^tungen ļin fiir M IBoļl iļrev Witf
bfirger )u foraen, fe^te bie Itt>)NWft 8flMtrMMiiihina m$ Iļm
Wtu eine bij^iibm ftommiffloM nifbM; Ut ļmtn Dr. 8raufer,
^. ļ^SgftingfV vnb «Ifreb i>mm, loeUļe iroter ēetļilfe eine0 ftteifed
»on Damen — grautein (5mma Sraufer, gr^u ^^r. Sraufer, geb.
b. Sube, grautein ^tttķū ®6§, grau ©. i»u^n, geb. ^ingen, unb
grau ^rofeffor 9^aucf — an bie sSearbeitung ber grage gingen.
!^er t}om 4. 92ot>ember 1868 batirte ^txič)t biefer j^ommiffion
befiirn)ortet toarm bie C^inri(ibtung non $l^clUtūč)tn in 9tiga unb
fteūt g(e{(!^)eitig bie tt}efentli(!ķften ©runb^flge ffir bie Organifation
ber ^ūč)e feft, n}eicķe in ber ģo^ge, oļne namļafte S3er5nberungen,
bon ber 8iirgerberbinbung acc.e)>tirt tDurben, unb fomit bie etgentli^e
^miblage unfertt fMtm^ Hlben.
3mect ber ^BoīUīūčftn toirb in bem 9nl^t tingefteKt^
iiaļirļofte, gefunbe vab bWge Cpeifen ^nmļillm Mb bnftltai
o^ne Unterfcļieb <ut ^ebcnnaiiii p^vttotifībcife im Spnfitn mSkķ
unb €lteae, ipie au^ |ttp ļMMigcii» iv bcmiifnL
8iif btm 4toi«bfa|c ber €MbfW(fe iwb bet ^ttniMllSt ft«
ruļenb, feHen bie SMMāČtm f!4 fetbft eriķalten imb bfV|i4ten ouf
iegtidben ©eminn fiir ben Untemeļmer. ^ie l^erabfofguiig fpiiilii^er
Oetranfe in ber ^tUm^ bdibt unbebingt auggefd^bffeit.
T)n SBeridķt betottt ffmir VtM %tt^t, bag an bie O cgt iB biB tt
einer īDotteffi^e in 9{{aa ttur niiter ber 8)oraulfe^nng gegangeS
n>erben fSnne, ba§ bie §rauen unb 3ungfrauen 9^iga« bem neoen
Unterne^men iļre beft<lnbige ^Dtitarbeit nic^t &erfagen^ unb em«
p^ifļit junacbft bie (SrSffnung einer, unbebingt in ber tnneren
getegenen, auf einen 9Cbfa^ oon ca. 200 ^ortionen tSglic^ bered^neten
i^olMūČļt mit gefonberten @^eiferSumen fiir bie betben (9efcļ{e<!ļter.
!iDer S^erioaltungdratļ foU aud brei Don bet (it.«ptaft. 8firger«
oerbinbung etiv&ļUen Wnnern unb oue 2 bie 3 bon biefen im
9lmm bet Ucgcrberbiiibung etbettiieii ^bmm b^en mib er«
macķtigt fein, načf eigenem Chrm^jfeii no^i .'mlb^ tti(g|i^tlļfr^|i|
i
Digitized by Google ■
— 85
Sta^bem M hit (tt.«))raft. BfirgertjerBfnbnng auf (irttnb biefe«
ft6mmtfftondberi(|t« fSr bie Qegriisbung einer Qo(Mfi(ļe an^t»
f^tedķen unb Bereit ettlart fļūitt, bie erforberlidļen ©elbnittel ^er«
ingfbfti, tDitrbe biefetbe ftotnmiffton erfudķt, bie erforber(i(!ķfn ^ū^*
ttoļmen gur 93eTtDirnt(^mig M Unterneļmend ergreifen. 3" biefer
Hrbeit tourben bie genannten ^emn unb ^amen tļatfr&ftig borc^
^IB $emi Dr. fter^ing, dncti mn bif 9criMiftt Stigai irielfoA
^tfļbnMitttai ttlmiii, itiitirflfi(t, btr fctt bem i» derbfi 1809
iMgti IUB«Httfiai9 «it Beruffgefcļaften erfolAien «nMdtt M
tetni Dr. Sronfer burc^ SaļI bet Oārgerberoinbītitg an beffeii
tefle tn bie ^ommiffion getreten toar unb ļter ©etegenlķeit fonb,
feinc Quf btefem ®eblete in !!Deutfciļfanb gefammelten (Srfa^rungen
itt betļdttgen. @o (atige ed i^m fein ®efmibļett9)nft(mb geftottete,
|ot Dr. fterfttng benn aucļ regen Kntļeil on beip Ocganifation unb
Čeitnng ber BtilMč^e genommen.
3uni Ģerbft be« 3a^re« 1870 toaren enbti* mčļ bieten 3J?aBen
bie drbetten fo meit borgef(ķTitten, ba§ am 15. 9?ot)ember 1870,
aifo ļeute bor 25 ^o^^^» i" bem an ber gro§en Scļmiebefkaie
8Qb 9far. M letegenen $aufe bie erfte ^MUtūdft ber Ut^pralt.
flii^geniefbHibung d^iga erSffnet imben tonnte.
Pr ba0 erfte Setriebdiaļr, ^^obemBer 1870 Bi« 1. ^e^eniBer
1871^ beļlottb na^ Suilveif brr Beireffenben ļkotofoHe bet SBet«
loaltungdratļ ava ben fietten: Dr. SB. b. ļoVi, $rSfe«; Dr.
ftetfiing, Sd^aļmeipet; Dr. Btatā, $rotofoQfiiļrer; ®d);ginget
sen. unb ben Damen grSuIein (Smma i3raufer unb grl. ^ertļa
®5fe; in ber Sotge famen nodķ Ķinjit: ļ^tau Dr. ^endfe, 8r(. Slugufte
@proft, gtc»u SJoIIcgienrat^ ©itlram unb grau 5?onful ©tep^on^;
an €teQe bed [((on im Stt&r) audgef^iebenen Dr. @tar(f trat
^err Dr. J^enrfe.
^ur Uebernal^nie ber tdgUtļen jDejonren tn ber ^otfdfScļe batte
flfjjf bte erforberlid^e Sn^aļt ton (^ļrenbamen bereit flnben (affen.
(Sin 92amen0bet3eicļni§ berfeiben entļolten bie ^tototoUt ober
teibet nt(tt.
DiBd fSr bie ^olfdfiic^e auigeorBeilete Statut murbe in ber
i^ttuinen ^erfammtuna ber titerar(f((«)»ra!tif4en ^iirgeroerBinbURg
Min 27« IRobemBet 1870 Beftottgt
2>et ftfidļtiiborftanb, teeldķem bie eigent(i(j^ Seitung bet VnļnCt
obttegt, Beftatib to ben 3abren 1870-^1874 mi gtaifeitt iSnina
Onuict «nb (ettn Dr. ^ende, fļ^et att4 ou6 gnnt Bf« Aende,
fo boS in anBetta^t be< Umflcutbei, bo§ Bet bet imeren 8eit«i8
bie SKittnetAtBeit notutgentSI me!ļr in ben ^intergmnb treten ntu§,
bie gan^e Irbeit tn biefrr ^inficķt eigentli^ audfcBtieglicķ anf ben
©cbnltern M i^raulein (Sntma !6raufer ruble, ber fpater \^x<in Dr.
^ende ļur @eite ftanb, tpetcbe tļr ooUed ^(fnnen an bte gute ®ač^t
flemanbt IļaBen. ^on ber tm ft^ntmilftondenttturf ge))(anten 9(n«
^ellung eine9 Befotbeten ^udķļalterd mugte megen ber befc^ranften
^ittel unb ber geringen Sluebeļnung bed 8eUiebe9 ber fiiic^e bot*
f&ņfig ^bftonb ^nmeit loetben. MMct ^ cine («ge tteiļe
Digitized by Google
non ^aiļim ļinburcļ ^x ^UiļļaUec ^atl ^at^er bte(e Urbeit
aienioīnmeii mb In baiitaillMVllļtf t^eife geteifitet.
(H Uxm n\<ķ Uīiūnpitt \»itbtn, bo§ ber 8olMVi4e/bi« «rfim
Sa^re t^red Sefteļend Cehiļt detoorben finb; fie ļot «kfmcļt mtt
nian((erlet ^efc^irerben, ^orurtlļeiten unb 1i)?i§I{(ļ(eiteti )u ffim^feir
gcļobt, beren Sefeitigung ttidķt fai ^r. SKo^t fidoifftn^ftm
unb eifrigen Settung (ag.
Der ST^ctl be0 'ļJubtifum^, ti)eldļ>em bie 58oifgfiic^e ^unad^ft aw
btenen Berufcn toar, i^at berfelben ļai^te Ķmt>\xxč) — fci e« aue
Unbefanntfcķaft mit ber <Bač)e, fet c« aug SSorurt^etten — toentg
(Sfynt{>atļte unb 2^^ei(na^me entgegengetragen, [o bag ber llbfai
in bev S^otfgfii^e gering blteb. (Srft tm fi'tnfUn 3a^re i^rer 9itUit
ļatte bie OetMMe be» tfigticļeti 9f6fa^ oon flber 200 .Sopttonen
tmi^U ii>eI4e 3iff^ M 8egriinbttng bet ftdiļe uifgeflettlcii
Hentabifit&Mberedļnuttg unb ihilhtlotion. nvf^tfiimli^ gw 9nmbe
gelegt toar.
Pro 1871 tDurbc «ur ein Joge«aBfafe toon 120 ^crtlanen, pro
1872 i)on 127 "ļJortionen erreic^t, unb erft bie 3a^re 1874 unb
1875 ergaben ein S^age^mtttet fton 218 refp. 213 ^ortionen, ba«
\tt)C<S} in ben barauf folgeņben 14 ^etriei)iSļa6re)i leibe;; nicļt koieber
erreit^t loerben founte.
jDen bur(6 ben geringen l^erDorgerufenen ftnaniieUett
MamIt&teA iDtttbe bucd^ ©ef^enfe eUitger ®dnner, nameiitCiA olbet
bttY4 eiite Im OKebec 16171 d». ber SUgaer 88rfe matiltaltete
Aoaefte ofigelolfen, Uļel^e 66Q 9{B(, ergaS*
$)ic S5olf«fii(J^e toor eBen ein neue« 3"^»*"^/ f*^"^
(Sfiftenj lampfen mugte. Da in unferen ©efefeen feinertei 2lu«ua^me*
beftimmungen jur fcie bt8 fca^in noc^ unBefannten 25o(f«!iic^en e^ifiirten,
fo ntugtc bie 5SoI£«fiic^>e anfangg, gtei$ aflen ilBrigen aemerBUc^>en
Slnftalten, $anberē^)apierc (8fen unb atle ftaatlic^eu unb fommunafen
SlBgaBen tragen. (5« ^at ia5re(an0er 58emuĶungen be« SSernjaltungfi*
rat^« unb bec Ut.*)3raft. ^firgeroerBinbung Bebuvft, um 5ļjefreiung
tton biefer, mit bem fSefen ber ^ūlUtSOļt butiļang ni^t itr.'®iiif(ang
}tt Bringenben Seftenerung erfangen. Obgtei^ biefe vai*
mittetBar no^ @r9ffnung ber $olf0f{i(ļe tn flitgrtff genominen, mit
b^Ocf (Snergie Betrie6en unb fomo^I oom 9{{gaf(ļen ^aiĶ atg au4
fiom $enn ®oubcrneur b^^eren Ortg unterftfiļ&t tpurbe, erfolgtē
toč^ erft burtiķ @^reiBen beg ^errn ?tt}(anbtf(^en ®out)erneur«
d. d. 17. DejemBer 1874 sub īflv, 8476 bie SriJffnung, bag tion
bem $crrn ginanjminifter befretirt toorben fei, bie SBoIMfiid^e t)on
ber CBfung ber 5<i"be(«pa^iere gan^lic^ ^u Befreien. Die 6efreiung
ber fdoiUtūčit ton ber ftdbtifcļen ^raCteur* unb SSiftuaiienfteuer ^og
fidķ no4 langer Ķin unb fonnte erft mč) (Sinffiļrung ber nenfit
€HSbtC0rbnung, n}etcļe berltommnmiCimrtDaltuttg in ber'Oefieiietinigē*
. frage loeitere ftomj^rn^en Uti, buriļ. SBefiļdiS ber Stabttep*
orbnetenberfammtuttg Dom 1. ^e^mto 1880 eitbgfiltig su <9mifleo
ber IBolfgfiici^e eriebtgt loerben.
<Sg (ag naļe, bie ^tķtoačļe Srequen^ ber ^clHtiičļt auf bie Un*
^ttlftngU^leit ttnb bie . itm^ftige Sage iļreg ^i«ļerigcn, xm bei
Digitized by Google
— B7 —
^M|miebtflftt|e nnh 9lt 54 UU^tttm ^thlš imrficfjufaļren. Unter
btefett tkfļSunilfen accepttrte ber $ettt)attung9ratļ bereittDifligft^of
'^Inerbteten M Svauleht (Smma ^ronfir, in iķrem $aufe an bev
©(i^tolmmftrage 8ub 9?r. 19 bur^ efnen gu Betoerfftefltgenben Slnbau
ein fiir bie 5Jilc^e ^jaffenbeē imb beffer getegene» 8ofa( gegcn etnen
ja^rlic^en 2)iiet^gin« bon 500 SR6(n. einguraumen. 8luf biefer ®runb*
loge tDurbc fiir bie ^iit toom 4. 3»^ 1872 auf 5 ^al^re mlt graulein
(Smma SBraufer ein 2Ji{et5fontra!t abgefc^Ioffen unb bie ^ūč^e in
i\)x neued Sotat Obergefiiļrt; mobei f^caulein ^raufer, in Slnbetradķt
ber fdļmievtgen ))e(itniftreit 8age, bon ber erften 3aļre0m{etļe bie
^mmne bon 100 mUn. fttič), ^n biefem Mal berblteb bie 8elt«'
rMe M ittn 0«ļre 1885.
SBaļrenb ber erften fiinf ^aļre M ^efteļend ber ^oUM^t
(og bte ^ettung ber $tŪčft in ben $)anben be« grautein (Smma
©raufer, toe(t(>er grau Dr. 5)encfe unb fobonn grl ^l?. 5re^> jur
(Seite ftonben. 9?acf^ bem im Oftober 1873 crfolgten Su^fd^eiben
b€« 4>enn Dr. b. ^o(ft au0 bem S3ertt>Qltung«rat§ iiberna^m Dr.
ĪH, IJfTftlng ba« ļJrafibium unb tourben Dr. phil. (5. SBrufeer unb
ī^aufmann 3uliu« 53urcbarb neu in ben S5ertt)altung0rat§ getoS^U.
3m Sluguft 1874 \aī) \ič) ber um bie SDrganifation ber ^omū(ļt
ļccļoevbieiite ^i^afetf Dr. 9(. Iterfting leiber au« O^efunb^Ufrfiif^
fli^ getiStļigt, fein 9iiU «kbergulegen. . Seiit iRo^foIger im 9rft«
ftbium tourbe Dr. phil. (S, 8fii|eY, toeldķer biefee 9mt bt9 )um
3. 5Deaember 1879 betieibete^ moronf baffefbe auf ben gegetittSrtigeit
$rafe0 fibergitig. (e^ti^ f0(gi)
91 otiļtn.
9tt« bem 91. 8iedķ(itfcļaftdberi($t ber erften, 1805 Begriinbeten
3ungfraucn''<Stiftung am @itu§ be« gol^red 1895 ift golgenbee
3U entnel^men. 3m ^af)xt 1895 finb jeber penfionSberec^tigten
3nngfrQU 50 9?6l. au^geja^It; auc^ er^ielten 5 ber bejaĶrteftcn
Žamen eine G^tra^utage bon ie 25 9tb(n. ©eftorben finb 3 2i?it*
glieber unb 2 ļjenfion begie^enbe 3wngfraucn. 2It« ber^>eirat^et
murben au^gefd^rieben ūč)t ^ungfrauen unb neu einaeļc^rieben oier
Oungfranni. ^enftonen ftnb bevabfolgt b«i 1809 iit 8863 Oneten
199579 miv 1895 jtnb berttbfolgt 90 Ottoten mit 46^ ^Uu, in
gumma «Ifo 203204 īfiht fta))ttal ber Stiftung bettiHI a»»
1. 3anuar 1895 bie @ummc oon 163862 9?btn. 48 Stop. unb be*
jifferte fid^ am 31. iDejember 1895 auf 167115 mhl 78 Stop., ergiebt
fomit eine jtapitatberme^tung im ^ericļtdja^re um 3253 9?6(. 30
^op. gegeniiber einer im ^oranf^Iag toraudgefeļenen ^a)}ita^
ftetgerung bon nur 2800 9?bln» !Die ©tiftung toirb bertoattet bon
ben S3orftebern: 8?ec(?tēann)a(t JRobevt 58aum, ©tabtrat^ 3Ji.b.|)Qffner,
«eltefter 3o^>. ^ort gr. |>artmann, 53anfbireTtor ®. 31. Sct^ert,
Dr« med.. ļoīļn Stabenļagen ninb bim. 9{atļdļerr (Sugen ^ur^arb.
1896.
Vuf bet Ci^ung bev (Sefeafcļaft )}ra!tif4er Sferate m fRittioo^
beii 3. tfymx \pxūč) Dr. ^eertsagen flber „eiiim Sali bon. SBn»
llfimifl bfivilķ Semļtgae^
Digitized by Google
— 88 —
3tn (Seioer^bnetīt g«l «nf aO|iiiMiiteē !to(aiia«i bcv
MuBerCiiiflCfr iDZo; S^dgnec om iDiiiltaa ben 2. nKb IHtttlDi^ Im
T>tt ^etn ber 8lnge(5dAen bed :iDeutf(^en 9?etdķeg 9tiga
Deratt^attete am S^eitag ben 5./17. 3<inuar im @oate bed IB0^r^
mannfcķen ^rfed eine Su^^U^ter )ur ^rinnerung an bie ^tebei?«
auļci(itnng beg !D(utf<ļen aSetd^g doip 25 ^oļcen.
%}a Un AtrdieiigtiiutKlieiu
®etauft*
9>ctti*Jt.! Stifolai Sieriņ «frcb etdcffetbt. <Saa ^auline «milie 64iiribt.
Oidrlmine O^milie &enia ®5nne(Ien.
£|ofobf'ft«: Bert^a 9nna ^anttl Sert^a 3o^ainta ^anmann. ®eorg
Sttgu^ SVabbtfo^tL (£b0ai S^eobor jtlrmeotf abotf 3o^annfo(it. Souife Sanba
fliMiu €<nbe. 3o(ann (Sbgar ^ool. Knbrd (Šbnarb f>irt(al. toif ®eorg
3Mfcn.
eerttHb*.^.: (Frnft Cmil grrbfnonb Clfla. Xrijne TOorie 3aiiiifo|ii.
itari Slocanbfr Srn^ S^feltve. 3a(n SUfreb italnbc^r^g. (Smilie Cfla Mgrr.
a^tbonar SMUelm fViffa. SU^ebtHne 9Vane (SmUte ftalning. ftotf VIM
^erurn^. ISmma ^tl^elmine 2)a(ritn9. 3o^anna ^nlie Salmeer. Stiebri^
(Smi\ StūlnavL, dķtiftint @Ifa SSBil^elmine 9lofe. 6runo lUīanber Solbenot
3ni(a. dbgat 3o(aiiii $)uao aibutfgu^. 9^inna Tlaiit ^crefi^. '
3<fnMr*s IMif (EOnfitnc ITeiigA. Cttfabetļ Stalli fMMnn. 30Mb
Ocora 3ttliiil SKMg. 3ba J^tm Sloite 8«|iiwum» SaO» llffirk MM»
Sangemann.
3obaniiigtJI.: Solbemat 3nn īūiniii, BRabe Olga Slidputni^. 3a!ob
AiURb MRt Clfa Sfftttie Mmifbii. OHm Otto 9aal fgdflnet. titloiiie
(Smilit 9lev. SBU^elm aibctt awot. Sil^elm «ari Žofob 3fir8«n<. «rt^^t
SHuboIf |)einrid? unb Sbolf Stari Seonbatb itinttl 3o^ann atfianbet SHarttii
OfoUn. mt^a mmvot Stunim Sil^elmJJcter jtaMUņ. Binbling. ^
9l«vtitt««ir.t 30^11 t^. 3afo6 «bttoib S^mh. «nOi»
9nnette «ru^min. ^{fette Stilba ihriijiitīiiMi. ^00$ Gaboivma. Ofga CUkNc
CiPn. aieranber X)unau.
9»aul«*lt.: «aci tfugen aoitmaniu fltibc «atbacine ^cUifo^n. «ari
globrri 8e(r|iit. eclnia Iffade Dc^rfbi. tOa ^nOie faanne 1>airtf#aii.
(frnefttf ^clcr Ofoltn. (?rnf! «ori ?BiI^etm mUtr. Slfreb ©reebc. JJaitl
©amuel 3mmertrfv. aifrcb ©mii Jebraub. CIeonore ©orotbea 6(^5nberg.
3o(anii Solbemat £eri^. f^aa Olaa %nf(bfoiu @op^ie SUfobetb Saimtf.
«otļat «CMKbcr'aiMlf. Ņemami lONtel Of»Hii. IffliK fcMMrt^ llailta
8aIobtf.
Sttt^et*^.: JUfreb OTelrt^arb gapptn. 2Irtbur airranber ©(^mibt. %n$
Solfricb 93eebrt«. 8ifftte Smilie ©i^imann. ^alenttn 3o&ann O^fU. @clma
(St)elinc «iifpbcl. «ari 3obaiiti ®eorg Dāi^c ^cmtoe Šifette OfHliK. «»«
tmmbfrg. €ifcMe IMIflmine «urpneef. Sļcaļ^ Cncttlic
Vatfgetoteit*
Hbeltne 53arbtfr. «e^rer 6uaen SBil^elm «Ieber mit «riftinc Stlbelmiiic
^eibemann. 3n9cnicur'Sbemi(ec «ari Sil^elm Snctutf @(treinec aui Sto^fau
nitt «arolittc Olga Vtim* OAdergefefl SUIelnt Cmoitnel fVein^arbt mii
Hmalit JRai^ff. «leinbanblcr Snbrcad Slcmpe mit ?lnna Otlilic 2Bfi§. 55oa*
untrrne^mer (S^ri^opb Senfeit mit 9[nna @plingf(b (aen. 3iin^f<^)- «orb-
mat^erflefefl %Irranber (Smanuel ^er^berg mit 9malie «aroline l^alberg, geb.
Solfmann. «lerapnergefeH f>nao ^inri(ķ SVeli^ior 9lamm< mit Snaa 8(r(|maiui.
£lnf obi«5r. : «omptoirip «ari aieranbcr TloUoif) mit (5mma . 3ille
®tt4iit)(. Sifi^ltrgefdl ^uga» Hnbread mit CmiUf Stt{afi|ean|. . .
• *i
Digitized by Google
(Bertrnb'Jr.: 'Btļtr Stati (E^riflopO drnfk tamit mit Vlarit ftonflanje
Irtnmann. Wanrfrafffu tuļufi I^tobor 5labolff|? mit anna Sllibf ©to^fr.
@i^>inirb Ģrit^ ^o^toU mit anne SaMit. ©*lofffr SRobcrt gricbrit^ ©fttioff
ntit iaroUnf iJatning. ©affn'^onjfibfamtfr 5(arl ^nft ©anmann mii ?lnnc
3offr. 2«ptna mit annli^e lamfo^n. (Sifcnbreber ^ū\)ni
©frafling mit Jlnna Vtax\ū ^afntl ©«tloffcr 3ain Ibomfon mit 3ette
Janiinc (Sranbinfl, oeb. ^rtif. gobrifarbtiter ^ftrr Ifct^affte mit ^cenc
©imfon. 3Waurfr 3apn ?imiit mit ?ifftte ©ta^Ibcrg. ©ubfnin^aber ©onbcrt
®UTO»ffp mit f)rt)»ig (Jmitif Soffpof.
Scfn^'A.: @(^Ioffrr j(arl 9a(ob mit Inna Stonftanīt Sttnif^t. 3oOann
®ottfrifb SBil^elm 9bom mit ^aitļiltt ^aulint ^ctrtfo^n. 3omiid 9ppin mit
abele |)aur. e^^Iofi'eT mtUlm ©auli^t mit S3i(^(Iminr SnUanne SHofrnfelb.
$)o(}Q>rafrr in !tu(fam ^ttti Martin ©emtur mit Ottilie Dīga (Sladnapp.
^(tmieb Sil^elm Slrranber O^rbtrg mit (E^arlotte (Smilir itonftanje Umen.
©(^riftff^er Snbrei ^aul ©arrin mit ^arie Ottilie ^ange. B^^if^^ci^ flugufl
llfjranbrr @unbla(i mit flnniiļfe SeNann. @(^mieb 3af^n Surtneef mit
3o^annitf <5t. : Srbeiter 3a^n Se^rftn mit C^be SBetbemann. X)ienrr
3oMn ®rigatf(^ mit (Sbeline %viidļU. 3obn ®ailid mit l^inna Qm\{it Stočf,
©artncr WUi Šonfo^n mit īflarit Jfarolinf (Slifabctb Srrp. ©t^neibcr 3cannot
lugnft 3fbnih5m mit 3»arir S5aIob. f)anbler 3Q^n ©ultcr mit 3ulic ?Qng.
e<^nribcr ^ctcr Upit mit ?lnna Ocrtrub 'Jlaiaiit ^reibat^. SJJaurfrgcfcU
grifbrict goffe mii Vtarit tma Statfļarint Zaitin.
Wtattinit9it,z 9rbriter So^onn ^einrid; 3f(m^ mit 3uķ(f £amife 2ad-
mann. flrbfitrt ^anii ^abfe mit !tnna 9{abitn.
9>aBl«< ft. : f>anblrr S^eobor Serct mii ^rlene Ottitte @eem((. Slrbtiter
9a1fxU SJniftin mit ©ertba abboltin. 3lrbfitcr 3o^Qnn Gbuarb SJcnf, abopt
Sinbr, mit 9{atoIie 3r(r)it. ©t^mieb Sta^rli Stianin mit Vlatt Tiifin.
intktt'St.z ^tiitr fSiUm ®u(in mit Snna ©aļir.
<)>etri>jr.: «Ifranbra 53ilf(^ff, geb. anbcrfo^>n, 29 3. ©forg Slaubitb,
5 97?. ^idbrl^ {)clen( ^crner, im 14. 3. gr&utcin C^mma ^arie Glifabrlt)
9l«ffn, 34 3. grau ©orotbra Sulionc 3affinffv, crr». SScplanb, gcb. Di«brict>d,
65 3. (Jbuarb Subroic^ ?oebcl, 18 3. (Jbitb |)enricltc "žlmalie ŠRofcnt^al, im 4. 3.
£)om*^.: ©(^ornfirinffgfrgrfrU ^ubmig 9ugufi g^^ini^inn' 55 3* gran-
\tin 9(ife !Dorot(ra SJilcfen, 65 3. grau itarotinr ^enriette t>on ©trin, grb.
^artmonn, 69 3. Dicnfr^frou Waric ©ibbul, grb. 3?aupa(^, 68 3. jtauf-
mann (Sbuarb ^cnjļc, 37 3. 5??aurcr 3o^flnn gricbrict Šilbftm Čifermonn,
72 3. «mmp Ģbitb gclicila^ Sort^frl, im 3. % Ungd. pcrft. ©o^n dtti^tl,
1 t. graulcin 3lofaIie ©ertrnb gaflcna, 69 3.
3ati>hU».t fflirfL ©taoMralt) aicranbfr bon Otrn, 70 3. 8ro« ®ott-
licbr ^lat^ grb. Stttn, 61 3.
^crtrubtJT. : Aaroline ©(t^neebac^, 9 ©t. grau 31f( 9)?effid. geb. grep,
im 55. 3. ?lrbcitfr griebritp maUat, im 62. 3. ļiau ^IcDp jfaroiine ©ultan,
tttb. ^JliītftMn, 24 3. grau f^orgarrlbe SRuUtbt, g«b. Sficr, im 57. 3.
lr»ib Serniarb ©c^utfa, im 7. 3. 30^11 arbib Dfmif, im 2. 3. «urt J^ep*
bor Irromonn, 7 gabrifarbeiler $auld ^urrit, im 34. 3. Silannp ^ortf nfla
Caltin, 6 ^. (5Ifa iforolinc itatbarine 3ttr9f"f«'^'n/ 2* 3- Saumeifler
3Qfob 5J?QltiN, 46 3. (Snift 3afob SRuboIp^> 2lboItin, U 3.
3efHd*5l.: Jopeiirermcifter 3obann gubmig Sorbe^, 67 3. ffiolbemar
Sntranber jtofaf, im 4. 3. graulein (Smma ^obt, 28 3. .Raufmann (I^rifiop^
SBil^clm |)fibemann, 45 3. — >2t. >3)rattl)Ait;^mbeordbni$: tom 26. ge»
bruar bi^ jum 11. i)?arj 49 5Serflorbenf.
^vttanni^tSt. : 3ure Sabfc, 61 3. 5fal&arine ffiil^elminc ^arif ^reebit,
43 3. arbcitfr 5tarl 55Iau, 37 3. anna 9?ofcnH>al, 66 3- «rbeittr 3a^nid
^u^pol, 63 3. arbfitcr ^clfr 2lwotfafn, 44 3. 3uliannf Stumberg, geb. 3?off,
70 3. tnna ^latlon, geb. ^ulrin, 72 3. 3fl^n jJa^lomffp, 4 SW. ilaroline
©tnblmann, geb. (Sbroert, im 23. 3. (Jlifabet^ ^Jelene SBagner, im 9. 3.
lobtgeb. loc^ter ©rabbr. Dmornif 3amtc 3unffr, 47 3. gabrifarbeiter
^ 90 —
JLūQufi SBr^nrn, 34 3. 3o(antt (fbnarb ^nbriffo^n, im 7. Ti. SHofalir (Ebar-
lottc IrouUn, geb. SBa^I, 58 3. auguft Stari ^ubotri^ 6 W. Slobtrt 3uliu«
Sf^rfin, 3 SEB. 5)?artin S3{rff nfdb, 3 I. ^cinri* ?)artmann, 76 3. augufte
5Waltt>ine ©flma ©folberg, tm 9. 3. artbur $)finritt) atbolin, tm 5. Vt.
3a^n ©arin, 73 3. «leranber (Sottftifb OJrilnbcrn, 43 3. (Jbuorb SBitiin,
im 2. Olga Ottilie ^ftfrberft, tm 2. 3. gcrbtnanb gtralb garbrr, 3 dV.
'SHavtin^sšt,: Snno SBaUv 3)?att^tf^, im 3. 3. <D?oric (Smtlif fea
gflbbfrg, im 2. 3. (Jmilic 3urTf»i$, 24 3. itaufmann griebrit^ ^etnric^
Jffiil^flm etadfmann, im 72. 3. €Iff anncttf ©rffbid, im 2. 3. ©artncr
3abnid ffiibtoW, im 64. 3. ai»ine 9?ofcnbIatt, 3 f&. Ungft. berfl. Xo*tfr
Saron. grau ?ffnf @ibpoI, 49 3. Cbuorb griebrict) Aurmatbfr, tm 2. 3.
SBfber Srif* SKalbmonn, im 78. 3. mtUl Auffain, 90 3. 3obann (^eorg
5tirf(bftcid, im 10. 3. SBiltme Snna ©ilatce^tDcr, im 69. 3. gabrifarbfiter
^fter Ofolin, 42 3. aimo iKatbilbc Joubr, 3 3B. firiftop (Jbuarb O&folin,
9 3. 3anne SBoIbemor OMotin, im 6. 3. Mxl "īfliīhl O^folin, 10 W.
anna Sfmantt, gcn. ©toljcr, 70 3.
Xrinitat{6<.^.: arbeiter augufl Dittmann, im 7Q, 3. (Jlfrifbf 3o^anna
3afobfobn, 6 3». arbcitrr gubtDig @peb, 35 3. aibert aifjanbcr Stainin,
1 3. 3obanit SBilbcIm Xt(t^, im 20. 3. «Wartin aibert «rub^mann, im
13. 3- ^Poftor Stari f)einri(b gromm, im 58. 3.
>)>aiilds^.: 3o^nitf (Sbuorb ©ilin, 11 3)?. auguflt (3iin!at, 45 3.
gjfinbolb Um, 4 VI. @flma ©fbrftn, 3 3. aiibe Satborinc ^Pfterfobn, 2
Dorotbea |)ofmann, "^3 3. atreine Cmilie (JOa (Sbrbarb, im 4. 3. ©rctte
«Irin, 40 3. Cbuarb 3uliu« ^etfrfo^n, 13 3. (Jrnfl 3afob 9?ubolpb aboittn,
14 3. grifbritb (5mil 5lru^min, 1 3. fiarline «Katbilbe aufeflii, im 3. 3.
augufl eiffnf, 6 Vi.
iiuthtv:^.: 3anntd S?fbrfin, 75 3. @opM« ©arina, 60 3. SSilbelm
Ormann, im 2. 3. augufi ^ampc, im 4. 3. anna «abrfUn, 25 3. %riiķ
gjabfin, im 2. <W. 3}?attib^ ©rofberg, im 13. 3. Karina ^ariK 9 ^>?.
3»atbtd 9?offnt^aI, 30 3.
!a)farfu^s^rmenftrd>^i>ft vom 26. ^bruar bi^ )um 11. Vtār% 13 Ser*
fiorbenr.
'^eform» Jtftblft $)frmann ?ub»ig f)ubf(^fr, 64 3.
SPocĶettBetrtcĢt
fl^cif bie tu ber 3eit bem 3. bie jum 9. SKarj regiftrirtcn
3nfeftion«franfi>eiten in $Rifla.
(fd erfranffrn an:
i- i7
». • .
»».»!£•
l^ufammen
i<erf.
mnl.
ļnbl.
Tjphus abdominal. . . .
2
3
1
4
5
Dy8enterie
» .
. . . ; 1
i ) , /
1
1
ScariatiDa . ' • ^ • ' « . .
2
4
8
3
7
10
M
MorbilU . . . 'fl\f^, .
DiphtheritlB vera . , .
16
8
3
17
10
27
1
2
2
i
4
5
Febrifi puerperalis . .
1
1
1
Farotitis epidemica . . .
2
3
2
1
6
7
Pneurnonia crouposa . . .
1
1 1
1
..1. : • . Aufammcn ļļ 21
1 20
17
- 1
28
36
64
3m auftrogc ber liUrarif(^-praftif(bcn ©flrgcrpcrbinbnng tcrau^grgcben
x>on artb ur f ocltbau fiir ben Kebaftcuiļj.
i^oBiojeio ueHsjpoio. — Pīta, 14 Mapia 1896. • ,
* ' 3)iuif bc« ©. g. Sader In Wifla. * '. ' *'
Google
1
9lr. 12» S)omier«ta0 ben 21 . gKarj. 1896.
tBoctfiita* 1 mal. — ^reU fn SH^a <aM<^ 2 ??br.; m(t Sufenbun^ 2 ^bt,
50 ^^o^^ ^oibfStrKtJ i mu mU 3uf«nbuna 1 3»bl. 35 Sto'o.; ūbn f^ofi
mm 2 ^bl. «0 itop.; ^amc(i(^ J 9tbU 95 Jtop.
(15. 9?o©ember 1870 J5. Ū?cDcmbcr 1895)
ber I. SSoITdffic^e ber liU»pxatt ©iirgertoerbinbung gu 9*tflo,
©ftlefcn iii bet geitoetfonimbitig am 15. Sloumhn 1895 »oin bet), ^tftfel.
?^o(iķbem iis bett Sa^ren 1874 unb 1S75 in ber ftabtifdĶeit
5Botf0f2(J)e ber tSglid^e Slbfa^ auf mcĶr al« 200 ^ortionen p^ftieflen
unb einc bur(3&fcl^nittlic^e Žagcēeinna^me »on 12 9^bln. refp. 12 9?bl.
55 §tcp. erjtelt njorben mar, pinq bon Jtt. (5mnia ^raufer bie ^^tn*
regunfl aue, eine ^njeite S>olf^fiicbe auf ^ajjengberg ķii ercffnen, um
bie ©egnungcu ber S3o(f«fud?e aucb ber bortif^en 3)eDolterung gu*
gangUcķ macļen. grauiein ^raufer lieg ķvl biefem 8eķuf ein
iļr ac<|ttfrtrtc<L an ber gr. Sagerftrafe snb 9hr. 34 belegenci
£atif mnHoiten* %)fe atif ca. 600 ^bl. beronfdķtagten (Sinrid^tnng^'
loften fodten bltr^ fiodefte bet ben S^brtfbefilm {cner d^egenb
aufgebrocbt teerben unb fūr bie ^ietbe im Setrage bon 350 ĪRh\n,
iibernaķm bie SOrf^erberMnbnng fiir ein 3a^r bie f^nrantie. IDte
^e^^r^oM ber gabrifbeft^er fener ©egenb erftiirte jefcocb bie Sage
ber prpjcftirten jtoeiten i^oHefuc^c fur iķre SIrbetter a(8 ungflnftig
unb beitbeigerte baraufļin i^re finonjieUe Set^eitigung an ber
SBfgriinbung biefer fp haķ bie (^Sffnuiifl bcrļelben nur burd^
ein bon ber Uter5ri)d^>^^raltijcķea ^iirgetberbinbung gelDd^rted !2)ar«
te^en Int Oetrage bon 450 Min. iaOffič^t loiitbe. am 16. IDtai
1876 foimte fobatm bie gtoette Ootlgffi<ļe erSffnet tt>erbcii, beren
ilfl^enbotfiailb anft grautein (Smma ^raufer unb grau Seppemitfļiķ
gebtlbet tt>urbe. Neretu mit grautcin ©edmer bc^felt grautein
^raiifer ateicbjeittg oiuķ bie £ettiuig ber crTten ^oU^Idcļe tn ber
&ļts>mm\txa%e bei.
Seiber ertoieē fii$ ber 5Berfnc3^ mit btefcr gttjeiten 23oU0fucbe
ni$t o!« ein glucfUd^er. 5?a^^bem ber erftcJRei? ber SfŽeu^eit »or*
flber īDor, tourbe ber žlbfa^ bon Xag gu ^ag geringer, unb bas^
2:ag€«mittel, toilč^e^ im (SrSffnungSmonat 17 SRbl. 67 ^cp,, im
^utti iio(^ 13 mi. 41 betragen (atte, fteate fidķ far ben
Digitized by Google
lē^ten 9{e(ļnun0dtnonat M ^a^ef 1876, ben ^ontmUt, ntir nodķ
ouf 2 mi 74 Stop,, fiir ben !r)eaeinbcr 1876 auf 3 mi 56 ffo»).,
3anuaT 1877 a »b(. 86 i^op., Sebntav 3 mrft 2 ML
65 Stop. jc.
9^act 95ereinbariing mit bev 53urgerberbinbung tourbe bcm'
jufolge bie (2c^tif§ung ber jtoeiten S5olf«fiicķe auf ^agenSberg gum
1. ©eptember 1877 oerffigt. Dfefetbe ķatte fur ba« ^aķr 1876
etn 2:age«mitte( bon 6 9{Mn. 95 ^op. unb fCr bad ^a^r 1877 etn
2:age«mtttcl t>on 49th\n. 2^ Stop. ergebett. @o toof moft bemt nm
einen SDtffctfofg imb efiie Httere (Srfoļntirg reidļet getD^vbm.
Iludķ t€r Q3etrteb tn ber ^oltMčfi att ber ©(iķtDitninftraBe
l^atte feine erfreuli^en 9?efu(tate aufgutoetfeti. ^age^mittet,
toelcbe« fflr 1874 ouf 218 ^ortionen gefoīnmen mar, ftcUte ficb 1875
auf 213 ^crticnen, 1876 unb 1877, toaķrenb be« ©efte]^en« ber
gtDeiten 33olf^fu(ļe in $agen0berg, auf 173 refp. 195 ^ortionen, unb
tn ben fclgcnben bret S^l^fen, bi« 1880 inHufibe, ouf 216, 201 unb
170 ^ortionen. ^ci biefcm geringen ^onfunt unb ber fonftant
fteigenben 3unabme ber Seben^tniUelpreife ^atte bie li^olldfād^e gu
(Snbe teg <)aļreg 1880 ein 3)ffictt D«ii 862 min. auf|ttņ)eifen,
UfSm SDednitg bitnļ HRttiiificetig ber (1terSdf(ļ«prafttf((en 8'firger«
betbinbntig m^iičļ gemaitt mur^e.
9Rft ©enebmigung ber ^firgerberbmbung ļatte bie %^c{Ut\ič>t
roegen ber Ķcben 2eben«mittelļ)reife mit bem 1. 3}?arj 1880 bie
$retfe fiir bie ^albe (Suppenportion bon 4 auf 5 ^op. unb ffir bie
gan^c ^ub|)enportion bon 6 auf 8 ffop. er^B^en miiffen.
Qn ben S3ern)attung«ratķ mar in biefer ļeit eingetreten ^err
i^aufmann J^eobor ^ufcķ unb nacb feinem 2lu«f(iķeiben ^nic Žpo*
t^eter Silļelm (Sra^mud, bedgleid^en aucķ im ^a\)u 1879 Dr.
Svm ēčfini beg ($aļre# 1880 ļotte bie 8ott#ta<|e aiuļ boē
9bt«f4eiben ibrer ^egdinbertn, beg 9>^Siileiti (Smma ^raufer, )ii Be»
flagen, iDetcbe [tdķ beranloft faļ, toegen ©efcbaftgfiberiķaufung bca
Simt bc« Mc^^enoorftanbeg , toetc^e^ fie feit ©runbung ber S3oIf«*
fiic^e 10 ^aiļve fang mit SudDauer unb (Snergie befteibet Ķatte,
niebergutegen. $)er Žertoattungdrat^^ fa^ bie 53egrflnbcrin ber SBolfe*
fiicbe in āiiga nur mit tiefftem Bebauern auS feiner 9Ritte fd^eiben
unb gab feiner toarmen Slnerfennung iķre^ ^treben^ unb iŽBiiten«
burc^ (irnennung be^ grduUin (šmma ^raafer ^um Sļrenmitgliebe
ber erften QoUgiac^e bonfbmn Ottfbmit
%n &tflt bon 8rl. 8raiifev trot nm gtoit b. Ma in Deli
ftfldķenborftanb; biefeg Smt betleibeten fobonn Sfrl. 6cUmer unb
t!rau c. ^eļn bon 1880—1888. SDeI: Secioattunggratļ beftanb
toa^renb biefer ganjen ^eriobe au« ben ^erren 3- ^- <^cĶtoar^,
XĶ 5r;e^er unb SBil^. (5ra«mu«. Zto^ aUer 3J?fl^e unb Sorgfalt,
n)cld;e auf bie ^lic^e oerroanbt tt?urben, gelang e« aucķ in biefer
^criobe nic^t, ben ilfonfum in ber Stūčft in bie ļ'dtjt gu bringen.
3n ben 3a^ren bcn 1881—1889 influrtbc betrug ba« iDlittti ber
pro 2:ag fonfumirten $ortionen 184, 156, 190, 155, 154, 188,
140, 154 nnb 201
Digitized by Google
— 98
um eine fefte ja^rtic^e vSubt>ention »on 200 9?bln. an^uge^en, iDetdbe
mit fletDcķnter ^ibcrolitat beti)ifltgt tturbe unb feitbem x\oč) bi« je^t
gejaķlt toorbcn ift. 'I^a^ ^etrieb«iaļ>r 1881—1882 fcb(o§ luieberum
mlt einem iDefictt Don ca. 450 9?Mn. ab, tcelc^eg burc^ freiiuillige
SJeitrage ber an ber 3$oIf«fūc^>e bet&eiligten (š^renbamen gebedt murbe.
8ei biefen triiben Slufpicien mu^te bie ^lic^enteitung Doi %\lm
tcttoitf beba^t fein, bte 9ttu^^ūu»gaUu uač^ iUidgti^feit etnstti
ftrMni. 3u biefem ^e^ufe iMtrbe Ue fti^e Hn Onil 1885 in M
@outenattt M ^atītfefdķcn ^anfea, oti htt (Sāt ber SRotftalI* isnb
©eberflragc, ocrlegt, toeliļ^cg nur 350 mi 3J2letķe ia(vli4 foftete,
ober bei etner atterbtngd Dorļāgltcļen ^efcķafMIage (eiber nur feķr
tt>enig ®eta§ bot, fo bag filr t>k Sirtbin ber S^ilc^e ein feparate*
Holal gemiet^et toerben unb bie Slnfc^^affung »on SBorrdtt^en toegen
9?aummongeI« ouf ein 9)?ininium rebucirt roerben mugte. X)a«
3Birtķf(^^aften in biefem ^otal toar toefentli(^> burcb ba« Sntgcgen*
tommen bed ^errn Sleltefter ^eUmer ermSglidbt n)orben, melc^er
ber ^oitM^t iit feinem ^auļe an ber SBattftrage freunblicķft dianmt
inx Sufbemaļrung i^rer iSorrStļe gur ^tdpofitiMi Mte.
^ačļibm Ķm WM M 9}e(tnuiig0|a(n6 1887 bie hhtļtsip»
Ūū6>miaox9aū!t^t>amiņ, ļtĻ ©ellmer unb grau b. $eļn, (eiber tļren
IRiiiftritt bon biefem %mU, hfn9 fie ^a^)xe l^inburcļ mit (šifer unb
^ingebung ttertcattet, aur Slnjeigc bracļ^ten, befanb ficb bie S3olf«*
tūčfe tox einer neuen &Iamitat, benn au« ber ļai^i tev (šbi*en*
bamen getang ntcbt, ^tDei n^idig 3u mad^en, bie miiļebolleii ļunU
tionen beē itiic^^enborflanbeS bleibenb ju iiberne^men.
ļetod^ fanb fcļl(e§(id(^ ber ^orfc^tag, bie bid^er nur Don ^mei
ftii((eitoorpanbdbamen geteiftete tlrbeit fcrtan auf fiinf !Damen 3»
bcrtļeUeo^ ^intitm^ unb ber nette berftSvfte ftii^etiberftanb iButbi
0110 bev ^Domen gvau (S. iUinitf)eab sen^ grou Mtefter 9^(b(ait,
3rau Sanbratļ by ®rote, grau 0. (Sjubnodķomfft; unb iSīūvl VI,
ķdļtoarlļ )ufamme8gefe|t. ^ut Siillrung ber ^iUber unb ber 5taffe
tonrbe eine Sucķķatterin ongeftetlt, gu beren ©agirung bie erforbcr*
li^^en W\tttl in banfen^n)ertļer Seife auf ein ^oHfi oon prioater
ungenannter ©eite gur 'l^igļjofition geftetlt maren.
gar ba« 3a^r 1889 ift ba8 Slu^fcbciben be« $)errn SBilķclm
(Sradmud aud bem iBertoattungdrat^ unb bad ^2Ib(eben bed oerbienten
toitgia^rigen (^^riftfiiftrer^, {)errn Dr. ZĶ ^e^er, m regiftriren.
M^enborftnib BefUutb a«« beit ^mmr: 9taa Qt. Srmitfteab
mīl, gtoti ®. b. Sgubno^^tofff^, gvoii iDl. ^toar^, gran Dr.
SReļ^er unb ļtl ^elene ^etuc^in.
'^er tonfum fteigt ^Kec^nung^ial^r tt>urben tagU(b tsntčļ*
fc^nitttic^ 204 ^oriiofiifi bnobfolgt,. bei einer STage^einnalķme bon
14 92b(n. 4 ^op.
3m 1890 toerben bie im 33ertt>a(tung«rat^ eingetrctenen
^loei ^Sacanjen burcĶ bie 5^^^'^» ^onfulent ^. x>. Sjubiiccbonjff^
unb Dr. med. g. J^acb beļ'egt. '^n 8teUe ber au^fc^eicenbcn
i{p(ļenborftanbdbamen, grau Dr. Wki)a unb grdutein ^6ļeinč)iu,
tiMtm 9A, ^^tm^ unb gvan BUfftlbt 3m i^onftim ber ftii^e
Digitized by Google
— 94 —
ift einc ©tetgerung fonftatiren. loerben im īDur^fdĶnitt 264
^ortionen abAefe^t, bet etner bur^fcķntUIicļen jlagedetnnaļme t>on
18 5Jb(n. 6 ^op.
«nfang 3uni 1891 iDhrb bie 16oIl9!a4e tn tļu gegenmartidef
8o!oĻ M 6otttmaiii bee ®ciDer(ebereiit«, berlegt. fl(# Seitrag
|it beti Um)ttg9fofl(ii mitrbe «on ber SfirgeroerBinbung etne ait|er«
orbenttidķe @ubbentton bon 200 9ib(ti. betDiUigt. īDiefer Umtitg
unb bie mtt bemfetben gufatnmenlļSngenbe (Sinricļtung beē neuen
Maiē belaffeteti bie 33o(!gfflcite mit einer ©(^utbentaft bon 835SRb(n.,
tt)elc^e jebocĻ, Danf ber fteigenben grequenj, in ben 3^»^^^^" 1^92
unb 1893 au« ben elgenen ^inna^men ber Mčie gebetft toerben
fonnte. Pro 1891 ftcflt fid^ ber ^onfum auf 353 ļjortiottcn tagUc^,
bei etner S^agedeinnabme Don 24 9{b(n.
Pro 1892 finb $etfonaIt>erdnberungen loeber Int OetloaUungd^
tatīf, no(!ķ {nt j^fidķenbomonb }u regiftrhren. Za^Hminū 580 9ot*
tionen, bei 33 mi. 20 Štop. t>{((er (Sinnabme.
Pro 1893 Ift toieberum einc erfreuti^^e ©tetgerung M ^lonfum«
fonftatiren. i>a9 ^agedmittet erreicļt 699 ļ^orttonen, bie tdgltcķe
1^urc3()t^nitt«einna'^mc 47 mi 44 j?op., — ein JHefnttat, tt>ie e«
t)on unfever 33ctf«tfld^e bi«^>er noc^ ni^t erreid^t getoefen.
35on ben ^iic^entjorftanbSbamen ift bereit« Segtnn be»
9?ed^nung«ļa^re« grau 53aforgia juriicfgetreten. ļum (2c^(u§ be«
SRed^nung^ia^red ift aud bem j^iit^enDorftanbe aUgemetnem 8e<
bauern audb ļxan Slmitfteab sen. audgefdķieben^ toefcbe bemfelben
feit bem O^^re 1888 angeļSrt ļatte nnb bie Seituug ber ftii^e in
ber aaerfrttiftbften jHt antrat, too angefiiiM be9 fortbauectib ^čļtūač^m
^onfumd fogar fcļon bie grage bott eitiev ebetitueden @(ļ^Ue|ittt||
ou(!ķ biefer ^o\tMč)e biafutirt loerben mngte. T)ad Sertrauen,
mit toelcibem ^^raii Slrmitfteab on bie Seitung ber ūūč^e gegangen
toar, l^atte fie nicķt getouf(J^t, unb eg tear ibr befd^ieben, bet i^rem
Slu^tritt bie 95otf«fiicķe in einem 3"f*«"be gitrM^utaffen, ber i^r
gortbefteļen ficibert unb tļre gebei^Ucļe gorteiittt>i({e(ung feļr loa^t'
fcķeinlic^ erfd^etnen Idgt.
^ie groģen ^etbienfle ber Srau Kvmitfteab sen. ttin bie 9tlH*
tūčļe fanben bei i^vem G^elben in iļver (Sntcnnmtg jitm ^reii«
mitgttebe ber erfieii SBolfdtiidķe ben ftntfbmtf bet IDanfbotfoit iļter
SKitarbeiter. 3n bemfelben ģa^re fd^ieb anč^ ou8 bem SBertoattungē*
xatf} $err Sonfulent 2. (5jabnocbott)ff^; in feinc ©tette trat fpater
Ģerr Oberteķrer SBeftermonn. ©eitbern befte^t jefet ber S5ertDa(tung«*
ratb aii« ben 5)erren: iJ^otariue 3. (5. (Sd^mar^, Dr. raed. g.^ac^ unb
Oberie^rer Seftermann; ber ^fidļ>ent)orftanb ou« ben !Damen: grau
®. t>.eaubnod(>ott)ffl?, geb.aBulffiu«; grau 2J2.@c!ļitDarfe, geb.33iingner;
graulein 3ba 53erner; grau 81. 531o|ferbt, geb. b. Bt'čdtt, unb grl.
ftiara @(!ļmaT^. gfir bad 3a^r 1894 mnļ aber tDiebentm ein,
loenn audķ geringev iRiebergong bef ftenfumd gegen 1898 fonflatirt
toevben. T>ū9 £agedmittel flellte fiiļ auf 608 ^ortionen, Bei einec
btttiķfc^nittticļen dHnnaļnie bon 40 9}bln. 97 ^op. Diefe ^erminbe»
rung im ^onfum gegen ba9 ^orjaļr ift mfļi ķau)>tf&dķ(i(ķ auf ben
Umftanb ftutacfittfflļven, baf bie f&tmū^i lo&ļrenb be<
Digitized by Google
— 96 -
1803 iiodļ liemUA fonterettitod bafian^ — benn bie )todte SMīi*
fil(f»e in ©affenļof tourbe erft am 1. Oftober 1893 er9ffnet, fotnint
fomit, ba bae D^ec^nungajaljr tnit bem (efeten Sf^ocember aMcbtie§t,
nur fiir bie SDJonate Oftober unb iRe»ember in 58etracĶt, maļ^renb
tm Šrfi^ja^r 1894 bie auf Sn^t'^^ti^^ be« ^crrn d. Sramcr in«
8eben gerufenen 35o(f«fpei|eĶdufer unb am 6/ Oftober 1894 btc
brttte 9SoIf0fii(be in ber SJioēfauer 95orftabt, ©SuUnftraSe 9?r. 119,
ibre J^dtigfeit eroffneten. SIfle blcfc neu erdffneten 3nflitute toeiļen
[c^on iebt ivoiļ ber fur^en 3^^^ iļred ^efteļend, eine erfreuU(|>e
Srequeni auf unb A^bei^eit* ^ie |lDeite 9tif#tti(ļe Q. — ffit
bie bvitte liegt €iii 3i4Mā^4fitf ncčļ niAt 9er — Iļat bereiti im
^īDēiten 3a(re iļtff0 8<fte(end tiber 102000 ^ortionen abgefe|t,
cttte 3iffer, bie toon unferer 35o(f«fficbe im 20. So^re t(M 33efteĶen«
no^ ntcbt erreidķt toūx. ^ie (Sjcifteng atV btefer neuen %nfta(ten
f^eint abcr fūr ben Slbfo^ unferer ^ūč)e o^ne Sinflui bleiben gu
foflen, cenn bie filr 11 Sonāte beS O^edjnungeja^ree 1895 cor»
liegcnben Doten ^ei^en trofe ber ©irffamteit ber neuen, bcnfclbcn
3n)ecf oerfolgenben SInftalten, mieber eine Steigerung, tnbem ba«
!^agedmittel 642 ^ortionen unb bie tdgUc()e X)ur(ļf(|nittdeinnal^me
U mi 51 Sttp, betragt.
fUn 9enna4iniffcn finb ber 9otfM4e ttfiļrenb ber 3ett iļre«
8ef!eļend i^u^egangen: 9[tt« bem 9{a(ļta| bed meitanb 5^aufmami0
©aforpia 500 9?b(. unb qu« bem 92a41ag be« toeifanb ^Bflrgermciftcr*
unb ®tabtbau»5te« Robert Sungner 1000 mi Diefe 1500 mi
bitbeten ben ©runbftocf jum 9?efertie* unb 53aufonb ber erften 95oIf«*
tiidje, roelc^er, oerme^rt burc^ einige in ben le^ten ^^^^ren erindg«
ličfU (Jrfparniffe, gegentoarttg ettoo« flber 3000 mi betragt.
@rfl etn fteiner Slnfang jur (Srrcicbung be« gro§en ļkU9, toeU
(^ed \\či bie 8ettung ber ^olfdliicķe, auļ bie (Srfa^rungen ber le^ten
3a(re geftfi^t, ļat fteden milffeii ntib iveliļeē iii ber Sef^affmtg
eineg toomSglicļ eigenen, bafīenbeti MaU fūv bie SJonsM^e befteļt.
Qei iDeiterer ©teigerung M j^onfnmd toirb borotigfl^tllcļ bad
gegenu>drtige ^ucbenlofat, toelcļed Sbdgend auc^ an mefentlicļen
SJ'^ongeln teibet, ba(b nidķt meļr audreicben. Sluf ^efcbaffung eined
onberen, nacb jeber 9?icitung ķin paffenben !D?iet]^(ofat« ift njoļt
aučb fc^merlid^ mit ©ic^ier^eit ju rec()nen. <Bč}cn in ben ^ec^en-
fc^aftflberic^ten [iir bie (e^ten 3abre ift toieber^oU barauf ķinge»
toiefen njorben, ba§ nur burcb Sefd^affung eineS eigenen, ben
mannigfacļjen 8eburfniffen ber ^ciUlūčļe t>9II{g ange;)a§ten ^aufed,
mit ben erforberli^en HBirtļfcļaftdranmen uttb ^^orratl^dfaimHern,
bie SoltM^e in Gtanb gefeļ^t loerben loiirbe, i(re flnfgaben b6Qig
I» erfillleit ntib ollen ))emiinft{gen Sinf^rficļen tļred $ub(ifumd ge«
recļt 3ļu toerbem 9uf biefed ģitl mug nun mit ader @nergie Ķiri'
gearbeitet toerben, um baffelbe mii (Sotted $i(fe in abfcļbarer ^tit
i^txtD\xī\\6)cn ju !8nnen.
@eit (žrSffnung ber SSotfSfuc^e ift bie Slrbeit in berfetben on
feinem 5^age unterbrccben ober elngeftellt ttorben. Sogar toa^renb
bed Umjugeē aud einem ^otai in bad onbere n)urbe ed ermi^glicļt,
ben ^etrieb fortjufe^en.
Digitized by Google
3!i ©ttnļma ftnb tn ber 33o!f«ff!($e Bt* jum l.^eUmUt 1895
— 8rob unb 'Dai<jķ niiķt mU cumtrec^Kiet 2109769 ¥o(tioneB
toeraBfoIgt n?orben.
(So meit bic (SĶronif nnļ'erer ^ū6)i todtjrfnb ber erften 25 '^afļvt
il^reē ^cfteĶetitf, aof trclc^e mir je^t banferfulitett Ģergenft juriicl»
blicfen! — 9lttr fe^r iangfam atlerbin^s ijat fid^ ^icr in S^i^a ba«
$Berftdnbni§ ffir bie burc^ bie ^oU^fiic^en gebotenea So^lt^oten
9ūSiti gebioc^en, unb ber S)eg, ben bie ^oilM^tn loanbeln
(attcn, Ivar b(f ieļ|t ein f4t»cm imb boTiifiii»o0ar. ^ie ttefntttte
ber letteii Setntliēialļf e aber faffen tmiļmin, ta% j^t Me U^mm
(Stitloi(fe!ttng«actt fnr bie SBoIfdfiid^e fibenDimbeii Ift, itilb Icredķtigeit
itittf, bft tift^flcii ^tttvnft fi<ļct mb bortvaiteitMttt ctitgt(|fii|iif(4ctt.
t)at bem fo Ifi, berbatiteti tofr, neBeit ber mfitterliiļeii gfirforge
bet Htevl&rifiļ'praftifc^en Siirgerberbinbung, bie und hi atieti nnfem
bielfadben i^alatnitSten ftetd bereittoiOigft bie ļeifenbe ^anb geboten,
bor 3lflem ber umficļtif^eT!, auēbauernben irab fletuiffen^aften ^rbett
unfere« ^uc^cnt3prffQnbe«, ber ST^Stigfeit unferer beiourtrenben ^ķren»
bamen, burcĻ bcrcn beftanbige SBaAfamfeit afleiii bie ®arantie fiir
ftete ?Iufrfc!?tn*5altmtg be8 2lnfianbr^< unb giiffr @itte in ber 53o!f«*
fiic^e geboten tcirb, unb nic^l jutc^t ten tveuen 2)ieni'ten unD bev
getoiffenļ^aften ^fCic^terfiitlung aller In ber ^iic^e UngeftcIIten.
f^Srtoo^v^ ifl cin fjro^eē @til(f treiiei, tjiufļebenber, fetbftlofcr^
ti}eii>Ud)er Slrbeit, ba^ ^ia* geUij'tet mivb, unb ic^ glaube im <Sinņe
ber gefammten ^eutigen SBecfammIung }u ^anbetn, loenn ic^ mix
crlaube^ ļierfiit ben sDanun be^ ftfi<jķeiibovftttiibe8^ ben (fi|vnibo]iini
rnib ben gefamiitten IngefleOtnt innigften, lo&nttftcn %)anf uab
ttlifte Snerfennung (Utf)ttfbre<(en, unb gteidķgeitig bem Sunfc^e
^udbrudf |u geben, bag biefelben au^^ fiir bie 3utunft in bi^^eriger
(^intra^t unb ^ingebiMii ber Slibeit «i tinferer SB^lK^ifte txtVL
bictbcn migen.
!iDad toatte ®ctt!
9N§a, btn 15. «Membtr 1895. Nok 0- 6» ®4oar|.
Vīti U% ū'\v6ļtnfimtinU\u
iBttauft.
Domajr.: (Sugen 3o^ann SBrattt0Witf(<^. i^oilMb 3o|«lHl ^nfilt Vgra
3afL>bt=.«.: 2SU[)clmine Sivieti 2Ituia Ģartmann. @lfa ^eUne Stetmatiit.
$>erbrrt Bric&ricb ^ufi. ^^bia jžouije i>ert)^a ateii^ert. ^ugo ®tffiab ^ubttļg
Oberg. Stati (Strimon ītallei
<B(rttnb> jt. : (Smma Srnefline ^ert^a OļfoT. 9nna 3)Iarie Suning.
CHfricbe StaroUm Su»c. (Fugcn 3o&atm Ourting. ^T^utolp^ SBoIbemar Slubfībt
%nxt 9?i(tflrb t^cotoī Genfcn. .^arl ^uc^uft ?affid. ^ttfpfai W(^oel 3<annot
OMIei. «ifrrb «^t^arb ^reebitf. Boibemar Sulff. ^ai^n Shtbolp^ Stobcft^neef .
tori matb SlVa^er.
3tfn<«J(.: 9tofa(ie Vlarie (gailiet 9nna ^aroline greiberg. Sannp
Digitized by
I
- 9t —
5Dbaiirif«j||. j SBotbftnar S^avl ©trouf. (Jmilie 3u(ianf 9^Ui)). ļ^ogo
3obcinn SOeotor SJubcīi. giOv aieranbra @trauf. (?([a gricbcrife jrarelemi^.
Sannid Staii Sfibcmann. ^aul fttcian&rc Ofotin. 9HUt>a iBetonifa AufiTin.
a^aebalese ftatltC^ Slhibrnanii.
Olavt<ii««ft«t Imia IRalHibe MAnamu Saime Cfr«r Stml 9itf4.
tiffttt Hnna Sttmans. 2)on»t^«a Hlma tValioinc IRteIfen.
^rinitaft^ .ft.$ OI«a «RoHilbe eutfo. fTorie 9lofalie Snfittfi. 3MHlii
9tttbOlf gmbmann.
^aiil<>^.: jCarI Stubol^^ (Smilir Stftorta 3nngarb Saņemami.
Snna tt»inr SRo^fen, gen. Stojit. ftlata ^trmine itni^n.
SBt|fr»K.$ VMm Iffctle trlļ^at 9ert(a 2)orotM Clf«r
3o^anii €fetn. tintonie 3anfon. ^etmfite $rif4cilf(lb. 9tofat<t ^Mttoima
Jtifcmon. lana Cnia f^^»^u !Kcfp
ļ>«tri* u. iTomaft. : !ltf(^(crgcfea Ott» fBfHetm jtunflmann mit
tjftmtnc 3itUane ^Rad. StoUe^itmatt^ Siftor Hi>am t). Offipomffp mit 3ba
&o)}ķie C&rifHnc o. 92arm$L iKanfnann §rtcbri(^ SUjcanbrr ^aonud i^ietflrni
irit irofie Mc 3tcii^ 9?a(ct Ocorg Zaimam mit Vtmt SMf^minc
«alcrie «aromn t>. Solff, «eb. greiin c. ^J^crfe.
dicrtriib:^. : ^^abrifarbcifft 3at»n!ti ^^afful mit ^inna ©erumd. ^ommf*
Jtn^of gritbia^r mit dmilU 3o^anna ižcoif. £t{4>UT 3abn ^affid mit i^mma
BiftoHa 0trofKng. ^abfifatbcfltr ^eier Mrot mtt tmia 9?«^fiifoii. gu^r*
mann SRoļr) ^ujļ^eneef mit ^tnna @hirttid. Srbeiter 3a^n ®{8iim mit
itat^arinc ?lofenflTou(^. jlommid 31nd ®iaube mit £ci^ne ^urban.
3efii«»*.: @£5u^ma(^ergcfen $>einrf* l^cobor ^tffrr mit itat^arine
Martin, gabrifarbeiter (Sbuarb Saji^ mit Vanlinc Sitt^mann. £if(^(eracfe(t
Scdmanii mit Hmia foifle Sttrar, ocb. 9arfoo. Mitler $M MOm
mit ^ra^fomia 9?arimon). ©(^utmacfcī ļaķn tscfipi» mit C^orlPtlf tamlHe
IDffl. ©tOl^ ©fujc mtt Ģette (J^^tc.
3o^anti!«^^. : Scurl. ©olbat SiHe l^nĢfcIjn mtt <Sbt ^amiofotilt.
Kleianbcr 3B"'^^i^^ "^'^ ^"'^'^ i^argarettie Streņģe.
il}^artiti6s|(.: ftnec^t 3ann{d jtrnbmin mit (Sbbc Sina ©tvaiofne.
ihitf(ļ>et Wartin geibmann mit Orceta ©olbcrg, gen. ©ulbcrg, gcb. 9}((a(ffiie.
Sc^mieb 3lnd (SiHn mtt (SrnefHne Ofmiite gretmann. @(^ubma(ļct ^^^om
Haeufi 2lnfon mtt 3utie d^mma Mitina ^at^ltaln, gen. (SaHat^faln.
Srfnitatidsir.: ©(^loffergefea «riftop^ 9leibcr mit 2lnna Ottilic (iJirgctt-
fctin. ^rbriter Staū Ston^antin kalniņ mit ^at^Ibe flrbeiter 3o^amt
^ctet augufl ^l^utrid? mit 5Jiane ^ufdmtami. '^ibtofTer 3!obert ^ricbtill
Dettiof mtt taTDiinc iUitaiii. lUbcitcr ^o^onn ita^ta mtt ^olianne
9)anl««^.: 2)icncr 3afob @ed« rait Wabc eītfe ?tt)bolin.
^itt^ec^ii.: 3immermann 3afob ^ebric^ moiai flanud mit IBii-
(clmiiie Otfrotica 3mMvi^
gicform. Jt,: %gnmm ^cfaiU^ Aail $iib»^ 9. gfomm mit Dtorle
Stfivaliett.
9€tci*JI. : (^ratt leftcfter 3Ramt>t f>tntitttt Vitnt^, geb. ittemļ, 56 3.
grau ilaroline (S^arlottc -Dorotbca (^oIHerg, geKtmalb, 76 3. «^ttf
^om»St,z glorentme (žUfabetb 3rma ^innep, tO 3. jSaufmaim nnb
ftcUe^fi ber erofen ®ilb( 3o^atm $nebii<^ Wxom, im 88. 3. Cmft Sbam
Digitized by Google
9. 3. @oIbatfn»itt»e Wiaxit Btttoal^. 78 3. ^rou arUeltfr aifrantro
ed^mibt, jeb. 9{rumann, im 63. f^. ed^miebetneifier ^eter ^ibbcrt, 47 3.
SafffŪsJLt (E^nt. fMiiilInUiI aicr«iHt Mitt, 63 3.
fp^n, 27 3. 3abn 2Udj enfampf, 50 3.
3efu«s^r.: 2Jab» ©rflnbetf^, 76 3. (5mma manc 3afobfobn, 22 3.
^aric (Sbriftinr Sroftn, gfn. ©raufin, qf b. .^affnfu^, ira 55. 3. 3ba ^tmpti,
im 23. 3. jtarl Btohtrt ^^\nm\, 39 3. — VtMhāU^ģuikt^tālh
ui%: 9om 11. tiā 18. S^^ārj 18 IBcrfiorbrnr.
ļobanni^nM.: 3ba 3obanno f?fi?, (m 9. 3. gflbrifauffebcr $>finni^
^eterfo^n, 64 3* 3abn Sibbaf, 8 Tt. iRa\čļm\^ (SufiM mOftim (^ratoin,
23 3. etīMb SPtatUIbf ^ann, 4 3.
bunbf, im 4. Cs- .^arcnnc (gUfabffb ^atrtbt, gcn. ?aHt)t, r. 5)?. ^InbrciJ
atonrau, im 0. 3. 2Lcam ^Parofffi, 39 3. (flifabftb 2>orotbca JtaroUnc ^ķtl*
ftcin, im 2. 3. Bin^nifr»»^"» *žt?iiftopb ^filtbt, 77 3.
Zrlnirati^'^.: «rbfiter 3urT{« ©otttann, 67 3. 2Irina Otiilie ©iaffan,
9 3. 5Jrtftibn? Slmolie ©rmmit, 1 3. ©olbat 3»arttn 3dger, 70 3. «ima
%!Haxii SBeinbercj, 2 3. dmma JJtotn, 26 3. ©olbat «ari 95erflmann, 50 3.
arbeitfr affartin Žlbiup, 67 3. arbcūcr ^rūn ?a«monn, 39 3. iJiariiii
Sforan^cr im 3. 3. aiejranber SBatlfrifb ©t^ablomff», 5 3)?.
^vlMt*: ^o^)(xxm ^tintičf Srr^ftn, 4 9?. 3ulin^ Seitret, 7 91.
BiUtķn*ļt*i 90T ber Saītfe «effl. 09^ Vttitm
9tattu€»WhemiiaMķk9ft wm 11. W im la 9VSr) 6 Setfiottoīr.
STeform. 51.: 3afob 3ocuboni«, 31 3. grSuIfi'n |)enT{rtte 9tifbrri!r
«finetf ©icgerf, 69 3. Ubrmac^fr 3flim atbfrt ©rf^et, 60 3.
Sto bie ttt bet Bctt bcm 10. 6id aunt 16. WdxĶ 1896 regiftnrtfii
^nfetttondfrantlļeUeit iit 9iiga.
Q^ crfranften an:
1
• •
_ 0 0
^ ^ ©
TTplias abdominal. . . .
I)y?enterie
Morbiltt .......
Diphtheritis vera ....
Tussis con'\'-nbiTa ....
Parotitis epidemica . . .
PnenmonU crouposa. . . I
4
6
2
3
3
-
2
4
2
1
2
1
1
2
8
4
1
1
3
1
1
1
1
2
. Z-:
■"2
1
8
7
2
1
1
8
8
5
3
2
16
15
7
3
7
2
HUf«mmen II 18 ļ 12 ļ 16 ļ 6 ļ 3 ļi 2« ( 29 ļ 55
3m ftttftrage ber liteiartftb-PcafttfcbeD SttcgeroerDtn&nng beraa^deacbCB
9MI ftrtlir 9oeI0a« fllr bCB Slibottrar.
4o«Boieiio A6H8JP01D. — Pāra, 21 Mapra 1896.
Digitized by Google
fRigaf^e
9lt* 13* SDomierMag beu 28. SKSrg. 1896.
fBoAennit^ ] mal. — ^rci^ in Slīga joMict» 2 3ļbl.; mit Suffnbunfl 2 mi
50 Stop.; ^albjaMi<^ 1 ff^^U rnit Sufenbun^ 1 9lbl. 35 Stop.; ubcr bir ^oft
2)er Stammbaum
^ie ^nd^l^ol^fcļe genealogifilķe ©ammfiiiig d^igacv gamilieii
fenm nnc griebridķ Silļetm ton Seķrauc^, ben !93ater M
!Di(^ter« unb ^otnpcniften Sluguft ^cintrtcļ, »ie M Se^terfii
'J)urcķ bie '^^id^tc be« irtomponiflen, bie iyraii StaatSratĶ 2Ilejcan*
brine Don ^olīnblab, geb. con SBet^rauc^, in (8t. '^eterSburjļ, loeldķc
[ic^ alē «Sc^riftftellerin befannt flema^t ī)at, bin ic^ iu ber Sage,
biefe fbdrlic^en ^^oti^en ber eiuen (^eneration ber ^ud^^ol^fcķen ge«
nealogifcļen ©ammtung iDefentU^ ergdn$en. 6ie tft audķ bie*
• Icnfge ^^iftftellerht, bie mi^ M fl^faffung meinrr Siograp^te
fļted On!e(d ^. ton Seļrauciļ vtit «ielem loer^oetten bto*
gra^^ifcben 3)?oter!ot unterflfifete, Befonberē ober tnit tingcbnītften
®ebicļ^ten unb j^ompoptionen SBei^raucļ;^ bebadķte, bie id^ gum Stļeit
itt meiiien Huffa^en fiber 21. Don ©e^rouc!^ aU i)\č)Ux unb
Sfomponift in ber „53altifc^en OJionat^tc^rift'* 1889 8b. 36, ©.553
bt« 566, unb «^Dfina^^eitung" 18^2 ĪHr. 33—38, n>ie in meiner 2lu«*
gabe ^. oon ^eļ^rautķd au0gemžtķlte Sieber. 9iiga 1892 bet
(5. Sto^felb" Dertoert^ete.
@eit bem ^a\)īt 1865 tft ber mannttc^e @tamm ber Seļraud^^
mit bem Sbičftn itnb ftomponiften in ^eutfcļtcmb, I9ie mit feinem
Smber in 9tu§(anb ait«geftorben. €r leH sinr niMļ in brn brei
1ļ^č)texn M \^e^teren in $eter0bnrg fort, mit beren ^IMeben
biefe dt«ba(tifd^e gamilie edifcbt.
2Ba« \6) ffkī gebe, betrifft nur bie brei (e^ten ©enerationen
bc9 SRet)a(fc^en 3^fJfl^^ biefeg gro^en Scl)rauc^*©tantmee.
3n felnen „8f?emini«cen5en aus dienai" (^nl. 9Wufeum 1820)
begei(3^net ber SDic^ter 21. bon 2Be^rauc^> biefe olte ^anfeaten*
' flabt aU ben Ort, &)o „bie IG^iege ber ī^ater" ftanb, uelc^e etabt
«r in potfimič^m „(iU^\en" befang, bie 9^ifo(ai @raf 9{eļbitiber
nf^en bie i9of4c« fttīHt (bergt. „!£)ie beHctriftiļd^e ^atnv ber
Ofitfce|>rMin|fn ftnSUmb^ bon 1800^1852.'' ^cvņūt 1854). IDer
Ķmļm nnb 4(oii)ionlft 9e^<i»(| Jibod^ HHnrbe tn Wļg« gfbaven^
Digitized by Google
— 100 —
tDO fetn S^ater Uolanbtfc^er ®outemement0«$oftmetfter iDar. Dte
genauen S)aten ūhtv 9. £). t^on Se^rauc^d ®eburt, toie fiber feinen
2:Db, finb bcti ftircļenbfi^em gu @t. ^aUU itt 9Kga nnb )it €t
^attļ5ii« in I)re<beit entnemmen. StCrre 9taibTi<lļt ev|iett ii^
burcļ bie freunbdc^e SSevmittelung bctf bdamiteii Gdķnftfteller* Dr.
!Der flro§e poetif(ļe īflačfiūi Sel^ron^ē, tDetdķcr nacļ be«
35id^ter« iobe (f 1865) in ben ^dnben fcine« greunbe« ftari
^onftantin i?rauntnfl« (geb. 1792 «au«fe, geft. 1873 in 2)re«bcn
at« fiDireftor be^ iķiftor. aKufeume) befīnbet ft(!ļ ie(}t in ba
9ligaer Stabtbibliot^cf.
I. ©cncraticn 9^r. 1. griebricķ SBUljelm uon 2Bel?raud&, UtoL
®oubernementd^'īļ?Dftmctfter gu 9itga, ©taatSrat^ nnb 9?itter, tDurbe
1791 in bic bvitte ^crtfelung ber 2lbe(«''®efd?le(^t«bfl(^cr be« iM.
©ouDernetneiUd eingetragen aiē $e[i^er t>on j^rfiger^^of. (šr toac
aioei iD?a( bermaļlt, unb jmar feit bem <Se)}tember 1786 in Stiga
mit €o)>ļie 9(bertine Oefterlein (geb. ķu fbtsUn ben 7. 2)c|embec
1768 n. @t., f )n €t. ^etergbnrg ben 2b. ^nlt 1831 a. nnb
feit bem Oftober 1834 in @t. ^etergburg mit 9enigna (SļrifKne
^autt (t im a»ari 1867). !Diefc jtDettc <g§e toar !inbcrIo«. (Sx
fctbft irar geboren ju 9?ecal ben 8. 5?ctjember 1757 unb flarb ben
1. ģebruar 1838 in @t. ļJeter^burg. ^itu^ feiner erftcn (5^e ^atte
er brei ^inber (oergl. <š)enetation :iDedc6nbeni: ^eļraucļ^
Oefterlein).
II. ©eneration, t)e«cenbcnj: SBei^raudķ^Oeftertein.
^flt. 2. 9Iiipft §einrtc^ », met^vanč} , befannt al« !Dicfeter
ber „9?eminigcenjen au« $Ret)a(" unb aU ^ontponift be« 8iebe«:
„9?atž Often ge^t, iiac^ Often ber @rbe ftifler !Bauf/' termaķtte fi(5^
1813 in Dorpat mit ber ^aroneffe Wlaxk ©o^j^ie »on ©Udetberg.
©ie ift bfe ftomponirtin ber ^Diffi^rentes Dftnses ponr le Piano-
forte. Oah. 1 et 2 par Sophie de We7raach. ^otj^at bei
clnMtf 1817** nnb mit t^rem 'SJlann unb ben ftvfibener bie
j^omponifttn ber „D6ux Quadrilles, l-ere par Mr. et Mdm. de
Weyrauch, 2 de par Paul de Eriidener. !^orpat bei ©ticind!)^
1817". 91. ļ). »on ©el^rauc^ toar geboren ju SRiga ben 1. SKai
1788 a. @t. unb ftarb gu 3^re«ben ben 8. SOJarg 1865 n. @t.
(alfo nid^t: 30. 2Ipril 1788, f 1867, n>ie (^rottļug unb Xit>tU\ļi
L c. toiffen ttcflen).
8lu« biefer (S^e ftammen groei ^inber (ogL ©eneration 111,
JDe^cenbeng: ©el?rauti^*@tacEc(berg īftt. 5 u. 6).
9^r. 3. ^i'^onn (Sbuarb t>on Sc^rauc^, geb. gu S^iga ben
22. 9Rai 1789, f in ®t. ^eterdburg ben 3. 3ult 1865. <5r liNir
Obev'^enfoc am @t. ^eteHburger $oftamt, SSItniiiķer @taat«ratļ
nnb 9iitter, unb ma^te ft<lķ oiidķ ftomponilt Befannt* Son t^m
ftamnīt eine „2lngiaife" unb ein „$BaIjer" aue bem Oa^rc 1808 tn
feine« 53ruberē 3"tW^^ift «O^^j^''^ „3Jiogur!a" in ber
©ammiung: „Morceaux detachds du t^Iegraphe musicaP ^v. 13:
,iMa2arka par Jean de Wejraacli^ (@t.$eter0bttrg bei ^t(^& (So.)»
Digitized by Google
— 101 —
O. fxak mfSķcmM vAt feinen Utcf cn Srnbev iti ft»ti|evtM auf
t:onfi!nftIer<8e|Son, Stiga 1890, <B. 262 f.)* ^oļann t>ttm^Ut
ft(^ mit ter STodķter bed am 23. S(J?ai 1810 t)erftorbenen @taatdratļ0
Don SBiefenfcer, mit grt. Slnnette Don ©tefenfcer (gcb. ben 16.
1790 in JRiga, f ben 8. maxi 1842 in (St. %^eter«bura), am 16.
3uni 1812, au« toelc^er (SĶe brei ^inber ftammen (DgU ©eneration
III, !De«cenbenj: $B e^rauc^*2Bieļ enber īflx. 1, 8, 9).
?f?r. 4. 2(nna 3uUane »cn 5C3e^rauc(>, geb. SJifla ben
21, Oftober 1790, f in ^eteriSburg ben 2. ^anuar 1816. @te
loor feit 1815 imnnSilt mit i^tem ©cļmager Slle^aitber bon SBiefenbec
(bgl. fibev t^n 9R. Stttbolpļ 1. c).
III. €knctattoit, !ī)e0ctitbeit): fBeļ^raii(!ķ«€taifeIbcrg (bgC
«r. 2).
9ir. 5. 2luflufte tjon 2Bei?rauc^>, geb. ju Dorpat ben 15. Of*
tober 1814, f gu ^Dre^ben ben 1. 9^oDember 1885 n. (3t al«
ffiitttoe be« 33i(bķaucr« 3)?ifler. 5)tc (Sķe toar finberice*).
S^r. 6. Slnna Don SBel^rauc^, geb. gu ^Dorpat 1816, gcft.
1884 in fJirna bei 5)ve8ben, unuerma^U. @ie Iķatte uom 33ater
bad ^om)>ofiHon0talent geerbt. ^ou i^r ftammen bie j^ompofitionen
^Noctnrne par A. de Weyraach*' In bet ^iatmttfitng ^Mor-
ceaiix detaoh^B du tčl^graphe mnsieal'' Sh* 9 (@t. ^etetfbmrģ
bet M(( k So.) unb bie „Trois studēs poar le Planoforte
eompos^es et dddides ā 8on ExcclleDco Monsicur Jcan de
We7rauch, Gonseiller d'^tat actuel, et Chevalier de plasienrs
hauts ordres par sa niecc Anna dc VT'evrauch'* (Dre^ben bci
©erftcr k ($o.). 3n berfclben finben ficĻ meifttiirbi^e SlnUange an
bie nacļ^malige beriiķmte 33ofleIetubc con 3lt. .foenļelt.
III. ©eneration, $)c«cenbenj: SBe^raucķ^Siefenber.
92r. 7. j^atļartne ^oplķie bon ^eļ^raucķ, geb. ben 6. Dftober
1815 in @t. ^eterdburg.
92r« 8* Inita ^ttliane ben 93eļ^au(]ķ, geb. ben 20. Stobembet
1819 in @t. ^ter«b»rfi.
i^^r. 9. Stte^anbrine t>on SBe^raudķ, geb. )tt ®t. ^etevdBurg
ben 16. augttft 1831, berma^It in ©t. ?eter8burg ben 8. 5'iofiembet
1858 mit bem ^ofratĶ S^anj »on Ģolmblab (geb. in Siolanb ben
16. 3ult 1816, geft. in (St. ^eterSbnrg ben 31. ^uH 1875 qI«
©irnidber ©taat«rot^). ©ie ift bie Serfafferin »on „^rof. @i?(»an«
junge @ķe" unb anberec ^J^ooeUen (Dre^ben unb Seip^ig bei @.
^ierfon 1891).
3utn (&ci^lug bemerfe '\6i no(!ķ, baf kļ tm ^efi^ eined j^upfer*
ftidķed, eine^ 9tttflbitbe« bc0 ^i^terS rnib ftomponiften 8L
9on IBSeļ^an^tf bin. Da9 Sifb rfl(vt bon feinem gieunbe, bem
befonnten Stoler ^ait SBoget Don Bogelflein (1788, f 1868), īļtt,
nnb loar bem Dr. 92a^ev tn ^iindļen «)nr frennbltcļen (Srinncrung
*) Suf f(e bic^tete ber Sater ba^ ^bii^t: »9n augufte, att fte etn
3aļT alt «ar, ben 15. Of tober 1815; ,Ctibe4 fiinb bec @(^itter)fn unb ber
Bicnbc% eonbeibrucf r (9iiga 1815).
Digitized by Google
— 102 —
an fdttcn ergeBenen (5. 5>oflcI, Tireeben, 10. mv^ 1850" ūhet^
fimbt. iDfcfem greunbe fcļitbert SBcget unfercn 8anb«manu Sl.
unb 8ieber'ltcin))oni{l nnb Ž)i6tev^ brffeit petūļdfit 9la^X(^, feļv
umfangrei^, meff! in 9?cinf(ļ)rift fidķ jļejļt — »ie Berett« bemerft —
m ber ditgaet etabtBibfiotļe! befiitbft 9^1^-
0 t i } e «.
^)cv ķiefigc .^aufmann 1. ®i(be »ļpetr ®. 21. Serte(« begin^^
in aflcr ©tiUc am @onna6enb ben 6. 3<i"»ar taē geft be« 50*
iaļrigen ^efteļenē feiner Sirma, bie er felbft begrūnbet ļat. T)te
8eamteii ber ļahtit fiBerrei^ten i(rem betdļrten @Vf, beffen fcļlicļter
^inn ftcķ jļebe geier toerBeten ļotte, einen tDerf^volIe» IKBernen 9«tat
rnib eine pļotogropļifd^e Slufnaļme ber ffa^rif in ^onaDentftro.
3m @aa(e be9 ©etDerbebereind lourbe am SKontag ben 8.
3Qnuav ehi einntatige» ^^onjert j^egeBen ijon ber ^cnjertfangerin
Šiarl? govreft (2)?e,^ļo*(Soļ)ran), beni 25io(inoirtuofen Ci^ai1c« @rego«
rotollfd) unb bev ļManiftin ^raufein ^Oiargaret^e (Suffevt.
?luf ber ^i^uiij; bc« iccķnifc^en 2$ereiii« am 't)in0tag ben 9.
3flnuQr tDurbe bie T){«fufrton liber „bie 2$er!e^r«mitte( SRip» unb
beren ebentuelle 33erbefferung" fort^efe^t unb ein i?ommi[fion«beri(ļ^t
ilBct bie bet groft aufgemauerten ^etļučf&pUi^ev erpattet.
3m ^agendberger <S)efangberein fanb am ^ittlDMlķ 10. ^ailiMnr
ein !X)idfnHrabenb mit X)amenBetļei({gung ftatt, ber mit einem-Ooru
tragc iiber ben „^tauB al8 J^ranflĶeit^urfa^e*' erSffnet tourbe.
jDen ^Dl^futirabenb im ©ettJcrbeDerem am DonncrStag ben 11.
3anuar (eitete $crr ^cccnt 2B(abimiroff mit einem Iļ^mrtrage ein:
„ļ\ix Sķarafteriftit M mobcrnen 2)?afc^i'nenmefen«.**
3m SRigaer 5?aufmannifc^ien 33erein ^ieU am O^f'^^f^ ben 12.
3anuar ^)err Dr. 9)?. S^re^mann einen 3Sortrag iibev: „jDie UnļU
lerif(^e Srjie^ung ber 3wflf"^-"
(Sin itoniert gaben am greitag ben 12. Oanitar im ^alt bev
t9M. 6(ļtDar}$aupter grieberife b. eabter^ihrfln, f8nig(. preng. peļ*
9pm» nnb fiicķf. ItammerfSngerin, unb Stūri Šaaif, fta)»eQmfrfret,
nnter ^ttivirtung einer ©cļilterin unb eine« ^āiūUx9.
3m (Saale be6 ®en)erBebevein« murbe jum ^eften unBemittelter
iilbifc^er <Sc^ii(ev ^iffiger Cebvanftalten am ^onnabenb ben 13. 3«*
nuar ein muftfaUfcļ'beUamatorifcļer tlbenb oeranftaUet, mit mč^
fplgenbem STanj.
%m (Scimtag ben 14. 3^J"W<J^ murbc im «Saatc ber (St. 3o*
]^anni«gilbe jum iBeften ber ®vebent[(i^i(oto[cķen @c^ule eine ^er»
(oofung beranftattet.
^er in ber (9e[d^dft6loeIt tootlBefannte (iefioe S^aufmm
Hk. (Sliadberg nnb feine ^emaļtin Begingen am 6onntag ben 14.
Oonnar in boHer ^ilftigteit bad feftene geft ber gotbenen ^o6^^^,
3n ber @t. 3afobi!ir(^e »urbc om ©onntag ben U, S^nuar
bon @r. iKagntficenj bem $errn titjtanblfdķen <5knerolfuperinte«* -
benten Šriebri^ ^9Ūmann, unter ¥l|fiftena be« Oberpafttr» emr.
Digitized by Googiv|
— 108 —
iiintfliatibibat flKcjpanbef 8er9tngrfitt |am ^oporabiniift ffir Sagati'
wg erbinitt.
%m ??fcntaf| beii 15. J>;Qnitar toiitbe bie 9hi§ftcf!unn te§ ^unft*
©ereint* geicbloffen. 'J)urdj bicfctSe ftnb tiereinnatjmt tporccn: o92
8^H. bu Hop., tie 9(u«flaben befieien fic^ baj^ecļcn aiif 798 9?bl.
30 Stop., [o bcB eiti ^utui^if^"^ 205 9^bin. 70 iop. utu
^eitļnet loerbeu mug.
jDer ^erein ber Hnge^i^rtgen be0 (Dentfcļ^fn 9tetd()ed 9{iga
ttCMttjlalttte )ur geter be« i9e6iirft«tafled ftatfcr 0il(ef» II. am
n^ittag ben 15. (27.) ^nax ein gefteffeti fihr ^meiu
llitf b(V i^titnn bf» Stecķntfcļen SBeteind am IDMtad beit 16.
O^mmt ^ieCt ^ett 8f<ibt«0bfttni)eniettt Hfitļe «inett SetivAg flbet
,^trte ^ambiitget Serfitiļe ūhet ļeuitMvcitit Dott Gļ^l^ītfraten^
3um 8efitfR bet drtti^en SnftttuHonen ber ©efedf^oft be«
9ti>t(en jtreujed fanb ttn €aate ^cl Wxķ am ^hiēta^ ben 16.
Oļonuor cin ©afl ftatt, ber eine Sruttoclnnal^mc bcn 850 9?!>(n.
\f> ^c]>. itnb narf) ^>(^*^iĶļ ber Unfofiten elne» iKcttogeiointi īso»
^uj ber iSifeung fieu (2)e)elffc^aft ^jraftlfc^er tlergte am ll)iittiDD(^
t>€n 17. ^anuar fpradķ Dr. ^am)>etn „Ueber ben StudtDurf beim
Cungeucarcinom".
9{igaer j!aufmdnntfcļen ^erein beanttDortete auf bem
futitAbenb ant 3Rtttli>0(b be» 17. ^oiiiiar ^ett Dr. (9. 8o(t^ bie
gcoge: ^JIBum unb tote finb bie mtbenten totmmiMeit ®ļita4cit
«ntļtanben?"
Den Di^futfrabenb b€« @ett)erBc»ereiti0 mit 'Damenbetl^eiligung
am ^onneržtaa ben 18. 3^1""^^ cv^ffnetc $err ^aftor 5fai(^iunvti3?v,
ber [elbft in ^apan 7 ^aiļve qciant unb gele^rt ļaĻ mit einem
a3ortraļļe „Ueber baē ©eiftetMcben bce S^i^^J^f^^"*
9(uf ber iDtonat«»er[ammiunfļ be6 ®artenbau'2$erein5 im $otel
^mperiat am ^reitag ben 19. 3anuar ^ielt .f)ei'r <StQbtgdrtner @.
i^upļalbt einen iBortrag iiber ^ertoenbung ber ^lumen in
ben ®arfen".
^exx Slrt^ur ©aipab^fi, ber ļier am Orte burc^ h>ieberI}oIte9
Sttftreten )pc>(lbelattnte ļ)oInif(be <S(j(^aufpteIer, beranftattete am
Sreitag ben 19. ^annav im @aa(e ber @t ^^t^i^Kl^d^t^^
bvamatift!ļ'ļttmotifttf4en Sibenb.
gcau Vmoiie ^(^^((11» «nb $eirv 6a(iļ^ SieMtng, ^of^anift
unb t f. i^ammerbirtucfe, gabev am Steitag ben 19. ^aniiat im
<9en>erbebereindfaale ein ^on^ett.
!Der cacd. thcol. §cvv S^if^'^ic^ (^rab? tunrbe am Sonntafl
" ben 21. i" v^nfcbifivd^e burcķ &en J^errn ©tabt*
|5ropft ®ae^tgen« jum ^^aftoi^^^lbimUtcn an ber Uttifdjen ©emeinbe
(It @t. 3o^anni^J in IJiitaii orbinirt.
5luf ber ^ifeung bc3 9?aturjoiid)crbērein« am ^oiita^ļ ben
22. ^anuar IjieU ^err 3)cec^anifer Siuaļc^e einen 23crtraq ^Ueber
^i^entlabungen" nnb ^^ecr l>Docenl Dr. ^og gab ^čmeclungen
Digitized by Google
„^\xx 5Jenntni§ ber Dtinen unb 5Wftentoafle", fprac^ ferner „iibcr
^lefiofaurud" unb tļeilte fcķUeg(ic(^ „(Stļmotogtf(ļed Sber bie
3tt ber om JDin^tag beii 33. ^tmat flattgeļabtm 9erfatmti«
(utig ber teftedftiBinif ber 6t. (^ioļamtidgilbe ^ Hi imf(trtft««
mSģigev Seife na^fotgenbe, gur 9{igaf(^en ^teuergemeiiibe ge^Brige
9mt9meifter in bie BŠrgerfct^aft biefer @i(be aufgenommen morben:
bic ^cmn: S?afimtr ^apitiMi?, fiutmaciķenneifter; Slnbrea« ?Bitt=»
foto«f^, ©erbermeifter; SBIabimir @ebott), ©dļjulķmac^enneifter; X^eo*
bor Ū^enge, ^aber- unb grifeurmeifter; Ģeinrtd^ ?lbbert, @d^(offer*
ineifter; Stavl Cubtolg <S<^nQbon)i^, 3)iaurermeifter; @ufta» ļ)erbfl,
@Qttler- unb STapejirermeifter; Slleranber SBinf^arbt, iJupferfcļ^miebe*
melftcr; mtoiai aJiattoeieto, 5wiiaermeifter; ^oļann iReeffting,
@teC(ina4eriiieifter; 3o^ann ^timttang, 8<ibcr^ itnb Srifettrmetfter;
ģran) fttiiflge, ^anbfciķuļma^eniielfler; ^ean ftar( Ubin, S^aler'
tneifier; Sttebric^ ^artenfelbt, Sleifc^ermeifter; (Sugeti $!epf e, ^tmtnero
meiftet; ^ertnrt ©teinert, 3f"fifti&i"if^c»n"fter; Wfreb W(e6eti,
!Wa(ermeifter; ^o^ann 3afob ffieinberg, Onftrumcntcnmat^crinetftfr ;
3o^ann 33e^rfing, Sctjneibermeifter; ^iibtoig 3<info&»/ S^'if*»**^^*
meifter, unb ŠuOkoig l'auterer, (9d{;neibermeifter.
VNd AirdļrttgeiiieMeit.
©etauft.
9>ctei«ir.: Slfreb 3nliu0 jtunfhnonn. ihirt 3occnt9 ®rorg OcttMina.
Sctft OiHclmfiie Suguļie ^dbber. £^eobot (Sbgor Stemier. Srma
Bafff . (Sb^av Clccmei. ^cfimia tUcin^nbi. Igtic* flalKIbe «fife B9xmn,
Com>jt.: ©crtrub %\ta (fbit^ «S^Icr. augufte ^tat^arinc 3?f(f. ftari
3uUutf ®n9£j. 5llicc 3dgermann. granj ^crbert Slbalbert $>eit)of. antoniu*
@oU^arb lEBit^eltn ®obe. ^teranbrr 3o6ann ©imeon ^orfimann. 3rnta
etip%it SBit^e&nfiie ļtūUiļnm. Sfl^fm $r{cbt<0 Saļri DIaf f^ermaim
SJnboIf 53frgcngrfln. ^«nrtcb Martin SEBiebcrg. Slnbread Stari ©tcbing. 2)?arv
3o(anna ^!f^axQaxtt^)t QUerma\\ī\, 9?i!o(ai atobCKt AemntUt. (SUonore SRacU
SSiftoria SiameUng. Srtļjur mč^aū aKa^cr.
3afi>Ms5(.: (Snc^ jtori ^aaā, ^auline 9bel^rtb 3)orot^ea ^enning.
Olga dū^ūhcti) ^mafie |>fliniiaer. griebrit^ Odfar 8Iument^aI. 3o^ann
Sittfim anton ©umnnn. 3u!ic SUtce Sern^arbt. ^onl f^riebrtdt> Stari SaĶc.
ftotl ^u^f. SUmine O^milte ©{abbing. gerbinanb ^ugo Slubbe. mma ttlibc
8oom.
®ertvub>^.: abolp&inc 5:ilba lorfier. tD?art^Q «aroline 8o»>^ic ^iro.
3o^anna SGBtI&elminc 3nfobfo&n-2J?arienfeIb. ^elonie 3renf ©(bigur. ijonflonHn
Čcrmann .Kact @runlaub. ^tlitta Starolint 8ranbt. SRobert 3oacbim ®Iobrok9.
IBff^rliti 3u(iud 3acobfo^n. Stari ^Bolbemar unb ātifAnt (Stifabetb 3attn!afai,
3n?ia(nge. Stari augufl SRubftt. 3a(>n Sllejranbet aroib ©olobid. 9rtbur
53fbrļtL «Kārie Striķim 3Qnfol)n. Āorl 53crnbarb JBoIfop. art^ur ©mii
rannot |}auluia. Snd Slobert 9^eumann. aUce (SOa Siofalie Obbing. 3obann
Ifreb ®tiIUi. ItMie 9Ute. ^naib gricbricb ^fnbe. Urna Sebbn^.
Stobert 8n0e. 3rnia (Smma Sauring. {^rtebricb «Bfrebber. Diga 9tata]ie
SBit^cImine ©trauting. 3abn Solbfmor |)ubbuU. Stari SBotbemar Dfoling.
3rntm 9?emd. Stifolot 32olbemai Stari ®rflnberg. artbur Stari (Emanuef
jtofaf. 9Kfofai trifiof 2;er))Qtf. 9?fmta ^ttuffne ^abebrfe. ^rrtba HmlHt
Slibner. @elma OTaria ^tge^n. «beline Siftoria unb Snna (SUfabetb ?Wifer,
dtViaiBgc Cmittc ecima 9n« |)tiff»a(icet. . lUfccb aumībcrfl.
Digitized by Google
— 106 —
Otļa Dtatie 9txitfa Sttamina, tnit> Sit^eUn Vani. ^mine %Raxtt^
3efiii*Jr.: JKarI $riebH(^ jhmrat. fNfba itatļarine Sogel. 9nna
3Tina itolma. Srtļur Gmtl £eepin. Olfla S^nnp Stubetott^ Stūtl Slrranber
SBoIbemor a^oIin. griebri* ®forg 2:of^. Šolbemar @buarb 2:fcbuf(^f.
^etei Siobert. 3onafi. (^ar Stati O^ttiotott. Siobttt ^cngrL Stoatat ^ugītfl
®i^ncibmii OliiHe flinrie |hffb{(t llina Jhntmfn. 9t)»ton« Surritf
Gf^Ietrr. ^ntid ttnanUT Serfi^. 9(exanbrr Jtorl 3afob Uppenref.
3obaiini0sJt. : Slobert Šolbemar @tp{nb«rg. 3a bn IDItfcl ©ibroert.
aiobeit 3afob ©trautmann. 3obann 3a(ob @ra^»e. ^itoiai Sllfreb ^autoa.
^Mlpe. jlorl ffiotbcmar 3:c^wtn. 3abn atfrcb «epid. 9nbrca^ (5roa(b
«rnolb abolf SBilbelm Titaut (5Ifa ©otllicbe Snatbc S3irfant. gifctte aicranbra
3o^anna @ninbmann. (Sua (SrniUe ^umberg. (SmUte 9(ma ^ebr^n. SubmiUa
fffollilbe llfitt. Gop^ie ftarotine STotie 9fio<^ Sfice Aorofine Sattto.
23«rtba flugufic ^reebe. jlarl (Sb»{n Sa^n. (Frnfl iJarI SBoIbemor ©entcno».
Xibra ^crminc unb (Smit ©ogbonoattftļ^, ^tūiūinoic. ?tna (Slifabetb Uptbt.
^etHTU^ Sbam kalniņ. O^tar ļctrr (Sra^. 3obann <£buarb ^bler. ^ifettr
OItttte SHHfnc $ri$ Cbuatb ecbi^rr. 2)admar <Eiii<Ife 3(ff Gprobie. fhma
^crminf Sergmonn. ^aura 5Warie Waful. 3rnia iJaroUnf Šbarlottc Slnbfrfobn.
JDltilie ^llfranbra iKubnel. (Slfa SKargaretbe (Jltfabctb 3cgcrnon>itf(b. dtnfi
SubkDig Siumfotojfļ^. '^Inna (Slu^bmann. SReinķolb ^Jtattin Stkbaii. ^ertba
SlIbcTtine Sabfe. (ECfa errt^a ^brftn. 8utfe ^emtine 8cirr. 9etrr OfoL
3afob gricbri(^ I5umpf. Sofob Sllfrcb S93if(bne»ffp. jtari Stcranbcr ©erbarg
<0ntberg. 3uW( ^paultnr 3onfobn. %nrd ^gltt. 2lnna 3lmalte ©traucb.
aMartiii6«^.: jtart 3obann 9Uxanber d^ren^. 9(bert itart ^prrebaif.
grl€bri(^ Sbolf Hnfo^n. Ingnfl fttmatOL tBcrncr jtalntng. !Dotc
<5niilie ©ubbrid. Hnna ^^arif 3umniifid. Jbeobor Otto ^tflou. ?lbelf
SBilbctoinc ^Iccberg. SBolbcmar ffitibcim Mupgid. |)tinrid> (Sbriftopb 5)?ifffl-
^ein. Silbelm i^^attbird @trau^. (SUfabftb ^tlba etabl- <£ltfa 3alii]nnc
^eontine Sagner. ^eter Gbuatb 9^f<^^ Slbamfo^n. t)oxa dmilit Hnbcrfo^n.
3rt(ab SRobcrt ^abmit. (Smma ffitlbelmine Slunin. ^arl Slleranber 2lr»tb
^egoToioi^. 3nna (SUfabetb Segau. @uf)ap Siobert 5{(ingenberg. pUQO (dufiao
^cļimann. S^ifolat 91bert Stirmann. jtaroltne SUbe ^arie Obfoltna. 9{uboIf
Ottotar 9tobf(^ufa(nd. 3o^ann gricbrii^ 6ilitlae. Sttifiap 2;beobor ^aufmann.
^>aul«»4t.: 2lnna ©crtrub 5{rfif(bniann. 3li(barb |>cinrt(b 5tron({J. ^atob
3o^ann flUjranber ^ambebr. ^uiii grtrbricb italnin. (SUfobft^ itaroline
9llrxanbTa 9?iffrr. ArifKne 9Nfto 8nfff. ^Hitba (£(tfabtt^ £ubtf. (SrnefN
Stfibrmar Sibpolb. D^īat ^atoh ^urtn. (Sbuarb Soutd Otto (Sfmanii.
finna (gmilie Dubm^. Submig 9iuboIpb griebri* Scprotb. %t)tīia geontine
Žrrmann. ^eter ^ugufi Jriebcii^ VlūSltt. Stati m{t)tim ^^bolin. ^Zartin
bnaibftafon. 3obanivSolbcnaTftafh<it. f>crbtrt 3ul{a0 SBoIbemar Sci#fttt.
imiia Cmitte ©rfinberg. aiice 8(ta ^argaretbe ®rof(^. itat^iinc DttIHe
^mr. (Eugen i^ail ©(tmtbt. Stfreb 3o^aiiii Solbcmat SKUlcr,
9ief9m. St*i Stiaxa Sugufie Seif.
tlttfse^otat*
9>ctvi« n. iTomaJt*: jtommid Stati gdcbdc^ SU^cUn Seper mtt
eopMe 3aflf. Botlbramtcr Slp^on^ ftltjeanbn aiobctt »• gctting mtt <i(if<i«
hftp |>(l(ne (Starmer.
3af0§l^«t Irteilfr Otto Ckiot mft 9f{iraa Sfortinfo^n.
$eirttub*Jr.: %i\^itt mttti Suguf} ^tobfen tntt Sttiftint 9lobftt.
3o^antti«*5t. : Mtittr 3ur9e Sren^ ^alob mtt Stapi\<^t* @tatt'
mei^ct 9{axtin ®^autoa mit 2>a^rte Samenetf.
«lattiii€«Jr.s tiķtrt Snrritf ^(a^Ktf mit Chigcirie Anroline fTot^e
'Jtefornu il.: 9{a{i^utcn«3ngciiieni Cboaib Stt$ mit 9)Katt(a ibcl^ctb
^dflguidcr.
Digitized by Google
— 106 —
^omtSt.z SBit^ctm Sllbert SŪSoIbemar 53obft^, \m 4. 3. ©artner (frnft
©eorg @(^alt/ 67 3. |)audrne(^t 3<>^n S%o[(^ufaIn, im 33. 3. $?ax f>rinn(t^
53obftj^, 5 3.
3aff)bi:^.: Scr». grau ^la Slcinfeft, grb. ^{ppinger, 45 3. 2:6pfer-
gtffU 3o^flnn Danicl atamfo^n, 44 3.
«ertrubr^.: stari f)frbcrt 2cpp{f, im 3. 3. J^rauletn (īffa ©crtba
5)ul(feit, tm 22. 3. ^etcr 5fiifoIai Sapurt, 6 <W. ^ctcrd SBi^ot, itn 50. 3.
anne «Norgoret^c Sfbrjtn, 7 W. Srbf itcr ^eter O^folfa^jc. im 65. 3. 3unfl'
frau ^aric Smilie @opbie ©imon, tm 24. 3- Stnna (ībarlottc Sgtit, ira
2. 3. 2:if(ttcr Slbolpb 9lifo(ai S6f(^>, im 61. 3. Ottilic eiifa Uppi^, tm 4. 3.
Sruno Hleranbcr SBoIbcrnor 3njfa, 1 3??.
%itU, 19 3.
30tianntdsft.: 3ob<tnn SHuboIf 3<iunfem, 10 S)?. ^otoiffta 9lutben«
berfl, 17 3. Sibfa Sugenie 3)?argarftbc SJirfenbaum, 11 W. Suņa amolte
anterfobn, 5 H)?. «otbarine Saljer, gcb. ^onborf, im 46. 3. arbriter 3nbrif
3Biacrt, 45 3. «rbciter 3)?atib^ Suplcbn, 55 3.
9Martiti«>ft. : ^«ter Surfabn, 54 3. J obtgeb. ©obn ^ilM, ge ti. fBe Im.
Jtoroline ?ibfa ©aliba i)afful, im 7. 3. gSrbcr ©eorg (5briftopb 2Bif(^)ne»ffv,
69 3. «lit>c anna ^pafful, im 9. 3. €buarb m^fti Ibfobor ©aOiimd, gen,
^ūute, im 3. 3.
?>aul«s^.: aUonort 3J?t(beIfobn, 69 3. Slibe $)elcnc «aibc, 11 "SR,
Stūi^farint OHiiit ?cnjf, 3 2:. ^artH Silbelmine Suliane S^bel, im 2. 3.
Q}rarfuds^rnienfird)^of: 3 Serfiorbrne.
9teform. ^t.: 3Qbn a»af^uifo, 1 3. 3afob 5Wafbuifa, 2 3.
uber bie in ber 3eit bcm 17. btd gum 23. aWarg 1896 reglftrirten
Snfeftlon^franf^eitcn in 9?iga.
. • crfranftfn an:
1 *' *i
•< • Ci
— M
jufammen
mnl.
toiL
....
f aut.
Typhu8 abdominal. . . .
1
_
_
1
1
1
1
1
6
7
7
8
12
20
13
6
2
2
15
8
23
Diphtheritis vera ....
1
1
1
1
2
Tassis convuleiva ....
2
1
1
2
Parotitis epidemica . . .
3
3
2
4
6
Pneurnonia crouposa . . .
2
2
4
4
jļufammcn
16
17
14 1
12
- 1
32]
27
59
3m anftTage ber aterarift^'proftiftben ©urger»erbinbung bcrattdgeflcben
von Slrtbur ^oelt^au fiir brn Stebafteur.
JI,08B0jieH0 iļeHsjpoM). — PHra, 28 Mapia 1896.
Cioogle
9tigof4e
® t a b tdla 1 1 e r.
9ir» 14 a>wilta«ta8 ben 4. f^Mrit. 1896.
!B5*enmc^ 1 maU — ^r«W in Stiga (A^ii^ 2 9tb(.; mii Bufcnbang 3
Ml Sttip,; Hlhmx\i(S> 1 Stbl.; mit 3ufcnbang 1 9tbl. 35 Ao)).; fibrr ble ^ojl
2)ie ®ef^4te htt 2)iiiuAir4|e jk Miga'').
!Dte(e Stitč^t toatb, l»ie Rii880W melbet, bom ^ifc^of Albert
im Qa^r 1204 Sauen angefangen, unb Kelch fagt in feiner
Chronick fte fe^ im 3a^r 1206 eingetoe^l^et toorben. ©iefe atic
DoTH'iiirc^e, tcet^c eigentlic^ bie ©t. ^etri*^ir(^e ober (5rg6tf(iĶ?f'
lic^e Šircbe tuaķr, nTU§ nur toSnige 3aĶre geftanben Iķaben, benn
tDeil Die 9ieue ober ^^''^^ ®riJ§er tterben (olte, fo n>arb f^on im
3aļr 1212 bie (^tabt ecmeitert, unb etntķeii ber iBorf^abt, ipel^e
bnrtjķ eiii« 8eler(i<ļe Proeesnon ®eifil(i(i^r unb Laien am 2iage
Jaoobi beffefto (l;a(vff efncitt IHoftev, )u Gapitelsļ&iifent mib
jur !iDom'^tt(^e fel^ft eiiigelie^^et tourbe, }u biefeni ĪRenm ®MuU
in bie 9?ing«3)2aner gegogen. 92a<lķ dnem ^riefe bed ^ifcļofi
Albrecht bom 0^^^^ 1211, toarb benen bafelbft boriķanbenen
īDeutfd^en unb Liven bet? Sonnftrafe angefagt, i^re ļJlfi^e ber
9?cuen Slirc^e enttoeber ju toerfaufen ober mit anbern ?la^en, bie
iļnen angetoiefen merben folten, gu bertaufciķen. [!Da aber im 3aļre
1213 eine S^uerbrunft ben ^au^ttļeil ber @tabt oergeķtte, benļenigen
neķūiičf, ber gulegt mit einer SJ2auer umgeben toaīļt, fo loarb bur(ļ
bifffelBe an4 bie t>9m4tisd^ in bie Sfcļe gelegt. ^ai^v i^m
toibetļcTftedimg (&|t M tti<!(t BefUmmc»» fllCtiii allcc tMļvf(|eiRad^«
feit ita4 biftiv He I0o(l bdb tn iļren bodgen @tanb gofe^t. 'I)er
(St^fer ber <S>eifjt(l(ļen unb bic Laien, fo mit bad ^erbeVeUen fo
Dieter grembe unb $tO®rtmmen aud t^tommen abfi<|ten^ unb bie
tDoļ(t§dtigfett bēd bamaļtigen ^e\taiiex9 gegen 5(ir(!^en unb il^re
fieJ^rer, trugen uttftreitig gu ibrer baibigen n)ibcraufbaimng ba«
meifte be^.
^ermacķtni
(5« mangeltc bicfer ^?irc^e anč) ničft an tro^ttļ^atigen
'ļen, benn im ^affv 1237 fdķenfte ber $abft bem SRi"
oifcķen ^igtļum aUed Sanb in iiurtanb bon bem ^eere an, bie
Windaa ^inoiif M Mfin, m9 bie Aboa in bie Windaii fd(t,
fcrner Me Aboa (inonf M on fļm Vit^ptun^ mib bon ba in gi»
«aber £inie M Kokenbnsen, jļebodļ o^nbef^abet bem €ftcibt
Sorfiebetib» lUtffat^ i^ ein tiuijm aui (S. Scrgmannd) .^crfo4 einer
Inictt ®t\C^i^U ber Kigaft^ra etabmctfv*. 1792, «tt einieai Bn»
Mn [—i vefi»* Sbftiibcniiigai (— ), locl^e >icr g(lnni|ci«bnd fbib.
Digitized by Google
Patriinonio. 3«^r 1252 fcļ^enfte ber 53i[cj()of Nicolaus eben
bcefer Stiič^e fcen ^atben SlntĶeil in Semgallen j^ur žiJergebimg
fetner Sānben, bamit ber ©ottedbienft tn berfe(ben Žag uttb 92a(ļt
ge^alten iDcvben fottte. S^n neļrcreit <S^efd(fen^eii unb 9enR5i(t«
niffen, beren abev getDiļ nidķt tD0nige getoefeit feļ^n nJļgeti, fčfwigi
bie aeltefte ©efcS^i^te.
(grft im ^ai)x 1421 f5mt einc 9iac^ric^t bor, nac^ melc^er bet
3)Jagiftrat ber 1^cm=5?irc^e eine ®oIbene mlt ^erlen bcfe^te Monstranz
au^lieferte, U)eld?c cine ©emiffe Wendele von Fitkewe, bte nun
SBerftorben toalļv, ber ^irc^e cennadjt b^tte.
3n einem iīBviefc: Gegewen to dem Walke na Godes Ge-
burth MCCCC. Jahr, darna in bem 24. ^a^re 1424, up den
VIII. tag na Twelften, (bie 12 tage finb bie erften folgenbcn
S^agen na4 W67Dachten, alfo toivb biefev 2^ag auf ben 14. Jannar
faOen) betoiHigt bie @tabt nūč^ ben Sobe betf ^eer«!Rieifler« Siee-
fried Lander von Spannhcim cine [ķc gnerfannte @trafe. &
ffattt fičf neļmlic^ jQ)if(ļen biefem {)eer3)7eiļltet anb etnem ^atfļ^*
iļevrn Hartwich Siegewert9^) cin ftreit er^obcn, unb ba erfterer
bfJ^ biefer ©elegen^eit ben IDegen jog, erregten bie 33iirger eincn
Slufftanb unb jogen bie groBe @turmg(c(fe, (ief in be§en afle«
o^ne ^(ut^Dcrguffen ab, unb ber (5r^bifc^cf Johann Habandus*),
ben bei^be ļJart^el^en jum fc^ieb^ricbter ernjaķlten, legte ben ^urgern
eine ©trafe auf, fie folten neļmlic^ ^dļrlic^ entricķten 12 'matt
92igif(ķ EvL^ Gaides dar Ehn Islike talde Marek en Sik holden
8ol, Sodven Lotli i^elnes fines Loodl^es l^lTers» edde de Warde
davon Tho ener Ewigen Vicarien in ottter lewen Fnien Ehre,
ia den Dam der Stadt Rjghe.
©pater nS^mtic^ um« ^aķt 1451 toa^lte ber 3Reifter, e8 voaļt
ber 38fte Ovben^lmeiftcr Heinrich Vinckc von Oberbergen [\čļ
feļ^n unb feiner Sf^ad^fontmen ^egrabnife in bem (St^or ber SJircbe.
'^tx (5rjbifc^of ^robft Dechant unb Capitel bebancfen fic^ ber
rei(jķli(^^en e^rbaren J^eforgungen, bie ber iOicifter ber i^irc^c unb
bent Capitel gu eitiem ^a^rttcķen Segrabnt§ gegeben ķat, unb ber«
[ptūčļen, folc^e 8egrabni| jaļrlic^ nit affev ģietung far ben Steifier,
ffilte BvtfUSķm unb Sta^bnnmen 31t befteuen. %on biefem 9e«
grabnig i^ ntdbt bie ®edļtgfte (Spitir. tiue biefen «ihiigen nodķ
Dorķanbenen S^ad^ric^ten erfie^t man, bag ber 25erm6gen«juftanb
ber Ūivčfz in bea SleUeften ļtittn ni^i msbebeutenb geloefen fcļn
li^nne.
3m ^ūfft 1547, ben 21. 9Ka^ am ©onntage exaudi entftanb
burcļ^ UnDcrficķtigfeit einer Siirgerd Xoč)tex, toeUbe fūr iļ^ren īŠater
SBad^S fc^met^en folte, aber babe^ einen 3ungcn (SefeDen gu fprac^en
ļatte, ein geuei tn bet SBorburg, īDoburc^ audķ bie ©cļ^dne Bpi^e
M i)m*iķimt9, «iele Itmi» unb gtadķ^^peid^er, bie 6ttft^ga[[en,
ein Šļeil bet 5tanfnian9ga|Te mtb foft ntte aft Don ber fitobt ab«
1) f)arli»idj eegcfrieb (©egeftit). Cfr. i>. 3. »ātļ>Wr, 2)ie Sllgifc^c
Siat^ttnte. 9Uga 1877, 9tr. m
Digitized by Google
— 109 —
«getene !Doļinļ<iufer, in raudķ aufgtngen. ^et^m @(ļmel|ett ber
fcrofcn &{9āi i» S^nnn, foH, Jfirgen Helms m fdnet (Sļronitf
6e(an)itm loili, etn ^alitoi bnviļē ^tnUht tn ber j^triļe unb @e49
Saben ttef tn ber @rbe gefaļren feķn. T)tefe9 befd(|&bii)te ®eb&ttbe
ma^ tm 3al^r 1549 f(^on fo toeit toiber l^ctjļeftclt, ba« om Wey-
rāchtsT^pft trr (^ptfc^btenft barin fļe!ja(ten m?rbfn frnnfp. 155T
• fleftaiVD titr (ir^biid^of t?cr @tabt bi« ciiier ^iiigmieinen Ittrd^en»
S5er(amlung bie 'i)em^.Qirc^)e ju, bafiir fie 3 ^^^^^if «oc^ einanber
ia^irlic^ 6000 aT?arrf, ben 3:ķa(er aVg Warcf «erecfenet, net'en
folten; Don toeUljev ^tit ab, ber ®otte^Dieuū l'iotestantisch havin
geļalten tpurbe. 1595 loarb er^ ber^aļn unb ftnopf auf bem
^lUm tļmm aefe^t, ber Umaķš 9782 9ttļ(. 3 iERartf 9^ig{fc^
gefoflct iatte. gār bie Orgef, bie toaļrffļeittftdķ taOf mti btefe Rt\t
rrbouet murbe, ^nb 5^ mīļL 3 ilRard riglM ettiigeti llTten
Uļrfunben bere(|net.
(3]?plcf)e <^trpttfnfpitcn ilBcr ben Bcfi^ ber .^irctr flrbrrfdjt ^aben
mdgen, fiebt man unter anbfvn aii^ citiem i^viefe b'riedricli Rnrt^ch
Provinciai M Jesuiter Orbene am 9iat^ iirtb ©enieitie, tDorin
pr .iļitm Beften ber Stabt biete ton feinen Orben betoeift, bie Jcsuiten
ķatten fciu 9iecļ?t an ber 5)oni'Hiic^e unb in toelc^er ort ba« jus
patronātus regium Beftimmen fe^.)
1614 ben 7. 9}obentber fuļr itoat ein I31it^ftralļ( in ben 2ļurm,
bemrfadļte aber feinen @<!ļaben.
Unb ittt 3a(r 1629 ben 14. ICuguft }erp5rte ber Q(it ben
Senger an ber U^r unb bie Slafebargcn ber Orge!.
18'i3 tDurte ba« Oberbad^ mtt 5?upfer pebecft; 1641 fc^endte
ber Doctor Juris Hintelman bie ^on^el. 1666 unb 16« j crbicU
ber Zļnm no^ migt ļittatļtn, einen Umgang unb bergolbete
I^n8pfe.
1700 ben 27. 2iugu)t tourbe beJj ber ^dd^ļiļdjen 23elageiung
eine 33onibe oon Holmerahoflf in bo« ®ctt)6Ibe ber Schloeperschen
<Sa))eQe gemorfen unb i^erftSrete ed gani^tidķ.
1704 iDurbe ber Stnepf ber Dor einiger 3(it anf ben fttr^tof
gefaflen tnaļr, Pieber oufgefejt.
1707 ben 11. (?) 3uU? (31) na*mittQg« fur ein SBU^firalķl
in ber Orget unb bcrurfa(iķte Reparatur tjcn 6rK> ^itf). 3" ber
^elūgerung bon 1710 titte bie ^irc^e au§erortentlicb, īrelcbe^i man
febr U\č)t baraud obne^men taint, ba§ mč) be^ (5^cncra( ivelb^eig*
meiļteržJ Bruss ^ieridļ^t 8600 ^euiben in bie @tabt c^ptrorftit tuurben.
1755 ben 1. Sluguft abenb« um 6 U^r fu^r eiu 2tral;l iu ben
St^urm, befc^abigte bie ]X\)x unb bie Orget, ^evfti^rcte eine 2lrmen
W(ļfe, einige SemSļtte nnb onbere 3icratļen.
1775 matb bie ^pi^e M S^ļurm abgenomnten, nnb nadļbem
$a^n unb ^nopf aufe ^lene m geuer bcrgolbet tearen, ttnrben jie
1776 auf bie 52enerbautc 9'2icbrigc ®pi^e gefejt.
T)a btefe ^ircbe e^emat^ bie .Ģ^J^^^^ii^"^^ gciDefen, fo befvīnben
fid) o^ne 3^^^??^ bie 3)?ercftt)firbigften Documcnte i^pn ti^eld^en je*
bO(i^ biete 2:^eiU tmč) bie ^ett, Z^c'd^ burc^ Me iButt? be^ bnm* y
mcn $5beU Hnfanģ ber Keformation ^erfti>rt U)urben.
Digitized by Google
— 110 —
ait)eigen bevfdķiebenev $anbf(ļdften «tan, I9e^t# mit ber 8e{m
ļSķt 1451 angefiitrteit d^a^ricļt ilber etnfSmt, bte (^rabmSļlef
ht9 $eet3)?eifter4 unb me^rere (5rg6tf(^9fe ļier on^ļetroffen, bon •
benen jego nitķt me^r a(ē jtuet^ iibricļ finb, ne^mti(^ be« Šrjbif(ļ>of
Meinhard im (^^)cx ^ur rec^ten ©eite be« 3I(tatd unb bed (5rj« ļ
bifd^efS Wilhelm von Brandenburg in bet 23utten Sapefle ober
tn berjļenigen Sāpētie, in toeld^er e^ema(9 bte $abft(icķen Q3uUen ;
terlefen murben. !ī)iefe4 le^tere ift noc^ unberfeļrt, ba^ etftere
baaegen iin ^aļr 1786, ba bie j^inļe imDenbig gereinigt msbjie* ,
tDctfit iDiirbe, feitifr ®ot]ķif(ļen ^i^rati^^ii ksaitit noTbfii. SDtatt
finbet eiite gtnane 9l6bt(bung babon in Bergmanns $iei>15tibtf(!ķer
®efc(fidķte. 8ei^ ©elegeitļeit biefer Reparatur toarb ančf bad fe^r
9Ue al fresco ©ema^Ibe ba0 O^^df^^ (^eridķt in bem ©etuģlbe
fiber bem Slttar iiberftTi(i&eti, ein 9)?arniorne8 tjon Drejlingsches
Monument, iceld^f^ pc^ im S(|or befanb, unb Dicle anbere WapeD,
bie noc^ in ber 5?ird^e ^ļerftreut ^ingen, ouage^oben. grfi^er tparen
f^on mele Inscriptionen auf ben ©rabfteinen tutčļ ba« Dfterc
Betrdten unb burc^ bad 9{ud^eben bet^ Seidļen ^egangniffen unfent*-
iičf geiOMtoen, iqt ift !etae me^r gu (efen, ba bie ganje 5{iY(iķe mit
^rettem onlgibiclt toerbett, Diele 9ite Wapen tomen fdfton e^emaie
(evaBgefatlrti, bie (S^rabftStten ber audgeftotbenen SoniiUen an aii«
bere oerfauft^ toelcļe bte borige ^č>x\\t audķauen unb iļr Wapen
unb 92amen barauf fe^en Itegen. ^uf biefe 3lrt finb bte ^etteften
Monumente Unter ©egangen unb efi finbet fidb au8 bem 13*^" 3a^r«
^unbert fein ©tein me^r, ed mii§te beru fe^n, ba§ ba^ ^einķorb»
We 33egrdbni§ in bicfcm 3aĶr^iinbert oerfertigt toorbcn.
2luc^ in ben (Siingcn toaren e^emol^ 53egrabniļfc, toic e5 bic
ottf ben Sugboben (iegenbe ©tetne ben)eifen. Sluf einige ift eine
Lilie eingeļouen, toe(4e6 M Wapeii M etenutfi^ni !Oonu(Saii>iteU
imb ieio M Wapen bev Hkiļt ift.
[®eit bem 0<4te 1650 Bie jum Qa(re 1786 finb biefer Stitčļt
burdķ (5Ķe*pacta unb Testamente 11148 9?tĶ. toermad^t, toie biefe«
bif im Sirc^ib bed Sai;ļfen<®eri^td befinbli(ļe ^lidķer au^meifen.]
I)iefe« ift nun bie ©ef^ic^te ber Dom^^ircķc unb bie Set* ,
Snbcrungen, toelc^^e fic^> in einem 3fiti^^"ine Don be^noķe 600 3a^-
ren mit berfelben iugetragen ^aben, fo ciet man bon benfelben au«
oUcn Dor^anbenen Documentea unb Archiv-9?ad^ric^ten ķat ķeraud»
finten, jufammentragen unb ber D^acļtoelt jum beften ļter mit«
tļcilen f Smieti»
IRiga, bcii 241^ JDecemBīt 1800»
Oo^ann iD^icļaet 9^t(^ter,
Sorfle^er ber Z)oin«jtir(^c.
(SRomifciil^t in i"* aaf ber atigoec &ohi^mMķtK)
3um 53eften ber <S(^ulcn unb ber Untcrftilfeung«fo(fc be« 1818
gegriinbeten Stigcier Srauenbereind fanb am jDindtag ben 23. ^anuar
im @aa(e ber iDZuffe ein 3)<{aelenbaa ftatt, ber eine IBruttoeitina^e
Digitized by Google
3nr
I. mr
II. „
tL „
.5- "
I. ©ifl:
U.
O^e Hii
O^c tu;
%9tūl bi
» »»
w ##
Digitized by Google
tu u 01.13$);
O
3
n
rt
ra
■s>
o
rt
s
«*
3.
o
rt
»
♦»
s
««
O
etftot
CP
<•
s
«»
n
p
31
o
<-c
3
n
•<
P"
P
r»
?
««
r»
?
»»*
?
*
3
•
«
?
3
ro
n
9
3
^»
S
r-
-u9Bia
*ItiU{ni
.opq«
' «di
w
r#
1893:
95
«r
1892:
137
n
»#
tt
1891:
152
n
#/
.1
tt
1890:
140
It
.. . . ^.^^ijM^}i£3Mi>'^ ^:> Digitized by Gb6gle
— 111 —
toon 1808 5RB(n. 45 ^op. er^aB, toot>on nacb 3(^^^ug bet Unfoļtea
eitt JttUcgminn »on 1577 &ibUi. 75 ūop. DabUeb.
ber am ^iit^og ben 23. ^anuar ftattgeļabten ©enevat*
Ofrfaintiilitiii) M Zt^n^č^tn SBereiti« tmirbcn oetDaļlt gum $rafe9:
^err 3n{ļenieur ®. ^crfo»iu«; pm SSke^MfSf e« : f>eifr Vrofeffo? 8.
M Sobpdfi; }um@ēfretar: ^err^afc(tnen«On0^nicuY O-ģletfc^eT;
jum Saffiner: $err gabrifbeft^cr 81. 3Wfinbef, unb jum 9?ebafteitr b«
2luf bem 5)iefutirabenb iin !}^igaer ^aufmannifcbeit S^ercin am
9)?UltD0(i& ben 24. 3«n"*ir ^atte bie 8eantn>ortunfl ber grage; „3ft
bad (^tubium ber fDinemonif |u einļ^fe^Un?" ^ert Seļmann
ubeiuoiiuiini.
3m ^agen^berfler (^efangbefeit ļifU om ^itttDodķ ben 24»
3antt4v anf bfm j)i0fiiHvab€iib titit ^amtiibft^iUguno ^evt 9?,
Silcr eineii Sottrag „^tettttn unb Seiben'einet ^mife".
^m ^onnerdtag ben 25. 3^n^t<i^ A^^en tm ScļtoarjļSupttr*
faa(e Slmade 3oA<^tnt unb @allt) ^ieb(ing, {)of|»iaHift nnb U U
ilammerbtrtuofe, ein jmeiteg unb leļ?te^ .^en^^ftt.
3m ®elDerb€&erein fanb om ^onnabenb ben 27. 3a«uat in
ben bier fefltidķ beforivten (Salen em erfte« ^^afc^lng^feft ober SBene*
jianifcbev iiaineDal au«W{f§(i(!^ fiir bie ^^iitglieber ftatt.
^uļ bei ^iļļung bed ^aturfovfcbev^Serein^ aiu il^ontag ben
29, ^amtn ki, ber t(ii(a bev 6tabt*nea(fc6ule Iļielt ^err y). oon
9iaiftenfelb*$tnbenfi|d^ cincn )SBoTtrag liber: „^ie $(»togra|)ļie mit
ben SRi^ntgenf^tt Ao^tvaļten" (mit @|)>ertmettten).
9nf bev @ifeung M Zičļiūič^tn SBereind am iTiin^ta^ ben
30. 3^^""^^^ fpra($en ļ>2xx Wla\č}hmu^n^tn\enx 9i. 3}iantel:
^Ueber einen Šlpparat ^iir ©auerftpffļieminnung mittelft oerfinfftgter
^uft" unb ^eri: ^kfc^in€n^3"A^n^^uc Sleif^ev: f^ttebec ^erfudķe
mit ©elenfboijen ou« ^annanfta^C.
9Im !DJn«tog ben oO. ^^i^^i^v ^at bie @d&tt)Ofi^^aupter^®efcCl««
fc^ajt bie 4)erren Srnft galfeubeig unb ^einiic^ Šrfiggcraann ju
Mteften ber i^efedfcķaft nmnint.
91m ^hi^tag ben 30. (3;annar tonrbe bie iSinioetļung be^ ncuen
S^eeļaufeg 9?r. 5 tm Mai ber britten ^olfēfac^e bev Uter&tif<i(«
)^Yofttf(^en 53iirgerbevbinbung (©du(enftva§e 9ir. 119) ootljogen^
3m ^ļtgaer (Sc^ad^beretn fanb am Dtnfitag ben 30. 3<i"W«t ein
©imnltanfptel be« (ģc^ad>m€ifter« ©. @teini| gegen 30 (^Ciļner ftatt.
%n\ bev 8aftnacbt^*5Biirgcrberfammlung ber @t. 3'^^^^""i^9ilbe
am SKitttoodķ ben 31. 3<*nuar ujurben burd^ ©tiniuīcnme^r^eit er*
toa^It ;^u Sletteften: bie ^erren 3* ©olbbed au^ bem '>^cttLijeram{;
^vautiiiann aud bem ^atferamt; 2{. £urtļ(]^inon)it|c^ au^ bem
^aleramt, nnb |nm ^otlmann €»ta(( au« bem SBuc^binberamt
3m tRigaet ^cļacļberein f^iette am SKitttDaijķ ben 31. ļmim
bet ®4a4neifter ®. ©tetni^ ein ^finbfplet.
Suf ber (^eneraloetfammtnng bed ^aufmanntfc^en ^ereind am
^itnro* b?n 31. 3anuar ttJītrben filr ba« 3^^^ 1896 in ben 55or*
ftanb genjd^U bie ^erren: 9iobert ^^raun, ^e^v^aķn, (ž. ©rebin,
n. Zmit,^ ^. b. SZBeftermami unb ^anber i in ben Sluf|l(ļtd«
Digitized by Google
rat^ bie Ģerren: $Rubol|)tļ ^erfobiu«, 2:^. tj. ©erent, % griķarbt,
Sc^mann unb g. a}^e^er.
9iiga« Si^ebcrci. 8aut einent S5crjei(ļ»tii^ bev Sd^iffe, beren
dtļebn obev ftmef|»onbeiitvļcbev Hi ONga tDcļn^ajt [tnb, geļdrten
jniii S^tgaer ^afett im ^al^ve 1896 : 50 6egflMiffe nit tetot 7104
3oa«8aftēii, gegeit 53 ©e^^etfc^iffe mit 7430 ļeU^9ū\ttn m ^anuar
1896. «on bcn 50 icfp. 53 ©egelfc^iffen tiHrren 7 ©arten (8 ^arfen
im 3anuar 1895), 15 brelmaflif^e @(=&oener (14 in 1895), 7 brei»
mofti^ļc @affetf(i^ooner (8 in 1895), 16 ©affelfd^ooner (18 in 1895),
4 <š(iocner unb l Stuļ) (aud^ tm 3«nuar 1895). (5« finb alfo im
3anuar 1896 3 ©egclī'ciiffe mit 326 ^aften meniger, al« tm Januar
1895. 2)ie ber i)amļ)fev tft biefctbe, toic im SBorja^ire, namltc^
10 mit iiufammcn 1028 nomin, ^ferbeftarfen unb 2696 gaften. 2)er
gr5§te !Dam)>fer tft bie ^Olga" mit 180 notntiu 9fetbefl&ffeit «Ab
576Vt Saften. ^ie 3aļt bet 9iigfir« nnb 8I«ībamt»ffr f^at bcm
SBorialļve gegeniiber um 10 ^ugenommen; e« ļlnb namtt(^ im SomMV
1896 73 folcjer iDampfēr mit 1424"/i5 nomin. ¥ferbef!ar!en unb
601 V2 Saften, gcgen 63 3Dampfer mit 1370«76o nomin, ^ferbeftarfen
utib 568 V2 Saften im ^amiūt 1895. — 9$on ben '3)ampffc^iffen
finb 9 vSc^raubenbampfer unb einer ein 9^abbamļ)fer; fie finb mit
Slu^na^me eine« einjigen aUe au« $0!^ gcbaut. 95on ben 73 53uflfir*
unb gtugbampf'ern, \oe{č)z faft fammtlicķ au8 @ifen gebaut fmb,
finb 17 Uiabbampfer, bie tlbrigen ^c^raubenbamtofer. IDie @eg(er,
bon benen ber grSgte etoe Xragf(iļigfpit «on 385 3oIi'^aften ļat,
fiiib ^auptffi^tt^ ane dR^m* unb St^tenļolj geBaut; mit SRctatt
bef<!^Iogeti fhib nnt \t ķe toenige. (9»^. eaifcnlt)
©Ctrtllft,
t)om»^.: ffiilbelmine ^orolinc 2ufe. Ottilic S^orlottc guggcr, gtnbUng.
Subiotfi ^labtmtr ^otfgong O^ii^e. IfcittUber @uflat> Sftuttenberg. jhm
SHobcrt Sroepfcb. '3D?Qrgarft^e Scnnp Sltfabett) tfppig. Sri* Ālinftc, ^inbliag.
Ottomar grifbri(t> '^ifolai ». fjirf^tiepbt. 9?ora fliat^ilbe ^Bittcnburg.
£|afobirK.: iJaratb |)cinritt |)anbeL gerbinanD Slleranber (Sroalb ®ntļl
^oetfdjetmann. 3rene aicronbra ». OrgeibottfTp.
@ertrubs^.: .^erbert aieranber 1Da»tb ^aade. Srna ©ittenbtnbcr.
Slobert SBoIbcmar ©irgcnfo&n. Oabn 53itte. 5Bcronifa 59olier. ^cUne 3?laric
©ro^bina. S^ort^a 3uUQne (ScfloujjJ. Jiotl augufi ©appar.
3em6:iR.: 3lutolf S3ni^tt)cr. «iigiift aieyanbcr aif. Snne IJ^arie
5Wat^tIbe Suganjin. dmilie 2)?Qtt>iIbe Sonfon. atfrcb Wortt^ ©obin. Slubolf
^Utnp. ^atļilbe Snne $?arte S^rmann. Smtite Sbolin. Srt^ur itonrab
«bitarb Se^fabfon. @mma ($)>a Segant. ^ttba @i6Ie. gannp |)nnriette
etrrlemi^. SKcnmbra Leontīne SRabtri^t. ^tinii^ Solbeniac Stiti^.
3oi)ann{$sjr.: 3abnid Sc^e^per. ^^eobor Orcflov nnb ttnrnia DSilba
(Srneftine ^lamneef, SlviUinae. ^einric^ ^tnfid.
0lavtiii4«j|.$ Ohnftie itoroTine fl^bol 9?artiR Stein^olb 8nH<{i 6elma
'S:tinitatit^ Si. : (5Ife flriftibnc Drcimann. «{mo ©mtlie SOa Sulumett.
S^at^ilbe 2llexanbra paietie ^ridmann. @ettrub filma Sto^, ļa^^n @buarb
ttnnc. augufie Oo^amia et^mīj^tnUt^, Vīna C(tfe SitNInnie Scioali.
Digitized by Google
— 118 —
4
mcmm, ftmmUit cmt MA. ^mtt ^oM Sitbtpfe ®r<m. Mfic
Vaiild*^.: So^anīt <E»aIb aittc 3a^iiitf Stubolļi^ ^ofmecf. Stati
9bo(p6 ^tafattfft».
Sii4et«J^.: 9lolafie 3altoima 9o0Cii. Simctte ^fcttc 9ratet Olga
ftat^arina ©Qt)mfl. 2ln0 Oo^^nn ^t\m. ffiil^elm Ddfar ^urin. ©ertba
eiifabct^ 3ob^. 3c(>?Qb 3lobcrt 5(obfe. «uguft Šc^fab DombrotofK, (Sloire
Hnna ^nVoa SBenfc^au. Slnna S)?arie ^abc^rfin. 3abn 3}9ef(^ui. X^cobor
9Icf9tau Jr.t iiroa tutattc Orefof. SoMaoilb āmt flRd^iov ClriHUui
ūlnfqeboten*
VittU u. I>onis.ft. : ^ommi^ Stari ©uftoD SJboIf J^crftmann m\i Vlarit
?uife ^to^fp. ©etranffbdnblcr ^aīob dmil gtftmibt mit 3obanna (iacilit
f&ttttt, (Sifenba^nbeamter Sfobert Aar( {>frniann ^e^cr mit Dl^a (Smmeline
^oft. ©dļjnciber @corg žllcranber ©tumpf mit ļ^artc ©traaf, (jeb. Ulritt.
^ngenicur fiari gricbri^ Otto f)oppc mit Snna 2^at^)il^c 3uttc Slbelf RUin.
3afobisJt.: S3raucr S^ifoloi SRaugbMfe niit %nm Statifarina ©cbon.
Sm^binber Bnfbri4> (Sbuarb ^preuf mit (Slfa Šnna jhrepcnberg. iiorrcfponbent
^fter ^u^t^ mit Snna ^arie 5(atbarina 3aar. 9lcferpeoff!jtcr Aar( Ibeobot
^labt mit ^orgarefba ^iflp SiUicb. 3)?uftfer 3obonn ^timičf gertinanb
Xof)mann mit ^milie īDorotbea ^i^ggnnonn, geb. ^(|^anii|}fp. ^better
Otoan S^altid mit £ifa S^ofenfiein.
6tCtt«>«ll.: 2)(utf(teT Untertban |>eTmann aibert ®ait mit ^aria
®er»a«fft»na ^oporea. J^abrifarbcitcr %ni Obfol mit Stbfe 2;f4>affte. Slclterer
^nbnfteuc i^rifc^jabn mit %imxit SBegger. £utf(^er 3aan ^ratfc^fa
mtt Vtinm Smalic !Derumtf. ftutfc^er X>aMtf Dfe^mi^t mit Sibfe (Sgltbt.
^erbcreefeU 3obann "panber mit 3ttUaiie 3<nf<Mtt^<M9ffaio. Jtanfmami
ISartin 9tabjen mtt Aaroline (Stnilie @arofa.
3efu««iJ. : arbeiter ^elet Slubap mit (5pa anna ©(borreinffa. itauf»
mann (Šufiao Slbolf j^ampfe mit 3ba ^auUnc ^fS)Wūī^\^u\ļi. ©attier diohni
S^obor DNUIct mit 3oboiina Sļctlt Qttte. fKraMrt^ B^tebrit^ ^etrrfo^n
adi Snna jtampe.
^ofļannii^tSt,'. ^it^timaiķti ^nxi6 Oiflncr mit ^u\)U @crau. 5?utftber
itrifi ^unne mit !(atķarine ^albo^n. ^arifarbeiter Staii 8urid mtt jtaroUne
Slobefi^neef. CMNHcb ^afob atobett Scrg mit ^anline 8uin>ib. Jtntftķer
?ub»ifl Sbam mit iJatrinf Dfol. ^ufirmann ?(nni^ Sglit mit 3Ifc Āronbcrg.
SSirtb Sibonomffp mit (tmiiit ^auim Staltia, (0orpbon)oi 3afpb Ubbage
mit Snnlibfe Sibping.
fBtattin^»St,i StommU 3atob Sngnfi 3tnn mtt 8ibfa ®elba. Autfcbec
3abnitf eifin mit Smia ndjļa. Sifl^Ict Stati 3iiff^c»M} Mit Ittna 60««
lau\6ļM.
Sriiiitatids jt. : Slibeiter 5(riflof ®iintx, gen. @ener, mit ^nna ©ertrub
9>anl^e^.: gabrifarbcitcr firiftaļ^ž? (Suffat mit Sribnc ©tribfiž. ©(^micb
3ufmnd @eUinf(^ mit ^atoife @taUmetfler. %tč)mUx Dātav ®toxQ ^e^cļīn
mit (Emitie itatbarine ®obf. Slrbeiter 5tarl 8erne! mit A^rifiine ^eeftt.
Sat|tc>^.: f)anbUr Xbeobor Serc^ mtt ^elene Dttilit Btmtl BiSļMtv
^tūimr>t ^enfar mit Slnna ®robin. 31rbeiter gri^ ©trautin mit Snna (^rci-»
mann. Sutfcticr 3^^" ®«bcnberg mit (Elifabetb (Sbartottc 5?atbarine (5fuļe.
9Iefonn« 3ottbcamtet Slpbon^ Slleianbec Robert o. getting mtt
9fSttvi'-S{*: <Sd)ii\}maiS)cxrt\ti^n ^oifūnn fRohtxt īftaxttxti, 75 3. Sinbling
angnļie @opbie ^aaf, 6 3. ^rau AonfuC 3(nna €Iifabet^ o. ©engbufct^, ^eb.
^9(blait, 49 3. %xatt Cniltc 9<rt^a ei^ntibcr, gcb. Wk>^U^, 55 3. Stnb'
iilMi jgigj. 1 3>
Digitized by Google
— 114 —
SotiuJt.! ©ftTflfT (t^top^ !Ri(^<irb ©afffrmotm, 52 3. lobtart. ®o^n
^abrfnjj. ©elmo ^elenr jfat(>annc ©obft^, im 7. VI. %nna ^oulinc @(^6n-
tDoll>, 11 % S^ora «Kattiilbe Sittcnburfi, 1 I.
3afob{=^,: ©roDrur 3Qfob 3uUu« ©anft^e, 67 3. ®corg ^ani Otto
5Bittfo»ftp, 9 SBtttme Vlarit mUn, gfb. ©tttrg^bing, 82 3. ?ouife
5»arianne Sofftn, 3 3.
(Qertrll^sft. : (5in tottgcb. Stnabt. ?!nna (SIfrIcbe 3fm^, tm 11. 3.
(Jrpcbitor 3obann ©einberg, im 60. 3. ©etfenftcber ®ilbetm 3u(tu« ^mil
SReumann, 19 % %xūi\ Vouifc 3irr(bt, acb, jttorentbal, 65 3. grau 5Jarolinf
^aric 9RutftbfWij/ gcb. ©aron, im 26. 3.
5efu«»5r.: ©amuci ©tbrSber, 54 3. Tiinna ?afbing, 50 3. g??ort^a
«bbet, im 2. 3. (5rna 3fabcaa fSeij, 6 gubrmann 3abn 3ibruf, 62 %
Očmilie @opbic ©uttmann, im 2.3.— ^t. 9>fattl)dis^rctbe0rdbtii§: 00m
18. bi0 Jum 31. 2JZarj 39 33erftorbcne.
3obatint«s5r. : «ori £ubn?ig Vlaiiin Solob, im 2. 3. 9?iiboIf SBolbe-
mar SBalbmonn, 11 VI. Hiubolf SBilbftm augufl 5Jno(ļ), im 3. «W. 3ubtc
eebrum, 78 3. Vtaik 3<ifobfon, geb. ^iftbcr, 69 3. $>Qu^!nccbt 3abn
3flofcbufaIn, im 34. 3. «nno ?uife Slanf, im 5. 3. SBoIbcmar ?lugufl SBitol,
7 3». «nabe Sutiemi^, geb. SKobrofti, 29 3. «art llfrcb ©tbneibrrborftb, im
2. 3. 5tommi^ «IcTonbcr SBilbelm iJreptenbcrg , im 48. 3. fBitttDc flnna
Sto\čfīin, 73 3. 3abni^ e(^>fbpfr, 6 @t.
a^^artin^is^t. : ^Inbrcij JKobrrt Sbrgrt, im 3. W. SUfabetb «Kagrcfto
@cbwann, ira 4. 3. ecaa Sibting, geb. ^oblitf, 75 3.
2:ritittat{dsjr.: (5mi(ie antonic |)elenf ©eeberg, 2 OT. gri^ ©imann,
64 3. ?eena ©im, 33 3. f)au«bcix^er 3obann ?ub»ig Bdfuliļ, 64 3. fkv
beitcr 3nbnf ālubfit, 50 3. iKcinboIb 5)onat tlboif <Pftcr Slottau, 6 J
9>aul«»^. : 3abni« ^ftfrfobn, 30 3. Sobanīt Ubber, 48 3. 3wlie
JBraun, 61 3. Sllfreb ©reebi«, 2 Vt.
y>iatfu^*^tmtntivd)kvfi »om 25. bid jum 31. ļUftrj 4 Scrflorbene.
Weform. it.: 3abn «Waffuifa, 9 IK. 3)?af(tinift 3obann grifbritb ®uftat>
SBcifmann, 54 3. mttm «bba eiifabctb *Warie «o^ geb. 3)?epcr, 24 3.
uber bie iii ber 3eit Dcm 24. bt« jum 30. DJJarj 1896 regiftrirten
3nfeftion«tranf^eiten in SRiga.
di erfronften an:
t:x ^
u . .
_ ° 0
»-• •
•* ^ <&
jufammen
i»erf.
*ctf.
mnl.
1
2
2
3
2
s
Typha8 abdomiDal. . . .
1
i
i
1
1
3
4
1
5
5
5
7
1
7
11
18
5
3
6
2
8
Diphtheritis vēra ....
1
1
1
Tnssis coDvalsiva ....
1
1
1
Parotitis epidemica . . .
1
2
2
1
3
Pueumonia croaposa . . .
1
3
2
2
4
jufammen
1 13
11
1 16
5
1 1
24
22
46
3m 9uftTagc ber Iiter&rif(b-braftif(bcD Sflrgerocrbinbīing bcrao0g#grbeii
oon aitbtti i>oti^au fūx Un Sicbarteur.
JI,03B0jeH0 KeH3ypo]0. — PHra, 4 Anpija 1896.
Scutf tooit SD. S. ^acfet in (Risa.
(Hierzu zwei Beilagen.)
Google
StabtHatter.
1896.
(97. Saļrgaiid.)
Ž6(tfiUli(t 1 mnh — ^rettf in Stīgo (a^rli* 2 3flbf.; m(t 3uffnbunfl 2 3^bl.
&0 «op.; ^alb/abrli* 1 9^b^.; mit 3«fenbHng 1 fKbi. 35 5eop.; ilbcr bic ^oft
5lnfd)lie§enb an ben in 9ir. 3 bom 18. 3^""^»^ 1^96 cerSffent»
(ic^ten, bie ^Ji)?cnate Oftobev, ^Jiobember unb Dejember 1895 um*
faffenben grequeiijberic^t, ^ichcn ivix nunme^r nac^fte^cnbe, bie
īDionate 3^»""^'/ gebniar unb 2)idrj 1896 betveffenben 3^^^^"- 3"
fttammern fteļen bie entf)>recķenben ļo^fļUn bed ^aļred 1895.
{Wlo9t Sorfl, aj^amnftraļe 49) benu^teit:
^anner ^rauen gufaminfii
iin 3oitwar. . , 1481(1405) 191 (95) 1672(1500) ^erfoiteii,
im gebruar . , 1407(1123) 175 (92) 1582(1215) „
im mati ... 1279(1271) 145(127) 1 4 24(1398)
iufamincn 4167(3799) 511(314) 4678(4113) ^erfoncn.
!J)abon h>aren unter 18 3^^!^^" ^Dianner unb 2 grauen;
ilber 60 ^a^re 156 SDianuer unb 53 i^rauen. īflcč} 37 ^inbev finb
iu vec^uen, toeld^e nic^tS ju jal^Ien ^atten, ba fie mit ber l^iutter ober
Dem ^atev eine ^ettftetle t^eitten. !£)er nac^tlic^e ^^Duvdļ^fcķnitt
betrug im 3^nuav 53,93, im S^^i^ua^ unb im Wl&xi 45,04
^erfonen, ober fiir bie brei 9Ronate 51,4i, b. ļ. aifo ca. 6 $erfoneti
fagUdķ meļr, a(d in bemfelben 3ci^<kuin betf iBoriaļrd (45,7o). 'Die
SKaļrimatjalķl ffir SKanncr, 56, iDurbe erreldķt an 13 2:agcn Im 3a»
nuav, 13 2:agen im gebruar unb lOS^ū^en im WdxĻ !X)ic ^ajimal*
ja^l ber grauen betrug im 3^""^^^* im i^ebvuar 10 unb im
^arj 12. !Cie gerinafte 3^^t tjev ^-Befuc^ev betrug im 3^^""^»^-'
im gebruar 31 unb im OJ^arj 22. 9?eue, biS^ev im Slf^l ūber^aupt
noč) ničļt gefe^ene (^afte erfcĶicnen im 3»^""^'^ Sebruar 77
unb im WaxĶ 65, atfo taglid^ ungcfa^r 2 bi« 3. «ur eimnal im
lOtūnat MTbe ba< Slfbl benu|t oon 420, ootte fanfmal bon 573
9ttfonen. ^o, Jeben SKvnat befonbw0 fletedķnet, 1473 berfd^iebene
Iperfonen ba« 5lf^( in biefer 3eit benu^ten, fo erfcķien im ^DurdJ*
(ddnitt ieber SCfbtant ungefa^r brei WM im 3«onat. 3n berfelben
3eīt tourben jurMgemiefen 317 SDJanner unb 8 ^^rauen, ober im
5Durc^Mnitt faft 4 ^crfonen taglic^, unb iin)ar megen JKaummangets
117, 5lrunfen^eit 169, ļ^aufigen @r)d?eincn« 32, ©elbmanget^
teine^ onberer ®rilnbe 7 $er(onen. ^aerglcic^ jum bovigen
Digitized by Google
ļafļt (408) ^at bie bei* Siixūd^m\e\entn um 83 oHb^tnovmtn,
!;Dte 311 5 ^cp. einflie§enben (Sititoittigelbev betrugm in MfffHi
©iertetja^r 233 dibl 90 ^op.
1)ie Sffentlic&en 53tatter tperben im 3"*'^fff^ tlnftalt unb
be6 ^ublifiimē erfucbt, biefem ^eric^t burd^ Slbbrad mSgUdķft koeite
S^erbreitung 311 ber[c^)affen.
m^a, ben 5. Wpxii 1896. !3)a« ftucatovinm.
Um @(^(u6 bed ļūf^reē 1895 fontite ba4 SHnbenļeim auf ehi
3a]^r re^er (Jntmicfetunfl unb fTeiStger Slrbelt ijurndfblicfen. 3"
am 1. 3^1""^^' Slnftatt bcfiiibltc^ gchjefcnen 13 3"f<ifffn ft"b
10 Plinte ^in^iigetommen; e« ^aben fi(^ aifo im ©anjcn 23 er-
tuaci^fene 53tinbe bc^ Se(^cii« ber 3(i'beit unb ber gecrbneten $aud«
licķfeit crfreut. 33on biefen 23 33linben ftammen 13 au« Ciblanb,
7 aud S^urlanb tttib 3 aud j(o»no. 3 l!3(ittbe fc^ieben au« — 2
^Sb(ļen tDegen groto 16er(eQung ber ^autforbnung unb dn junger
megen SiCbnngdunfa^igfeit, fo baļ am 6(^(ttS be0 gaļre^
20 ^Unbe iti bev «nftaft berMieben.
^er entlaffeite (unge ^ann tetbet unter eiuem bet Q3(inben
augerft felten borfomraenbeu 5[)?i§flcfc^>icf. 53efannt(ic^> fpringen bei
bem ^c\ļ{en cineS $au))tfinneē anbere @inne fteflbertretenb ein. SBei
bem 3}ianyļel be« fSnigtiien «Sinn?^, be« ®eftd?t«finne«, [inb ocr*
ne^mtic^; iaft* unb ©e^iJrfinn bie beriifenen <^teUbevtreter, in ber
2lii6iibun(ļ tecļ^nifcķer Slrbeiten faft imr bev Taftfinn; bie mit fein*
fiiļUgen ^erben au^geftatteten 10 ļin^v [inb bie 10 Slugen bed
8f{titen, Qei bem erkoSļitten iungen ^anīt iDareti anc^ btefe Slugen
Blftib, b. Ķ feitt 2:artflttit loar, tDaķrfcķemli(!ļ tn gotge einec %xt
partteOer Slerbenta^mung, autembentU(| unentiDicfelt. <Sr fonnte
nid^t eincn btdCen ©tocf bon einem bfinnen nnterfd^elbcn, bcf etnem
iīnbenii^ten 3i^"^^oIj nic^t ba6 burc^ bie 3ii"^"^«fff berbicftc Snbe
bejeic^nen; etn brennenbc^ 3^^"fe^'>^i bel^iett er fo lanfle gtt)ifc^en ben
gingern, biē glamme unb f^inger ficj berfiķrten. (S« trurbe fd^t{e§lic^
tntt ber teic^teften unb juglcic^ griJbften Hrbeit, bem gledjten bon
gugmatten, berfudjt, aber aud; ^ter berfagte bev J^aftfinn ben ^Dienft,
3u biefem gtotefac^en ^anget gefellte iič) nocb eine buvc^ meļr atd
20ia^riged ahfotuM 9ttdķt0tļun begunftigte (švfc^laffung beē IBilIeit^^
metc^er oom 5Dafeiti ni^M begelļite a(^ (Sffftt unb &iUļtn, 9tebfii
niib SRattcļen.
SRafl fdķafft 9{ofi — bag mttgte nocļ nu gtoeiter ^tinhit, freiUdļ
tn ganj anberer ^egieļung unb oļne eigened ^erfdķulben, erfa^rett;
©in 25ja^viger junger SDiann au« ^uvlanb ujurbe ber 2lnfta(t uber-
geben. (5r l^atte fid^ bi«^er mit bev '^Infcrtigung leicbter !j)rQ^(*
avbeiten, iimc ipaarnabeln, 53efeftigung0nabe(n, ij^ŽrBc^en ic, befdķSftigt.
!J)ie augendvjtlic^e Unterfuc^uug fonftativte angeborenen, operationd*
faļigen <^taar. 25 ^aļre in ben Seifetn emiger ^a^t, itnb ņitn
— 117 —
ble «uēfiti^t auf t^rell^elt iinb ©onnenf<^ein! SlBer nur toenifl @in*
brucf niac^te biefe i)offimng auf i^n; cr fanntc nur S?nedķtf(i^aft nnb
i5infterni§, nic^t l'eben unb ^td;t. ^eibe Slugen tDurben opertvt,
beibe Operatlonen gelangen an fi(^ DoUftanDia. 'Zk iBinbe fiel,
unb er \<if) bie Sampe, ^^ite brennenbe Sic^ter, eifonnte feine gingev,
aler mtittt tam et ni^t 25 ^ai)xt lang mc (cin @Cra(I ind
asge getongt, ble bie 8i(iķtf)vaļ(en erft bergeiftigenben ®eļirn))aTtieen
(attett Hre ffraft toevtoren — ber Sfeoiin toor feelciibllnb.
jr)ie 23 tm Berič^tdjaļre tn ber ^nftatt antoefenb fleto)efeneit
53({nben ^aben fTei^tfl gearbeitet; afle (big ouf 2) aud? mit gutem
@rfoIg» 11 Don i^iieu ^aben i^re Ce^r^jeit fc^on beenbet unb
biejten fi* felbft ibrcn UnterĶaU. @« finb i^nen 922 mi 66 ūop.
2lrbcit«loķn auggcjal^U movben. X:ie 3a^v«^pi'-"»buftion betru>i 14265
mvUtn im $Berti?e oou 8037 9ibln. 36 i?op. unb 572 iioibe Im
Sfvtie Wū 733 Mfo. 88 to|>.
«ta (<Mittfaiite0 (SreigniS toav bev 9efu(^ ber Snftalt om 5.
3mii bUT(ļ 36 Vaftoren aud StoUnb nnb l^urfanb unter gii^rung
ber (^enen ^aftoren @(ļafer«^(tona'$i>(ftein nnb i^atterfetbt^^itau.
T>\t gange ?lrbett an ben 58Unben Ift nur burc^ bie Iebcnbiflc W\U
toīrfung ber "ļjafteren benfbar. ©ie finb e0 in erftcr 9?ei^e, ton
benen toiv Den nener 3^^9ti"8^ eraavten; fie finb c«, mclc^e
bie Hunbe Don ber SBirffamfeit ber 5lnfta(t nnter ba« ?anDi>olf
brtngen ; fie finb t^, njelcbe Mtč) ^irc^cn^^oUeften unb ancere &aben
mhļetfen, atV unfer !^^un Sber ^affer ^u ^alten. W\i grc§ev
greube f^at nnš ble 9ln!iittbigun>ļ btefed 8efuc^ed erfitat, unb ait
feine angffi^rung fnilpfen roit ble $>offttung, ba§ bie ^erren mit
geftarftem 3"^^^^!!^ unferc 8eftvebungen efnen Ort bevlafTen
laben, ber in fleinem Kaum fo gvofied (Slenb bivgt, ba9 gelinbert
mtb getroffet fein n)i(I.
T)ae 2lUtag«leben ber 21nfta(t mnvDe burd^ mand;erlei 3^^-
ftreuungen nnb ^^efte in frennblicber Seifc nnterbrcc^cn. 3^^^'^"
OpernODrfleflungen im@tabt*2;bP<Jt^i' U"b ben beiben @c^uler:=@oirccn
ber grau 21. 53erlin burften bie iBlinben bei»o^nen. 3)?eķrere
^amen betanftatteten In ber HnflaU ein ^ofalfon^ert, eine Iang«
iSļrlae ^linbenfteunbfn (ereitete ben 3^flli"fl'<* froļen S:ag
om Stranbe unb einen geftfaffee in ber ^nftalt. 10. ^at,
bem (Sintoei^nngetagc ber ^nftatt, ipurbe ein 2lu«ftug per Dampfer
on bie Ufev bcS '^(intfecS unterncmmen, Sfeeiķnac^t^feft
luurbe in pemoEjutcv 393iife fefilicb unb mit reid^en (^efcbonfcn be=
gangen. i)er diigai'd^e ^amenfrcicJ ^citte bie ^cfcbaffnn^ļ oon 5Bci^*
nac^tēgaben ilbevnoniinen unb in gliirflic^^er Šcife bnvcbj^efii^rt,
unterftii^t burcb eine gan^ bejonber^ reic^ļaltigc 8ciitung eined
ftoītfmanited in Senben^ bem loir au^ an biefer @te(Ie unferen
ļet)li4en ^ont im 9tamen ber ^inben audfprecļen.
!^ie ^atigfeit M ūhtv 8 StSble oertļeitten ^amenfreifed ift
gtildlii^ften ©rfolg begteitet gemefen. I^dne unfercr 8 ^rafi*
bfntinnen ift ber <Sacbe ber 33Unben untren getoorben unb ^infer
i^»en ftanb eine @(^aar oon 79 @ammelbamen, beren mii^ei^oUem
Vialten bad ^Unben^eim aucļ [ein britted ^btn^iaļr boiifen Iļiat.
Digitized by Google
^iitiialļmiii ttnb litigobett ((eftaUen fi<lļ folgettbevmiifni:
(Sinnaļmen:
!£)ameii(cet« 9?rga mU 1250. 70
9)Htou „ 388. 16
„ ?emou 296. —
„ Surjeto „ 250. 15
SiBau 227. 40
„ flBenben „ 165. —
®a(f „ 112. 10
SBoImor , . . „ 100* 69
%xl 31. a». Don 53(anfeiijagftl „ 26. —
grau ^aftcrin 1^c&^er . • ♦ ,^ 8. 80
gin ^erlttujte ļJoftmaden „ 60. —
Binļen . . „ 31^ 60
gžbL 2905. 60
S(n ba« !3)itehortum mi 1895. ^
Unterftiifeiing ni? eine ^tfttbe „ 18. —
2)it)evfe Unroften 45. 11
©atbo am 31. De^cmber 1895 . ♦ . . > . 947. 49
m 2905. 60
1, 3anuar lR9f5 1515 9?b(. 73 ,<?op.
Dfefejš 9ieļeii3etat)iia( barf aber ileinem ein &iul;cfiffen fein,
bičluič^v ļangt feine balbige ^erkoenbunfl gerabe bon bev eiļi^ļteo
S^fotiflfeit affer 8ammefbamen afe.
^01* 3 ^alļren touvbe bad ^Itnbenļeim erilffuet unb fcļon ift
H in tCein!
92a<iķbeni im ^amaic b. Ol. fio4 mtķcm 81ittbe eingetreten
ftnb, fft bie IDI&bdķeiiftBtlļeilmid ļe^t ^an^ Befe^t, toaļrenb auf
bev ^D<<innerabt^et(uns nttv ncč} 3 $(a^e fvei ftitb. !3)ad
refterfitm t)at bcfcļifoffen, ein jtoeite^ vĢetm bauen, fo!^a(b bie
©elbniittel corķanben [inb. 2Bir tuerben bann ein iDcdnnev^eim
unb ein ^]!J^abcļ>en]^eim in getrennteu ©cMuben befi^en. ®{e bielen
itodb in Sioranb unb i^urfanb (ebeitbeit unaiu^i-ļebiibeteu evluacbfenen
S3Uiibeu gebeii un^ ben i)tutķ, uii^ ^undcļ^ļ"t an un[€ve ^ammel*
bamnt tnit bev ^erjU^en ^ttte toenben, tnU neuem, tttU hoppeU
tm (Sifet fSfxt9 fimM ķu loalten a^tr @rļa(tung bed 9Uen, ^ttr
^(tapng be« ^eum. Oefav S^otlļtiaget.
91 a t i ) e n.
^uf bem Xūļeiahtn\> ber SRtgaev Siebertafet am Sreitag ben
2. gebruar tt)urbe ber ®efcĶtu§ ber lefeten ©enernlberfammtung-
pubTicIrt, mčf melc^cm ^err 2lrcļ^lte!t ^cfrat^ Scbetl at8 (ang*
[aļriged unb toerbienftboHeē SBereindgUeb i^^renmitgUebe ber
^iebevtafel gtto^it toorben ift.
Digitize<iby Google
— 119 —
©cnnabenb bcn 3. ^^ebriiar tt)urbe biē ©aifon im rtiffifcķett
Zfļtatev mii bcm ^fiufi^ Der !ī)tre{tnce ber <S)efeU((ļa(t, Srau ^
@(|if(^erbofomQ, beļd^loffen.
J)em 9?edļ^enfc<>aft«beri(ļ|t bed Jķealcrd [iiv bie toerfloffcne ^aifon
ift jit enfnebmen: @d lourben im ©anjen 57 3SorfteC(ungen flefleben,
bie finc ^.JUiittD^(§fnttaĶnte m\ 12912 JHblii. 5 Stop., b. b- fi'iv iebe
25or[ieUung burcbfcbnittlicb emc i3rutt0f@inna^me bon 227 SRb(n.,
erjieltcn. ^Da baS IĶeater augerbem etne ©iibfibie boit 8000 Siblii.
fritrns ber Sttgafdķen iftabtDertoattims exWi, fo fteKt Ttci^ btc 8rittto«
@iiita(nie hn €>an|eit aitf 20912 9tM» 6 iro|>. (E« ivuTben i»fran««
fla^t 18491 9thl 19 fto)>., nnb )li>at:
1) gar bcn @aa( mit 53eleu4>tun0 .... 1799 71
2) „ (S^agen an bie ©d^aufpieler unb ba9
'J)ienftļ)erfoual 12742 51
3) „ borbereitenbe Sludgabcn 162 90
8) „ Slffic^cn 4m
9) 3tnn ^eften ber ^olfebiMtotļef .... lul 05
• ..m^ ^ T'ĪT
9Iuf bet Saftiitt(^td«^erfamitttung ber grofen ®ttbe am @otiii«
obenb ben 3. f^pbruor tourbe ber b{^*T?prige fleltermattn Ģerr JJons
ftantin ^onber init 80 ©tinimen ^le^en eine ņx biefcm Plinte auf
jroei ļūf)xe toiebergetoa^It. ļm\ Sldteften eni?aĶ(te bie '^lelteļten*
banf bon ben i^r feitene ber īBurjievfcbaft in ī^orfcbla^ qebvci(^bten
6icr ā'anbibateu pevin jUta^ļiui^ ^ļ3aimeH)i(j. ^erv i)ottiuami Slu^S*
burg trat Derfaļfuniļdmdgig in bie Slelteftenbanf, ttacļbem er ben
€tab feinem au 3)7i(^eli« ertoSļlten 9{a(^fo(gci ^;)errti ^oifmanii
9$o(bemar graentel ilberfleben.
9uf ber ^i^ung betf 9laturrorf(!^er«iBerem0 am ^ontag ben
5. Sebruar \pta^u &m Dr. ^cļ: „Ueber ben ^(^ftofattrit^ nnb
)ur (št^motogte bed SEDorted l^anger" unb $err Oberle^rer <Sleorg
Seftberg fiber: „^en)egundett elniger $f[an)en0rgone )um @dķttt
aegen nacķtlicļ^e ^alte.''
3n ben ^um t^Qf(!binyi«feft geftiķmiidten 9iaumen beē ®ett)etbe*
oecein^ beranftaltete am 3)iontag ben 5. gebruar ber r^iingfrauen'
55crein einen 'tRont, ber ein giinftiacd taffenrefuftat eriieUe, inbem
cr einen 9?einertrag bon 1215 SRbfn. 34 ^op. ergab.
3tn 5!unftbevcin bteU am DinStag ben 6. gebruar ^err Dr.
naed. Wi. jjvct^mami einen 9?ortrag iiber: ^Dic (S^rengen M ge*
iunben unb fvanfen tihiftleriļ'cben «Scbaffon^."
2luf ber ^iļjung be« Secļ^nifeb^n l^ereind am l^itu^ta^ļ tcn 0.
%ilt\m f^vac^ $err Direftor (Š)rSuberg „Ueber bie iKpntgenļcķen
'^iia^len" (mit £emonftratiouen).
4) „ ©eneflie . * . •
5} „ SudgaDen ant ISbenb
6) f, ba6 OrcĢcfler . .
7) ^ bie autoren • ♦ •
867 20
963 82
1125 ^
263 —
eumma 18491 19
Digitized by Google
WUttied} ben 7. gebniav ^atte ^evr glett bie ^^eantlDortmig
ber {yr^B(^ iibevnonimen: ,«^ol^et ftammt ber gremblodrterunfag in
unferer ^anbelelprad^e?"
Sluf bem !ī)i9!uttrabenb mit jDamenSetļeiligung im
Bftger ®efangbetein am SKi(tliH>4 ^en 7. gel^ruar iķiett £)err «.Baer
etnen Soictrag utitet bem 2:Ue(: „3nv Oefcļi^te bev SliraunfuUttv"»
SItif bet @t^u]tfl ber «^efeUfcķaft praftifi^er ^ergte )u 9{iga am
WtttPod^ ben 7. ģeSrisar matj^ {)err Dr. med. ^ergmantt
^(Sļivttvgtfc^e iD^tttfteitungen ūu9 bem 3aķe«b«ri(^t bet «ļitntgifileii
aibtļeilung be« @tabt*i?ranfrH]^aufe«".
S(m ^ittmodķ ben 7. gebruar begiitg bie ftuittļeiib»tfff(be 8iet«
btauerei i^r ^unbertjaļriged 3u^ilaum.
?luf bem !^i^^^lltirabenb im Oetoerbcbcrein am iConnerfitag ben
8. gebruar ^iett ^erv 3"^^"^^"^^*^^^"^^^^^ 3!^eftermanii einen
SBorlrag ilhn: „T){e C5^emie im Dienfte ber 2)('ebicin".
9(ni ionncriJta^ ben 8. gebruar cļab im ®ett)crbet)erein«* @aa(ē
ein erfteē 5?on^ert .perr l^abi^tau^ IhurjtoittSfi unter SKittoirfung
bc^ ^)errn gevDiuar.b .^rlfc^ {35ioUttbivtuo|'e) unb ^mn Sabidlaug
^anfblum (^ccompaguenieut).
Huf ber augerorbenttic^en ^erfammlung bed ^aufmannif^en
Seteind am ^ptinertftag ben 8. gebrttar toutben na<j^rte(enbe ^erren
in ben Sotftanb genjči^tt, unb itoav jum $rafed: ^evr ^eCte^et
9tobert Sraun; gum 53iceprafe«: $err Obertefn'^r .>\ t>. ^Beftermann;
jum @(^riftfai|rpr: pexx (Smil ^^"^^^5 i"*" ^affaf fi^irer : .^err ®,
(š^rebin; gum ^ucķfi'itner: f)err ^eļrļaļn, unb )um ^etter bev
iBcretnStjerf^mlgunflen .perr ā. Jaiivit.
Sluf ber ©eneralccrfammtung ber @efetlfd?aft ber -Dhiļļe am
!Donnei'«tan ten 8. gebruar murben in ben 25orftanb tDiebererma^K
bie 5>erren: 9?otar 3. ©c^iuar^, .^oufmann 9?ubolļ5^ Jtobe unb
©etr (^cn^^aiD ^egeļ'acf; ncu^enjul^lt U)urben bie ^erren: beieib.
%e4t9ann>a(t ^. .ļpoff unb ^aufmatin Sift^t ^mofiatt.
!Cer ^u^aev 3**^1^1 IPi^it^^'-'^'t^'^ i" „8iboiiia" beranflaltete am
€ionnabettb ben lO. gebtuat im @aaCe M @4|fi^enķaufed einen
Šamilien'tKbrnb, brfteļenb in j^en)ert mit nacjķfolgcnbem Zani, ^um
denefi) feinea X)trigenten, M $ernt Sanbnet.
Lflterftrisch-praktische BUrger-VerbiiMiuii|.
Freitag, den 13. April 1896, am 7 ūhr abends, in
Musenm: AH^^eineine Teraammluui^'*
Tagesordnung: Best&tiguug des dem Herrn Gonverneur
einzureichenddn Jabresbericbts fiir das Jahr 1895. — Gesuch
um Bewilligang ciner Unterstiitzung zum Bau der Hanoa-
Anstalt. — Bericlīt iibcr dic Angcicgcnlicit des Baues der
Taubstutnmensctiule. — Eingegangenc Schreiben — Vcrscbie-
dene Mittheiluogeo. — Ballotement. Das Direktor ium.
Digitized by Google
bm AMenneiiteiNiirm
^tirf«^*t ^tMnaiib Herbert Olbcnburg. ©op^ic darītai libtmann.
ņtmann Sttin^artt Slfubrrt.
ar,-,c^*^-"'"^;;. ^^S" ^^f^^ SIntonie Zanm, ^mūm. am enifc
Sil^clmme (žUuig. ico gcUjc Aapferling. ^)enrtette Slmalie aKaJorot».
i|amf»«.s IDaaiiiat ««rolinc SBaffp ©i&tolfng. Dmaio €rnft «onftantin
<5milte d&arlotte «D?uacr. 9)?iiba 2aj)fa. CEbuarb ©a»ib
3a*oel. fifrmine g»aric (žlmra 3afot>fon. «ori ©corg «ainiņa. Wilba
maiit ittimajm. %nķa «Betbemar Jhrti^fe. «ari m»Utt OTarbof. |)cnrp
©tjmon ?tfip un^ 3nRa e^vebc, BttfONf* ««na «malie ®amn0. «art
«ic^arb Simolma-
«uppcn. ©elma (gUfabet& ?o&bfin. Jeontinc
^•lanna ©e^rftn. anna 2)?aric Sfflba 9<>9eL SlefaHe «nna '•Pfterfo^n.
3obaiitii«s.«. : @uflūO (Smtb ^rcffuf. ^pbia (Jmirie (Smma ?ulfe
Janifr. anno goUer. aSilma (Jmtlic ?)orott)fa 3anfot>n. Slroib 3o^ann
^1;. «frnrr ©obtf. O^far ^o(>pc. 3a^n Silejanber ©rflnbera.
Siilelm @etft(J. SBoIbfntar SBcilanb.
9>aitl«'JC.: emUic a»arie «onfiange «cramaniu Sfltīrfc |>enrietle
8ittber>^.: SBitti* ^nUu0 SaCrmann. DHoīat «rno ffbgar SinbiM.
«ronUnc (SUfabet» «abntoiin. 3o^ann Oombromffi. 3u^(e CnHUe 34iiii.
tittfgefroteii*
9>etri< II. ^pm*A. : «aufmann aieranber ©rflnbcrg mtt ^cnrietle 8ino
^agbaleno Urbfijaf. 5Rigaf(^cr Sarger «ari ©iiļlao «rnolb fBel^ mit
mcranbra Snna SKarit SSaaner. «Nuacrmcifter ©corg SiBii^clm f)entf0fl mit
emitte Sgatle Soentfe. gobrifant «uguft griebrit^ 3e»ter mit a)?arie Snna
mrn^. ^orrrfponbcnt unb Otti^^attoc ttolbcniar $ratt) ^aberned mit 9tta«
1WW JDorot^ea 5tro{j.
^atfergefca S^eobor Sil^elin |)cinrub 3ofa|>(it mtt 3ttlie
en;trnb'.1l.: «Kaurcr «o^rlf^ a»fftto mit fllari 3«»«. gonner 3(i^it
Sonnng mtt «orline (E^maflon?, geb. ^reebf. Walcr ^iBortemar Scrnbarb
©nmina mit Ottiiie «onflanie (Stifabctb iJamffatnd. «utfct>cr ^ilnbrei iKcin-
M «It (rontine ©orotbea ^atic ^atjanfa. «Kaler f)an(J Ooatbtm |)einri*
Se^rUna mit 3uKe «lifabetb OTotbilbe Obnu. T^aUergcfea ©eorg (SbrifJopb
Sbolpb iBeamer mit ?ibbc ©tbbencef. «TOufifer ^etcr 3a^n ^ommifar mit
llnno 3iofalie ginbe. ^>anbl«r Stati SBi&ting mit Mtoim ^Pctcrfon.
tMiti «tt^ft etnicf^f mtt 8i^fe ©unburt. «rbeiter 3at>n^ SfFering mit
3cfii«tft.: «omrni^ ©ifbcim arculieb mit «nna 8uifc ©runfclž, geb.
Su^fin. @(bmiebemeiflfr |)eina(^ Sbalbert ^JKeinbarbt mit (Sba SDtarie Sapping.
tabitor Snton Hflemfli mtt ««ntiM Orube. 3oNnn 3amc« eteincct nS
dmiip tlcranbra ^Ratit Sucfmann.
3ofļanniē'St. : 3??ctaUbreber (Srnfl ©arin mit eifctte ilurpneef. %abxiU
atbtUti ^ūffniā (?nnepe0 mit %nnt 2)anneberg. arbetter 3annid S5rtnrmann
«it ®M ffleb»cr. arbeitcr 3nbrif 3anfo^n mit Viavit Ofolin. Sorarbeitet
abām ^f(^uiid mit e#|ie ^oatmami. 8Aitor 3oni< Z>tmaiit, gen. «nfon,
nit 5)?arie 3;bomfon.
iDlartin^s^. : 5lommi^ ^avl 1D?aftifobn mtt ^tnna ®ottUtht fflfi^.
9>anI4s^.: ©raumcificr 3afob S3rub»er mit Olga SSilbetminc «at^a*
Tine Scrgmann. 5Woicr aieranbcr Oraubin mit «tifitne SGBigant.
iintķtfM*t 9n\^i»ātlfin miti «aufin mit anna (£ipuc.
Digitized by Google
— 122 —
<^cfrt%5r.: 9tfntier ®OTbon griebricķ i»on3acoM, 593» Sr&alcin SRarjc
5Uu<nfir(^cii, 73 %
īDom*^.: 1]9ar0aret^e €(09 9ittt^ 'Sticoiai, int 10.3* ^rioatirr (Sļ^njiiait
tBil^etm etbītihn, 70 3. mffrrmcfflcr Stati 0omie^ M»ne, 49 3.
^©Moeb. loitter ?appina. 3i'"»""flf'^fl^ 3ot>ann ^ricbrid» ©fgac, 42 3-
l^ran 9gnrfe Stt^eiimnc^ffiim, gcb. 2)um)>f, 39 3. 3o^aiiit |>ftttrii^ Jtari
Š^cuianb, 6 3.
3afoMsft»: ^ot^eiitĻtd^^rajibcnt a. 2). 2iiH)ui udu Sioer^, 60 3.
(^ertruNJt.: Z^an 9nna SbarloHc ©an^nitd, geb. Sittrnbinter, 37 3*
Stari 9iobert ecbmft, 4 ^. @0anfpicUr ISu^en Stoķijin, im 36. 3.
%xitļ afmentin, tm 45. 3-
3«fu«>Jr.: Crnfl 92euenborf, 38 3. Aatic tnea, geb. itainin, 66 3.
fbtna iSķdfdut (Srna ^anbdmann. tm 8. VI. Vtit^tl IEaott, 43 3. (Sin tobtae b.
A^nabf — i9t« OtatrMsS^cctbfgcA^niis «pin 1. 8. 16 Scf
^ocbene.
SUeumonn, 32 3. ©rpreg ^eter f raulin, 66 3. Siibrei jfrafHn, 4 W. «lire
«aroline SSalttn, 2 VI. |)ilba (gmilic J^riĢfobn, im 3. «P?. 3obann tarl
^ertend, im 7. 3. (dmU l|SaQba((), geb. ^uter, b? 3. Hnna (j^ftfabetb
SBatftt, im 4. 9!. lUfrcb 9tito(ai Sinbe, 7 ^. 3aļn Solbmar Upgal, tm
12. 3. Soblgeb. eoļn tM^lot.
iIVartin6>iRr* : SBittive (TntciUe ©arontn &cn (Jngcl^arbt, cļcb. ijon 9?a*
bf^ft), 66 ^, 5Btltn)c .Haroiuir C^onrab, 78 3. 3obann (Jbriftian Ofoling,
67 3. Ungct. t)crfi. Xoc^ter aisemberg. @3rfner (Sbrif^opb Oriomffp, 56 3.
«l>aul«»^.: SBil^elm ©erncr, 49 3. Olga i>tUm Viat^ļūH BaipaU,
11 «?.
^farfu6>9ltincnfirc^l^0f: »om l. bi^ jļum 8. Spril 8 $erfiorbenr.
Ub» bie tu ber ^eit nom 30. 2J?arj biti jum 6. :>lpnl 1896 re*
giftiirten ;;^ufe!tiondfranf)^eUen in diiga.
Ctf «rfranfUii an:
Tj'phus ex;i .tli
Typhu8 abduitiiuul.
Djaenterie . . .
Scarlatiua • . • .
MorbilU ....
Oiphtheritis vera .
Pnenmonia eronposa
A^>- a-<~fc.
ļuļammeii
'IT? 9
tnnl. tt)6L| gof.
— 1 1
2
4
i _
10
1
1
1
1
6
3
3
2
1
1
10
4
3
1
2
10
5
1
^uiammfir
18 I 14
9^
1 18 20 38
oon flrtlar f^oeli^aii Hr b» Msttcar.
J(089O«eBa ^es87poio. — PsrA, 11 Anpitc 1896.
DigitizdŽ by Google
9{r« 10* ^mumaii tm 18. Mptil
(8». 3aļ>rgan(|0
Stop.'y mhmīliiif i mi'y mit Sufenbung 1 dibl 35 «op.; ubct t>u '^oft
Srmerlmigcii 31t einer @(|rift nnb etnrm ^IgK ker
Sefamenmg ^gad 1656.
@ine ber toidķtigflen Ouellcti gur ®c|cķi(ļ)te ber ^Belagerung
9?iaa0 burc^ ben ļaven Sllejeii im 3- l^^i ift bic „®runblid)c
mt loal^r^aftige 9{e(ation oon ber ^elagerung ber ^dnigl. ©tatt
Kiga . • . . bon betn graufamen geinbe bem ^oficoiofter . . .
Stiga 1657« 80 4^ $luf bem 3:ite( befinbet fi# ba9 ®tabt«
tDoppen, fn einigen (S^emptaren {ebecļ ftatt beffen eine ^rone.
^thn ber beutfd^en giebt baoon au^ eine tatcinifc^c 3lu6gabe,
ebenfaU« Rigae 1657, 4^ ^Diefe ©cķrift ift bon aUen, bie iiber
bie Selagerung bon 1656 gefc^rieben ^aben, in erfler iHei^e bcnuĶt
īDorben, o^ne ba§ ©ir irgenbtbo einer ^Bemerfung ūber iķre cttbaige
?robenieu^ begegnen. 4)ie einjige 31eu§erung in biefer ^infid^t
Weint bie ju fein, bie ic^ in ^b. XVI ber 5Witt&ei(ungen (2(ften*
ftfide lar ®e((]ļ^. ber ^elagerung !Dorpatd 1656, ^nm. īfh. 19}
mit eclattbte, bafi nMlitļ bie 3<^^Icnandabcii unfevet 6c^rtft flber
bie @tSrfeberļS(tnif[e ber modfoioiiif^eis Žru)>)>en bie bama(« fcļme»
bifd^erfeit^ in 9{tga officieti angenomineiien !Daten mieberjugeben
fcļeinen. ^nn m'ičļtt iiS} meinen, bie ganje ©d^rift fet im Siaftrage
Dež 5Hat« berfagt toorben auf ®runb bon 3Jžateria(ien ber ^at9'
fanjtei, etica aucķ ^agebiic^ern fiber bie 33etagcrung, mie fidķ eine^
in ben ©antmlungen ber eptSnbifc^cn literarifdjen ©efeajcķaft er*
ļalten ^at icare ga»^ gut, kbenn man biefe grage etnmal
etoo^ na^er unterļud^te.
(šin ^nķaUg|)unft fflr biefe If^einung fd^etnt mir nun tn bem
tteiter unten mitjut^eitenben ©cķreiben gegeben ju jein.
S3on ļJlanen liber bie 53elagerung finb jibei befannt: ein fleinevev
in 4" in ber (^cļrift «^j^ur^er, iebocķ griiublicļer ^ericķt, u^elcļ^er
9cflalt . • • 9{iga . . « ift belSgert īDorbeo . • . . i9ie dn mtķnī^
M beļ^Iiegenbctt Itupfern ļu erfe^en". (Bcbnttft im 3. 1656 —
nib ein grSgevor in foL in ^nfenborfe ®ef4t4te Stad (S^ītftabd.
1) ttinfednoini, BibL hiit nr. 7490.
Digitized by Google
@« ift nun befannt^), ba§ bie ^fit^nungen ben 5?upferfti(ķen ia
^ufenborf^ Serf grSStcnt^eilS t)on bem fleniaten ®rafen (Srid)
i)a^lberg ^erriiķren, ber alē ©eneralgouoenieuv aiicķ ju Ciotanb in
enger ^e^te^ung A^ftan^^n ļat. !I)e( in ^tKebe fteķenbe $(an tcagt
nun trine Semertung iiber ben 3^{,<^ner, fonbent nuc bie ^tott)
^AD. Perelli sculp.** S)te giage ift nun, ftammt ec a]i4
{3)oļl6evg? unb loenn ba« ber gaU ift, anf 40tttnb meUķer 9bi«
teriaUcn ļat er tļn enttbovfen? Senn an^ feme befiititioe Qeant«
tDortniifl, fo bocķ etnen 3(n^a(t0punft bagu geben un0 nun bie foU
genben, auf ^rd^ibatien bed S^igaer ^tabtarc^ibd beruļenben 9lotiien.
3m 3- 1663 ricļ^tete ber Obriftlieuten. (Sric^ !£)aļ(berg an ten
9?iqaļd^en '^at ein ©((^rciben, d. d. 24. Slpril, in tem er mitteitte,
ta^ ibm fcer ^iluftrag gemorben fei, „i^5ni9« Caroli Gustavi glom.
Slnbenfen^ rea gestas historice bebuciren/* unb babei ben 'tRai
erfud^te, i^m „eine getoiffe CSljarta" Don ber mo«fon)itifcl)en 35e*
lagerung ^ufontmen laffen-). 3)er $Hat fani feinem iffiunļc^c
fofort entgegen^), inbem er ben (^tabtingenieur ^ran^ ^D^urrer be«
auftragte, !Ž)a^(berg „ļierin an bie ^anb geķen*. Wtnxm
mač^tt \ičf aniSļ fogfeiiķ an« Seti unb (egte bem 9tat {^ūu na(ļ
einigen SBo^en feine Urbeit bor. Iiaein ed arigte fi(iķ, baf He
nicķt gclungen roav, fo ba§ ber 9?at meinte, fie merbc „ben
Ob:2leutn. bielleid^t nic^t contentiren". 5Dian befc^Iofe ba^er, fic^
mč) einem guten l^faler umjufeben, ber beffer macķcn fdnnte*).
fd^Iug nun ber Oberft ģta\)i beni $Rate fflr biefe ^ilrbeit einen
feincv ī^ente, ^Jiamen^ ^aoelet, cor^). ī^abelet uberna^m nun aucķ
bie '2lufgabe, nieinte aber, ba§ er in biefcm ^erbft nicļ^t me^^r ba^
niit fertig iDerben fdnne. 9{ate ba(!ļte man nun baran, ^aļl-
berg nntet biefen UmflSitbeii hoč> Wtimit9 flbrig gu aberfenben;
mon faļ aber f(ļUe§Cidķ feinev iD^anget loegen babon ab, nnb be«
fčļioi, Ž)aļ(berg auf bie Slrbeit Saoeletd einfttteiteii |u becttSften.
!Dte Slbfaffung M bejūglid^en ©cļreibend an tļn murbe bem @t^n»
bicuiS, ^einric^ ^eftring bamald, iibertragen @o geftķa^ ed
bann anc^. Ob fpater ber $(an Caoetet^ nmi roirftic^ ūberfanbt
njorben ift, i^abe idj einftroei(en nocķ nic^t conftativen f5nnen. Da«
i&d^reiben ^) bed d^atd an ben ObriftUeuten. iDa^tberg bom 24, ©ep*
tember 1663 lautet mie folgt:
Unfern freunbUc^en ®ru§ ic.
!Deffe(ben n?o(gemeinte« (Sc^ueiben toegen M bon 9iefibentfn
^abbaeo befiberirten ^briffe« ķiefiger unferer @tabt, ttie bie cttoan
getegen unb jonften bet ber āberftanbenen mo^comitifcķen ^elagerung
0 $g(. tie 21nm. ju |)ammarfrjdlbd fluffo^: «Criib 2>a^tbecB in 8i»laift'
in b«r Salt. 2»onatdf(ļ>r. 23t>. XXXV, 604.
^) jeammerei'^rotofoU Sb. 2, p. 425, }um 15. 3uni 1663. SgL au(p
«at«-<|)rpt. (Pnblica) ©b. 9, p. 400, 7. Jlug.
») «Rat^-^rot. 8b. 9, p. 369, gan ia. 3ul<.
*) (Sbfnba p. 400 ^um 7. aug.
^ (Sbenba p. 425; 439 ^um 26. Sug. unb 2. ©cpt.
Q Vkcnba p. 4S7; 462 jam 18. imb 24. @ept
^ HiMira ad pnfatoB 9tr. 4» p. 562.
Digitized by Google
125 —
eine ®ef!a(t Iii «lini fcinbliiļen Sngriffen Qit0 bem Sager geļobt,
tentt iolčft Un mtter bte ^nb bcvPrcnben ^iftovietDDCfhn rfi^ni»
an feinciii reilļten ^rte ļitget^ toecbes tSnbte, Iļaben ii»hr
tto( entfangen imb ufgenommen, aifo bag toir (S. toolebt. ©eftr.
Sntention ufd befte beforbent tm9 ničft toentg ongelegen fetn
loffen, BiSĶero aber tceflen (Srman^^edinc? erfa^rner Seute, tie ^uateicķ
jolc^en SIbriB in Der ®eftalt ^>rdfentiven fonbteii, brin fie ber Šelbt
rii^mbUcķ uorgefteUct toerben f6ut5te, baju nid^t gelonflen fonncn,
bo§ toir auc^ eine 3^'^ ^^"A ©ebanfen geftanben, blo§ ben
ou§erlicben ^rofpect ber ^a|iioncn in ?3rofi(, fc gut e« fein moge,
3u fiberfenben, fo mit Umočf tļun nmffeti, ba bte (Skarta fo eiUč)
crfttibfvt tverbtn folte, briibev totv (S. īDoIebL Oeftr. 8eanttD0ttung
•eitcv gftDertifi finb iinb ban alf»bort ubtffenbes tterbetu Sonften .
(te, ba t9 bamit U0 Innftige Saļr anfteļrn Idnbte, ļat fi^
jrmonb bet mrt angegeben, toefcļer feinen un9 (|et|anen !iDenion«
ftrotionen mčļ gnm menigften ein ^alb ^af)x einem untabet^aften
?lbri« erforbcrt, brum ban aucb bie intoenbige ļ^orm ber ©tabt ge-
bilbet toerben foU. lJo6 ober anāf (5. mclebl. @eftr. Don ^efi
Seinbeži 2lttaque unb bem allem, fo bei einer fonften fornieUen ^e*
logerung Doige^et, aužlju^rlicben 53eric^t ķaben bege^rt, fo Der*
mdgen voiv nač) bem berettd einmaļl jum Drucf qeferttgten ^Rt*
Umn^), fo itIfcaU ju befoīnmeii, toir oncļ ļte beifcķUegen, nicbteē
ez interyallo brtnneii )ti am^Ufidten obcr 311 enmn nnb ift fonftm
(E. ttolebl. ®ef)r» jūi^ntn Seinbe^ S&eļfesi, bad mebrentķeitt in
bet ttnje^^Ii^^en Slf^enge unb einem unter anbern cķriftli^en $oten«
toten o^ngebiUigten @aet}i|, @raufamb!eit unb ^^rannet htfitļtt,
bcfanb* ilBoneben koir ^Den 24. ©e^temb. 1663.
SKitgeteitt don Dr. gr. dietie mann jao.
!R i 1 1 j e tu
Qm ®ett)erbeberein^=@aal tDurbe am <5onnabenb ben 10. ge^
bruor jum S3eften beē 53(inben^eimS ein Siebt^aber^^^^eatev gegeben,
bei ttett^em ba« Suflfpiel in 4 Hften »on ®. b. SKofer: „5)cr
©eiHcnfreffer" gur Sluffiiķrung gelangtc.
^err Sabidlaud ^lierjtoin^fi gab am (Bonntag ben 11. gebruar
im @aale bed ©emerbebeveind ein mtiM unb (e^tee ftcnjevt unter
^ttiDirlung ht9 fierrn Scvbtnonb ftrifcļ (^iolinotrtnofe) unb $emi
8abt«Iatt4 ^anfbittm (ftccont)>agnateur).
9nf ber Ci^ung bi« lle^ntfdļen ^lein^ ant 2>tn0tag ben 13.
Sebvnor f))radķ ^en iD}af(ļtnen«3n0<nienT ^aUp: „Ueber mo<
berne iStratenbaļnen" (in Snttenbung anf bte ļiefigen lofaUn
^ettitUniffe).
^ b. ^. bic oben cra^d^nte „@rflnbli^e 2c. SRelatton". ^uaiti^i) ūber-
fanbte man t^m tooU ou(^ bie ^c^rtfi: .«Stgentlit^e unb Sa^r^a^e ^e[(^rei-
buna, n>el((cr geftaft in Maa . . . ctlU^e ^unbert $eufrbaQen nnb ©ranaten
(inetngemorfen n^orbcn". O. O. 1657, 4^. SflU 8la(l«f)fOt. 8b. 9, p. 400|
Digitized by Google
3n bev 9i. SctviHf^e Monflaltcte oiit Mttiood^ bai 14. ļķ»
Bmat 0(0 on Softose bev 8a4»ereitt )tt 8tiaa feine 89. 9nfffiļvung
nnter 8et(et(iguiifl ber £)))ernfSn0eriit grau ^ba bon ©^eelcOtfittet
unb miter Seituttg be^ !Bfr6tnd«!X)trtgenten |)errn S. dergner, to>o«
bet gur Sluffn^runft getangteti bie Missa Papae Marcelli oon
ļJateftrina, elngeric()tet fiir t?ierftimmtgen Qf)ov toon 3fl"<J^i» SKitterer;
brei @efange fiir cine Slltftimme, corgctrogen Don ^^rau ?iba
». ^č)etU^Wiūtlex : a. Slrie au« bem Oratorium: „5)er SO^effiaS"
»on ®. g. |)anbcl: „(5r toarb tterfdļ^mdķet"; b. 2lrie au« ber 8?e*
forniation9*$antate ))on Sllbert ^et(er: „Ž)e0 (Sļriften ^r^ auf
9bfeii geļt''; c. Stiofo onf bem OtNiMniii: »(S(ia«" non iroettbel0«
fD^«93attļoIbl^: „®eļ* t^ien, baf fie «on miv miiien"; 9tt«fniim
ffir bierftimmiaen (Sķor t^on ^o\tļ ^^ļcinBetger.
3» ber @t. ©ertrubfIrciĶc fanb am 3KitttD0(^ ben 14. gebruar
bie VII. 'muļtmfmtm^ ftatt fetlend be« $mtt Organiften O.
^ct^epdf^.
2luf bem ^i«!utirabcnb mit Damen im ®cmerbet)erein am
^onncretag ben 15. i^ebruar beanttuortetc in einem 95ortrage $err
Dr. 2!. ©tellma^er bie grage: „3ft bev Zltei @ubermann«
„^a6 &iild im mtiUV* berecķtigt unb tcelcĻen Sertļ ļat biefe9
Sttf bem X)i6futiratob bn 9{fgaet ftaufmStittifiļeii SBereiii om
grritag ben 16. geBrnar ļatte ^ert $rofeffor b. S$ob}tn6Et bic
^eantmortniig ber ^age ūbernommen: „Se(d^e toefentlidķen Sd^toie'
Tigfeiten toaren bet bem $au bed ^j^orb^Oftfeefanotd gu iibern}tn&ēn?"
greitag ben 16. J^ebruar fanb bic orbentlic^^e ©eneratoerfamm*
lung be0 ģiigaer Settifc^en 33ereinē ftatt. !5)ie 35erfammluag er=
fiffuete .^exx dieč^t^antoalt grtebrici^ SBelnberg, inbem er in toarmen
SEBorten be« 2l6Ieben6 M ^ķrenmitgliebe« be« ^OereinS, be« toeil.
(iblanbiļ^en ^ouberneurd, (Seneraltieutenantd ^inctojen), gebacbte.
®ie ^erfammeUeii elyvteti M Sitbenfttt M ^al^tngef^iebetien hntčļ
<St(ebeii Doti ben ^\%tn. ^et Oaļredlevi^t, loeld^eti ber $rSfeg,
^err StedķtdanioaU Sriebvidķ ©rofitoalb, mia9, bietet mancļe in*
tereffonte Daten. Dte 9^einļo(b'iD{ab(lķeitf((uIe auf ^agendSerg
erfreutc fic^ e(ne« ^ma6)U^, fo bag man einc ^araHelftaffc er*
iJffnen mugte. erften «šemefter befud)ten bie 6d()u(e 138 ©d^u*
Icrinnen, im jtoeiten ©emefter 139 ^ciķfilerinnen. — Die njtffen*
fc^)afttic^c 5?ommiffion f)at im berfloffcnen ^af^n 1675 9?bf. an
©tubentenftipenbien bertj^eifen ftJnnen unb be^ufiS Ovgantļaticn ber
etļnograp^ifcķen 3IudfteQung meķrere (^jcpebitionen ind Sanb gefd^idt,
um etļnograpķifdļ^ed iD^aterial ļu fammeln. 9?efnltat ift ein
feļr gūnftiged geh>efen. ^{e aRiinjenfammIung ļat ļičļ nm 471
fRummem betmeļrt; (^genftanbe aud bem &t\n*, ^ron^e» niib
^ifen^eitaUer ^Bett fiijķ nm 98, ^^rac^tcn unb «Scļmmlfadķen um
461 S^ummern bermeļrt. — SDic @eftion gur SBcrbreitung niifelic^er
©d^riften §al im bergangenen 3^^^^ ^^"f teb^aftc St^Stigfeit ent*
tt)icfe(t; fie Ķat 10 potouUirc Slb^anbtungen Ļerau^gegcben. T)\e
iDiitgliebergalķl ift bon 390 auf 1282 geftiegen. — Žie 9)2uriffom»
mifficn ļat am 20. ^u^uft b. ^. ein ^oniert becanftaUet. — ^ie
^ by Google
— 127 —
2;fldtigfeit ber S^^eatcrfommiffton ift eine 6cfonber« re^e getrefen.
3m ®angen finb im »>erf(offenen 3aĢre 66 ©orftellungen «egeben
loorben (43 an ©onntagen unb 23 an Serftagen). !Die Box\itU
lusgen iDurben Doti 38572 $erfoneis befucļt aab ergaben eine 9inttto«
dnna^me Don 18997 92Hm 25 aifo {cbe SprfteHung toar im
iDurcķfcļnitt «on 585 ^erfonen befucķt, iei dner bur4f(^iiittfi((en
©ruttoehinaSme mx 287 JHbln. 83V4 iJcp. 3ur SluffiiĶrung ge^
tangten 43 @tūcfe, barunter 8 ^iobitaten. !Da8 jT^eatcrpcrfonal
befte^t aus 17 .f)erren unb 10 I)amen; ,^um S^orperļonat ge^Sren
12 ^cnen unb 12 !Damen; aufeerbem ein 53aUet, befte^enb au0
8 Domen. — 5Da« ^a^jītalfonto be« 33erein« reprafentirt (aut 53i*
lanj bie ^nmrne tjon 76532 a^bln. 67 «op. — ^ie 3)?itflUeberga^(
betrug am @dļ|(ug M ļaļtt^ 917. ^ac^bem auc^ ber 9iek>i|iond«
ieritat mlefen loar, fd^ritt bie SSerfanraiInng jur CBalļl ber iul*
Mttlmannet. <5d iDurben gemaļlt: Gand. Sd. ļittttte, dted^tdaitloaft
3* ft(aii)mf(ļ, 9le4t^nn)a(t gr. tteitibers, 8tanereibeft^er ^. (ShrOn*
upp, Mag. pliarm. (6. 53irfmonn, 9?ed5t«antt)att 3- Sinberg, 2(.
©riintoalbt, ^aufmann 21. ©anoge, ^. ^eliiiiiifcķ, Dr. ^eiinfcļ,
Sa^rtinf^ unb j^aufmanu 21. 2I^branbt.
!Die am greitag ben 16. gebruar abge^attcne au§erorbentlic^c
®enera(berfamm(ung be« ^aufmannifcļ^en S8erein« erttja^ttc ļ)errn
$RuboIp^ 5?erfobiu«, ber ft^ um bie (Sttftung, Srl^altung unb (5nt«
iDidfeUing M ^ereind unbergeglicļe ^erbtenfte erttoiben ļat, cin*
ftimmig jum ^l^renmttgliebe.
īDer ®artenbaii^23erein ^ielt am greitag ben 16. gebvuar feine
3Konat«berjammtung im „$otel ^mperial" ab, auf ber Ģerr
S^aurit etnen ^3ortrag Ķieii „Ueber ben ļenfrecļten ^cķnurbaum
bie tteinfte ©poUerform*.
Slttf ber ©ifeung be« ^J?aturforfc^er'33erein« am 3)?ontag ben
19. Sebvttor fpra(|en {)err !iDireftot ^(^toeber „ttebec ben ļt\ii)iina9^
etngttg in Sibionb im ^aļre 1895", ^err Dr. t>0% «Ueber 9riQof
9l«nfen4 !t)ur(ļc|uerung t)on (^rBnlanb unb feine ^0Cb^o(ķ(Tt\
mib $en* Oberle^rer ©eorg Seftberfl „Uebev ben ber Vj^angen
gegen nac^ttid(^e ^d(te".
Sluf ber ^iļjung be« S^ed^nifc^^en 33eveiiu^ am DinStag ben 20.
gebruor fanb junac^ft eine !Ī)i«fuf|ion ļiati iiber ben^Jortrag: „Ueber
moberne @tra|enbabnen", tt)orau[ baiin Aj>err 9?aafcbe sen. „(5r*
liiuterungen unb ^^pot^ejen iiber ®en)itteri(5n(Iabungen" mitt^eitte.
3m @aa(c be« ©eiDevbeoeveinS gaben am 3)iu«tag ben 20.
t^ebruar bie Soliften (Seiner ā'aiferlicļeiī ^aļeftaf, iD^ebea unb ^J^ifolai
Signer, ein Son3ert.
fHuf bem SDi^Intirabenb im fRigaer jtanfmftnnifcķen ^erein am
SRitmoj^ ben 2L Sebruar gab fien Ober(e(rer Sļ. ftttberd ^(StVka*
termigen gn ben 9{9ntgenf4en $(otogra))^ieen^ nebft (S^perimenten'*.
Hnf ber @t^ung ber ©efedfdļaft ļ>rattif4er Slergte am ^i(tiDo4
ben 21. gfebmar fļ)ro(i^en 6crr Dr. Ģuff „Ucbcr ctnen gatt bon
Sungenactinom^cofe" unb ^en Dr. 21. Se^r „Ueber einen 8«tt ^
bon {>ļ^fterie nacļ iļ^ergiftnnfl mit Seu((tga«".
Digitized by Google
— 128 —
9hif bem l^ififutlraBcnb mit I)amenbet]^eingunq im ^agendberger
©cfaiiguerein am iDiittiDocb bcn 21. i^ebriiav ^ielt $err SBtaubcrg
cinen53oitvūg iiber ba« !II;eina: „^ur ©cfc^ic^te bev Beueroerficjjerung".
S(m ^ttttDoc^ ben 21. ģebruar geiangte im @tabt<j£^eater
bie neue 0))crette eiitļ^eimtfc^en Urf4>rungd: „^Sb(ļen tton fabua^
2:e|t bon īfL 9Rttf|{ bon Dr. ©Iemigt )ttt erfieti 9iiffil^niiig.
S(uf bem ^id!uttraBeii( tm ©eiDerbeteretn am ^onnerdtag ben
22. gcbruar fpradķ ^err 3nfpeftor Oberlel^rer ļ). Dannetiberg fiber:
„(5ine ©cmmertour in ben Orient, Z^cii ĪU, SltĶen".
S(m 2)onncr«tafl ben 22. gebruar tDurbe ber orbentlic^e Canbtog
ber ^^iblanbiļcļ^en JKittcr* unb Canbfc^^aft um 12 U^r SD^ittagg er*
Sffnet. 9?acibem fidķ bic ®(ieber be« ?anbtage« im SRitterĶaufe
DevfammcU, bc^abcn fie fid^ in feieilic^em ""^^^ 55ortritt beg
^errn ^anbmav(c^aU« ^aron 2)^c^eiibcrtf, in bie ©t. 3a!obi*i^ir(iķe,
tao ber ^err ©eneralfuperiiiteiibeiit Sr. ^oHmattn fiber bett 25.
$falm, Sevd 21 itnb 22, bie Sanbtag0|>rebigt ^telt 9td4 8eeiibtgung
ber tirdķUcļen geier Begoben fidķ bie Sanbtagdmitgnebec iDtebennii
in9 9titterļaud unb ļier n)urbe etne ritterfdķaftlt((e X)eputation, be*
ftcbenb ai!^ bem Aperrn Sanbmarfd^aC, bem $crrn ^etdbeputirten
3:^. D. 9?ict)ter*X)vcftenļof, bem !r)nxi\ 5?rei«beputirten 5?. S3aron
(Žngelķarbt*@eķfen, bem ^errn gr. ^raf ^erg''@agmb unb bem
$errn SBaron ^tacfelberg^9lbia, crma^it, bie ļi(^ fogteic^ iii«
(^d?(oji jum ,f)fvrn ftetloertretenben i^ioldnbifd^en ©ouDcrneur 53u(i?gin
begab, um il^m bie ftattgeļabte (šrdffnung M orbentUd;en Sanbtaged
an^ujeigen. ^lač) 9{fi(ffeļr ber ^ei>utation ļieit fobann ber ^err
Sanbmarfd^ad bie (SrSffnungdrebe unb balb nact 2 VHt I9itrbe bie
@i^ung biefed erften Žage9 gef^fofTen»
keit Air^ensemrtitbeii.
i^ctrtiift.
9>cttt'jr.: ^raļtmir 3fībor 8a»)inffv.
CoNt'JI*: 3rmgarb j^onfianje @opMa €(hrob. S^cfla Snna «ftaMic
unb (^(eonore 9nna |)enrictte Sogel. Btoiatnge. 9tobeit 9e(ff Sblitif. tol
(Žtuarl) 2)onatt>. S?frnt)arb 2lrt^ur (Sngcl^artt.
^afobhSs.i %kxant)ti ^ori^ SRiebel. (SUfe OTZartf^a ^pernifc. 3}2arte
%^tc^t eciWt Hnna Sffartta 3o^anna Jtapfii^. ^anl Sitļetm ^ebrotoif
^elenc (Smmp ». 3Jabccft. abolpb ^eter ^umt.
®ertr^^s.^?.: (fmma 3lugu^e ©{^iCing. Stifabct^ o. S3utfcn>ttfc^>. i!iap
^nna ^arie Stainiii. ^buarb 2)ai»ib 3a(t^act* (^it>ira Aat^atina X^efla
^rfan^. finna ftarofine 3tcpe, gen. StoOr. Sbnatb 9{{!oIai Stantffa. IVarie
aicronbra (^kunbflein. Stlava 3Hit5e (SImrc ^iMc ^nna 3)?atMlbc 2amfon.
©cima ^Jiaria JJoroffcea SGSc^mann. Sllfranbcr 21rt>ib @inen>i^. Smma aiibe
<Srnf}. ^aul 3l(e}canber ^poflilion. ^at^tlbe Dlaa frina. i^acl Iflt^boltn.
9nioIb SBtlbetm Snbmtf 9leumaiiii. Illibe Slionie fftfttr. tlvine StaHe
{nbmida Slnbcrfon. Olga Šil^clmine Seinberg.
3«fu«s.ft.: Slnna 3o^anno f)anier. Rati Srietrict SBilljcIm 53remicfer.
Olga V^rontine ^aroline Stiitmit Olga tina Slmalte ^eļc^in. ĪRohnt Solmeer.
®cor(t 3afob ©taķimann. 9(tfbo(Dli 9(tt^ii€. Stora Snna t)orot^ea JtnfpUi.
|)ebl»ig (SlifabftJ ©raufe.
3obainii«jSr, : 5Bifli^ (Sbuarb S^cutanb. Ilnna ec^urauffi. 2luQuft
^ $afar. 3a^n ®ufia)> Se^rfin. 3o^ann Otto Silīti, ^ugen ^o^am ©rigatfc^.
tatt griebri^ etrantin. Clfifebe fUna ^erraumn. wma 2)ecotbM Wlt»
Digitized by Google
— 129 —
8erfbaHi>> ^«rie ©trom. $)erinann ^fti^att 3afob ©ulpelj. jlat^arine
W(ba eirmbarb. %ufixa (&Uonoxt ^Ratttfa @4^u(ī. 3nri4 Slfrcb Ortn}.
iWartft!d:^.: 5Hobcrt 3ūb^>nn 2BibtoI. ^crmine (Er>a v^alup. >pauline
5rna Clifabelb SBibl-in. ^l^arte SBalrbauer. (Smilte Sfatbanna Ofolin.
t^eopbile ©opbie ^aflaf^. Slifabctb (fUa 3)?arv grcibcrg. miana 21U«
Xr{nitaN$:5r. : Snna ^aiilinc Jiltin. .RIemfntinf Smalic dUonore
Beltntn. C^lfa ^o^anna SiJaurin. ^ftiatia Statīdama SUma 3]?ef4)apufe. C^mma
j(ubUn.
9>auU>ir.: 9aQ( Oifat dullāt) Sattcr. SRartni Smolb ®uattf.
Hleranbra ^eimann.
iiutiļttiit,: 3rin3arb (Elifabetb SiUv ^offmann. ©mma <.!iicic Sarin.
DoTOt^ea Sronte Sta^iē. 2lUxanbra 8trautmann. Xar( Solbemar (ž)rau&in.
Clifa 3afobfon.
9icfbrau ^nogarb |>ebwt0 o. Urbosotoici.
f>etrt« II. I^onu.ir. : accifebcamtrr 2((franbcr o. Surfv mit 2J?ar(c Otttiic
JBolf. ©iiUcrmeififr Jbcobor 2ubn)ig Bilbelm arfnei mit (Smtna grie&enfc
AAmmcrling.' U^rmarter O^far jtari (Soffetti mit ^ilbclmtne jtonforbia
@Iifabctb |>aare. Stau^ann Xaxi gnebricļ^ 3^nfen mit Xonfian,:(e Snna (šmtUt
@artner. ^rotnreitrtsc^ilfc, $totUģitn\fhttix ^Hi0fati Zirnim mit 9tina
^outfe 5tatt(Vtn.
^afobttjr.: ©ibu^matbergcfeU 3ob«inn ftrubming, (jen. jtntbnt, mit
(Earfftr 3lanUtt>H^. CifcngirffC (Duflat> 3obann Sbomfon mit ^ifa @aumann.
arbritcr ®ufia» ^romm mit «TOoric 3urgcnfon. ^Irbcitcr Stāvi ^ax6 mit gina
Jtotti. ^(^lojfcrgejeU (Gregor SSeinbolb 'DVcirau mit 3Rane ^inbenberg. Slr-
bfiter Cbnoft Sii mit <Cioc ^olbberg.
^evtriibsJt. : 2ifj^>tcrflcffa ibcobor S?ififfcro» mit Waric SBct^fotrffp.
©^loffcr 3anr»id ©aulgobf* mit ^arie i)?uUer. J^abrifarbcitrr 'Jiifolai itart
9lratDart mit 3u^le jlta»tna. 9dtt(brTgc{ctt 3<ibn ^Seinberg mit ^arime
8T<nhnaiiiu Itaufitiaiiii fVam 9KffeIfon mit Cmilie 3obanna Snbetfoii.
^ift^Ier Srnefi Stc^t^at mit Slift (Smitie ^dttltng. ^dtitbergejeU Martin
@n)fffiž mit SGBilbcImtnc Sluguftf 3'n>in0. gabrifarbciter ©buarl) Jtcmpel mit
%nne 'iD?aīie Sofmann. gabrifacbeitec 3A&n ^aufa mit (£miUe 3?}uAencer.
Astfcber dbnai^ iabje mit 9Niina SimmenRomL Gattiec ^o^am ibolf mQ<r
mit Šobanna jtaroline Albert.
3efu«a4t.: ©attlcrvicfea Slbert 2)ro^mann mit Sertba 3ba Srcier.
Zeiegiap^iļi 9{tIoIat lžlt»anOion)itf(b 2)codootoffi mit iJ/arie ^autenban.
99itibergefe0 fVattin Sdnbcr^ mit OKmta <EmiIie Sra^^. <ftpebitor
^Tg So^ann Sorcb mit 9tofalte Sapin
^ūhanni^sSSS. : «utf(bfr 3abn Upeneef mit 3uble @ibt- Slrbeitcr SBiUi^
Seg^tn mit ŠtaioUnt Qoip^U «deebecg. ^itmi 3anni^ SiUer mit 2lnnUbfc
JKrubfie, geb. griebenbtrg. ļahtftatMitt 3anne ^^ccbc mit Aarolinc JKppc.
5Wcffrt)ifl Jtrif(b Saumann mit |>clfne "in?clanic Zttifin. Scurf. Solbat 5?ifoIai
@oIbberg mit Snna Dambrau. 5lorff(bneiber 3an ^etbabrb mit 3utie Suife
iCatoe^. 8abnbifnec 3abn (Sbolf mit Sibfe, geftb. 3uttlainen, geb. :flpfe.
9Startinii:SC.i @0mteb grt^ (Soartfobn mit ©ertrub Ttatit itreetDin.
©cbmifb ĪRohtīt ^Ibalbert fflan^d mit dmma ©milif Cofereit. -^eijcr %ri^
Šebrfin mit ^rifiine Vibji^. 2lrbfiter 3«n>bofim 3tt)anon) Xrev niit patrin
IRifelfobn. i)?af(binift (^inft W mit ^ifettc ^ub^. (Sifenbreb^r 3abn '^lUm
tnMc niit (Soa 9Vatbi(be 9Ren}. ihītfcber Otto ^Puarb ®ffiiifelb mit
ŠiMbitn. gormcr Slttc ®ufic SKabjfcmnecfd mit Slnna 53oIe
2:riiittati0sA.: ^rbeiter mUt ^aftarin mit Xribne @n>eebre.
^^anl<isSi*z Sitnmermann 3Abnid ^abaf mit 3('banna ^aroUne ^ulfe
9oifa, Pfrro. (Jgolb, geb. 3o^anfobn. «Scbneiber (SbuarP Šnberfobn mit dmma.
>pptng. ©artncr douarb 3lbbotin mit ?Warie ©(^iDing. Xifct)Icr 3uritf
^U^fum^ mit 2??aie ©riinbcrg. @(bmieb gri^ ifenga mit Itnna grciberg.
Smtiec'^.: gabrifarbeitcr !I)7i!eI (Sbrgelnrel mit ^am Slifabetb Sertba
epKf. libcitn aHolfim ^bovomitfi^ ^taOm^ mit Si^fa BuM, geb.eablc*
Digitized by Google
^ttvinUt.: ^afc^inifi Stūīi ^o\fam @mttfixom, 63 3. j^omfponbtnt
t>atti6 StūUlt, 33 3.
Doin<5r.: j^aufmann ^amti $)enr9 f>i0, 76 3. grau llnna SBil^dmine
jtlingcnbcrg, geb. oon |)afen, 37 3. ^ifcnbabnbcamter gricbrict Otto 2rcv,
49 3. iJaufmanndfrau Sertba SRofalic 3cnfen, flcb. t)orfter, 47 3. 3rau
Sliicļufte Xrcp, geb. ©offc, 81 3. Jbcobor griebrict SBil^cIm ©(^Sbfer, ira
3. 3. 5laufmann^tt)itttt)c ^axie ^obratb, Qth. ^fmefiriebfr, 67 3.
3afobt:jt*: grdulehi Souifc fjorncmann, 90 3. Suc^^altcr gricbn(^
I^cobor (Srvnii, 46 3.
(Bertrit&>.<r. : S3ottdjfrmeiflfr aircanter |)uflo Socntfen, 75 3. ?ebrlin(j
9lifoloi arcnb «fl^n, 19 3. (5in tobtgcb. WdtH)tn. atfranbcr ^aut Silic^arb
Sccfmonn, 10 VI. «rbcitcr 3abn ©attin, 35 3.
3emd»il.: Sbriftian ^tinriāf ?fbbtng, 34 3. 2Bitt»c Warie 2Bcibe,
80 3. SRcgine SBilbelmine ©utbfinf, gcb. ©ctenbof, 56 3. SŪBilbelmine Ireper,
geb. Damoru^; 78 3. Sbriftopb 3obann 2)cfl9ig, im 8. 3. Sbriftine ^utter,
21 3. ^a)>ib Obfol, 86 3. — ^t. ū)lattl|<!it-i(veibeor&bnt§: oom 8. bii
ium 15. Stprit 26 33erflorbcne.
3obaiini«sft. : 5tarl 3anfon, 53 3. «malie Sifette aifter, 9 3. «iflp
«Kārie 5'?atbilbe 9?cii 2 3. Xobtgeb. SLnabc 3Bei^. 2lnna (Smilie 2»ujeneef,
1 3. eifricbe 3BiIbeImine ^recbe, 1 3. Slife ©orotbea Jtu^min, geb. Up'
mann, 26 3. %\)cot)Ox ®regor ^piatoneef, 24 I. 2lugufte ©ebrfin, 3 W.
iDrarttn«e5C. : Stari 3obann Stri^d} ©c^mebling, im 8. ^. ^ore Očmitie
anbcrfon, 3 SB. ibele SlItDinc ©abrfan, im 7. «W. ^ifiop ®ufia» (ficbmann,
im 2. 3. Suifc (5lifabett> 3lofd)ulapp, 48 3. 3obann ^Pcter ©tubre, im 3. 3.
©lifabet^ dmiUt Slufa, im 2. 3. «ari 3Bolbemar ©t^nore, im 9.
2:rtnttattds^. : «nne <Detcrfo^n, im 63. 3. SBilbetmine Oigo OTaurin,
im 2. 3. atbērt aieranber Sonrfen, 3 3».
>)>aul«s^. : Scrttia 5Warie tobtin, im 3. Ifl. 3Warie itaptein, 64 3.
aj?arfu«*2lrmeiifird)bi>f: »om 9. bi^ jum 15. 21pril 8 Serflorbene.
3«cform. St.i dlifabett» 2uife 2«arie JRuboIpb, 17 3.
iiber bie iu ber ļeii Dcm 7. bi« jum 13. ilpril 1896 regiftrirten
3nfe(tion«franf^eiten in $Ri^a.
(Sd erfranften an:
K ■
-i
•** *• »7
u . •
ja* w>
0 *'
%»
B a S
Sf®
jufammen
*erf.
«etf.
mnl.
tobL
iiuf.
Typhas abdomioal. . .
1
1
1
4
9
8
3
11
13
24
1
3
3
4
3
7
Diphtheritis vēra ....
2
1
1
3
1
4
Variola mit 3nipfnarben . .
1
1
1
Variolois obne 3n^pfnarben .
1
1
1
Tassis coDvulaiva ....
1
i
1
1
2
Parotitis epidemica . . .
3
2
1
3
PDeamonia croaposa . . .
1
1
1
jufammen
1 6
10
1 14
13
1 1
1 24
20
44
3m anftrage ber Uteratifj^-profttf^en ©flrgerperbinbnng ^erantfgfgcben
oon Hrtbur ^oelc^au fiir ben Siebafteur.
il[,oaBoieHO ueHSjpoM). — PHra, 18 Aiipijiji 189G.
Stabililaiter.
17* IDoniter^tafl ben 25. Ifiptil 1896.
S9((rnm(^ 1 mal. — f^tiē inmi^a mrUdb 2 9?b(.; mit 3HNt)un(; 2 9tM.
50 t9)>.; ^an^^a^rlic^ 1 mhlļ mii 3ufenbuna 1 mi 35 itop.; ūber bU ^of}
ja(rli<( 2 m M to».; (al^fa^iil 1 Itlt SS to».
3l»ei Seitragt }iit ®efiļt(^te ber ®tiM A0tnif|iifeiu
1. tin @tabt ftotenļufen ®ert(!ķt, berrtt htļčft^ttU^tn ļu^atib
wxA iSntevfi^ Untetgang Mangenb; item bcrerfettal 8er«
leSgnif fmķnļn Sfnntim tvibct btn ^volfi bofclBPeii, b«f
er auler^olb ber 6labt Itrfige ļalt, unb aderļ^anb fiMffniaiu
fcf^afft tretbt, bann audķ \n iļxtx ^wci9t>\ction ^inbfanģ
tinb t^nen at(?rļanb Ueberlaft pWSf9t, bomi oudf iļfe bficgeV'
lUļ^e ^^o^rung entjogen toirb.
5£)er ^o^^n JJSnigUc^en !D{aVepeten unfcrn .qiicbifļen Ģcim
fomen TOir ein 9?a^tt nnb (Semeine, bcrfefben S^^rer ^Bnigllcļ^en
SJJaJ^efteten <Stabt Untergang !n Untert^entgfeit tiit^t ftor^aften, ba§
neinU(b bie @tabt »on Žage gu Slage je tenger ļc meķr Derfclt unb
unterge^ett, ban ber Sali, bie SKauern unb bie Zfļorm gon^ ber-
follcn, unb tt)irb barin nic^t geboubt not^ gebefferbt, Urfacļ^en ban
Sanbt unb Čentte fo borļin barju geļSrig nacib bem ©(^loffe ge«
leget, unb ļatt ba« Statļļaud nk^t einm (S^refc^en (Sittfomtneii»,
b«g (ilf« nrir 9tnrgcv attS nnfem 8eiitea ben ^icner imb ha» et*
Tt(ļt et(«ftRi mifFeti, boriu ifi bie tBtitgerfd^ffl aQ i^irarmctt loeiCai
ftf feine 92aļfuiiģ ^Utu ^iķre ©tabf^grenge tuenbet nur umb bie
ētabt, bie man ben bem ©tobt^SKorfte mit cinem @(ein obmerffen
kn, biefelbe ift un« gcnommen, runbt umb bie @tabt ^aben au(ķ
ieinc 35orftabt nočļ ?lnger fiir ber ©tabt, toie anbere ©tebte unb
^erfte ķabcn, ba man otterlet^ $anbn)erfc ouffefeeu !an. Die
5iQ^rung toirb un§ fogar entgogen mit netuen 5?ruflen unb Sauff*
NbeI, ber ^urgerfc^afft ^ačļiiteii nnb ben Sīcntgli^en $n9i(egieti
gar )it iHber, bog toir ārste Seutte ni^t pan^igf Z^onuen ttūtni
k funfļelļien O^A^cn* b0K Uķ ftontgli^en ^auren ļaben^ ffir unfer
Wl brfounneit mfigen^ nnb m U ftonig(. ilffal^ft. Iņ ©nabeii
ni^t (itbem toerben, fo I9iiiten toir arme ^urger auff bie SengI
W(it augtauren, ban bie toler mļ ^ier gefefeet ^aben, ^aben ba§
unjere Derjerct loag iDier in bie @tabt gebrac^t ļahen, barumb
iiUei tiiKT. bemiiligen tn aU«c UiUcrtļfnigieiu ebi einfeļen bann ^
Digitized by Google
"ļaUn, cineit S0((eii«^ar!t, ton\nt U\) unfi Umn 1% auffjttti^ten,
īDObuTdķ tDtet ūtm Sentte toieber {u ftrafft fommeit (nntleti.
2. '43uiaemfte $unc(ēn, fcerer fi(!^ ein ^rbarer 9?a^tt ^ofen^
^aufen uber tcn .£)erru 'iļ3rcb[t (^er^aiDo (iiaiiio uuu ubti teu
^ķreubeften O^^^itn S^afinoDdft^, Unterļau))ttnann be^ @(ļ(c|ff0
Menļaufen nobtbrenaticbem in beftļmeren ļabett. (9n« bon
Sfl^r 1597.)
I.
1. jDer $rvv ^roSrt ®erļ^atbn9 (Soitiitd^) in unb augcr
ber @tobt fetne brei^ ^rfige audķ attevCeļ^ ftauffmanfcķafft bariimen,
n>e((ļ(d iDibev unfer $ribiiegtum tft.
2. ©e^pt ut^^ t?c(t fr fur ber ©tabt feinen Slrenpatcren b?r
ein merflicļe Saļr fureU unb babtt((ļ^ atte bucgerUcļe 92acuiig unģ
3. Unterfte^ett er fic^ fein pioien ®cri(^t ju ķaben unbt biele»
in ber BtaU unb augei^alb in ļeiufn ^cķu^ ^u ne^men*
n.
1. Strb Don ^evrn UntfifKiuptmattti S^ļann fiaftnobSf^ unb
femen . Sietiem ^\)xtx ^M^U ^Ratft^U unb einen (Srbaren diaķt
Diet unfc manc^ei'Iel; (5trtafl in i^rem (5^crtd?te ^ufļefit^ļt, mclcbe?
ait^fiirlic^pn ju feinet ^tiit lan bavgetljan tocrben, tcie Die miDer
ber 8taGt inirifegium fetnbt ©orķengett ttjorbenn. T^an er e^lic^e
^eufev roeld^e aun bejeu ^eric^t feiner Diener fid) fjaben t>pr(ebnen,
ou^ bertoegeu ^onigU SJiaiiData au^gebiac^t uhd geinelteu feiueu
Lienēm, toiber eine^ (Srbaren 9?aļttd i^ttten unb 9(nļa(ten, etn«
getotefen, havūbm bie crticķen $io[)cffored fetnbt entfe^et, (ofe ImčfU
fertige ģeuUe bargegen eingefejett morben ber BtM unb iļren
^rittilegUtf 3U fonbern ©liļabcti itnb ^{(uļttcill.
2. SSerben e^ltdļe potēti fomot ^«tf^e al0 UntftttfAe, bie
ft(^ bafetbft tn ber @tabt nieberloffen burgertic^e 9?arung treibcB
unb ^fjiu ^anbtirung l^aben, bon gebac^ten Unteiļau)>tniann ii
(gc^u^ genommen, bag biefelben fidļ^ bed fc^ulbigen (5bbp^?, fc mie
bem pau|)t 3ķr. Ston. 2)?at^eft. unb aut^ eiiiem (Srbaien Si\itjtt
tuljn jonen, torttcigern^ ""^ bamit ficķ be§ (^s^et^orļanie^ tooburtt?
©tabt unb GiJenieine in (Sinigfeit unb Orbnung er^alten merben,
enteii|ern biirffen melc^eg einen (Srbarn i)iaķtl nic^t aUeui beīd^ipet*
lii^fcu, bt]cuDtin gar geferlid^en oorfte^t unb ouji^^ett.
3. ^att fic^ ber ^err Unter^auptmauu untcrftanben eiue^
^urger^ ^ol^ern ^aug unb Soļnunge Iļerunteriureiien unb mčļ
un j(at(ķo[en Benebett 160 8a(<!eit nenen miremieii laffen.
4. ^ūit ber {)« Unterļau))tmau einen nnte»tf4en Seber, ber
eiiie Sungfrau iinb Surtfer^to^tcv gef(ļ(agen, bem ^tftbtgedc^te
gtt toibent, m»r unb in femen @^n^ burciķ feitie ^tetiev neļmeii
laffem
i> ®fr^arb «raniu^ trar f*cn fm ^a^re 1587 r5m.=fat^ot. ^roļiļl |li
Jtofmi^ufrn, (Jfr. £|«ncr, Vetera MoDumeuta Poloniae III, L^S^^L
Digitized by Google
133 —
5. Sirb tootti Unter^ouļJtman berma§en ber ©tabt »or[cĻlo§eii,
mib allein eine ^fovtc qeoffnctt, ba§ bie 53uvger g(eici^tt)ic bov ....
Seute barinneii fi^en, aud? ter 9?avung fo fie t)on ben T)iirci^rel)enben
[rfmbben D^aim ^aben fSnnten, fo bie 3:f)oi'e offcn ftunben, cntra^ten
iīnbt cntfperen mutfen, toie ban anč) ol;ne bed UnterķQUptman§ 53ov*
tDijfen iRiemanbt tiom 9?ei[enben«^{ann in bie «&tabt lommen mug.
6. IBirb ben Suvgern bie 9{arutige fo fie oon beti unibltegenben
Vottetļfeulen ļaBen mS^teit ganj aBdef^nitten, bag leht ^tter foan
rr )tit ftir^en »bev @tabt fumpt, unbefudļet irt bev ©tobt mut
rommen, unb ba er irotnb rin 8off ^orng ober anber 9Baļr Beļ^
rt(^ ļatt mu6 er eiS feinen 8ttrfl(r, befrabet ben Unterļan^tmon ob;
ieinen jDienevn cerfauffen.
7. ^att ber Unter^aiiptnian cincn ^immermann, tDefd^er
cinen Sbel'^naben mutmifligermeije mit einem '^eiU unter ba« ®efic^t
Ufttouiibet^ unb baniber oou bem 33oicļt geric^^tlid^en angenommen
toorbeji, bem ©eric^^te toleber entnommen, alfo ba§ fie ntit ber ©traffe
tojber ben mutļtoittigen SBorbrec^ev ni(ļft ))rocebiren m^gen ober
filnneit*
8. @einbt beļ^ einem C^intnelner gmcļ^ geftoien $ferbe Be«
[iļlagen tocrben, toietoolen ber SiniuolĶner umb folcķen ^iDiebflaif
r\\čft getDu§t unb ber ©tabt ^ricileflio na^, bie @ac^ ffir ba«'
žtabtgeridķt geboret, fo ^att fic^ hoāf ber Unter^au^)tman mit
feinem ^int)tnian imb Dienern nicķt adein gemec^Hgett bae ļ3ferb
au§ bem ©tabtgeridjte, p ©d^toffe ne^men, bel'onbprn ī)a[t ben*
(elben Sinmo^ner, cĶne Uvfacb, ba er boc^ feine 55ovfduffer flciuugt,
ju ©ci^toge in§ @efengnu6 geiuorffen, iķn mitt ©eltftraffe belegt,
unb ift beffetben ^intooļnevd Seib oom SImptman unb jDienern
feet fibet serfcļlagen toorben, bag fie boTUber tobt frant gn Qette
ļdtt liegen ntufen.
9. ©tntcTiiat in ber ©tabt $ribt(egto entļattenn bag fie nn ber
Uberfflrtl^ ber '5)una i^re eigne 53otte l^aben nnb ^alten mSgen, bem
jutoiber uuterfte^ett fid) ber Untev^auptman, ba§ er eē nic^t geftatten
toiU, unb ben 33urgern baruber i^re $3Btte entjmci; gel;auen l^att.
10. 3ft ber ©tabt ļ^ricitegio gar jumibern ba§ ber Unter*
^auptman nicbt aūeiu cincn ^rug ber @tabt jum 33orfanv3c in einem
?aurfn ©efinbc ungeļel^r ein cicrtel iUegcg »on ber ©tabt geicgen,
angeritķtet, befonber ouc^ ben umbliegenben gifc^ern frel^ giebet ju
Mgen, ba bp(^ ba« yribi(egium biefed ^nļattd ift, ba§ fotdļeS
anff ein ļnfbe iReilļi Sege« nmb bie €tabt ļero ni^t gefc^e^en foO.
11. ^att ber ^. Unter^au)}tman bem Bnr^emeifter e^tiiļe'
J^ennen Sfc^e, bie er fiir feiner J^uren liggent, unb bom ļanren
mit (Spelte erfaufft, geļabt, aug bem ^anfe mit @malt ne^men mib
ium @d;lo§e bringen iaffen.
12. SBeilen fiirftlic^e Dnrd^lauc^tigfeiten ot^ Ober^auļjtmannert
toie fie jii ^afen^aufen einft gctt>cfcn ben ^^urgern bie fre^e .f)ot^uiige,
toic fiir atter§ gebraucblic^en au{? (:^iiaben gegriinbt unb in ^egeu* •
loarbt be« Unter^auptnian^, ju geftatten bei'o^ten, ift boc^ nac^ 3^^^^'
<l^. Hb^uge atgbatt fotc^e^ bon geba<ļtett ftaflnobdf^ geU)eļret, unb;
bie 8urger ge)}fenb<^t tbpvben.
Digitized by Google
13. ^att ber ^. Unter^au^tman bem ©tabt^eri^t jutciber,
in tļrem (^ttičļt, fiir bie $focbten einen $taat («^(ļanbpfoļl) ie|en
13a. (Sine ^^agb fo umb iļrev S^att toiUen ^utn īcbte oor^
urtļeilett «Ml^n, ļatt ^ Untir^au^tman, folcķee nftļt gertatten,
tt«b Mii {^o(ggevi4^ oļii fein Giffen ^tte» (affm.
14. €o ^urger tn ber 6taM ^utttoideti treiben nimmt er
biefelben in flefcngUiļ ciit mib ļett nac^ feincm &olgef<ilIei
baģ 9{f((ft uber fte.
15. <Bo bie armen Ceutte auff ben alten Dcvorbtten abtabbcn
fommen, tuerben fie bon fcinen X){enern mit ^^e^c^|afe^^ac^ befc^toeret.
Q^re ^leiber befucķt iinb ba« i^re gcnonuneii ; baourc^ fi(^ bie i?euttc
entfcbtaķen unb tDtr mit unfern aUen ^cfre^ķetten torberben unD
unterge^en tniijfen.
16. obgfbo^ter Untcrķauptmoii feine ^&ufer in bir
6tabt boiicii t^utt, ivetben fie berfel^en Sļo^^ni lum f^ailķt^i!
nitb e^Abeii gefflt bar^u nimniet cr ton ber 8urger ^aufer anb
ben @tabt«^auren bie ©teinen, teomit er bad feine Derferttget.
17. 3ft unfer ®erld^W»olgt be^ nadbtftiķiafenber 3'»^ ben
einem ber ©tabt mit (5l?bt feorbunbeneit uberfaUen ttjorben, t)oiB
^enn ^aiM>ttnan in <S(jķu^ genommen unb t^orteibigt tDorben.
18. 3ft ein ĪRatļ9ļexx bed ^l'^adķtd Dortounbt morben. ^er
Stlļeter, aber oom ^. Unterl^auļ^tman in ^čļufļ genemmen nnb bot
(gtraffe errettet.
19. Mib efneg Surgerg $aug bei^ īflačļtt bem (evrn Uater*
iiauptman feinen ^ienern bie Senfler anggefdķtagen toorben, abet
ein ^ečļt eriangt.
20. 3rt auff ein 3eit ber @labt«!Diener in Sobte bertonnbel.
aber ber Sl^eter Dom Unterļauptman in <Bč)\i1ļ genommen tuorben.
21. §att beg Unter^auptman fein ^Diener ba| @tabt«
geric^te, ben ^aat auf ben Sibenbt mit einen ^jcbete, jļeiDaltigUt^en
^urļan}en unb gurftimmelt, ung aber fein ^ec^t miebrrfaceu.
22. @« i^elt ū\ič) beg Unter^>auptman« Slm^jtmon unt
^iDiener aUevUi^ ^ar baburc^ fie ben 8urgern bie 92arung entmen^en,
loeilen ^^^en aCIdn freļ^ tilač^t gegeben mitb mit ben ^nres ļu
ļanbeln nnb inanbeCL
23. ^ie $Sufer iDeld^ bie $o(en in ber <Stabt Eefiten tDotteii
fie iļrer abetid^en ģrr^ļeiten unb etgen ®eri(ļt ļaben nnb ļaitcn,
fein burgerlic^e ļii(S)t r\oč) (šl^bt teiften, loie ban fol(bed jum offenen
geft^ie^ett unb fiirne^mtic^en »on be« $. Unter^auptmang !Dienern
unb Slm^tman baburcķ unfer @tabt«(Š)eii(iļt gef4tt>e4et nnb ganļļ |u
grunbt ge^en mug.
24. 3" fef"^ W^ i>eg f). UnterĶauļjtman fein X)iener, bem^.
©eric^t^boigt aug bem ^aufe auf bem (&ontag einen j^urbened (?)
mit ^etoalt genomnten, ļemmerlicļen jerf^^Iagen fStm imb 9eiK
gebunben, 1D« ... ju ..... ban ber ^. Unterļan))tnian • • • *
• • • • getieļen unb in fof^en ffirļaben geļ)re(ft, nnb aCfo gefeni^
tid^en nacb feiner Q3eķaufnng a(g einen ^unbt gefurt unb gr^ttHL
!S)erfelbe iftatt au^ eineg ^urgerf Unterfaffen bom geite ļļim M
Digitized by Google
— 135 —
nil 1896.
1896.
on ben
ļn fianben tm
ter oon
1 —
12 4
13
2
47
9
28
74
13
lO
15
8
8
34
19
2
3
1
1
2
1
3
SSon bcn
^erflorbenen fianben im
?lltet »on
1
2 8
1
1 2
^5
2 =
o c
1
B 0»
1 —
5
1
1
iftcr 1
'nniav te
— 134 —
T III
• t 1
1 I
1 1
• 1 1
•opq«
«nqdix
c n .1 itt 0 i£
9 ^
«•Mi £
. . gedef^en unb m [olc^>en ūr^aben aeftredCt unbaUo «feno
^Derfelh ^att au* elne. ^uVr6 Unte.ļa^fg^Sj"^^^^^^^^^^
Digitized t?y C<^
— 186 —
9flii0 tteggeitomiiieit^ att tiiieii 9aiim gedoiben imb femetli^ ge»
)>eitfc6et.
25. |)eft ber ļ>» Unter^Ģauļ?tman ^roge ©c^dme unb I)!ebe,
bie ^ie «Stabt^ '3)?aucrn unb 2BelIe Irftet^cn, s^nvqpr §eufcr unb
Ztļoxm au[bred)eii, ^orn t>on ?^ettc ftelen, meld^e mit genugfamen
3cu0niffen lilHimicfen unb bcjeinet rcerbcn, fAil^ct er,
mcburd) mii ntit unferm ^ttičļtt &cn folcļen oerļSct unb not*
uidļtti īDorben.
26. @o oon ben 9urgern ettean ein ^tiicf $ipļe@ n)irb ge*
ķdUn, (0 fe^ Don €c^n?cinen ļie^^en , obcr gcnicgen, toan
e« nuT ffir bte ^forbten getiiebeit mitht, tolrbt e0 bon bed Unter«
ļaiit»tmand ^tenev erfiļfiageii unb ben ē<t(o6<9lrbeitevit an^efteffen.
L. S.
Staib l^ni Oriainal^g^fcrpt. lio ber ?l(fertt>.=®ef. i^. «Rifla. (9ctcii|iaife
j. ®ff(^u^t€ ber ©tabt ^ofen^ufcn im 17. 3ajr^.)
3n bev ang(ifaitif4en l^ir((e tourb^ otn S^eitag ben 23.
btuar buriļ bot l^orb^Difc^of Q3tffinfon, brr )u bent
9{iga etngetroffen, bie ftonfirmatien b» )ur ®emetnbe gelļ9rtgftt
(Kfiagtiitge uub 3ungfrauen bofl^ogen.
<&aale bed (S^emerbebereind gab om gveitag ben 23« gc*
bnior @o|)ķio ^?mtpr pin J!o«jert.
Slm Sennabenp tcīt 24. ^^etruav fanb bie (žiojfuung bet
@o(fen^^cjer ^aunnuodļ'pimiprci unb ^2Beberfi ftatt.
3u eiupm mohltbatĶ^en 3*^^^ am ^ennabenb ben 24.
Jebruar im ^iiittigaiten be« SBo^rmaunļdjea ^axU ein Son^evt
gegcbeu, oit toelcbem fi^ u. Sl. ber 3idf"nf^"f^'>^ Oet^leift^-ŠBa^ba,
bet 9att(!brebner O. Šļarlier unb bie ^abert&naerin unb Siebet«
unb SaI^er«@Stigertn St(. ^ennl^ ilRanffteltļ beeļetligten.
Qni @aa(e ber <Bt 3o^anni^g{tbe touvbe am iD?ontag ben
26. ļ^ebruar eine mufifaltfd^e @oiree gegebcn }um $$eften M ifleu*
baued ber 1D?aripn^Tfafon'fTpnanftū(f in 9?tga.
Kuf ber ^ifenn^ bc8 ^J^atuv[erfd(>er*33erein^ oni l^^onta^ ben
26. f^ebruar, tn tcr ?luta ber ©tabt^9?ealf(^«le, gab ļ)err Ober*
leķrer '<!lnberg „(Srlduterungen ,^u einijļfn SBerfncijen mč^ 9J8ntflen"
unb fcbann fpra^ i)i4r I^i'. iit^ev: «grilioi 3lan|*en, ben 91orb'
; 9uf ber St^ung im Stcc^nifcļen SBeretn am ^in^tag ben 27«
) gebtttor fļitU |>err 3ngenteur«(Sbemifer Statnftn einen ^ortrag:
\ „Ueber bie gp^enmarti^e 3"^"^^^^ fiinftUfi^ jDiingemitur (mit
befonberer ©criirfpdjtigunfļ 3^u§Ianb«).
' I %iu ilTtitttDod) bcii 28. gebvnar Regīna Ģerr -Phnvcvmeifter
T t cbiiberg fein junjunb^kpan^igiaļ^riged ^^ubildum aU Sieltermann
be0 2)faureranit«.
1 ?lm ^^i^tn)OC^ ben 28. J^ebrnor terftarb im (Stabt'Jhanfen^aufe
ļJaftor ^. 21. gronmi, cei eīļte 'ļ3a[UH' Cti ooi; 20 3^^^'^» flegriin-
beten ^t. ^rinitatidfitcļe ju Klejfanbev^ļilļe.
Digitized by Google
— 136
8[«f bem !r)i8fulirabenb im SRigaer ^aufmannifc^en 33erein am
3)iitth)D^ ben 28. gebruar l^aite ^err ©rcbin bic ^Beanttoortung
ber Srage ūhttnemmm: J^tlčft !oinineqip(le Debrutung mtib t)ot«
audfi(tt(i(ļ brv 9}otb«OftfectaiiaC geioimten?"
9m ^itttDOcķ ben 28. gebtuor gab Im €faale M ®ei9evbebcreitt<
@o)>|ie SKenter ein glDeitrc unb le^ted fton^ert.
ttttd ^ett Airi((ugemeiukeiu
^etrhjr.: Hlrr^īnber 3o^anti jtonrab kaimiņ. <l?mma Clifabd^ €i09
gift^cr. gcrbinonb 5Jurt griebritb S5udt>bofj.
Sotti^ft.: j^arin Sugufte gtpp^arbt. ®afiat> Čeit)iie. gelicttatf
d^ifabet^ Viarit @(btoar$.
flafob^.^.: ^elir ļttffti Mofifeil. StwA SlOCOllbCV JBfotf.
SEBcrner Sticbrit^ t). Sticinffp.
(Bertrubs^.: Stati Sbuarb ^!eon^arb Sulff. (SOa dtila TioioHfta
mUtī. firma ^ude ftldn. Sferanber IBenbt. 9fi9<ne Dtaric fnĶ, 3oMnci
$)arJmann. ^iOp Cfiincnic ^trtia ©afe. (Smma Smilif 53a«nfr. Hreranbcr
3obnnn 2Bid?mann. ^rt{>ur ^ctcr 3Soru(. (Jmilic Slnna OTaric 3lmtmann.
^iUy ^inilie ^lifabet^ 9{eu()5fer. SIrtķur ^aiļtoiii @aucr. Stobert itet^mn.
3a^n ^(frcb jtafnbcbrfla. ģebfab SIfrcb ^ati^Iitf. 9cter %tmnhtt &ūīfn.
aiiflufl I5crrum. Ql\a Wario ?ubtt)t(. 3c^anna ?Iffranbra Ulifabftb tBlanber^ļ.
3efu«s.1?.: ?fpn^Qrb ®eorc^ (^^rinctiM^. 2Bilt>f(minf Soier. ^otann
Solbcmar ©arteli, ©ertrub (Smiiia iDtargarctļ^e i!ccpfa()ja. 3o^ann (5t>uarb
9Bi(to(. 9?rinķotb dodami MnfH. tari Cbgar «eie^meiet.
rtPbniim^^.n. : ^iflp (^lifabcfb ^laroline @aW. (Smilie SBit^cImine
(5)aif(biim. Otto ;sriclMii1j iinb Olga ^atbarine 3lufer, 3»ifllngf. ?ifcttc ZuM.
Tlaxi\)a Gmilic Cīiiia ižemenott). «Warie ^li^fau. 5tnfcbiabn aibert 3clmin.
Olga (flife 3^ibbiil. 3cb<mn «ar! ©auermann. 3lfc DūHit 2im @(bubin.
55frtba guife ©tanfciri^. 3ot>anna 5?a(enttnc SOSfinberg. antonte «TOatbilbe
«elpc. Sari 2llfrcfc l^a^be. Slrnolb 9iemberl ©crfin. 3o^ann aieranbcr
^afimir. TJaulinc (Jmilic frttM. Glricbe ^oroline 3ulie ©flnnifc. Sln^
®Plbniann.
Wnrti!idr.^.: (ftuarb putniņ. (Srnft SBilbcIm ^orgc. ®cbcrf ©olbemar
©ranboioffi. SlUibfc dbartoftf mfxS. -^crmine 5tatbarinc OriMltt. «Wat&itbe
jtonfianttne ^rrtmanit. ^lUp ^utfc ^atb^rine Salman. Stati (Ebuarb ^ebrfin.
3lnna (Smilie OHoInrrf. (Smtiie 3obanna 3anfQn. Cltiilie lbit|af(M ObfpHn»
4Srt(^ atcranbcr ebrifiian Snopf. gen. ^iifppef.
3ritiitatt««jl. : «Kilba lT?aric tKaiff. Sugiift 3o&ann Odfat Sfficr.
Aarl SBolbemar Aaufbufcb. @mi(tc i'ibn. "iDiarte Sifbefmfne 3autia(!fn{tf.
^aulē'-jit,: 5Riibo Āaroline Stofatic ©irnbaum. S(nxi gerbinanb Srtnf*
mann. 3abni(^ Brtbur 3afobfobn. Silbrim Stnl 9tofrt»itf(b. MHe 9abcc^
fobn. tluaufle 3ulianc ^iftoria 3afobfobn.
Siit0ers^.: 9nna 8opbie ^aumann. Sl(tt)inc 9)?arie trupot». 3ob<ulli
3nbri! |)eOmami. S^^ann Sil^flm SRenļ^ ^ugo Sferanber DombteioflL
nttfgeboten.
^T^ctrU II. roiiis.ft. : jJaufmann griebricb 2lbo(f Soui^ 3'f<f"ionn mit
5i?art(>a 33erJba ?uife @tbtt)ar^ 55atffr ^riebri* ffiitbdm 3iubolf SBcnbt mit
3lUianbrine OUilte barbara Slocf. ^imiH. Sitatf^^berr in ©cbtocf (Sbuarb
ftrftmmet mtt Dīga lltitonte O^Iingf. Sflibfenf^mirb Albert D^fir fto^tdn
mit %nna ©opbie Hliaufle ^ei^frr. ^ucbbinber @buarb SRufcb mit (Slife
i^ricbfrifc Ibalmann. Jngfnifur Sluguft ^Irttnir 2^artin^ mit Siflp aiice 9lam
92agr(. 3ndcn^tu*^'^^^"^ifer ^itbacl ^rufcb mit (SUa jtaroline ^irtf.
3afobt*jr.: ^(eifcber (Srnfi fBinbr) mit 3unoiie itUlin, geb. 9oreii).
9u(bt>o(ter 1!ubmig (Sbnficpb ©ttaube mit 3ne) ī^cobora AaroCine ^lifabetb
(Eflflertf. %0īmtx ttt^nt Biii^arb Sci mit ^cnrlctic 2)0Y0t|ea Oanbfcf. ^ffcr
Digitized by Google
— 137 —
Sctbemor |)finri(^) ©f^ mit ©op^ie ©cifcrt. %axbtx ^aiiih^ epro^gi^ mit
©oric ^lifabet^ ©turfto. (Srbl. (S&rcnbiii\ļcr ^permann ŽlOolf 2ll«onber
^off»frf mit StaroUnt |)cnricttc ^rbtpifi Slmia Sllbrfi^t.
©(^fofTergefftl 2ubtt)i(i Slrt^ur ©(tūler mi( Z)ttilk ī>laxie UetfĻ ©rt^ornftein-
feacrgcffU Stari gapfīt mit ©milic jlaroline ^barlotto 3nfobfobn. «priĶ
ijfobor ffielfer mit 3ulic ?fji^. 2lrbeitcr JJarliiJ ^Jiclfc inīt annc Saron.
Urbriter 3abni^ itabrfltbt mit itifiint ^atmi. ©artner Ztnii 'So\\^ex, gen.
9pnter, mit anna 3J?ana SBunfid. Alutfd?fr 3onnio @ran^ mit 9)?inna ©maigfnibt.
tRourfrflefetl 3obann C)olflfin mit «rijiine ^ū(hx. 5tomptoirifl Sbolf ^Inlon
9o^bnre( mit tiaiit ^altoine f)enriettr 3<info^n. ©cķmirb Sllrirantter jiiarl
C^oorb |)etnri(^ 8o^nfa(f mit ®iUe Sei^. O^erbergrfeU 3anni^ ^rrrbe mit
Vlinm ^tUv\ot)n, geb. 5taln. 5fiJtf(^cr ^SiUum OHoUn mit Jribna Obfolin.
gabrifarbeitrr 3<}N ©iifain mit 5lnftinr ©irgrnfo^n. ^eter ^afft^ mit 3ulie
(E^rtftine etļ^aurin. ^otrr Otto Seķrbin mtt £eenc ©tvirbet. Srpre^ ^arl
8ufii)mann mit 'ilaiaUt ^cUbabrf(t. Simmennaiin Snbrei <!lrunbmann mit
Waric grtfbcrife JBilbdminc ^fergait, gcb. ©ommer. Sorarbcitcr ^]??Qrtin
j^aurin mit Dīga Siebcrt. ^ommid 3uUu0 diobcxi itanep mit ^IT^abbe (dcmmit,
geb. et^mfbt Srpre^ 3a^nid ^ubcl»! mit (SķrifHnc ^albo^n.
Mnš*St»: B^ntim 3arob 3anfott>ffp mit Smilie S^^artba %lp.
((^inenbouer 3u^i"<^ ^^^^f ^cifloroffp mit SBilbetmine ^paulinc ^afloroffp. §>p(3-
t>anbUr Stail griebric^ il^iafotvffi mit Itntonic ^Jltpptti, geb. ^oribeU. SKaurer
ģri^ iDeffe mit ®ntnib tnna ^brifline 9V0IIer. So^n Snbreotf ®Trbfe mit
Sluguflc ©aijmann. ITifcblergefeU gricbrii^ ddt mit 9latalie ^rubmin, geb.
ŽHofenbiatt. ^ommid SBilid Xaubler (grn. īaubmann) mit ^ibfa (gen. ^ina)
3anfo^n. VlaUt SHobcrt SBolbemac Sio[t mit Olga Smatie :Draumann.
©(^(offergefea Intf (Mt Gtronf m(t 9nHt Gtcinbcrg.
3ol|aiiiii^* jt. : ^rbcitcr ^peter ihītfc^^rr mit Sri^ne 5(i^f(t>e. Z)ru(!rr
OTortin (5buarb ^etfrfobn (iiieO mit ^t>a ©opbif ^ibelt. lifcfjler 3nfob
Atuiļmi mit (Smiiie ^at^arine itod). 8eurL ©olbat ^itel £anep mit ^anc
titbc KfcffHit. Metttr Sttn^ ITninfe mtt Oerot^ea Clifabetķ (Dangid. tootfe
ģrifbritb 3oJann Sicimer mit TOaric ©ccbfrg. arbcitfr iļjetfr iomfobn mit
$arline SĒBibtol^. ©t^neibcr ^ctcr Spc^Ineef mit Sfarotiiic ©ilbclminc ^paifiil.
©^ncibrr @eorg ^ebinffp mit ^arolinc ^atķilbe Aru^fc. «jabrifarbnter
9bom 8fTfe ndi fCnnette «)»eOoni« Sliīnbmalb. ļabrifarbettrr 3a^n 97at?tt<
mtt Otflo ©omracr. gabrifarbeiter ilari ©anrin mtt Slnna (Sfcrmal. ?trbfitcr
^ftfr $arj mit ļ^argrertc Xo^ma0. ©lafcrgefcU Oobann ©probgtij mit |)en*
riette ^^ul. ©(^neibergefeU 3o^n ^obrin mtt Sitia ^^atalie ^erg.
9Hūttiut*št.t «Tbcitrr grang Sgnag 8ere$ mtt (Ebbe j^ru^m^, geb.
®i^I5ffer. ©t^u^macter 3afob C^fotin;! mit (T^arlcttc CFUfabctb f^ninblatt,
ttcb. ^{it}m. gabrifarbciter %tūm i>5irfe mit ^nnettc SlpoUonia ^tunb»alb.
irbctter griebrii^ Siit^elm ©emmit mit ^milie Pārbaro iflnberfobn.
%rMtātiē*it.t mtUIcr 3annt^ ^entibcrg mit ®rrete 9uma(. Srbciter
3l{fM(b 3obann anbfrfo^n mit ■Dorofbfa 3lnna .^clenf iClippfticd.
9>auid:^.: ©(^u^maC^ergcfetl aifranbcr @forg fRamm mit Sifa ^abrflin.
^ommid Sbuarb ^r^rjtn mit ^nnelife (S^ariotte ^altrmitfc^. ^rbeiter l\)omi
etitin mit 9?argreet( 9mf)fr.
Sufbersjt.: «rbeiter itrifc^ja^n 3)?afcr mit ?ifctte 5torf. gabrifarbfitcr
3abni« Otftein mit «atbarina (finat. 'žlrbcitcr 3uri^ Āabif mit 2'?att>itbc
^Tculieb. ģabrifaibeitcr Āaxl mtU mit Sina ©trafod. ^euil. ©olbat ^nbrei
StUmt mit {aioife f^umm, geb. S)pmbra»fH. Srbettrt itorl ^nfc mit Catvife
3r|lobfoiu
^etri'JT.: SĒBii^cIm 3:beopbi( "sSerner, im 10. 3. 2uife ©ranc^fi, 26 3.
2)viii«jr*s Šugfabrcc Staii &ottiitb ©cbtbebe, 64 3. £)orid (^runberg,
geb. Cibert, 87 3. %xSivHtin «bcfiite 85i(mmin, 78 3.
z^aMU^, : Sittfrau «leronbra «atdarina 3ltcinicfe, geb. terfon, 75 3.
Stati Otto f?artin Dflerlabf, 3 ^ 3itlttt0 |>elmai Serg, 3 3. <£Ufabet|>
(tina iiLtvMMwU\dļ, 10 SR.
Digitized by Google
ettttub*9»z Snna ļRatia 'SRatifiiU Samfon, 10 2:. 5taufmann ^ahh
efftfbt, im 47. 3. Cbuarb Otto ?fftii»fft, 7 W. SBftttoc £i^ff Upptt>t, «er».
^aunffm, geb. Obfol, ca. 95 3. J^rau «nno 2c^mbcrfl, flcb. ©ro^btrg, im
68. 3. $>ftnrt(^ «ari SEBoIfgang 9laff»ffi, 4 9W. ®(tubma(t)frmriftfr ^fter
»Paul «ibbfrt, 68 3 Sllfrfb @uibo Salentin Stalnin, im 3 3. Sittror annc
3ounbraHi^/ fifb. Ozoliņ, im 53. 3. ^rrcņ 2:^robor 3uliud @(bar(on), 6 97.
3ffn««ir.: Slfgina «molie «ofocf. 28 3. dmilif 3obonnQ ©opbte
^flaum, geb, 5Warft^aU-5(aIinon)ffi. ?i^fc Of^rmann, grb. ©uttfr, 38 3-
©uflob $)finri(^ 3uliu« Sff^neef, 3 3. g)?anannc @opb»c (Srbmann, gcb. gnr,
30 3. — 2it. 9y^atriidtc||reibff)r(lbiit#: bom 15. bid )uri 22. aprit 16
SerfioTbfnf.
3ohaniii«£j(.: ^aut ^ftfr ?orfni, 8 ^P?. ©ufannc ©tfintoff, «f^»-
S5{o(f, im 78. 3. 3arob ^au( a^bclin, 7 Slleranbra itatbartnc ^^rtftinc
©a^iit, 2 5». Jobtgcborfncr @o^n ^ru^l. gabrifarbfttfr gri^ Juful, 34 3.
?ucie Ofolin(ļ, 7 3)?. ©ittire ?amife SBibtin, 98 3. «rbfitft Sn^ (Jcttnann,
46 3. ģplidtad Sllcranbra lebfl, 4 2. Ol^a 3witannf (S^roert, 10 3. f)en'
rifttc ®rot9, Dfr». Siofpnbacb, 56 3. eiifabft() Srncftine 3i^»na 3inon)fft, im
10. 3. (žmilic Sluguftf ^ibmnha^, im 2. 3. ?^riļj ^frmann grrbinanb
Stiploifl 4 Staii 3IuboIf Ifc^fpul, tm 2. 3.
»Dearttii«=5t.: «nbrej Sbuarb (frffn, im 2. 3. 3o^anna Ottitif »aubii,
im 2. 3. aifrfb Stiīdbnn, 2 3. aifrrb gjlifffl 9iffbrf, 7 W.
^aitl«^.fr. : ?ibfe ©frg, c»en. ©erfil, 75 3. Slima 3WQt^ifbf ?i^bcf,
7 ffiil^flm ©pru^br, 10 «W. 3o^ann «bolp^ 3Qunffmf, 34 3. 3Q^ni«
Sloftt, 45 3.
Ū)?arfu««3lritiriiftrd)^Df: Som 15. hiē ^um 22. Spril 6 Serfiorbrnr.
flbcr bie iii ber ^iii Dcm 14» bi« jum 20. ;?Ipri( 1896 regiftvirtMt
3nfeftion6fran(^eiten in 9?iga.
(Sd rrfronften on:
«» TT
0
0 •
»> x.£
gufammen
m
?erf.
mnl.
nbl.
jaf.
TyphaB abdominal. . . .
1
1
1
1
1
1
1
1
1
6
4
4
10
5
15
1
1
4
4
4
6
10
Diphtherit.is vera ....
2
1
1
1
2
3
5
Variola obnc 3»"pfnarbcn .
1
1
1
Tussis convulsiva ....
1
1
1
Farotitis epidemica . . .
1
1
1
Pneamonia croaposa . . .
3
3
4
2
6
gufammen
3
12
14 1
12 1
1
23 |19
4»
."^m ^liiftia^if ber litfrarif(b-praftif(bfn ©iirnfrpcrbinbung beroudgeflebrn
oon anbur ^poelfbau fiir ben 3tebflftfur.
iI,08BOjeHo iieH8ypoio. — Pira, 25 AnpijA 1896.
2)(U(f 0011 ^. ^. ^acftr in Oiifla.
(Hierza eine BeiUge.)
Die nachste Nummer der Rlf^aiBIclieil i^tadtblfttier
erscheint Mlttivoelt den t. Jflal fl^flG.
S tab tilla ttrt^
18. SWitttDo* beii i. mi 1896.
S94mlili| l.miU» -^.fifil teittsa IflMMIsaiM «it diNHnft šim»
(3m S«ii«0.)
iDie Sētten Iķaben ftetd nur eitt ^tb auf eittmat geļabt, unb
M 4MiAm bif JMittoer/ fo flt «H «imttbef erseugt, finb f Olr Me «cļtM
Mcii 1^ MtfT flMMii i9Mten>^tofe '<lbi|ot» le^eiH^t. (16
Mdfit ^fi 1(11111 i4tat itet H9 AmM 8«aitt Itļ^ bir Cdetteng
<itti' €4lMii^< gftoefen fe^n, bettīt ftei^n toltt prezeeet (i.
loufett) flettannt.v ®<e «fl M ItMi^ti^ Vret 8caitti'ifi«itf «ia«
ļum ju erfel^en.
IDer Žettc fie^t nočf je^t attf eln unbeflefteS ?Wabgcn. @ine
IļtUtod^te, «nb memt ber qu. ^crr felbft Urfac^e fl€»efen, roirb
lifteer c^ne 3*^^"fl ne^men. (5r fagt: Kas wiDnu ir kauna dar-
fis, Ui wiiiBu arndsan ^emt, b. i. Ser fie @(ķanbe gemadķt,
Ni nag f!e oikķ neļmcn. 4Eiite fokļe knii «€t4ilieil, ID^ P4 ni^t
fii aniiiv aittr tueiļt ^bar after IBMIMb ^bet.^ bev gent eliie
i{)er Md (kkķm Mamtt iD?abcļenraub f(!ķemt eine b(«ge
(Sf remontē gemefen }U fel^n^ bte bie grettnbf(ļafft mčļt aufgeļoben,
UMe bie D^amen ber Knbertoonbten in ber Settifc^en ^pradķe an*
Migen, al6: thewozi8, ber ©cļtDiegensater, Snohts, ©c^toiegerfo^n,
Maihi£e<6(jblOieg«rmiitter, WeddekIe-@c^kDiegertoc^ter, Deewer8-
92aneii0brubeT , Masize - ^anndf (^ibefter , Swaini8 -SeibdbvuDer,
9vaine*IBeib«f(^efter, Mar8cba*8rnbrr6 iS^etb, k. >
' • iM( JM^taitbff itiiiffeii fie fidķ alfo iMilraaes ļaben; tote boē
ttotfonal IBortJ|wenf«i' frel^eit, )n biflOtigen HMMt, {a ci «4
^o^aeit ^eļaltfii ^ll)«cbm f^f betm biriS|^ffa4e (ot boi
®a6 jļe^t mtter ben Settett gett)Bļn(l(!ķe Seremontat ift folgenbed.
X)er ^rauttgom fu^t ftc^ ein ^abdķen aaē, too^u bie ^ird^e
•imb ber Stm^ tneift @eUgenbett geben. !Dann fenbet er eine obet
eia Sķaat Seiber ^um ^ter bed S0?ab(jļeii6, obcr bem ber bie
€tAe ber (Sltem t>rrtritt. !Der antrag gef (lielot cat^felļaft. (i«
^df^.intd fe^ cin^fiter (gans) nnb toUt hitttn, ob i^r m9 ni^
Digitized by Google
einen fiberlaffen tooiit, dlačffļtv fommt cd jum noļ^ern Kntrage.
(StļaUtn fie, load fie fucķen^ fo fommt ber ^rdutigam aUbenn,
mm bad ^Socļen tm @eftnbe ift, reitenb unb ļat ein (^efdķenf
bon SranbtlDein unb Slepfeln mtt. ^ft feine ttniunft angeneļm, fo
fiiķrt iļn ber IGater tn bie @tube, unb bad bettangte iD{ab(iķen ffiļct
fein Vferb in ben €>taa mib fftttcft c«. SRit ben SroBblvein mat^t
n ben (SUcm ein Oefiļend/ t|itt fcincii .Viitvag unb bittet um tā$
flKab(ļen. 2)ie (Sltern berfbre^en fte tļm, tad SJ^Sbcļ^en mirb ančf
um iļr Oo^^'tt gefragt. iSBenn bieg gefciļ^e^en, fo fpeifen fie beļ^be
bon ben flepfeln unb trincfen )ufammen ģranbīDein, babet^ fte ^dķ
au(^ bie 9^inge geben. 5)iffe« Sffen ber 8lepfcl unb ^rincfcn bc0
^ranbmeind ift aletcķfam bie ^afid unb ©runboefte ber ^eriobunļ.
Mehs essam kohpa ahboīus ehduschi un BraDdwjna dserraschi.
Sir ļaben jufammen de)>fel gegeffen unb ^ranbtoetn aetruncfen,
ba« ļeift beļ^ ben ^ttitn mtļx ald 9iinge geio^feit. ^SDiefed ļeift
mtn P^saeschana. SEetcļe Seute l^čfiūm oiuļ tie 8raiit
mtt Mb.
Siuf big fofgt Saprezzeschana, Sertobung. IDer SrSuHgam
tommt mtt feinem Sater ju ber Qrant; Steidļe bitten aucļ meļrere.
^n bem ^aufe ber 8raut ftnb aucb etntge oon t^ren $ertiyanbten.
^ier mu§ nun ber ītBater bie $)raut gretffen unb ^u feinem @oķne
fii^ren. ^ig ae^t fo ju, bie ^raut toirb nebft ^met anbern iDtabc^en
fo geftettet, tai tn ber 3)2itte fte^et. $or bie 3 ^D^abc^en ļalten
2 Setber ein grofed 8ett(a(fen, tDūčļtH fie aUe 3 oom ļ>a\jpt M
in ben S^^l^n oerbecft. ^ierauf mu| bed Ārautigam^ l^oter grei^en,
mii UaM itMiigf, w\m cr nMļt lie tc^te ļafcķet, fo ge^et
^anbel a«S<l ^er Satic iMfmrct leļutforn, an jfisc fdmt
ntcļt }u berfeļten, mib ttoin cr fie jļat^.fe nimmt « fie M dMn
iRūūh in bte »rme unb brtngt fie )tt bem etķH, «eNn imtiLļm
fte ftcķ feiļen muļ, bocb fo, bag teiner ben anbern anfe^en tann,
ja fetbft bie ®&fte mfiffen fie nic^t anfeļen, fonbem mit nieber*
Wflenben ^opļt na(ļ ber (^rbe guļeļenb fi^en ; bi§ Iļtlļt kaunotees,
fiāļ ičfamen, bag fie bad getļan, nmlič^ bag fic^ bie 8raut ļat
fteķien (affen unb ben 8rautigam fie enlffiķren Caffen. ^ierauf
fangen bie ©iifte an ķū fcļmaufen, bad ^raut)>aar aber mug ķu*
U^tn, mīto in berfclben ^tcOmig fi^en bleiben pķu ci» fBtcl IR
reb€B ober ficļ umjufe^ciL. aufgeļdbcncD Z^čf Bctommcn |k
in ciner befonbcrn ftammer «uķ ļu effen, tečf miiffen fie bobiļ
biefelbige ©teUung beobaiļten. t>it @afte begeben ftcķ f)'\muf na<ļ
$aufe, bie Brautigam aber bieibt unb fdķičift bie 'Šia^ļt bcļ feincr
Idraut, unb bad ļeift Saprezzaschana, i^ertobung»
: iSBenn bie ^oc^jeit ge^alten tperben foŪ, f o faļrt ber ^rautigam
mit feinen ļJlafe SDicifter, Wakkara Brālis unb fetnen Slnoermanblcti
bie ^raut abju^olen. iutx\t \di)xt ber ©rautfubrer, Weddaje Tehw3.
^n bem ^aufe ber ^raut ift jcbon eine d]ienge bon iļren greunben
mb Š^eibern berfammtet, todāft bie (^aļu mii <Singen em|>fangen,
i» ben« ber. Biintigam mtb anbere uA tomNļgmommoi . micidi.
^ie Sront fe|et fte» i» i|KC« GiļOtten in ben @<f^| M^Wecl-
«l%ļe Tebirņ/ ber. gmoeilm eine ticofe 00^' i» fetneit 4klļtttteii
— 141 —
ftecfen fļat unb fo geļet ber 3ud Gopniation. 9eb bem gaļren
natķ bem fiaufe bed 8vdutigam9 ļfitet man fi4 f^^t f^v Hnfaļren,
j^fbuNt» 'm->R Vforte M Oonerļofeē, bm fonft geļt e« to
mut ni^t 8«t. 9eļ^ bcn ®nlrltt i» ba# «Imt entttcbcr
bff Weddaj% Teb^ eber ber ^^tgetboter etnen IDcgen unb
Mtt nor ber 8«ttitt l^er. ©oBatb er an bie Sļflre !ommt, f4(Qgt
er mit bem Deflen ein (5rcu$, nemtld^ an bic oberc unb unterfte
@(ļmclle unb Bet^be ^foften. <So mad^t er e9 aucļ an ber ©tuBen»
tļflre, Oūčf tn bem Sin(fet, mo er fidķ ļinftettt. 3^°* fotgen bfe
@afte. Pani Einhorn melbet, ba6 Pe tocr jeiten jtt)ei; «Šd^merbter
aebraucļ^t ļoBen* 9?a(!Bbem mtrb ba ber ^iDegen liber bem ģt^e brd
iBra]st)>aared eingeftedt. 06 f!e mit biefer Geremonie etn>a einen
bdfni Bftmon li tct n Hm Mfkn, m\% tdķ ni^t. 92a(( einer neitten
iSfilc gf^ bii Bvatīt «it iļrem Wakk»rg BraUis, bim OvfintigMn
unb citilgtn Oeibent «adB ber ftieete gum audRelben. Āier toicb
iBr# nof^bem pe iļrett ®<!ķmu(f tn t^re Sabe geiegt, bie mūfļt anf*
gefe^t, btefeē Ķeiļjet mitschot. ©ierbel^ ift biefe Geremonie. t>it
Wakkara Brahlis fe^t l^r bie feelbermfiļje auf, fie »lrft ftf nBer
^erunter; er t^ut e« noč) einmat, fie ebenfo toieber; jum briftenmal
fe^t er fie i^r auf unb giebt iBr ein ^aar fanfte ^aulfcļeden mtt
ben ®orten: Kļaus wihram, glabba mizzi, b. īļ. gelķorti^e betnem
^knne, bemal^re !Deine Wlū^e. Unb {0 ift pe nun ein Setb. ^iDieg
aiftf gefc^ieļet nnter ehiem grogen Nelemt botn ^gen ber fBetber.
Paul Einhorn gebendCet, bag bie 53raut nadb i^rer Slnfunft
atlent^alben ettta« ®elb in bie @tube 2c. toirft. $)iertoon ift ni^t«
)u unfern 3^**^" U^tn. @o t)iel gefc^^ie^t tDo% bag fie nebft
bem ģrdutigam iļre ^anbe in einer mit ^affer gefiiUten <Bpūnnt
loaf^en, «tb <Belb Iļiiieimverfeit. !S)er ^rautigam mafc^t ļič) auleļit
ft9ft mit betti Sufi^ bie ^pamt ganj um, bag CBaffer unb Mb
bie d^be faCen. (Sd !ann fei^n^ bag bie Setten gCauben, bag
ettDa ein UebeI ober UnglSd in iļren {)Snben \e\f, fo fie bamit ab*
tDafdben unb mit bem IB^affer fortf<jķa^en, baS ®e(b aber a(0 ein
©efci^end ben ©c^ufegeiftern ot)fcrn. 2Wir fagte einer, ben tc^ um
bie Urfacje fragte, gefdļ^e^c par labbu laimi, ka wi8s buhs
labbi isdohtees, b. i. ^um guten ®\ūd, bag atied tt)oļ( audfcļlagen
mdge. ^iemit ftimmt aud^i Paul Einhorns ^r^aļtung fiberein.
^iefe Geremonie mag in anbern ^egenben )}ieQei^t noSf alfo be*
obad^tet loerben, mie fie gebac^ter Autor befdķreibt.
©enn biefe Geremonie geenbigt, fo ge^8rt bie 53raut fdķon
ttatet bie ^ūĶ ber ©eiber unb ber 3ug geiķt «un unauf^iJrli^en
Cingen, ba bie !8raut fo be^anbelt tolrb, tt)ie ein trium|)Birenber
gettļ^err ber 9{9mer bon feinen ©olbaten, nacķ bem ^oc^^eitlķaufe.
ftott-' fie iii M ^atti Iritt, fo mktg fie mit niebergef^tagenem
<9e|^tt «litf^ femanben in feļen in bie eMk geļen; ba fie benn
im i^ Weddaje Tebvs ļinter ben ^if^ ge^^t toivb unb i^ren
9Nl in ber nimmt ^ieg 92ieberfcķlagen ber tlugen mng
līe ūuč) beobacķten, n>enn fie oon ber Gopulation tn bad ^<ntf
fdunt, ba« ļeift, fie mng nunmeļv letnen gvemben onfe^.
Digitized by Google
4Maft' ol» fie M ^Im W ^(ķibis BOmpm mān^
uņb bonn folf^en iļre grcunbe^ t»e(dķe dgittlf((ļ[ €1(3^ fbtb. .m
greunbe be4 8r&i!tigam« aber flnb ofettiķfam nur i02it^e|ft(|inH )Dt^^t
bie ^dfte BetDtrtļen mfiffrn. Štn ļeber bnfeCben brtngt onĀ etttKU
jur ^oc^jeit mit, nemli(ļ^ eine STonne iBter unb jutoellen (ggamaren.
^or ber ^caut, in ber Wtk M X\\^9 ^engt etn rifernev 8eu<ļter
mit 4 mfļttn unb Si(3&t«it. ©o^l^abenbe fc^marfen btt SBanbe
mit ^«rgetn, b. i. feingefpaUenen ^ū\)nf)o{^ aud, toefc^ed fie ^ernad^.
ftatt ber Statglicļte Brauiļen unb bad fie ļo arttg burc^ emanber*
3tt fled^ten tDiffeii, bat €0 iMf «itte 0rt tsoti 2:a)>etai. att0fieļt.
etlcitb M. bk mfti 0«f<^t, gf^l en ini« fMļtttOttrcU itttb bid
(Sgen ^ firohkast, Sraķftācf, loeim ef gteftiļ rnti: 3 9Mr*
mittig atfllteU 9)eT 2:if(!^ tft Betegt mit 8(ab€it, Karraseld bon*
9^o0genme|t unb mit <Scķmant (i. e. ^taf^m, ®oļne) cbet ^«ig
beftrii^en, barjtoifd^en fte^et 53utter, ^cnig, eine @(^)ii(ļe( mtt ®r% •
ffiilrfle unb JRau^fleifciķ, Sraubnjetn, 53ier mtt unb o^e ^onig.
2ltte« fdķmaufet unb ift frd^Itc^, nur 53taut unb 33ratttigam mfiffen
ftide fi^en unb biirfen ničft mtt effen, {onbero befpmmfn Jļexii(K|.
ttm^ in einer ^ammer ober ftUete. : <
Wt big (šffen fplgt ««dķ ein $aar ©tiuibeti Maltite, btnl j
Wit0%§mtĻ Aivt Unmt gefocķte* unb ^htattāt» ^filķn»« m* 4
9t{nbf[eif(^ mtt eln«i; evipp9, m ©ernSc) ifl €ro(| ftUtiii, e« toniiit
audķ fein !iQ3ur|ellon(t bagu. ^ie R3raten finb ©anfe tm Offn gc^
braten, 9?ip«peer au$ D^inbfleift^, ofled fo gefot^en, ba| einer bet
e« nic^t gemoķnt ift, c« nicļ^t gen{e§en fann, unb tuie ber ®eruc4
in ber (Stube fe^n mfifīe, fann man ficļ^ U\č)i corfletten, ba bet
53aucr feinen anbern Ofcn, a\9 einen 53o(fofen in feiner @tube ļat,
au« beffen SKiinbung aller īftauč) in bie @tube geftet unb ber alfo ļ
beb biefer ©elegenļeit bad in i^n gefloffene ^ratenfett atfed in bie
€ltiiBe bunftet, anberer Vn^biltiftiingen nid^t gu gebenden. Haf big
(Sffen folgt Launags, ^tēpn 1t9fi, nnb bt ber flo^t Wakkar |
EhdenS) bie Slbenbmal^eit. I
!Die anuficT ift bie @a^feiffe, Stabbs, unb biefe tDhrb mit ber I
©tngftimme begtcitet bon einem fe^or bon 10 ober mdļt ffieibern. ļ
5Da« 8ieb fo fie fingen, mac^en fie a\i9 bem @tegreife unb ift eine I
©atljre ouf 8raut, ^Brdutigam, beffen @(tern, auc^ anbere friegcn |
t>ū9 xļx(. 3P "^^^ gnabige $err ober grau Weddaje, fo er* ļ
^atten pe aue« miiglic^c 6ob. 5)er ©efang mirb bon einem SBeibc ļ
angefangen, ņemtie^ fie fagt eine ©tropļe iļred Siebed ļer, bad ļ
(S$Oit. f^reit fit Mdk btnfel&eti ttieberlķ^ciib nacb mib WW 1
am (Snbe mit et«em itoe^ Zo^ tļtiges 01 Dl tjpi ber ^efang 1
bin Paul Einhorn fo ffirc^terU^. bef^rtfibl. ļ
^ač) bem ^ittagdeffen fo(gt ber Žan^. ^etl^e^vat^te iD>^afc ]
unb Setber ma^en baraud nicķtd> e« ift nur fiir {unge Beute. ļ
!Die Orbnung ift folgenbe. 5)er Wakkara brahlis be« ^rSutigotiē
fobert bie ^raitt auf unb tonjt mit iķr, toč) fo, bag er fie nit^t
anberd at^ be^ einem «^^nupftucķ fiiļfret, babcn fie ein ($nbe unb
er bad anbere Snbe in ber $anb iļūt Senn ber Zan^ aiiē ift, fo
f4en(ft bie ^raut iļm ba9 @(bnuj^ftu(ļ, ^ierattf (orbert er, n>eim
Digitized by Googl^
ter ļ
3nnete ©i
3ttii
L Dtfhr
n. „
m.
I. ©ifr
n. ,
nL ,
IV. ,
!D7Uatt«
3m 9)Kif
n
n
*t
u
tf
*9
chcfn u. b. gl. Ģiemtt eftbigt ^ benn bķ 4^<Kļ^eit, ne&ft (žffeii,
iCliņctfn, ^aufen imb greffen.
^rofted Livouica, 9{r. 22, Scite 291—097 flltf t)er
Digitized by Google
Serļtftntft Ier ©ebarenen p iicn ©eftorkittn
im WUn 181M) itt «iga.
m « n
ift . . . .
©umntrt
rift . . , . .
ļ * » • * •
f • • • ■ •
Sumina
ler otalttNil:
fift . . . . .
• • • •
• « • •
ut ....
@umnia
. im ....
1893 . . , .
1892 ....
mt . . , .
; 1890 . . .
' 1889 ....
}• 1^88 ....
f 1887 ....
43
27
Sen b«t
Waren
lant. i tobU mnl. w6l
i* CII tcii
llotl'cuen
«oactit
41
,"):")
:>()
31
24
i4() I hi)
10>
1
54
32
61
56
4- 10
+ 2\
+ 26
+ 32
-I-
52
r 1
349 ) 2<n ļ 1^ 146
®cborcnen
mdiīnl. i njfibl.
24 10
12 ļ
36
31
I
24
•J6
25
75
17
29
25
37
29
62
53
1
13
35
34
55
66
lil
33
70
t
I
33
41
177) 103 l-ļ- 74
13
752
569
467
582
551
4«3
352
460
459
474
27 \
14
»
464
448
361
418
393
346
384
410
407
450
+ 2S8
4- 121
4- 106
+ 164
-h 158
+ 137
+ 168
4- 50
4- 52
H- 24
182, 167
28
55
56
15
ii
12
6
24
18
18
14
18
13
16
10
50 39
32
19
31
28
22
13
30
28
UOļ 93"
17 16
40 30
83 ( 94
8
381 371
290 279
254
314 '
213
268
2881 263
228i 255
289' 263
237 I 223
237 I 222
262 I 212
57 ! 46
20 7
261 203
218 230
196 I 165
229 I 189
203 I 190
187 : 159
225 159
220 ļ 190
225 I 182
+
6 .
š
1
1
5 1
10.
31 1
+
25
t 1
+
721
4
13
t9
ttt in m^a iu ^umma rcgijlrirtett @ļ)ef(l)ae$iuigeiu
*
<Bf^mt im 9}5r) 1896: 145 9^aTt.
\ohext bie i8xai\i auf uiib tan^t mit i^r, bo(^ fo, baB er fie nirfjt
anberd aU befy einein v^d^nupftuc^ ļuķtet, ba^cn [ie ein (Snbe unD
Digiti-n ļ [ / Googļ
— 148 —
bte gnSbfge %tan ober graulein Weddajie ^i, biefe auf unb Befommt
»on ber ebenfatl« ein @c^;^uļJf^uc^? ; bann fontmt e« an bie 33raut«
^utter ober ^c^tDefter, bie ebenfaUd etn <S(^nu))ftud) [c^enden mug.
3ft abet ber grb^crr oDcr ein anberer STtntfdjer Weddaje tehus,
io forbert er bie 53raut gteic^ auf, ©enn ber Wakkara brahlis ge*
enbiflet ļat; ift eine 'Came Weddaje, fp, macķt )ie e9 audķ fo unb
tonift mit Iķc, nif au4 ipii iļiren ita^ften liiDettDanbteiu iRcu^
Dtefe Stao^e (aben tticļtd unanf^finbiget, ķe ftnb etne Irt ber'
$otntfc!ķen. ^er $a(ft tft ber Zvi^ppfitadt unb bie Setten iDiffen ficļ
felķr artig bretn }u fcļidPen. 3nbeg biefe tan^en, fo ^atten pc(^ bie
aiten on bem Irunrf unb ĶaBcn unter fidļ> i^re Špaģe, bie gegen
3lačtt tmmer freier .kofiļbeB^, bid bo^ MeU (&£t)(iui4e iļnen ein ētiU*
f^eigen auf(egt.
SBenn nun īflačļt unb SKiibigfeit jjum Sc^Iaf aufforbern, fo
toirb 9raut unb 8rautigam in bie j^leete gefāķrt. ^ier merben fie
b9i| iļim W4yķkara brableņ nnb anbem attdgeftetbet mib M Qett
gtiDAŠfeļ, tt>e(<!6ee ait4 eine ^(fc Oettalttļatigfeit attev ļtit aiu
beitlet, fo Ver 8rout oimetla» loocbeņ ift, nni iļred ^igenmiUrn^
tii# (itlļi SDlanne ju ge$en. Um baiS 6arte Ded (Sļeftanbed i^nen
an^u^etgen, miiffen fie in ber Staite fcļUfen. ^er folgenbe Xag
mirb tDieber mit (S^en unb Irinden angefangen. ^ierauf ge^en
etuige aufž iH3bungebrennen. tSie macĻen nemlid) o^ntoeit bem
ft^ufe an einen Saum ein geuer, moju ein jeber mit etner getoiffcn
%{ci)aftig!eit, bie comifdķ ift, ^oij be^trdgt, anfc^iirt unb tķatig ift.
^iefe SIrbeit foQ bie ļungen Seute (el^ren flei§ig ^u feļ^n unb i^ren
MtĶ |U befteUen. 92<Kt biefen fe^en ftdļi bie ®afte, nmlUļf bet
Qvai|t Stennbe an S:ifdķ. (Diefe ļeiģoi Pannatsneeki.) <5iiiev
babon nimmt einen ļotternen Sellev, (egt (S^eCb barauf unb (Sgt ben
Ztīlā ierumgeiļen. T)a9 ®e(b fo eintommt, ift ein ©efdķenct ffiv
bie iungen (S$eleute, ge69rt aber befonberē ber $raut. ret(^en
^irc^fpicten fommen jumeiten 15 2:ilr. unb me^r jufammen. ©a«
bie Slitgabe ber 33raut betrift, fo toirb i^r iiaften fdķon ben 5;ag
bor ber ^odļ^jeit i^r jugefflķrt. Tlan ķat (Sjempel, ba§ mand^c
8raut ICO Zķ. gur Wlit^ūU neben beļ^ befommen/ aber ļego fangt
(9 an abjune^men.
X)en Sbrigen Xag Uht man, nie ben etfltem (Sffen, ^Ilrinten,
6tngen nnb onbere ^offen toe^f^fn ben S:ant i^. 2)en bvitten
jtog 92a4mittag beģtobt ftiiļ ieber na^-^onC, borļer oBer tt)erben
oaiffrļ^ 8uftfbie( angefteHt. (Siner berttetbet ficļ in einen ^aren,
anbere finb ^arenleiter. bie ^ocbseit tm $of, fo fommen bie
(Somoebianten gur 5errf(!baft unb jeigen i^re ©tfidfe, unb man mu§
fogen, baf jeber feine 9?oUe gut f|)ielt. Slnbere macļjen Slufjiige,
al« ©olbaten, ^engen einen 9?o(f auf eine (Stangc al« eine i^a^ne,
fleflen fic^ in ©lieber, einer ffl^rt fie auf unb ba miiffen fie erer*
ciren u. b. gl. ^iemit enbigt ficķ benn bie ļočļ^tit, nebft (Sļļen,
jCrincfen, ^aufen U9b Sreffen.
(Int CO. 9ro|c« Livonica, 22, Seite 291—997 onf ber
Digitized by Google
91i t i) e».
Hnf bfm I^Mrtfarotoib am Donnerttag bcn 89. Sdimiv^lm
auē Mm 3«iw lOOO*,
^Der 3aļredBeTi4t be^ tHctonbeberefiii prb 1895 lonflatirt;
ber IBorfianb ļat tia$ (Srlangnng oerfci^iebenev €ubbeitttonen but4
!X)tdtocirttng ber (^(ententarftaffen, ^eiotlltgung t>on 300 9tbIiL fft
Slnfdbciffung fion Sel^rniitteln unb (Sr^BĶung ber 8e^rergagen bte
fegenSveic^en 53eftre6ungen ber Unterri(i^t««SlommiffiDn unb bie Sagc
ber ®ett)erbcf(bule er^eblicb fSrbern unb bae Q3ubget bc« 95erein8
in« ®Iei(^>gen>i(^t bringen fSnnen. jDie ba« geiftige 2eben be«
SSereine [tūtjcnten Jnftitutionen ķaben g(ei(!Jfatt« erfreuti(^e 9?efuUate
onfgumeifen. S)t6 (^eiDerbefdķuIe erretcļte mtt ber ļi^tt bon 529
@^SIern ba9 9Xo;iimtin qim bifļertgen gfreauenj intb |(it nene
3ei4en bet tnevleiiititng anf^utoeifett; bie 2B 4){mHtfibeiibe īDottn
ftetd giit befn4t, iDitrbett bitr(( ))0ļpu(5r«U)tffenf(baft(i(iķe SortrSge
etngeleitet unb fļaUn befonberd bnrcļ b(e^^ei(na(me eitiiger^rofefforen
be« ^o(i^te(^m!umd etn er]Ķ8^te« ^ntereffe getoonnen. 3n ber 531*
bliot^ef ftieg bie ber 5I6onnenten oon 804 auf 884; tntč) 9'ieu*
Qnfd)Qffungen bie Slnjol?! ber 53Qnbe bon 9003 auf 9507 unb
i)ūt l'cmit einen bon 504 53anben erfa^rcn; au§erbem er^ielt
bie SBibltotl^ef 73 53anbc gum ^efc^enf. !Dte $au«' unb ©ergnfigungtf*
fommiffiou ļat buvcķ etne tvfļebiičļt 3^^^^^ SBermiet^ungen
unb in ^olge bet gerabeiu glanjenben Stefnttate ber bon iļr anaaghteit
Unterneļmttngen tem %eteht eine 9ietiie{]tiia^ bon 4113 Win,
jugefSļrt, fld^ mitbin in berborragenber fBeife um bie erfrentitļeii
(Srgebntffe bed ^aīļti9 1895 berbtent gemad^t. enbliļļ bie
Sinanglage M SBerein^ betrifft, fo ļai biefelbe bant ben ©ubbenttonen,
bēr faft in a£(en ^often gefteigerten (Sinna^men unb ber ban!en«*
toertķen ^iinftUt^ļleit unb (Sporfamfeit ber 5Jaffabelegation im ^a^re
1895 fic^ in j]iinftigcr ®eife berSnbert; načf "J^ecfung atler Slu^gaben
(cnnte bie ļcķn^ebcnbe 8cķufb um 2000 W>U berminbert nerben.
«110 ben «Mengenietļiketi.
i^etauft.
VzttitSt,: 3ba ^ū^Iniberg. %nm Seontine 9tef^g.
tiom-'St.t O^tifobei^ (Smmeline Ottilic Vtataartil^t ^dttmann. Cli^
atna fRūt^ (S^mfoi. 9Uto(ai Cbuatb ^iūin, dmū 3o(ann DraU I«fi|le
t>9ta (SoHIie inflU, $M Sibbnt
3afobi>ir.: %\m JtrttMt m* IMff. Cetffc Olga MgatoMlb* 9«»
^Icne ^ribottn.
CBcrtrubs.^.: Olga dmma Sngufie Srempel. i)9arte dmiUt ^^ttftine
8eebr. 2lnna 5RalaIte Žuifc ©jjlfet. aimo 3rmgarb ©enta ituricnbaum. Vlatit
Otaiit fie^fid. ^oul 3obann Strfa^n. ^ugo ^eter 3a(n Sffartin ^lumbem.
^buatb D^far DbfoL ^(aroltne Oo^^nn^ BeemgaM. (Sntma Kerefe ^a^an.
(Sbuarb Serc^ 2lltbe Sirfneef. «atlinc tilbc 6cii. pebaMig Mlic
jRogitf. i(arl aifrcb Sbamfot^n.
Digitized by Google
146 —
3ffu«>ir. : 6rlma Karoline @Hrnf. (SIfriebt OTat^ilbe Sirfmann. Oi^a
m\ūMiķ Urna et^mbrt^ Hteranbra Otga 8(ibig. lana DIaAvitte SNMcti.
Ctaart Wdflan. aieranbcr Sannifo^n, flen. 3annfotn.
3o^atitti4*A. : Slifabet^ Sraa 6nfanne Sufrmt^. I^robor ®tmon
Ofoltn. 9nna Stofalir ffieinoivffv. Sfrranbcr ģoķanīt SBit^mann. Srani
Sricbrifļ Ofolio. Slbcrt tD?iit<ir( 2)omber9.
flla«tfti«*ltt fnOff a)orQtM Otga Ifi^arfutf. ī)mHxi 3o(ann
O^buarb Sergmann. Sftoine (SmiUt Sfo^nefol. f)etnri(b 3o^anned unb 9(rTanber
®u^ūi> etauĻ 3i9Uttiigc Qf rol^ca Ibnilbc 9au(uic emanU dmma Sna^aļta
@(t^inibt
^aulM*i Statolm ^il^eimine Dttiiit ®rof<<»(e. Stati Stt^\t. SSaO»
Cnilif aioanbra Smalnref^. ittifUne laMlie fliatif ite^ilii. Mot|»^
ililfgeboteit.
4)fh;t« u. roiiM.^.: 5taufmann ^ritbrtt^ 8eni(arb Saunrrt au^ 8ib«ii
mit 3o^onna ^ulit guifc @(ļ)mibt. iJoufmonn (Jbgar 3ofcp^ 2??itfctjfc mit
auna 2)eubner, geb. 6ii|)u(^. i(aufmann |)uao ^Ifreb ©rottcfņ mit ^luc^ufte
SSal^ilbe «Sietfc. ft^ot^tapiļ 3ultu^ Subrnig Seont^orb |>aupt mit Sill^elmine
tmoia VlaxiU 1)rcfe(. (Biafameifirr 3o^ann iiroeb £orp mit Vtatit ^tin»
fclbt Dr. med. Slobert ^ermann tBilb«lm b. 3limf(<>o mit (ļatlottt Tlarit
Aunteiborff. @e!retar tc^ @lAbiaiiili i|roboc o. ^oettuļer mtt ^oUp
Staiia CntiUc o. 8oeiti0cf. .
S«f9M«ll«8 9iii|b{ribcr 3o^Dnii ĪSMH^ Hnmtaiiii nrit Olga 3uliaiie
^tttit fBa%ml e^mīūifiitān 3obann |)einri(^ Sitmert mit 3ultanc SBil*
^Imine @aljļbura. Stoufmann Stati Zučftti mit t>oxct^ta difarloHt ?ouife
Opitrlabe. ēif^nftfc^ itarl Scrbinanb Atbiciļt mit 3iiliane dt^anotu iftmalie
ec||<i« IKfMiibfr McrfM «it 8if« Sami.
<^rtntb«ll,: D^amrergefca (Smil ^ermann Ofcbo^ mit ^etrne ^(ifabetb
Of(^aĢ. Slffcrbeuntcrofftjicr jifrifttio^n 9?cfpnfe(t) mft ?i^fc SKo^buf. a)?iltlfr
ļfaul ©teinberg mit Sino jjriftopfo^n. .ftommiiJ fttti grift^cnfcll? mit ?otte
UppiH j(anfmann 3a^n ®(bibant mit Jlriftine (žmiUe Se^rftn. 9rbriter
3a^n ®0^Ut mii Vtarri ^t^U^rfttn, gabfirarbriter Safob ©trambeer mit
Štani @Ia0un. gabrifaibtiter ^ai^n ®utmann mit fJlavci StaUiti. Stcmmi&
3a^n Stanpt mii tuna ftmalie Scfttoer. gabritatbritrr ^ctrt Xi&trmann mit
Z)orc Defaiiu
3efu0*Jr*: @att(er 9?obert Sbcobor DVASer ntt 3oMnaS^etta Sittc.
JHcinpnerdcfea 9tobert9urfa!mitSBcra9{omano». Srbeiter (Sbuarb ®ror0@farbe(
mit 3ulie 9nna 8(rt^a Xinowi6. Giffnbabnbeamtcr 9{tfo(ai p. Mrufoioffi
mit tnnette 9a^^ 6()^miebeaefea ^a^n ^amul mit 9nna Smeltne Stobberg.
6ibmifb(gcfea taif mmb 9(o^berg mtt tettir lll«i|llbe DtoftfitctN Oinn*
bcrg. itart Cbnarb e|MC9^ mit ^dm Mctttv Sc^to^ 2>«^r<
«it eapli^fe jbru^min.
• 3obantii«>ft. : %Ui\iSttt dinfi IBi^nbebf mit 3uliaitne Stmiu. %ībtHtx
3a|B Sicfmann mit liD^inna Ctifabrt^ 9?if(lfobn. itorfenft^neibcr 3afob 2)a9ib
e^iHbcr mit gannv ®rilnberg. SSiOitf anbcTfo^n mit Smia ^aulinc daķnfimr.
STbcitft ®ufto© ?apin mit ?otte ^ogul. SBirt^ ^Inbrea^ IKortin ©troubfrg
mit 3uble BT<<bfrifc 3:iltin. gubrmann ^priji^ (žrnfi mit %nna Bauiit @tfU-
mai^eigefeU (Sbuarb 3arob Seķmer mit Wiax\t ©(^mirbrnberg.
fKartiii^'it*: gabrifarbeiter Itatt Spbraim ^irft^beiT tntt 9iQe ^ati*
nami, orn. Mmann. Stbneibergefea ^nnit ^uft^emi^ mit 3uWa 9nnettc
3e^ri. Ilrbeiter (Sbuarb dtobtri ^aifui mit 31nnelibfe @i(tenberg. Dra^tmal^er
3eannpt Slugn^ 92ubrncef mit 'I^arte Slnnette 9ipfalie Suau^. £if(^Ur Stantd'
lūto Vlumpatf mit 4lri|Hnc libber. SBirtj^dfobn $etn Dnmbcnniit SiMe 3urrantf,
fiOk Sinras; D9»plf4niif «it tmc DlB^rmct
9toiil«.sjr : arbftter ^riajid ©ailid mit ii^t ^xttM. 3ngemeur Silt>elm
Av«f0it nii iilfabcl^ ^tlm (imittc ac^mantu 6<ļmifb «bolp^ Slet^tncr,
Digitized by Google
' ^ēfiraben. .. ......
^crbinonb ^atfft, im 44. % (E^arlottc f)«nrif ttf OltiUe ?obfon, 55 3. ®uftat>
amb oon ©engbufd^, 19 3.
3flf t>bi=^. : ©tttfrou (ī^artottf Wfnfa, gfb. ^fftt^ner, 44 3. gOa 3o^aima
SBilbftmtne ©turnt, 6 SDf.
<S(rtni»'jr.: ©drtnet ttmofei ^a»(ott), 59 3. Urbtitcr 3abnitf Reflt,
45 3. O^far Stalnin, im 2. 3. SlUranbcr 9tuboIpb Huaftfalnin, gfn. Tlngļl'
fairt, 9 W. «ugen 3o^ann ^tU^aln, 10 I, ©(^rtftfet^er «Korttn 3arob
'SJttūaUuU im 33. 3. Smtlie aibertine Sr^rfttt; 11 3. S&t^tei Z)a^tt> ®nbbat,
tm 54. 3. grau ^JJararctf ^nnhifl, flen. |>enning, 6d 3.
3efu««Ji.: ©inotbf ecmaol, 1 3. 9H<IbQ Ottilif ?Wogbo(enc S5rufal,
tm 3. 3. Smilif 3o^anna ©rufut, im t. 3. Sin tobigcborenfd Siabcben. —
^t. SITatrbats^^reibrorAbiiift: t)om 22. jum 29. X^rii 23 Serļlorbene.
Hobaitnt«=j?.: ^{(ba aHU @(bn«tbfr, im 2. 3. AaroUnr ^fie
@abatin, 6 iPI. Whl attgvfl 6are, im 4. 3. Urnolb SRemberl ^^tlln,
1 %, Otto SJotbemar Xaimann, tm 3. 3. ®<^riftfetler ftari ^ajrtvilfit,
37 3. 3a&n aifrcb 59e0rfln, 10 3». «libe «malic ^recbf, 3 3R. ?ibfa
8a^bin6, gcb. Socobfob", 90 3. «ari Slobert Oroof, 3
>Urnrrin6slt.: «aufmann SBil^cim ^Rati^iai «u^trr, 78 3 Sfl^n flb»^
2 Jri^c 5(urjing, geb. ©intfr, im 48. 3. Clifobct^ ©trauf, (m 14. 3.
Slrbcitfr «bolf SRobcrt ©iumfelb, im 21. 3.
9>aul«s«.: Briebri(b ^ubtvig SBenb^ 7 3. 3abnid &ia€ptxt, 4 9.
3obann ^arl ^ttblner, 34 3.
Sut6er*^.; 3nbri{ ^t^t, 36 3. 3obann (£buatb ^affi^e, tm 2 3.
SRobtrt SRcinboIb 2;beobot 3}?Ql^er, im 3. 3. «ntf ©(brabet, 65 3. bft
Xaufe t^eiftorbener @obn ^etrau. Sftobert ^(enga, 2 3. SUina Siftoria
Sluniti, im 2. 3 Gtifabctb ^aulinc aunin, 10 3.
d^at(ud*^rnteiifird)^of: t)om 22. bid }um 29. Slpril 8 Serffocbene.
abev bie iu ber 3eit t>cm 2U bl« jum 27. «[pril 1896 reaiftrirten
^nfeftionēfronf^eiten in JRiga.
rrfranfien an:
jufammen
mm.'
Typhu8 abdominal. . . .
1
1
1
3
3 ;
• •
Scarlatina . . . . • 1 .
3
6
2
2
7
6
13
Morbilli .... .
3
1
3
2
6
3
9
Dipbtheritis vera mi, .
2
5
5
3
8
PoenmoDia cronposa . . .
2
2
t
jufanimcn | 8
1
•
14
8
1 2l
21
18
99
3m 'auftragf Dtr litfrarifcb-proftif<ben SflrflcrurrDinbung beraudgfgcbcn
- ; in i .'>.ļ6J.':'? artbitr ^oclībau fur bfn SJfbafiror.
jI,03BaieH0 KeH8yp(HD. — Piirm I 1896. j : .
- .. 2>cuct »oii SIB. 9. ^(fer in ffiifta.
■ (Hi^nn eine Beilaga.).
Digitized b
etabtlilattetr.
5lt. 19. 1896.
Bo^tniliO) 1 mal. — ^ītii in fft\Qa 2 ffthl; mii Bufrnbung 2 StbU
SO jTop.; ^albtat;r(i(^ 1 mīļ mii 3ufent)ung 1 Stbl 35 ito)).; fi^r t>ie ^ofl
ttrtttitke,
He in ben @cunbļ)ein ber ertoeiterten itud^ļolmf^en iliidļc am
5. Tlai 1896 gelegt ttiorben.
3m 3a]ķre nac^ (^ķrifti (ieburt eintaufenbQc^t^unbert[ec^|8unb*
neunjig, am @onntafle (šjaut)i, im gmeiten ļa\)xt ber S^Jegierung
©einei iDīajeftat M i?aifer0 9Hfolai II. ©on 9?u6tanb, am 5. g)?at
oUen @t^I«, tpurbe ber ©runbfteiu 3u biefer ertrciterten ^irc^^olm*
f((en fttr(ļe nnter Retiem !iDanfe fār ©otted gndbige 3iir|orģe imt»
«ntcr tnbvfinftigem ($e(ete Detfenft.
9la4 b^ ®itte ber l^orfol^Ten toutbe blefeS (§)ebenf((att in
ben ©runbftein getegt, ba« bcn 3me<f ļat, bie ®ef<lļi<lļtc bief»
IKr<ļe in furgen ^gen ben S^acļfommen gu fibcvliefem.
Slt« man bor meķr at« 700 ^a^^en bēgami, Ķier im ?anbc
unter ben 2i»en bte c^riftli^e Ceķre 3u berbreiten, ba iinivbe im be*
nacķbarten UejfflH bie erfte Sircķe Don 9}?ein^arb erric^tet, ber
fpater, im ^<x\)xe 1188, al« erfter ^^ifd^of beS ^anbeS Dom ^a^jfte
beftatigt tourbe. 2luc^ ^alf er ben Cioen ^ttjei gemauerte ^urgen
m bauen, m UejcfiiU unb |)o(nie, bad ift auf bem mttten in ber
t>ūtta gegenfibcr biefet Air^c Megenen ^artinilļodn. ^0xt mmbe
n9ēf ju Bdten bc« 9(f(^of« iOteinļavb, bet 1196 fein Mm
Woi, bie itDtite ^\xč)t in Siolanb aufier(a(b ber I3urg ^otnte^
bie feit 1255 5?irc^^olme genannt toirb, errtd^tet. ^ac^ einer 3:ra«
bition QU« bem 16. unb 17. ^aķr^unbert foU bie Ū\x6)e auf bem
2)?artin0ķolm bie erfte 5?ird^e in 'x^ii?lanb geroefen fein. Žiiefe ^irc^e
auf bem Ģctme tourbe mč) luenigen 3«^ten (1203?) oon ben
©emgaUen berbvannt, man tt)irb fie jeboc^ balb barauf toieber er»
rietēt ^aben, benn e^ ttjurbe biefe, bem ĶeiUgen "iDJartin getoei^te
^ircĻe, erft im ^erbft 1577 tuegen bed bvoļenben (šinfaUed ber
%Rū§tt9»iUt t»on ben IRtgifcļen gan^Ucķ iix\iJixt unb no4 ^<^ute le»
iei<ļnel ein Stfimmctļanfen bte 6teOe, id0 9)tein^i aīDeite fiivdķe
tti^t iveit bcn ber ^nrg, beren Umtiffe noč^ an erfennen finb, ouf
bem 9R«rti»dļo(ni (ag. @in 3ufammen^ang an)if(^en ber j^ird^e ouf
bem ^olme unb ber ^eute noc^ fteķenben «ir^e auf bem geftlanbc
befteķt infofern, aU bieientge ^aljte M SKavtin^toim», anf ber bte
Digitized by Google
— 148 —
aite Hivāic i'taiiD, fvutjev bem ^ļJaļtot oon ^iidjtjolm, tt)ie fc^eint,
aiif Cš^nuib ciBe« ļjrioileg^ aud ^)olnif(^er ^eit jugctDiffeii n?ar, icab*
renb t)ie anbere Ģaifte ber 3nfei ^im T)a!)(fnfien ^aftorate c^eijort.
:Die Žluļaiijļe uufcver ļe^iiļeii iiiīdte aiif bem ļ5c|ilanbe finD iii
!^unfel gct^fldt, man btirfte ahn nič^i fe^lgeķen, n>enu man i^re
(Srfinbuna in bte erfte ^atfte bc« 14. Sa^r^unbertd bettegt. (Sl
toar im Saļre 1298, ato fm ftampfe |U>if(ļcn (Sribifdķof niib Otbfii
bie Bur^en be@ 9{igifdķen 'iDomtaļ}itf(d in bfcfcr ©egenb, tDoriinter
nur bie Viei^tūū unb 5{ircl^ķo(m oerftanben tt^etben ftonen, bom
S^rbrn '^crftSrt tDurbeit. '^pit ber ^fi* fc^cint ber Orbfi! iinnnfpr»
brocļ^en bi« gu feiner 3Uifl(5fuiiA 1561 baē (^ebiet ilird^^olm, foroeit
auf bem (ibfanbifdjen 5\eftlanbe lag, befe|)eii 511 ^aben. Der
SOrben, fo mutl^ma^t man, ^at ba(b natUb ber 3fi^H>-^r""^ t'fi^ <»"f
ber 3"ff^ belegcneu 8urg ^iic^l;ctm ciac ^ur^^ ^ļleic^en 9kmen«
auf bcm gefttonbc unb nič)t meit babon biefe ^^ivc^e erric^tet, unb
fie bem ļeiligeti ®eorg gemeiļt. !Daftir, bag biefe ūixč}^ nīdļt
frfiļer a(9 fm 14. S^^^^i^^utibert errit^tet tourbe, ič^nt i(re ^auart,
namentn(!ķ bie Hnla^e be^ ((eUieit )l(tarc^ores ņi fprecķen, ber ald
©alviftet ber ļ(ķt ju erbauenben neurn $tixč^i erķaltrn Mriben fc(f.
Ueber bie <Sdbidtfale biefer ūitdbe ift ntiv tcenig flberliefert
t>Qē auf bem ^eftlanb betegene fefte ^aug ^irc^^olm Im @e^)ten!ber
1577, f\k\č) ber iIKavtind!ir(ļ^e auf bem Ģolm, bon ben 9?if^ifc^fn
tbegen be« bro^enben ^Inftnrmeē ber f^tiiiDc ^erflLnt tpurbe, ba roirb
man auā} biefe .^ird;e nic^t berfcķont i^aben. Unb fid^er bavt tourbe
fie mitgcnommai, als im ^x\c^e jmifc^en ļ?olcu unb Sc^meben bie
am 17, @())temb€ir 1605 au^ger'oci^teiie $au^tf(]^iad;t gerabe {n iļm
9{fiBe bor fidķ ging, tooBet bie 0(ļ)oeben ficļ tn bev Itfrcļe fetlft
berfcļangt ^atten, iebo(Ļ an< t^r ^eurnUfam bertrteben vurben.
a»eķr a(« 11000 2:obte bebedten bamot« ba« bditige ^5cb(ac^tfelb
bon ^>ier big Junftff^^^'^f/ ""^ Cc^toebenfonig -^art IX. rettete
nur mit genauer ^o\h baburc^, bo§ fid? ein IMblonbev, .'peinriib
©rebe, fifr i^n opferte, ļein Seben. ©ebac^tnife an biefen
•Siea lle§ ber polntfdbe ??etb§err 3o^ann ^tarl (E^ctficnnc^, im ^aķt
1613 bie bama(« fatljclifc^e SJircķe auf feine ^often i?cn .luBcn unb
innen neu ļerftelleiu ^eit ļener ļeit ^at bie ^ircĻe iicč) M
hwc^ dttfifre Unbitt p feiben geļabt fERan bran<lķt nmr erimtrrt
gu tperben on bie blutigen ^ampfe, bie Bet <grobmm0 M ^oūM
bur(ļ ftSntg ®uftaf ^bolf bon ©(^treben, fernet bei bem (Sinfallf
ber SRuffen unb ļJoIen 1656 unb 1657, enblitib iini^renb be« gro§en
norbifd^en trieged ftattfanben; fotoie baran, bo§ ba« ^irc^ķolnifcbe
©ebiet an ber grojen i^eerftrage nic^t toeit t?pn 9?t0a fic^ļt, mcbiii
ba« ģiel ber bad Sanb beftfirmenben geinbe gericbtet nmv. i^l^s 1561
bet UD(anbif(iķe ©taat aufgeli^ft murbe, ba fie( āircb^olni an bir
5>rone $o(en. Die unau^f^cfe^ten 53emfi^ungen ber etabt tRiga,
btefed angrcngenbe mid^Ugc (^diet a(d (Sigentļnm gu erlangen,
fa^rteit enblicķ gum 3te(e. 3m 3a^re 1621, toenige Sonāte m
ber (Stehmm ber ®tabt bnrdķ <S^nf)af Slbolf, fic^erte iļr Iffoin
Sigidmunb III. bon $o(en bie ^{u^niegung bon ftir^ļofm auf 20
04ve aiĻ bo(t^ erft iS^ttftaf «Ibolf berlieļ bm:^ ben IDoiiatioMMf
Digitized by Google
^ 149 —
»0m 23. ^px\{ 1630 ber @tabt bie O^ebtete Ue^tau unb ttrd^Hm
ctDiflem <5{.(\^*titt?itm mtt abligen 'ļ?rit?{[rvi!>n. ^ipfc 'Scf^enfiing
ift al^baim ccii ben fpnteren ^errļc^ern miebcrl^olt bcftdtigt roorcen.
3Kit bem līDtornente, roo (^uftaf 9itolt biefer 'Sc^irm^evr beS lut^c*
li^en @Iaubenē, ttjt> e« in ber 9?et?ificn ucii 1623 ^eiBt, $otron
bet JJirc^t^olmjcķen iliicķe loavDe, iļt aud^ bog l^iu^eit^um fii btcfe
^ircķe, bie todļrenb polnilcļer ^eīrfc^aft bon'ibergeļenb toieber bem
tatļotifc^ai 9n\M ^{tnte, dosi 9tenm eingegogeii nnb loivb, loilTē
(ialt, niematd Datond mbvftngt toerben. @o Cange ber 1889 aiif«
gfļoiene 9?igaf4e 9?atļ 92a]ti<ti9 ber ©tabt 9?iga, a(6 @igent(|umeriii
con jKvc^olin ttttb atteinigen ^atronin ber itit^, bte oberfte $et«
toattuiti^ l\i ili'en Ķnttr, ī^at bic ^ird^e ficķ fefner Scrafatt jn cr-
freucn ge^abt. (iine i)^ac^nd;t boti 1674 fautct ba^in, tač tie SihIk
„burd& (5. a. O^atķ^erbaiiimg ein incrcdtcl?c« uiib aiiff bie ^elfftc
pedatinevt" tcorben \vax. iDarunter ft?irb ber Dorbere 2^ķei( ber
aiieu iiirct)e ^ii Derftetjen feln, ber aiifunlid) burc^ cinc gevti^eve
3)2auerftdvfe feuntUd^ luav unb faft ^dlfte be^ gan^en ^cķiffe^
attfntaiiķte. (S< «gtebt ftc^ beimiad, ba§ bie ftlt<ļe in i(rcin bii»
Irrtflen ^^mnbriffe mtķt a(« 220 3a^re beftonben (at 3ii biefevt
grfiiļioļre am 28. fK&t) otten ift eitt Zt^ni bet iKanetii ab'
getragen tDOtben, um ben ^nforberungen ber iiijmif(|en Bebeiiteitb
geftle^enen ©cmcinbe burdķ S5erfir66erung ber ^trc^e ju nenunm,
iDer ižBunfc^ mč) einem UmBau ber ^^irdje murbe bereitd 1852
tm ^oftor 2lb. ^rorfi^ufen borgebrac^t. T^a^ 9?iqafc^e BtatU
foffafc&egium gmg bereitrolttig auf biefen SBunjc^ cin, tie§ einen
*}?Ian ,3ļum Unu unb 9(nbau biircii ben ©tabtor^itcFfcn ļ^elžfo ^er*
ftctien unb beipfiid^Hk, ūia iSb'd ba^ <^)ut iiiic^l^clīu uou -jteuem
auf 12 ^a\)vt betattenbtrt toutbe, ttiit (Seneļ^migung b(9 SNgafdķen
iRat(« ben 9tvenbotot, ben San aa^jufiiļtett, tco^u ber S^tinifler
U9 3nnem om 14. IDegenBet 1855 bte ^cneļmigund evtiļetfte.
tiic Soflen be« ^aue« luareii auf 7851 9?bl. beranfciķlagt toorben;
augerbem foUte bie (Semeinbe "D^aturaKeiftungen im Sertļe bcn
p!ft?a '2000 9^b(n. (iefern. ^ipfrr Uml^aii ntīfrrblifb jrbcc^ auf
SBorftcUiing teS StrrenbatorS, tcr fid) oagcgen anbern, im tDiiih-
\6)Q^tUd)en 3«tereffe be0 (^ute^ lieflenDen ^auten erbot. 3^^^^
1869 Drang ber 9?atft, in ?^o((ļc Slnrepiung be« Uejffltt-'^irt^Ķotni^
fcķeu iJird^enbovfteljeii), ^Jiatl^e^eini (imil bcn Socttid^ev, baiauf,
ba§ ber bereitd geneļmigte 9au nnnmeļt f(ļ(etfnigflt andgefiiļtt
loetben miJge. ^ el fid^ ieboc^ (etaueflellte, baf bet etfte
ni^t neir ben betjeltigen ^nfetbetnngen entf)>fa(ib, fo tDurbe ber
6tabtaT4itett Sel^ beanftragt, einen fian jn einem t)o0ftdnbigen
^eubau einjureid^en, iDet(^em SJuftrage cr 1874 golgc leiftete. t)a
bie .^Dftciī biefeē ^ieitbatici^ iebprf) aiif 25500 cķ\c 3BaiiBpI^
unb 9iatuvalleiftunqcii tev i^^cniciube, ueranfc^laAt umreii, ļo ttJurDc
bie Sluēffl^rung mii tKiictļid^t raiauf, ba§ bie 6tabt 9fiigo bamalfi
flerabe brci neue l^irc^en, in iC>tIfenI)of, ^^olm^of unb Ue^fiiU, bauen
lie§, unb le^tere Ūix6)t iiba 28000 9ibL loften \oUte, noč)
Moben, obiooļl bie ®ene^migung bed ItblSnbifcbett ftonPfforinmtf
fite biefen iReubatt ertoirh ttorben mx. 8aCb binrauf ging bie
Digitized by Google
Sortoattitng ber @tabtflfiter auf bit 1878 ovootiifhtte neue
bertoaltung iiber unb biefem Umpatibe bilrfte e« jujufd^reiBen fein,
ba§ bie Šta^e bed ^aued ber 5?trdķe toieber inē ©tocfen gertetļ.
3ln 2lnregun0 @citen« ber ^irdķenUorfte^er unb be« iJirc^enfontentS
^at e« au(^ in ben folgenben 3^^^^" "it^t flcfci^lt Slber mit 5)lc(!^t
fonntc tt)o^( bie ©tabtgflterfternjaltung 1884 fapen, bte @tabt ^abe
tn ben tc^ten 18 ^al^ren toier neue ^irc^en, fiiv ^infenķof, @t.
^atļ»artnen, ^olmļof unb Ue^fiin, gebaut unb \ūx biefem bie ^itčļt
nmae^ut, ļe^t fe^tten iķx bie 9Ritte(, unt bie ^oļe Summē bsn
25500 8tMti« )tt betDtaigen. Unter ^olč^tn Umftanbeti mn^te bec
^irc^enccnbent feine Sfinfiļe toieber ouf ba^ frfiļere ein*
f(ļranfen. 25. 92obembet 1893 erfucj^t er ben je^if^en ^irc^en*
toorftelķer 9Kaj 53er0enflrfln, ffir bie Ģcrfteflunfl eineē $(aneg jum
Slu^bau ber 5?ird^e unter Senn^ung eineS J^ctlS ber dten 9)?aucrn
©or^e ju tragen. Dtefer $lan murbe oom 2lr^iteften ® . . . Sroon
anf^efevtigt unb, nad^bem berfelbe bie 33illi0unfl ber ©emeinbe ge*
funben, bon ber 53auabt^eilung ber Ii»lanbifd^en (5iou»ernementg*
regierung am 6. Tiarļ 1895 beftatigt. ^udļf iruibe bie ĪRepav*
tit&ndfifite ber bon ben (Sfitern mib iSemeiitbcit ftettenben 8ei*
ftungen am 16« 9Xai 1895 ben ber UblSnbifdķen Oottbevnemente^
regierung beftatigt*
^ač^ ber O^epartitionēdfte tbivb bon ber Gtabt 9ļiga atd ^igeti»
tpmerin bcn ^trd^ļolm eine baare ^olļlung bcn 8680 9{bln. 50 ^o^.
unb bie ^ieferung be6 S9au^o(je« au« ben «StabttDatbern beanf|>ru(ibt,
toS^renb bie ®emeinben »on ^irc^l?oIm, «etcpinS^of unb ©tubbenfec
jujammen 966 ^anblangertafle unb 2256 ^ferbetage fteflen fotlen.
§liod(>bem bie @tabtberorbneten'33eviammlung 8680 50 ^op.
jum 53au ber ^ird^^oIm(ci^en ^ircķe am 18. 5)ejcmber 1895 be*
miUi^t ļūt, tft mit bem Saumeifter ^eter Wla\tn bom ®ute
9tingmttnb^^of ein 8au!otttraft gefc^Ioffen morben, noč^ toetd^em
^eter SRafen (14 bert>fli4tet, ben 8an ber ttit^t M )ttm 80.
OfteBer 1896 gu t>oQenben.
3«r ļiit, aU biefer ©runbftein geiegt toirb, ift:
(Soubemeur bon ^tblanb: ^err (S^eneraUnajļer SUbimir
Dimitrijemitfcb ^uromj^ett?.
@tabt5an^)t bon 9?iga: $err Cubnjtg SSit^clm .^erfobiu«.
©tabt^auptfoUege unb ^rdfed ber (^tabtgiiterberkoaltung: ^err
(5mil bon 55oetti(^er.
ļ5rdfibent bc0 (iblonbifd^en ^onfiflorium8 : §err ^. be (Solongue.
®eneralfu)}erintenbentbon 8ib(anb: ^err griebri^ ^odntann.
^īopft M 9iigof4en ®brenge(9: $err faftor 8nbiDig S^mmn*
mann )tt 92euermnļ(en.
^por ber ©emetnbe gn U^dMII unb ftirdķļoUn: $err (Sari
3£Qber 3J?arni^.
fttrcļenborfteļer ton Ue(fiiU unb Sir^^m; ^ecr S)2a| ^ergen«
griin.
Sefi^er bon ©tubbenfee: $evr ^afob^uļ^fe.
J?ufter ber ijird^^olm^en 5?irc^e: Otto Qaunfemm.
^ivcļfļ^oltnf^e (ģut^))olijei: ^art Oefteritng.
Digitized by Google
— 151 —
iSemeinbcaftefier Mn ftiriļiļodn: ^eter Qurflenfon.
©emeinbealtefleit l»on €to)>iu$(ef: Snbted ^iļrumnee!.
©emeinbcottefter »on ©tuBbenfee: S'lttfar ^Ktfulin.
Ithrc^enbormiinber ļūt Stixčfyo\m: ^affn Sanfon. 30(11
Oel^fabfen.
^irct^eneormunb fiir (Stcpiug^iof: ^aut ^Bcnimann.
tirciencormunb fur īgtubbenjce: 3^^" HlaķiDert.
(S^ulmeifter fiir Ā'irc^t^olm: SlnbvcaS 53offc^e.
©c^ulmeiflev fflr ^topiniīiļoi: ļ^olļann ^e^rfin.
©tttbbenfee: Ot^^^nn Straudķ.
(iemeinbefdķvciber bon l^tnlļ^oltn: 9nbre0 Garting.
^ie 9it0ftiļtitti9 M Saued flef^ie^ niitev Seitung M Krdbi'
teften Sroon.
Unb fo mdge benn ®oii fetnen ^gen )itr gdcberntig biefe^
IBerfed und reicļlicļ S^t^en. ^menl
itircļ^Dlm, beti 5. 'mi 1896.
itivdļenborfteļrr: SRa; Oergengvfin.
^afior: Sobev 9Raritiļ|.
ttni 9rcitag bni 1. ^Dlarg (iett bet Itrebttbeveiii ber ^a»«beriber
in 9iiga bn nnteren 6aa(e ber i^oļett ®ilbe bie 30. orbeiitli4e
Oeneralberfammliing ob, bie burd^ ben t)ete0{rtett be9 9(igaf4en
©tabtomW, $errn (Stabtratķ 3- t^rlķarbt, eroffnet tcurbe. 't)n
9?eingett)inn be« 33erem« ffir ba6 3q^v 1895 betrug 20367 ^bl
47 llop. 3" '5)iveftoren tourben per Slcctaniatioii iriebergetoa^tt
bie §erren: Sleltefler ®ro§er @ilbe 3. ®. f^a^vbadj unb ©tabtrat^
0. 3flW/ ""^ i" ©teUt>ertretern ber jDireftoren bie Apevven: Sleltcfter
©roB^r ®ilbc 21. ^luggburg unb ^aufmann %x. tīl;crtcf. 3" ®Uebern
ber ^ontrolfcmmtjficn touvben neugemd^U bie .f)erreu: jtaufmann
XB. Sperling, 3"8^ninir 9. $abft unb cand.jui . |). Don lllri<lļcti.
3tn 9?igaer <Sdļ;ad()t>erein fpielte am greitag ben 1. Tlatļ ber
€((a4meirter (S. ©cķaUc)))) 12 ^artieeti fimuUan, getDonn babei
10 fortteeti imb oerlor |t9ei, n&tnli^ gegen bie ^erren Mag.
Mfl unb fD« ^benfon.
3m ftanfmStisiif^en 8erein ļielt om greitag ben 1. 9RSr)
8err Ļaaš ^oUmonn einen S^ortrag unter bem Sitel: „ļnx (ie«
^Uļte unb leutigen ^ebentmig ber SISolt«sa(litiig.''
JDte $o(ķUcbiiiter«ftor))oration ^^eletia" beranftaUete am @onn«
obenb ben 2. Wlax^ ym deften i^rer UnterftS^ungdfoffe im @aaie
M ©etoerBetjereirig eine mufifalifc^^'bramatifc^e ©oiree, an beren
mufifalifc^em Ztļiii fic^ bie ^enen $rof, Slrt>eb ļ^oorten unb ^lot
2JJi?llcr[ten bet^eiligten.
2Im ©onntofl ben 3. Wdxi fanb im (^aalc ber ^rofeen ®ilbe
bie ^erlcoļung gmn 8eften beē 3ungfrauen)}erein^ ftatt, bie einen
dieingetoinn t>en 3011 ^bln. 74 j¥o)>. etbracļte.
Digitized by Google
— 152 —
9m ^ontog SD^ergen ben 4» Witļ traf @e. (Sj^cetten^ bev ^en
SttISiibtfcte ^ottberneuv ®. ^itromseto ļiev tu 9tiga eln unb
fibevna^m bie SBemaltung M (donberneineisM.
■ Suf ber ©t^ung bed 2:ed^ni[c{^cu ^ereintf am ^indtag ben
5. SRSrj f))rad^ ^evr 8. Staafdļie sen. Sber «d^rliiittentngeti unb
{)]^))Otķefen ūbet ®mttter«Snt(obuiigeti''.
^pa^cn^berger (Sefangberein loutbe auf bem ^idfutirabenb
ttilt SDamenbetķeittgung am iKittmiM^ ben 6. SRorg ein SBprtoig
fiber 9t9ntgenf(^e etraļleii gelļalteti.
auf ber ei^ung ber ®efeflf(ļaft |>rafttf(ļer Slerite am 3R{ttiDikļ
ben 6. Wčivi gab Dr. b. )8ergmann !£)emonftratbneti unb Dr.
9er!ļo() fļpracļf «fiber eitten gaO oon ftamiJļerbergiftttng".
^er 9tigaer 89rfen!omite (at auf fefaier ^fanmttung am
'^ennerdtag ben 7* 9Rara gitm 9r5fe« unb 9S{ce*^5fe« bie ^erreit
9?. ^er!ot>iii6 unb O. @engbttf<ļ mit tUflamatlon ffir bag &t*
fcķaft^ial^t: 1896 iciebergeiDSļlt
2luf bem 3)iēfutirabenb mit ^amen ttn (?^e»erbeberelit ont
l£)onner«tag ben 7. a)idrg fprad? ©err OBcrteĶrer ^ermann $uļn
i^Ueber Sidntgenfc^e ©traļlen mit ^emonftrattonen".
3m 9?igaer ^agerbcrein tDurbe am greitag ben 8. 3Kar| bon
^errn Sorft^Sng^ni^u^ ^^^^ f'" ^ovtrag ge^atten iibcr: 3agb
im unb ^luStanbc, mit befonberer ^eriidfi^tigung ber ļfiben
imb bviiben benu^ten ipunberacen".
3m '^aafe ber n^'^^f^^" (^ifbe tDurbe am ?^re{ta,ci 8.. ©onn»
abenb ben 9. uuD Sonntag ben 10. ^JJicir', ciii '^a^ar, l^otterie unb
^onjert jum Q3eften be« āiuber^31)i?l8 „^vi|>pe" ceranftoUet.
%m (gpnnabcnb bpn 9. 3}2arģ iDurbe ttm 9 Viķc ilbenbd ber
Ut^lanbifc^e l^anbtag gefd^loffen.
3u (5^irpn @r. (5|cceUen:^ bc§ 'ņcrru ®DU»erneur^, (^fttcrafmaipr
«Suicm^ou, fanb am ©onntag ben 10. M&t^ ein ^inec im ^itte(>
l^aufe ftatt.
3m 8aate bc8 ®ett)erbeberein« n^^brn am oonntag ben 10.
?0?an ein einmaligeS ^onjert bie lltilj^ieber bet ^etcrSbur^er
^ai[er(id3cn ^KuM'ifc^en Oper @. ^^afomlem fSoriton) unb 93?. 1).
Hamenļtaia (Diej^o^^opran) uuUi' DtUiDufuiig ber ^erren 3- ļ>aebfe
(^ioloncedo) nnb (š. ®* fiabefla (fIKompagnement).
ben .<lti(f|cn()emcmben.
^etris^.: Sil(>e(mtne 9)7agba |>uetf(n. 9lantiy %lic( Olga 8mbe.
S)0m«^.: ^uDU)ig Slbotf ©eorg «oc^ul^. Mim ^ekne i^4;mibK IBH'
^(Itnine 9cef^a eepķU BtķmSb.
^atohuSt. : mata StOp filrotne 9a)^enbt(I, gen. līti^Ur, Stobert Sruno
9enf<bau. Srajl (^HUib CenunboH^o. 9iigaP m (EHilMati Sbatbfrt
Šomfon.
Digitized by Google
— 153 —
(BttttuttStr. %UxanUx ^Ifreb i>oaeufcc. Smil Siubolf Suc^d. Sil^elm
Stofallc S)7arie 3(f(^inffp. jtarl Selbrmar 97aftn. 3obann Stcotor 5tupUn.
(Smma «atdarina 33fbrftn. grifbrii^ (5tiiarb ?itfftiii. J^crbinanb SBolbemar
3afob Čidocr. »axi ^o\ļam Hlfon^ f)ielrotb[f9. :ilrtķur Stati £ru^min. grtļļ
3f fiid'll. : SBera ^«a fHlHiia. f^mitHt €AclIie «nflra 3e^faM^»ii.
^mma (Jlifabftb ©trabbe. SIma SBiC^elmtnc «Wane Stittotl grifbri(^
Warimtllan ^ifolai .«aufmann. SBil^elm panā O^fol. ^rifc^ ^inbfnbrr^.
detmann diobttt Sapmann. Alara @tnaibe ^Ratf^iU>t ^offmann. 2lnna ^rnilir
Ibiir^ griu 9lMl^ ffboorb 8nino 81aiirettbnrd.
3»l|anii{d«^* : ffiilbelm ?lntroi). DJfltbif^e ©ugenie OHHic ?afl^bin.
OTinna t)orDt&pa 3rbc. anna ?uifc ^iiaric Ircullcb. 5laroIfne %ihļ[\^c finauf.
jtail ^aftl @umberg. Stlbelm 3obann 9ntontud 8rebcrg. 3rcne Artfiine
Smi^ Vfatvnrrr. pand aifrrb ^(ifgaln). ($(9ire ®r(ma etro^bunt. ^erbinonb
lifttb aiibrefl^ iuogcr.
Wflrttnds^.: ļffartja Ulrife DaUenĻ pdmič) 9Zifolai 33fri^. 9)?Qric
aima Sil^elmine ©prrltng. 9nna SAarie 3enn9 Seepa. Siifabrtķ Seif.
frnft 3o^ann 3anfo(>n.
^aul«.*5t: Aar( Situmfo^n. teoiiHiie iHara Mmoniu tart SIbcrt
itaniit}. 3a^nid ©frt^olb ©(^norf.
Sut^et'i^.: aima Snna @imfon. 3un^ ?I(frfb Sļofenfcib. ^artba
3obanna S^^imann. ^aroUne 3uUe ^aumann. Stirna 6ttmm 8tufen.
tttiH Cmitic Dronbt ^ri^U VIbert 3nritf Sergmann. ttcra Inita erfemann.
3nH4 Inanll V^arfeioif. jrarottnc 8rrt^a Sapin.
Sbifgeboteit*
4>ttri> 99fiMil«: itavfmann ttatt SVeitr^olb tofp mii 8«m<tf.
^eToration^maler lVayftni(ian |)rnri fHohttt Martin mit 3((ma ^anr ^rņrr,
eeb. ^tni^fer. 3eibmr|Ter im %ņxflbtpatinmt ttitaU SronifUim 3anio»fft
mit Zina (i\fx\^m @ba £6n)e.
3afobi*jr.: $>anblun9d!ommi0 £arl £^eobor V^ajetDifv mit Ziifļnt
3aunaf*
©ertnibr.^. : ifutfcter (Spri^ @au(it mtt ?mff IJarolinf gricberifc (oen.
3bo) ©(tabetDoIb. arbfiter ^Uifluft ?ffpc mit 5farftne ©riinfcul. '^irbctter
ftoTtin ^ort mit dbe «Sarfitit. <^utdbrnoaUerdgebUH' iiuguft 'ilrnolt ^(^ul^
mtt 3nlc Jranlin.
3cfu**.^.: 5>oljtt)ro(fcr Subtt)ig 3o^ann 53cr0mQnn mit 3Inna 3cffcbctt)i^.
^der mit Si^fc ©(bmibt. «n^ Itrubmin mit Viarie Sibtol. ^eter ©atraf
mit ?i^fe ©olmin. (SuQtn 3obann SBefdjfe mit T?aria ^Hefc^fon.
3oiiannt«>ft. : ^ifc^ter Sirifioi ^ramann init iD^at^iibe ^rertoin. 9r*
Min Otto 9cTtaI mtt ^lifabet^ £uHa. «rbdtrr 3abn itafnin mtt fVane
^aun, gcb. ©fllit. ®utdbcrtt)altcr 3fl^n ©(tiron mit iJaroIine ©ufannc ^rcifa.
ttuīl alt. Untctoffijifr Stari Smftn mit 2lnna ^aulinc Sobmann. Slrbciter
TOrI 3»artin ©afoloroffi mit OTaflbatcne 5J?arie itatbarinc Scbrftn. JJubr-
nannMrt^ ^rtnr earin mtt 8ibbc eamaitfc^. XiWtx ^at^n Zxtiiļt mtt
9inna U^brr.
VTavtiti^'ft.: Aorrrfjļonbfnt SBolbcmar CoM^olb Sorml^n mit SRartba
Cmmp Sannp ^incffuf.
9>anUsj(.: Sraumeifier 3afob tltepei mit Staxolint 3tnny aiberfo^n.
<ntf(ber 3o^ni0 Seibenbaum mit ^inna fScbwer.
SutbertU.: Irbdtfr 3obn etrflmann mtt Doroibea Saioife Sccļ^.
Hrbfitcr 3etfab ©obra mit @apUfc «rubmin. arbeitfr 3^^" Sul^berg mit
?iMf itaroline 2lbbottin. ^Irbeiter Sriftbiabn l!J?uycnecf -Ofol mit Vlinna
StaViti0. ^ramter 3Uiau^ Stati (^ubotvffv nūt tu^wū( ^auiint (Snbri^ jtiril
9ifMami mtt «lifabcil Mknbcre. 6i»neibrr ^ntii 9itf(be»i| mtt 3nblc
Vmifttf ^0ķ$.
Digitized by Google
— 154 —
^tttUSt*i stari angufi 30^^"" ^armffn, 3 OT.
TiontsSt»: gricbric^ |)crbcrt «Stabufc^, 3 Vt. T)im. (Sifcnba^nbcamter
arcranber ©ufta» SBittert, 56 3. ©lifabet^ 2»argQTft^c ©iorib ©ilberftļ^mibt,
10 ^alfr fjeinrid? 3*obcrt ?anifter, 22 3. Sobtgeb. @o(>n ^eterfo&n.
3afoM=^.: ©c^u^mac^crmcifter @corg C)cinri(J> ?5ffler, 79 3-
3nfbn(^ 9Jobin, 63 3. SBittfrau 5lat^Qrina ©c^>inibt, m». 2orft^, Qth.iaii,
76 3. 3rmgarb f>erniine SBartig, 4 3.
(BiVtvnt'St,: 2;if(^Ifrmciftcr (Ibriftop^ ffiilbclm ^offmann, 69 3. ^amtr*
tneifter ^attOia^ «net>t (^eet). 62 3. Šungfrau %nnū @unt(>cr, im 25. 3.
^ilba SBitbcImine 33iftona O^fol, im 3. 3. tnna ©agmar 2ecpin, im 2. 3.
Sruno gmil 2inbquifl, am 2. t. auguft S'iifolai ifalntn, im 3. 3. ^of[»
beamter, ^oUatff augufl 9?iforai Scrn^arb SSoitfcmitfd), 47 3.
3cfudsJt. : Dorot^ea (ī^arlotte |)QrtmQnn, geb. SSuIff, 84 3. — 2t.
«DrattbĀir^retbcfltfibnife: »om 29. aprit bi^ gum 7. Vlai 29 SSerfJorbenc.
3i>batini€:5t. : (^abrifarbeiter ©amuel <Btmann, im 60. 3. arbcitcr
^cter 3Qfobfo^n, im 46. 3. OTaric gannp @affe, im 2. 3. Srbciter ^etcr
Āuf(^iff, im 34. 3. eiifabet^ SRofalic 53crt^a 5lno(t>, im 2. 3. Jobtgcb. ©ot)n
ilrifiop. Jobtgeb. @o^n ^u^n. ģri^ «rocb ®(ļ>i^rc, im 2. 3)?. ^ugo gricbri(^
<Srmanowitf(t, 3 ^. SP?abic ©cebin, gfn. 3wanon)itf(t>, geb. «Stobmer, 74 3-
iWJnrtind=^.: ^rfdjner Rari 5RuboIf ©truggied, im 63. 3. 3o^ann
art^ur 5lrubming, im 8. 3- ^mfi 3obann 3anfo^n, 10 X. (2(ļ|mieb ^amt
35ogcI, 42 3. IDoPib 2bcobor ©aijmann, im 8. 3. ©elma aflife Jluguļic
?appin, 6 ^. 5i?artba 5^oric 9?cblt(^, 18 3. giOp eipcrd, 1 3.
9>aiil^<Jt.: abele grieberifc UIri(^, im 5. 3)?. 9?otaIie Ottilic ©rigan,
2 3. J^fobor aieranber 9iofcnt^aI, 1 3.
Siitbersft*: Si^f 2:f(i>ernon)ffi, im 7.3. Zina Jimpe, im 3.3- 3o^ann
2)ombron)ffi, 4 2:. ^^eop^ilc (5oeIinc ?fmfe, im 2. ^. dtuart gtorcntin
gbriftopb ©regoriug, im 2. 3. SUfa 3afobfon, 14 2. 21ugufte $)artung,
10 3. ?tav Šlnna Āripc^>n, 9 3)?. 3cfQb gf?obcrt O^malb gu^rmann, im
2. 3. «aroline ?inben, 1 3. Orede 5tQtf(^e, 74 3.
^ocĢenBericĢt
iiber bie iu ber 3^»^ ^^^^ ^8, ^Ipril bi« jum 4. āJiai 1896 re*
giftvirten 3»[ffti''n^franfķeiten in $Kiga.
(Si erfranftfn on:
0 *'
guiammen
«erl.
mnL
Typhu8 exanth
1
1
1
Typhus abdomiual. . . .
1
1
t
1
6
6
1
1
6
9
15
1
2
1
1
4
1
5
Diphtheritis vēra ....
2
2
2
PueumoDia cronpoea . . .
1
1
1
Sufammen
I 2
8 '
10
2j
3j
11
14
25
3m anftragc ber Iitfrarif<ļ>-praftif(ten ©iirgcrpcrbinbung ^eran^gfgebrn
oon art^ttt ^ocl^aa fiir bcn 3ifbafUur.
i(o3BoieRO aeH3ypo)o. — Pnra, 9 Maa 1896.
S)IU(I t>ou W, S. ^acfer in Stiga.
Die nachste Nummer der Ri^aiSCheil §tadtblfttCer
erscheint Frelta^ den 19. Mal 1996.
Google
StabtHatter.
9h:« 20. Sreftag ben 17. m 1896.
(99. 3«^r(ļaiig.)
fB6*fnHi(t 1 mal. — ^reid tn 3l{0a (a^i* 2 91M.; mit Sufenbung 2 Slbl.
50 «op.j ^albia^rlic^ 1 mi; mit Sufenbung 1 mhl 35 «op.; iiber bie f)oft
jabrlicb 2 9tbl. (iO £op.; baWbrli(& 1 SibL a5 Jtop.
Sitm 17. 9JIttt 179(5.
•nttltrk SridfUi «toikeM.
!^er a(te 9?ector ber frfiļeren 92igaf(^en ^om((ļu(e, Oberteļrer
3* S. 9ri>^e, fagt bon bem SlrSger be« ^amM, bev biefen 3ci(^
torangeflellt ift, bag et e{it SRann geioefen, ber toegeit fetner $ev«
bienfte um bie Icttifcķe (Spracje jebem ^uv unb Cictanber fci^a^bac
fein mug. Unb S^riftop^ gubtoig Stetf^, 5?urtanbifd?er auftijratĶ,
ļd^relbt bem i^eunbe im Decera6er 1789: „1Dcr 9iame štenber
unb in i^m ber ^am\ be« ?anbe«, fterben ber 9?ation nie, unb
^unbertja^rige 9fža(^fomnien ļoUen miv beneiben, ba§ a\x6) \čļ
tū^ ®{ūd ge^obt iļūhe, ber >5eit3euofļc bie[e« el^viDurbigen 25atev«
unb fllūcfUd^en 51u[flarer^ ber ^3cation getDejen ju (ein."
Sie faum ein anberer ^?ann, ķat „®ott^arb Ģriebri(b ©tenbev,
ber 8ette", toie i^n \č)\ič)t bie 3nfcbrift auf feinem Ceidjenfteine
3U <Sonnaļct nennt, um bie ^udbiltung bev (ettifcben 6)>ra(ļe unb
baburdķ um bie 8i(bniig be« gefammten Settenbotted ficb bevbient
ganatļt unb t$ toitt bo^er nur a(9 ein M(i<!ļte« 3^^4en ptetat'
boflen ®ebenlen0 gelten, toenn bet ber ^unbertjaļrigen iSBiebecfelļr
feinem 2;obe«tage9 banfbat in Stfkt^ auf if^n ^ingetoiefen u>trb.
ntd ®obn bed ^rebigerd ^ermann ftontah ^tenber 3u ®rog«
Soffen in i^urlanb 1714 am 27, 2luguft geboren, er^ielt ©ott^arb
Sriebric^ ©tenber feine erfte Su^bitbung im SBotcr^aufe hnx(ķ fcinen
SSatcr unt) ben 9Jector ^faoc ^auer in enhUtĶ '-iion 1736—1739
ftubirte er in 3ena unb ļ>ūUe, murbe 1742 (lonrector an ber
©tabtfcķule gu Witavi unb 1744 ^rebiger gu Sinben-^Birggafln.
{)ier begann er ben ®runb ju tegen feinen eifrig faetriebenen
(ctHf(!ķen <&))ra(^ftubien, inbem er f{ei|ig mit bem ^BanbDolt ftcļ in
ttnterļaitung einlieg unb babei fidķ fciķriftticl^e Sluf^eidļnungen nKNiķte*
«Miķ mit ben igetten in ein ®ef))ratb einsnlaffen/ fagt ct in feine»
«tettifcļen ©rammatif (^itau, 1783), Jfat einen bo)>ļ)eIten 9btten.
ŠrftUc^ gettinnt man bie 8iebe feiner ©emeinbe, toenn man [d
^Koblaffenb ift, mit ben iBetten Ucbreicļ ^n f)>ve^cn. Unb biefed
Digitized by Google
I
— 166 —
erforbert oļneķin unfete ^flidķt gegen bfe, bie unfere a((gemetneQ
(SrnSĶrer uiib iiberbem unfercr ©eelen^jflefle ancertraut finb. ļmU
ten« erternt ^icr jebeSmal ber ^rebiger felbft am beften bie lettifd^e
^pxad)e unb Denfungart, inanc^e iļm bi^ļer unbefannte ^udbrudfe
unb SBorurtķeile." Da« finb ©orte, bie fo recbt ©tenber« ®efin*
nung unb feine ?iebe fiir bie Cetten fennjeidķnen; finb, tcie einer
feiner ^iograpķen fagt^ „ļeine eigeuen au9 bem ^er^en gcfc^riebene
Slorte". 1753 načf e^atmen in Sittanen berufen, folgte @tciiter
biefem 9htfe unb m6lie6 tn biefrv ^farre M 1769. 3ii biefe
3ett f&llt bie SlbtofTitiis feiner gn Braunfcķioetg iR.evfkr SnfCage
1761 gebrudten „97euen bottftfinbigeren Settifd^en ©ramtnati!, nebft
einrm T?inIci!Uļlid^en Ceļcico, toie auc^ einigen ©ebic^ten". T)mči
2lrbeit8uberbiirbun^ļ unb 5?raiif^pit angeļļviffen, fe^nte @lenber fic^
mčtf (Sr^olung, Ugte feiii 'iimt nieber unb jog nač) 1)eutfc!^Ianb, mo er
ficķ in ^raunfd^n?etg nieberlie§. IDod^ fcbcn 1760 ttjuvbe er an bie
neu begriinbete ĪHealfc^ule ju i^Snig^Iuttcv al« beren erfter 9?ector
berufen. ^iibagogifc^e ^koiftigl^iten mit ber an oeralteten $rinct))ien
(altenbeti @d^u(obrtgfeit ttutbeii ober fc^on n^dļ bret ^ū\)ten iti*
anlafīung, ba| er nm feine (Smiaffung etnfam. 92a(iļbem er fie er*
l^atten, flebelte er mčf ^atnburg ilbrr nnb tonrbe balb barauf
^rofeffor ber (^eogra|)(ie in i^o|>enļagen. ī^oč) audķ ^ier mv
©tenberd ^erbleiben nur etn furje9. Dte bebroļlic^e ^ludftc^t eined
^riegeg gtcifc^en Danemarf unb 9?nplanb nSt^^igte ben banifc^;en
Sbnig ^ur @)parfamfeit, er jog Dielfac^e ^enfionen ein, unb auč)
©tenber »er(or fein C'^et^att. (5r toanbte fic^ nun 1765 nač) <St.
ļjeterēburg nnb bann dpu ^ier mč) 3)Ji(QU, roo i^n bie ^Serufung
aiē ^aftor*2lbiunft ber ©emeinben ©elburg unb ^Sonnajt trof.
1766 trat er ļier iM %mt, in bo0 er noA brei 3aļren gatu etn*
rfitfte nnb in toeldķem n, nadļbent er 1782 €»eibttrgf(iķer $xopit
nnb aa<fy ftonfiftoriaMiffeffor getoorben toar, hi9 gu feiner 1787 er*
folgten limtdnteberlegnng berblieb. Den 9?eft feiner Žage i^erBrac^te
@tenber in @onnaļ^, mit feinen miffenf^aftlicķen ^rbeiten bff<|&ftigt^
Hon benen iĶn am 17. 9J?ai 1796 ein fanfter Zo\> abrief.
„©eine ©erfe »erfiinbigen bie @ri5§e feiner 2^^attgfett," fagt
»on ©tenber fein 53iograļ)]ķ Sgarnetoff^, unb in ber Zf^at, fie ift eine
umfangveid^e gen)efen, toie ba« S^er^eii^nig feiner ©c^riften im 9ie(fe»
9{a|ļ>ier^!^ftļ^en 8cļ;viftfteUer»Sejcifon audtpeift ^ocļ īpa^ meķr fagen
n>ill, feine ©tnbien unb befonber^ bie ber (ettifc^en ©pradķe, „Ht
er eine fefte gorm gegeben", finb grunblegenbe gMrben in granunoti*
faUff^er, uMe in ftiliftifd^ev i^infUftt; mx er e« bO(ķ, ber ^ben
dieic^t^um unb bie ^iegfamfeit ber lettif^en ©ļiracļe in jaļlrei^en
)>rofaif^en ©(^viften bettied unb biir<jķ fte ein nttberge|U(^i^ Siebling
M Uiū\čitn SBolfeS ipurbe". |
@tenber« bebeutenbfte toiffenfcķaftlic^e Iettifc^4p^<Jc^ti^f Slrbeit
ift fein 1789 in ^^itau ^erau«gegebene^ „t'ett{f(^e« l^ejicon. 3» i
jtpeen 2;^eilen abgefaffet unb ben IMeb^abern ber lettifc^en Sitcratur 1
gemibmet". „<&eit bieten ^alļren/' fagt ļeiu ^iograpķ, „ķdU er ļ
on biefem 93er!e gefammelt nnb miiļfam Iķatte er unb mit feltenct >
^ebnib biefef ftorleSerl einigemai fanber abgefcl^rieben, nm.bnnft f
— 167
cine feļr forvefte ntib (efevfl^e ^anbf<!^irift bad ©e^en )u trieičķtm
vnb Ilrurffe^Icr gu toev^inbern. ©tenber fetn lettifdķee SSrter*
Bu(ļ boOenbet ķatte, fo trat er, oļne a0e geu>innfiidi^tigen ^bfic^ten,
bie 9?itter* unb ?anbfd)aft (^urlanbd) mit ber 53itte an, iolč^eē,
toeil Die Drucffoftcn ein iJapitat erforberteii, ba« feine ftrafte bei
JBeitem fiberftlcg, jum ^Crutf ju befSrbern. (5r t^at auf aflen
55crt^cil 35eqic^t. ^)er $^err 3uftijratl^ ^^ctļc^, fein grciinb, iibcr*
naļm ed, feine ^breffe (šiner £)0(ļ;tooļIgeborenen ^itter* unb Sanb«
ftķaft betannt madķen". Unb (eļtere eļrte unb «arbtgte BttnUH
Sctblenfle biUiger fi^eife, ttie fofgenber (Sļciratt au« bem («ibtSgttcļen
e^lttffe, d. d. 9Rttan ben 30. ©eptember 1786, erļSrtet: „Dem
Cļņimtbigen unb .^očķflelalķvten ^vapofitud ©tenber vetben lOOOSitilr.
in illb., gu tt)elc^er ēnmme IBtr bad ^ertial beitragen tt^oden, }um
3?erfag feine« fo allgemcm nu^jtic^en S^rter- unb ^J^amen-^e^iconS,
alē ein ®c|c^>enf unb jum ^emcife, mic feļ^r 23ir unb (5ine ^oļU
, fleborene Oiitter* unb Canbfcbaft <©eine fic^ um baS 23aterlanb, burdķ
! feine gele^rten unb ntii^fameu ^rbeiten erdjorbene ^erbienfteņ
fdķagen miffen, ben}iQiget".
2)en ^efdķlu§ biefed lur^en ©ebenIMatted mi^ge ein eigenļdnbiger
unb Mdļer nič^t befanittcr Šrief €>tenbcv6 bUben, ben cr on elnen
n^ttttt (Sanbibaten", etnen (Šrolfo^n bon Siboriue !De)>fitt*), ^a\iox
on ber (Bt. 3o^annl«flt^e gu ?Riga, gcti^tet. fiibor!u« ^^lepfin
ļintevlie§ namltc^, nac^bem er 1704 etnen ,,$$ortraB gn etnem l&ngft
flctoflnfdļ^ten lettifcben Sorterbucbe", befte^enb aufi einem 55ogen
58orrebe unb gnjei 53ogen Z(}ct, fļūtte erfc^etnen (affen, J^anbfc^riftlicfe
ein „Deutfcb ^ (ettifc^e« unb lettifc^ ^ beutļdje^ SBSrterbud?". 2Iuf
lc^tere« be^ie^t fic^ nun ^um Zi^eii ba« (Sc^reiben an ben „vf^erren
iSanbibaten", sugletcļ^ abev lačt e^ ©tenberd fpracfin^iffenfd^aftlicķe
8eftxebungen tn cļataheriftiļcber Setfe erfennen unb būrfte alfo be6
Sitereffed ni^t entbeļren. i>tt 8rief lantft:
$>o^ebeIgebo^rner
^oc^njcĶIgelaljrter .f)err Candidat.
$)er bertbiinic^)te Cordon ^at iuerft unfevn 33rieftt)ec^(el geflfi^ret
' S^aii^^ier ift e« mir tooĶ 5fter8 eln^efaUen, an (5n?. .g)oci^ebelgeb. ju
fcļreiben, burc^ feļr biele S^eifen unb ^mt^gefcķdfte bet; ^meen |o
ivritl&uftigen ©emeinen unb burd^ gar gu gro§e ^u\pxač)e bon
i greunben ifl mein fcļdner Sorfa^ iu oft bereitelt mib basttif^en
bergeffen toovben* (Snbltcļ neļme miv anSevorbentndļe 9)tttte miciļ
einer ^flidļt gn entlebtgen.
T)a9 Mscr. bero in ®oit ru^enben ^errn (S^ro|t>aterd ift mir
eing ber foflbarften fctner 5Irbeitcn unb toare fcĶr f($a^bar ^etoefen,
I tpenn ed balb na^ feinem 2iobe and 8t<iļt getreten n)dse. (id ļdUe
^} ^ocļ^anben in ten: ^aterialirn )ttr ^crfonenlURbt^DOn Dr. S4 9u(b*
Hj^, ouf ber @tabtbibIiot^cf m :)iiga.
^) Siboriud 1£>tpHn, geb. 6i(ffgal am 20. 9uaufl 1652, gefi. am
2.I^eccmbcr 1708. CTr. ?T?cffc--^arifr^f9, @cbnftftcflcr--?eTicon. 59b. I,®. 415
bi« 417. ^ū^itīdī)), S<\xč)Ctt unb 'Prcttncr in ^iolanl-, 1, 49. ©«f-
(oļj^ jDie alU ^paporcnfamilic £)rphn. 9tiga li^l. e. 10-21.
L_
uiļjiiized by Google
I
— 158 —
mk bie groge Sirbeit tvļpoxtt, tin etgened }u berfertigen. ļt^i
fdļeitict 60 fofi nititt vatļfam fe^n, ein eigene^ fE^etd baraud
5Wetne ©rfinbe finb fotgenbe;
Srfttic!^ f}ūi ba8 Mscr. toenige Primitiva mel)r, ba« mcinige.
Dogegen ^^taube ič) and), ba§ bafclbft einige fe^lcn tocrben, bie in
meinem flel^en. 'i)iefe3 toirb gtoar burdķ (5tD. ^oci&ebefgeb. Jlcii
aud meinem erganjet tccrben, bennocķ aber glaube ii^, ba^ eg on
k)te(en feļien toirb, bie ic^ nacķl^er gefammiet, (babon ^ur $robe
ba0 ®0¥t alpnhte in hm Mscr. bet^gefcļ^rieben); tnib bie mhr eittige
gtctmbe ittt Satertanbe au9 iķctn ©amntlungen berfpro(ļeii. iDab^
»irb e4 miv biefelbe gveļl^eit (affctt^ htif bev fiinftigen itoe^ten 9#
lage tneliitf aud bem Depkmfdķen 311 tocvmelķTem
3tī>eķten0 feļlet e6 in ^ero Mscr. an mtķcit Gritic. ^. (L
ahrft ift ber Abi. loc. bon alirs, metcķed ba9 eigentiiiļe primitiTam
ift. Unb toad foH Abaddon nnb bergleidķ. hebr. unb flrie<(if4(
liBi^rter in einem (ett Lexico maiļen?
^riltend finb bie phrases olļne 92ct^ geļ&ufĻ babon i4 meine
®ebanden in bem S^mrberidļt pt meinem Lexico erBffnet.
SBare nidķt ratļfamer, bag (Sio. ^od^ebetgeb. nur bteienigen
primitiTa 6xcerp!rten, bie in meinem nid^t ftelķen nnb felbige oI«
etne (šrgdn^ung meinetf Lezici brmten tieļen^ baffir (StD. ^odļebelgeb.
bod lettifc^e PnbUcnm feļt ban<fen miirbe. Obev mlv felbtge freunb»
fd^aftltijķ mittbeitten, tDobe^ auf @(re unb ©emiffen berftd^ere,
bie Depkinfd^en unb @to. ^o^ebelgeb. ^erbienfte jur ^ermeļvimģ
melned ^ertfed mit ^ancf unb diu^m )u erkoeļnen.
$ter lann ič) n\č}t uml^in, (5tD. Ģod^ebelgeB. einen fel^r curieusen
gatt )u evjaļien. !Der fel. ^. $aftor Hermann ^) in Baaske ļotU
f^on feit feinen Studenten fin^J» lettifcķen Lexico ge*
arbeltet unb einen ftorifen Quartbanb ^tnterfaffen. f^^^
Mscr. be^ ber SBittibe-) unb t^at ^i)x ben S3or(c^lag, ba§ ic(> e«
tDoflte berbeffern unb untev be6 jel. l'hnneg iy?a^men melner
Grammatic be^fiigen unb dfo feinen ^a^men tm «Segen ev^altciu
(5« aurbe aber bon 3^rem fel. ^. 2$ater, bem ļ). ^aft. Schmidt*)
in Sessau nicķt ^ugegeben unb mir gan^ abgefd^tagen. (šnb(i4
brantļte ičt ben l(|ten ^etoegungdgrunb, idķ ti>firbe felbft eind ma(t(v
mtb ba« Hermannische tDārbe gugteiijķ mit feinem SRoļmen bci»
graben Metben. ^tefed ift ridļtig eingetroffen. ^tļt bin idķ toiffesi
tticbcr einen SBcrfudĶ be^ ber ©ittibe iu tljnn, na(3^bem Q]^r S5oter
ju feinen ^dtern o^nidngft berfammfet toorben. SBiettei^t bin i(i
gitiifii^ mein Se|icon \o boKfcmmen a(0 mUglidķ an madķen.
1) (īori gncbri(t> |)errmQnn, i .5. 3unt 1756. Cfr. AaOmeprcOftO,
SUttiļtn u. ^rcblgcr «urianbg. mtan 1890. ®. 298.
«) Cinc Xo(ļ?ter bcd ^ū^ox6 Sit^. S^rp^?. ©cļimibt in ©cffau. Sbenbflf.
Suevter Suflage, untei bem 2;ite(: mti\0ļt ®xammat\l 92iianl783.
0 Aanme^er'Oilo. 6. 466.
Digitized by Google
— 159 —
Stibeffen hUihet ber @ifer, ben (S». f)od^ebe(peB. fiir bie Cultur
ber lettiļiļ^en Sprac^e ķegen, DaeķrunflgiDuiDifl. ^^aķven biefelben
fort mein ^ttarbeiter ļeļ^n. ^cķ umarme vSie unb beķam
Oandidati
Soimaxt tm ^aftoratlķ crgebenfter ^iener
h. 3. SK&r« 1772. @tenber.
91 0 t i ? c «.
Huf ber (SeneralJJcriamailun^ tci< 6^cn?erbetoerein0 am 3)?ontafļ
ben 11. WūX}i tDui-tje tem īBcrftante ļ)i'o 1895 X)ec^arge evtluilt,
ber 53erid^l tti iiaifaieincenten jur McmiiniB geuommen, ber ^3uD.qet*
©oranf(3ķlag pro 1896, mit ber «Summē »cn 40176 9^bln. in (Šln»
tialļine unb ^utfgabe balandTenb, acceptirt nnb baronf bie Unter*
fit(ļitttge!o]niitiff)oti mtt Sfftamattoti iDtebergelvaļft^ gu btefer oeļSren
bie $emn: ^^lumenbac^, b. ^oetttiļet, Bange, <Btkta, mttnt,
€i(ftooTt, j^olķ^er, C^affelbetg, ^pnnotin, unb neu gema^lt Bergmam
3in toeiteren Žerlauf ber @i^ung toitrben fo(genbe intrage ben ber
(^eneTaft?prfammtunfl beratf^pn, nnb befd)(offen: 1) ben C^afireSbeitrag
liir ^Benuftunj^ ber ī8ibliotl)cf Dcm 1. ^aiiucir 1897 ab Don 1 5Hbl.
auf 2 9^bl., ben ^albja^rlid^eii '^^eitrag »on 50 Stop. auf 1 9ibl.
33ovnuttūg0 fiir bie "2)?itgUeber cffen l;a(tcn; 2) ben 2(uUag Don
58 i^iitgliebevii an^uac^men, aud; luīld^em an ben 6onnabenben bie
iSSereindreftautation nm 3 Uļr ^ač)i^ gef(4(offen toirb; 3) ber
Vtitrag Don 75 ^ttgliebem, betreffenb 3u(affung M StatttnļpM
m <9e)D(Tbebereiit, to>urbe mit 174 gegen 152 ^ttmmen abgetel^nt,
ba bte filr eine ©tatutenanberung tiot^menbige 3Q>^tbritte(«9Roiorttdt
nic^t erreidķt toat. Sln(ag bed 25idļrigen ^efteben^ ber 1)i^«
futirabenbe tpurben befonber^ um bad ^tttfteļen unb ©ebeiļen
bte^cT 35erein^tnftitutton terbiente *5^?nnner per ^(fffamattcn ptn<
ftimmig ju (Sķrenmitgliebern beS @en}erbeDcrein« ertrdbU bie .perren:
!Direftor ^e^rmann, Oberleķrer SBeftermann unb T)ireftor ^Scbnjeber.
3u ^offarepibenten ffir ba« ^a\}t 1896 murben toicbergetodķU bie
^erren: S. 935cfer, 3- 33urcbarb unb (š. 58lumenba(^. ļn ^Uebern
be« SBcrftanbeS tourben gemdļ^U bie ^erren: <Staat^rat^ 3- ^cfarbt,
ļjrafe«j .jp. 8robeeii,SBice|)rafe«i g. Sacķter, ©c^riftfa^rer; g. 53erii*
ļarbt, 3. ^oeļin, iB. ficebe, H. ftun^e, 9* tRieberme^er,
9?aaf(be, 9}. ^totptnač, 3^. @<btiieter, <S. ©teinert, t^tieba^
Sf^ofenberg, unb neu getoaķlt 35. d. S3etter(ein.
Sluf ber ©i^ung bee ^'^atnrforfc^er'Serein^ am Sftonta^ļ ben
11. WūX^ gab Ģerr Dr. med. 21. ^Sd)v etncn „58eitraii ,^ur 5?ennlni§
ber tcirbellofen ^Tbiere in 9tt?tanb" unb ^perr ^ireftoc (š). ©cķ»ebcr
\ptač): „Ueber eiuen ^^eUftenjee".
J)ingtag ben 12. Wdxi Derftarb im mev bou 82 ^a^ren
ber $err Sleltefter grofier ©ilbe 3"?^^"" 9)Jivam, ber im 'ia^^vt
1861 gemeinfam mit bnu loeilanb 9iat^6berru l^eoļjolb @molian ba5
^anfļaud Wixm unb ©motian begrilnbete.
Digitized by Google
— 160 —
IDie iDiu|'ifati[c^e ^ereintgung uiuci Seititno M ^errn ^an'i
^mihi gab am !Din<ftog ten 12. Wlāv^ im @(iķiD<iriļ)aii^terfaale
ein l^en^ert utiter SOltIttitrfttng M gvSttlein ^artļa 9tft(f»airb ttnb
ttttf ber @i|utig be0 Se^nifdļ^ett 9$mtitd am !ī)iii9tag ben 12.
9Rar) gab $en ^ngenieut b. O^mtboff ,,TOtt(€i(ungen fiber ba«
cteftTtfdļe 80tlķ* unb ©cftiDelgDcrfalĶven" unb f)etr I)iveftor SBlng
f)>va4 ii^^i^ ,,3){at^ematifd^e ^cgciinbttttg beē Slertlļed einer be«
ftimmten 9^ec^nung«*5?ontroIe".
3m 9!igaer ^aufnianntfcļen iBerein tt)urbe ouf bem iDidfutit'
abcnb am 3j?ittn)oc^ ben 13. iKfirg »on Ģerrn SBeftcrraann blē
grage beanttoortet: „Sad Derfteļt man unter ^ercator^^roiectton?"
Ihtf bem ^t^futtrabenb im (S)elDevbct)eretn am ^D^nner^tag ben
bcanttDortctc $crr Dr. med. Otto ^lemm bU gvage:
„3n tDcIc^er Seife n^irft ba9 S^unten ermilbenb auf bie geiftige
2:&atigfeit fceg 3J?enfciķeu?"
§lm O^^fit^rt ben 15. Wūr^ bēging ber taufmann ^art ^eittrtdķ
9^ei>frmann, beffen Saumateiialicn^, ^etrofeum* unb Sementmaaren*
v^anMuiijļ aiie netnem Bc,iļiinie \n ad^tuniigebietenbem Umfange
entmidett ķat, i'ein 25jiaķrige^J ©efc^aite^^ubilaum.
Sluf ber "DionatSberfammlung bee OartenBait^^^crctn^ fm ^6tel
„3mļ5eviar' am i^riMtag ben 15. 9)Jdrj fprod? ^evr (S^ogglngcr
jun. iiber: „1^ie iiuUur bet Ordķibeen, fpecteff ber (Soctogi^ne»"
9>ctris^.: jturt SRuboIf ©eorg @t(i(^. ®abtitU StaiHma Innette
9Vor<^ (IHa Ol^a ^^erefe ^enjUti. ^Ibegorb Aotcltne 3o^anna 9lu$ttfle
SfTgnfr. J^pp^pt Ocorg foMmann. -'čiicļc ^rtcbrtcf) Sltolf T^arefļ». (5bitarb
£)omsfi*: |>eTt^a Leontīne %all Stari ^tolpff ©ritnberg. ^ermann
Stati Snifl 9?c(}{^v. Sugufl gricbriib ^oai^im ^ķHipp.
BafohUSt.i eifa ^arie ©uje^n. ©eorg Si!tor Sr&ib ^rSacr. Starin
2Jnna ®abncle ». -^irfc^^epbt. 2)?art> .^enrieitc Ottilic ©c^litftu^. (Ftla
fifarit Sepbc. 9?iiarb 3o()ann SlIcranDfr ?f?fumann. ^ane .far! 53aron
t. Iītfcii&oufen. 3o&ann Siic^arb ;Uni)iea^ Ullmann. Srna 'DUnt \!^oai[t
mUtt. Cbtt^ 3ba jbreu^bera. mma ^arie ^at^itbe StbpV- ^iUp 3lnncttc
(Smma ^Inberfon. Sriebhtb ^buarb 9Iwine 30^110 9latit Slebbatie.
aurora 3urqen^. ^Bcrn^aro Stari 53lcin)e.
3Jatentin fju^o J^cobor ^^eamann. 2lmanba ©t^mibt. (Srneftine (^ugentc
^ilbeaarb (Suppra^?. 3rntiļai't ^rfncļel. ^arl g}?att^iag 3f^f- ^^i^il aifttb
g^ebel. ©ilma ^ciuline eieffu^ 'VUt^a Wiaxit ^uf^. ^inna 2BatIy ffcncrc
^att>afTar. (flifc aitce (gbitp emifiie. 2{rpib 5l(franber eimfon. iSEa 3uUe
|>ebtt>tg 5Criflapfo^n. ISane talt>annc ?eepin. 3Qfcn griebtitt Jtum. 3o^anii
XbfObor ilnfM- 2J?ilba ļlJaria amalie Srcebi^. 3uliu^ iTatiting. Scfbemat
3iifii!^ l'ifjbnm. mita mtttint 3imbul. ^iUv 9to[aIie ?cena ^reebit. ^Bilbetm
^Oeobor jtru^ming. Čifette @mi(te Ā^nbat. Sllfrcb ilonfianiui ^a]»ib. SUI^
(Srnefitne Sclmer. dmilit ©rtma Uibon.
Digitized by Goo^le
— 161 —
3(fu4>J(.: griebrict ^ermann 2Bif(tnf. 8urif Vlarit Slice 5?ft(a. Snnf
Wane ^eterfon. ļ>?arHn ?llbert Ot>folin. ^Jatalic Wtlba ^lintf. .^arl ilSilbelm
ectmitl. ainanber Slibert ^palfan. ^ii^rlm dtrin^olD ^^cļ^n^rr. ^uguft
Otto flifrcb O^folin. <frifa ^alione Sannfon. Vtaidt IHatķilJbt Sclbmanii.
So^n ?Ilfrfb (?tct)mQnn. 3ot)ann ffiolbcmar Jtarfo». 3utianne (Ebriftinc
Semcr. aifon^ 5?onifanu0 $)irf(^. ?iMe SRofalif ^n'fbc. «-pctfr (?buarb
Sefpoftoonott). (^mma ^libe itroger. Šaļ^n a^obrrt ^ird. DttiUe (Slifabrt^
Otite. ^efenc 8e(fmaiiii. 9r<m Solbftnar frcebiN- ^^org fBolbcmat
Seopolb penmann
Sil^elmine ^ilba f)rQmann. ^o^am "^lilolai ^atoul. Olga ^orotbea
Soitefnma^. Slbert 30^11 9rrfff. tfina Vtatit Mrfln. 9?art(a ^anline
^tt>tnel. 3oOflnn Suguft (5biiarb (Sfblmann. ^cinricb Urfomffi. ?lnna ?^t(ba
JiUp Sborlottf 3njtt. ^and SBoIbfmar gilipfon. tari ©malb 3)?fbfli«. Olga
(fmma $>rnfel. 3ofo^ ^o^^nn ©tpibful. 3a&n Staii ^btn. Slbotf 3oMn
Mne. StūH VtUķtf ehīp. Oo^ann IFbitaTb ^rrmanii. |)diirl<( f&ilĶttm
3aWo^ <)obanii (!u^en ©aflo^fp. @Ifa ^aHe Bditt. (frna (īmitte
ēro^ael. (5Ifa «atdarina Dumbre. Va\>\t> I^fobor ^ffīfbn. 3afob Slrin-
(olb @(^etrflen. Snna SiUp ^alning. %Raxit ptUnt ^il^elmfobn. dmiiit
(lugrnte ©(tanipdi. <Mf{f 5trt[(bja^nfoii. SrlMb Difar Hnbrei itorf. Ofoa
©mtlte ©traupmann. Sllfranber J)a»tb ^(ato. ^arte Slnna ^)ombro»fri.
8Uļ>c(mine 1Wilba Slleba. .^ermann 3nbnf 3a"nffmf. Ullfreb Hnbread dtebhant.
VHattin^'Str. (^Ufobetb ^at^itbe @(^uble. ®(oīq ^il^elm Srbib
4Sa({0t ¥tfl9 9?aroaret^e Safobfo^n. SVaHc <E(tfabetb aifftn. 9nna 9fi»{ne
9Ķebe. 9llfreb jtari anbreatf Si^tot 3o^ann aifrrb @rflnbero. ^rrmine
f)ilba (iJriinberg. ^f^tcr ©(bnobrtng. Jtiba aitrtne Āorolinc ^^urring.
Irtbuc Oa^ni^ @antn. ^I»anber Sobann Sactmann. Otttlir ^auUne XiUtn.
9iHe fifibe «bita Cfc^berg. Cbtarb 3arob etīnbt. 3e^fab mat ^'pptLĪafif.
3a^n Sil^etm B^mtl^, ^Rtttit Sitotne ^reimonn. Sert^a atma fl^arHneL
CmiUe ^Jorotbea Šprobn^- 3)?anc Ottilie fjfrmine ©piflmann. ^pnrtctte
3fnnp ^urmann. diivittt Vpbta Ottilie ^u^. 9iicc SRat^ilbe Sraundberg.
^arip mtb ĪRi^atb Konffelb, 3tpia{ng(.
9>aul«.*jt: Robert (Sbrijiopb Sbmin ©flntbfr. ^aultnc ^flnid. Hnna
iWftine ®oroe^. (Jlma ^atbarino ©empftr. JBilbclnt gricbrit^ ?lrrfb ®d)mibt.
Otto SuUud j^alnin. ^bolpb (^otttieb 9{tfoIat ^imitiler. SiUp Slntonie (llfa
IBinibiiL Otto SBoIbetnar $?ifrlfobn. Olga 2tenHnt Ofolin.
Sntl^ers : 9f{ofa(ie Hnna ^fentd. 9nna 2lgned Bfl^'n^nn* 3fal>r0tt
Olga 3ngrbor(^ SBunbrrItcb. 9?pbc;t ^rpftd. Stobcrt litnbrto^ ^ofcr. gttfbīt^
@toīQ Xanncnbaum. (Sbgar 1^*"* ^ Stalnin,
^Petrie II. X>om»Jt.: ©(^mifb ^cter t)afttn ou^ ©olgoipffi init f?or(e
t^atbilbe Soc^. Dr. ®viftū» 9bplf ^uao |)(Unbolbt mit %Raxit 9ttaķaxhint
©ert^a 5?c(fcr.
3afobisA.: 9)'?af(^inrn*3nBenieur $>ugo Odfar ^aribon Saerent mit
Mme On^elmfiie e>i^bcr. S^aft^tnenfc^Ioner ^rtrr ^aul jrr9f((c mit 9ffarle
Sera 6tein. 3*'fll« l^nebnc^ ffiilbelm Stari |)offniann mit 3ulic 3J?anc
^alming, grb. frieTen. Oberlr^rec ber bcotfiļcii ©pratāt ^crmann Stfe mit
Jlbfline dta 53frnt)arbt.
®ertrubs^.: 3trbeitec ®ufiap 311ba mit ^arie 9iobbf. @(^ubma(ber
3atob Ottomar Sdfa mtt Mlte €(iotn0. arbdtn 3nbrif ftntMad «Ht
3n|I( Sttfaat. {dpfer flngnfi ©totrbul mit ^at^ilbe jtalning.
3efn«sjr*: ©(^mieb ^nebrtcb 3lHc titit 9nna Vti^. SSUIc Snfon mit
narie ^atķarine itaroline ^urmeifier.
^ohanniētSt*: prbet 3oni^ SBcif mit 3u^re Ofoflap. (Sifenbrc^ec
Uari(|> Settmann mit i??arie Slbaron. 5Bcrffubter ©uļlo» 8alob mit Ottilie
2)roumann. Hrbcitfr %x\^ ^rubmin mit ®rrcte ?lntin. ^2irbeiter 3annc ®raob^
mit Stdķm Dtitu^. Siibcitn ^tUt Safmann mit SRofic SRagboUnc (Bta^mf^
Digitized by Gopgle
— 162 —
aUTavtind' JT. : ^anbler 3nbnf &i^U mit 9nne 8r4weL SBirt^ 3annid
©roppa mtt Snna grieterifc Šcnnu^fc^.
>1Paul4*^.: 21nff(^rr 3a^nid ^o(f mit Sugufie itoroline jtatlfot^n. $tt^r-
mann 5tarl @aul mit i\t)\t Gglit.
9>ctri«ft.: ^anbmeffer Stari Go^anfoļ^n, 64 3. ftaroline Viaii\^m\H,
Qtb. BtaifibtxQ, 75 3.
Df>m*5r.: ?'?Qtrofe @corflc ?uU^am, 48 3. Dimitt. @eri(^tdf(^mbft
SBit^flm 2crA, 56 3. «ntoniu^ ©ott^c-^ fBilbflm ®obf, im 4. <D?.
3atohi:^.: SBirfl. etaat^ratt» 3)
70 3- -Rorl ©«rg 3anfo(>n, 2 «W. ?ift
CBcrtrub»^.: SBittfrau e^riflinf
mann (Jtiriftian ^cbff(t)en, im 68. 3. Son
16 3. 2)?ai
Sroiier, 80
^retbcfļrd
3obaiint
l (SmanurI @eorg t)on Sberfa^,
Btp, im 2. 3.
«ūnt^cr, 74 3. «auf-
Si iebricb «TOartcnd, 60 3.
I^erre ^Uemend AafuniV^H^H ļ '])iaīit Ottilte Stglbin,
76 3. Sari ^ru^fil^^^H Z)orotbra ^idmann, geb.
tor grifbric^ eamucl SRoff^B^ 44 3. — >žt. ū)rattb4is
6. bi^ gmn 13. $?ai 17 «crflorbfnf.
«atbarinc @opbie 33c^rfxn, 3 Druder ^ftcr ^qu(
33Iaubfrg, 39 3. anno aieranbra Upit, 2 3. Si^bc SBciffrt, geb. 3ufum,
90 3. l'iUp auguftinc BOfirt, im 2. 3. (Slifabetb ©orotbca a^bol, 4 W.
31rbfitfr Srifiop 3if4)er, 53 3. Slnna SiUv «alnin, 12 2. Sarolinc 3o^anna
©tut>ri^, 6 g». 3ifcļ>fr 3afob «D?artin kalniņ, 33 3. ?eontine SBcronifa
Dfolin, im 2. 3. Smilic ^Karie Otumbre, im 3. 3.
iD^artind:^.: ^nna ^Korie SBalbbauer, im 2. 3. ©prijji^ ©(ļ>aggar,
im 74. 3. ©op^ie |>artmann, gcb. SBintcr, im 38. 3- 21nna 5tafaf,
51 3. Žorotbea ^aulinc Smilie ^riegcr, 11 3obann 5Jonflantin Sin'ntcf
mann, 3 3. «Kabrtin Āabbif, im 16. 3. Slrbcitcr 3afob 3J?artinfo^n, im
45. 3. ?lnna (Jmilic ©orring, im 24. 3. • nda;
*l>aul«=«.: ^orif 5)?Qln?inc S5uf(b, 2 3. 3obann I^fobor af(^np, 1 %
%nna ©ater, 64 3. Slrnolb 5ubn>ig SRobert ^erling, 10 Vt. ^tUnt ^latalit
l'iljf, 8 3». ^paulinf S??ilba Vopin, im 3. 3.
d)rarfuds^rntenfird)bof : 00m 30.2lpri( bid^mnl3.SD?ai 13 Strfiorbene.
iiber tie iu ter *ļeit i>cm 4, bi« ;^uni .11. ^?ai 1896 regiftrirten
;infeftion^tranfV ffiiga.
(St r4^^ten an:
= . itarU
^ufammen
«er|.
ļ *etf.
mnU
»bl.
)uf.
Typhus i^^rĻ/- • • •
1
1
1
Djsenleric"^' T . . . .
Scarlatiua . ' X . . . .
2
2
2
4
8
4
7
9
13
5
3
10
11
21
Diphtheritis vera ....
1
3
1
1
4
5
Variola mit 3n'Pt"0ft'f" • •
1
1
1
Variolois mit 3mpfnarben .
1
1
1
Parotitis epidemicu . . .
1
1
1
Pneurnonia crouposa . . .
1
1
1
1
2
ilufammcn
13
1 12
. 18
7
23 1
27
50
3m auftrogt ber literariftb'praftifcbfn ©iirgerpcrbtnbung beroutfgffteben
p on art b ur ^oelcbau fflr bcn SJcbafkur.
T" '
.■ 1
jI.03BoieBo ueHsjpoK). — PHra, 17 Maa 1896.
3>cuf( t>on SB. 9. $5<fer in fRiga.
Digitized by G^Ogle
Stabtlilatter.
21. SDonncrgtog ten 23. a«ai. 1896.
8»iNt«0 1 iit*I. — 9rril iii Stiea fa^rlii^ 3 mtļ mit Bofenbonfi 3 m
33orbemerf ung.
ļjcfgenfcer Hufijufl einer 9lBtagbiif(e fjpflcn bie Turfen ftammt
t5ieffeic6t aii« bem 3a^ve 1500, ift abev troķl in ^itlanb nid)t Der*
iPfnbct n?cvtcn. ^Icttenberg ļc^reibt bariiber an ben i^od^meifter am
16. Tecbr. 1500 (Ind. 2429), er rcunbere ficb, ba^ bev 33i[c^of »on
eamlanb bem 53ild?cf (Sa^par b. (Sacļli, papfftic^ein Orator, bie
tSebranpiffe ^iolanb^ burc^ bie oftlic^en ^Jiac<>barn nicķt ge^iJvig
geft^ilbett mib foaor bie (Ernciate felbft ttatiffumfirt ļabe, mit betieti
liotanb itiirefļtntiigiger SBeife befd^tDtrt loerteti foUe, IDer ^ocļ«
meifter m^ge bo4 ^^^f^ Hnfiage obīDenben.
X)ifi fi^tīt bie orti<feI be§ ab(a§ am aHer furļten
begriffen gan^er frafft unb mo^t
8m erpen fo( man terftan bag ^ie ift abiag gnabe unb
ma<|t unferd ķeligften botter^ Uļ (abftetf nnb ev(i>fung bon aOen
funben nie g»6* f^entltc^ obet grnglidķ bie gefļn mogen. gticļ alē
Hi ^om 9» . bem gtsCben iar.
Item man bern)anbelt nnb nļ^mmet abe ade geiobte ober bota.
2Iber ber comnītffariuS f)at atle^n mac^t uber bie bier gro§ fļlcbbe.
i)2euiUc^ mer bo fugļel^t g(obt unb boc^ no^ nit pvoļtļ get^an ļette
Item njer bo ein globbc f^et^n 9^cin. fant ^acch ņ\ compofteff.
ober gcĢn ^^^^"f^^f"^ ^^il'fl ^^"t get{;an ^ettc uber biffe
oier globbe ļat bec commtffatiud aUeļ^n mačļt obec meme ev bad
ent)}ļtaet.
Item jum anbern mole ift be(unfcer grog gnabe ^n ben con*
feffionalen ober bic^t briffen bie man gibt Sant man mag alfo
offt tifn menfc^ toiU unb ju oUer ^itt bar uff hičļUn unb fic^
botttff laffen abfoloieren nnb entbbnben bon o0en fļ^nen fmīben. uģ
gff^eļben bie funben bie fo gtSf tterent ba) man bavnmb nnfent
auiiļeftgllen botter ben babft muft erfucben. Unb tbie offt eļ^n
mcnfd^e l^n bol« nStten ift unb beforget fidļ> gu fterben fo mag er
fi4 ott(^ aile male ^n ļ^eber ļļt fo er alfo bott« ndtten ligt oon
Digitized by Gopgle
tocUer babftlic^ev mac^t unb getralt (affen aHoli^iereu unnb cntb^nbcn
i»on aden fun^fn mte grog unb gruglic^ t>ie gef^n mogen.
^ie ivttt giiabe ift
gfeitSigen feUn ļ^m fegefuer bor bie man btffe gnobe fte*
geren ift unb fonbertici^e gabe unbatinoļen v.ai) rabe bet ^i(^tbatter^
unb getegen^e^t beg ftaetd }tt ftuer ber befd^irmung be§ crtftUcļen
g(a^fcc^< bar ^,it ;,ļiM. bic mcr^ent aiicti bf§ nroffcīt aBfa? ^'^n affer
pl)n bie f^e nod? Dor ire funbc jd^ulbig ļ'l^nt jit f^ben tuvd) frafjt
be§ &erbinft be§ ^eiligcn I^bed unfcr« ^em i^ieļu criftt uno aflec
^eitiflcn unnb buve^ ba« gebett ber ķelllgen crtftti^eti fircķen barm»
^er^iglicben erticiķtet. entlebiget unb etbonben merben.
!£)ie t}ierbe gnabe ift c^n gemc^n bruberfcķafft alIei' guten
tottd ber ^eiltgen flrc^en.
90e bie biffen i^eiligen aMa§ eriangen untib ertverl^ett foOen
unb bte mogent )tt emigett ļiftttn bel^Iļaffrig fļ^n attec guten tottč
uiit tcrb^nft bie to gefc^een t^n ber feeiltgen crifttid^en f^r^en fe
iD^t '2)ie crifrcnķci;t ift, mit faftett betten adnofen gebcn. caftien
^reticļen iinnt aifen anborn giiten ttjercfen tele tie fl)n. mib nit aīfcin
i^m lebcn bejj mcnļd^eu fonber anrfj na* ccm bobe ctDigUd^en,
Tīf^ [ciben glic^en aucķ t^re oUern obec frunbe tex bie fte bad geben
unb jolicķen aUa% (Sfen.
Slde bie bie ^er bn ^t?nbern^ffe t^un nif julaffeit ober bav ©ibber
ļļ^eied^eu cie f^iU boii fumbeu an \}\\ beui l^ucķiteu bannc beļ
(obfted. unb n^emant mag fļe abfolbieren ban unfer ļeilicķfter iKtftcv
ber hah% uggefcļe^ben t)n boit# notten. fo fie gnung bor ļotM
ļķnberni^ffe betten.
(S^n fur(} unberlDeķfung bon ben bt^t brieffen bie unferd ļet«
Ugen batter^ beg babft iotfdļafft ber protraotļaring gefat(t ļat uff
el^n ort c^nce vinfc^en gulben an gcibe.
Ū?t)eiT!ant barff fic^ bertrpnbcrn ron ber borgefc^rieben ta^e baj
i? 3u bii 1^. toant n^ere ju iKom e^nen bicķt brieff ^aben fal bcr
ei^n par eelute nemli(^ mon unb fraunje ju fameu oer muf bar bor
geben II gulbcn an gofbe unb affo bil perfonen bon f^nbern obcr
jiuuben el^nei Daibi; imi gefaļjt ^an fo muji ei geben bor e^n i^gUcJe
))eYfi>n II favi^n bie tnacļent et^n ort eļ^nd gutben an gotbe.
^arnmb foKent oQe ebeten nnnb ri^en ļ^n Ire ļtiļ^ bcbemfen
baj bif nit ^n bi( ifi unb M toiffiglt^en bem flnet ņi 9tmt nnber*
fteen )u gn<j$en obet 31m m^nflen mltt ļvem &i<|tt»atter fo fte uff
biffen abfag bic^ten ober mit e^nem anbem frommen man beratten
itnb trp( mercfen uff biffe manigfdtige gnabe unb fri^^eit bi? i?"
biffen bid^tbrieffen begriffcn f^nt ber i\\i<^en ju 9?pme nit gegebpn
toerbcn nod? bor^t^n l}n menfdjen gebecbtn^ff fo grog n^e gegeben
fbnt. fal man aucķ mercfen baj bie fac^ bar um biffe gnabe
ge^eben njirb gottI{(ļ^ f^uttM unb bon niJten ift ju beļd)trmen ben crift*
lic^eu glauben unb beu uuglaubigen t^urcfen aibbetftaiu i^un.
9tt4 fottent bte rtcļen Pt6U(j^en mercfen ba^ ^n ben bic^tbrieffen
nnb confefPnalen bie mon %u 9hm gibt i}n U^m tst^ļi folic^e gnobm
begriffen merben M bx biffen ^i(ttbvieffen. ooiil bie man au ffim
gibt ba mnt et^n menf4 bo| fi^ ^erļfetben BidķtbtCeffe gebiu^en
Digitiz^ by Coogle
— 166 ^
lot( e^n gant iox oQe fv^ttag faften bag fte Iķte ļ^n btffen btc^tSrieffeii
nit borffen. !Darumb foaten bebendten bft) biffer ta^e feer fUļti
iķ nnb fl^e niacļ^t ļaben mee ņi geben.
Item t^ut unferS ^eiliften »atter« be§ babft prot^onotariu«
loarnen atte tie. bie felic^e bic^tbrieff entp^angen toerben baj fie fic^
unb oBe ber ramen bie fie bar ^aben tDutten laffcn fd^riben
bad rec^en buc^ bed fe[ben ber bie brieff gibt. unb aucķ bar bi; n>ad
<r bar Dor geben ļfat uff baj feine ^rrung ober betrog gefc^ee.
Item gflnbet bet oBgenant prot^oitotartttd oOen Un bie biffe
iiīļtlrifffe nnb confefftonolia gebm ipei^ni bag fļe ire regtftit bar
I» 6etdteit tmb olfo borgtftļribeii ift bie ttameii nsmb bai8 tntļtl^ttgeii
geft unberfdķeibdi^cn unb f(erU(ļ^en ttff fd^rificti bķ ber peen be§
babftlicķeit banne^. anber0 fo mtde er Dcn ^enen (e^ne recļenfcķafft
entļ)]^angen. fonber er ttiKe fte f^ein 9?om fc^irfen ķernacĶ roiffen fie
[\č) ivi rid^ten. iDarumb mere e« nufetic^ baj uff atten cnben. be*
fimber in ben groffen naml^afftijļen ftettcn gefa^t rourben groene
fromme namķafftige manner. (Šiner ber bie brieffe u§gebc unb Daj
fleCt entpĶing unb ber anber bie namen uff fc^ricbe ob ba« au(^
etttoad foften tpurbe uff bad aQe facben erlicķ unb uffricļ^tUcķ
gingett unb uggeroc^t murben.
(šin dinbiatU^tud iii folio. $on ber einen @eite bcbrucft
oļne S^tctmutgen in ber ^igafc^en @tabtbtb(iotļef.
Dr. 3of€)>^ ^irgenfolķn* ^erlitu
©tatiftiļcbe Ueberficbten aflgenieiner 2lrt finb ^eute on ber
^agedorbnung, unb namentitcb eifreuen fi^ ^iibnerd ftatiftifcķe
Zobetlett iDettge^enber !iBerbretttmfl. Wm fļat abev feit ciniaett
3a(reit ber $rofeffor 9i. S« ^idmann ttnteniommeii, bie geogro^ļtict^e
ētattftif no<ķ munbgere^tcr ya mac^eti, itibem er ni^t S^ļUn unb
tRubrifen bot, fonbern fein 3Koteriat QU\č)\am bnrdķ eine 3Irt 2ln-
fd^auung^unterridķt ben 8efem ndķer fii^rte. ©etne bergleicķenben
^afeln geben ničft nur bem rec^^nenben ©eifte, fonbern jupļletcj) auc^
bem Sluge beuttic^c ^Inf^att^punfte, unb an flarer Ueberfi(^tlid?feit
taffen fie n\č}i9 in tDiinicķen i'ibri^. @eine beiben erften 2:afcben*
atianten, bie bei biUigem ^reig unb in cortrefffic^er 2Iut^ftattung
in tem befanntcn fartograp^ifc^en 93erIaQ bon ®. gre^tag u. ĪBernbt
in SCBien erfcķienen, fanben groģen 53eifatl unb bemjufolge fc^r flarfe
Serbreitung. @o fļat ber adgemeine ^t(a0 bi« ļe^t einett 9bfa^
bon 320001, ber* bon Oeflenei(ļ'Ungani bon 12000 (S(e]ii|>(areii
er^telt BeUļt (SrfoCge bercmlaiten nun, einen geograt)ļif(^«ftatiftifcķen
Htlad bed ^Deutfc^en ĪIMčf^ folgeit )tt laffen, beffen erfter Zlieil,
ent^attenb 24 5?arten unb !t)iagramme, oorliegt. (?5rei« fl. 1,20.)
8anb II nnb III folien im ļ)erbft erfcļ^einen. (5« ift bereit« ein
ttnge^eurce 3}iaterial, maē in bem erften 33anbc^en cntf^alten. Unb
toie intereffant ift e« fcķon, nur in bem SSerfc^en ^erumjublattern!
(ernen toiv auf ķmti ^arten bie ^eļerrfcļer bed !£)eutļdķen Sieicļ^d
Digitized by Gopgle
— 166 —
ton ^ar( bem (&t9%en h\9 auf SUļelm II. »ott Stngeftcftt ļn
gefic^t fennen. 3n ))r&4tigen i^arben (eucf)ten und tie SŠappett
bed i)cutfc^en 9^eic^5, bie femer ^injclftaaten unb bie ber bcbeutenbcren
©tSbte ent9e.qcn, unb ebenfo farben|ieubig ift bie 2^afe( mit beii
SBappen unb beu ^ofarben ber beutfcben ©taaten. — 2ln 8anb(artctt
brinflt biefer erfte 2^^eil golgenbe^: Deutfd^lanb gur 32it ^^ar^^ be«
®ro§en unb fciner 9?ac^foIger bi^ jum 'ia^ļx 870, unb !IDeuttcbtani)
3u @nbe bed breigigļdļrigen j^rieged. (žine politifcļe Ueberftcbtdfarte
unb cine aeoCogif(jķe M !I>eiitf<jļeii ^€ič)6, ferner eiite ^9ļenfc^i(tten«
taite, iomi StwAen Don 92ovbiDeft<^etttfdHaiib tmb Wittet«f)eittf(ļ(aiib.
^ie ^tammtafiluifļt ber beutf(^en StegentenļSnfer bedlimt mit
ben bon ^o^eniottern unb ©ittel^bac^, tooJeTftcķ eriDcift, ba§ ^ai^ern
mit feinem SIļnķerrn Quitpo(b (f 907) bem preugtfc^en jtdfttg«ķaufe
mit feinem ^l^n^errn ^urc^barb Ooa S^^^ (t 1061) itm anbert*
ļaib '^aifviiūntnU boraud ift.
Sie bie 53obenfiac^e in ben berfdjtebenen 33unbe«ftaaten benu^t
ift/ ^eigt eine anbere lafei, luobei fic^ beilaufig u. 2(. ermeift, bQ§
^aben (mit 37 Vs % feiner ^obenflddļ^e) be» meiften 3BaIb, aber
Otbeubuvg (mit 35 ^ ^obenfldc^e) ben meiften un})robuItiben 6obeii
f^at, oon bem bie meiften iibrtgen ©taaten mit ķ cttoa 5 ^ betaftet
erf^einen; ^reugen $at atterbiitgd wč) 10 % baboit, baffir obec
feinen Mtt mit bem ļH^fien Stoggenprccentfa^, 26 X BefieClt. —
Unter beu Scrgbauprobuften bilben bie ©teinfo^ten btc ©eitaua gr58te
3»affe. eie finb 1894 iļre 510 mtiiontn iSlavt toertļ geioefen.
jDonn folgen ii^raunfo^ten, bann Gifenerjc (42 SKittionen Tlarī),
au« beneu fic^^, toie bie S^afel ber ^^flltenprobuftc leu^t, etn dlo\)*
eifenbtocf im Šert^e bon 232 5Q?lfltonen 3J?arf er^ab, ob^(cici> et
7 3}iiUionen Si^onnen (eic^ter ift, ai^ ber beg roķen (Sifenerje^.
S3ei ber berglelcķenben ®r6§e be« gldcļienge^aits unb ber 53e*
t)Mferung«ja^l §at ļJreugen bas «^rd**. <&iaumburg'^ippe i/at
bie tDetiioften 6taaMarger (42000) im m^, ^remen tai ftetnfte
<9e(tet Aerabeau utibef^etben loirft «uf ber ftarte ber ®tSbtegr()§eii
Seritn mit feinem gemattiflett ftreife Mon ntUn bem nS((ftgro§en
j^reife, bem |)amburg0. ift toie 6onne unb iD2cnb. ^amburg
rScķt ficļ bafur, inbem ed tļm an ebangelifc^en ^^riften um 7 ^
iibcr ift (92 ^). Slber bie 9?ci(^«^auptftabt ^at 8,6 ^ Statfļoiitm
unb 5 ^ le^tere ļJrocentfa^ mirb bei ben grij^eren
(gtdbten nod> etU)a^ iibertroffen bon 'Sredtau unb 3}iannķeiraj fe^r
bebeutenb aber bon granffurt mit feinen 10 % 3^^^^^^^"*
©enben \vix un« bon ber SBebolferungSftatiftif nun ben (Btaatē-
etnna^men ķu, \o bete^rt und eine iibevfict^tticķe ^afet, bag biefe
(Sinnaļmen bon 572 ID^ittionen im 3a(re 1S75 auf 1224 i^iaionen
9Rarf in 1895/96 geftiegen finb. On ber a(ei(^en 3eit fttegen bif
mriidļeu aļtatrifuCarbeitrase bon 69 anf 397 ^iaienen Warf. %M
9{et(ļdeinnaļmen auf ben Stopļ ber ^eb5(ferung fttegen in btefK'
geit bon 8,1 mi auf 21,i mt, b. Ķ, M bebeutet pro ^opf eliS
me^r at« 2V2 '^lai gr6§ere Hu«gabe gegen 1875, tt)obei fii bie
š8ierfteuer*Ginnal;me bon 1,8 Wit. pro Šopf ouf runb 3 ^U, er^o§te,
' mi 00u oerftdrttem '^utķ ober aber aucļ bon erļdļter ^euec
Digitized by Google
— 167 -
1
k\ 1896.
1896.
3
-t
s
Cl
3
■«fist
H
e
CI»
s
9
*|«uiai
3
9nqdXx
,l»a9 ton ifteTftibrfteiii lOitttt PDev aoev ūwsf uvu <rivvv*c«
Digitized by Google
— 167 -
^pvičft. '-Blc ūcllin ļic^ nun bie ^uS^aben gegen bte (iinna^men?
@lc fllegen Don G34 9)?tflionen tm 1875 auf 1239 iTiiOioiun
im 3aķre 1895/96, eueid^ten ubcigene im Qaķre 1891/92 il^ieu
ļocķften ©tanb mii 1375 WiUiontiL ^ie SabeUen ergeben, haļ
M SRetiSļ in DtcUn 0^^'^ mit fetoen Critina^nen nicļt an^fani.
^etnsgen bie 9a«gab<ii 1875 pro fio^f ter 8ei»dtfevuiig 15 ^l,
ļo Qab t9 Im (e^ten @tatdiaļr, mo bie (Sinna^men pro āo))f 21,i iIRĪ,
Betruaen, 24 ^f. ^often auf ļeben (Staatdbiirģer, toobei 3u termelten,
bag peer unb 2)?arinc 65 % ber Sludgaben in 1875 (= 9,8 W,
auf jeben ^?o^f ber 53eb8lfcrung) &eanf|)ruc^ten, baj^eaen nur 51 X
m 1895/96 ober 12/2 3)?!. pro 5?opf. Sa^renb ati ber J^eit fonuen
^eer unb 3}?artne ben OJuķm fiir ftci^ in Slnfpnic^ neķmen, ftet^
bēbeutcnb meķr gefoftet ^u Ķaben, a(« ade iibrigeu OJeic^einftitutioneu
jufaninitii, bon beiieii emige, rok ļ3c)'t unb Sifenbai^n, ja ļogar noc^
^robuftit) ficķ erloeifen. Šur bie grogcu ^udgaben ļat bad beutfd^e
9{ei(ļ bann ato auc^ eine ftattticļe Sl^^ad^t/ tole untf eine atibevc ftavU
genau betaittivt Str fel^e n barau9, bag ba9 bentfcļe ^eer im griebeti
585000 ^ann ttitt 97300 ^ferben unb 2342 ^ef^annten ©efdķu^en
adļlt, im Stvie^ aUv a\\ gelb^ unb @rfa^tru)}pen btc StUiai^Uit ooit
2560000 3J?ann mit 3560 bcf^annten ©efcļ^iifeen; toerben ļlergu
npc^ ble auSgebtlbpten 3)Jaimfd[?aftei! be^ ^anbflurmS unb ber (5r*
fa^referoe gerecķnet, fo fomincn ī\av \}i\]ni 5 3>?{flionen SolDateu
gufammen. (5hie fe^r iiberfic^tlic^e iajei unienic^tet iiber bie Orgāni»
fotion be^ ^eic6^^)eereg. ^tromgebiet bc^ dieid)e€ nebft 44
unoeren Stromgebieten fletlt eine interefļ'ante ^arie Dor, bic aucķ
bie (SrijOeti', S^icfen* unb ^iJijenlageu'SJer^ottnin'e bon iiber 30 @een
tlar taūčjt, Don beneit ber l^alcļenfee mit 790 m am ļccļften liegt,
ber mdf eine ftattti<!ķe S:tefe (196 m) ķat, ma^renb ber gragte beutf^e
@ee, bev ^obenfee, bei 395 m ^S^entage unb 539 qkin S(&(^enin^a(t
eine !j:iefe bon 276 m befifet. (ācķlieglic^ entneĶmen tolr einer $)iJ^en*
)>rofi(!arte nodb t>ie ^ļatfacķe, bag ber ķ5d;fte beutfdķe ^3erg bie
2960 m 5of;e 8">lfP'^^ 'fc J^^9f" tDetd^e btc 1603 m bo^e (Sc^nee*
toppe M ^Jlit|tiuļebh\*ļc^, al^ ber pcķfte nic^t<alpine ^erg bed
92eicļe^, aliS ein erjdjeiueu mug.
?Iu5 i^orftt'benben fur'^cn ^dibeiitiinc^en ergiebt fic^ fc^on, roelcķe
reid^e unb bequeme ļ5unDqrube .v^icfmannS ge0gra|)ķifi*ftatift!fd)er
jtaf(ļ?en^^t(a« be^ ^Deutļ'djen ^ei^^ fiir ift, ber fic^? fi^ueli
eine Ueber)ic^?t uber atfe 'I)inge, bie fiir ben mobernen Staaf^burgei:
bcn befonberem 3"tereffe fein miiffen, »erf(ļfaffen totU. Da^5 "Bnč^,
aud^ mit einem tiiap)}en erīduternoen Zt^t oerfei^eu, ift ein u^aķveiS
(Som^enbium nitļ^Iici^en Siffend.
0 1 1 } rit.
Der SBereiu ber 2lnge^i)rigen beS Deutļd^eu 9ieicķe« beranftaltete
^uu gtiei be« ©eburtStage^ !Duic^taucķt M giirften 53i«marcf
am (Šonnabenb ben 16. ^lav^ im «Saate M ^Sļrmannfcļen $arfe9
einen S'eft«Sommer0.
Digitized by Google
— 168
17. Wdīķ cin Slonjert ju ©o^ltķdtigem ļmd ftatt, bei voeičļtm
u. S(. grantein a^agba iBūntf)ix, gran SRarie St^fattber imb tk
SBioIintļb gran Dtanbt mitttivfteii.
%m iKontag ben 18. SRara feierte ^err $talābttnntt,
iti ber venomnivten SRtonfaftitmaavenļaiiblung »0n „(9eorg
S^ettler" angrpeflt nnb mit )it beit Sefteni biefer ļfitm ge^9reiib,
bad 9eft 3&iS(rifler SrļStiflfeit in biefem ®ef4&fte.
^ie am ^otitag ben 18. 9R&ra ftattge^abte Oeneratorrfamm*
(ung bet ^it^Iteber be^ 9(5rfenbereind ira^tte bie ftotntenmSgig au««
fc^eibenben !l)irettoren, bie ^enen ©dķmar^ unb āeftefter
51. Oanfen, toieber unb an @teCe be« ttetfanb 2(elteften 3;. g. ^?iram
$errn Š. Ooanter. 3" t)ireftcr (Subftttuten rourben toieber^eaaķlt
(5. .^avtmann, '3)^. "ļ3annetDiĶ unb ^. Sre^er, unb neugettaķlt Jpcrr
(5. g. 9)iivam. 3" ^eoibenten trurcen tcteberj;ett)a^tt bie $erren:
2tcUe[ter i>aien unb g. ®. ga^irbac^ jun., unD neugemablt $)crr
35. 8moUan. 3""^ Subi'tituteu fiir bie ĪKeDibenten rourbc ^err 25.
iL SRengenborff gemaļtt
Kttf bet Siiung tm 9{attttfotf<ļet«lļ$etein am ^ontag ben 18.
WSxi fj>ta(ļen ^err ^tofefTot Dr. ®atben: „Uebet bie Sugerften
iShrengen irbifc^er ^em^ļetatat", nnb $)en ^ttehot „Ue^ev
einen D^eltftenfee."
3m ^aale beS ©eivevbecereinS tcUrbc am !iDin«tag ben 19. 2)?arj
eine mufifalii'c^-Dramatifdje 2Ibenbunter^altung ^um Senefij be5
S^or^jerļcnaliS bcfi etabt-i^^eater^ gegebcn, bei roelc^er bie Ž)amen:
grl. ^ū^nel, grl. C^uiflinA, grau ». 8d)fe(e-i\'uller, bie $)emn:
l^itter, ^ommerj^eim unb ilio^>tt)infel mit ®efang«Dcrtrdgen, grau
(št^ben unb grl. ^ofec mit betlamatorifc^en unb ^erv j^on^ertmetfter
4h5met mit ®otoi>ettt&gen onf bet ^^oline mitmitflen. ^en @4lug
bea 96enb« bilbete bie Sluffiiļrung be6 neneinftnbitten t^anbeniHe
»Da0 geft bet ^anbtDerfet", an meitķev bie (Stabt'^ļeatetfSRttgtteber:
ģfL ^raun«, grt. (Sber^orbt, grau ®atfter=(5i(!ķbcrger, grt. 9?offi,
grau @(^neCe*$rucba, unb bie ļ)errcn: ©cnbt, ©uttermed, IJent,
Žtaocn, @attler unb ©c^neUe [ičf bet^ciligten. T)ie mufifatifcļ>e
23eg(ettun9 ķatten bie {^etten j{a))e(lmeiftet ^iigec^ ^ndfkr unb
». ^afen i'ibernommen.
tluf ber ©iftung ber (?^efeflfd^aft |)raftilc^er ?lerjte ju 9?iga am
3)?ittnjo(ļ> ben 20. Mavi lieferte iperr Dr. 25ier^uff einen „(Safuifti«
fcķen ^eitrag uber bie ^ejie^ungen bed £)lfo)>ļagurcarcinomd guc
'Hn^ ben jtiriļeugemeinben.
^tttUSt.: ^etcnc (Jmmelinc Tlax^ ^abernetf. 9avl Slubotf ©eoig
(5rltcti. ©abricle ^atljarina Slncttc 2)?ort^. $>ilticgarb 5larolinc 3o^anna
augufie Srrgner. .fturt |)erbert @eora jtnieiiem. Slnna ^at^avtt^t S^arlotte
Digitized by Google
— 169 —
TiomtSt.: ®uf)at> .^ctiir{c6 iebērt Oiftfoff. 3lona tailaHna Srcicr.
3creab SBoltemar Dētar Js^iiicrfiroem.
dofobisft.: ^ill^elm (fmanuel Diego 2)umpe. Sruno {>einri(^ Sitfoiai
eptmttt fmaiāi āmi ^attmmm. 3o(ann 3afob C^fUati ļIMbiirg.
(BertniN5l.: X^Qbbau« gcrbinanb 3?atfe. 3Iugufl Bcemgal. Jtaroline
?tfbfl^ ®d)tntfo«. 3connot SBoIbemat ©djigli^. tlcranber JHobert ©a^it.
^ermann Slrtbur ^aifl^, ^ilķelm ®ū^at> Stuvvntttē, Sluauft ^iimonn,
3cftti«jr*t Snira V!ibe Sldlanb. amidte <f»a Cfam. Cmnīt OMilfe
llefd. ^^ricbncdp ®enes:>ra Tilttn. tD?(rpa Dorot^ea 55n^.
^pbannt^*^.: Otto 2lrt)eb ?iUent^a(. CSmitta f)crene arroi*. ^o^n
iati UU\čfemt\č), 311tne ^rifitne ^erg. ^atoh 3lleranbei S^tlļtii.
0l4ivti«««4r.s ftat^ardīc ecebcrg. Snbri! «ugu^ «Vafocel. 9tubo(f
Otto @rnfl SeinarottJi'tftb.
SrtttitaHtfi jr. : Smilte Wtnna @obbtc 3onnfobn. 3afpb ^ermann.
2(freb (Sbgar £aube. Seonib $)ugo ^atoh ^alberg. Srirberife f^donc SnbeT«
ft^n. fVarie 9?alHtbe Of^tt. Smatte tima 3am$. fUftrcb 9Ki(tl etatn.
^rrmtne ^alerie ^agmar SBalbufat. Z&u^oc Sti^oito B<Hl>t 3af»b
Šolbctnar ^rripe. auguft SBoIbfmar ^fu^m.
9>aail«*sit: 3obann 3Ufret> Snfo^n. Stnna £robnmann.
'2liifc|etiotem
4>jetvu ii« ^pnisit.: Slrjt (fugen Slbotf Surmetfier mit Sil^elntine
Srifba Goi»(<e SeroBcr. %Mtt DHe fHncmībrr SHabetf €ipreiif ūīēš Stofeii^of
mit ^aric |)crcnc BcHtnffv. ©(^neibfrmeifter O^^riflian gnfbrt£(> 9ltebofF mit
2'?arie Slnna (Slifabct^ taolb, gcb. 2imm. Dr. Sllpbon^ Jtarl Sramcr mit
^eUne Karoline ^enriette ^aumgarten. (i^ut^bcft^ei Xaii ^ermann Jtoc^ mit
tiUt CIvmpia Olga o. <lrbberg. SD7r<^aiffec ŠarI ^ccmonii Irl^v ^eper,
ficn. 9rcmcT, mii wt(a &opm @eibler, §eķ. 6Mfc
®ertriibs5r*: ilflftfrifbrer SBoIbentar ^ouf ^antfn mit J5{({)eīmine
5D?aTic ®abbe. 5:tfcblcrgefen 3nbnf «Si^pol mit aieranbrtnc Slnna (Stcinmann.
2lrbeitec ļtUi Siainin mit iottt (žglit. Simmermann X)a^tt) Sfibc mit (šetpa
SifNrneef. SlaUr ļrrbinanb SBilfrtm ib^f ^atili^ivfr» mii SiMe Stofenftlb.
5?cttcber ^a^rtin @iMe mit ^arte ©mcfri^. 5Ifmpnergcfcfl 3n^n Jaurtn
mit ^otbarine lūū. ©tbneibcr 2Irtt>ur Jbeobor Sibalbert ģielemffp mit 9nna
Āeftcr. iJutfcljer 2>a^)n) Safba mit 2^inna Dttiiit "īfluīU.
3efu««57.: arbcitcr Sairtie T^atbi^ mit £otte &nm, ©nbcninbflbet
Nomini! ^Reft^funon) mit (£mma 1J2arie Diga ^eibft. 9u(^bru(fer 9tobert
fJrter (Sbuarb ^Sc^reitmann mit ?uifc 3uiic f)cnnin(j. .Romptoirifi O^malb
^rnfi @rube mit ^at^arine dmilit ©anberfo^n» gcn. |)uming. @^ncibct
Siiai^ j^Tonberg mit ī)orot^ea ^milie Sdfen>i^
3ot)anni«sft.: SBtrtb Stbam ©robin mit !2)a^Tte Biftter. ^ubenbienet
Sbom 3;urf^ mit Snna ^it^tvīt
ū}^artin^*St*: Stut^dļn 2)?a^rtin ©tagi^ mit ?inn(it>fc 3ftec!fJin. ^rbeiter
3onne 5:Ut}Wt mit annc vSpum. |)anbler 3flnni<J 9Zcimann mit Scroa 2)iilne.
Srtnitatids^. : ^c^jmicb 2ln^ ^Iljboliii mit ^arie Damberg.
^aulds^.: SIrbeiter 3o^ann ©ottfricb Soit^mann mit Sotte ©trafbin.
Sut^eirs^«: Otto ^anrin mit (Smiiie !(Re(barb. @(^mieb 3nbrifi^
®Tofmami mit (Shrccta 3<nnnRnAttn*
9^etri«ir.; %van 8uife ^rebit, gcb. Sil^in, 81 3- 2tboIf ^ranj SBoIfcieb
^inbenberg, 10 "īft. f^uOcrgcfca arnolb aroib SBrieting, 67 3. ®ottbaTb
atoif gribolin Stingflrofm, 5 2)?. Jobtgeb. Xoč)itx ^latb.
:^omsft.: grau 2)orot^?ea Slfdļjenfompff, geb. ©(^robcr, 79 3. 8^^"
5?arie ?uife (5Iifabet(> ^octf(^fe, geb. 8e(timann, 30 3. (Smii 3obann Drafl,
2 177. grautein llntonie 3oķanna ^ane JDre^rr, 26 3. 3rau itavolinc 2)o«
binftļ, 0C(». jtrfidcr, di> 3, Opļann Sobrnig ^lamnfef, im 5. S9«
Digitized by Gopgle
^ūfcU'-^.: I)fntif! aifjonber Stl^elra ^fu^ner, 47 3. Stari So^ann
©olbfmar O^far ^olfi, 6 ^. @6rtncr airrantcr (^t\\art Jonnifo», 26 3.
(8ettru»'il.: ¥eene jtreeiDd, 2 3. Zotte jiatļ^artne ^rnnemar!, 8 SR.
3rnii9 ļVai^Ibe IBe)afatd, 6 9^. «anlinr 9?{lba ¥apin , im S. % «urib
aifranbcr Simfon, 15 X. 2lma(ie Ctmnta «I»ine SGBiMoI, im 2. 3. 9ltfoloi
Solbemar Stari ©rfinbers, 4 Zina »9\aiit Warie 3cfftinf(ir 3 S* $raB
3ut)le 9luail, grb. DtalfU* im 33. 3.
3cfit#*ll«: Stmudē Jtaf( SttcNJ), 49 3. milfmtrifler ^mttomi ^m,
83 3* Sitlp Saumonn, ira 2. 3. mUi OTCer, 65 3. ilfancr Hnbreai
9?amniin^, 60 3. — iOtūttk&U^tHbt^t^ni^z tom 13* bi« )iiti dO. !Rai
14 3Jfrftorbfnc.
3Dliatitil4tJt.t trBfttcr f^iM Somfon, 73 3. 3o(n ^etmann, 10 IR.
®forg SBitbelm au^jufi ?i()baf, 9 VI. ^au^mritļ @forg jltlj?, 4 '. 3. trhtittr
©erttll ffiilnit, 71 3- Tctrr n^aul ©imon ^J?(feIfot»n, 1 3. 3nl;n .«ari 3bbcn,
2 SB. ^rrmann ^loman 3aaer, im U. 3, Jobtoeb. @o^n ta)^in. 2inna
55fbrfin, »frw. fJepron, Qtb, Žopin, 52 3. 3a«ne SBolbcmar filfin, im 2. 3.
Srbeitcr 5?ari @trautin, im 55. 3. «nna (Sugenic flnbcrfobn, 1 3. SttPtl
art^ur ^crfid, 8 3. ^Imalie Sugiifle ©riinfeib, im 10. (5rfa 2Beibmatin,
im 3. 3. X(eoboi 8imon Ofolin, 2 HK. arbeiter j{rif(^ian jtuggt^, im 7S. 3.
3on(« Itofmatitt, im 6.3* ^»ife Olaa 9Ratt(fa|, 63. anna frauHitg, 293.
@lifabrtb 3enn9 mu>a 2)annr, 5 f?. 8a(narM«r Bimūn 3anfon, 64 3.
©ore '«Prccful, geb. 3on3ou, 32 3.
iDiarttii«sft.: grau 3o^anna ®roa, 74 3. S^orie SSaib^auer, 4 ^.
Stari (fn^rn ©«{rgfbing, im 9. ^ftani Stt^nin, im 71. 3.
2rtnitati«sA*: Ofga f)irf<^* im 41. 3. ?eonib ^u^o 3Qfob ^aM^ero,
2 W. ?^r!r^fnfc (^ngrnie 3o?mflnn, im 3. 3. ?Innf (imiiie SRubfe, im 2. 3.
Solbemar stari ecbmiebfl, 4 9)?. O^lifabetb amonud, 58 3. 3u(iu0 SaH
18 3. 3obonit ^tUoto, 55 3. ©reete @(^i^, 78 3.
^ouldsft.: Reriē ®erga, 81 3. Snjid ©o^rbi^, im 7. 3.
iD?arfu^*9lrtneitfirci)0Df: »om 13. bid jum 20. Sl^at 8 ^erflorbene.
uber tie in fccr '^•^"^ 18. 1896 refliftiirtcn
l
(E^ crfranfien dn:
[ <fJ
' « *■ ~
I c S
i^ufammrn
mnl.
Tjphus abdomiuul. . . .
1
1
1
1
1
i
1
Intermittens
1
ir
Scarlatiiiu
2
4
5
4
7
11
MurbilU
1
5
2
2
j 4 V
Diphtherilis vēra ....
4
1
Tnssis eonvulsiva ....
1
1
Piirotitis epidemica . . .
1
0
3
Fueumuoia crouposa . . .
1
1
2
3
1
5
10
1
6
15
23
38 1
jj^osBOJieHo KeB3ypoM). — FEra, 23 Man 1896.
DnMt »Dii 9. tMkx in 9Haa.
(Hiēna eine BailāgA.)
Digitized by Google
Stabtlflatteir.
9ir. 22. ©miittr««(9 ben 30. «ai. 1896.
Go<^ettm(^ 1 mal. — ^ttii in m^a imiidf 2 mi; mlt 3iif(nbuno 2 m
50 «01».$ HlhmtU(^f 1 9{bl.; mit 3ufrnbund 1 mbl 35 jtop.; abrc iie ftofl
8m <lb. 3nfc(berg.
tBS^renb in ®eft*@uro^)a \č)c\\ in ber jiceiten .£)oIfte be«
lioHgfii O^ļ^^unbertd 2:anbftummen«9nrta(Un entftanben, in benen
t|dl« niiķ Ut Unt\č)tn, tīļeM na^ ber fianaSflfcļen SRdļebe
5tdtt§fltmine tmterri^tet toittben, fing inaii ^ter fit ben baltifcķen
tploblti|en erfit ^nfang btefed O^^t^ui^^^ ^i^^ ^erbeffertmg
be9 traurigen Čoofe^ biefer lln9lii(f(i(!ķen anjnftreben. turfcren
^robinjen finb anfan^^ beibe 3)?cttfoben in Slnmenbung gefommen,
be^auptet ^at fi(^ jebc(iķ nur bīc beutfc^c. T^ie erften S^ert'uc^e
^ier ju iOonbe, S^aubftumme iiitefleftueU uub fittUc^ ju bilben, reid^cn
bi« in ben ?lnfang bicfc« 3^»^""^^!^*^ ķinauf. C^in 'ia\)xe 1809
i^uunbete in SHiga ein .f)err (\acobt cine flcinc •ļ5riDvitfcbn(e ffir
ianbftunnne. 'fciefelbe Juurbe dcu 6 S:aubftummen bcfud^t, njclcķe
im Cjpreiļeit, Sefen, ©cķretben, ^^edķnen unb in ber 9{eligion unter»
tikļtn iDiivbeit. Htttn bes tlmmic^tdftunbeii iDifcben bie 6^et
ai4 snit ©(^ni^n unb Mberen |)anbarbeitett befdķoftigt. ^er 8e«
rifļterftatter ilber bte SļStigreit biefet etfien @4ule (bergt. m^.
@tabtb(. 1810, (S. 150 n. 205) Bringt ben ffiunft^ i«ni ^u«bru(f,
ber in »ltga ^errf^enbe ®ol^(t^atigfeit«finn mdāļU ^acobi fo mit
imterftii^en, ba| er fic^ auēfdķliegtid^ ber ^r^teķung unb bem Unter^
Ttčļt ber toubftnntmen 5?inber tDtbmen fonnte. biefer berecķtigte
ffiunfdķ fci^eint aber nic^t in (JrfiiUung gegangen ju fein, benn ba«
Ccbcn biefer ©dļfute mu§ nur bon furger iiauer gctoefen [ein. 3Bie
(atme biefe mit !argli(^en ^itteln au^geftattete @(jļ|u(e beftanben,
iDiffen n>ir ni^t, benn tDeitere 92a(ļri(ļten iiber biefelbe ļaben to'vc
wUķt «Ii i»ei ^a^rje^nte Mfoiitet tam M>t$ filet ben Otitef*
fU|t %Mbķmmet, mata ifi ben 6i8Meii; noA aiif bem ffodķeit
taiibe» Itntct Mmi% bc0 befonittei (iefigeii ^jfeagogen Dr. phi).
9rnu^t tvurben Vltiii^, (Bef(|i(^t( bci Stig. SmbftaniMicmmfhil^ imb
^ie ^a^tc^bett^te ba cioiclnen ftnfialieii.
Digitized by Gopgle
— 172 —
(S. 9otnl^aupt evSffhete om 24. ^anmt 1832 bet S:aiiBflhraime
^anfet ^mxič> @eng aud ©mnbfee bei ^otēbam n>ieber in 9^iga
eine ^ritatfc^ufe fOr S^anbftunitne. 9?a(^ dnem S^^ļre ftettte obev
biefelbe i^re Žļattgfeit aud 3J{angel an Š)?itte(it toieter ein.
Slngere^t biirdķ ^aftor 53ergniann, befc^Ife§t im 3a^re 1839
ble (lterarifcķ=praftlf(ļ>e 53fir0ert)erbintung bie (^rifnbun^^ Der noc^^
je^t in dl'i^a befte^enbeu Xaubflumnten'3Inftatt, toelcbe im ipa^vm
©inne bed SCorte^ bie SDiuttcv ber i'ibrigen baltifcķen iaubftammen"
Slnftattcn getucrben ift, ba iu iķr bie meiftcn alteften ^iefigen Jaub*
ftummente^rer i^rc 2ludbi(bung er^^alten l^oben. 21. gebruar
1840 tDurbe blefe bom ^inifter ber iiBotrdaufflatuflg ald (Slementar*
fdķule ffir Zmifhumt bciberCei 9efd^(e(ļt« beftatigt imb bam{t iļr
fine (ļffelļlidķc ^«fli gegebeo. Dev 2:afl bet (Mpnng 15ļt ft((
niļlļt gfnau feftrteden, baļer ift a(0 ^HftungMag ber t^rer
niinifterletten Šeflatigung angenommen toorben. 3n ber erftetii^cit
itfved ^^efteķend ^at auc^ btefe Ifinftalt bie( unter ber Ungunft t^rer tna«
tetietten 2>ciļd(lniffe iinb untcv ftetcm Scl^rermecļifel (ciben miiffen.
53Qlb mč) beni 21. {^ebniar 1840, uielteici^t aucb jcķon frii^er,
i)ūt bie ^^atigfcit ber ^^ule il;rcn 3Uifang genommen. ^11^ erfter
Če^rer on ber !Jaubflummeiifc(>ule ber lit.^praft. ^^urflcrtjcvbinbung
toirfte ber Ceķrcr ber ^igafd^en Saifenfc^utf/ 5r. ^^^ug. 3(unolb,
U}e(4^er na^ bem B^ud^^^B ^eigenfeUfdi^en ^eminard auc^ fiir
beu Staubftummeii'Utitenidķt t)orgebilbet loar. Kmolb leilete bie
@<j(ii(e bie 1844.. Sattnar senasnlen 3^^^^^ oejrlieg er feine
@telle «nb nnti miiBte Ut Uniccrtiļt in Srmaiigeltttig eitied Zanh*
ftitmineiile^md meļv aU ein 3aļr unterbrocļen loerben. 1845 u>itb
ber an ber ^erliner ^aubftitmmen^Snftalt totrtenbe Seļrer ^evg
nač) 9?iga berufcn. ^erg« SBirffamfeit loar (eiber ūučļ mč)i r>on
langer '5)aiier. Die tlrbeit an ber Scbule unb bie 51rt unb ^eife
ber 3nfpeftion eutfprad^en nic^^t feinen (Srtuartungen , roefib^Jtb er
um feine (žntlaffung nacbfiic^te. Sim 1. Oftober 184(3 gab er feine
2^(>dtigfeit an ber ^iefigen iaubftumraeufc^^ute auf. (Einen 3}?onat
fpdter, am 1. 9iobember 1846, iiberna^m bei iie^ver Cinfe beu
Unterrifļt in ber Saubftuīnmenfdķule. @etne !£ļatigfeit loar eben«
faKe . eine fe(v furje. ftvanf6i;lt9ļa|ber tm er aeti9tļtgĻ um fettie
(Sntlaffung iiadļiufu^en^ toeidīe iļm mii bem.@4(tt6 be« €iemeftct«
beloUIigt tt)urbe. @d tiegt {a in ber ^at\ix ber^a^e, ba& .kt
etnem beftdnbigen 8eļrern)edbfe( fetne prof))erirest fann, am
allermenigften eine ©cķule fflr j^^iubftumme. 3J^it bem 2. ©emefter
1847 getang e« bem ^uratorium, in bem (5(ementarle^rer ?^r. ^laĢ
eine geeignete ^raft ju finben. Der 3wf*f>"b ber ©(^ule iear iii
gotge be« ļfdufigen Ce^rertDec^felžf tc'm erfreuli^er. ļ3la^ \)atte
unter beu benfbar ungfinfti^ļftcn ^erl;dUniffcn feiiie SIrbeit 0116311=
fiiķren; fogar ein ctgened 3)iietl^Iofal ffir bie «Sd^ulc icav nic^t
befcļaffen. biefec ^otļlage murbe bie ©c^ule in bad ^aud bed
Seļrere $lai, ber bafelbft ■ eint ibifialt filr [dpmacĻfinnige mib
{Jļbioten imter^ielt, iibergeffiļrt, ioa9 iiatilrli<lķ att(b Dom Anratonunt
att ein fiii;.«bieJDauer nidķt }u. tt>finf(^tiber a{i»<|M^ atigefe^en
lourbe. )6i0 )um @4(ttg be« 1. ^emeflere 1864 «er^ieb bie
Digitized by Goo^
— 173 —
®4u(e tin $(a6f(!ķeii {^ufe. 3» biefem ^rnefler ftar^ $(04 unb
feiite Sittn)e fa^rte ben Untemdķt loeiter* ahtt bie €^e(bmttte(
luc ^nfteUimA e'mē eigetiftt Seļrerd ungnretcķeiib toaren unb bte
©(^iilerja^l bi« auf 5 gufantmengefi^mot^en n>ar, touvbea biefetben
bcm taubftumnten ^amera(^of«beani(cn bon (5ļ;(ert, ber eine ^rloat*
S^aubpuntmen-Slnftalt erric^tet ^^atte, gur 9[u8bl(bunfl fibergeben.
(S^Iert, ber fctbft laubftumm mar, njar mč) ber franj6fi|c<^en ^c*
tļ^obe au^gebilbet unb crjogcn, — fo ntu^te ber Unterricķt in ber Caut*
f^rac^c fortfaUcn unb bie ^^fl^i^d^ tt>urben nur in ber ©cķrift^ unb
ģūč)tn\pxač)e unteriDiēfen. !Čtefe (Stnrtc^tung beļagte balb ^einem,
unb ba (S^ert beft&tibtg mit nnteii Sov^^nvgm ļierbDflvat, ttxU(e
ba« iliinrtorlniii nlčļt acccf^ttreii fonitte, fo tourbe. iļm getfltibigt
3n biefer 3eift, IDO bev ![Rutļ }ur lIBeitmībeit gu flnfro br^e,
ttat etn UmfciķiDung ein, ber blc ^nftatt jur erfreutidķen @nttt>icfe*
lung fu^rte. ©ie ©elbbcr^adntffe ^atten burcb berfd^tebene S^ar*
bringungen fid^ ^ebeffert, ba^er befd^Iofe ba« ^luratortuni, eine be^
ira^rte Ūxa\i au« t>em 2(u^lanbe bcrufen. ?Im ($nbe be« S^^l&i'^^
1865 ertt)aķtte ba« Suratorium ben S^aubflumnienlc^rer ^. ^innķi
avLē 9?ie^cn bei ^afel ;^um Seiter ber 9?igafc^en SInftalt. 3^ Wūx^
1866 traf <8tun^i in 9iiga etn. TIH biefer ^Berufung ^atte baS
^uratorium eine glū(f(i(iķe Sa^l getroffen. ^i'it beai ^mtdantritt
€»ttin3i0 bēfltitttt • riiie neae Siera in bev (SnttDictelung ber Zanh*
ftnmrnenbifbimg itnfem ^tobinjen. ftti^t nntr ba9 Slufbtūļen ber
dtigaf^en 9nftalt fft mit Sreuben §11 lonflatiren, fenbem ančf ba0
Ontereffe tm Sitlgcmcinen fiir tie ^ilbung ber ^aubftummen loirb
itn $anbe getoedt. mt @tfer farbert ie^t ^aftcr eo!o(otpffļ»gfmKVii
ble 2^aubftnmmenbitbung«faciķe unb griinbet 1866 in ģennern, im
cftnii(ļ^en Zfļeiie CiDlanbē, bie erfte tanbif(^e Jaubftummen^^liiftatt.
•ļJaftor ©ofolotoffi? ge^innt bie 9?igafd;e Slnftatt ba^u, baf? bie*
felbe btc 2(uSbl(bung toon Slaubftummenlel^rern iibernimmt uiib bie
Onf<)eftton iiber bie lanbifc^en Slnftatten au^iibt. «iuf ^nitiatiDe
faftor @ofolott)ffV« unterflu^t bie liblanbtfcĶe 9?itterfcķaft bie žKigafc^e
ānftatt mtt 600 SRbIn. ia^rUcļ;, um bie ^aubftummenfadķe fi^rbern.
^tfin^i ift ber re^tc Wtmn ba^u nab bereitet mm bie ndtļigen
8e(rer fftr bie (ottbifdķen atnpatten ber niib fii^rt mit grefer 6e«
li>i|fen(oftigfett bie 9tet»i|loiten aud.
Unter (Btūnilē umfi^tiger 8eitung hiūiļU bie JRigafc^^e ?lnftaU
auf unb iķre ©d^ulerga^t ift im SBadķfen bcgriffen, fo bag in feinen
le^en Sebendja^ren bie 3^>^I berfetben 23 betrogt. Sine l^cimtiicfifc^e
J?ranfķeit mad^te am 12. 3""^ 1^79 feinem t^atenreic^en Seben
ein ja^eg @nbe. Wit tjoflem 9?ecĻte fonnte ber bamalige Qnf^>cftor
ber '^Inftalt, gr. Serg, in feinem O^^'^^^^^'^c^^t^ lit.*praft.
^iirgei'Derbinbung fagen: „Vev 9iame ©tfingt toirb in ber Snttoide*
lung^gefcķi^te ber jlaubflummenfdķuten unferer <BtaU unb uuferer
9¥9i»ln) eine Meibenbe ©tatte einneļmen unb bie 92ai|t9elt loirb
bcm (Sntf(ļlafenen ein eļrenbfld tinb bonfboreē llnbeitfeii betvalrett".
^ačf bem ^finjl^ Mrbe ber ^auBftummente^rer ZĶ
(5tter auS @t. ^MKen In ber ©(^itoeig jum 93orfteĶcr ber 9?igafc^en
ttnftalt evto^it mib am 1. 9lo«>ember 1879 trat berfeibe fcine ffie^ge
Digitized by Gopgle
174 — '
^tellnng am Wt (Stfer STreve toirtte (Stter faft 8 3aļre o»
ber 9?tgaf(jķen anftott iBtiitt auiļ bie ZĶdti^Ult ber ^i(ii(e iit«er»
ļalB M ūittn 9tdļitieiie bffeb, toav botļ bie 3^^^ ®4fi(er
im ©ad)fen begriffen. testēti ļaf^vt felner ©IrffamfeU betrug
bie S^ffi berfelben 34. (6iū e^rettboHer ^uf aud feiner ^etmat^
ttof an IĢn crgangen, bal^er toer(ie§ er init bem @d^lu§ be« ga^red
1887 5Rtga, um bie (Steflung be« 33orftct)er« an ber ^&b<^em2:aub'
ftummen*2InftaU SBabern bēl ^evn ju iibcrnel^men.
SIu§er feiner amttic^en 2^ķStigfeit in ber ^Rtgafcbcn 2lnftalt
fiiķrte (§tter aucļi bie borfcļrtftdmagigen Diebifionen in Soltnar unb
Sennevn ani; biefelben tDaren aber uur bon gerinaer Sebeutunfl,
ba er ber Sanbedfļ^racļen niiķt m&cķtig toat unb ba|er ben Unter*
ridķtdgang ntdj^t felbftftanbig f «ntrtlireii lottnte* X)fe Oeļrecionferenjeii
tto4 ben 9(ebifi9iKii, iDi» fokļe9 frS^er flBti4 fleloefen^ fieien fort;
aud tt)e((ļen ©rfinbeii^ bertiiag ičf tddft na fagen. 3<ļ gUmH Mefe
diebifionen mdren nur bann »on irgenb tbelcļer iBebeutung geloefeii,
tt)enn ber 9{ebtbent bie Unterrt(ļtderfc(ge fetbft ^atte t}riifen unb
beurt^cilen fSnnen, tcenn er gugteicb auf ettcaigc 3Kaniie( aufmerffam
gemo^t unb metl^obifcbe 2Binfe unb 9iat^fcķlajļe ben Se^renben er*
t^eilt ķatte. '^a er aber bad Srftere, njeil er toeber lettifcb nodb
eftnif^ berftanb, nicbt t^un fonnte unb aud^ in lefeterer $)infitķt
iiicbtd berfu^te, fo maren berartigc ^nfr^^tt^iif" ""^ f^"' ^^^^^
Sorm, bie auf bie ^auer nii^t ^attbar toat. Mit (štterd Ueber«
pebeCung nacķ 9em lafte fic^ »on fetbft biefe 3nfpe!H wK e iittfe &tung
anf. ^ie «utoritat, bie etfingi aU geiftiger SKftbesrSnber btefer
9nftalten genog, tear bem 92ac!bfomnienben la erU)erben ber @a<(tage
gemag nic^t magtic^. 3m 3a^re 1888 bergi^tete bie 9?igafcbc Slnftatt
auf bie @ubbention bon 600 dibin. feitend ber liblanbifdķen Siitter»
ftbaft ju ®unften ber Slnftaltcn in SBolmar unb gennern, unb fo
^iJrte bad SSer^dttnig ber ^iefigen Slnftalt ben lanbtf<!bcn Slnftalten
boUfcmmen auf. Oft ift ©oķl ber SEBunfc^ audgefprocben iborben, einen
neuen 3Jiobu« ber auSfinbig ju ntadķen; aber in einer
me^rfpracbigen $robing fallt e« fcbtoer, cine gectflnete ^erfiJnticibfcit,
mičļe aller ^anbedfpra(i(;en mdcbtig ift, }u ftnben. SlugenblicfUcb
ftittrolirt bett (Slong M Unterri4t0 in ber 9}egel ba# nrotorium
ber betreffenben Vnfitatt imb bev '9{eUgion«mKmi4t inf^kitt cit
bom lutļlinifi^ ftonfiftorium aBbtlcgfarter ^r^gcr. f&tn Meitēn
ber 9?egierun» finb bie IBoIfdf^utinf^eftoren bere(jķtig|, bie ^uffnļt
mč) iiber bie Staubftummen'^IlnftaUenattdjutiben. 1>it neuanjuftettenbai
geķrfraftc toerben ^ier, toie auc^f in ben iibrigen Snftitutcn, je^t an
jcber Hnftalt fetbft audgebilbet, n^etdbegorm ffir ^tertfle iiSerļaUntffe
ficķ too^l am meiften mpķf^Un biirfte.
(5tter« ^^adķļotgcr tourbe ber ^rcidtc^rer % Wl. S3tunf au«
Witau, tt)etcļ>er einigc ļtit in ber 2}iitaufc^>en Slnftatt bodpitirt, abec
Alaubftumme noč^ nitķt unterricbtet ķatte. <^eine 2iķdtig!e{t mor
nur bon furger !£)au6r. (Snbe ^ril 1888 erfranfte er am j£ļ^))^ud
uttb ftorb. Jtūāļ Zoht ilbcma|oi probifonfdķ ber flRitaufcļe
S:<ni&ļtnnraiettle^er fB^ffn (geflenioMig ^flrfte^ ber STanBfhtnmien-
««fldtt jn ®0rm« ilt €»ibni|(mib) bie 8eit»ig ber Gc^ide; fDft
Digitized by GoogI
3
"IT
e
Li
II.
li
n. i
m.
8otft'3ngcnicur
3nnc
I. J)iftri(
n.
^ctcr^b
I. Difiri
n. „
I. Diflri
n. „
III.
IV. „
I. Difin
U. „
lotol U
»aren
■ •
1-4-
10
10 1?
1
12
1 +
U
24
20
28 -^'^
1J)
12
01+ 3
'2'
34 29
13:
31; 3 '^
40, 3*>'
lit . • • •
31 '
. • •
(Atraut in. apnt »89^:ļ«''„
" " 1894: 122 » M.aa»!»»"»»'"'
— 175 —
ūhet berfelBe, eiise 8e!^iit itib m^ftm &ķūUt evlraiiften, fo
ļčfioi \>ū& ^uratorium, (Snbe SKai tie Serten cittlreteii |it lafTen
nnb fiir bie SInftaU eiit fleeignetcce^ SKietļtofat |k edvcrbes.
Im 6. Stmi 1888 loitvbe bcv 8^er be; OoUnovfil^ii SoitB*
ffamiinen»9[nftaU, (Sbnarb OnfeI^9* Oerfle^ itnb ^aii^tfefm
ber ^iefigen Hnpalt t>om ^uratortum ertvSļlt unb mit bem ^egtnn
bc« IL ^ernefict^ beffelbm Sa^reē Irot er feine nene ^tettinig mi.
^eaentoiirtig ttirfcnaītfet bnsi SSorflelļet nodķ ait bn anfialt bie
8e]ķrer S^r. $el^ «nb ^o^* ^^^^ unb bfe Se^rertnnen ®. bon
SRafcķa, (š* )>. 9{enner unb ^. Slupffer. ^en ueiMtd^en $anbarBeit^<
unterricļt (eitet bie gf^u bed ^n\tait9w\Ui}n9 unb ben $au9flei6«
unterric^^t ber 5?naben Ģat ber $el^rer ļ3elfe iibernommen. i)te
©c^ūtcrgoķt ift in ben le^ten 3a^ren fe^r geflicflen. ^ugenblicfliciķ
©irb bie anftalt tjon 54 @c^31ern, 25 ^naben unb 29 3)Jabc^en,
befuc^t. 2)ie ?lnftaU ift ein Žjcternat, terbunben mit einem fleinen
3nternat. 3n le^terem befinben fic^ 10 B^fl^^nflc; 8 uon biefen
n>erben auf ^often ber ^iirgeroerbinbung unterļaUen. !l)ad Seftreben
ber fivķoHt geļt baļin, ben ļaītiļčļ unBemUtelteo ^aubftummen
fpftenfret bie IBclļltBat be« Unterri^t^ unb ber (Srateļung Zf^zil
mvhtn au (affen. !Der ftnrfn» ber flnfUAt tft Sjaļrig; aUe 2 3alķre
finbet eine ^euaufna^me ftaiU Duri bie Oļ)fertt>i(Iigfeit ber iii,*
broft. ^iirgert)erbtnbung toav ed uiSgUcb^ itcet neue ^arattelftaffen
Itt er5ffnen, fo bag bie anftalt geflenlDartig 4 Ittaffeii tn 6 Slbtlj^et»
lungen ^at.
^eļrere retcBe Darbringunj^en Ģaben bie ^cfunioren SBer^lt*
niffe berart geBeffert, ba§ bafi ^uratorium an ben 53au eine« eigenen
?Inftalt«gebaube0 benfen fonntc. (5in ^eeignetcž (L^runbflficf ift bercitē
an ber SKarienftrage 9ir. 40 fduflici^ ertoorben, unb mit ®otte« ^ilfc
ftftt in biefem ©ommeiP ber 92euBait tn Ungriff gencmmen n^erben.
3n ber Domfirdķc tourbe am ^^arfreitag ben 22. 9}?arj ^um
©eften ber Unterpfiļjungefaffe fiir 3)?ufifer, ©anger, bcren !^tttn}en
mtb CBaifen ein getptidķeē ftongert gegeben, Bei bem bag Cratortum
„^n Vlt^ļM" bon ®* 3. ^finbel ļvx Hnff^rnng geiangte, uitter
Set^eifigung ber C|>ernlrilfte: grf. Dtarļ^ granflin (©optan), grait
3ba \>. ©d^eete'^iiaer (%U), ber ^erren iD?el^er (!£enor) unb
6«ttlcr (53a§), [otcic be8 $)errn ^ier« 8ange (Orgel), be« ^ač)^
bcrein^, ber cerftdrften !J]^caterfa^elie unb »ieler @jternen, unter 8ei»
tung beg ^2ufifbtreftor0 unb 'iDomorganiften ^errn Si^ilļielm ^ergner.
Hm I^indtag ben 26. Wdxi gaben im ©en^erBebereindf aa(e bie
©oliften ©einer St^ittUčftn Wlait\iat, iDZebea unb iRifolai Signer,
cln Āoniert
3m 9?igaer 33gcrt3erein ^ielt am Sreitog ben 29. aKarj
Sorfi-^^igMiettr m/ic tumu i&ortrag: j^UeBer ben OMBraii^g^iinb''.
Digitized by Gopgle
3m 92igaer jfaufmSnnifc&rn ^rrrfn onbf am Sh^tag brn
29. toon ^errn Ofterfeļm Dr. d^. ^tdt iiler «r'iDte STcbcfmift
einft unb jf^t" eiii Sortrog ^eļaUrii.
Sreita^ ben 29. Warg gab im 9ei»trliei»ereiii«faa(e ber
IMatierDivtuofe iS^Up^ <č)ofmann ein j^ongert.
2luf ber am Šreitag ben 29. a)?arj abpļe^altenen (^enevaim*
fammiunfl ber 9?if^acr !Damļ)ff(iķifffaĶrt'(^VfetIļd;Qft tt)llr^e^ 511 Diref*
toren tDicDcvfletoa^lt bie ^erren bim. 9iat^i<^err 21. galtin, Sleltefter
flro§er (SKbe S. ^^rtmann, gertinanb Sivcfau, 3"flPnieuv ?abft
unb cand. jur. 91. b. 58frf^ct^ unb ju T^ircftpr* ©ubflitiiten bic
5)erren @. ». ©engbufd^ unb *Hcltcfler grcfeev (^ilbe ^. 5?t;mmet jun.
3u Ū?ebibenten murben toiebeMcroa^U bie ^erren itonfulent fi. ».
S)ttbiio(jļoiodft^ unb ^SrfettinafUft 8arc(fl4 be^odļ^. '
Ktit Sreifag ben 29. ^^^ar^ mutbe fn bet 9tt(a ber &ūW
Zl^čftetļčfuU bie ©eneratberfammfinig bed SiDianbifcļen Siļferfdķut^*
»erein« abgeļaiten. !Der Saffaberlcķt umc6 auf: ^Inno^men 1717
8lbl. 99.jroļ>., 9ludflaben 1360 9?bt. 5 ^cp. T^a« t>on ber ©eneroJ*
cerfammtun^ genc^miAte Snb^et ļ)ro 1896 balanclrt in (Sinna^me
unb 2(u«flabe mit 1587 9?bln. 'Ttcid) bcm Xurnu« inu§ten ftatuten-
ma6'A ^Ju^ ^fi" 53ornanbe au(^fcķeit)cn bie .rīcvrcn ©a^jrl^ufen, (5gief4
Dr. ^(ate«, ^^^^'f'fpf^ ""^ Apdm«, an beren etefle ber 58pp
ftaub bie Ģerren SlfltĶe, (5ra^nm«, %{, ©cķmar^, ^^ucķarbt unb
Dr. ipceviDagen bcrfcĻlu^i, mit bem iBemerfen, ba§ eine ffilebertoa^l
ber audfc^eibenben Sorftanbdgtteber ftattftnben biīrfe. !Darauf ļbi
tDitrben bie betreffenben ^erren per Sintaination Ii>ieberaei95ļlt 8(9
S^dffarebtbfiiteii tonrbeti )Diebefflei9&(^U bie ^erren 3. Sl^iff^re nnb
8itr((arb. !3)a0 S^totoīoU ber @enera(t>erfamm(mig gu reftiftciren
tDurben getoaļtt bie $emit Barcii 2:iefen|oufeti, Oberteltrer Žf0Qfi
titib SBaifenbater ?ang.
'Die 9?igaer 58Brfenbonf toa^lte auf iķrer ļ^fenar-Si^ung am
©onnabenb ben 30. Wdxi bie 5>erien ļ3aul 21. Scķtoar^ gum $cafe9
unb O. b. ©eiiflbufc^^ gum 5l3ice^^rafe« ber ^anf.
2(m ©onnabenb ben 30. 9)iarg njurbe in ber ©afriftei ber ©t.
3afobi*^irdķe rie ®eneralberfammlung be^ ©ubliblanbifcļ^en 53ciirW
ber Unterftiigungdfaffe abgeļalten. •
3n ber <Bt. ^ofobi'Sirid^e fanb om Sonntoa ben 31. Wt9n
bie Oaķreisfeier be« €ļb(U)(Sttbtf4en Segirf^ ber Ui|terftii|upa^faffe
fkiU, mhti ber. {i«Yv ^ftor ^oilri; ben ber &. €)lai«fttrdķ ttt
Sf^ebat bie ļ$eft))rebigt ļiett unb ber ^er? (Skneratf itberintenbeiii 8^»
^odmann ben 3^f^^^^^^^i<l^ abftattete.
iDer grauenberein (gegr. im 3abte 1818) beranftaltete am
(^onutag ben 31. Sl^ar^ in ber gtoļtn .feine .aUļd^fluķen
tpofungen.
Qm ©tabt»!Jķeater murbe am oonntag ben 31. Tlati fine
5ion^icvt^'3}?atinee jum ^^eften ber 2Bittti)cn= unb 2Baifen41nterftuĢung«*
fiaffe M jT^eaterorcĶefterS gegeben, unter 33iittt)irfung ber "ipianiftin
gran ^epīļk Tltntet, foiDie t>on grau ^ta D. ©dķeete^^^iider, bet
iRigaet 9icbettafe( nnb be0 i»crfl&tf len 1^iatnoxcī}e\tet9, nnta Seitvng
bet $>trte» KopeUmeiflet ^^etm* ^Sget ttab ^StUĶ b. ^oSen»
Digitized by Google
— 177 —
JlStttUšt.: »rt>tb Stari ^^ļa^n. ^MHa Hadiit ^allObe ^rtrrfi^ii.
@uDat) «flrl 3o^ann (li(<>Ifr. 9»uborf ®forg &ķakr.'
S)om:Jt*: Hferanbfr ^einrtc^ ?Wa<fcft.
3afobfa«.: auguft $)uijo Sobf. STairgacelM Otiitte 2)a|fa .©«rg
€buort> Solbemar ©cbujet^brimer. . . v ...i . t »
®evtrub35t.: drna SP?arif SBiU&elmine etrunfe. grna Suc^enie Margot
«buarb @4^)oartau. 3a^n 9{oboIf erofbte. SOa erontine M^ftt. i9(drg 9ta|f<i.
3efii«s«.: emma Dorot^ca jtirfc^fflb. (Srno 9>?ane ©cĢtran. £ucie
«aroline 2linilba SBegtin. 3o(>n SRfba. ^arie SBaU^ @(ba^Ie. Slnnctte (Soa
eoffc. anna ^atļit to^U. aifreb ©cora 3nfe. a»clanie 2ouifc SiaUdfa
^urfanbt mrit m\al^ mtca Sfi^* Sb(M (Ebuarb 5^cobfo^n. itat^oriof
Slofalif «bofp^inf ?Wart^a ®roff«t.
loumann. 3o^ann 3afob g;?t(t)cIfon. 3BiI(>fIm Slfrcb 9iuf4|maDn. 3»artw
3o^ann ^u^poL Atriftop ecemcL SBotbcmar @crfii(n.'
8lACtiii#s^.: Ģbuarb aieranb» 3to6ae. ^acaaretļ^e dimfim ^ierļiujf,
M 3p(amt Stt^clm eanft^t anna fllntae fVj^elfoliu .
PtttU u. :&pnt»it«: 3naf(^iņen^3ngenieuc @ufiab (^eorg (^buarb
SoMnfo^n nrie Ofga ifarplin^ ^mnionn. 8anfbramter Srt^nr 9tc<nMt»
Solbemar ^rcp mit ?ucie ^enrifitc auauflc Slcn^bcrg. ©c^mifb 3o^ann
^ari £)afenfu^ mit Dttilif ^bilippinf pafenfiif, itaufntann Sllfrrb Jtarl
pflmboltt mit Qm\\ic (5(ifabetb gubrmann.
®crtrubs^.: Xi\d)itīQt\eU (ļecbinanb 3obann (S^reumeb Āarl $)ap mit
CIatlottr Sabiirarbetter 3aM ^renjcivitfi^ mit efna Mbaiint etoM*
bfrg. 2WaIcr 5^art emifgf mit Huguflc (llifabrtb 5?lftona Difdjlfr. gubr-
manndtoirtb Sleranber (^buarb Neirot mit ^nne 6aulibt. %i\0ļUt 3l(aranbrc
Sbuarb giofcnbtatt mit g??ar{c 5att>arine 3o^>anna ^TOiacr.
^okanni^:^. : ļ^abrifarbcitcr ^rifl (Sgle mit ^eene 0{rnnfoK fl^^- 3(<>I*
1)7afct>inrnmetf)er Sbolf Cmtt @trau9 mit 3ulif Aotoltne SmbofI. gabtif*
arbeitrr 3o^ann @buorb @tmfon mit Sifette jta^rffin.
Vfartitid:^.: 3)?afj^infnfc^>Iofrer ^rmann Slugufl griebric^ ^ļ3o(franbt
mit ^uife SBilbelminc 3l?o(>f(t>uIapp. SBirtb 3WiffeI «ot>lborf mit 3;ri^nf ^cter-
UķL arbcitcr ^rifcļiiabn Zīiūtr mit ©recte Zubit. gIfif(t>erqfffU (Smil
Olter SBoIbcmar (-i^iefrfr mit O^rna 5JaroIinc (Smitie Sarn^ofF. '®trtWfo^n
9mg Bnrbricb $uf4) mit ^atbilbc (iqk. ^anbtoirt^ $tffov Šriebri0 Siittutf
OnJotoffp mit ©flinor Slmalie agnf^ ©iilotrffp.
ZtinitaM^Sl.i gabrifarbciter <Pfter 3tiUe mit Qta BiUin, flfb. Srufff.
9>aiild«i|..: SlTj^ritev 3p^ann (Sbuarb 3umifi0 mM @e»a ,2Siļ^|ņ(cl0.
^ttvUSC*: ^tia Sofianna ?ltibf (%obifn, C 3. Slmolie Dobmattn, im
8. 3. «onfianAc S^orlottc iJo^loivffp, gcb. poll^mi, 82 3. grau |>ofrat(>
X((refe Ilite ļcofi^aņffVr S^^r l>Mnn(&, 51 3.
iom»Stit mcienndflfr Statt %H9^ot Stornefl, 71 3. $rfiitfefii Cnītfie
5Warie «erg, 49 3. grau 3uUc deniidte «lifabct^ 3»en(f, gcb. ffiacffrfcibt,
67 3. ^raa (S^arlotte Kmalie ^tndKiAnn, geb. itamicn, 73 3* ^ttttoe (S»a
9iiimal, 0Cl>. mtiba^ī^, im 78. 3.
Digitized by Gopgle
— 178 —
ļūMUSt,: Satfrau «mātie ittrftdn, gcb. maim% 72 3. grauUin
anno apff, 40 3.
9(rtvub*JI.: (itfa Smalie SJu^mnerf, im 2. 3. TOorgorett^f SmtfHnc
drila ©teinbcrg, 2 3. (Srnft dmil gerbinanb Clftg, 3 3». 3nbrif ©turmann,
im 74. 3. mutot 31fe 3aonffin» flfb. SBibu^, 47 3.
3efiid>it*: ?inp Saumann, im 2. 3. «nna ©ertrub OTeicr, 61 3.
arfobiud «ari opbit Sta)pUd, 68 3. (SUfabft^ (īrnefiine 5ef*inffi, 7 3)?.-
(et« g)rattb&ts^rc<bC0rdbni#: 90m 20. bid ^um 27. Tlai 27 Serfiorbene.
3o|iann<4sft.: 3u(ie 2:if(^^aufer, aeb. ©rci^abn, 46 3. Smilie aima
53fbrttn, im 3. W. 3Qfob 3obann ©mfbfuf, 1 flnna ©aulfotn, geb.
gifittmann, 56 3. Xif(^ler0frau (Smtlie Dtummcl, im 31. 3. 5riHap ©ccrael,
om 2. St. %iWtx ^o\)ūnn SBoIbemar ffioitin, im 21. 3. JJrabtjieber ^ein»
ri<t> (B(Sļititx, im 38. 3. 3ntie Slau, geb. Sogen, 47 3. Jobtgcb. eo^n
«rnjforo. Xif(^tfr *ort ©rttnberg, 61 3. anno ©orotbfa StalOftit, 7 i».
9Rartind:jt.: 3uUonnc ©probif/ flcb, 3onafcit 48 3. 3obann ^lugo
OdTar aUrotf, im 21. 3. fforl ffiolbfmar irepin, im 8. <W. Scrtba Slma
5)?arHnfl, im 2. 9?obcrt gugen 5JQrI grcpman, im 7. 3. aifreb grift
augufi l'ibafet im 9. «W. Unget. t)frfl. ©obn Stxc^}m, 1 et.
XrinitaHdsft.: ©teufrmonn 3urid O^ftd, 57 3. ©(^ndber ^einritb
art)ib ©rrlift, 28 3. (Sblotilbr amolie Sleonorc 3flmin, 3 W. 3obanna
SBiI|>flmine «ol^orina ^\aiia\6, 8 W. ®it1tt)f U)?oi|c !D?cifJer, 81 3. Jcrraano
augufi SBolbemor SRi^monn, 9 W.
9>aul«sir.: griĶ 3uliu^ Silje, 22 3.
iRarfu^sSlvmenfirc^^of : 00m 20. bid )um 27. Vtai 4 laSerfbrbenr.
9Ieforin* A*: Srmiba 9ugufie Dīga ©rabbee.
^ocĶenBertcĢt
ilber bie tn ber 3eit com 19. 6ie gum 25. Tlai 1896 regiflrirten
Snfeftion^franf^eiten tn 9ttga.
erfranften an:
•
w *
iļ
jufamnirn
Vn\.
l<crf.
*er|.
mnl.
1 JiH.
TyphQs abdominal. . . .
1
1
1
2
1
is
2
6
Djsenterie
3
1
3
2
17
3
17
33
2
5
5
4
,!
9
16
Diphthcritia vera ....
3
1
2
3
Variola mit 3"'Pf"^»rbcn . .
1
1
1
Variolois obne 3jnpfnarbfn .
1
1
1
TusBis coovulsiva ....
1
Fueumouia crouposa . . .
1
1
1
9
.. . .: ilufflmmcn I) 3
10 t 31 1 10 1
2 1
83 { 33|
56
3m ftuftrage bfr lilerariftt-profHfctfn ©flrgerDfrbtnbung ^croudflfgfbfn
..^ DOB 2lrtbnr ^oeli^au fiir ben 3tfbafteur.
. • > — — """^ r —
J(o8BoieHo ueB3ypox). — Pira, 30 Man 1896.
(Hierzu eine Beilagi).)
Digitized by Google
1896.
SSi^tnlIitt 1 mal. — ^reid in Sliga ^fi^rti* 2 m; mii Bufcnbun^ 2 mt
50 Stop,; iļam'dm^ l ^bL; ntit Sufenbung 1 Mhl 35 ^op.; uber bie ^ofl
la^tiic^ 2 mbU m Stop.; ^albimu^ 1 'Ml S5 Aoi>.
900 Cb« 3iifc(bero.
iDie jnjeitaltefle ^ilnftalt §{er l^anbe ift bie ^Jaubftummen*
8nflQU jn f^ennern tm ^ernoufc^en dreifē be« tlbl (^out)ernement«.
ffiie (cfeon bereitS ertoaļnt, i^au i?er ^aftor ķu gennern, ©ofolciD^^f^,
cm eifriger S9rberer ber SiattbfttttnmenbUbungdfat^e. %vi\ beffen
Snitiottoe iDnvbe ble eijle lanbtfdķe sraubftiiiiiineit«anfiatt M %tfm
%mļnu SSoļbm n P4 snit bcv ^Hevatitt be6 Stattbftmmncii*
«tertt^te befanitt gmacļt ļotte, berfinļte er fetbft, S^anbftnttime
intctri^toi^ toad iļm au(i^ mtt gutem Srfotg i^elatig. ^nbetn ev
berort bem ^ftentctfe c^e^eigt ^atte, bo6 man Jaubftnmme Derrait*
tclfi ber !Cautfprad)e mitevti^eifen unb ju nflfell^en (^Uebern ber
menjd^iic^en ©efeflfc^aft ^eranbUben tam, ©anbte er ^xčļ in SBort
unb ©dķtift an ba^ ižļiencolf, unb forberte e« auf, [ein ©(ļ^erflcin
iJflju bei^utroflen, biefen uiifllucflid>en .^inberit bie So^lt^at be8
Unteriid^t^ unb ber ^r^ielķung ļu £t^eil u^ecbeu laffen. @ein
Scnifi^ toar bofi (Stfolg gefrdnt unb am 11. 'iDeiemto 1866
t^mrtt n bi^€M|it(e mit 10 S^gUngm crSffnen. cvfien Seļm
Benef er bni'btHr(3ķ ben JBalfMen 9aro(|)iiat(elķm«€eititnarbtrrftot
Simfe mtm embfoļleneis fianiiQ))S(|4en favod^iatlel^rer ^o^^nn^^
g(on. Se^terer ļatte ftcļ 31t feinem neuen ^eruf autobibafttfc^
borbereitet. 11m frct? in femem ©iieciatfac^ gu berDoUfommnen, bc*
fncite (5(ļIon in @emdnfcf}aft mit ©tOn^i unb ©c^mebe im ^ahn
1875 me^rere beutfc^e unb ļd)meijeri|d?e Xaubftummen»21nftalten.
1877 toar bie ^nftatt einflajfig; tm genannten ^aķre u>urbe etne
jtocite ^lafļe crSffnet. 3"^ befferen Bo^berung bc^ S^aubftummen*
^^ilbungStoefen^ tuurbe 1882 ber i^aubflummen^^ilDungž^Derein
j)i^pļata** gfgtfinbet, todčļti bon nun an bie ^ertoaltung ber
Sli^tatt in bie ^anb riiaļiii*: . 3ii bem Irfeten 3<i^t)fļiit ijl oitdķ in
birfev Hnftolt ein lļlf(ļ^ erft entU^ct «uff^tonng i» f^nftatiren.
iScgeniDSttie ttitb bie «np<tft bon 58 S^glisgen, 30 Ihiaben nnb
Digitized by Google
180
» I
28 SRSbdķen, U\nčļt, tottčit in $ HCtffeii imtcrri^tet Mbiii. SDer
lturfu« ber Suflott ift 7j&6ri0. !Da« 9eftreleit ber Inftatt geļt
ba^r bli|e(6f hl9 anf 7 ITfaffeR )u ertoettem, ^«nit aOe ga^re
ehie ifteuaifnatme |tattfbibrn !ann» X)te Slnftalt gennern ift efn
audfc^tieglidbed Slnftalt tDtrfen au§er bem ^nftattd»
bireftor (5. ton ^oerfcfcefmann nocĶ bie 8e!?rer ©glon, iJuficf, UnitDcr
unb ?auvit«, fotole audļ^ bie Se^rerin grl. Jreuer. ncu qu«*
;iubilbenbe fic^rerinnen finb ^injugefommen grl. (5. SBibif unb
£). (Sidmann. ^Die Defonomie lettet bie grau bed ^nftaltdDireftord;
fiir bie tceiblic^en |)Qnbarbetten ift eine brfonbpre Seļfmin angefteUt.
!ī)ie aUefte lettifcļe Xaubftnminenottnrta(t ift bie Slnftdt 30
ftaroUnen^of btl SUifait. Obee to ^fintamg bgr erfteg
tettifdķeii !tattbftisiifmeii«9tiflafr gfng wn ipafr0v*1Mni«tmnwm
OU0. 9ttf beffen Slnregung befdķlieft bie liDl. fv^blger^^^nobe bie
9riinbung einer «nftalt fiir (etttfd^e £(mbftumme. ī^itkn felbfl
loar leiber nic^t bergdnnt, bie (Srdffnung btefer ^nftatt gu erieben;
er ftarb jtoei Oa^re bor^er. 3m jjū^re 1870 airb bie Slnftalt in
iJirc^^otm bei ^liga mit 10 38fltingen erdffnet. Die Slufftcbt unb
SBcrtretung ber neuen Slnftalt toirb bem ?aftor 3J?oltrec^t ju @t.
5D?att^iae in Siolanb iiberlragen; a(0 S5frtretcr 5?ur(anb« fungirt im
jturatorium $aftor <&cbu(g'!iD2itau. ^um tecbnifcļ^en ^eiter uhd
erften Seļrer mirb ber in ber 9?igafcļen HnftaU audgebilbete ^tķctt
Wfio{\na berufen* ^^lūč^ IVi ^al^ren tthtM tlļboling Mb aii
beffen Stellē tritt ieļt ber ^rapmnb ber ttigaf^en «nftoft fL
8inbe. 3m gaļ^re 187$ flelingt t$ bem JhnraMtmi, ba« ^8f4ett
ftarolinei^^f bei ^ttau unter piinftigen ^ebingungen ertverben,
mtb fo l»wrbe bie Slnftalt im gra^ling beffelben 3aļre9 bortļia
fibergpfiiļrt. T)urcķ tiefe 8ofa(Der&nbentng gen^innt bie furijcbe
@l;nobe immer me^r (Sinflug unb bie tlnftalt airb balb oufifcķ(ie§*
licķ eine fnrifcķe. T>it ^af^i ber @cķfl(er ift im ftetipen ©teige»
begriffen, baķer iear man genBt^igt, neue 5l(affen gu er6ffnen. ^1*
Se^rer n}urbčn bamal^ nur ^rdparanben ber 9{tgaf(^en ^nftalt an«
geftettt ^aļvt 1881 entftanben Differengen gaifcķen bem ^uva^
torism mib bem Seiter ber Ittftatt Sinbe, loedļalb leMrret um fdae
Snttaffung bat, bie i^m au(ļ getooļrt ttmībe. ļnm Iriler ber i««
fittft tonrbe ber £a«bflmnmeiilc|rer IhNmfe €i|neibemW
berufen. dbgefe^en bom ftetigeit 8eļrertī>ettfe(, totiā^tt g«P Sl^t feiner
Slnftalteleitung ļaufig ftattfanb, mirfte frrner bie drSffnung beutfc^er
^arodeltlafTen ^emmenb auf bie normate (šntloicfetung ber Mtdl
2(uf njefļen ffiunfc^^ refļ). Slnorbnung biefe bem ®eifte ber beutf^^)fB
9Wet§obe gutt>iber(oufenbe (Sinrtcbtung gctroffen tourbe, ift mir
nid^t geglfldt gu ergrflnben. ^tUm ģaigenoffen Ift f8 ja gur
n0ge befannt, mte fd^toer man gegen bie @eberbe in einer ein*
f^raiJķigen ^nftalt an^ufampfen ^at, mie follte birfelbe aber tn einrai
3ntetnat mit gtoei berfc^iebenen Untenict^tdfpradķen unterbriicft or»»
beti tannent 9xwU leitete bit Siiftaft bie gum «luguft
9{o<jb feinem Z0U berief ha9 l^llratlNrinm ben Saobfttmmenletrer
®. Wlmi aue 9{fnl»ieb am 9?^ein gum tec^nif^eit teiter ber ^l\tM*
f^en «nftalt. S)er gegeiuo&rtigcn HiiflftlMUilaiig H gcsļiUĻ
— 181 —
ten oSen gfriigten Uebelftanb gu befettigeu, tnbem bie Betbnt f^rac^Iicft
mff^lebenen abt^eitnngen auc^ raumtic^ fletrennt toorben pnb. 2lu8
bein le^ten 53erid^t ūhtt biefe Slnftatt fei mir fleftattet, golflenbe«
ongufiil^rfn: „(SrfTeuU<^ ftnb bte Šrtceiterungen, toeldft bie ^teftge
SinftaU an9 bem berfloffenen 3^^*^^ oerieitķnen ļat. ^^^^
flongenea ^ommer er^ielt fie bU (ange erfeļ|nte, gmecfeiītfprecķenbe
ļei^ore Stiniļaac. 3n Sf^tfinļi ftlcR jtip tnaboi «nb Slfi^cien
fiwt K6ocbiKl(ii Zlnsnstcni^l ct^ftcs. ^Ivilļ imv oBgfnMiRtcv
tto «Uļt bteiibi0t, «tt M ihtrattrittat in golge g&itiadķer Ucte*
iMuvtļ Ut Sttfiaft *^ bie 3a(f ter 36g(in0e toar in ben 3 Ulļten
Ofiķsm oon 45 auf 69 geftieflen — eine (ŠTbeiteraiig ber Htiftaltf*
T&nme 6eM(o§. (Stn neued @to(ftDetf foOte auf bem rsov 4 3<>6^^n
erbauten ©tķut^aufe erric^tet toerDen. X)a tam etn fleine« ©fltci^en,
ber Sinftalt gerabe flegcniiber gelegen — nur burcļ; ben ooriiber*
piegenben ūanai getrennt — i^um SSerfauf. 5)ur(^ J?Quf fling baffetbe
in ben ^Sefi^ ber Slnftalt iiber. 1)ag tange erfeķnte ^iei ļat bie
Slnftatt nun errettķt. Deutft^e unb lettifc^e S^fi^^H^ fi"^
m tZuvUič^ boUfommen getretint. ©egeniDartig ^S^U bie (ettifcķe
tnftait 51, bfe beutfdķe 18 3pgtinge; erflert loetben in 5, le^tere
Ui 3 Sttaffen ntiterri^tet" %ie fnftaCt ifi etn ^iiteniat, iebo4
iveiben aucļ e^cteme ^aisbfltittiiiienfiober simt Unterri(|t ļUgetafTen.
9egentDart{g pnb 60 interne unb 9 ejrterne ļlķlin^t bort. t)it
l^urfuS ber ^nftaU mar biē^er BjaĶrig, fott aber ju einem Tja^rigen
ernieitert ttjerbcn. DaS Ce^^rperfond befte^t au« bem Slnftalt^tor*
ftc^er ®. 3)?iggc, ben Jaubftummenlebrerinnen ?amp, ^iiipe unb
©(iabIott)6fĶ , bem jTaubftummenteĶrer Salbmarm unb ben ^ilf«*
ledrern ^ening, SBeibenberg unb ©rflnfelbt.
jDie jiingfte lettif(i^e Slnftalt ^ier iu 8anbe ift bie Jaubftummen»
9nftalt Setben^Sļe bet ^olmar. !Diefelbe ift tnvč) eine
^tiftung bet Orafin (Smma SRellitt im Qetrage ben 30000 Min.
ki9 Sefeen gerufen tDorben. 8tn 30. ^nfi 1875 lottrbe biefelbe burc^
bie ^erren Dr. jur. Sug. bon Octtingen, ©t^utrat^ ®n(ele unb
?aftor 2WoItrecķt erSffnet. Slld erfter ^eķrer fungirte ber In bet
8?lgafc^en Slnftolt au«gebilbcte Jaubftummente^rer SĶĶ ©d^iDebe,
ttelcber noc^ gegentoartig bie Slnftalt leitet. 1877 tcurbc eine ^roeite
^laffe Ļinjuflefugt; fett 1879 ift bie Slnftalt breiftaffig. !Die Slnftalt
ift ein ^nternat, ļetotif ftnben auc^ !Jagc«fc^uler SufnaĶme. !Der
ffurfuē berfelben ift Gja^vig. (Sine Slufna^^me ueuer ®d?uler finbet
ba^er aile gtoei Qa^re ftatt. Sln ber Slnftalt toirfen augenblicflicķ
cuģer bem SlnftaftdDorfte^er ^d^roebe noČ) ber ^aubftummen»
itl^ ^0^. (Sntounm imb ^ 2:aitbtiiiiiimett(eļmitt Ci$ini»lD0fb.
^ Odtmmit, \m\t on^ ben iNttfii^ni {^nb<it^it««itcvrk|t
leitet bie gran bed lnfla(tMv|le|ei<0. IDte S^naben «erben im
Slintec im 9flrfieiibinben mib of^eten ^anbfertigfeiten untern>iefen,
im ^omtner ftnb bie bagegen geļalten, ben fcķ6nen 9nfta(tdgarten
in Orbnung ļaUen. %M ntue SaftoU^seb&ube Ucflt vei|eiib auf
bem ļoķen Slaufer.
i) te 10 erftcn 3^^^^ Sefte^en* tuar bie Slnftalt gejteungen
in unpreicļenben SV^t^oIolitaten ^u^ubtingen, M 1885 bie ebte
Digitized by Gopgle
182
SBo^ttļaterin auget bem ©ttftungdfapitaC nodķmdU bte @untme boa
ca. 30000 9}b(n. )um ^ou eined eigenen 9nfto(tdgebaubed brtoidigte
unb fo ein ^t»ecfentfprcciķenbe« ļ)eim ber aufblfi^enben Hnftalt ber»
f(^affte. SBt« gum 3a^re 1896 leitete biē 2lnftalt«gefdļfafte ein t)on
©r. (SjceUeng bem $errn Dr. jur. 21. c. Oettingen im Sflamm
ber Sttfterm emannted fturotortum. 3m oben genannten ^a^tt
(at 3^ce (Srlaucļt bir (SlHr&fiit StcSbi Me tiiflalt anb M mUm^
lapiML ^ent ftoUbibif4en £anl|hnBiiien«Qifbmg«Mrfhi f&mAm «it
bev au0b¥iidlt(!ķa Seftimmmifl, ba| bie 3^nf<n ^i^F^^ ib)Hla(i mr
ber fDo(marf(iķen ^nftatt )tt gttt fommen foOen. !2)ie neue ^er<
toattung plant, bie Knfitatt erloeitertt, ba e« iļt fonft nic^t mdgUA
ift, aOen ^elbungen gerecbt gu loerben. Sctien toiv ļoffen, baf
bie ttotļtDcnbige (Sstoeiterung baib inf Seben tretel
!Die ifinglle 8ii|la(t ifl bie Zauhflmmen^č^nU ouf bem <9ute
^ildķtcnt^at auf ber 3nfet Oefet. 5)ic Onfel Oefel, fo ^eift
e9 in einem ^ericļt uber biefe SuftaU, jļaļlt ca. 60 Šaubftumme,
bie ūUe o^nc jegli^e 53itbunfļ Metben unb bleiben mfiffen, ba bie
53eo81ferung ber 3nfe( feķr arm unb ba^er ntcbt im ©tanbe ift, i^re
taubftummen iJinber in bie gennernfc^ie S^aubftummenanftatt ju
fcļ^icfen. ?luf Hnregung be« ^aftorē ju ^li^a, ®. ©robmann, be*
fc^loffen bie ^aftoren ber 3n[el Oefel, fetbft einc Heine 2;aubftummen«
fcķule ind Seben rufen. jbie ^tei fanb im $olfe reged ^nUref[e.
^urcķ 8iebe0gaben ein^elnev tt>oļIļabenbet 9){enfcķenfreiiitbf, botiii
^a^are, ^irdķenfottefteti tc. toav foft in efitēm ^aļre fo biet aiu
fammengelommett, bag — nacļbem in biefer 3^^^ {nnger So!n«
fc^uKeļrer, ančf ein Oefefoner, Tl, ^Raftnti, ka ber gennernfc^eK
jlaubftummenanftatt bie }um jlaubrtummenunterri^t nStļigftett
iJenntnifIe fid^ angeeignet — bie @(bute mit ©ene^migung @r. Sjc»
cefleng be« IM. ^outerneurg am 2. ^'ZoDember 1893 mit 10 5!inbern,
3 jhiaben unb 7 3}2dbcben, in einem gemiet^eten Cofaf auf bem
(SJute ļ3ud)tcntl?al, ffird^fpict "tPA^a, eriJffnet ©erben fonnte, bei
toelcber ©elegcnķeit aucb bie ©rflnbung cineS 35erein« gur 2lu«»
bilbung taubftummer ^inber ber ļn^ti Oefet tnd Sluge gefagt murbe.
S)iefer SDetein ļat Slnfang be« 3aļre« 1885 bie miniflevielle 8e«
ftStigung erļatteit. ttm 29. ^eptembet 1895 ļotte bie ^^nfe bie
gteube, and bem 9Riet1ļ(ota( fn iļr eigeneft iteuerbanted, ffir eine
Staffe |tt>e(fentfpredķenb gerSumtg etngericļteted ^eim eingie^en
!0nnen. Die ļunge $lnfta(t ift ein Onternat, ba fūr (anbfcļe fdts*
iļ&Untffe eine anbere gorm nidļt em)>feļ[eii9&>ertļ tft
IBerfen loir jeļ^t |um @(b(ug einen StM^itf anf ben (Snt>
I9i<fc(ttng^an8 M Stanbftnmmen'SiibnngtfiDefettd nnfeter 9^bin|en,
fo mfiffen toir mit !^anf gegen ®ott unb bie bteien ebten ^Itn^čfm»
freunbe betennen, bag in bem (ebten ^iertelja^rķunbert burdķ bie
^umanen SBeflrebungen elnje(ner (Šefetlfd^aften, »ic aucb mejrerer
$ribat^erfonen, oiel gur ginberung be« trauri^en ?oo[eg biefer armen
Žierfinnigen getf^an toorben ift; i>a« Slrbeit^felb aber ift gro6 unb
nocb oieien biefer Unglflefitc^en tt>irb nic^t bie ©o^ttķat eined
regelre^ten Unterricķtd unb einer Uebebotten ^r^ie^ung ju SļeiL
Digitized byCoog[e
— 188 —
SK9ge bev fBoļltlķattgfettdflnn uttferer $r0l>iti)en nicļt erlaļmen,
mSge ber (Sifer, bev tne^r benn fiinfgig 3a^re unablafflg tķatig
loefen, unbe^tnbert an biefem 8tebe6ttec{e tteiter «beitenl Ž)<Dii
gebe ®ott ber feinen @egetil
91 0 t i ) e «•
Vm 9{e(ļettf(!^aft9bevi(lķt be9 ®a«« unb S^affertteTfd ffir ba«
Settteb^iaļr 1894/95 ift entnebmett, bag ba@ ©adtDerC einen
^eingetDinn »on 44244 9?b(n. 26 IŠtop. unb ba« 2Baffertt)erf elnen
fotc^en Don 23002 min. 71 ^op. ergeBen ^at. $)teroon toaren
mit 44831 min. 32 ^op. ber ©tabtfaffe flbertDetfcn unb Vs mit
22415 SHbIn. 65 ^op. ben Obligation«*3n^abern at« Dbibenbe ju
Dert^eilen. $)a« ©a^roerf ^at tm 53etTieb«iabr 12OV4 3Kiaionen
ftobiffug abgelaffen unb tt>ar ber grdgte ^erbraucb mit 645200
Ihtbfffuģ am 14. ^eumber 18d4 unb ber geringfte tntt 67200 jhtbilfug
m 3. 3u(i 1894 %)te 8aternenan)aļ( tft oon 1315 auf 1466 erļd^t
ft^rben. !D!e Seleu^tung berfelben tam attf 50707 WL 28 fto^«
ju fte^en, tootoon bie ©tabt 38220 erfefttc. !Da« @aev9^venne(|
bat fiiķ Don 241907 ouf 247159 laufenbe gug ertoeftert. !{)atf
SBaffertoerf ^atte 134741688 ^ubiffug ©affer 3u cerabfotgen, njotjon
ber 20. SJiai 1895 bie grSfete Ouantitat mit 486608 ^ubiffug unb
ber 25. ^)ejember 1894 bie geringfte mit 254908 J?ubiffu§ uer*
Braucbte. 'TiaS SBafferleitungSnefe betragt 266930 laufenbe gu§.
3in ^)urcbfc^nitt njurcen oon 6 UĶr ?D?orgen0 bi0 8 U^r ?lbenb«
Vs bed Sl;agedquantumd oerbraucbt, mdt^ienb Vs auf bie ©tunben
1»on 8 Uļr Hbenbd bi« 6 Uļv i02orgen9 entfieL
$)em $Re(^enf*aft^bericfet ber 9Jigaer ©tabt'Di«fontobanf fiir
1895 ift ļu entneļmen: !£)a« ©efdķafteļa^r 1895 ift fiir bie 3anf
Ibcfvicbigenb gettefem ^er IReiitgetDitui betragt 99298 MI. 78 fto)>.
fleflen 92181 m. 54 Hof). fan Soriaļv. Un protefUvteit f8e<^fe(n
latte bie 9anf 5764 9?bt. 44 Step, abgufcbreiben. $on bem 9teitl«
oetDtnn n>urben, nadļ ^i'" 9?btn. 5 S!op. (šrgangungd^
5?epartit{on0fteuer unb nacb 33erfiigung be« ©tabtamt^ iiber 32149
mi 38 2op., mč) frfl^erer iBeftimmung 1250 mi 22 ^op. bem
^enpon^fonb ber Seamtcn ber '^ant jugcfabrt, 10268 mi, fCr mit
bem ^apitat ber 9?igaer ^anblung^faffc fibcrnommene S5erpflicbtungen
audgejablt, 6872 dibl 54 ^op. bem !Di«pofition«fonto ber ©tabt
m^a gutgefcļrteben unb 43168 ^bl. 59 ^op. bem (^runbropitat
auflef^lagen.
tm 30* 3mit 1895 mntbe bev 8att( ba6 ftopitol bev iRigaev
f^onbltmadtaffe mit 714445 8{bln. 59 fto^. fibergeBen, tooDoit
16337 ml 65 5?cp. bem ®vmibt<M)ita( sugeffiļvt mtb 198107 ML
d4 ftop. jum 3nfaffo ilbemommen murben, SBon (efeteren murben
teatifirt 40410 mi 33 ^op. unter SJerluft oon 29799 min. 38
Stop., fo ba§ bem ®runbfapita( tt)citere 10610 mi. 95 ^op. gu*
gefc^lagen n^urben, U)aļrenb no(ļ 157697 mU 61 ^op. ^um O^^^
faffo oerbUiben*
Digitized by Gopgle
184
"Skt UttifaI bcv bttiēgt «04 be» Ami^iidķ 178866^47
S^ereinģ ber @t. 3oĶanni«gilDe fār ba« @ff4)Sft«(a^r 1895 fonftatirt,
ba§ ber JReingetoinn ^Sfter ate im īBoiia^re tft unb 6156 mi 37
Step. betragt; ba« S^efetoefapitat ift um 1729 Ml 62 ^op. fļc*
Q>ad^[en unb ķat bie ^5be t>on 10112 9{bln. 63 l^o)>. emicļl. ^ec
j^affaumfaļ mx 1416244 IRbL 2 9op. grog. ^ie ^iolbenbe Be<
trftgt 6 9[uf ber 9etimtoerf«imn(ting misrbeit bie ļmtn (SĻ
€$tfinect «ttb $taxl ^otnlķ in ble ^teftioti mib ble $emn C Sioi^
unb 3. (L Setgmatni in beii StfOiiiotieitttļ m^n^tioSķt
%m ttfgaf^eii SoHamte flnb im3aļrel895 4691288 m
7 ftp^ Is Mb M 3oB cnttl4tct tbocben. ģolgenbc dlmm ^0601
fiBev 100000 ©olbrubel cingt^ļo^:
81 ^ergengiriliig eticccffete^ « 8iB(. 935450 58
Aoiivab ^adgreit ^ 916898. 67
3oin Sūiīrfn^ ♦ . . . ^ 391898. 33
GEb. l'ariAe , „ 269861. 68
O. SDiuffo ^ 215986. 33
®. g. ©d^ul^ 191557. 28
tetmfinfl & ®rimm „ 189965. 88
. X mind <fe eo , 175054. 34
9. ftriea«mattti & „ 148438. 86
fiagett A ^olboni 142295. 42
ibgar 8t^ra ^ (So „ 129508. 86
(Savi 3anien „ 115905. 32
®eorg Z\)a{i)e\m „ 108007. 36
$ait( ^uf(^ bom. Cntgcn ^l^ber .... „ 107809. 57
a^cni 53fri^t beē 5)ora»SBerdtt« filr ba« ^aī^t 1885 tft |u ent*
seļmcn, bag 47 ^artieen (17 (Sļepaare ntit 64 tinbern, 19 Sitttoen
mit 33 ftmbern, 9 SKatfcn tn 4 ^artfeen, 1 t»erlaffene grau rait 3
tintēm unb 6 UnDcret^eīicķte) unterļ'tii^^t murben. B'ftner tDurben
6 ^inber in tcr ^etoa^ranftatt beē iL>eieiii6 ge^en beii ž8ette( unb
6 in ben geiienJolonieen untergebrac^i. S)ie 2Bei^nad^t0bef(j(^eerung
fonnte 74 ^inbern berettet iperben. (Stnnaļmen unb Slit^aBen
balaucirten m\t 3510 dibin. 48 ^op.
Stn ber ^ātabt^StiJc^terfc^ule finb im iKarg bie f^out>ernanten^
ļ^nifunflen Beenbet tDorben, unb jtoar ^aben bon neun @;cami[mn»
binnen folgenbe ac^t bie ļJriifung beftanben: QtabeGa con ber
8rūggen, ^^i^d^^^ iDre^mann, "SJlavit Tiix{č}at, 2iU^
(Stķnee, flugufte @eege, Ifiee 3<(miiig «nb 8ļ^bia flScdļ,
^ctvi»4l«: Salerte ^Irranbra jterling. ©eora 8rilbt<i| Apbarfe)).
C^otttsft.: Stati f&orohim. 9nna mm Stitfbeniic^er. 3i^U» Merk
Sliubfi^t 9ugnfte Seifa ef^tnerOng.
bydL<
Digitized by Obogle
186 —
SffHrtie srrranbra |>elfne 6i|<kiNfg. CUfMctļ ^ētonc IK tUni^*
0a^on S^foUt Slabafrioffv.
(Bertrii»sS{.: %ln)ine Slibe B^thit $)offm(nm. ^erbrrt Sil^etm |>e{nr{(^
fBūUtr. ^axx^ ^oī^ann Stra^in. (Suornie OtHlie (Smma Degut Scontinc
SiKelmtne So^bin. 3a(n (^udao X)tar. (E^adotte mi\ft\mint Stranīlt.
6clna itatte 97at^t(be Zfttaun. ?ronttnf Sodāma diifabrtb ^rihnann.
tiota 9nna (Smma flbbolin. SnbTf) ^ulinā fBolbcmor SBoNer. 3a^n Upptt.
Algafl jlonrob ilurmtt. gtonj 2BolfcfiT.Qr ©u^ftbfl.
3efn«>ir. J SBaOp ^TOoric @(baftlf. Sniolb SGBolbemar ^eterfon. 3o^ann
Stati griebriit Sarffon. Olga Seontine etaggr. Martin Libert 9boUn. ģabn
llrtanbcr 3(n)r^. angiifl Srtbur @rUd. Cmtlie Stfcitt 3an(on. Slibe Sconiinr
H\t>iīL ^ūuliat ^arte 9nna Dlti|ttlf Dli^clfolii. tttce tafltc DeMM"*
OitUie ^o^anna dmilie Aarlotoa.
^oļiinni<*ir.: (Sbuarb Sotbemar D^fiā. Sapib (Srnfi SBoIbrmar
SUtoin. ^artba Sleranbra @anbberg. angoft SIbcti fluguli gTiebri^
3riiud jtrifiarb. «nma Clifabft^ Sntalie 6anIU.
3J?artiii6cJt.! Inita ^arie 9ltun0ain. 3ebrab ^ngafl ®xcthhna. %xi1^
Biliļtlm Sreimann. ielenc 3oMna S)aii0al. iimcttc Sttiiciint^ (£ifa
Simoarb jDogmar ^riebc.
3rln<totid>Jr.: a)orotbra Saffp Srntfirin. ®utbo 9tūtq MaH^lātŠ
IDartau. Sernbarb Sibtol. Oottann ^rttbricb diam\df.
9>aiiI«.«Jr: f)elcne ^ugn^e iegfbUu ilBoibcmoir SUcvanbet Ottrgentf*
9tat(i(be flugu^ine ^aiax6.
8iit6er«ir. : Sftubolf £epfe. 3ulianna ^at^ilbe @tttmaiiii. Jtari 3o|«m
snb @rorg «nbrei Zbomfon, BtDiOingf. iiUņ O^a MOMMttf» O^fte. Cmiflf
«ibrnittc @<^Utlciib(i9. 34oi< i(of(t»Mn.
^ufgebotett.
9}rtvf s u. X^Diti>it. : Sraner @uflat> 2IuguB ^fiDer ntit ^ermine (Itļat*
lotte 9iefaUe @(bnb(it. Oraanid O^toalt Sfubolf Sllbuin 3afl(rmann mit
%ma |>ebt9i9 Ddbler, geb. mte* J(aufmann ^and SBiftnann mit Gop^te
SRatbilbe Hinalie Ganbromffp. Sanbīoirt^ @eora (Sbnfiian dmii ^uettc mit
^cretia ^arie etroucV. i)A»«»tmAUcf S«f|Hi SRucafi^e» mit ^o^aima
!)?arie StUp 8mirnow.
(fitrttnUļt.t t)?of(({nnibaiter Ocbfrt IBannag tnit 3alte ^tifabH^
©(bmifbcbfrg. gobTifarbeifcr Stari Sfubolf OHc^ft'n, qen. Sufd^, mit Cmilie
JtnpS**- Slrbfitfr 9)?tfffl ^tflfnf(b mit anne '^lataiU 2;anrin. ®orobowoi
IboMat» ^i\(l)Uti>ii\^ mit 2lnna diiaē, per», ©fri^fp^ oeb. ^iiagi^. ^tidļtin
fm tri|iifr<f«i Sfirrau itari 9ngnft U|bre«8tubfli mtt inna f>anUne Oling.
9(omtrr am 9%a{#m 8fStrM8m#f fkiff etrafMii mit ^amac <il<fabet^
3cftt«>jl.: Strbeiter ©uftap ^reebii mit 9nne BaH^. O0tat fftobttt
Orra mit 2)prottf a flaMer. 3intmrrmann Sluotifi 9li<toTb 8miiH mtt IVaiīe
fntfe. arbettcr 3otiann ?obbf mit ®rccte TOarie Ottilic ^rtcbe.
£|oliaitni4*JK. : ^audbrft^er 3<^bn Bmnitaiē mit !P?inna £uffc(rtpi^
6<briAfr^T 3anni^ 92ar!eipi^ mit %nntiU Ifftti^alvo. Mrer 3obann 9)?en^en«
boTff mtt Vtarit flit^berg. arbrtter f^eier Otfencet mit tVarie Smilie ^angat
8rbfftcr 3at?n!5 ©aulit mit 5(rifHne Ao^in. ®tbn?ctjcr OTatib^ <Stt)fcfid mit
Smiiie S»aric $apact. Sa^'i^at^cit^t 8^1^ Siramann mit ^amife itatiine
®tttmann.
^ūttMBgt.i ei^mitb intonff Oa^rilaiti^ mit ^Rinna ^rtcifp^iu
?BacbffT f btlibrrt Tflcranbcr @fii(t5 mit jtat&arinc 3obanna Btmtl ^^oartr-
JPlicr »ilbcim2:t)cotor@tfIf mit JBilbtlminc Sbarlotte ?citi«, gtn. SBfllbmonn.
|^aui<(>li. : ižrprep 'mattiif^ j}ibn>ul, aen. ^iioie, mit Smma <9rānt^al.
Siit^il^t 9camttf »ili» |>f «fiiHat» mit Caioi^e Sci^amu
SBefirabrit.
Dmntjr*: grAtdein ti«iHiie Mfie SKotļifbe ^ičļt, 24 3. Sraa 9ert^a
Saifemadcl, gcKSlaiifof», 86 3. giAnlciti 9m Wt» 99n itriificr, im 19. 3.
Digitized by Gopgle
— 186 —
®eTtrll^'4r.: d^m. Stanfmann 3o^ann (S\>uūxt> ®ton\āū, 80 % AtifHne
^aultne Sufir, 10 īlt. Via^fbinifi Stati ZUotOī Vit^, 31 3. 3o(ann ^rtebric^
Jlalnln, tm 4. 3. @elma 9latalie ^ttUM, im 2. 3. Jrau ^cient ©f^rjin,
aeb. e^ulj, (m 34. 3- ^titv ^aul HlHn, im 3. 3. %Uit ©orot^ea mu,
im 10. 3a^n ®uf)at> DtUf, 6 2.
Oefu««5(.: annc ©togac, 70 3. Jri^ne %etttx, (jeb. 3annfo^n, 37 3»
(Sbuarb Sruno Slanfenbura, tm 3. % — WtūttkāU^vtibt(\t&hni%:
»om 27. ļJJai bi^ gum 3. 3«ni 26 SBcrfiorbenc.
f)obanni«s^.: O^buarb SSil^elm Aoort, im 8. 97. Zoti^th. @o\ļrt
^erfmann. 9nna jtarline B^une, geb. 3Qi1(^ei9i$, 44 3- ^ittroe 5tat^artne
Slum, 65 3. Stofolie Jtatbanne ^enriettr !ī)ipan; im 2. ^. 3obann aitranber
5tQftmir, im 3. 3». 3uliannc |)clfnc SBinMcr, aeb. Ximm, 85 3. 3obanii
anbrri itarl @tein, im 4. 3. 3atn (Sbuarb griebmann, im 2. 3. OtttUe
aibcrt Qth. fatīafiin, im 23. 3. 3ungfrau Vlait Siabetf, 16 3. ^etfr ^anl
Unbri^, It W. Sllbrftbt g}?i*ael Dammbfro, 1 W. «nbrci ViiUl lomam,
9 1». anna 5JaroIine ®angid, 48 3. 31fc mtiin, im 62. 3. ©ctlofTcrflcfctt
f)frmQnn ©ottfrifb 3uliud 3Qnnfo^n, 36 3. ffiittttc (Jbc 3e'ut# «8 3. «r*
bfiicr (S^WfTt «cepa, 66 3.
iD7artin«>^.: tift^tcr 3obann TiiH}atl ©fbrfln, im 33.3. ?)ugo @ott-
fttfb mUtr, im 7. 3. gcopolb ©ugcn Ulmcr, 9 2». 3o^ann Slobcrt Žopft^U'
falntf, 3 @t.
9>auld<^.: aifrcb Stobcrf 53ija, im 2.3. 3obann «afcnifraniu^, 25 3.
(Smma Ztepin, 5 3. aitranbcr (Srnfl ®oIi, 3 3. j^riftop^ ©rcbcrmann, 31 3.
%Wa Srontine ^rrmann, 3 3uliui^ SuU, 3 3. jtai^arine (fUfabct^
©tttbre, 69 3. 3urid WaItuni<J, 77 3.
6utbcr>jt.: 3»at^ilbe 3obanna «OTepcr, 59 3. f)cinn0 ?ubtt){fl 3anfon^
8 W. Silbelmine $>erjmann, 75 3. anna ?ifettc ^recbe, 11 «W. |)trbcrt
3o(>ann @(ļ>umann, 3 3)?. Seima ©ange, im 2. 3. ^ortba i^erefe Dottnet,
im 2. 3. anna (Jmitie ^eic, 9 Xribne ©aumann, 31 3. anna @opbie
Saumann, 9 S8. anna 1??at^irbe €«fa ginberfon, im 2. 3.
3)?arfu4«9Irtnenf<rc^bof: t)om 27. 9){ai bi^ gum 3.3uni 3 Serflorbene.
SDocĶenBericĢt
ūUt btc tii ber 3cit nom 26. iWai 6i« jum 1. 3uni 1896 rc:'
giftrirten 3nfeftion$fran!ļeiten tn SRiga.
crfranftcn an:
»-> •
>-• U3 .
J! •«i
JO
y ■ .
•< •» C.
JO «TT
»» • «c
0
gufammen
«ctf.
«Jeti.
*etf.
mnl.
tDbL
Tjphas abdominal. . . .
1
2
1
2
3
3
6
1
3
4
4
2
3
14
6
15
10
25
4
10
3
1
12
6
18
Diphtheritis vēra ....
3
1
2
2
4 '
Variolois mit 3»npfnarbcn .
2
2
2'
Parotitis epidemica . . .
1
1
1 \
Pneamonia crouposa . . .
2
2
• 1 jufammen
1 8
15 1
28 1
10 1
1
37 1
25 j
62
3m auftragc bcc Uteiārif(ļ)-praftif(teD earoerperDinbung bcrautfgegeben
• oon art bur $oel(^au fiir brn 3lcbarteut.
j^osBOieno ueHsjpoio. — Pira, 6 Idhji 1896.
Dcutf boii 2B. B> <&S<It( <n 9ttBa.
Digitized by Google
<StabtHatteir.
92r* 24. S)i»nneK«iag ben 13. ^ml 1896.
M Itop.; balbta^rli^ 1 Wt$ «rfl Sufenbung 1 WL 35 Jtop.; ftftfc bfe ^of)
$etir((fc0 9(uf}ei(^nttttgcit.
Son (E. 5J?etttg.
!Di« 3lufiel(]ķnunflen be« SleUeften ber ®ro§en ©itbe ^J^o^lmilian
Submig ļ>er>ūdt^ ent^alten tDert^DoHcd 'U^aterial \uv ©efcķic^te ber
©labt a^iga im erften ^intd unfereg namenttidķ jur
^t\č}ičfie ber ^bmtniftratton, ber ftdbti[cĻeti Oefottomie, ber ginan^*
toictļfcķaft, femer jļat Ūmatniļ be0 Sci^tliriffe^ ber GtSiibe gu
linoiibcv Mnb 31t beit Sertrctem ber ^Kegierung, int (SļaroftcrlpiC
^omgenber $erf9iiU4feiteit u. a. nu
fy!ibMt$ Tlittīļtllnn^en, cineii ļ^oHoBanb bon 462 ©eiten fdt«
lenb, tourben gleic^ na(ļ^ fetnem, tm ^alķre 1851 evfolgten Xobe
feinem ffiunfdķc gemSS bem Slrc^ib ber (Sroģen ®i(bc eln»erlcibt; (ic
Ķoben aber erft »or etnlgcn 3aķreii bie oerbiente SBOrbigung burcķ
ben berjeitigen Sleltermonn $errn 3^"^^^' evfa^ren. i^efeterer ķat
bie ^e»)el(fef(^en ^[ufjetd^nungen einer Dui'c^[id)t untergogen unb jur
Orientirung ūbcr einen X^)d[ ber gefc^ilberten (žreigniffe grSgtentķeite
aii0 bem ^^otijenbuclķe ber ©rogen (^ilbe bou 1783—1817 ujtb ben
fMMkn ter IHdnen Wbt eint tMotlen^lDert^e finleUnna t>on
vO goUpfetten ttorangefcķtcft ttt6 bfrfe(ben (alten n>{r e9 f& ge^
boten, bee.Ocffafferd Urtlļeit āte ben (Sļoratter ber $ebet(ft|dķen
Snfgeidķnunsen an)ufiiļren. $err Santev fprtc^t feine ^emnng
baļin an€, bag fl(ļ ^ebelcfe, toenngtetdķ tķm ^aiķrl^ettdUebe mtb
batriotifc^e ©epnnung mčļt ab3ufrrecf)en ftnb, nid^t tou feinem
$arteiftanbļ)unft ķat freiinacben fiJuneii. ^ei^elcfe ge^>iJrte naralicķ
ben ©egnern ber d^at^dpartei an, bie gegen bie angebUcļen Wt^^
br5u(^e tn ber ^ericaltung rūdfic^tdlod jļu gelbe gogen, gugteic^
aber toor er, befonberd in ber gtoeitcn $eriobc f einer ^jolitifci^en
^tf'ūti^ttit, tooĶ im ©egenfa^e Dtelen f einer (^enoffen^ bOK ter
lUber^engmig. bnrdķbTnngen, ba§ bk oon ben SItoorbem iiMein*
nene cļimiMfe ^rfaffnng in iķtm ^auptfaftorcn ^nm ®oMc
M 8e»>o^nev p cenfeririren fei unb bog mon tanar^b berfeCben
mMidļe Idtfame unb fegenbringenbe §lbanberung bome^en (diiiie
iwb siiiffe, nfi^renb ^.SRatķ unb feine Slniķ&nger ieber Siefonn
«flbl^tfb lonssn*
Digitized by Gopgle
188
S(u« CIebe ļur SSaterftabt unb ju unb grommen feitier
!Diitburgev ļabe er, U)te e@ in ben ^luf^eid^nungen ^et§t, [eine 8e«
pegniffe unb (Srfal^rungen tm 5ffentn(ļfen Sebeti ntebeifcķretben (a(īen.
3ur fc^riftttc^en S<|pirung fefner (Srinnevuitgcii mugte er fidķ Mer
frembcr ^itfe bebienen, ba er bie le|}ten Saļrjeļnte feine€ SeSenf
a(d ^(inber oerbracļt ^at <E^atafterif!rung feiner $erf9nn^«
fieit btent ber Utnftanb, bag er, obtDoķt er feined ^ugenUcļt^ beravbt
mar, feine ^rafte in ben bed ©emeinmefend fteOte unb ben
freinjittig ilbernommenen SSerpflicbtun^ien mit fold^em Sifer unb (Srnft
nacķfam, ba§ felbft feine (^ej^ner iķm bic Slnerfennung nicbt ber*
faflen fonnten. '^tv ©encialgoubcrneur ^oulucci, ber freilicķ fein
(ŠJ.finner m>ax, ift (cincg ^obeS doH.
{>eDel(fe f^Kbert in feinen ^ittķeilungen itoei ^erioben feined
Sebend, in benen er eine iRoIIe gefptelt ļat; bie erfte f&llt gr9§ten«
tļeile in bie 3eit bon 1801—1803, unb bie aīDfite nmjagt bie 3aļre
1823 nnb 1824 be« ^autuccif^en 9tegint(ntd.
3m ^nfange M ļa^tļmttttē brad^en im ^cļooSe ber ®rogen
•€^i(be, ^au)}tjdd^lic^ gtoifdļ^en ber ^letteftenbanl nnb ben ^iirgem,
in %niai ber grage, mie bie ©ecfung ber Ouartierfaffaft^ulben
betterfftefligen mdre, ļo ķeftige ©treitigfeiten au8, baf ber @ou*
berneur $err bon ^id?ter auf ber ©itbftube erfcbcinen mujte, um
bie Orbnung aufrecbt ju er^alten unb ben ©iberftanb ber ^auf*
iiianufc^aft gu brec^en. ©egenftanb beS lefeten (Streite^, ber bie
Slnn)efenķeit be^ (^ouberneurd erforberitcķ gemadbt f^attt, toar bie
^Biaffi einetf neuen Steitermcmne^ on ^teOe M auin fkatfļ^fļttm
emannten bi^ļerigen 9e(termanne« (l^rofcļoff. 8e|terer, ber ttregen
feinee 9teferat0 fiber ben Oef^iuļ ber l^leinen @ilbe oniStGcķ iļm
$ro|)of!tion ļnt 2:i(gnng ber Ouartiertaffafc^ulbcn in tnmultnarifi(er
(^ilbenberfammlung ber ^ū^e be^icķtigt n?ovben toar, ļatte bur(j^
feine <3cķi(berung beči (e^ten ^Borgange^ auf ber ©itbftube tm ^roto»
foUe bie ^iirgerfc^oft gefranft. Ž)ie (S^enugt^uung, bie bic fielteften^
banf iķr fiir bie erfaķrene iBeteibigung geroa^rte, geniigtc i^r ntcķt,
unb bet^t^alb berļagte fie auc^ bie 'Diitarbeit on ben Sffenttidjen ^n*
gelegen^eiten. i)iefe ^altuiig oer S3iirgerfcbaft fii^rt bie fdļ^on er*
tD^ni^ ^nterbention ber 9{egierung ļecbei (3. SD^ora 1802). 2)a
bie 9firgerfcf;aft erKSrte, nnr an« iļrer 9IUtte, «ib. nitlt, oie :6il(er
il61i<^ gevefen, anl ber Hetteflenbanf, bcm Xn0f4uffe ber. Wbe,
ben Slettemtann is&^ten »t moHen, fo befa^I ber 4tnf ber (iitbeftuto
antbefenbe <80ttbernenr, |)err bon ^^id^ter, ber leltefleittof, einen
^eltermann aud ber S^^^ i^^^^ 3J2itgtieber in emennen. Oanrft
tear bie 9?ube burc^aud nicbt Ķergefleflt. !!Der ©enerafgoubernettt,
gurft ®o(i^in, |aķ bie ©acķe fo ernft an, bag er unmittelbar bem
5īai)cr liber bie Slu^fc^reitungen im ©d^coge ber ®ro§en ®ilbe ©eric^^t
erftattet ie;ofort erfotgte au« ^eterSburg ein faifertic^er 53efe^l
bom 21. tD^arg 1802, bie ^auffeutc SBei^nuen, ^oUing, ^Jrage, (Slee*
niann^ ^ebelcfe unb £ūber unb bie ^cmmiffiondre dibpenūd unb
ttinter au$ ber (^iibe an^uič^ikitņ unb bem ®exičft flbergcten»
(£• lottr b«m j^oifer ondķ ķh Oķetū getornnen, iMf 1m« dscnt SlMle
ber diirgerfiļaft bie rnffif4e ^tftbleorbnnns aU ciftetto i n m^
I
— 189 —
«
U^ļA<ļnH ttDTben fel. $atte hoēf ber ftoufntaitn (Sleemoim ititi bte
ffiieber^erftettung ber ©tabtcorbnung, lote ftc jur ^eit ber @tatt*
ļatterfc^aft e^tftirte, |>ettttontrt !ŠDedļatb lieg ouc^ gu^teid^ ber
^atfer ber S3iir(^erfc&aft rrffaren, baf? er t'fjrc Sfiiif(f)f ^inpd)t(icĶ
ber 93erfQffun(ļ in ^eriictiic^tigimg ļicijen trerbc (16. ganitar 1803).
(gc^cn am 18. ļ5*f 1803 forberte im 5^amen beti !^a\\ix& ber
fianbratt? Don @{»cv§ bie ©tanbe auf, fid) barilbcr gu er*
flaren, oh fie bie aUe ^evfaffui^ beibe^alten oDcr aufgfl^oOen iDtļfcn
tDoUteti. 'jta^ '«Hefultat ber SIbfHmmung t}'t in mand^er ^infic^t
intereffant. 1>tt 9}at( erfiarte M einftintmia fār bte aUe fSn*
faffttttģ« bte ®ro6e ®Ube bagegen forberte mit iibcrtoteiļetiber Ma*
ioritat bie ©tSbteorbnung (tnit 266 jiegett 196 ©tiīnmcn). ^ie
ileinen Jtaitfleute, bie ^iir 3« ftaufmanti^gitbe fteuerten, bte 5^rdmer,
gabcn IĶier bcn 2lu8fd^tag; fle f)QiUn »on ben 266 obgegebenen
©tiīnrnen 200 aiif^iimeifen; aber auc^ bie 3)?afor?faf b?r .^aīTflcittc
erfter uiib jmeitci' ©iloe, bie frettid^ \ūč)t ja^Ircid? ^ntrcten mavcii,
ftittimte fūr bfc ^Stabtecrbnung. Die ©olbfciniiete, bie ja befannt'
iid^ aud^ ņn ®rc^en (Si(be ge^crten, njieberiim fprac^en iičļ tin*
ftimmig, 8 an ber ^aĶ, fiir bie a(te i3afafļan^ aiis.
!J)ie 5?(cine ®iltc trat breimal jufammen. €aS erftc Wlai fanb
Ivegen )]t gevinger ^etļeiliguttg feitte Stbpimmung ftatt fiatite
9Rttt toaren 164 ^titnmeii ffir bie alte mib 2 f0r bie neite S3er«
faffuitg abgegeben tooiben. 3" ber britten IBerfammIung, bic feļr
ja^Ireicļf Uļnāft mt, erftarten fič} 444 SBdrger fur bie alte SBer«
foffung, unb nur 76 33i!rger IĶatten ffir bie (Stabteorbnung geftimmt.
t'a ^,ft>ei ©taiibe, ber 9^at^ unb bic illcine f^itbr, btr ^frfilM'nng
ber (gtabtecrbnung certoorfen l^atten, fo niujte ber 5i3erjafjung nac^
bie alte gorm ber 5?eru>oUung beiBeftolten n?erben. ^Der .<?o{fer
3[teyaitber L, bie īKcd^te ber beftel^enben ®efe^e ber <gtabt oittnib,
enti<^ieb, ba^ bie aUe ^onftitution meiter ieļkl)en \olii, Itacd) befaķl
er ben fofortigen 3iif^i^nientrttt etner j^omutiffton, bie fiber bie $e^
feittgung ber ber It^erfoffuitg anlļaftettbett SRSngel itt Berotļung
treten uttb i(r i&niūtlļttn ber 92egterung toorgurteltett Iļabe* 3" biefer
Hnerbnung fa^ ber iJaifer fic^ burd^ ben Umftonb beranloft, ba§
bicle SBfirger ffir bie oftc SSerfaffung iti ber 5Borattdfe|ung, bag bie*
felbe tn 3"^""f* ^'"^^ S^efovm unter^pgen toerbe, gefttnimt ^atteti.
jDie aii? tcn bvei ^^tanbcri gebilbete .^pmtnifflon BeBuf^ ^In^avbeitung
tme^ 9\efcrmptane^ ber rigiftļ^en iBcrfaffuncj bccntrtc iluc itmfang*
reidjen ?lrbeiten fc^on im geSrnnr 1805 unb fanbte i^re emgeĶenben
33orfc^(aļļe uač) ^etev^bnr^, tt)o fie oBer ad acta p^tUc\t iDurben.
(g« blieb aljo in S^iga beim SlUen. gur 9?eguUrung bckj Ouartier*
iDefettd unb ber Sinonjen ber Duartierfaffe, beren ©cbutben ben
ffiilog iVL beit ^treitigteitett itnter ber Siirgerfdķaft Kroger ®Ube
gege^en Httes, ernannte ber ftaifer glet4fat(0 eine i?ommiffloit> bie
i^re %rbeiten ia07 abfdķfcļ. ^er Buflotib ber ftaffe inbef, w
Witt "i*t unterraffen, an biefer ©tetfc barauf ^{njuttjfifen, bof
in bemfelben 3a^re, 1802, au* in ^reifen ber li^tantifctrn mttničļaft ber
ii<i^ SSiebcreinf&tirung ber ©tatt^alterftļiaft^&errajTung laut n>urbe.
Digitized by Google
— 190 —
bif iii ben fetteti Sairett gvoge Sotbentngen geflelit «NRtia vlib hi
«UMiet SuTunft iit Šolge ber beftanblgfn 2:rit|)^eRbitr(ļ)(M 1104
iDdtere %n\pt&4^t gefiteat tDnben fottieti, €ffu(t ftiiie vefeiillite
ScvBefferung.
9{i(jķt iinter gfinfiigen ETufpicien ļatte ^eDeMe feine pofitif^e
(Sarriere eri^ffnet. Slud ber ^(irgerfd^aft mv er audgeftļloffen imb
con bem ^?a(ļ{ftrat, ber i^m n'i6)t fel^r getoogen toar, ^afte er toegf»
Suēfletaffen^^eit, Uiiiļe^ovfam, tt>efleu unftatt^aftcr ?InmQ§iinflert unb
^erfilļrung ber ii&rigeu ^iirger aļnUcļ^em Zitiben feine gelinbe
@trafe }u ertoarten.
IDer 33ertreter ber ©taatSregierunfl aber, ber ©cneratgouoerncur
gārft ©oUfein, nūķn f\č) ber ^Infleflagten an unb ertotrfte belm
5?aifer Stejanber I., al« ber[etbe im gni^ia^r 1802 in JRtga an*
toefcnb toav, bic 9^ieberbru({unu be« geaen ļ)ebe((fc unb feine
Seibenggefaķrteti eingeleitcten ^roceffeg. mt ber (Srjaļtuna biefer
Sorgange fc^ttegt bie erfte $er{obe feinet p9M\čļtn Otrffbniļfe.
3n ber mtittn $eriobe, s^ei Saļr^e^nte fpater, erfaļrt cr
gleidļfallg bie dunft beg (Setteralgouoerneurg, beg ftar^nig fanlitecĻ
btegmat aber in einer SSeife, bag er fe(bp ftdķ um feimn 9(ttf Be«
fargt augern inug; aBer au^ ļier entf^Uegt er ļičf, toit er fetbfi
9eri»orlķebt, ničit um augerer unb materietter i8ortļei(e toltlen, fon<
bern nur getrieben con bem (^trcben, ber S3aterftabt ju nfl^cn, an
ber bon bem ©eneratgoiicerncur anjļeorbneten Slrbelt ber Slufbedung
bon ^dngetn in ber ftabtifci^en ^erfaffung unb SBerkoaltung unb
ber 53efeltigung ber Uebelftanbc t^^elfjune^men.
Ueber biefe jn^eite $ertobe mdc^te ic^, koenn ^ii itnb SRuge
f\Č) finben, ein aiibered Tlal 3ķnen bericķteii.
(Sorgetragen auf ber St^ung ber ©efeflfctiaft filr @cf<^i(^te unb aUert&ttml»
fttnbc ber Of)fefproi[>ini{n 9tu^lanb^ am 13. ©eptembei unb am ll.Oftober 1895.)
91 0 t i } e n.
5luf ber au6erorbcntti(ļen 33erfamm(un0 M 8(ugfdķuffc« be«
JRIgaer Settifc^en 33crein5 tourbe ber SSorftanb fur« taufenbe Sa^t
getoa^lt, toobei bie Slcmter toie fotgt bert^citt tourben: ļJrafeg: gr.
Orogtoatb; 95{ce^rafe«: 3. gafbin; OefonomicbertoaUcr: ^. ©rflnu^^);
@e!tetar: Ofoling; SMitglieberfontroleur: ^, Og; 35orfīe^er be«
^ergniigungdlommiffton: 91. jI)ombron)df^; 93orfteķer ber ^augfom*
mifpon: «Irtļitert $t. feļffc^en; ^ucļ^alter: St, 3elming.
!Dpm 78, 3a^re3beridļ>t bed grauenbereind ju 9^iga finb nad^*
flelļenbe ^aten p entnelļmen: (šg n)urbe eiue (Sinnaīķme bon 4507
ĪHm. 79 ūop. ev^itU, tpoju no(f^ ®ef(jķenle im )IBevtļe ti0tt 125 9tb(n.
fonieit* (Sinen ^utoadļg ļat ba9 ftapital er^often bnv^ 2 (et^ttoidige
Oerffignngen, kbem aug bem if^adķtag beg Oberfcļenfg Sltfreb
©rote bem SSerein ffir bie iD^arienfdķttU unb 9Xarten«QillN4ranftatt
jļe .1000 mi sufte(en unb grau 9}atļgļerr j^t^mmeC ym 8eften
ber QrUfabetļf4ule 1000 mu oermaAte. «n 11. gebnigr 1896
Digitized by Google
iDUrbe ba# SOiSlļrtge 8efteļen ber iDtarieiS'ftteinfittber't^etoalļTatiftatt
In bem neuen (fec^ut^oufe m ^as^n^^^fg „^fnrietten« trtibenlim"
feterlicķ begangen. liem 55erjeic(>ni§ bfr bom SJerefn ge^rfitibeteii
unb unter^attenen Sfnftatten ift )u entneļmen, bag bie Žlifabet^'
Wur< 97 ©cJiHcrinnen, bic ©atfetianftaft 8 SSgHnge, bie imarlen-
S(ein!inber«SetDa(ranfta{t auf ^agendļof 52fttnber unb bie ^arien«
((ļure auf fiagen«ļof 40 @(^a(erianen aSļlte. 3n bem ^nftitnt
ber Sreif^flict Miiibc 44 ont ber 9{(irlfn«ftfeiiifiiiber»9cl»aļranf}alf
esHa^cimr Ofttbcm bte flRSgthHctt be* 64iilMn(i^« fleMem VM
bem Aa|fftiMr(4(a8 ifl etft4t(i(ļ^ lMi| bift Sinnoļmen bei cfaM»
@a(bo bom borigen ^alķre im Settage bim 2131 9{S(n. 73 j^oļ). im
«anjen 17090 mi 73 5Jo^ betrugen, tuSĶrenb ^čļ bfc «u^goben
auf 15921 mhl 47 i^op. fteaten. (gd berblieb fomit ein edbo
Don 1169 min. 26 top. 1)a« ©efammtbermSflen bc« 95ereijt«
infl. feiner Slnftoltctt bctrug om 13. ^anuar 1896 78946 mi
S Stop. (šd Iķaben ^aj^redunterftfibungen 105 ^erfonen mit 3896
Mn, unb einmalige (S^oben 42 $erfonen mit 481 92b(n. erl^alten.
!Der ^er{(ļt bed ISc^rftanbee ber ©efeOfc^aft Seigaftļ^er ftinber*
«f!^te „5hibbeti" fflr bae 3a^fr 1895 fonftotirt, baS im Saufe beē
genannten 3a^re« 134 5Jinber cerpflefit tourben, bon benen 8!2 neu
eingetreten flub; nadķ ben i^onfefnonen bertļeiUen ficķ bie ftinbev
fp{genberma§en:
Wm{j(ļ*īatfļ0\^č^tx i^onfeffion ...... 17 ^
Om Saufe bcf Salļred fdķieben 88 i^inber an$, ivm 1. 3<ntu(iY
1896 Derblieben mitbtn 46. ®efammtaaļl ber ftinber I> fi<!ķ
bei 9623 iCerpflegung^tagen fofgenbermagen nac^ bcmSlIter gruppiren:
j^inber bon 4 SKonaten h\M |tt cinem Oats • 931 j^age.
ŽBon 1 bie 2 ^o^ren ♦ 2082
93on 2 bi« 4 ^a^ren 6610 ^
T>9x fanitSre S^f^^n^ StUinen toat im ©an^en befriebfgenb.
T)ie 53eauffi(ļitigung berfelben tourbe bon ber Snftalteleiterin au«*
itūbt, ber 45 im i^aufe M ^a^te^ beiourirenbe !I)amen gur ®eite
flattben. S3ad bie Hn^aļl ber ^itgtieber betrifft, fo ift biefetbe im
bctfIofTenen 3a(re ni^t uiibfbfilcnb geUNMļfen; eē finb ^imuge*
rMDinen: 5 UUtMnfiič^t, 37 aMbe (18d4 97, (Snbe 1885 134),
139 SdTbcvev (100 im )i$oviaļre^ 229 im ^eri^tefaļre). !Die (Bn*
naļmen unb Sudgaben bed SBereind^ bet fLč^ bereiU ein j^obital bon
2505 min. erfpart ī)ai, bdandrten pro 1895 mit 8639 min. 61
ifop,^ bet einem @a(bo bon 96 92b(n. 'Die am 9. 9pri( 1895 ftatt'
ge^abte @enera(t>erfammlung kDaļtte: 1) )u ^orftanbegtiebera: ®e«
ļcimratlķ bon 8rabife, (^eneralin Don ^^orgoli, grau Stieben^ritķter
Žf^oufdļanefi, 3rau ^fabemifer @c^eet unb ^errn "^ireftor ^ernen;
)ii beren @upp(eanten: grau ^opom, grau t>on Sc^ettfcļin, ^mt
Obert>aftor ^eder unb Dr. Slumenbadķ; 2) gu (SUebern ber tte»
bif4^ortļobo(cv. Itonfeffioii •
tftg^Mgc ........
(SbangeIif(ļ«Ittt|(ttiMinr ftottf(f|ibii
Weformirtc
4S Itinbev
Digitized by Gopgle
— 193 —
tjtfton«fommifPon: bie ^erren 2Kerfutjeto, H. »on ifufiet unb Jfcnfut
@taat9rat]ķ ^eUrnann unb Dr. ©c^ntibt. ber golge ķaben
bte SBorftonbdglieber bie gunftionen fo(genbrrma§en unter etnanbec
bertļettt: ^um ^rafei i|i (S)e^eimrat^ bon ^rabfe emii^tt, toelcļer
ļuglei^ seitioeilid bif Mr€tM))fIid^tm (Kcvnaļm; ^ut <l^€ļi(flii bei
|^&{e« grau 9nietaUn b^n SRorgoti unb inm Itaffircr Zi*
Htn SKontag ben 1. 9)>T{t Beghig ber O6eifBmf|»0lib(iit bet
8luf ber @ifeung be« Sf^aturforfc^er^SCerein^ am 332Dntag bcn
1. Spril fprac^en ©err Dr. !Do§: „UeBer einige IJont^blten ber
Upigebung ^'iga«" unb fierr Dr. med. JHi?tt)ofdķ: ^Ueber 53ar*
tiiercļen", unb ^err Obertelķrer ļ3f!aum gab ^emerfungen ^um
SS?ntgenf4ien ^jcperlineiit.
3m S^edbnift^en S5crein, auf ber @ifeung am T)tn«tag ben
2. 2l^)rit, f|)ra^ .f)err ^rofeffor ©lafcnapp: „Ucber einiac SD^et^oben
ber quatititatit)en ^ufetbeftimmung unb . bie amtUcķe kontrole bcl
gufelge^ialted t>on ©prlten in Sittltanb.*' •
9Im 9}?ittn3C(i& ben 3. npt\{ gab ber ^^(abierbirtuofe ^ofef $o[*
maņn Jm ©aale bed ©eioerbebereind ein |tt>etted j^on^ert.
9luf ber <Si|ung ber ©efeHf^aft ļ»raftif(jļier 9er)te am 9Rttttoo(!^
bcn 3. aprit gab ^err Dr. 2:re^mann !Demonftrationen, $crr Dr.
Šieriķuff lieferte etnen: ^afuifttfcļen ^eitrag iiber bie ^egiebungen
M Oefobļaguēcarcinomd gur Slorta, unb. {^cn i>r.'.l). iticflbenec
\ptūān „\Xtba bad <2ttocj>ibeaQaxco»u" . .
3m ©tabtsJ^eatet fonb am X)onner«ta8 ben 4* fUpvil ba« ĪIU
fdķtebSbenePa be^ $errn ffiil^elm 8ei^er ftatt, ber mčf eOia^rtget
^ūlķnenlaufbaļn in ben SRu^tanb trat; (9 gcfoiigte 3«r lapļroiig
bie £)|)erette: »0(4)ļettd in ber UotertoeU."
. tttf Vem SiftirthraBettb im OdpccBeb^rin am fiimi^eriKaft ben
^ tl4>t{I iptū^ ļ^tvc ®reaor b. ^toft^ftergelC ūUt; «Den Vlx^xm
be« MbtDWW<»(*fttl*w mdtbftanbeē/ .
•'•**» . . ,
Mttd beit Air^eugeineiiitieu.
, 0(tt{>lt.: 9bboIf ateraniler 3){etrict. Stati SS<((etm ^ermann 8r(mi#.
£pm>lt.: ntfreb 9iobert ^ņgo ge^crabīnb. Srt^nr Suanfl 30(000
SSeif^eL S^obetfib 9l{((aib ^anl m<b. 9l<f0tAi 3o^n Sbalberi itnH.
^anā Sotbemar tuberg. ©enta (Jlife Stirna ». OTenbc, ®erilnb WMr
SRor^ ». SKenbc unb ^tl^a anna ^ftanie ^enbr, ^Driaingc.
3afoM*Jt.: SRat^ gonnv BilHnttne jiret^enber^. (Sugenie 3e|«nn«
JUcemami. |>clene (Stifabet^ Aabafatf. ^orie SBtl^rlmine ftdnn. Sbuarb
Digitized by Google
i ' >
— 198
tretfliiu ^ttfabil^ 3«^iunia JUar<i Aiiļ^iiffli« ObHoi* In^ici ^mf, . tefine
etnmfe. r- . r
Of9lin. f>einn(^ Sbolp^ jMnfKer. Sil^efm (Sbnarb Sunturin. C^mma
Variē 2>orot|ra JMinin. tlfMtte dtama diMMi. DM» Kat^H^ Aoglc.
jtart ^ebri(( 9tutrnt^a(.
3i»%aiiiii#«JI« : OtfVMiIb Srnolb Sorft^aļ. £lara Aiimeiiterg. ieliņa
Sngītflf 8ravfrt. SiOc Slnranbrt 9rccb«. 3«N.IMliMr dritBOieriL
Ctgar Srnolt Slfontf j^ni^min. 3a^n Soltcmar «knoneil. ^tieba dtifabrt^
dmUit Sappufe. XMnflba Sintonie (Smma jUtflt' SiCMnb» ,3f4o^
Stl^edn ^)mmann. t>oxt drvalt, ginbling.
fiRaftin*'^.: SifetU (EniiUe !llu>ine 2>{e)ii(inn. ««Dl ftuguft Sirinbolb
Sdgm «Ifreķ ao^aini 3(lnM^« Olga 8aiiiff«» 3anitf OH^M*
9$auI4.<^: ^ubmig Ooftemar 97fnber. Hnfj0t Slt'ne dicbenbrrg.
9{troIa{ |)fibncb. »Iibe @poni. ttmittc 97«tie O^^AļM. jaRartr Ccontiiie
Stutfr. ^ouline Slnbrrfo^n.
9ltf9tm* St.i armiba Hugn^e 918» ®xahbU. HmaUr ^rjl^a $B(if4.
8ricbr<4^ Sil^cdn Mivfg 377fbnert. . .. .
<|><trl« II. ITDnie.ft. : ©im. ļfontrotbeamter ^ric^nt^ SStl^flm ©onimIt|
mtt ^ataUt Utrifc f)o^n. Jopfcrgfffa 3o(>ann Sari SRobert 3uf(bflf»i& mit
SUfabetb ^i^^elfobn. Saufmann Stari ©utbo ^riebric^ ^aUtd mtt V?aTtba
IRifuUn. fteancr ^rtebviiļ» Idilbclm ^ebrftna mū «mi« VcOi^r. 4!anbmicil|
|>elnTi(^ ?fopi?Ib ©cbonfctbt mit Olga Hnna SOBil^elmuie )ļ4rflrin. ©famter
ber SRtgafctien etabt'Sparfaffe d^tc^arb griebrif^ Šii^rbn ^o^anii StKIPfnbt
mit (Sdcilie Ol^a (Jmmelinc Sccfcr.
SatohU^^t bantmcīUi Sbuarb 3uliu0 92cp mit IRartH ^{t^UtoiM.
fkvtniMa JMUfc fBtfnB'Seealajil «It -fl^t^tlbe 3u{ie ©c^refler.
@(bIoffer 3u(iii4 8w|M mit M(t Siaika. iiMcf ac|i«k t«ct Mit
SSabteet Straftin.
3efu6>ft.: ©(biofTer 3obann Sb^obot Steiffon mtt (£bnfHn< (Sbartotte
IKeifclburg. ©tcinbrud» Otto Kpping mtt SJIatie Ulrife Setoiļ^. Slrbtitcr
9tlit OtanīNrg mit 2>e|rr IRcitr.
39baiiitM«J^.t Itcttciif^iiiiib |lfcya«bcr 6i^anff9 (@i^inuinot»ff9) Mit
D^arie 9?atbilbe (Sfgcr. itutfcber Slnbrei Sbboltn mit Hnna ^elene @opbie
Sf^rfin. tifdbUr ļjcinritb Sbnftof 9?ufffr mtt @be 3»fiaatt, gcb. ©(^utmetftcr.
^crmann jtacl Stopo^ mit (Soa j^urianb. ^ifenbrebec and Sebrftn mit ^ibbc
«ronfr. SabflfMMer Siftcfod 3(^q& 8eefni mit «ntimte (Etifabdl Scimec
SRafībinifi 3obann ftugafl geKbinanb 9leulanb mit Ol^a dmiUc SRcper. ©c^ub-
nacber aieronbfr ®eorg 9ngnfl Srrbbf mit ftngdita Scctbng. 6olbat itnfbf
@tttbteiann mit 3lnncttc ^arie (Stvertb.
fyravtiii«ai«: Babītfatbciter JTabrtitf Sitiii mtt tamiķķ (Sķimann.
tuMMiikt IlMdfi mt^ iMOKc 9obfiiu
Icitlitatif'jr. : Srodto S)aDib (E^ib 8etneeN mtt (Emma lDon»l|ca
ifiiiiie. e^lpf cf VttatUn Oilrt^ Ottmcr Mit Cm 9ķaUtU ^fonp 8e|cfnig.
Va«I#>ll^t Mīliet 9iitv 9VMn Mii 3"^U 2>rc{ra. Itiitfitrr Vogņ^
^cbrlon« mii Snno 9WotbtIbc 2)flube. «rbeitcr 3abni« ©fltin mit «nna «ar»
Imc StfiOcn Ša^rifoibfiter fBiiiķitm mit OttUte i^aroUne Samitiie.
Digitized by Gopgle
— 104 —
fSt^tabtm.
9tttUSt.: Otto Kari (fbnatb ^anffe, 75 3. (S(fa 3oĻanna taroUnt
«ifolot, 13 3.
Dom<Jr.: itauftnann Sbuart ^eindi^ Saļ^rl, 24 % Subivig !l(rranb(r
IBicberg, im 11. 97. fliMai Sincenttud ftlcraobrr SVarrau, im 3. 3.
3aMisil.: Seno. gran Ohnfi Clfricbe »on Orlottffp, geb. t>oti Om'
notoffv, 61 3. (E^rm. difrnba^nbramtfr @rorg 3Bi(^e(in e<tr5bfr, 59 3.
9ertrii»>jr.s 9Bafter ^r(i»in, 69 3. 9dtt(|anneiflrT Stobrrt @eorg £of(^,
im 47. 3. iTart SBalbcmaT 3abii ^aftit, im 2. 3.
5rf n«>ir. : !(nna Hlice ititi^, im 2. 3. 9?t(ba Vtt\čļaf, 6 9?. ®Teet(
60!, 0rb. ©oTbanb, im 36. 3. ^ Wattl)&is$vetbc0rdbnf#t 9cm 3.
bi0 gnm 10. 3uni 22 Serflorbenr.
3ol|«nnf«s|r. t arbfitet 97ar1{n et(bcr(, 68 3. Ofga 97aric leii^'
mdnn, 5 3. Z^ntnelba 9ntoiiie dmma 9DBbf{t 6 X. 97irf( 3arobfobtt, im
4. 3. 3a^n fBoIbrmar Uitūtnttt, i Vi. 97arie t>ūttntx, ath. &wixQiU,
80 3. (Emma Stilba (Emr^nc ^iatpoccf, 3 IR. SDeginr 8cfffr, im 2. 3-
g)rartitt«>ir.t iVarie 3o^anna D^ottf, 30 3. SitUoe 2>o(Tr ^ubļcM
74 3* itait Sugnfi Stiin^olb Sagncr, 12 $>einriit Silbflm 1Rai^\f{n,
im 2. 3. 3f^fab fRanoai, 3 3. ?i^bc (Emilic Waric @toff<rt, im 7. !».
Cmilic 2)oroibea Ol0a xf(tarftt^, 2 W. 3obann @ibor Storofom, im 2. 3-
Briebrii^ 3^(<)nn STaanber ļtdul im 8. 3. Qert^a i^at^artna ^Rūīltx, im 7. 3.
IritiitaH^tjr.: 97ife( 5^a(ptn0, 26 3. ^cter 3o(ann fluning, 19 3.
9nna 9(n>ine (Emilie itru^^momir 11 9t
4>auU«jr.t Otto Sern^arb Damberg, im 2. 3. 9nna VlūUn, 44 3.
SBiiraa «H>irc Ofer, 1 3« 3nbrif »ufrHi<J, 46 3. «arlcrnc ehobcU, 72 3.
3uU( S^at^ilbf 3eannctte 3flrerntf, 21 3. SBoIbtmar Slnranber 3iirden^, 6 S.
9tarftt«»9lrmtHntd)(of: 00m 3. bid jum 10. 3uni 8 Serftorbenr.
Kcfonn» H.: ^rAuIein 3ba ^anline ^tUna ^tn, 44 3.
tiber bie tu ber 3ett t>om 2, btd )um 8. ^uni 1896 regirtrtrten
3nfefttoii«franflķeiteit tn 9tiga.
rrfranftcn an:
-i
»< • •
•* ai
0 0
e 0 S
ss A
ļufammrn
*erf.
mnl.
toil
1 l><.
j
Tjphus abdomiDal. • . .
Djeenterie . . . 4 ' . .
Scarlatioa . . . 'ii^'i- . .
MorbilU . J- V- .
DiphtheritiB vera '-'i-'i *
Tnssis coDvnlsiva J 1'
2
3
1
1
3
3
■'.IL
2
3
8
5
4
2
2
1
2
1
4
4
6
4
1
2
7
9
6
1
5
6
13
13
6
1
jiufammen
1 5 1
» 1 J^2. 1
5
3 l
18 |26
44
3m ftnftragf Icr lilcrArifit-praMfAe» 9flrofr)»crbinbiiitQ ķttmfm'^^
. . »on flrtint $oclcbau fir ben Stebafteor.
' • .1'.. . ■ • > . .; .:.
■'i. >' iii.i :. ... I..,,;,.
Digitized by Google
9ligiif4e
StabtHatter.
^t* 25* ^onnrcMa^ ben 20. ^mu 1896.
(89* 3«tviiaii§0
lBdiļcnta(^ 1 mal. — ^reitf in Stifia (a^i^ 2 wU Bufenbun^ 2mi.
50 itoy.i &aIb(a^rU(( 1 mUļ mit Bufcnbung 1 mi 35 jTtfp.; fl^cr bic ^ofl
ttefeer Hmke.
SBon (5. 3??eHifl.
53ei ben (i^aftmdķlcrn in frii^ercn ^aljvl)imbcvteu fpictte cine
ničļt unbebeutenbe 9?cUe bie ^rube, bie man mit ilonteft iben»
tificireu |)flegt. Srube ^eigt eigentlicļ (šJetDiir^, unb toit gel^en,
MmMM fflr bie Celten Sai^rļuitberte, in beneti Sttn^t auf bcn 2:afelti
ber S^maKfenbeii ficiļ be^auptete, nic^t ittt, loenīt idIt annrl^eii, baf
tion mit biefem IDcflert eitt gcmiirited 3u(!erprapavat meint, u>ie toiv
an einem foltķen aud ber ^eriiļmteit S^onbitorei M ^evvit 5^roepf(^ auf
ben 0efteffen bed fiinfiigidļvtgen ©tiftungdtaged uiiferev (^efeUfcķaft
Uū9 beiectivcn fcnnten. !Diefen Sl^aroftcr ^at bie ^rubc aber nid^t
Immer befeffen; im 2Kitte(aUer bientc fte bi8iDei(en bci geftUcķfeiten
unb ©elagen ald ^^ei^mittel )um !^rinfen obci* abev naķ\\ unter
beti (^enulmitteln eine d^ulicķe v^tetlung ein, iDte l^eut^utage ber
lobad. !l)ie ©aftcreien auf bem D2euen $aufe ^atten eine getoiffe
SerflļmtlķeU eriangt; ge^rten bocļ bie Ū}{itg(ieber ber Idblic^en
CEompagnte bev ^iļvmitn^vķtn in getoiffcm ^inn ^ur jeanesse
dor^i ba6er tpirb iļiieii )9o|( <i0e« ba0^ »a0 jum bevfeinettett
ScBenfgctittffe geļdrt, Befamtt fletpefen fetn. Wn ttfiiķermitttoociķe
tvurbe ttftdķ be» Zonķt auf bem iReuen ^aufe jtrube geretcļt „Dat
U brogen engeber unb mufcļaten, in e^n grot bat gefneben, tn
fott gcled^t; be olbefle femener breciķt bat bat mJ;t bem frube, uube
be be^ben fc^affer bvegen be tortt;f^en unbe gan iip bei^ben fl^ben
hi) m, unbe fe gan erften bor ben olberman, benne bor be broutoen
unbe juncffroumen" ^ngttjev unb 3}iu«fat bie ^al^ eingemac^t,
U)irb ^ier aden, aucļ^ grauen unb ^ungfern, geretcļt. i^acķbem ber
Olberman eine furje Snfpracļe ge|alten ^atte, tpirb totebet ftrube
ongd^teii; Jo bre^t be ļuugefte femener bat fmībt u|) enen fntbcren
f#9tt9er ļVr&fentirteiler) nnbe be beļben fcļaffer be t^vtļ^ft^en, fo
Hri^ligefiļe^ unbe bt^t faf bvefļe f^n ' mt «.brof^e" be«
ļfi^net man ein (0ett»ar)pr&))arat, boa onf &tin abgeioflen toar*
^) t>it niebetbrutfi^en SeleoftfUen entfiammen ber ^^finac^^t^orbnung bet
6<ļtt»arsen ^Supter m9t Berat. 9* Mlba nnb «. SVett{0: e^tantn
bn iMUit attb Oftben ber etobC «l^a m mi, «r. 113.
Digitized by Gopgle
— 196 —
^ūč) ciniflcn 3:an,5tpiiren trivfc tricbcr .^rube prcifcntirt. „©o g^fft
mcn to ben boibcn male frul^^ «mmc to, atfe tcr^eu fte(dļ>en na
ber fultJcn a^l;fc, itnbe f^n ļ.mrabt^«fcni," b. i. ofrifanifc^er ^feffet.
2lm greitag, toann bev iHatķ C^aflc ift, mirb 4 2)?at imbe
geveicķt, „umme bat gantfe ķug be tD^fe ķt^i* bon alben; to brm
cvften, tprit bem erfamen robe 2 offte 3 mael gefcļeii^et ie, fo fal
meii itmme geoen iti tloe» gtoten bormStbeii baten, in foU gtltiķ,
ittttff(!(^ateti ttttbe (ttgebev. jbat ene bat fal bregen be otbertnan inļft
cner benel^ben btoelen ater fl^nett ļatdg; bļ^ em folen gan fļne
bet^ben Bl^ftttere, ien}eltf ntl^t encv tortļ^ft^ett, unbe be fa( gan erften
ber ben ertfebaget, bcvflcrineftere unbe vabt^eren unbe fo up be rege
balc (ancĶ bat Ijug. i)e borgefeten olberman fal bregen bat auber
bat; em folen gan be bct;ben baftelabenbe^fc^affer, jemelif ml^t
ener tort^ft^en, unbe beffe borgefeten otberman fal erften gan bor
ben olberman bam grdcu g^lbeftouen unbe be olbcfteu unbe ben int
bener lacķ unbe ben bort lan! bat ķug unb ben up be pķperbani
bor be fpettube."
9)a^bem }u ^xen he» 9}at(« eitt SKuFtfftflif aufgefSļtt ttnb
2 ober 3 9Ral gef<ļetifet ift, w\xh auf ftlberneti frSfenttrteflent
^broff^e" unb barauf, nad^bem neieber gu^et ober brei tnot gefčļrnlet
Worbcn ift, auf fUbernen "^rafentirtellern ^arabie^ifcrn geretdķt, bann
trfnfen ber Olbermann, bie ^eifi^er unb «Sci^affer ben 9?at^«^erren
„^ebe^(ten" ^u, Jc tange a(fe fe fl;tten ©iUen, unbe beffen abentaberļal
be olberman mi;t fi;nen olbeftcn ben erfamen vabc benen fdķencfen."
?lu« bem Slngefii^rten fc^eint l?erborjiUy]eķcn, bag ķier unter
^lube tDoļ/l etmad ^ubered aU (^onfeft tu unferem <^inne
toerfte^en ift.
(Vorgrtragen auf ber 6i<Mntg ber ^SefcKfiiH^ fir 0efl^ib<e unb Ifleri^itttl*
lunbc ber OflfecvvobUiftcii Siiiflaiibi m 10. 3aiiiuic 1896.)
% 0 1 1 e n.
•^ie giJiga^borftabtifd^e ©cfellfc^aft gegcnfcitiger 33erfi(iķerung
ben G^cbauben gegen geuer ķielt im oberen <3aalc ber ©t. 3o^«»nni8*
©ilbe am Brcitag ben 5. 2lpril iķre (J^eneralberfammlung ah, bic
»om ^rafee ber itBermaltiing, 3!. T). S^ruftalett), erpffnet njurbe. 3"^"
SBorfi^enben tourbe per 2lfflamation .f)err ©tabtratķ ^o\ļi\ b. "ļJanbcr
crtod^lt. ?Wa^bem auf ^orļcĻlag be« 33orfiļ}enbcn blc ^ttttn 3).
!07et!ulien), cand. jnr. 9. b. ^evīfļolķ utib ®. H. «otniCoio )itr
Utiterjeidķnung be9 ¥v«to!ott6 erbetett tDorbeti īDorett, loitrbe ber
lRcd^etif(^aft«betl#t ffir \>a» Sa^r 1896 berlefen. Hue biefem Ū?e^en*
frfjaftsberid^t ift ju entnel^men : bie 53ranbfc!baben ^aben fidķ im 3^^^^^
1895 auf 51 belaufen (1894: 33) unb eine ^utfcbabigung bon 16946
min, (1894: 10769 9ibl.) beanfprudjt. ^er S3erri*erun0«beftanb
betrug ju Snbe ^ejember 1895: 19413749 9?bl., gegen 18657906
5Rbl. ultimo ^Dejember 1864; cg Ķat \\č) fomit ber Sert^ ber ber*
fic^erten Ommobilien um 755843 m. geftcigert. 2ln bem JBerfid^c*
runfl«beftanbe »on 19413749 9ibln. partici^iren9?iga nebft^atrimoniaU
gebiet mit 16368940 9{b(n. unb bie <&tabtgater mit 1209181 9thtn.;
Digitized by Google
— 197 —
bie fibrtgfn ©ummen MŪ^eiUn fičf oiif bie ©tabte ®alf, SBetro,
2emfal, SSJenbfii, ^ernait, SBolinor, ©dļ^locf, 9lven«burj^ iinb geOin.
2)ie (Sinno^men ttjiefen im 3af?rc 1895: 198934 9?bl. 34 l^op. a«f
(1894 : 266815 mi 28^op.); barunter ^Jramieii 55402 m 48 5fop,
3u(cl>lafl fi'lv ^ren«abflabeii 14328 9^61. 54 ūop., 9ienten 21989 9^61.
14 S(op. n. f. m, 'Die «ufi^aben bctrugcn 15849(J dlhl 8 kop.
(1894: 221122 y?b(. 16 ūop.); baviiiitcv Slren^ab^abcii 14328 m
54 Stop., ®efļūU ber 10 Sl5erluaUun^«ālicbcr GlOO mi, ber 9 ^Igenteu
818 mi 75 IJop. unb ber 5 S3camtcu 4700 mi, 4)ci|tcUuiig »ou
aiod SSoffmefMoivd Seueddfcļgtoetfeii auf {lagendtog l&OO
€te(b0imrtrag iitm 1. donnat 1896: 767 mi 78 ftop. n. f. lo. (S«
ergtebt ftciķ fomit ein Steingekoinn bon 40438 9?blm 26 ITo^ (1^:
45693 $Kbl. 12 ^op.)/ bem 9?eferbefaļ)itQ( jugcfc^lartcn toorben ift
$)a« 9?eferbefQ|)ital bctrug ult. 3)e3enibcr 1895: 4S3938 mu !5)en
©cķlug brv ^raflcScrbnunfļ bilbctcn bic iBof^fcn. (ifi tourbcn loieber*
geiua^t i»i C^licbcrn bcv SBcviDaUung auf 3 3aķrc bic ^crrcn: Sl.
S^niftalcm, D. b. 33oettic^cr unb B". ^Bcviicr; \nm ©tetibcrtvctcr ber
^emattunflSfllieber i^crb. 3}iit(d?fc; jii īKcbibeiitcn bie f>erren:
3*?ec^^t«amDQU i)^cbcvt i^aiim, (5. ®. Don (Beiiflbufc^ unb ū. UUavggraf.
3u ©liebern ber !^orberatļung@fomnii[fion lourben n^iebergetoaķlt
bfe ^men: ^tototvatļ 0* $anber, ®. ftomiloto unb Dr. 91.
¥(ate0, uiib ntītfletoS^U @tabt«evortacter iing, 9)?finbeL
Wat @ontui(eiib ben 6. Slprtl tDutbe iim 7 HBettb^ bie
JDfltia«8JoPrii(fe bem SSerfc^r ilbergeben.
5)er @angerfrei« beranftaltete om ©onnabenb ben 6. Hpril tm
@aale bed (^eu>erbet>ercin9 etne nmfifaUfct^«bet(aniatorif(^e ^benb<
uitterļaltung mit nad^fclgcnbem Zūuļ
X)er Ovc^efteroerein „^armonic" gab am @onnabenb ben
6. ^Ipvi( im ģaa(e bc^ isK^oļrmannfcļen $arf« eine mufifalifciķe
©oiree mit nac^folgcnbem STang.
^Die II. 9Jigaer ©par* unb SBorfc%u6*®cfcUf4aft I)iett ©onn*
tag, ben 7. 9)>vU, i^re (e^te ^enevaloerfammlung o(d fotcĻe ab,
ba fie aU „tib(ftiibt(4er gegenfeitiger l^rebitbercin^ bom gitian}"
mhiiMuin BcfiSHgt ibotben ift itnb balb iļve ectoeiterte Stt&tigteit
beginnen rcirb. Ž)em JRec^enfd^aft «beriet flfeer baS abgelaufene
3Q^r gufolge l^ot bic ©cfellfc^aft einen Umfa^j bon 3817979 5Rbtn.
65 ^op. ge^obt. Dafi 3)?it9lieberfonto »ergr8§ei'te fic^ im Saufe
be8 3aķre« iim 9017 mi 82 ūop., fo bag eS jum 1. 3anuar 1896
bie @umme bon 91661 miu. 22 9:op. repvafcntirte. "^ū^ Depo^
fitenfonto berme^rte fid^ im ?aufe bee ©efc^aftsjal^vefi um 828419
mi 40 ^op. unb betrug am 1. 3anuav 1896, nac^ Slbgug ber
jiiriirfgega^tten ©ummen bon 558562 5Kbln. 17 ^op., 888205 mi
6 Aop. %n !ī)arleļen gcgen Unterpfanb ķattc bie ©efellf^aft am
1. Oanuot 1895 587480 mi berabfolgt. 3m $aufe M ^(i\)xc9
faimti ļingu 502817 IRbU 63 Sttp., fo bafi mčf 3urfl(fiaļlung boti
316719 mtn. bad t)aT(e]ķenfoiito gegen Untev^fanb am 1. Sonitar e.
773578 9tbl 63 Stop. betrng. ^n ^arteļen gegen ^aution toareti
im bergangftifii ^a^rc 147340 mi bcran«gabt n)orben; mČ} 3"^
vflcCi^lung bon 86708 92b(n. 58 Stop. beUītfl bad ^arUļetifoiUo
Digitized by Google
gegen (Sautiofi m 1. ^annav c. 209096 fHhl 42 9op. «it lteiit«
fieioinīt tļat bie (S^efeUfdķaft itn Derfiofffneii 3a^re 23413 ML 45
^cp. erjielt. (r)ad 9leferDefapitaI ift im bergongeiiett 3<t^t^ Don
8837 9e6(tt. 3 fto)). auf 20G91 mi. 31 fto)). geilNKķfeii. ^<
©«anjfontc Betragt 1044415 9?b(. 67 «op.
Slm Uliontflfl bcn 8. 2i^)rit ftarb tiacķ furjer fd^toerer ^aiifbeit
^err Apeiui^ JptOi, 3nĶa6ēr bcv aUbenja^rten givma „®e»
brfiber t>er fic^ mit furjen Unterbreij^ungen bom ^a^^ve 1852
bid 1873 aud; a(d df^ltpb bed 'i^^rfenfornited in t)ie(en ^elegationeit,
fotoie im iBertDaUung^au^|cķu§ brtpttgte.
Vlttf ber @i^ung be« 9la(urfovf(ļfer<'QmiR9 m Slontig bm
8w flptii («aiitlDortcte ^ircftor <Sd^ber bie gro^e: „$S3if
otieiitivt man filķ om 9rovb))o(?"
3wnt 53cften ber Unterftiitunfl«faffe ber Spo\\^Učfmīex'>^exUn>
bung ^Fraternitas Arctica^ fanb am '3)indtaa ben 9. 9Ipri( im
@aa(e M ^čļūiļinumM eine ltoii)ert»^iree ftfttt mit na4«
folgenbem 2^aiq.
S(nf bev (Siļjiinļ^ im jTccķnifcķen SSerein am ^)in«tag ben 9. '^pvii
fpradķ 9}iaf<iķinen^3«9^weur 5?alep: „Ueber bie ©(ķrauben*
fi(ķevunfl biircķ !5)oppeImuttern im ^Kafcj^iiienbau."
3m 9?iflaer ^aufmdnnif(iķen ^evrin l^ielt am SJ^itttoodļi bm
10. %ptii $en ^and {)olIm<niti rinen OovCrcs iUer: ,,9ii(a§e mib
9t«ffi^nd efaier !^If«aal?(ung, tm OefMībem bev L aUgeneineii
In Stuglanb''^
$luf bem !Dl«futirabenb mit !Camen im Oetoerbebcrein am
ī)onnerdtag ben 11. %px\{ ļptačf ^err ^rofeffor Dr. ^. ^^aUei
ilbcr: „Die fu(turgef(^id?tlid?e Bebeutung ber ©teinfo^le."
2lm Srcita^^ ben 12. gaben im (8c!^tt>argĶau^terfaale ^mntf
^oefe (3)iegjo*Copran) unb Olga ^mpp (^tabier) ein ^onjert.
9(m ©onnabenb ben 13. '^ptii tt)urbe ber ^aftei^^^aoiflon
gciJffnet.
3m 92aturfcrf(ļ^er*$eretn Ķ\eU auf ber <8i^ung am SD^ontag
ben 15« ll|>ti( Ht ber tufa bc« €tabt«®Vinit<ipu»t9 $err Oberfeļm
VfKatim einen <5ļft>cTl«eiit«fi»ortra§ iiBer S£rott0f0«iMoreti, I. 2:^i(:
Snnfenfnbttctoren.
T)k ^rticnare ber S^igaer ^mvmļjbMĪ f^tm am @onnabeitb
ben 13. ^pril eine ©eneraloerfammlung ab. (Sd n>urbe berfelben ber
{Hfc^enfc^aff^fbevic^t pro 1895 borgetegt unb fton i^r bcftatigt, bem
ju entue^men ift: e6 betrug ber OJcferbefonb^ pr. 31. Dejember 1895
1256612 9?bl. 18 Stop., b. i. faft 42 % be« «ItticnfapttaU. ^)er
Umfofe ber 53anf betrug in ©umma 918857473 mi 47 5?op. t)ex
53aarbeftanb ber ^affe ^atte fic^ am 1. 3anuav 1895 ouf 369109 5Rbl.
40 Stop. gefteat. $)a nun im eaufc bc« 3a4re« 1895 112860880
mu 21 ftep, 2ur Haffe floffen, n^a^renb bie «ite^a^Iungen 112737548
mi 21 Ū9p. detvitgen, fo mM bie ftafķ cnti K Sanuor 1896
einen 8aarbeftanb bon 491946 9tbin. 46 oītf. 3nm
kDurben ^maķt }u ^itgliebem M iBern)aUungdrat^^ bie ^erren:
3- <5uflen 2. (S^rimm unb Šugen ©ur(ibarb, unb xa ©upMeanten be«
^ermaUungdratļd bie {>enrn: 81. ^elmfine, 6. 9L ilotftat amb
DigitizedCy Google
I
Sunt 1896.
1896.
1 ?
I •/ f f •
I
au«ge[c^ieb(
3Son bcn
^nen ftanbcn im
aitcr »on
33on ben
Serftorbtnen flanben im
"9
e
1
s
»
cn
n
S
r>
<?*
S
r»
;?
s
«
o
»<
o
s<
cr»
r»
s
*
n
•1
«
or
r»
•t
o
»t
a
1
3
:?
«
•i
S)
n
»-i
a
t»
3
r->
a
•*
3
«■
f»
•<
■za
o
d»
»»
x>
*»
a
3
<«
<-t
•-m
n
c>
a
•— »
qun
'<u3n}ui
_ -Jaiiii
'lumui *
'IHniin
-opq»
8nq(Ux
9nqdXx
U <> Ut 9 £
2 ^ Q
Digitized by Goo
— 1» —
1)ex j}am gegeu ben 53etUH ķidt 5Din«tag i)en 10. ^ipiii im
arogen @aa(e bee lDom*iD2ufeutnd feine orbentlidķe @enera(«SBer»
fammluna ah, auf ber ber SUdķenfdķafteberidķt fiber bie ^ilSttgfdt
be« Serrinē im ģaļvf 1895 berlefcīt loitvbe. f^duļ Serlefung be¥
@in(ettaitg (egte ber j^arrafu^rer, ^err ^onfuf @. ©^tvar^, bnt l^afīa<
beriet ffir ba« Sa^r 1895 ddv. $)le SinansbctDf(|ttiiiļ be« I^Serein^
^at fi(ļ in folgenbev Scife gfftoUet; betrugen
fur 1895 3at)rc 1893 1894
bte (žinno^meil . . 31260 3 51455 78,
bie ?lu8gaben . . 31260 50510 30 51107 17;
fomtt ti>aren aU ©olbo ķum h Oatmor 1896 oevblieben 2727 9ihU
73 ^0)).
^ie (Sintiaļmen: m Jto».
A. 1)fr ^oiiptfaffe 45714 47
(borLuitev ua^nicu ein bic «Sammtungen 11264 Mi.,
(SubbenUon ber ©labt 6000 ^efcķeute 25454
B. SBefonbere ©nna^mcn be& <Sinber^S[f^(^ .... 3265 82
C. Sefonbeve (Sinna^mcn ber Slnftaltcn in ber aļiogfautv
laSorpabt uiib ber offenen frmenļjfleac . . « . . 4257 74
^uļauiiiieu 53238 3
IDem flMbeii gegeitilBnr:
!Die2lu^^abeit:
A. Z)itffl Wt9 ber ^ouptraffe ......... 21182 85
irHiber«9lfļ^ in (Sic^en^eint 13815 82
C. ©eltter^Slf^l 4390 55
D. meinfinber ©etoa^rotipttft 1446 28
E. £)ffene 2lrmcnt>Pcfle 9519 80
F. ^l^d^auo^tiftmig 155 —
3iifanimen 50510 30
!£)er l^affettbericļt bed (S6rjier«9fļ^l6 toeift folgenbe Stff^^" ^uf '
9ibl. Sto^,
(Stnita^men 23287 77
Sluea<»^eii . . . 21929 66
mit^in Salbo jum ^abre 1896 1358 11
gerner eriuaķlt? bic (^5encraloa'|auimluiifl -Ifcblbnītfu ffir
ba^ f^o^r 1896 bie ^^eiven; 9(eUcfier ®rcļd?fe inib 'Staat^vatķe
to. ©rimin utih d. SBovtniaim, inib jur SSerificiiung br^* ^otofofld
au« ber ^iitte ber 53erfammtung bie ^erren: groiimi, ^tabtratj
t>. f^affner unb Snenbeldfclķn, unb {cķvitt ^ierauf gu ben ^orftanbd
toapitn. O^^re 1895 mt 9. 9)ifainiit( m bem SSorftmtbe
aitdflef<ļiebett unb an fetne @teae bom Iļ^orfianbe ber ^fed be6
Digitized by Google
5ofat<^uvQtoriinn^ fiir Ģa^cnS^of, Dr. phil. Sl. (Steflniac^er, coc^tirt
aorben. 3" '''Bpflinn beži 3^^^^^ ^^^^ cand. jur. 92.
^d?clud)iii al« :i3crfte^er abfletreten, fo bafe, cin(c^lif6Hci^* ber in
bicjcm yS^lixe juriicftrctenben iž3orfteķev, 10 ^erfonen fletoa^U Juerbfn
uuiļjten. ®{ebfrgett>Sļ(t tDttrben bic ļ>men: <2r. 9rktfm, ^ķ.
^uijftavbt, S. SofTarb, 9}oK $afeit, 9, Soeff(er, % k>. 9{0()>ena(f,
(S. @(ļtDart Dr. phil. 9. 6tettma(ļer, 9$. ^en; nengeto^ft: ^evr
£)♦ to. ©engbufdķ jun.
3im Dhiētag ben 16. ^\pxi\ be^ing bev ^Iclterniann beS 9?ifla»
fcļ^en UĶvmad)eramte« imb Ižlcttefter ber ©t. ,^of?annl«flilbe, vf)err
U^vniad^ermeifter ^olļann ©eorg ftimbt, fein 50ļ&ļ(iged ^ecufd*
jļubUaum.
9ļuf ber ©iļjimg im !Jfc^nifc^en 2>ercin am ^^in^ta^j ben 16.
aprK ^iett ^err ļ3rofcffor $fu^l cincn SBortrog: „Ueber eiue neue
$a))ierprilfung«ntet§obe."
3m ^agendberger ©efangtoerein fanb am 9)littloo4 17.9ļ>ril
III biefer @aifon ber (e(te JDidfntitabenb mit t>min ftatt, ouf mU
6fm ein Sottvag gel^Iteit touvbe iibet: „9}oYbboffaļrtnt mtb SVonfen".
anf ber @i^ung ber (^efeUf^aft |>Yortlf4er tCergte am 9Rttt«
tDO<!ķ ben 17. %pxti gaben bte ^erren T)oftoren t>. j^notre unb
Ģeerttoaflcn !Demotiftratlonen unb .^Scrr Dr. (5. ^eļ^ \pXū<Sfi „\XtUt
Srond)fa(brilfenerfrQnfunfl bef Rinberit."
2Im 55vpitafl ben 19. Slpril traf bic cvftc, bcm ^oufmamt ^mn
^onomaren) geļorige unb mit ©etveibe beUbene <Btrufe aud ^oretfcļ^ļe
ķier ein.
^iix ^errn Sledeften 3- ®' Sol^rbadļ^ boKenbeten ficķ am ©onn*
abenb ben 20. %px{i 25 3^^;^^ f^i^ ^tfl^ unb Umgegenb a(9
®enerattoertTetev M 9}nffif4en i^Iot^b (8ee^, 3(ug« mib 0anbtran0«
)>oYt«S3er{t4rrung0gefelIf((aft) fungtrt
3n ber (St. 3^^0^{'Me tt)urbc am ©onntag ben 21. f[^)tit
uit| 10 Uķr $ormittai)d bad 3aļte9feft ber 9{tflaf(ļen Sectton ber
etoangctifd^en 53ibe(yļcfenfct>aft begangen, ibobei ©err OBerpaftor
emer. b. C^otft bie ^rebigt Iķielt unb ;^err $aftov (Sdļarbt ben
©erid^t erftattete.
2lm ©onntag ben 21. Slprit erfolgte bie (5ri3ffnung ber ©ommer*
faifon bed iilBS^rmannfcļen ^arfd tn ber iibliciļien ^eife burcķ ein
9kc^mitta9«=» unb Slbenbfonjert.
'^a^ Seft iļter golbenen ^od^^eit feierten am ©onntag m
21. Hļpril ber ftaufmann erfier ®i(be (S^eorg 9Ic;anber SerteU unb
feine ®attin (Smilie, geb. Setoefle.
3;m ^^ed^ni^en SBerein 6ieītcn ouf ber ©tļjung am ^infitag
ben 23. ^ptli SBortrogc: ^err ?0?afdķinen*3ngenieur Sl. Sollabol:
„Ueber elnen neucn S5ot«menmeffcr fiir poxi\e ^iirļjer;" ^err
reftor S3lng: „Suv ©d&raubenridjerutm mittelft ®egenmutter", unb
^err 9)?afc^inen*3ngenieur SDiantcl; ^Ueber SDieffung toon
©cļ^iffdgefd^injinbiflfeiten.*'
ģm ^unftberein fanb am ^)in«tag ben 23. Slprit ein ^Bortragd*
abenb [tatt, auf n)e(ci^em ^err Dr. b. (Sngell^arbt ilber „WtaUvH
Digitized by Google^
— 201
SBdķrmannfdķen $ar! tourbe am ST^ittioo^ ben 24. 9|>ri(
We ©aifon fūr i?urgafte ber 9)iinera(toaffcr^3Inflalt erSffnet.
3m @tabt^3:(;eater ttjuvbe am ^Diitttroc^ ben 24. %pxi{ citi 216*
fc^iebe-^enffi^ fiiv Ģcrrii 55Pcnrab 53uttcrn)cd gc^jeben gur ģeier fcine«
50ja^r{flen iSu^ncnjubiUium^s, foīric feincv S^jd^rigen funftlerifc^en
jT^atigfeit at« 2)iitflUeb ber ^iefi^eii ^ii^nc. C$iiigeleitet unirbe bic
gciev tnvā} eine 3"^{l^i""^^^^"^nT(ilrc »on lOia^ ^iiofter, barauf
Mgte elli Offtfpiel init (^efaug unb Zni^ in jau'i 'Zilbēm »on
Sret^tag k>oti ^ortngļobcn unb 9RuftE octt ^nofter, unb fcķUegUd^
iielattgte neu einflnbtrt jur ^atfteaung: „^er 8eiennattii unb fein
ļfltfĻttinh," £)rifllnal«l6ol(0ftii(f in brei aibtlļettniigen boti (Sļarlotte
Qir^«9feiffer, mit jitir ^anblung geļSrenber SiVurtt boti bevf^iebeneu
^om^oniften.
itn Hirdieiigemeiiihem
(*n*taiift.
9>(tri*^.: 3(nna ©roubittg. ^arrp ®omūxt ©iep^aii £o^at"9-
X)om:^.: SVavinttlian Tptehtt 9itin\}cU> (Seifi. 9?aTie 3ba ^xtH.
tiētat aifjcanbfr ». 21nfcnin^. Gfitoļeme ©ufannc 3ofe)»Hn( SDtttto. Htna
Clifabcl^ Sibbert. eifa Warif eop^tc .Urimberfl.
3ba f)elene jtaubi.
@ertriits57.: 2(nna ^miltf ®Qmxi. ^ermine Sltcranbrci ^riflinc ĪRobin.
«uauftc Siflp ^flUei. 3}eronifa ^enj. @lfa Ubtcrd. 3Silbeli« 211cianbfr
areinfelb. ^aul @(be(efnen}. 'ISoIbemar ^petei ^ufN. ^nna ^ilbelmine
^lifabrtb <9o!fa. @uneiuc ^aroline U^bri^. HUa ēt^animu, %īt^ Ghmībttf.
Ottilte Slmoltc dniffKnf ižfrei(f)a(.
3efu«sjr.: ^ai(>ilbe li?arie Slugiiflc iilefie*. 9{obcrt 3obann 2BoIbemar
obne. 35alfntiiie @opbic ©runbmann. 3obn Olacrb ffiotberaar 23fbrfin.
JtDinc 35tonbine ^riebcrifc Obfot. 3uliflne £ouifc aUce Obbiii. Stati ^ai^kv.
^offanni^'id*: (žUff SiUp SBe^ni^n. SiUifa 21poUonia (fmma ©aujcr.
ilaroltne mita gricbr. g^aul Sa^rltn. Sln>it> ^pei» ^inbcr. SKarie (SUfe
eifrifbe 2apff.
9RattiitdsJI.: JTarl Okorg et^Ui^n, tnbtoig 8aiifoi»ff{. "Stina
8att)iMe Slobfe.
^auB.sjT: f)cinricb 28otbfmar SBiflua. (Slfrifbc Slbelinc ^cblbop.
^pbta ©opbtc (^nnlte ^iron. 3afob 3lrt(»ur Senfci^au. |>ermine ^atbi(be
Scimonn. 3lr}>eb a:beobor Seepiii. 9ti)i0 (Sbuarb aVofeniļal. (Elfticbc B^tm^*
<^r(enf agncfc 211tt)inf SBeīa.
9Iefofiii* 9rmiba Siugufie D\qū ©rabbee.
^ttfgebotett.
^ettfs II. ©onisJT. : {^(cif^jermcifier Sbotf Sitbttjirj 3ofe\)b |)artmio mit
(£lifabct(^ Ditilie Utif, geb. SBoiff. ^racfec jtarl ^uQu\i Siroanbt mii 31nna
(EnKIit Mitf<A»Atb, geb. ^enfr. Sai)C)im 3obann ©(^merlino mit 9?atic
Siuia Sceberg. (S^rmifrr 3<ifob ^ergmann mit @mma ^aultne O^Ufabet^
^Ēlrfinbero- ^orrefponbrnt an ber SSaggonfabrif Stati Sbolf Betbmann
mit 9iti^a Sinbrmutļ».
Oe«tKiib»jr*s IVttiircrgcfett Htcvanbet O^bnarb $fa(b mit iSfife ^i((c
Ootic^b. Jlrbfiter So^ann gricbrtc^ ^o^l mii Jri^ne SBeinbcrg, 5lmobI.
^abrifarbfiter jlart ©pecf>t, gen. ^e^jfft^e, mit T7aria Vpbia ^^abpf. Xopfcr
SGBtlt^elm e4)uri^ mit ^atbaiine Sifrtte 3anfobn. gabrifarbeiter S77ati^ $urin
mit (ifette ^itb^i^t. gabrifarbeifer M^a\>0 CieagUl mit Vlnia 8{nic
brifarbeiter ^eter ^ta^rfUn mft jtat^arine itanet. D^aurrrgefeU 3nbR 311it
mii teitte «crfi#. «omini^ B^ib f^vffitn mii Statolint ^cniieile ^cjteberg.
Digitized by Gopgle
— 202 —
zitW*St* : Arbriter Vonat ®oiio mii (SHfe Du^toin. 5tommid 3o^ann
Strranber ^uqo 9fmu^ mU ^uUūm ^lopin. Vta\^mfi 3aļn ©ri^mann
mii Dorc 3ftfrPī^fni-
3Dbaiiiite(:i^. : @(^inirb @(^a^bc(f mii Mfļūtint 9f{ofrnflein. 9t«
bfiter 3^^ntd @rUtn mit 9nim Jtaroline ^ūder.
iNartiuds^. : 1P?af(ļ^tnifl 2tlfrfb @corfl Stlļ^rlm 9?eķbero mit (Slife
59irffnfff.
')>auIdsA.: 8efuc^er ^eter @(^u^mann mit 3)?ardarct^e ^alf, d<n.9atf.
^etritJl.: j(nroIine SD?ane @(tfabet^ 9on 8ob((!er, geb. f)artmonn,
69 3. etarlotic giffter, (jfb. 53Ium. 48 3. Jnna ©raubing. ftoroUnc
SBci^ftibom, fleb. JRambubr, im 48. 3.
^afūhUMr. grau dbarlottc Souifc 3ba ©(^rnibt, gcb. |>offmann, 41 3.
?^raulein 3uttc SP?ane gromm, 59 3. 9?ifolai gfrbinanb Oprobflf, 9 3-
^ittiDC ^arri 9?amann.
(Btvtvut'Sl.: |>frbfrt SBilbelm .?)finrt(t) SBalter, a^n. ffioltittg, 3 ffi.
3cfu«sir.: gfrbinanb Jlafaf, 10 3)?. 3)?arie 3ulianc 3aroifi, »crw.
<S(t>ffrflfn, acb. ^cpcrabcnb, 40 3. 3obanrt 9?ofcnffIb, im 14. 3. — ^t.
^latt\»āi:^vtiht(\tiibui%: m\\ 10. bi^ ^um 17. 3uni 40 Serfiorbrnc.
3obaiiiii«:ft. : ^Irbetter ^rifc^an ®txt, 75 3. SBil^cIm antroptf, 2 TO.
ebuarb SBoIbemor Odfi^, 3 2B. 2bone annli^e 9?imfott)ffp, im 5. 3. «r«
bciler j?arl ^iittf, im 25. 3. aicranbfr ^fter 9pin, im 3. 3. arbeiter 3annt
^tafd^of, im 68. 3. 3bo ?iffltc Vtarit 53rcfbe, 4 TR. gabrifarbcitrr Wa^rj
eafi0, im 50. 3.
'S9?(irHti«3^.: arbeitfr ^^riftian ^flļjat, 65 3. anna D?at^iffon, 20 %
%nna ^arie 3fnnp Sffpa, im 3. W. Witba SRofalic 2;?at^ifTon, im 5. 3.
f)frmann 2aiibf, 4 X. ^obtgfb. ®o^n ^etcrfobn.
>1>aiildsjr.: TOinna augufJf 5)ambfrg, 5 3. (5bf @arin, 72 3. O^far
3afob ^purin, 3 VI. ©rfftc ^(\btT, 48 3. ^a\)niē 3anfobn, im 2. 3.
minc ?ucie antonie l'ubbffi^, 1 3. (Sbuarb ?ouid Otto (Jfmonn, 4 W.
^r?arfudsSlrmeiifirci)^of : t>om 10. bid pm 17. 3uni 10 SBrrfIorbrnr.
iibcr bie tu ber ieit t>cm 9. bi€ jum 15. regiftrirten
SnfeftionSfronfķeiten in 9?iga.
(fd crfraiiften on:
JO i- i7
c-g ^
0 0
pfommen
««tf.
Vetf.
tnnl.
1 »u|.
Typhus nbdomiual. . . .
1
2
2
1
3
Djsenterie
5
1
4
5
3
5
11
6
2
12
15
27
5
4
4
5
9
Diphtheritis vera ....
1
1
3
2
3
5
Pocumonia crouposa . . .
1
1
1
•^t iļuiammen
; 4
12 ļ
24 1
8 1
2 1
22
28
50
3m auftroflc ber Uterarifct'praftifttcn ©uraermbinbung 6craudqeflfbro
oon art bur 'poclc^au fitr bea Stcbaftrui.
j^OBBOieHo iieH3ypoM}. — Pāra, 20 luua 1896.
(Hierza elne Beilag«.)
Digitized by Googl
dU, 26« £)oniin«taa Den 27. ^uitt. 1896.
(W. 3a|irff4iii«*>
EbdtenitifS) 1 mal. — ^preig in ^liga ja^rnt^ 2 gf?bl.; mit Bufenbunfj 2 $Rt>I.
50«op.i talbia^rlict» 1 3ibl.; mtt 3uffnbun9 1 SRbl. 35 «op.; ubct tie ^pofi
ia>rU(^ 2 ^{bl. 60 jtop.; t^albia^rlii^ 1 9{b(. 35 jtop.
3ttr (Sefiļiīļte trr AonfiUate te ftign.
©enngteid) baS Qnftitut ber ^onfulate, b. ^. ber 53ertvetunflen
ber einiehien ©taoten turč) befonbere Seamte im Slu^lanbe, feit
ber 3eU ber ^eu^^Oge batirt, fo ^at iič) baffelbe erft in ben beiben
Irļ}ten ^alļrlļunberren ioelter(iii enttoiddt.
^alļrenb tn 9tu6(anb ju Hnfang M 18. 3aļrļunberM niiv
bereinjelte ©taaten biircļ ^onfutn bertreten loaren, toitrben in biefem
Sonbe, indbefonbrre feit beni (Šnbe be^ borigen 3^»^^^""^^^^^. immer
meķr ^onfutote erridķtet, unb fitib gegentDartia faft aUe ©taaten in
ben grfigeren unb tpicķtigeren ©tabten unb 5aiibe(«^)ta6en be^ euro-
pai)c^>en $Ru§Ianb8 bur^ ^onfuln bertreten. ein immer^in
mčft gu unterfd^a^enber ^anbel^plafe 9?u6tanb« tt>urbe auč) balb
unfere ©tabt 9?iga erfannt — liefen bocķ fc^on bor 100 3a^ren
mel^r al« 1000 ©d^iffe iūi}xūč) ķier ein — unb fo barf e« nic^t
Snnber neļmen, bag, feitbem bie (šrfenntnig ber ^icķtigfeit eiuer
totifulartfcļ^en t^erlretung bei beti eiii)elnen ^lationen fic^ tmmet meķr
$aļn gebrodļen ^tte, bie eitro)>aif^en itnb anierifanif(ļen ^taaten
feit einer Steiļe bon ^aļren mit ^uftiminttng ber S!atferUdķ«9lnffif<!ļen
9iegierung on biefem ^(a^e i^re 33ertretungen unter^a(ten.
21(8 erfter @taat, ttjelcĶer bie ^il^tidķfeit einer ^Jertretung unb
bie SBid^tigfeit be« tjiefififn *ļ5(a§e« erfannte, berbient ba^ regfame,
ļanbeU nnb fiļifffaļrUreibenbe
grnannt gn loerben. iO^arj 1713 befteOten bie nieberl&nbifdķeu
®enero(ftaaten ben ^at^d^errn Dietric^ 3'"i"if^i'^^*"" (fl^^»
ben 22. 3«nuar 1681 ^Higa) ju iķrem ^ommlffar, b. ^um
^oflanbifd^en 5?onfu( in 9Jiga. %{9 foIc^>er toar er bi^ 311 fcincm
am 13. ©eptember 1740 erfotgten S^obe tļatig, unb ļ^atte \i<S) weit==
^in Slnfeļen unb ^cķtung ernjorben.
^acķ i^m bUeb ber ^often (ange ^ili unbefe^t, tok benn uber«
i)aupt in ber DVitte M borigen 0<(^^^nnbert« bie Ihrieg^unruļen
ber 9rieberidanif(ļen 3^ ®ebanfen bon getegeUen JpanbeUbe^
iie^nngen mib «^erbinbungen bei aUen 9lationen aUenflen.
Digitized by Gopgle
— 204 —
@rft ju Slnfan^ biefe« 3a^rĢunbert« ftnben lt)ir ttjfeber Bifr
eiiifn i^oUanbifcĻen i^onfnl, unb jn>ai ui bev i^eijoii oe« it^omae
Rnāttheātt. t>ie\(x īpar om 15. 3anttdt 1768 geboren, tombe
1810 $aittfuftgs»9)9<ir(er ttnb ftarB am 17. SD^Sr) 1826. IDeffm
9?a<(told^r loar ^oļann Stiebri^ »<>n Sdķv8ber (geK22.ge«
ftniot 1800), T^mčļ @enoW*Ufa« »om 12. Suti 182G muitc bieffr
oon ber 9?ii|')ifd;en S^egierung a{€ nfebetlSnbifttļer ^onful anerfannt.
Bcf(fit)ete baS 5Imt biS ju fetnem Xcbp im ^a^re 1877 unb
tinirbe iii ^tnerfpmning jeiner 2^atigfeit jiun ^HiUev teš niebedan*
bifc^en ?6tt>enorbcii3 crnannt. ^ūļte 1837 njiirbe fetn 53ruber
©eorg SBit^elm ccn <Sc^>vcber (geb. 24. ^:)tot3einber 1807) jum
nicber(anbifc!ķen 53ice'^onļut eniannt, tpelcķed ^mt biefer eben(att«
M 1877 befleibete.
Q9 fofgten ben Obigen ^oufutn:
SiUjanber ^riJger bon 1877—1882.
9?. S. 53olton Dcn 1882—1885.
eugeu SQ3. a)2flllev ooti 1885—30. ^2Iugu)t 1894.
Sllbert ^olffcļtntbt, in golge ^enatd^Ufafed bom 23. mrļ
1895 dl9 itifbnlfiiibif^er S^otifiil i» SH^tt aiicffainīt, «ac^bein cr
Ittūt^ im @DtnmcT 1894 )iiitt 9fce«l^onfiiI emotnīt loor.
^elgien
trav feit ber W\tte btefe^ 3a^rļ|«nbert« burc^ ^Bprn!?. .^(eberg
(Afboren 1795, fleļ'tovbm 1856), (ionrab 9?iicfer (geboien 1817),
i)ainel ^einricfe ^iiicfer (geboren 1816, geflorbfii 1884), uitb
tft (ļegenmartig burcļ ^je^n 9?iic(ev (geboren 17. Wūtķ 1846)
bertreten.
©d^tDebett unb ^^ortocgen.
5Beungleicļ^ baS tiJnfcļreiA ^d^toeben in ber Iperfon be«
griebricķ SBeffeling (Aiioren 1635 in 9?iga) ķierfelbft einen
^ommiffar „flber btp ^iiiu^coDitiftl^e octroi;" bi« jum ^eginn be«
nprbiiAen .^rief^e» untti1;ielt, fo bflrfte biefem mrl^r eine ^oliti[c|t?
Sluf^abc ^u^^cļalien [ein. Žine geiegelte foniulaiiļ^e SBetlretiing
bievfelbft l}ai (Sc^meben erft feit bem 27. 3uni 1782, bfefc»
Zagt traf ļūn9 Branbel au^ ^totfļolm aU fc^toebif Aer Stonfitf
ļiet ehi. Sein ill{a4fplger mnrbe bet l^aiifmaiiti Sbr. ^el^i^^
!£>nļn, rnl^n 1794 ftarb. 2)lefem folgtc 1794 (Jc^ann (Srlc
3a^r{ffon (geboren 1766 in 3'>^Qnni«for« in ©^toeben). 3»
^ū\)xt 1812 muvbe btefer jum f(iķn)cbif((>=nortt)egif(^en ©cneralfcnfnf
ernannt, U(\tc 1821 fein 9Imt nieber unb |og ficb «nf (ein
©e0enļ>of juriid, mofelbft cr 1841 t?crftnr6.
TOttelft (&enat«4lfafe« bom 17. eeptcmber 1819 toar injtoij^;?»
Sari ©uftab SBeftberg (geb. 12. Ofiober 1784 tn ©tecf^cdn)
al8 fdķttjebifd) MiLHungiļd^cr ^Cice-^^onful aiifrfannt movbeu. ^alb
barauf jum i^onful ernannl, befleibete er ben ^often M gnm O^^'^*
1830. 3n biefem ^al^re (egte et b«9 Kmt tiiMMt mtb (v^iett fir
feitie frfo(gi<H#e STbatigfeit beit 8SAfA«On>eR. Ohr ftov^ am 4
nuat 1870.
Digitized by Google
— 206 —
©ein ^iadbfofflcr tourbe ffiit^ehn t>on Sen^ļSiifc^, we(c^er
tjom 10. Slpril 1830 b!« gum 3al)re 1880 ba« 2lmt eme« f^tpebifdļ)=
normegifdjen ^onful« beflelbete. 58ice*J?onful ftanb if)m fein
@o^n O^fai t)on ^engbufc(> (fleb. 22. 2luguft 1838) fcit 1861
}ur <8eite unb befUibete biefec oan 1880 — 1882 inUnmiiUļc^ ben
$often bed ^onfutd.
eeit 1882 ļat ben '^ofUu Di\ i^aii ^Hiļ^ utne; ^ice*
ftoiiful fungirt feit. 1884 i. Savffott.
i8erciW um ba« 3a^r 1777 ^>ie(t c« bie banifc^e Siegieruna fttr
not^toenbig, ļterfelbft ein j^onfulat ervic^ten. Der erfte ^ettvetet
tm <Savl Srtebri4 Stiffer (aeborcn 1743), toel^n ba« «mt
bi« |u ftfcinii, ati 29. Suiti 1808 frfofgten 2:obc lerfcibelr
fo(gtc !)?icc(au« ^riegdmann (geb. 6. Sugufi 1760, geft am
25. 3uU 1826). giiv bie 53efreiung me^rerer unter (Jmbargo be*
ftnbltcber (^cbiffe unb feine , bem bantfcķen ^Reičļt bielfettig betpiefenen
lOienfte beio^e ber StM^ mii bem dtitCevfreui M t>autbxo^*
OTbend.
!Diefem fotgten:
(5ar( ^Rkoloud ^riefl«mann (^eb. 5. 3"^» 1797), tinč) @enaW*
Ufo« boin 27.-9Jiari 1824 alē bdnifd^ev Ronfut anerfannt.
««icoUue genger bon 1826-1835 (geb. 31. DCtbi'. 1802, geft.
a^rit 1835).
Sriebvtdķ Hnguft ITvieg^manti bon 1836—1874 (geb. 12. Wat
1801, gert. 9. Ortobev 1874).
6bcr^. vlicoiai i^vieg^mann bpn 1874 an (fleb. 3. S^^nuor
1833, bereitd feit 1861 mct*$ton\ni) mtb aU ^ice'^ottful fett
1886: iRic. genger.
^ortugaf.
fortugaf ernannte um baft 3aļr 1795 einen 5^onfu( itt ber 'ļ^er*
fen bc« prcugifcķen Untert^ancn 5EBcnic«lau« 2:ķcobov ®(ama.
^ač) ffinem Jobe tpurbe fein, bcrcit« um 1818 jum iMce*^cnfut
eriiannter @eĶn ^llejanber Ž^eobcv ®Iama mittelft (SenaM*
Uta^ bcm 25. 3^1"^ ^^^^ portugiefifcķev ^onful anerfannt.
<Seine ^adļ^fotger tuaven:
(Sari griebric^ ^olfe (geboven 1777, geft. 28. gebr. 1847).
<5arl Šo^ann ©(Jmlbt (aeb. 1817) bon 1847—1877.
2:(eobor Stotberg bott 1877—1881.
. augttft 9}age( (geb. 1843 8ilbed), feit 1882 bortugieflfclķer
|)onorar 5?cnfut, burcļ T)efret bom 14. gebruor 1895 )iim portīt*
giefifcļen ©enerat^l^onf u( ernannt.
3eittoei(ig mirfte ļierfclbft a(d portugiefifcļer ftonful L. A.
de Moara Pinto TAsevedo Taveira.
©panien.
®)>anten ernannte in ^Infang biefci^ 3a(!f'ii|ilb<rt0 |itm \pmU
fc^en 55ice^J?onfut T)on ^Intonio ^^cJlcfeuv.
3ķm fotgte 1825 bev preugifc^e Untevtķau ^«'f^aiin (žJcprg
©trefott) (geb. 1759 in aiiga, geļ^t 1846).
Digitized by Gopgle
— 206 —
Ti\tU\\i ^cnat^ Ufa« tpm 5^^. ^annar 1829 tourbe ^tftfeUfl
aU IpanifdKV ^on[u( SiKaimu-nb (il^accii beftatiflt.
'bavauf triirbe (^ecrg ^trcļom {^eh. 1792, geft. 1859) im
3a^re 1843 yim vVicntiil, unb 1859 ^^oķann ©eorg oon ^trejotD
ium 55fce-^onful ciuannt (bid 1862).
folgtcn:
Slleiaiiber $ettnann, SMce^^ftonfttf Doit 1962--1875.
®. iKabtftlct^, 5?onfu( Don 1875—1878.
«L »on ^eimann, 33ice-'^onful toon 1877—1879.
9?. gemcv, SBicc^^onfut bon 1879-1883.
(^ugenecķtDatt, S3i€e»A4>iif»( bon 1883, feit 1888 ftotifut.
ļ3nit( (S(fninn-t(, „ fett 1^94.
^citiiLtlig mv \)ktķibit ^. ^. $Kiuci)}e i Satovce oli ipm\iķx
Honful tļatig.
3talien.
^talten īDor fcit 1825 bmc^ ben farbiniļdjen tcnful ©eerp
gviebrid; S^ancf (fleboren 1792, flcftovben 1862 jii 9Inttī)erļ}cn)
unb \mm\ ©ol^n ^ol^ann @eori^ ianrf »om l^iai 1^ )0 aii bi«
1877, aiijjcvbem Don 1854 an buid^ ben neopoUtatti|(^eii ^onļul
(Sari 9ttlmertticq bertveteti.
«I« ieaUeniffļct ftonfnl folgte 1877 % ftamatin, 1889
colat ftamaviii^ toetilķer beteie« 1884 )iitit SBice^ltoiifitl cvnoimt
loiitbe.
^S^tieiiļetitattb
toor nur furje 3ftt buidd €onrab gtiebtliiļ ^trefoh) l^ier »cr«
treten. @eit Se^Tuar 1895 fnitotrt 9ice'ltoii(at 8o<^anoto.
granf rei(i^.
5^roft fetner bie(en ffrieg^jflgc tjerabfaumte Sta\\ex ^o^cfe^it 1.
nid^t, avič} bie ^anbefdititmffeit Svonhei<ļ9 toa^r^uneļmen, unb
ertiannte um b<i9 $aļr 1808 ļtevfelbft jum fraiiļ^pfdķen ^anbclS*
agftiten lietot $o(merange«()efmuiib, citten ^Hetfo^n bctf
preu§ifcķcn i?onfu(« ^oĶ ©. ^etmunb.
DIefem fotgte unter ^ubVblg XVI1L um ba« 3a^r 1816 al«
l^cnfitt bfi (Sļebatiev (S^avled be Stbeffart, met^er 1849 in
^aria [tarb.
Sd!;rfnb ļeiner Slhpcfenl^eit njurbc miUelft Ufa« bom 31. Dcc,
1818 al^ fteilbeUretenbev ^onfu( ber ;ingemeur ^cu^i anerfannt.
•iDavaiif fcfgett:
(iecĻeUt boa 1826— 183L
mtiUvthb bett 1831—1834.
gib. 9)9Diffon bon 1834^1838.
(Sug. !Dottmere boit 1838—1843.
Duf(o« 3t. amanb bpn 1843—1852.
35. 'iJiaubouiffon 1852.
C. bc g)fornarb 185^^.
Ģul. gaud;ci ooii 1853—1857. • '
aiūcfev, intcrimiftifd^ 1856.
gr. SJcrbUr*8atour oon 1857—1861.
Digitized }^ Coogli
I
1
— 207 —
mitii t?on 1801—1874.
5(D. Xviii) t)on 1874—1876.
mh, l<e iKct' oou 1870—1878.
gr. «nbtfto 1878 (^ertoalUv).
Za $eTOttfe oon 1879—1882.
%. (S. 8oiffet Dott 1882—1886.
STonffet i}on 1886--1889.
55ar S. bc @tretļ} i?cn 1890—1893.
$at* bc ^eUifen^^ettac i>on 1893 att.
(Sng(anb.
^tttelft ©enatd Ufad t>cm 12. 1825 tDUTbe aU crper
eiigUf(^er tonfut fiir 9{i0a anetfannt: Zf^pma^ Znpptt,
S^obcrt .pat; Don 1S33— 1840.
3am. 53afev t^ni 1840—1848.
Stinton of ili>t;ni)arb tcn is4:i— 1852.
ļ»(arqiii^^ Sv. be V^Miiaba bo» 1852—1856.
i^iuiage (gUMft 1856—1858.
(S^. ^o^nfon Doit 1858—1860.
Oam. O^rUnoti t>ott 1860--188I.
Hrtl^ur 9tQht^ bon 1881--1889.
S?m. ©agftaff »on 1889—1895.
8lrt^. ©oobl^oufc feit bcm 13./25. ^mn 1895.
1110 )^ice*aotifu( fungirt feit 1874: Bte^tau.
O efl er r e I i3ļ «U It g arm
Žn ber ^itte M oorigeti ^a^rļunbert^ mi<ļtete Ocftmeiiiļ,
>nbnp auf ^ovftellung bed faifer(t<lķ<ti iii S^rteft,
bie frften 5?cnfutaramtcv. T)ie nic^t (ebanttnifcjķett Slemter tcurbeti
htx ietoeiliflcn ©cebe^6rbc iu Xrieft unterfteUt. ^oi^re 1789
unter^idt hnnV^ 7r, .^onfiilaramtcr, bereti '^t'rfn'viht ,<^">anbti?^'
(cuten ant}Liti\ni( mar. 1825 fotib cinc ^icfovm bc5 HonfaluvlueicuS
[tatt, bal^iii ge^^cnb, bvt^ bic tutitttAften ļ3often bom Staate botirt
tourben iinb bie (53cbul;reii bcm ^taat^ļdķa^ .^ificfen, tt)cld^e6 *?rincip
bie ©luublage bcS ^Ci^ennjartif^en 8fterrfid3ii\l;cit ^onfiilarfi;ftcm«
bilbct; 1849 muvbeu bie iSPonfulaiduUa Dtui L t cO)anbeUiuluiftcnum
tttttergeorbtiet; feit 1859 ļat bie OMfeitnng bag t t ^inifterium
be0 9leti(ern. 1882 befag Oefterreidķdlngavn berett^ 451 ^oiifutar*
Sintet.
Untcrm 28. .ļiiU 1798 crftielt ber faiferl. fiJniAl. S?oufn(
a)e€((!ķior boii 2:vcnipctt)0ti> (geb. 0. ^uni 1758, geft. 3. ^uni
1831) t?on ber faifrrl. @out>crnenieiit«*9?ej?ierim^ļ in Tvicft fctn?
r^nftrufticn al« ^cnt'ul T^iefer ift fcntit ai« ber erfte cftcrrcid)i|d?E
Henļul tn ^iga ncuncii, uub ift bav^ obi^ļc 3^"^^^ ^^^"^ ^^''^ ^^hiin*
bung^iaķv ber (ffterreicļ. ^ertretung aut ļ^iei'igen ^la^e au^uļci^en.
0^. ^. (£b. ^^te^ķauv ^on 1832 an.
avi 9{ic. ^riegemann ttitt 1837.
9}. 3. ^rteg^matin i»oii 1846^1853,
Digitized by Google
208 —
(5ber^. d. i^on 5^iitmcrincq t>cn 1853—1858.
^arl (5b. etcpan^ Don 1858—1865.
e^r. .5. Doii ?B5^rmaiin 1865 (fteU»crttetenb).
@uft SBranbt Don 1866—1867.
(^uft. 5)erinuav(f oon 1.S67~1874.
^ugca (^vimm eoii 1874—1886.
^oriļ^ Viibece (ļaut '^efteUuitgdbtptom bom 6. Oct. 1886 an).
!£)ie ©cķtoei^ ift feit 1870 ļierfelbft burc^ ben i^onfut 9{ttb.
Saoiejei, unb feit 1886 burcļ^ Dr. 3p^. @avt (Sai>ie)el tterttetcn.
^mer ifa.
SBon ben atnerifonifcļets etnomītfn juerft bie Ser«
eittigteti @taaten bott ^9Xb*fLmex\ta |tt linfang blefr« Saļt*
ļunbert^ Iļievfetbft t^re ftonfulii. ^icfe ^taatcn loaim, tefp* fiiib
bevtreten burc^:
(I^iift. »?obbe (feit ca. 1806).
aie^. ed^tparļj bon 1834—1877.
% (^vihuualb t>on 1878— 1880^
^^ornl;o(bt feit 1880.
i^einer ttjavcn, ie)p. finb t?ertretcit: Slrgentinien burct> ?B.
55affe uon 1884— 189U unb m. md^ev t)on 1891 an; 8ra»
filien buvcķ (S. ^^ulmevincq, 9i. $iU (bi« 1875), ,g>. %ffcm9
(feit 1876); 'iDie^ifo burd> 3)an. ^. »eiirfer oon 1865-1882;
ļ3eru tnx6) 3liig. b. 3'"^>"^if»"^"" 1875 — 1884.
^on aftatiļc^en otaaten ift mx 'jiecļien feit 1883 buccļ
S. @tuv^ oertreteti.
53cri(ļ?tig ung.
3n 92r. 24 a c. ber «Sitgafi^en etabtbldttec^ erite 188, 3ei(r 5 Wn
mUn, ifl sa^nfe flaU 8c^iiiieii iinb ebcnba drtfe 4 »im «iHfiilīftbCK fhiH
tflbcr j|u (rfrn.
Mud Un Atofteiigemeittkeii.
^etri'^r. : 9?ubo(f Subrnig @(^m{bt. f>itGO Stein^ofb Satic C0fOt|ea
aufiufie Xt>frffe J)etent>of. "Plarcļavei^ļt |>efeiie Jobteii.
Doiii«|r.: ^JlifoUi gricbritt^ Ucff^^e. ^il|^e(inine ^acie ^PetcifoK S^aiie
Stargarclle 8eromann. Oo^ann ^emtann auoud Slrbifer.
3afobl=Ar.: (Smma 3ii(iane @t<>5nberg. *2BiIte(m «ii^ufl Sļit^orb SmP.
SInnei? ?ifcHe "pfa^ner. ^'?aroarftt)a 2llma 2:olfdborf. Untonia 5??ortba ^ouline
2:rii(^e. (^eora ĀloimiHitiu Stublotv. 9(tty iDteta @bitt^ fBoitncrt. |>iU)a
aVatNIbe ttefjfcr. Vifa p91b.
®ertrtibs.^.: @rnfi griebricb 3e&ann @<^inibt. Tiari^a a»na «manba
ilHlfffft. f)cinri(ti ©ufia» īlfontjarb 9?ebbain. 0(?wa(b SBolbemar X^or.
tiUiU ^iereintef. SiJiftor JRubolf !Webiu^. 5»itba (Srneftiuc ©(btoeffer. f)U8i>
Berbiitanb OfoUn. <Snfabft( mfU{\ot)n, Oo^nti fBit^etm ^Uduft ^t(^a(owiQ.
^nnna (Jmitif SBfitont. (flfricbe ^nrtc ^iflorio J)uffur. «uflra Gmilija
Suļ^fin. 21u0ufl Stubolf ļ^afdjinof. Vlinna 3uliannf 5tonflan«ne ^c^^olj.
(Smilte 3i^tut^. ^al^a (žmilte U^g^, acu. D\i4. ^rna 3uUAnnf ^crpnifa
3cfu«««. : WatHtbc OTaHe flitattfie «tfKtf. aiobfrt 3o^onn Sorbcmat
Digitized by Google
— 209 —
amalte 5BaItfr. ^ttberi 9axl ©ļffrHng. ?lnna (SmiUt SBcimonn. %U\>t
9ttt>ine (SUfabrt^ 9nt>n^t. dmft UpPtķt itat^rine Seontine ^teinrrt. diictarb
tarl 55toii. aibert ©itter.
Bo^anttiē*^. : ^afob Slifret ^e^rfin. ^o^ann Sader 92ortt>ibat. Oiaa
Mi»t»(ra ^ūitt 9nifl 97ii(niefT. ttlHb Jtafnfn. 9}froIaf 8tt#brn.
(5mma OTotbilbe 2Bfi(. S^nid 2>?iffIfobn. Jbfotor ^Uerantcr fin^pul. ^aroline
SufluRf @cbmiM. ©ugenie ©lonblne 5Jur$ia. 3an ©irirbul. ^Jalcntin unb
Saap ^fbtei, 3n>iainar. ^matie ^inbr. mobat T>Qt>ir> Srbfcbnecf. 3abn
HTrronber Chraen Srubfbabrb. HNlIe 3obann (^ri$ ^eepfaur. 97i(ba jtat^arine
?afldb{n. 3abn Htfrrb Satneef. 3obann 5ffiil()elm ©aboIin. (Sūa 3utiflnnf
©probgi^- 3abni(J (?btt)in ®nfi^. «ng artbur ©olbemar Sirff. ^Bilbelmine
lrt»toe 3o(anna ^abwul. Silbelm Bnebri(^ Stbrrt ^inr. .ftatbarine (^miitr
Oefnuiiiii. 9HfoTaf Ifrvanber Jrefmttim.
Wartitidsjr.: $)rrtba anna @(^(tf(^rmi^ Sbuarb 3obant) (^rirbdi^
53u(^rfutcr. (Srnfl 3uliu^ 5Robff. Sricbricb 2Bttbflni ^peterfo^n. ITOarie amanba
(Snntng. ^Ziffrl au^ufi Siftor itebbe. 3nbrir 3obcinn @buarb ©rUntvalb.
Urna llttt^arfna Senfotvffp. B^amo tlfrrb O^tc^mann. (Ibnaib SU^elm
Gattrtn.
!2:r{nftatt^:Sr. : aifreb >ļJctcr ^artinfon. ^anfratiud «orfa^fp. 9fifoIol
atrranber AarI ^abrflin. !lnd Albert BOftkr. ©ottfrirb Sllbert Sbtvertf.
Berbinanb Sil^ffnt ^otftbfa. tlnnlife (fmma ®xiīnt. «ugufl Aar( St(be(m
^aul^.^i^: ^iOp dmiik SBerner. ^iOp ^milir 3ubon>it. Sufluft arnolb
8(aubut. SUbeUn Aonrab itra^in. 3obann ^rt^ur 9{abagd. ^Jlatit ^amme.
Otto art^ar jtnbtnidiiii. ^abnitf Solbemav fat^U, %ma itrifHne Sbeline
jDabfen-OfoIin. ttUm Ofoltn. 3uliud ^nbrea^^fibtnanii. 9diii9alb fhieii)eiibof.
Kffotm* it,: ©tctia anargarrtbe t>. $>arttbifl.
iElītfgebotftt.
<Petvl* II. rptittSr. : T?r(^onirrr 3nliu^ SSt(bf Im Otto ^aa^čļt mit 3lnna
eUfabftb SBinfter. ©plnnercttfcbnifer $taxi Qmi{ ^oa^im D?ann mīt 3ba
SBitbfImtnf l'ouifc ©Snnfcfen. ©eftbaft^fu^rfr 3ofob SttUimoiē mii JJarotine
C^OTlotte SRomft^.
3af0bi«jr. : Āommi^ 53iftor atbērt ^fonftontin ^aul arfermann mit %[ic(
^ouife Sarger. ^botograpb j(art 3uliud i^ar B^ol^ mit SSil^elmine ^artba
UnlL Soutej^nifer 3lubotf ©er^borff mit ^ma «t^oric 3lui.
^vtruNJT.: ^RaUx%t\)\l^c 3afob dmii ^aunitf mit Sifterta ®etbtd.
atrranbrr 3fi^nn>Ioiett> gebotonjffi mit f)elene 3ul»flnnf ^)att>ibon), (\fn. I)at)ib,
gfb. ŠWilrer. gSrber ®eorg Obff mit ^Worte auaufle Oritnberfl. arbeiter
^ftcf SBilf^ mit anne «^laibit. ifonbufteur ^eter 9?ofcnber0 mit «nna Wtt-
«bUbe W»abaeet^, geb. Doufibt.
3efii«sil. : 53auuntfrnebmer aibinud griebri* f^errnbfrger mit 3obanna
fBitbelmine ©riiniaub, grb. X>ew(nbru^. |>dnb(rr 3afob ^erfon mit Hnna
Cffar, fleb. S3ebrftn.
3oipanni«'^.: ©tbloffereefea Aarl gviCbriib S^ei^fon mit itrilKiie Cbf0«
ling, gfb. 3ibrul. H^ofcbinifi 3«i>" Ori^nicinn mit ©ore 3fberļlrem. (5ifen-
babnbeamter 3abni« ffiabpe (flen. ©nbf) mit Tlinna aupfte ©ei$. ?lbalbert
3obanti ®ufJa» Sioflol mit ^/arie aieffejftt>. arbeiter iJrifc^iobn 3afobfon
mit IVargoritto Glafter, geb. $ri|fon. Seurl. @o(bat grepmann mit
Sifette 55tumbfr9. 'ĪRaUr SJarl 53rant> mit %Ratit ®op^t @fraflin.
S(eif<b(t 3obann S3fbfe mit 2)?arie !If(^)oIber.
Sritii tatidsK. : arbeiter Martin 3anfon mit ?eene M^it. 3immermann
lD«t»ib 9?i!e( Sanaa mit 3)f?arie etabi. arbeiter ^i(bae( Srmbarb SSibffne
tnit 17?arie ftaiūlit Cfiir|Un( itanfc Ivbettrr Snbtoift Ofotin mit 3u(( ©dma
SRtumann.
9>aul^slt«; ftonbriHetir ©tepan «ruf mit ®»a ectiman, geb. @atsmami.
€ebrbfAirf^9eamteT Ofip 9{on)ibN mit @mma Sailitf.
9ccforiii. Sf.i !rr(t)nif(trr ?eiter einer Utiramarinfabrif Ohmnrriib S^f^Pb
^<^mi|^ mit Scrtba @opbi< ^aulinr C^milic 2)rbi(fr.
Digitized by Google
t
— 210 —
Ī3e(^vaben.
^tttUM*: Sraulein ^ubrniOa Strdanbt, 25 3. 9nna ^uife Vlūxtin\oH
9fb. abamfo^n, 81 3.
£)om:5r.: ©(tncibenn 3uttane 5^arolinf SJupp, im 31. % dffmiītī
5iobert Oottfrieb SSrccfoff, 30 % dUtn Gmilte SBiltiflmtnc dd^m, ira 5. 3.
3afobt:^. : 5Bor[cnbanfbfamtcr aucļufl l^ictri* 3uftu^ Drctpnicf, 41 %
miiim 21u(ļuf}f 3??alrfit, Qtb. 'SflaUtU, 67 3. Jift^IfrgcffO 3obann 5Bia,
:)3 3. 3obann ©angnuiJ, 1 3. ?lnnQ 3ablonffv, 8 @t. auguļ! 3Qfobfon.
3ba 3afobfon.
^ertriit)«jl(.: (5(Dira 3obanna ?lntonif Bminttt, 6 SW. 3obann S^obert
®(b\)ūrt, 6 iD?. (5lfa <Warif <PbiIipfon, im 9. "OT. 3abn (Jbuarb «Wcbni^, im
4. 3. din tobtgfb. ^abtbrn. Martin (5mil etf^er, im 3. 3,
3cfu«s4?. : J^rifberiff ?of(b, 63 3. 2lnnQ dbriftine attberg, fleb. ecc
mann, 78 3. (5lifabftb 3a^fott>ffo, flfb. Slumbcrg, im 35. 3. — «2t. Wat«
tlidis^^retbeordbiii^: oom 17. bid }um 24. 3uni 32 Srrflorbrnr
Hobaiiiitds^l. : ļi?aric ©uft, im 43. 3. arbfitfr (Jmafb ©utmann, 63 3.
@(briftff^fr 3obann (SJuftat) 2)aoib SBannoa, 45 3. 5SaIentin S3ebler, 2 ffi.
SKubolf 3abn 2Bi^toI, im 2. 3. «aroline m\t ©obtit, im 3. 3. Satbarinc
3aunfem, 9 W. 53frtba Silbflraine ©traiitin, im 2, 3. ^amife 5?umifar,
24 3. 53arbe 3Qnfobn, flcb. ^roalb, 92 3. arbciter «ori Stobert 53ebrftn,
16 3. <I)?otbilbe ^ilbclmine putniņ, im 4. 3. di^in ffiilbelminf VlUu, 9 «W.
«atbarina 3)7ilba ©irmbabrb, ira 3. ?P?. Oito ©ergmann, 10 3. 3obann
3:omfon, ira 3. 3. S3frtba SBilbflrainc ©truting, ira 2. 3. «atbarinc ^am*
\me, 9 ST?.
mavtiu^'St,: dmiiit ©orotbca ©eemet^, ira 2. 3. Snna ļl^ifelfo^n,
45 3. Ottilic S^arif 3anfDbn, ira 2. 3. 3rbc 5)?aric (Siife aifjtn, im 3. 3.
aifrfb 3obann 3f tmc, 3 W. «ari SBilbelm 9^orb, im 3. 3. 3Jcrtt>oUfr ^ftft
Irfibfnfflbt, 88 3. S;>ūxx)) Bevm ^ofcnberg, 10 ^. Vlaria Stiam, 3 ©t,
>l>aiil«sir.: ^Pauline ^ļJflnid, 2 2». 3"blf ^ambcrg, 23 3. 5)?arif feon-
tine 3tiUfe, 6 3B. auna «atbarina SBfjtDagar^, im 26. 3. dma ^amii,
53 3. (Sbuarb 3utiu5 mūtv, 2 3.. SBilbelm grifbri* 3obann Submann,
3 3. . %u\)nc abboW, 68 3. ^'?oriļarflbf (ilfa ©(eeni^, 2 3.
9{eforni. Sf.: amalie C'>frtba ^eii 4 3)?.
ii^cr t»ie iii ber ļeii x>cm 16. 6i« ^um 22. 3uni 1896 regiftvirten
(^^ crfranftrn an:
• .
~ 0
— ■
iufammen
i<crf.
mnl.
tobL
»a(.
Tjphuā exauth
1
1
1
'ryphus abdoniiuttl. . . .
1
1
2
1
4
1
5
4
1
3
4
3
4
10
7
10
14
24
1
3
1
2
3
5
Diphtheritis vera ....
Tossis convulsiva ....
2
2
1
2
3
5
1
1
2
2
Aufammcn
1 4 1
9 1
19 1
12 1
2 1
21 |25i
46
3m anftrofle ber {Hexūīi\t^'X>raHi^(btn ©iiTafTt>crl>inbunQ ^traui^e (\ebtr\
Don art bur ^poelctau ffir ben dfcbaftfar.
j^osBOieno KeH3ypoio. — Pēra, 27 Idh^i 1896.
Digitized by Google
Z «
92t« 27. S>fnwrit09 ben 4. 3ulL 1896«
8J6(^enUi£^ 1 mal. - '^rdē in «iga <fi^rli(^ 2 9?bl.; mit 3nffnbunft 2 m
50 St0p,i t^alhiamdb 1 9ib(.; mit Sufenbang 1 mhl 35 j(op.; ftber bic ^ofl
3n iiingfter 3eit ^aben einige auf bie liDJanbif^c ®cf^l(*te
^ejug ļabenbe (iterS^tfcļe (šrf(ļ^einungen bie ^refTe bertaffen, bie
miebcrum booon 3f"8n'§ abicgcn, toie in ben ^iftorifd^en ^efeH^
Maften toiffenfc^aftlicie JKegfamfeit unb 2lrbeit8[reubififeit fruc^^t*
bringenbe ^rfolge ^eitigen. ^iDal^er buvfte eine tutķt 9{fi({fi(ļtnaļme
au[ jene SlrSeiten oon fetbft fi{ļ> rcc^tfcrtigen.
Die ®efeafc^/aft far ©ef^ic^te unb TOert^um^funbe ber Oftfee*
protoinjen 9iu6(anfc« bot mit ber Ģeraufiflabe be« jroeiten ^^H^*
be« fed^^je^ntcn 8anbe« i^^rer ^lliitt^eilungen au« ber (iolonbifcf^en
@ef(ļ^i(^te" biefen 8anb jum ābf(ibiug gebracļt. !£)ad oorliegenbe .
^eft ent^ait Hel ttibeiten. 9iif ©tmībtase be» «nf bet OTi(^al«
iKftifiiet bon Huguft @eva)>]ķim gemad^ten Su^^ilge ļat Or. med.
®. Otto „!;Die J^UTs 2it)* unb (Sfiianber auf ber Unibntfil&t ftBnigf<'
berg i. fr* (2^1. U, 1711—1800) bearbeitet. 3n bem genonnten
Beitraume bon 89 ^affvtn ftnb an ber ftdntgdberger Uniberfttdt im
(^anjen 853, ober rit^tiger mčļ 2lbgug »on 10 jtoeimd (gingetra*
genen, 843 Salten unter bie ber <Stubirenben eingetragen.
33on biefen finb injcribirt toorben 560 ^urlanber, 246 filolanber
unb 24 ^[tlanber, ju benen nocļ brei aud SDefet unb ^mei aud
'iDagi^ ftammenbe 9tubenten ļingu^ujaļlen finb. ©peciell aud 9iiga
ftammten 57 ļunge 8eute. igd ftnb mttļin 67 *ļ$rocent ^urlSnbet
unb 29 ^rocent 8iblftitbcr ottfaoieiitiiien toovbeii, toa^rinb ber 9te(l
«mf (šfrtanb, Oef et «ib ^agH r&lU. 9it0 bem Kngef iiļļCten erļefllĻ .
ba§ natnentticf^ Āurlanber 5}9nigdberg fīlr iļre Sanbe^unieerfitat an»
gefelļen ļabev. S)er ©rimb ļierfiir toar, toie ^ttapĶm xičļū^
bfttterft, ein geogra)>^if(^er: bie naļe 92a(ļbarf(ļaft ber ^tabt unb
bie bequeme unb biflige 9leife bort^in. „S5er^a(tni§ma§ig fe^r
jal^lreic^ ift unter ben infaibirten S3alten ber einĶeimlf(^e Slbel i)er^
trcten; 221 ^urlanber unb 117 Cit»tanber. ^Dabei bemcrfen U)ir,
bo6 bie @5^ne JRigafc^er 9?QtĶ«gcf(^lecķtcr fidft gern jum lir^ian^
bifciļen libel re^neten, inbem ļle ficķ mit ^ortiebe aU Ecļuites
LiTOoi attfgaben. (Sd ļatte bad infojent eitie gekoiffe Oeve^tigung,
i(Ļ Mmt, tin SP^it M (ibunbif^en Ibele an» be» «tten
Digitized by Gopgle
$atriciergef(^(ecļtetn 9?iga0 ^ertoorgegangen ift unb bem d^tgar^en
mtf) 1660 ba» Diploma nobilitatis ert^eilt lourbe." Unter bn
843 etngetragenen Q3atten «finbet man feĢr Ķauftg me^rere aufein»
anberfolgenbe ©euerationen ein unb berfelben OamtUe unter i^nen
bcrtreten, unb jtoar fommen oier aufcinanberfolgcnbc ©enerationen
bei 2 gamilien, bvei aufeinanberfolgenbe ©enerationen bci 12 ga*
milten unb ^mei aufeinanbecfolgenbe (Seneratiouen bei 59 gamiUeii
bor",
3ti bev peiten Sltlbeit Bringt Dr. gt* Pieņemami jun. „^rtefe
unb SttcnfMae }ttr 9t^č^\č^it ber 9etBļribigung unb ftopmiloKos
^orpaM 1656", bie namentncļ ben ^CoUectanea minora* be^
$)or^)Qtcv 53iirgernieiftev« 8art^oComftu0 28^ber« entnommen pnb,
„in toetdķe S(fle«, xoa9 in |)ub(iquen (Stabtfac^cn bon 1547 — 1656
borgegangcn, aun benen protocollis gejogen toorbeu**. !Der $eratt«*
fleber tļūit nun „ben im Jjorliegcnbcn gofl intcreffirenbcn ?lbfd^nitt,
ftellentoeife im 2IužJjiige, mit. (5« faČt baraiie aiif bie 3uftSnbe
unb SJorganfle tn ^ovpat imnierļ^in manc^>c3 l^eUere <Blxe\fi\č)l
<Bč)(it>t ift babci nuv, bag Sl^bevd, ber ald ti)ortfflķrenber ^āvger*
meifler ūhtt 9IIe0 tooļl orientivt )s>at, ūhn bie j^apitulationdoer»
Iļanbtuiigeti felbft nur fo loenig unb Siiic^tiged hkiet, obģtetc^ er
^erfSnlijķ am (Irntioitrf bet ft&btfif^en €|>edalrayitu(at{oii fo toefent"
ticķ betļeiUgt toar. Žie (ibrt^eii mitgetl^eiUen @((riftfti!(fe ftammen
t^eite aud bem @to(f^o(mer O^eicķd^Slrciļ^iD, tļeitd aud bem \č^m*
bifc^en ®enera(»®ouoernement0:^SircJ>it) in 9?ifia". 3m ©anjen ge»
langen 33 ©tiidfe jum Slbfcrucf, unter i^nen auc^ bie ^apitulationen
unb tad ļJriDtlegium bed ^aven 2llejei fiir bie @tabt Dor|)at, mi^t
bid^er noc^ nic^t burdķ ben ^Drucf belannt gegeben finb.
!iDer bvitte unb (cfete Sluffa^: ^l^ie ^apitulation X)orpat«
1704" rūl^rt ebenfaCd aud ben fleigigcn ^cnui^uugen bed Dr. gr.
Bieticmann jun. ^er uud giebt auf ^imb forgfattigfter 9li«nu|un0
M 0OTlļaitbeiie» doettetsmoterial^ tiiie anMauli^e lOostegBiig
iened ^oHffļen fBc^on^tē, hvx^ ben bie 6tabt am (Smbai in
bie ^Snbe ber 9{iiffeii geiatigte. V^^^^ ^^^^^ (Sinnaļme
!Dor^atg nic^t nur ^einen iiberaud mi^tigen $unft \3on Iļoļer ftra*
tegif^er ©ebeutung getoonnen", fonbern mel^r, ^)orļ>at „tDūx ber
erfte griJ§eve Ort auf liclcinbifc^em 53oben, ber in ruffifc^>en 93eri^
gelangt tt>ar unb fctite bie (šingangdpforte fein nacb Siblanb, an bie
©cftabe ber Oftfee. Unb bod ift ed auc^^ gemorben".
"^k „©i^ungdberi(ļ>te ber furtanbifd^en ©efeCf^^aft fūr Citeratttt
unb Stunft aud bem ^afļtt 1895", audgeftattet mit ffinf Utļogra*
plļivUn ^(ftneti imb HttPcļteii.ttab nena Sf^tbnstflafetn, entļaOai
oniļ^ bliemal man^ loertļiMlIeit SBeitrag gur iļetmifcļ^en (9ef(i^(ļfte mb
reben ebenfaOd tn beuttidķer ®eife Dott bem regen Ontereffe an ber
^rfovfcļung baltifcber liBergangenļeit, bad in iener ©efeūfc^aft oaltet.
21. 0. C)ebfing fc^reibt „(5m $aar SBorte iiber bie ftaatlicic ginans*
ttirt^f^oft ber ^ergogtpmer ^urlanb unb ©emgaUen", um burdķ
pc, toenn auc^ n\č)t eine genaue, fo bod) ttenigftend eine anna^ernbe
„^enntni6 ber ftaatlicben 7^inanjtt)irt^f(^aft biefer ^ergogt^umer,
biefer fo toiiļtigcn @eite bee oifentUcļ^eu :^ebeud/' gebea unb iu»
Digitized by Google
313
faft fiir aUe iBct^eiligten un^ieiboUen 35erfaffiinfl«*^oiifI{ft« ^tDifd^en
bcm ^erjogc ?eter emcrfeits unb bcn Oberr&tļen unb ber ^Riiitt*
unb Sanbf^aft anberer|eit«" em^ii(fym,
^eonit 5lrbu(otp beric^tet in ^ūx\z ilber „bic ber (Srbauuug
ber 8aa«fenburfl unb bie Sage oon 9loflatIen". Obevle^rer (S. 53ol^
refrtirt ilBer ^eintge )»oit i|iR tt^S^renb be9 ®emmet« 1^ itt Stm^
lotib ittitcrtionitttene av^Mofjtfcj^e Sorfcļungen", uetdļe auf ben
Ogtei^ ttnb ©effou beranftattet toorben tuaren. ^^arI t)on ??tt»i« of
a»enor, tib(anblfc^er9?ltterf(i^aft«*5^lMtot^efar, tiefert etne 9lb^>anb(ung:
„S^x 53au8efdķic^tc ber ^omturclen bee !l)eutfcben Orben« in 5^ur*
latib/* in ber om einge^enbften bie ^Jomturci Witau be^anbelt unb
bie burdķ fiinf lit^opjra^^irtc ^afetn bereicbert tt?irb, tjon benen be=
fonber« bie Gobie eineS alten *p(ane6 3"^^^fff^ crrefļt, ba auf i^>m
fiti^ nic^t nuv ber alte ^ettterļcķe (Sc^tofebau, fonbcrn aucb bie aUc
Orbendburg an^egeben finben. ēd finb bie fOnf ^omtureten:
XMftti, Oolbingen, tRemetSurg, iKitaii mib IBtitbau, bie etifteTt
loerbeti. OUtUķctt 1D(eberi((9 tļeiU efn „9vit4fia<f einer Qe« -
fdļteitoig tītflSnbifdķer 3nflSnbe am Htifono be^ 18. Saļrļunberte"
«It, entnommen einem iD{anuffri))t im fiivtSnbif^en $rot)tnj{a(«
mufeunt. X)ae iĶier tt)ieberfleflcbenc 9)?anufW|>t ift (eiber nnneU»
ftanbig. „^)a ber SJerfaffer immcr nur bon -f^er^o(^ ^^riebricb Safimir
fbrid(^t unb |>er^ofl Šrtebric^ 3Cit^e(m«, fotuie .ļ^er;iog gerblnanb« nie
(Šrtcal^nung tt^nt, tt)ol^( aber ber 33ernic{;tung ber fiirftlic^en Ģ^rrticķ*
feit nač) ^riebrid? iiaļimird Zohe gebenft, fo ift bie ©cbrift tt)a^r*
f(^etn(id^ jtt)ifciķen 1701 unb 1710 flefcķricben. ©ic ift fiitturge*
fc^ic^^ttid^, unb burdķ bie mandķertei ^iftorifc^en ^^otijen, mclcbe fie
mfiait, recļt inteteffant, ba^u iti einem vMRtķ erga^ticben ^itfU
abgefatt 99 toivb batin Don bem abefigen nnb bfirgerlicļen Stauen*
Simmer geļanbcft, fiber bo9 ^Hit&r bfd ^er^oft^, iXbet ba« fiirft«
lidķe (šinfommen berid&tet, bann bon ben ^ro.^effen ber avnien ©bet*
(entc flefproc^en, enbfic^ eingc^^enb bie 3<>0^ 5?urfanb gefcbitbert;
mit einem 33erjel(i&ni6 bev 55?aaren, bie 1698 au« CiBan mit 91
©c^iffen abgeli'i^rt njovben, hxlč)t bie ^anbfd^rift ab." 35on Dr.
51ugiift @erabļ>im merben „9lftenftii(fe ^nv {in- unb furldnbifd(>en
®efc^ic^)te 1602—1678" Deraffcntlic^t ; biefelben finb „13 burc^ i^n
angefertigtc Sobiecn au8 bent $^ouig^Jberger «Staatdarcbio unb ber
^ibUotķef M ftiibtifcļen ^rdķibd ^u Dan^ig unb bej^ieķen fic^ auf
ben fdķmebifc^^polnif(ben Meg ben 1602 nnb 1605, fomie i»on 1625,
onf bie 9{entralftftt ^erjog 9ac0b« 1654 unb 1655 nitb auf ben
^mdķntarf^ ber @<3ķ»eben bur4 ftnrianb 1677 unb 1678". ^en
©dJlttS be« borliegenben ber «©itungdberidķte" bitbet eln
tooni Oberteļrer (Sari 33ot? erftattetcr aufifii^rticķer 53erid?t «Aber
^ufigrabungen auf bem ihon«gute 3^^"^^^^^" JJurlanb", bie er
im (šommer 1895 bafetbft mit (Seneļjmigung ber JJaiferlic^cn 3trd^ao^
Icglfc^en 5!cmniiffion in <Bt ^cter^burg unternommen. 5lm (5nbc
fcineē ^luffafeed ttjagt ber Serid^terftatter ben @c^luB ņi jieķen,
,,bag f^on im 9. ^alļfrļunbert audj^ bei und ^erfu^e angefteUt
Digitized by Gopgle
fturlanbd unb &em^aUtn9 M Beteitē bemfelbett attgef^tdff^n Iļatten
unb bag ber Stieb^of bon 3^Bta(beti nicļt nur ^etbntfcļen, fonbem
aucļ berettd c^vifttid^en Setten jur (etten 9?uļeftatte gebient ļat".
3um @c^Iug fei no(!(^ auf eine flei§tge ^rbett etned jļutigen
Bdtifd^en ĢiftortferS ^ingeiciefen, ber burd) biefelbe jum erften 3Kal
toor ble Oeffentlic^feit getreten, bamit aber iuflleicf^ aud^ bemiefen,
ba§ er toif[enfct>aftUc^> gu forfien unb iu arbciten cerfteķt. Sllīrcb
Don $ebenftr5tn ķat m feiner 3naiigura(«^iffertatton jur (Irlangung
ber pļiIofo)>^ifd6eit ^octoitDflrbe „^it ^e^ie^ungen itDifc^en ^uglanb
itnb BranMbisrg toft^vciib bfi erften mvbifdķen triege«, 1656
1660," IHtifiļ^ unteffu^t unb borgHtflt. ^^ie erften 9nfnfi))fnngen
gn^ifc^en ben $6fen t)on ^JJ^odfau unb ^er(in faden in bie ^cSļtt
1655—1660. Tite Slften ūber btefe erften ^e|ie(ungen 8ranbenburg«
gu 9?u§lanb finb bi«^cr niir t>on preugtf^er @eite DerSffentllit
toorben, unb ouf @runb bicfev ^^ranbenburgiļcbcn 3)?ateriatlen ļai
gerbinanb ^irfc^ (in ben 3a^ren 1885 unb 1886) bie biplomatifc^en
^egieļfungen gtpifd^en 9?u§tanb unb ^ranbenburg in einer fleinen
©d^rift bel^nbelt. 2Ba« bi^^er noc^ Immer feļflJe, toaren bie er*
gangenben ruffifc^en Slften." !^iefe Udt audgufatten ift bie ^uf-
gabe, U)e(4e Sllfreb bott £»tbettfitv6m ficļ in feiner irbeit fteOt. 3u
bicfem Stoecle ^ fv bk im fReēfantr DetiMavcUbc befnblk^
9<M^iere bur^arbeitet unb in iļnen „etne nldj^t nnttefentttcļe Čr«
gSnaung gu bem ton |>reugifc^er ^eite )^nMicirten ^ateriat" ftefttnben.
% b. ^ebenftr5m Der5ffentlic^t nun bie n^itķtigften ber tou t(ni
Iķerangegogenen (Stficfe im ^nļ^ange feiner Slrbeit, toa^renb er ben
3n^alt ber ilbrigen aud feiner i)arfteflunfl felbft erficbtlic^ toerben
la§t. 3n ba« @nbe be« 3uni=a}?ouat3 M ^a^red 1656 faflt ber
53egtnn M 95ormarfc^>eži rufļifc^^er 2:ruppen „»on @mo(en«f au«
na^ Sitebdf, t>on bort Diina abn)drtd auf 9{iga. Die ben SSeg
f))errenben geftungen ^Diinaburg unb ^ofenķufen tDurben mit ftSr*
nienber ^anb genonnicņ. Mm ftl. itiguft erreicļte bit rafPf(^e
9mee Aiga, beffen Seloaenma enerflifii^ in Mn§riff gen^mnen
tt)urbe. (Sin gtoeite^ mf^fc^ed $eer erfdķien bi» 2)0r^* €!•
f)>ie(en bie ^egie^ungen gn)ifcķen 9?ug(anb unb Branbenburg «w|
in bie (S$ef^i(ļte ber baUifd^en čanbe ķinein unb mit ber fttarlegung
berfelben ^at ^ebenflrSm in feiner ^b^anbtung ficb um bte Ubtan*
bif(^>e ®efi(;icbt«forf^ung auc^ ein IBerbieiift ermorben, ba6 e« ge*
recĻtfertigt erfcķeinen Vaķt, toenn feiner ^Irbeit auc^ an biefer ^UUt
gebad^t unb auf fie ^ingetoiefen mcrbcn. 2)?dgen biefer (šrftlingd*
arbeit b. ^ebenftrSmd ba(b toeitere g(ei(iķtt)ertķige ^eiftungen folgen
unb biefe ebenfadd ber einlķeimifc^en (^ef<jķid^tderforf4ung unb ļifto»
rif^en !£)arftettung gu i^ttte fommen. IL 9*
91 0 t i j e It.
2lm !iDonner8tag ben 25. Sl^vil traf 93ormittag« @e. (SjceKena
ber liblanbifc^^c Jperr ©ouberneur, ©enerotmaior (Sfurotoge», mit
V feiner ©emaļflin auf bem ^i^a^^toia^a ^oļnļof ļier eiut ^ ^
Digitized by Google
— W6 —
))on (S(€ea<n2 Um Jperrn iB(cegott»enie«r Onlļdln, <ieitec«t
Wonafoip, ^nrn $o(i)cimdfkv tmb Hnbmti emļpfangctt iDiirD<«
3in €l<!ļ)Dariļ;au^terfaaIe tontbe am gMtag ben 26. 9l|>vl( eiti
dttjfgee fton^ert bed €dķtoebiMen 6lhigerquartettd gegebett «im boi
terrcīt 3l. ^ic(m, erfter 2:enor; 21. 3a^nfe, gtDctter Seuot; 3*
ocobfen^ evftcv 8ai, unb (S^. ^Rtfim, )l»eUev 9ag,
otn gveitog ben 26. IbvK )itm 8eftfn be« t)ombmitt6
im ©c^n^engarten t)eranfto(tete fflnberfefi (at etoe 9{etit(iiiiia6iiie
m 2216 826(9. 8a |{0ļ>. ergebeti.
!Der fogettaimte KfHie ®9(iiiianitf<i^ ^^oA, ber bimlķ bevfiftvite
Seteudbtunglanla^en unb eiiie ķmitt iiBerattba fāv ben (Somfort
feiner ^efiifļer geforgt ļat, ttuvbe ^^niiabetib ben 27« H^vil fiiv
bie ©ommerfaifcn er&ffnet.
@aale ber fltogen (5$ilbe tvurtoen am ©onntan ben 2S. 2(^rit
brei Cotterteen beranftaltct ^iim ^^cften bc« vuffifc^en IH'ancnsiiinber*
a\tfi^, ber ^le^anbecfc^ule unb ^um ^eften ber ^^rmen.
Sliif ber ©i^unfl be8 5?aturforf^er^3?erein« am ^ontag ben
29. 5lļ3ri( fprac^en §)crr •ļH'cfcffcv Dr. SBolben iibcr: „9?cnc !De«*
carte^ unb b(e mcbenie ^laturtbiffenfcķaft", unb ļ)nx Dr. med.
Jbito flber: „Tie (S^Iiebmagen ber Si(ctC/" mit !!DemonfUation t>en
Tioteūin unb $ra^)araten.
Suf ber ®enera(berfatnm(ung bed ^ecļnifd^en ^ereind am
iDinflftg ben 90. VtU &m ^roferfor 8. b. SobainMi einen
90rtrag: «ttcder ben 9^ttfe(f4en cembfnirten $ovi)onta(* mib
8efH!a(flķ)bingttng9}ei(^er* mit $)emonflrationen.
^er Oa^redBerl^t M Stom\ti9 M ĪRmet x'6m\\df»Uiīioti\6)en
®pb(tļatig!eit9bereind ffit ba0 3aļ;r 18d5 beMffert bie (Sinnaļmen
bed ^eind auf 10181 9tb(. 86 bie 2lu«ga6en anf 12378 mi
39 5?o^., fo bag mit^in ein Deficlt »on 2196 9?btn. conftatirt teirb.
am @4(u§ be« SBerein«ia^re« betrug bie 3a^( ber ^Diitglieber 331
^erfonen (74 ?D?itj^Iteber me^r a(« im SBorja^ve). Capital be«
ŽereinS roar im 3a^re 1895 auf bie ©urnme bon 50686 9?bln, 30
ūop, angetbad^fen. 5)er 23oranf(!^Ia^ pro 1896 batancirt in (5in*
na^me unb Sluggabe mit 11300 5Rbtn. 3:)a« ūomhi ber (^^feOfc^aft
befte^t au« ben ^^erren: 'ipvalat ^. '^ffanafomitfd?, *il3ra|ei3, unb ben
^Direftoren: 21. granafeU)icg, 2B. Sid^tarctticj, (5. ^JDieiro, (5. ajafuticj-
fRabetfi, 3. ^uj^na, ©. ©oltan unb @(^ufletolcj.
'DJacķ bem 9?ec^>enfcķaft«beridļ>t ber 9?igaer ^Borfcnbauf pro 1895
betraflt ber ©efommtumfaļj im berfloffenen 3^^" 423754998 W>i,
32 ūop„ mUi ein Steingetoinn ton 282920 mUn. 87 Stop. ergfett
iDtivbe. !Da iebodķ bet Serluft ben bie OdtfenbanI bntcļ bte 3aļ«=
Ittnadeinftefbmg «arf^Mc^enct ģitmen bei ben bitonthrten SBedķfeln,
feime burc^ ben 2lu9faa bei einem lO3aarenBe(eiļung0gef(ļSft erlitten
fļūtU, 61687 mi 3 Stop. betrug. fo mugte biefe ©umnte ben bem
obtgen ©etoinn gefiirit ©erben, fo ba§ fidj ber 9^ein(]etotnn ouf
221233 mbl 84 Stop, fteUte. Sa« bie elnjelnen ?5often anbetrifft,
io touvben on ^infen 185339 dibl. 41 ^o^., an $robifionen 49385
Digitized by Gopgle
— 216 —
5Rbt» 44 Sto)p., on ^ebfl^rcn filr b!c flufBetoo^nittg t»n ©ert^gegēii*
ftanben 8565 0?b(. unb f^v ttgio beim ^crfauf vcn SertM)«pimit
187962 mi 4 top., iufammen 431251 mi 89 5?op. cingenommen,
toa^renb bie ?lu«flaben (infL ben oben evmabnten 33er(uft t>cn 61687
m\n. 3 Stop,) 210Ū18 9?bt. 5 top. betvujļcn. 2lu§erbem fteatcn
fi<3b bic 3^"f^" *5on ben SBertbpapieren be« SWeferoe!apitaU cuif
131376 9Jbt. 11 top. — Ultimo !j)eicmber 1895 betritg ba« ©tamm*
fapitat 1863022 IRbl., ber ^Jenfiondfonbe 199058 mi 79 top. unb
ba« 9{efeTecf(i|){tat 3326175 9ebl. 50 top.
Ibm 9te((etif4aftdBevi(!ļt bc« m^an 9?uffifdķen So^Itķatigfeitf*
beveind fSv bad Oļoļr 1895 ifl }it entnelļiiiett: fOtatfen^tinber^
ofl^l tat 47 Ainber botterao^en imb 30 ^ofpitirenben ^eittoellide 9^
aufftdķtigung an^^ebetlķen laffen. ^ie (štnna^men bed ^f^ld bettitges
9925 9?bt. 53 top., bcncn 8737 mhl 25 top. nii^aUn geflen-
flbcrftanben, fo bag ficb ium 1. 3^""^^ 1^96 nocb ein Ueberfciu§
»on 1188 9?btn. 28 top. ergob. '3)a« tapltd be« 3lfi?l« belauft
[icb aut 93500 mi, oon bcnen 88500 mi miontaftbare«, 5000
9?b(. SfJeferoefapitat finb. Die 2l(e^anbev*(5tementar(dbiitc tourbe t)on
49 tnaben beļucļ^t unb entUeg 18 ^c^iilcr, oon benen 5 eine $rS«
fung bepUittbcti, bie tķnett ble SBergOnftigung 3. I^ategorie M W^
leiftmifl ber aRfNtarpfli^t eintrttf). 5Dle (Sittnalļniett. bcv ^«(e be«
tvuqen 2447 97b(. 2 to)>., bie fludgaben 2323 Mt. 56 A^p., fo
ba§ fic^ ein Ucberfc(fug oon 123 Stbtn. 46 top. ergab. T)a^ ta|)i(a(
ber ©(bute beUiuft ftc^ auf unantaftbare 2000 mu !£)ie ^rmen^
llntevftiifeungdfaffc ģcioa^rte ernjerb^unfobiflen ?lrmcn monatlicbe
Vlnterftuģungen bon 1 — 3 fRbln. ober einmalige 53cibil(e. 2ln monat^
lid^en Unterftflfeungcn maren 87 ļJcrfonen 1540 9?bl. 50 top. unb
on elnmatiflen ^etl^ilfcn 4 'iļ^erfonen jufammen 150 9?b(. 36 top.
getoS^rt tt)orben. X)lcfen 3Iu«floben im ^Setrage oon 1690 3?bln.
86 top. fteļen 1768 īRbl 67 top. ^innaļ^men gegenaber, fo bag
eiti Ueberfdķug tton 77 Min. 81 top. ergab. nnantaflbace
Ūapm bev ftaffe betr^gt 1000 mi ftomit^ be9 ®o(ft^a%
teitebereind beftel^t au« ben Damen: 3^ ®- Oboicn)geto, 3.
ļJopo», 3. 5Wut^in, ?l. 31. tamfln, t. g. ©rlntm, m,
tctbemtonn, īfl. 3. S^agel, unb ben $)erren: 3- 333. ©uffe», 9?.
tamarin, 92. D. ^D2er(ttliett>, a ^« ^mtin, % SUe. ^otapoko unb
SB. ©ambifin.
^acb bem ^eric^t beē 93orftanbe« ber ^i^an ©itttt>en* unb
Saifen'-SBerforgung^anftalt far 1895 jablte bie Slnftalt am 1. 3a*
nuar 1895 107 3WitgUebcr, oon benen im Caufe be« 3<Jt>^e« fie brei
buvc^ ben Stob berior unb fedķd ^2itgUeber au0fcļ^ieben, brci bagegcn
neit einttaten, fo bag am 31. ^eļenbev 1695 103 aRttgliebfT Iķt
angeļ5rten. Sa^rgefber iburben fflv h9$ 3alļt 1894 postDiiineraiido
an 31 ^ittmen refp. Saifen mit in (Smma 4900 mi gega^It.
'^ū9 tapttal befionb ntit bem ©cļfug 1895 aud 223867 9?bln. 32
top. unb ba« ^ireftorium au« ben $erren: 31. Ooefffer, ®. Sredoff,
^ucb^anbler ^nt^n«, Uettefter Zļ. ^ufd» unb tonfuUnt SUr^anbec
taeļibranbt
Digitized by (Soogle
— 217 —
Ktttf Un jtiriļeitsemeiiikrit.
^tttUSt.t TOort^tt eifonore «nna ©utmann. (5lifabftt> Doroitļta ^fgel.
iCom»ll«: 3o^ann gerbinanb 3Ucfe. ^pbta 9{acie jtat^arina gaķrbat^.
aaf0li«ir«: 8Hf»mre UmUit Cmma Dfibfrg.
icvttitN^.: eatnor So^anna ^(onbina Oebn^abn. ^at>ib «leranbct
uirt) 3a^n «nbread «auling, Btcmingr. Clfo 9?atalic ^rapauļTl. «Ifreb
dcrkrt 3afob 9(!!rr. @elma ^Uonore jtra^nfl. 3a^ni^ ^bamd Settoer.
Robert Ofol.
3cfu0s^.: e»a S3arteJt. ^oul ©eorg 3afob «ufaftt^ftof^ Wma
ĪRatt^ ^afobfon. Sruno gcrbinanb 3a(ob Qled. ^antf 3amed 2;bco&or
BUmncr. «bsor» iTiNr ^i^gi^. Cvbia folttc 1ttti<^. Hf»(b 3i>(ann ©pring.
SfAinanb 3obann itrubmin. 97ubolpb 3oMn Sergmann.
3o|)atiui0*K* : ©clma 2WtIba 3fnnp ®cbfn«. «nbrei «tfrcb ©almann.
dmUic anna ^en^. 3uliud ^t)oIf ^rbr. X^eobor ^^anber ^anoning.
tmia Clifabff^ Ita^n. {toiiHne 3renc Breptnanii. Cmmo 3o(anna $>e(ciic
Clanberfo^n.
9Hartiti4e^.: SBaafricb 3ofepb aipbond 9iimf(t^a, 3obflnna (gltfe
Senten. ^a)>rtin ^reebau. iimU (Sbuacb 3rber. ^rifiap 3(Ibert atofcnt^at
lanliite Stātie Aatrine Wai)0. (Elfriebe Jtrifline ?urf(t>ftpit JttifHnc Dtoric
irrinitatid*^. : SBilbclminc enieftinc ^e(ct>crt. 3ura «Kārie Stofcnbtatt
Slfiictie ^rrmuie ©opbie ^c^gen. Očlfa ^arie (Smilie I3aumann.
9)«iil«.»ir: 3rma Inno {ndc Dnt ti9<b Itatt Stelmaim. fBolIfiift
©uflaD CEtvalb Srecbe. Glfriebe Staroikt 9l«latte f)cvn. Ko^m Otto
Sicvontort SlabtoU. 9(mia Sffarie Sejneefd.
ŪiufaeboUn*
9>ctti« u,^piii>ft.: 9)}uft!rr 3n)an 9)?aIfott> mit (Smilie fatālie ^ait-
Ifne Olaumaiiii. 3>rcf^f(ergefca gri^ ©rufau^fv mit 9^nMU Glifobet^
fBaOaftļ^, geb. greimann. ^ofi» unb Xelegrapbenbeamter SBoIbemar ti^eberri^t
IBIonf mit ī^erefe (Sbariotte ©(^(i(^t, geb. ^abting. 9gtoiu>m Solbrmav
ittnfi ©ufiap 3o^annfon mit 3^^ ^^tbt Leontīne ^tdtx,
3af0U«jr.t ftoiiq»torifl SiOcim iNf^f d fkrnarihi mit 3oMRa fforia
Ssna $>cebe. Zopfermeiflrr (Ebuaito Otto ^elber mit laibfe Stobrbatf.
®ettriib9ft.: ©teinbrurfer Sn^ ?lnbcrfobn mit (grneftine (Slifc ©traup*
mann. 3i^ngercr mebicin. ļtiti^ti ^^a^rtin Sepuri^t, gen. ^tpm, mit a^arie
Darvu. fRofi^inif) Siein^oVb iNnfon. gen. Airfon, mit Cotte mmpt. fkmrl.
Unteroffi^ier Slnbrejd Silemfon mit Zim Uiļtii. @(ļ)ubma(^er 3e^fab Alamtf
mit Sibfe ^ritmann, gen. 9citmami. SKnļanifcr dmii %MtUlf Zrcibcnfdb
mii j^ri^ine ©arring*
3ef«Ml.t 9?a>rHn eicmoTt mit dbe BMptt Mnci^ 3ani< Vo^ne
mit SBil^elmiite 64^mibt. Simmermonn 3o^iii4 3eNert mit Starie taprlliii.
Startin »nberfobn mit (Sbe IBiljin.
^oķauut^tSt,: Sicbciter 3nbrit ^ctrc mit ^arie ©iUing. Stcbciter ļiiiļ
etrcbul mit tomife ftvnfcioil. Su^nnonn^ii^^^ Sittcnbcrd mit Itmma
Sruffe, geb. SBeagatl. ^aurer Slleranber Xranmom mit SiiMi StmUbl»
©infemitte. 3«Itu^ ©cmficin mit 55ertba ^auline ©ietriil^.
Xrittitatt<(>4r.: Sabritarbeitcr Stcin^olb ^ojimitian ©u^rit mit 3uliaiine
Stofatie 9it%
^anU*tt*t Sacfer 3a^nid fBi^ffne mit Snna Dfol^. ^ontcur 3afob
8(itfa mit ^arie 3u(iaiic &atutQ^, griuf>afe. %a^ti!tat!lHiUt Oa^nitf liSSitM
mit &(fc f)ctr<fobiu
fbfmu Jl«i OOenhilaHamlcr tml BUHbn Xtia mit if I»ive Snlif
^etri*5r.: S^aric :Da)»ibo»a Ottcr^bcrg, im 34. 3. S^^ami 3a(ob
^cnmann, im 46. 3*
Digitized by Gopgle
^om*Str. aifreb «Kitt^ft %Utūr\Ux (gcfftetn, im 3. % grSutcin (SmtUe
2)orot^ca «D?frfel, 48 3. Xifdj(ergfffU Stari I^cobor ffiircf, 65 3.
3af obis^* : Soroncfff Olga t>on |)ovningen-^ucnf, 83 3. gouife Olga
@rigalo»0Fp; 4 W. «rtia 3ultanne Seronifa @nrott)dfv, 1 W.
(Bcrtrutos jt. : gUfe jf att>artnc 5Bolfmann, 40 3. ©Srtncr ^eter ^umpur,
70 3. (i{\\aUiff Tlaria 2lntonic ©cercn, 87 3 "«uguUf Olga 9aM<t^
8 W. 3a^n (JFbuarb ©arfand, 2 3. 3a^n 3Wfreb ?anift, 4 Vt, ©corg
aibcrt aSaiffin Rr\\i)\c, gen. itraufe, im 6. 3.
3efuds^.: ^au( Sotiann g)?artin 3)?iffīn, 18 3. 3a^n Srl^HT 3fl?^M«n,
3 3». 3o^flnn 3iifft^, 6 3B. aifrcb $)offmann, im 3. 3. X)at)ib Xaut, 68 3.
^fter ©ratimc, 70 3. — TOattbdisļ^reibcrtrAbiiig: »om 24. 3um
bi^ gum 1. 3uli 32 Serftorbcne.
3obaitn<d<5r. : 3p^ann 5>crmann 55f^r|ing, 4 3)?. Otto llfranber 0forg
2)anfcn, im 2. 3. .Rlara Stifc HRecfe, tm 3. 3. t)orotbca 3o^anna fJo^Ic,
2 9W. ^at^arine ©ommcr, gcb. 3afobfo^n, 61 3. Dorot^ea 5tattap. Sllibe
aiminc 3aunffmf, 11 3)?. Snbrci UUmann, 11 Z. «nne ©aljer, 4 OT.
ernfft 5urf(, 73 3. t)anifl fjartnjig, 78 3. ai»ine Doret^ca 0fo<e, 11 Jf.
Vatt>ife 5?cmpcl, in ber 10. @t. Slnna ©opl^ic Paflng, im 16. 3. ?onife (Jmitic
Šitirul, im 12. 3. Otto Slrocib, im 3. Vt. 5rtebn(i Samrentid, 65 3. iJarl
©o^ne, im 25. 3. «art 3afob SBoIbcmor ©tUing, 6 OT. SBtlbelm Blbett
an)ot, 5 W. «ugufi ateranbcr Xeit^mann, im 8. 3. grfebrtcb Sil^clm Sloff,
23 3. ī*
(Drart{n«(ir. : ^ni gtoalb 3)?u^rnec!, 56 3. 3nbrif 3o^ann €buart>
@riinwoIb, 1 VI, lobtgeb. ©o^n Sa^r.
:$riiitrati«>^.: arbcitcr 3onni(J Sapfa, 27 3. ©(bloffcr Hrt^ur 3o^ann
t^nebric^ ^fblau, im 31. 3. gricbri(b ^axl Slrnolb ©roaiafne, im 5. 3».
auguflc 3ot>anna ©djmarjenbtrg, im 2. 3??. 3??atn>inc |)enriette ^cumonn, 10 5?.
2)orot^ea 3o^anna a)?aric ^o^I, 2 3». Ulbcrt 3obn 5Wartin ©tamer, 9 VI.
^aiū^:^.: 3a^>nid ^etcrfo^n, 3 3. 3a^nid Sri^ut 3a!obfo^n, 3 3».
«riftinc Scrncf, 22 3. Sari SUbert jtranit^, 3 3J?. «art Slubolp^ ©fH"»
im 2. 3. aicranbcr 3o^ann 53crn^arb 9^culanb, 3 3. ©uflab Sbuarb Bd)mti\t,
9 3??. eifa 53cate dinU, 7 3».
g}}arfuds3lrmetifird)i^i>f : bom 15. 3um bi^ jum 1. 3uli 11 Sfrliorbrne.
aber bic in ber 3eit eom 23. bU jum 29, Suni 1896 rcgiflrirten
SnfeftionSfranf^eiten tn S^iga.
(Sē erfranften an:
■0 T7
jufammen
Vtxl
mnl.
1 JWl-
Typhu8 abdomiual. . . .
2
6
5
8
4
2
2
4 '£
1
4
4
6
3
9
1
2
2
1
3
Diphtheritis vera ....
1
1
1
1
2
3 '
Variola mit Sn'Pfnflt^f" • •
1
1
1 (
Tuseie convulsiva ....
1
1
1
Ophthalmia blcDorrhoica .
1 -
1
1
1 «
Aufammen
1
5 1
18
6
- 1
18 |12
1 30*
.^m iSuftrage ber mcrarif(b-praftif(ben S3flrger»crbinbiuifl UtāM^qtq^m
oon SrtMc ^otiHfau fttr bCR Stcbaftcttr.
jI,oaBOjeH0 ueHSjpolu. — Pēra, 4 Idjia 1896.
Digitized by Google
28* JE)otifiipr«to0 i>en 11. ^uli. 1896.
(81. 3abrgrtii0.)
?B6(i>cntIi* 1 mal. ^rci« in m^a mm4l 2 31M.; mtt Snfenbung 2 3tbL
ttnmkļigc eisei^ ^linS }ti riner iaSimMi )« en;U|lcit)iri
ttttineffitit
Don S^iebr. Daoit) 2eng,
Dhrpaflor in ©orpat.
!S)oi^at l>en 28. ^uoit 1798.
(9tai( ttnm fffannfcrtpt aaf biv BHiflafiļcīt eiabt-9ibli0t^cr.)
(Sci^on lange ift e« t>er ftlfle ©unfc^ jebe* Saterd, ļebev gart*
tic^en 2J^utter, benen bie @r^te^ung «nb ®i(bunq il^rer l^inber ju
n8^tt(jķeit ^iitgern be6 ©taated am ^er^eii (ag, bag tn unferem
IGatetlanbe fetb|it cUic UniDerfitat erviilķtet loetbcn tii0((tt. Unfemt
grogen S^^^ttor^^ 9<ni( L īDor e« DDvBf^fteit, blefcti altgemelnen
SBunfd) realifiren, unb auc^ babur^^ (2icb ein $)cnfina^l be^
ber 9f^ac^»clt ftffteti, baļ? ba« ®(fl(f 6einer UntcrtĶoncn @eiii
^nfit'Siiigeninnt toot. ^entomte $&t(r mib aRdUev, bie iift btd
ie|t enre ^9ķnt (bfe grenbe unb ^pffnuiig enrcd Sltev^) mU bet
^ittemben ^rhit bmtger ffļnbuiigen, m bett Octon brr K0ett, o^ne
©teuet unb Sompa^, ba« t)Li§t, e^nē Srfa^irung, obuc Se(t* unb
3)2enfcķen''Renntnig l^ineinfegelu loffen mugtet — uob litļttil ntcļ^t
felten mit berbbf benen <9runbf^eii niib SRaļimen, mit berloļrHer
Sdt tmb l^oflen, unb mit «erfelļUrai Betamet! —
ļ)efcet nun eure Slugen mit neuen fic^erern ^offnungen jum 2:5ron
$auT0 I. etn^or unb ffflnet euren roeifen unb giitinen Sffonarcķen!
— (Sx ļat ed f(jķon befoļlen: e0 fott etne Unibcvfil&t in 8iblanb tv*
rl^tet iDcrben} — nnb fie n>itb bafb ba feļn, nnb unfere @91(ne
»«rben miter nnfern Vugen ftnbiten, mtb fid) ^u nfi^ttc^fn unb fle«
f^idlču £)ienern M ^taaU bilbui. Unfei gcoļ^ei' ^^louacd; ^at
Digitized by Google
— 220 —
^tt bem (štngottge @einer bedļalb etnanirten Ufafc ble iBortļeiU
einet einļeimif^eit Uni&erfltSt ^ einleuiiļteiib unb DortvePd g^
filķilbert bog t(iļ noc^ ein ®ert (ļievflBev ({n^ti gu ffigen tDages
biirfte.
•^a nun eiiie ļ)ocļ;tDoĻtgeborene 3?itter[d?aft ^iir Slu^ffl^rung
biefed loidķtigen ©egenftanbed bie ^onb bteten toid, fo eiffi^ne i4
inidļ 3^en loeifett 8cratM4Cagitiiģeii Iļierfiber nadļpeļeiibeii (8riinb«
riS eine9 9(aiie9 guv ^e)>rfifuitg torpfegen. SBleMč^t f9nnte but^
SBerftleicĻung itieBverer fotc^er ^Mane ein tjoUtommeneg ®an^cg ņ
©tanbe gcbracķt Iperben. €ine tuettlaufttgere ^^u^fāļ^cung bieļer
^ttjie tDfirbe mir beļ^ einct ba}ti cT^tteiien Hufforbenmg etae fcļv
ongeneļme ^fd^t fet^n, īDobeļ^ i<iļ nift ^antbarfeit iebe mir ge»
uiad^ie (žrtnnerung betiu^eii miirbe.
^on bem QxU, biefe Unioerfitat am fuglicļften enicļtet totiUn
tdnnte.
i33oii afien @tSbteit SiDtaiiM ifi tneltieg (Sradķteng feiite bap
f(!ķfdnicķfr Qt« ^orpat. 2J?itau ift p toftbar, uat Daž Untcrfomme«
ber Seļrei; foU)oķĻ atd ber <Btubireuben burfte burcķ ben bovt reti'
btvetiben frangSrtf^en ^of niilķt loetitg erf4i>eļyt toevbin. Ueberbea
ftttb bet ļttfttenm^tn fiir ble ftubiresibe ^ngf nb bott gu biete, m
bie bortige J^cuerung iDihfbe bic ffrSfte Dietcr <5!tern ilberfteigen,
i&re ^inber borttjtn fcķicfen. "Cie Sbrigen Stcibte ?iblanbs finb
)u abgetegen, Derftedt inīt ķaben jum S^ķeil ntcļt eitimal biege*
l^drtge Unga^t ^ftufer atim Uniertomnten bet Seļtet iitib ^tubentcnf
bet ivenigen (Su(tnt bet Heinen StSbte tiic^t gebenfeit, bie ber
©{[t)iin^ ber ©ittcn unferer ļungai ©tucircnceii \}Oii)\i mā)iķ\i\^
fein iDiirDe. !Dor)>at Uegt an ber ©renge gmitcķen ^^uglanD unb
St9(anb, ift loebet 31t abgeiegen^ nocļ 3u taufcbcttb, ift mii \tķ
bieten f(|0itett nitb getftitmigen ^ftufetti bebaitt^. mtb loirb afli&ķliA
imtnet me^r angebattt. Sage gtoifc^en @t. ^etet^tog unb
'dii^ū, bie Dieleu greniben, bie ļier burc^rcifen nu'o fid? oft Ķter auf'
(>aUeu; bic ja^rtic^e 3J?effe, bie ķler eitieii nicķt iīnbebeutcnben 3"*
fatnmenfiiig feioobi be^ SlbeU, at0 au^ bet i^anfleute unb anberrr
ļ^erf^nen aud aften ©ti&nbeit betanfoSt, ein }aļftei(iķet nitb mfļU
^abenbet ttbe( in unb um !£)or)}at ļerum; aUed bied ļat biefer^tabt
Digitized l>y Coogle
— 221 —
finen fietoiffen tjor^iijļlidjcn @rab ber (Sultur flegefeen, ber felbft
gictnben iļ^ren ^ufetU^alt in berfelben angene^m mac^L ^ter^u
bmmt ba6 hit 2ef>tū^mUtd tn I3<ra(eic| mtt m^a unb ajlttait
lier f€(r jM ivolļCf^ fto^ nn^ ^nv^ bie Mmeķtte SiMfuniti^n
fic^ aud^ bie 3"f"^^ fpccutatibe r^itiļ bc« ?anbmann0 ter-
mel^ren tofirbe. ^nč^ tiegen um SDor^jat ^erum feķr bicle ķo(grel(!ķe
@fitev, Mtan» mcķt attem bie gnc (Scruļ^tiuig ber Uniberfitdtd^
MSnbe notļloenbigeii OaU'SRatcrtoCieii, fonbem ancļ io Sulnnft
M 8retinļo(i (eif^ter unb tooļifetfer aU irgenbloo Begogen toerbm
Mnnte; t>e« fcļ^iJnen ©offerS unb ber gefuuben Cuft nic^t gcfceiifen,
bie ļebtnnod^ ūmČ) Utf ber (Sriiubung einer ^nftaU in iBetrac^t
Ummat ntilfeii» bitccļ! tveldķe einige Iļnabect fSReničļtn mtfļt ^icvļev
S^SPflen lo^rben* totmt noiķ, bafi ļitt fdļon elļematt eine
Uittberritat getoefen ift, beiren !993ieberļerfteIIung ber unfierMtcļe ^aķfer
ļSeter ber ©rcfu^ [c^on berfproc^en, unb njobon bie ^luēffi^run^^
bie{e@ grogmiitķigen ^erfprec^en^ ber \\ixQ ^c^l (einec Untertļanen
fe rafttofcīt Elķatigtdt $aul« I. borbel^olten tft
SUgemdne SlttrtSiite dnev Iķter p erri^tenbett Utiiberptat^ utn fte
grtneiintiilig unb blilļenb 3tt mad^en.
5Da6 bet beti andtoattiseti 2:eittf4eit Utiioerfit&ten nedķ btele
Wttn fhib, ttotiķ moncļev otter ^(^(enbriott ļerrf(^t, ber fiir unfere
3etten unb ^efcuiļuiffe nic^t mei^v paļt, tt)irb jebci Sadots erftanbige
eingefteķen muffen. 53el? eincr ganj neuen SJnlage mū^te nun notļf*
toenbtg auf btefe iBerbeffentitgeii difidflfiķt genointaeti, unb itnfere
Qntoerfltat fo eingeri^tet loerben, ba§ bie Iļfer ftitbirenbe ^n%tn%
ntelķr aT9 ouf jeber onbeni fernen unb jmeifmStiger iļter ffinftigen
SBeflimmung t3orbereitet njerben fcnnte. TAee tuflrbc @te felbft Be^m
^udtanber becu^mt unb baburcjķ aucķ bluļenb madķen* Um bted
meitēn, ļalti idķ go(geitbc« filv iiotļu>etibig.
1. ®o toie ber 97aļtne elne« Berfl^ittten getb^errn oft fo gut
aT« eine aro§e ?lrmee ift, fo mfirbc aud^ bie l>icfige Unioerfitat fe^r
»iel baburcķ getoinnen, menn man in jeber $)om)t'SEBi|'feiildiaft
iDetiigfieitd eiiicn betitļmten ^toļiffpv, bet tn ber geleļrten ^ett
fi<!ķ eineti 9tuf eTioPtbeit (&tte, ^teiķer ^ie^en fu^te. iRatav(i4er«
Digitized by Google
IBctfe tnii§te man tMnem fclc^en SKann fo anfe^nlidjc i^ortķeile be^
miCftgen, ba§ er toburc^ )ur 2innaķmc eined I^Kufed auf tie ^ieftg^
Untoesfttat hmū^ia iDiirbe, gic&t aitf Mf^icbenitK Scitmeit
2:eittf4ai UiiiMc|ttSlcn ber^ntte W&iiiicieĻ bie ffķ Kttoe ^kļotte
ķaben. @in guted ©e^att, eht aud ber (^nabe bed ^onarc^en tļm
fcemiliigter e^rentjofler (Sķarafter unt> aubere i^oitļ)ei(e ipflrben fd^on
man^a audionbifd^en ^rofeffor unb tntt iSļm oiefiet^i auGķ mauķe
felnft bevtigen 3^^^ ļie^eriieicii.
2. ^Kfigten au(^ pcn unfern etn^cimifc^en ©ete^rten ^Jianner
^ier angeļtellt merben, Die in einem ober onbecn Zf^tii ber čocq!«
Aenntniffe biefee 9tei^t^ fidķ bevflļmt gemail^ («be», tmb bie (iev
flubitenben ^Dhifenf9ļne borHi toitmUļtfu, unb i(iietf^glii4fttin iļie
)>rdcttf(ļe SKbung gebrn ftoten* 9,nē^ btefe ISmitai b«r(!ļ anfeļn*
Ud^e ©eļalte unb ēļatgen ķerbe^ge^ogen mevbett.
3* ^iermti mfigte bie Snfiteaimg affer notlļmeitbigcii SOtaiM,
fotDoļt in ben neņem ^pta^ta, al$ aač^ tn beti ftt^nni l^finflal,
j» (&., 9)?ufic, 9?eiten jc. uerbutiben feķu. ffnfSngnt^
bflrfte ein fl?ine« Dcftcž* O^cl^ilt folc^e lUīdnncr ^erloffen. i)?ad? unb
nact^ mūrDen fi(^ me^rere Don felbft einfiaben* ūvaļ uuļere ^ta»
birenbe mflļten ļier aOcd lernen {Snnm^ iiNi4 fviDoļt )tt( ^ttbmt
iļre6 ®etfte0, al« audķ i^retf Mrberē nStļig «āre*
4. ^IT(ii§ten aile einer tooĶ eingectcļteten Uniterftt&t gC'
(drige ttnftaUen au(iķ be^ ber ļieflgen fogUict angetcgt unb eul0^
vicļtet toecben, (E. eine Vnatomie, eto SccomMtt'^and, els
cļemif((e0 8aboratorium, etn ^otļantfd^er ®atten, eine 9ie<tf(ļule,
eine StenmaTte, ein 3"ft^""^f"^^"*^obinet fton 'Diat^ematifcSen,
|>ķļ^ficalt|c^en, cķtrutgifc^en ^nftrumenten te, eine iiftentlttļ^e ^iblio'
tļet, ein ^<itttta(ien«<&abinet n* bgl.
5. TOgte fc Diet m8gH4 fOt bie 2Bct)lfei(ķeit ber SeBoil
iD^ttel foīpoķl, al0 au(b Sberķaupt fiir t)ie (^infc^rdufung ber .^ofteit
unb M Sluftoonbeg unfever ļiefigen ^bivenben gefiNPgt miuik
£)ie« fdnnte beioevlfieaiget inevben
a) Cuid^ ein natie jļclegcne^< Untt>erfitat0»®ut. Diefeē fSnttte
etn Oeconomiļc^eiS (žjperimcntal*tž^ut jci^n, auf teelcĶem ber ?ro*
feffor ber Oeconontie SBerfucfte in ber Sanbrnirt^ctaft anfteOte uab
feinen ^dgUngen baraber |»ra€tif4e ^orlefnngeņ ļielte. 3n biefei
Digitized by Google
— 283 »
8etfu(ļen toūvbe aucķ bad gorftmefen, ^o(^«^nbau, furg aOe £^eile
Ut 2ant>*fS^ixti}\č}a^t geķ6ren. Son bem (šrtrag biefed (Suted, ba6
ehn iii<|t grefi fe^n bfirfte, fSnnte ben ^^(frffereti ein gmiffe^
^ntat an ftna atter fitt, an ļ>tn titib an b^rf^ebesien anbem
8ebfn«»9)?ittf(n geUefert toerben, roetd^eS bicfen 3Kannern in tķrcn
^audlķattungen me^r ald ©etb accomobtren kpiirbe. Slutiķ f5nnte
ķmcn Ut Svel^tif cķ fār bie ftmeni ©tubenten mtt iļ^ictuatten fouv«
nitt unb bem Oeconomen felbfgt geliefict toefben.
b) buTc^ ftrenge ^anDļabung ber (ereiM bev^nbeneit ®t\tiļt
toiber bie 2luf» unb 35or*^aufete^en im ?anbf.
c) fdnnte man gur ^erķiitung M libertrtebenen Su^ud iit
^etbent eine befonbere ttiitberfitat««Umform einfa^teti, bie fkķ bont
frofeffor M aitf ben ^tnbeitteii er^eifte*
6» aRfigte dne too^t enttoorfene UniberfH&t«<Dt«ciptiit ein»
gcffl^rt toerben, bic ftreng unb bod^ cbel ©Sre, bie etne toeife
iDZUteIftrage ^n^itcķeti ber eingefcļ^ranlten @c(^ul'^idcip(tn unb ber
imgebftnbciien ^nbeoteit'grel^lķeit ffUiU, bie niiļt b\»i &tta\tn,
fonbern andķ eļreitboCfe unb ottggeiilķnenbe Seleļnitngen gu tJtoHbeii
bed Steigčd unb ber guteu ^u[fūļrung t>a Stubenten mac^te u. f.
((^ortfe^ung fotgt.)
^Die crfte, 1805 begrūnbete ^ungfrauen^Stiftung berior nacĶ
bem $Red^enfd^aft«bericiķt fiir ba8 ^al^r 1895 im Caufe biefe« 3a^re8
brei iKitglieber unb jtoei ^enfion bejie^enbe ^ungfrauen t\xxč) ben
^ob, fcļrieb ač)t ^ungfrauen atd ber^eirat^et aud unb neu ein Dies
Oungfranen. 9fir 1895 finb ieber penfion^berecbtigten Oundf^<ut
50 92bL audge^a^tt; au^ evļieften 5 ber Beia(rteflen ^amen eine
@jctra)it(age i»on ie 25 ^bin. ®egen»Srtig tft bie 3aļl ber ©tSnime
163, ber aftiben 9)9itg(ieber 88, ber |>afrtben SiJ^itglieber 129, ber
(Sļrenmitgtieber 1, ber @tamm«Slf))iranten 2S, ber eingef(ļriebenen
^ungfrauen 279, ber ^enfion bejie^enben ^«ngfrauen 90, ber 53ei»»
trafle ga^lenbcn 2J?itgUeber 21. ^enftonen finb oerabfolgt bon 1809
in 8253 Ouoten 198579 dibl, Don 1895 in 90 Duoten 4625 mU
in <Summa 203204 9?bl. ^)a« Capital ber ©tiftung betvug 1895
am 1. ftanuar 163862 mi 48 ^op.; e« bejiffert ficķ jum 1. ^a*
nuar 1896 auf 167115 mi 78 ūop., ergiebt fomit eine Capital* ,
Dermeļrung im 8ericļtdiaļre um 325B mi 30 Stop. ^ie ^tiftung
s>itb bcrivaieet boo ben iļ^orfieļem: 9ie(jķMantt)alt Stobert Sanm,
^lablratļ Wl. b* ^affner, Heltefltcr ^oļann Stati gr. ^artmann,
Digitized by Gopgle
Sanfbireftor ®. d^otķert, Dr. meoL (J;. ^taDenļagen unb btnu
S^at^dļerr @ugen ^urc^art).
tl)em 9?ecbenfc^aft«bcrid?t M erften gegenfeitigen ^rebitcerelnS
„53orfd?u§faffe" ift 5u entnf^men, ba§ ber ©efammtumfa^ betru^
4299160 m 27 ^op., tDobei ein ©etoinn bon 15015 SRbIn. 59 5^op.
erļielt mutbe. $on biefer ©umnie tourbe ber boUe ^etrag ber pie*
te^rlen ®e4fel «01t 3596 9tblit» 44 i(o)). getilgt, 4942 ML 5
tDnTben Don brni (^mmobUinifoiito abflrfcļriebeii nnb 2911 9t6(. 5
ftop« bem 9{efetoeta|)ita(fonto j^ugefc^rtebfit, iveldķe^ (ettere j^onto
babur* bic |)8^e bon 40948 min. 65 iJo^). errel^te. !Die S5er*
tt^eilung bed O^eiDinned fteUte toie folgt: an Binfen 17491 dtbl
■27 S?oļ)., on ļ5roblfion 8637 mi 50 ^cp., an aufbftDa^runggge*
bu^ren 27 an ^traf^elbern 65 $HbI. 10 Stcp., feit 1885 ni(^>t
eingeforberte ©ut^^aben 1047 ^bl. 57 ftop., (gintrittdgctber 1239
mi, 3infen com SRcfevbefapital 1G72 ^bl. 5 Ūop., in 1895 ein*
gcgan.qcne proteftirte 2BeCb[el, Die in fvaķercn ^a^ren a(« 93pr(uft
auč^gebudķt tpurben], 184 9{bL 38 Stop., ©eminn auf (^clbDaluta
40 $tep., iufammeti 80364 ML 27 fto)». iDie Sudgabett betrugen
26798 ML 22 j^op., f 0 bog ein Mtiigeloittii i»oii 3666 Min. 5 Itoļ^
MUieb. biefer Ueberfc^ug tbirb imter bie 99{itgUebet in einn
!Dibibenbe bon 3566 9lbln. 5 JJop. gur SBert^eitung getangen. ®a3
bie ^ngalķt ber iD^itgtieber anbetraf, fo betntg biefelbe am 1.
nuar 1895 im ®anjen 1608; e« famen im gcnonnten QaĶre 411
^ingu, fo ba§ fid^ bie Slnga^l auf 2019 fteOte; e^ fc^teben au« 380
3J?itflUeber; fomit betrug bie 3^^^ berfetben ani 31. ©egcmber 1895
1639. (iē rourbe auf Slntrag M ^errn Dr. med. g. ^erg be^uf«
©riinbung eincr ^enficn^faffe fur bie iBeamtcn be« S5erein6 jur
nS^eren 53erat^ung biefer grage eine ^ommiffion conftituirt, bie ft4
mit ber !S:)treftton (Siiioenieļtnen fegen foUe; in btefetbe tpnrbeii
bie {)erten 91ej:eien>, Dr. gr. Sng, tk* Betent, Mben unb Mļnde
oeiDtt((t (56 ttnrbe ber ftatntenmftSffl an^f^eibenbe IDiteftov 9^.
wam iDiebergeiDaļlt; }u 9{ebibenteii tDiirbcn bie SDlilgneber ^Rtiftnn,
9{abeti itnb 8)u<^n<te geioa^lL
91itd beu jtiriļengruieiiiiieu.
9ftti»ir. : griebricb Sil^rTm 2oM<be. OiHIif Jtareliite Ming. Stma
Stl^etmine itarcltne j^o^nerh %īthut fjticbrii^ Silsim {>aittf. (fOo Cntide
jranffclM. mmm «tfranbcr Slonf.
X>om!^t.: Sgncd SBilbetminc ?Jnna unb iJarI SSetbemar ^aut Sieriem,
3t9iUinae. SKeīanber 3oļ^ann Subtotg @rbauer. @tgrib Blorrntine |>eiinenba^l.
jHata ibcfbeib Sicfenberg. 3(ona Imalie ^atie (ESctUe ®obe. SIcmiibct
3afobt^.^.: (Floirc «Kārie 3)?a|f{en)iff(^. ^aultne Ģo^anna ©trptoo^.
3rene Sil^clmine 5Wargarfl^o ^e^. (Sbuarb abolf f)einri(^ 3oftot».
(Bertrub»^.: 3rmQ ^lifabetti dmiUt S3erg. (Jbuorb ^Ileranber ^tinri^
3lantins. ^rna |)clenc atfUĻga. ^eUt SSolbemar ^loring. 2lln?inc ^»orie
®ai0aL «nMb «itinill ^olimaim. ^tlia Ottttie Ihmbnit. 3a^nt^ Snbrilll
Digitized iy Google
— 225 —
3)?rUf. Knna mta ^tffbTer. ^Jlcranbrc mttiith @ol)>ner. 3luga{i 3o(ann
J^cobot ^ni^ming. 5?frtba ī'contme Derrum.
3efU0sA. : 3o^atui ^egf&itt. (^ļ^arloite i^mUie 6emruf!ik^. ^ert^a
3oļ<iiiiiM«J(« : (St((^ Otto ^ma ^atmip Jtat^aiiite aīnbct
iiUļ? 3nfobfot)n. 3ur(d 2lt)o(f 3cger. 3iilic Dīga Sift^Ur.
^^arthids^.: $)einri(t Ulpc. ^ttfab (Sbuorb !!ugufi J^nuppt^. ārtfiine
Stnoč}. ^c^ann J^fobor getoberg. gerbmanb grifbrid) (Sbuarb ©aulc. anna
Čmilic anberfobn. Stari Slobcrt @»ibfu(. ?fontine rfargaret^e Hlutenberg.
tmaiie ^ugufie (Emma Sangc (Sn^Ofia S^attcr. {>etnn9 2>aotb (dUiln»
Panē S^telfen.
SrinitatHs^. : ©elino ^mUte ^arie 9icfiļaii?. |)ebnji9 @flma fBanag.
9>aiild.:^: Slbele 2lnna Žifmann. t^crtrube ^i^arie HRorgaret^c Svilirn,
aen. @pUn>neef^. aifreb Seepa. ©efnta $milie Seoatine Sca^ar. 3uUu^
ln({av mattot ^eorg ffbaaib itIonHn.
Snt6ert=.^.: Hnna «riftine ^elta. atcranber Solbemar ffic^tocr. «lice
War!f (5!ifabeti> «ino»f!i. «nna ?u{fe 3a^li^. «l^auline ©uptf. ?^Ifreb
S^einbott) (^aur. 3o^ann ^etiiric^ Sfgfbitu Slrnolb gn^ ^dumbur* ^tan ^aut
©«gail.
9)etKi« II. iTont'ir.: ilifc^lermeifier f)einric^ ©ottlitb ieart Stotitm mit
SU^ftmfnc eiin»^( <9Wer. Itaufiitann Brati^ gitebri^ķ fUnitnā mii ftnm
Saffil{ewa. ^anblung^fonuni^ (9ufla» (5tuiirb ^cnfet mit 3"tianc ^tHp
3o^annfo&n. 3nflfnieur»(lbe»»ifer 3"^»"^ IfcnUarb SBilbelm S^ciimann mtt
^ane ^Une ^tplin, Stommii Stetnbolb ^itvtpi mit 2lnna 3ofep^ute 3o^f^
orb. ^ein. (h^rbitor torl Arefnrr mtt ^DTarie (&amlmii\^, Sffafer 30^01111
I9eprg Sif^i» mii Stotalie iTotjttrbtc tfmOlr iSībmaiiti.
tt&nnocbergf(>iIfe ^ranj JBoIbemor 6(^Iatt)iinffv mit Slibc
^iibctpifa ^f^foff. Dici<^«ler0cfea itart Sbaarb (S^rfinberg mit Hnna 2)acot^ca
Sc^rtin, gen, 53crting.
®ertriib*<f{.: ^reil^^lergeKU Situēto jtari Srnfi tonberg mit Stno
9)diibeT0. ^^ape^trrrgeffU (Srnfl fibott^b SIM mit 3(>b<imia 9lofa grlfen, geb.
^Billumeit. ^irbeiter 3Qbn ^lartin 3rbfneff mit ?Innc ^alfotni. ©cblofTer
3utiujJ 3ot>ann ®((^mibt mtt tlntonic Se(>fen^. Slrbntcr Ikter ""Paul šaulit
mit flnne Ofoiing. $orarbeitec in ber ©a^anftatt ieart ^nberfon mit ^^ar«
lettc ®(b««().
3efu«3.<r.: 9tt«frTee(fIfe SiībMta ^ilbelm 3nbe mit Warie Aat^orine
^fffabet^ ?ilifnfc(b. JJifncr 3o&'TJin 3i'liu^ Xreufelb mit f^rfrberifc 3pt'anna
^acbclfoļ^n (gen. Wmhn), %ii0iUt 3o^ann %u^n^ ^tiifpn mit 3Stnna
lllcxanbra Slnnctte iarjan.
3obannids^.: ^obrifarbeiter 3etfob ^rrfmann mit Hnna ^arie
itru^min. ©cbmteb 3obann B^rbinanb lnbrea# IBferat^ mit ^arie Wloxi\)U
gabriforbcitfr 3o{)ann Gaunfemm mit !Ratalic 3egorotr. īlifcili r 3a^ii liKunbrai^
rait 3lnna ^uri^. 2irbeiter ^\afob ļ'icbne mit ^nna SBitiiml'pii.
iD?artind'^.: 8c^iffi3fapttan griebric^ žlleranber @(^utj mit ^arie
(tniiit Wm& ^nrtritb Slobfe. St^nribfr 9)}a^rtin Salter mit ^uife ^aiter,
aeb. |>ennaitoipf!k ^afimtīt^ Stūāpat Senbrof mit Ottilte C^actottr ^ude Itirfi^.
Sfitiitnti^ Srbeiter ^eter Sapin mit 1i?agba(ena Sarbora Sanemic^.
Cororbeiter 3o^ann 2lieronbcr Ximm mit ?Worie Cgtit, geb. 3ep(it»
«t>aul«-^.: Mdtcī (5rnf^ 9?afetb mit txii)r\t Saimfe^rpo.
llutber : Sifcbicr 3ri0 ©tfCi^tti mit Samifc %Raxlmi^. STbcitcc
3Jlam mii ^m^a.
Digitized by Google
— 226 —
9$etri«jr. : Stoti ?)erbert ©eorg finieriem, 2 <W. So^onn SBoItcr Slov
toitūi, 3 2B.
^ont'.^.: dma 3u(ie SBfnbeI, 8 ^. ^rau AaroUnt ^elene Sngelifa
Iutfot>it, 9fb. 2)Qt>I, 54 3.
3afobi:^.: €iaūtiīūt^ ©forg gnfl)n{b t)on grcp, 81 % SBittfrau
(?»a SBilni^t, flfb. Draptfcbc 82 3. (Jine mihUč)t Xobtgeburt.
9ertriib>Jt.: ^aul Suftuft ®af&of, tm 2. 3. jlari gri^c, im 3. 3.
itriftine ©(ifabftb 3aunfaln, im 4. W. aima ffitl^flmtne «Kafftenccf, tm 7. 3.
Šulianne Urmc, fleb. ©laufuttž, 56 3. «rttib Otto ffiilni^, 1 3. «ari
Soltcmar 3QunfaIn; im 4. «W. 5(arl auflufl 9?ifgcrt, 68 3.
3Dbaiinids5t. : Stari {)ermann ©ibaurin, im 8. 3- 'Srifiine j^uppr, 3 ^.
gabrifarbfiter 3abn 8apin, 18 3, ^ati ^ibrag, 27 3, tobtgeb. ©o^n @ibtt)ert.
«ori «Ibfrt 3afob @(b6nbfrg, 6 3)?. ©ori« jjorl lennf, 3 SB. 3abn @uPao
8fbrftn, im 4. D?. 3rma «otbarina ?fontine aibcrt, 8 H)?. mttm g)?arQO-
rctbe grcpmonn, 73 % |)ugo (Sbjar fBoIbemar J5nniett)itf(t, 5 1W. Salenttne
Sfbtcr, 1 VI. fjlūīiin ^mt ēebja, 11 TO. Iffarttn ibeobot Slfubnrgcr,
im 6.3. ffiittae itarotine '^iflfler, 59 3- ^eter SSilbelm Saumonn, im 1.3.
ŠrtbuT Solbemar <3trau(^mann, 2 ^. Sobtgrb. ©o^n Q)utmann.
^?nrtitt«*^.: 3Qfob ©eorg (gbuarb ©cbrfin, 5 3». $)cb»i0 eifrifbe
S5friba 5Jfbnin, 7 3. Kari Stobcrt @wibfu(, 16 3ublc Orcnd, 64 3.
Sart f)cinri(t ^rrmann 3flicbtcr, 8 Vt. $b«pb»tc ©opbie SJiafIafd, 3 W.
anibfe Sbarlotte im 7. ^. Stari 3annf aieranbrr SeNncef, tm 2. 3.
@fnta eiifabf tb 2it)ia žlnbcrfobn, 6 ?W. $)anbIungdfommid augufi ^(t^nltt, 42 3.
$rinttat<«e.1l'.: (Sbuarb Diīar Balm, 9 ^. ^^btobor fRičfart 3ibru(,
im 3. 3abn ^fbd.
^nuldsft.: SKilbetm jjort Sffobftrftf*, gen. SRnbfebt^, 4 3??. SBcfbcmar
5Wiffin, 19 3. ©uftao JRobfrt Sltranbcr «Wobn, im 2. 3. ^tnrietie mūn,
59 3. Ouftap ^QUt Drcbfe, 6 ļJ?.
^t. <Watrbdi«;V«tbertrdbni§: »om 1. bid ^nm 8. 3uti 39 ScrftDrbrae.
^arfud«^rnteiifird)||of: 90m 1. bitf gum 8. 3tt(i 5 Serfiorbene.
^ocķenbertc^t
iiber bie iii ter ļiit tom 30. 3""' juni 6. ^uli 1896 re^
fliftvirten 3"ffft»ūn^f^anf^citen in 9^iga.
®tf erfranftcn an:
b «A
X< b ^
1
C (3 S
■
iufammrn
1?erf.
«erf.
mnl.
«DbL| juf.
Tjphus abdomiual. . . .
1
2
3
1
1
2
6
8
2
22
8
16
24
1
8
12
2
1
15
9
24
2
5
1
5
3
8
Taseis convulsiva ....
1
1
1
1
2
Febris paerperalis ....
1
1
1
PneamoDia crouposa . . .
2
2
a
jiufammen |
1 4
n 1
42 1
4 1
2 1
31
38
69
3m anftrage ber litfrariftb-oraftiftben ©iirgert>trbtnbung ^erantfgfflrt»
oon !lrtbur ^otiiņavi fiir beo Stebaftear.
j^OBBOieHO aeH3ypoiD. — PHra, 11 Ima 1896.
£icu(f boa 93. S. JĒ>a(īer in ttiga.
9ligafcļe
etabtUattetr.
dlt* 29. S)i>niier«tafl Un 18. ^uU. 1896*
S5(^entli0 1 mal. — ^reid in SUiea iaM<<( 2 m; nrit 3ofenbnn0 2^
50 Stop,; mH&^ničf 1 8lbL; mit anfenbung 1 9lbl 35 iiop.; ūhn b<e 9o|l
Unitierfitat
oon griebr. ^aoib 8enj,
Obcrpafior in 2)orpat.
!5)orpat ben 28. Qunti 1798.
(IKatb (inrm ^anufcript auf ber Sti^afc^cn <^tat>t«^ibUot^rf.)
(gortfe^ung.)
:Dritter Slbfcķnitt»
SIKgetneine tt)iffenf((aftU(jķe (šinric^tung einer (;te|tgen Umt>erfttat koie
fte Un ^ebārfnifjfen unfeve^ ^atertanbcd am angetneffenften
fc^n fonnte.
^aē orc^e 9?uffi[(i^e 9?et^ bietet unfern Sanb^teuten feļr t)ie(
me^rere OueHen bar, i^r <Blūd ju mad^en, q\9 ttcUeicbt ir^enb einfi
in (5urc^Hi. (5ē Dereiuiget in pd^ aile (Slimate, aile ^robufte, bie
in aUen iibrigen 9?eic^en (5urc))a0 einjeln nacb i^rer Derfc^iebcnen
Sage gefunben n)evben. (5ž ķat bie ķerrlid^ften ^er^luerfe, bic fc^iff==
barften <Seen, Stiiffc u»b ^anale, oUe Slrten bon roķen "ļ^robufteu
ju Dianufaftuven unb gabtiquen. Un fcķonfteu ^ornbobcn, bie gliid*
UčfļU 2aat jur ^aiibtitiig an Dttf^iebetien SKeeren. Š)ie9 aUed
madļt unfmt Santdteuteii etne SRenge j^ennttiiffe nptļioenbtg, bie
auf ben SCeutfcļen UniberfitSteti enttoeber gav ni<ķt ober bodķ vtclt
fo gctelķrt loerben, bag bie bort @tubtrenben fte fo grfinblicļ crlemen
tdnnten, um ^ter in biefen berftļiebeneti angefteOt loevben
itnb i^r ®(fl(f ju mac^en.
3n biefer 3Jut![ic^t fonnte nnfere Uniccrfitat ftatt ber i^m'oķu
Uāļeii 3 ober 4 gacultciten \i\i\\id) in G abflct[)eilt loetben, kpornadķ
benn auc^ bic Seķrer anjnftetlen n)aren, ne^mli(^:
1) in bie jli)^c\o^\\č)i, 2) in bie 3"^*M^'^'^^'/ 2)iebi*
3tnifc()e unb ^ļ^ivurgifdj^e, 4) in bie ^^atļematifdķe, 5) in bie $ķ^fi«
!aUf(ļe ntib 6) in bte <iitcl^f(o))abifc^e gacuitSt — ^on iebev etioa^.
1. 3uv STļeotogtfc^eti gacitttat, mit toe(((cT i4 bie ļ3ļt(o«
fo)^lļtf(^e Derbinbe, ļatte icķ 3 Professores ordliiarlos, unb 2Ez-
traorčUnarioB ffiv tiotļtbenbig, neļmii^:
Digitized by Gopgle
a) cinen auSfanbifc^en berii^mten Dcctov ber S^^eologie, ber
qU Professor oidinarius fotucĶl liber ollc S^^eile ber S^^cologie,
aucķ iibcr bie bamit »erbunbcncn 3Biffen|cķaf(en, ļ. (5., $)oraUetif,
b) OcHten etn^rttnifd^eti ^octor ber S^eologtc, ber g(ei(!^falll
M Professor ordioarias fito bie ļ)ro€ttf(ļen S^ļeclogifdļen Q)tjfe8«
fcļaften (afe, j). liber bte geiftttdķe ^erebfomfeit, fo toie fte fjķt
iūr unfer ^atertanb fotooļt ffir 2:eutfc^e, aucķ ffiv bie ^ann*
©enteinen antvenbbar ift, tvontit practifcķe Slu^arbeitungen ber jungen
S^Ķeologen in aflen gallcn, trorin ber fflnfti'jļe ^a^cv reben mufc
uerbunbcn fe^n mii^ten; fcrncr iibcr bie ^^iinft 5u catecbifiren, uiib
bie ?e]ķren ber 9?eligion aud) bem eiītfattigen griinblic^ unb ju*
fammcn^angenb be^juBringcn ; fcrncr fibcr bie ^aftcral-SlķeoIogie,
obcr ilber bie S5er|altungē4iegcln eined ^rebiger^ in ben ber»
fdķtebenen 8agen, morin er ftd^ in unferem ^Batertanbe beftnbet; iiber
bie ^Sbogogie, infofern fie auf bie i^ofnieifter*QaĶrc M fiiiiftigcii
$rebtger9 tinb etnft in feittent Hmt <mf bie ^aitr* rntb fiiT4fi»ieId«
@4ulen @inftug l^at; — ttnb enblicļ fogar fiber bie 8anbe0«#pva(ļ<
unb i^ren ®eniu«. 3" ^"^^ mūķte ein fctd^er ^rofeffor ido
indgtici fcel^be ?anbc«^St)rae^cn, tt>ciiigften« aber teč) eine gruiibli(^
Derfte^en unb mit ber ļeit bie anbere bagu ternen. 2Bir finben ^icrju
in unferm 3)?inifteric gett)i§ ^lanncr, ttjclc^e bie ni>t^iyļe <Bs^č)\(iiič)>
fcit bcfi^cn. '3ber 5^u^en ift ebibcnt, unb unfer gvo^er 5D?cnarc^
^)ūt i^)n eingcfcķen, toeičļe^ ©eine Slflerķoc^fte 33erorbnung bcmeifet,
bag bie Sanbed?5^inber beļ? il^rer 53ef6rberung einen SBor^ug bor ben
Sludlanbern (bie oft bie iūtiM'^pta^t mx feļr fOntmerlicķ be>
fteļen) ļaben foHen.
c) (Eitteii Professorem ordinarinm ber $ķi(ofc))ļie^ ber iiSer
8eeic, 3}ieta)}ļt;fif k. ^ortefungen ļtette. ^ie9 UmU flteicļfattd
ein audtanbifcķer ©elelķrtec fet^n, bereti e6 auf fo ntan^en Uii«
toerfitaten biele giebt, bie cnttocber tiur fummeriicķ, ober aucķ gor
ničļt befolbet loerben, unb unter ben n)eiter unten bortonunenbea
©ebingungen, gern einen 9iuf l^ter^^er anne^men tourben.
d) dinen Professor Extraordinarinm ber Orientotift^en
@^ra(ķen unb HUertķiimer, koelcļer ^ugleicķ aucļ^ iiber Dte hitifdķfs
Siffenfcķaften (efen UnnU.
e) @tnen Professorem fiztraordinarium , ber ^auļ>tfad)(i(4
befiimnīt tD&re, bie jungen ^tnbirenben^ bie ema ntiļ miļi mit
(ittI5ng(t(!ķen Sorfenntniffen anf bie UniberfitSt ISmen, b«riii )i
unterric^ten, ). (&., tn ber (ateinif(!ķen, in ben ttnfang^ģcfinbcn ber
©riec^ifc^en unb ^ebraifd^en ^pvūč^i, ber ^0lc, bem @tl^I k.
Uebet^upt ļalU icķd fitr nil|(ic^, h)enn jļeber {unge ©tubircnbr
ber nic^t gang bcfonber^ gut borbereitet bon ber (Sc^u(c fdinf,
tocnigften« ba« erfte ^albc ^af^r, bon* biefcm Professor Extraord.
gu feiner toeiteren 3lcabemiid?cn Caufba^n uorbercitct irflrbe. Sinen
folcķen 9J?ann miirben tt)ir unter ben l&iefigcn gefcbicften (Sd^iiUc^frern
(eķr (eic^t finben, gumolķl toenn er, fafl« er baju bie erforbcrlicķe
<9ef(]ķitm^teit Sefage, bte Slntt)artf((aft ĶdUe, beb entfteļenber So*
cance Professor ordinarins gn n>erben. 9adķ mnfte er leļp Sttmh
Digitized by Google
— 229
iettd'UmfiStibeti fitt ben Ordinariiini bicavireii, itnb ūUt feine
SSnben fi^ ūhnUm tio4 in ber Solge neč^ Maģistri, bte
Snfi ^tten, $(cabetntf(ļe SBcrIefungen fjalUn, fo mūļitn fie ed,
iDte auf aUen anberen Unitjerfitaten, fiiv eigene diec^nung iīļm, unb
fic^ mit bcm ^onorario ber ©tubenten fiir i^rc (SoUegia, unb mit
ber ^offnitncļ einft Professorcs extraordinaiii unb enbttc^ ordi-
Darii ņi toerbeu, beqnugen. 2(ud) berftel^t fidķ« bon fetbft, ba^ jeber
^ro|ef)cr bte (5r(aubni§ Ķat, au§er feincn Šffentlid^en Collegiis a\ič)
noč) prioatim gu lefen, mad unb īDoruber er mU unb fanu, unb fi^
biefc ^n»at'i8orle|unflen befonber^ beja^ten ju loffen.
2. ^viv ^in\]t\\č)cn gacuUat vcc^^nc ič^ g(ei(^fafl«
a) ^inen beriil^niten auSlanbifdļ^cn Doctor juris ordin., ber •
fotoc^l liber baS jus naturae, al^ aucļ> libcr ba« jus gentiuiū, unb
beļcnberd bad ^^rntfc^e, foiDo^t (Eit^iU aU (^x\mimUmtč)t unb aHe
bo^ln cinMlogcnbe Šiffenfdļiaften fafe.
b) (Sinen ein^eimifcķeu Doctor juris ordiu., ber iiber unfcrc
ļieļtgen ©efeļ^e, Ufafen, Sanbed-Orbnung unb ^roi^eg^gcrm SBor«
lefungen ļieUe. ^iefen tofivben tt>ir nnter unfern iļiieftgen 9le4t<«
gelebvten (eitlļt ftnben. ludķ b)fitbe ffiv unfeve fungen 3urtfien
bort^etllķaft fe^u, toenīt fie im (eļ$ten 3aļv iļrer ^cabemifc^en Souf*
baļn beeibtget toiivben, itnb a(d ^udcultanten 6e^ ben ^er^anblungen
unb ^)eIiberationen ber l^tefigen ©crtciķtdbarfeiten 3"^^'*' Ķatten,
tDobft? i^nen ben benfelben avič) felbft fteineve ®ef($afte, (S.,
9?elationen aug ben 2lcten, ^Hegiftratur ber ?(vcķtoe jc. aufgetragen
iDerben fSnntcn. (5in g(ei(ļ>eS ^]ilt aud^ bon ben iungen >CĶco(ogen,
bie gleic^faUž 3iit^'^*f DerļcĻiebcnen 31mtē*^erric^tungen ber .^^evren
^rebiger ^aben miigten, ļ (5., ^u i^ren ^inber^5i?e^ven, GatecĻU
fationen u. b. g(., fo rok aucļ bon ben iungen 'I'^ebt^inecn, bag fie
beļ^ ben Avanfeu'^efucļen ber practtf^en āerjte gcgentt>Svtig fcļ^n
blirfien.
iKan toivb ficķ oieKeldķt tonnbevn, bag tcļ be)^ btefer gacult&t
breļ^ 8e^rer totni^tt, a\9 Ut^ ber 2)^eo(ogtfcben borfcļtage: otfein
menn man bebenfet^ bag n)nr!(icķ bie ^^eologie fe^r bie( me^rere
jQ3iffenfcbaften umfagt, a(d bie 3u^<^P^uben$, ba§ ferner feļr t>ie(e
bev gur S^^eofo^ļie gel^orenben &iffenfd>aften aucb jur ^^itbung ber
funftigen (BcĻulnianner gelķiJrcn, toogu ficķ felten bie .f^erren Iļuriften
bequemen, — uub ba6 btcfe ^tubirenbe bie librigen Apii(fg*2Biffen*
fci^often, ļ Scgic, aJietapķ^fic, ©efcļ^ic^le, Cateinifdje ^prad^e ic.
auc^> bcl; ben i'ibrigen ^erreu ļJrofefforeu ^ren f6nnen, — bag auc^
enbliciķ in unferm ^i^aterlanbe berfcķiebene Z^:)cik ber 3"fi^pvubenj,
<S. ba@ jus feadale, bad jus canonicum ic. gar nitķt antuenbbar
finb, — fo glaube ič^, ba§ bie 3ui^tR£"'S^cuUiit ļinfSngiidķ mit
glDe^ guten ^rofefforen befeļt fetn n)flvbe. iluferbem tofirben fldķ
au(ķ mit ber SQii in btefer ^iffenfcļaft {unge Maģistri finben,
tDelcļe bariiber :prioatim (efen triirben, }nma(( toenn fit tat>nxčļ bie
(šrlaubnig ^u abbociren, unb bie ^offnnng ļu ftinftigen Bebiennngen
ist ben £anbed«9ii(iķterftiiļien erļieUeu.
Digitized by Gopgle
— 230 —
3. 9)t(btļtutf(ļ«^^iiui'gif(ļen SaotltSt xi<bm idļ:
a) eisien att^artigen berfi^mten iDoetor ber SRebicitt M Pro-
fessor Ordinarius, ber fiber atte 2;ļet(e berfefben (afe.
b) einett BerHļmten auēlDartigen Professor Ordinarium ber
iSļirurgie, ber au§er ber eigcntlicļen (S^trurgte audķ iiber bte Kna«
tomie, ®e6urte^iju(ffe jc. 25or(efungen l^lelte unb utiter beffen JDl*
rection ble 3lnatoniie unb 3lccou(ļ)iV'91nftalt ftflnbc,
c) (Sinen gefc^lften auStrarticļcn Professor Ordinar. ber iS^emic,
^ctķanic unb '^ļarmaceutic, melc^er aucķ bie Dtrection ābet baS
Saboratorium unb ben 53ot^anifc(>eu ®arten f;atte.
d) (Sinen Professor Ordinar. ber 2i^ier»2lriene|?*ffii(feufciaft.
3n Siirjburg, ^Sien ic. gieBt tē ehie foldķe «btļeituiia iii bo
SRebUinifcben SacuItSt, in toe((ļer ^ef^ifte ©ubiecte fiit biefe SS^l^m
fcbaft gebilbet loerben, bie orbentlicļ )}romobireit unb ben !Doctor«
<S)rob anne^men. (šitt9 unferer 2anbe«*^tiiber iu 5Hc»aI (fim
Ceibloff) Ift tourf(l(^ ļjromobirter t)octor ber 2:ķier'2lrgene^»2Biļ|ett*
fd^aft, unb toirb njeit unb breit gebrauc^t. 3Ber toei|, ob tolr fo
toiele ^ie^- unb ^ferbc-^eu^en ^viBcn in'Irben, loenn melĶr folc^c
2^ianner in unferm 33aterlanbe Ujaren. ^Der ^hi^tn ift atfo ei?tt»ent,
tvenn eine folc^e ^ilbungd^^nftaU mit unļerer UuiDerfUat oerbuuben
meioen fiJnnte.
Ueberbem f6nnte e« fonjol&I bem ^iefigen ^reid*2lrite aU anč)
bem @eabt*$ļķfico \xc\) [tc^en, fiber rine obev bie atibere 9)lebU
2intf(ļe Siffenfcļaft, n>orin fle t)orafig(i(ļe ®ef((i<f(t4feit Iļatten,
^orlefungen 3u ļalten, fo mle audļ iunge ©tubirenbe be^ {(reit
Ihanfen mitjuncl^men, unb fie tn ber practif^en ^ei(!unbe }tt ttnter*
ridķten, fn m{č)m gad fie ba5 ^rabicot a(« Professores extra-
ordinarii bet; ber gacultat er^atten fonnten, iibrigenS aber fidķ mit
bem $onorvivto iķrer 3"^j^^-'f^* bcgniigen nn'i§ten, ttjel^eS aučļf ber
gaU mit ben jinigen promotoirenben 'ioctorcn [ci;n njiirbe.
4. ļnx 9}iat^ematifd()en Sacultdt ī)alk icĻ fiir not^tcenbig:
a) ^iueu Professor Ordinarius, ber bioļ ūber aile !^^ei(e ber
angetoanbten 2)?at^eraatic lafe, g. (5., ilber bie getb^2)ie6erel^,
gKedķanic, 80raerli(be 8aufnnft, ^ftronomte tc.
b) (Šinen Professor ordin. bev Zadlc, ber fotoolļt fiSer bie
l^riefldfunft iiberļaupt, atd aucb (iber aUt baltiņ einļd^tagenbe 3J2atļe'
maHfcļe Siffenf(ļaft (5o(Iegia lafe, 3. aber %xmtxk, gortift^
catton, Selaģerunfl«*^unft, practifcķe ^ieg3*®eometric, SSger ab»
juftedĶen, 53atter{en k. aufjunjerfen u. f. nj. (5« oerfte^t fid^, ba^
man ^^iergu einen gcfd^icften i?rieg8*3J?ann, mie j. (5. ein 2;empel^oj
in ferītu ift, anftellen mufete; unb foUte e6 nic^t be^ ber grogen
9?u[fi)d^en SIrmee — fcflte e« in allen unfern DortreflUcķen aJiili*
tiirifc^en ^or^^^J nid^t aud; 5^empeU;ofe geben? •
c) (Sinen Professor ordinar. ber S'Zabiflation^^Siffenfc^aften,
ber ni(ļt allein atfeē toar )ttr ©cļifffaļrteoj^ttnbe, fonbern and^ bie
@4iff0*9anrunft unb felbff bie iQ3affer*9au!unft (eļrte.
<Se Derfteļt fi^, baģ obige bei^be ^rofefforen iļre 39dtinge
toeber ba« Detail be« JJrtegi^* nodķ @ee»3)ienfte5 te^ren ober pe
bavin )>racUf4 untermeifen li^nnten; inbeffen gtaube ic^^ ba| eine
8er
I
t
3ttll«T«
n. :
3>ctcrdb. to
L tmiU '
in.
t I. 'i>\mu
U IV. .
«Kitauer ^
I. 2)ifiti(t •
n. „
!C0loI ber n
{ n n ^
II
9t *»
t»
II II
»l **
99 t»
99 99
uno iĢve U5erbefferi!nfl, flber gorft^fBefen ic. SJortefungen ^ielte,
Digitized by Google
^81tili$ tiec (skborenen p kn ®(|l«rleiCtt
tn SRai 1896 tE «igt.
ttt e 11
pt
@utnma
« * • • •
.'Oļtftnrtpn J^dUc
>y<> .
1895 .
1894 .
189:^ .
1892 .
1891 .
IbbS .
1887 .
ii
^ s>
;r5
40
1 1
14
17
I ļ 31
32
42
29
51
2H
103 ļQ5|— _
-f 26
- 6
-f 20
77
83
53
2r)
70
-f 24
+ 25
— 3
+ 13
2631 2041+ 59
40
(J9
40
G7
1
1091 lO^sļ 4-
9 I 39 ļ
0
o
1
1
30
535
549
452
501
521
496
5<;8
5 (i 5
423
m
487
418
314
414
374
325
394
418
333
333
+ 48
4- 131
4- 138
87
147
-f 171
+ 174
4- 147
90
130
4-
8»ii ten
lS<(otenni
teat«ii
nitil.
16
5
21
24
6
30
22
17
19
10
25
10
58 i 45
33
31
2tj
48
44
19
27
35
1381125
23 17
39 ļ 30
I
62 1 47
61
Von bn
{iot&enen
īpatcn
4» ļ>«n
indnnl. tccibl
4
7
10
10
11. 20
14 17
27 1 24
15 8
56
31
19
31
29
49
22
f)
25
41
255; 250
278 271
220 232
253' 248
294, 227
2511 245
284 284
305! 260
220
386
203
237
260, 227
224 m
166 148
220
206
159
210
229
174
irt
194
168
166
184
189
159
156
-ļ- 12
— 2
+ t4
^ 4
4- 8
— 10
+ 4
— 7
+ -, 1
+ 2l -f 2
-f- 12i 4- 13
—5-1-2
jr in fttga tn Summa tegiftrirteii ^M^fĶ
(deUaut un Wl(Xi 189H: 184 'fū.iīU
1S9:): 184 „
— 231 —
(old^e t()eoi*etifd;e ^orifbung unfever junflen ^rlej^ē* unb @ce*$)elben
i^neu be^ iķrem fiinftigen (ingageiiinīt, (on>oi;l iu bev '2lvmce, ai«
grotte, feļr nfitttd^ fe^n toOrbe, unb baļ eitte Uniberfitat, auf
ivetļjļet fol^e @ttB|ecte ^um 9neg9< unb ®ee«^tetift borberettet unb
geMbet tpilrbett, bor affen au^toartlgeti Uniberfttaten einnt Sor^ug
ļabeti loilrbe.
d) ^incn Professor extraordin., ber bic rcine 2)?ot^|ematic
MČ) ūiUn i^ren '^'bctfrn (rf)vte inib bie StiiMrenben 31t iļrem
tveiteren gortid()vitt iu tcr pvactifc^en Dovbereitete.
'iDa fid^ bie nteljrcļten iinferer jungcn Ģerrn bom Sl^el bem
^ripa«=Dtenfte iīnbmen, fo jļtaube id?, baO fciefe ^entittiiffe iljneit
311 Dieļev ^cftiitimunij feljr nii^lidķ fe^n biirften. SBcnn ū6erl)aupt
bie 2)?at^ctnatlc ntci^t ro'ie au\ ben 2:eut[c^en UnīDcifitatcn, atd eiuc
Mofie 9leben*9Biffettf^aft fonbevn a\9 etgenttid^ed ^aupt- unb 9vobt»
©tttbtum gelelķrt miitbe, fo loSrben fic^ geU)ig fe^r Diefe gute Stdpft
fittben, bie fie ex professo ftnbitten unb baburdķ mčļ getDig iit
betn einen cber atiberti Rjo^ti^e berfelben Im D^uffifdķen 9?eic^ i^r
^atcnKiucn, ?In(e(ļuniļ neiier (Eaiuife, '-J^riiffcn, ļ^adaftc ic.
(iinDer mit groģen ffoften oerfc^reiben biirfcii, ipeil man l;ici' feine
Subjecte [dnbe, uub leine eigentlicķe ^tiftalt ļu iļrer ^ilbuug bov
ļanben trare.
5» ^uf ^ļ>l;i;iifalijcķeņ gacultat led^ue ic^:
a) (5inen Professor ordinar. ber iRaturte^re, ber ančf jugleicķ
ŪUt bfe <Sļc))er{mental«9ļ4fic (afe, unb jugteid^ bie ^{vection fiber
aCTe $^^fical{ff!ķe ^nftruineiite ^Stte.
b) (Sineti elnl^eimifcķen Professor ordinar. ber ^afiirgefd^idķte
unb jtoar ftauptfad^Ud^ ber etn^ļeimifciķen bf^ Ohifļifc^en 9?eic!ķ«, ber
i?oriflg(ic5 flber atie barin befinblidķen *!l3vcbiifte in aūen 9^eid>en ber
^?atur, fcmcĶI t^eoretiM), alS aiic^ bractifrf^ in ^^Infeļnng ijm Sln*
toeubbarfcit im Jpanbei imo in ber ĪJ^^^^M^^'i^ t^'^f^-
©olte e8 in uiiferm 9?eic^ nic^t man^en '^aiiū^ geben, ber ed
felbft bcreifet I^dtte, uub burd; ';?ln[teUung jum ^vofeffor auf unferct
iKum Uuioeiļ'itdt fie beiu^mt macĻte?
c) (^inen Professor ExtraordiQar]am ber ^2ineraIogte unb
^etadurgte, unb atter 3tt)etge bev 8eratDer(d^SQ3tffenfcķaften. ba9
SRuffifcļe 9ieidļ fo Diele 8ergtvevfe |at, fo miirbe man((et (unge
9l?ettf(ļ^ au4 in biefem Sacļ fetn ®Ifl(f ma^en !9nnen, loenn er fi<!ķ
^ierp bie ndtļi^^en 5lcnntni|Te toenigftend t^eoretiftjķ auf unfever
Uniberfitat evn)erben fiJiinte.
6. I^ie (5ncl;no^dbifd;e Sacnttdt. ^'mņi vecene id?:
a) (Sinen Professor ordinar., ber iiber baži 3?c(fer ? ^edjt,
©tattfttc, ^olttic unb aUe in bae biplomatifcļe ^ač) einjc^lagenben
SBi)ļeuidja[tnt (dfe.
b) (Sinen Professor ordiuar., ber iiber glnanj- unb ^amaaU
^iffen[c(;aften, ^tecj^notogie, iO^anufactur unb Sabrtquen^Sefen ic. (afe.
c) (Sinen Professor extraordinar., ber fiber bie 8anb«Sirt(*
f(3ķdft unb ilļre l^erBefferung, fiber goiftoSefen SBorlefungen Iķielte,
mņi ein Befonbered $robe>(9ut ju Oefonomifiļen ^erfut^en tin*
Digitized by Google
— 232 —
giraumt totrben Unnie, beffeit (Sdrag, loie im i»erigeit angejeigt ifl,
Ķam Deputāt ber i^rofeffoten deftoaiibt vmUu Viunit.
(1) (šinen Professor extraordinar., ber ©anMungd *3Bi|fcn«
fc&aften, tole \. ein f iol ī3af<^ ttt rainhir,] vt, au0 Hfitū ^iļnit
man ^iergu Uid^t ein tuc^tiged (^ubject fiuDcn iDurDe.
c) (Jinen Professor ordinar. Eloquentia et poeseos , ber
iiber Dcn Xeutļd)cn unb lateinifdjen 3tĶl practifc^e 33cr(efuii9en
t)ielte, unt) ļeiue auditoros aiid^ ui practifcķcii ^uēarbeitungen, bc*
l'oncerS iin ļjclitifci^cn gad^ iibte, (ie Kxposecs, !j)ebuctionen k.
anfevligen licgc, [elbige offentlicļ corttflirte, nnb baburtķ bletenigen
©tubtrenben hiihtte, bie tinft het^m 9{d4««<^ottegio tļt «SUkt matļien
ooCrten. ^iefer ^tofeffor UnnU and^ iiber eiaige autores Glassicos
t'oiDc^l $rofaifer a(0 IDii^ter UUn, f elbige ben ļungen ©tnbireiibai
cr{iaren unb i^ren <&tfy( unb ^efdķmacf barnacķ bilben.
f) (5i!!cn ProfV'^^or cxtraordinar. ber ®cfc!?!(^tc, folrc!?! tn
pl)ilc|cpl;iļc^en, al^l pclītifcficn, momit aucĶ tie (^ci\ļvapķie jotooļfl
bte nivilJ^ematifc^e ai^ poliUļc^e DcrbiuiDen mertcn Iciinte,
g) Crinen Professor extraordinar. tcr fd^^enen iiunfte, ber
iiber ciiU^ tOū& jur rĶocrciiļ^l^t'u ^enntnin rciļelbeH ^ļc^orte, ^. (5.,
libti cic iJJa&lert'l;, :BilDķauctcl^, £acivlicuc :f. irnglcii^eu iibu tie
9(Uert(fi»er ^odefungen ļielte.
tia ič) iii biefer (Snct^ftopabifcben SacuUat, fotpoļl atle poti'
ttf(ļe a(d au4 f(ļ9ne fBtffenf(jķaften unb S^Snfte gr)ogeit ļabe, fo
mttgte 14 itt berfetben au(ļ eme grSļere Stn^a^t oon ^rofefforen
redļneit.
(5^ t>erfteĢt fid?, ba^ ton Si?'* 5" 3^^^ fic^> i""^^ 3)?anner tc*n
^alenten jinecn UM'irben, bie in allen obbejt^rtebenen 6 gocuUatco
fo n)ie aiff aUen Uniucvfitaten 55ortefun?-ļcn pritjatim uber bte ein»
ļeluen Zi^ciU atter biei'er :^i|(en)4aiteii palien U)urt)en.
?luf ber ®eiicra(tjerfam?n(unn ber ļJferbeeiļeubaĶn^@efeflf(^aft
jļu 9?iga ift bie 2lu«?^al)lui^ eiuer i)ioibenbe trn 15^^ fiir ba^i ,^a6r
1895 beļd^Icffen lupvDen; bci ciuem Slftieufapiiai dou 520000 ^illu.
ftellt fici^ fomtt bie (^efammtfumme ber !iDibibenbeniaB(ung auf
78000 «6t. !£>a9 rneferoefa^itat Betragt 23315 9tbU 16 ģo|>. ®ei
SSetiDattung^ratļ befte^t gisr aud ben $erren: ©enerdCMuf
{5ii.qen T)npont, 3utlu« Cogelfang, ^enful (5ttl>leieĻ «efteļler
%vA iieu jlirdiruocmcittDeit.
®etaiift*
9ļ>tixU^. : @uf}a» £)0?ar iefopri. 92ea9 (E^arlotte ^u(brot^ Sltice 3^'
^ori^a Citide 3urirtt>. Snna 9u(merittcq. SBilļeim GM^ian Staujvidi'
D^far %t\xt $a(cntin ^flUfr.
rotiisil.: $mina $tdt&c 9f{ofenberg. llrt)ib 3ranļ Sil^rfm eprn^rl.
^ctanie Cmittr SnbmiUa ^oppe. £beob9r 9Cbrr( 9ais( Slavmpnb (SarUlc
^u*arbt.
Digitized by
— 233 —
nafobt-.^.: Herbert (Sridj ļjottl «uttfet. Stoanbra Sert^a SDJarie
Jtacl^berg. 3tt>olf itarl (8tromer.
9crrvii»>lt*: 9?arie 3ba Sibuf. 9nna HKce Sntonfe 8tger. ftorl
Slcin^olb ©iding. ©clma Srate (Slifobet^ ^ubid. 3ol)anna Dorotl^fo ©rcbbe.
ffitl^elm 5lcnf}a!i(tn 3annfot>n. 3ol>ann Robert %\)hd. Sioia 5lmalic Slfriebe
O^fid. emma L^lilabctb ^cb.^boli. ©mina 2»^alt?iltc «onrat. ateranbcr (Sflon.
3efit0<^. : SBilbflm auguti unb So^ann Sfiobcrt S^ofc^, 3»t>iUina<^» ^i'*'^
OTolt&t. Stobcrt SSil^ctm ^arHnfon. 8eoi»0(b Smanbti^ ®ro0. SlavtM
Ingela 9iotin9 ^rcbbe. 3uliu^ ©bunrb 5?rrfinffi), gen. Ocrc^nffV* IttOlie
SfKneef. anna Dorotbea «la^tvin. WUxt\)a amalic ^nffenl
3o^antii4*5ir* : ^tUp @mi(ie SIntonie Stofenbcr^}. Q>Ua 3o()anua Biķbc
6d^neibcr. ^one Aatbarine ^Iawr. 9tobert B^ani^ 8aj[or. <Einma 3o^amui
SBifmiinn. 3obann %mt ^Icbfnm. 3obann SSoIbemar (Sifjlcr. ^Ibirc
Statbannc Drfit?ogfI. ^ctfr «rubniin. 5?aro(inc $>flfne Sibbolin. Odfar
3o(ann SIrranbcr (E^crnul. ^ubolf 311»aiiber ^aUfcbuna^. 3afob ^olbemar
SBanber. ^etronrtta 3o^aniia e^i^h, Sibfc dmilU Ofofin. ^latm aenibat^
3i^ru(. 2(tnt omu Ouftnaniu ®tot^ Otffat tu^. fb^^or gciibrii^ Sittov
SHelbabrb.
iWavttii«s^.: ^at^ilbe ^lice Sffarie atofe. 3llfreb 3anf(^en>ff9. mtma
Stllrlmine |)ert^a O^fltf. %ti^ti^ SDiUt SBtbMn. 9ritoIb «nbrel Slattnecf.
tUtcc Slifabet^ 3:rf£^i>.
^aiiH.'iHt : 2llbcrt eprituv 3o()ami ^^ctcr «Ifrcb 3f{min. Cf«n Ottilte
©lafcr, Qtn. ®xa\tx, 9iatalic I)orot()ca Sulf. (SIbire 9lo|aUe ilBibf)nf. aiice
8ert^a ^!Hann,
Sutderr.^.: ^i(ba Sugitfle Stamtau. 9liMai SBolbcillAr Sfabiil. SaD*
(Žmilie (žlifabetb S3urfett)i<j. 3^^" ^^urpeb.
^etrts H. '^onuSt. : ?lnbrea^ D?arttn ©arring mii Slnialii* ^arolinc
StUin. 3:if(^(fritififler Rarl Jbcebor ^uliuē ©ordjert mit dmilit Slugufte
©ciblife. 3nftrunientcnmad)fr ©eorg gcrbinanb SRic^arb ©trau^ intt SBilM»
mine anna i>art(. ^rrd^<Jter ^u^^iifi ^onrab @treit mit (Sltfabrt^ 3uUane
iJott)t|fp, gfb. 53crg. 33plfiSfcbu(eninfpeftpr ©taot^ratb j^rtcbrtcb !J;rfu(anb mit
Otrttic Šcrtba ©cbubcrpi. 8cbaufpiflfr SBilbcIm 2liiflufi 2)?arfworbt mit Soa
gicbig. poi^maān Štāii \:angratb mit ©mma Sulione grieberifc ©d^ulg.
3aM{«JI«: tpot^efer Sugufi Cbnai^ Gtdii ttilt iS^ugente ^Ragbalena
dmiiU ^clb. (E(fmba^bca»te( Srttbrilļ Sreii OgoifTļ^ mit <EinUic So^anna
iBtvttnt'St»: %eč)mīex Slugufl gricbricb ©cbrobcr mit .^riflinc Slpbing.
@(!|^loffec ^eter 9?offnt^al, aen. Stofenbac^, mit ^Utalie ^x\čfit)ina. Tialti
tetci# OfttoM mit ^u^U ēUiiina. Vlamn daļn 6i(ibCT mit JmfUne Ofitf.
ii^<ffi0fo))itSn itaTl f^mnanīt ^i^iiicl tnit Dttifīe (2^beHne S9nneffett.
3<fii«siff.: ?$ri;; ©e^fa mit ?Inna 5(rofiin. 3)?cc^anifer (Suf^atf Slbolp^
^etcrfobn mit ^clcne 3t^<i Smitic ©obci. |)dnblcr 5farl 5Iatbfr mit 2J?aric
(flifabetb ^abrfUn. SatTerarbetter (Sbuaib 3ulpe mit Tlima ^ebin. 3liA
9littofi|(o mit SNnna Slififerom, flrK 6i|t9Cber.
30l|aiitii4sA. : SBtrt^ ^rifcbjo^n ®ro^ mit J^otrine ^af4)Uii. ^irtb
Martin ^bam Saijrr mit @Iifabetb j(af(ļc, geb. ©cķdnbtrg. Sdpfcc itafl
Serbtnanb @(^netbur mit 9nna ^rintf.
QD?artiti«sA. : Staiļftūmti^n ^ugufl Sinton 2:erf(^ mit %ima ^axit
(Sbemann. Jtauffommid 92ifo(ai Slocanbct Steincc mit t){arie (Slifabet^ SinNer.
9Ml€*āt*t VVatct anbrrjtf SRorotf mit Samife ®ebromi|. itommi^
SBaffU 9ct»lo Gi^iti mit Htraa jhrDttbfnm, 0en. Satgaltoa.
Sut^er:^.: SBtrtbdfobn ^ad ©rofbcro mit (Jmilie (5(ifabffb Knna
jtreetvin. @0ļlofitxmci^tx Otto ^^rbinanb 3nebri(|i{on mit ^^nnp ^arie
^iebmann.
Digitized by Gopgle
— 234 —
^ctr{<.^. : ?llfrfb 3u(iud ^iinPmann, 5 «P?. Ottilif 5laroI{ne eiOing,
3 ffi. grdulein Voroiifiū SBilbflminf »on Viac^mii, 67 3. itatļjarina Snna
Dulcffit, flcb. Jrautmann, im 94. % Slnna t>on ©ufmerincq, 1 %.
VontfSt» : grau 2lnna 3>?fxifancr, flf b. d^nftian, 31 3- ^ anblung^f omtni^
Stari Xbfobor SBilbelm ©cbonbcrg, im 37. 3. ^obtgeb. Jotbter ©teinberg.
3afi)bts^.: dJeorg ^iiguft 3»abbifon, 10 3W. einc wcibli(t>f lobtgeburt.
<Bertriib:.fr. : 3abn brfin, tm 53. 3. Varoife '•Pfterfon, gcb. Dambcrg,
im 59. 3. 3a^n 2cbtt)Qlb, im 9. 5W. 3fobeaa apoConia «nna SBanomffņ,
im 2. 3. Q\n tobtgcb. 2»?ab(t>fn. ©uļia» ^finri(ļ> Zonn, 7 3)?. (Jbuarb
ailfranbfr ^cinric^ 9fanting, 3 5B.
3cfuesil. : anna italnin, 41 3. ©runo grrbinonb 3afob 33Iftf, in tn
3. SB. Sboat |)and ©ufto» ^ruf(^>Qf, 11 2)?. amolie Sef^nccf, 4 2B. 2)?aric
fatālie @arrin, gcb. Sattin, 41 3. 3lnna ?ouife Wuif(^nfff, gcb. ģrep, 74 3.
«Kārie Xraumann, 4 3^. anna iforoline frettt, 37 3. — ^t, ^latthāu
^retbeorabut^: »om 8. bid jum 15. 3uti 23 SSfrftorbfne.
£{ot)aititt«:jt.: 3abni^ grcubcnfclb, 3 «W. eifa |)frbft, 2 3». 3Qbn
Jbfobor Sapfe. «rifiof gri$ fUtimcr, 26 3. 3obann ^fter didmtr, 30 3.
Ibom ©ciler, 56 3- ©forg 3flnntd 9?otnim, 10 3. 3obnnn ^uUu6 Utmann,
im 7. 3. aieianbfr Orunbe, 11 3W. 3obann D&tat ©ottfrieb Stmit, 10 3».
@d?ut>mQ(^crgcffa 3anni^ (5n?irbul, ^fn. 2;ft^am, 37 3. Snna 3fnnp O^ol,
im 2. 3. ^)a^)tt) 9?abtrit, 71 3. gri^ Scrn^jarb S^aumann, im 5. 3. Wilba
agne^ ©d^ci^, 8 ^. (Slifabelb ©pure (epobr), geb. 33ogfI, 67 3. gabrif.
«adjtcr (Ebuarb ©igum, im 52. 3. (5bc grl^fon, gcb. Sounofolin, 41 3.
granj gricbricļ? Ofolin, 8 3n,
ū)rrtrttii«:.«.: (Suboria SBaltcr, 4 2B. SVfIanic aiicc UppiU, im 5. W.
eiifabft^ ^??arfoivffv, »frtt). SaUob, 61 3. ?a»ibfc Sabmc, 80 3. Snna
aitrinc SKarni^, im 2. 3. 3o^ann 3uliu^ ©ailibt, 8 ^. %nna 2am\t
SRobfC/ im 3. ^. ©(blofffr 3Qfob aieranbcr 3p^ann ©icbcrmonn, 23 3.
aifreb 3anf(^fn?ffv, 11 X. D?abrtin J^finri* Dreifo, im 6. 31?. ^rter airranbfr
Srijiin, im 5. 3. artbur Submig Shibolf 2;tiif0, 8 3??.
^auld:^.: ^ouline ^pian?in, gen. ^latDin, im 5. 3. aiberf ©pting,
7 X. anne «alnin, 41 3.
93?arfud*^rmeiifird)^of: t>om 8. bi^ jum 15. 3uU 10 Serfiorbrnr.
liber tie iii fcev 3eit ^'i'S Jinii 13, 3uli 1896 regiftrirten
;infefticni?fvaufl;eiten in OJiga.
<Sd erfranfleii an:
^ i;^
0 Cl
•-•
jiifammrn
*erf.
*erf.
mnU
n>bL
|U{.
6
42
21
27
48
8
12
4
1
7
18
25
1
1
1
1
2
Dipblheritis vera ....
3
2
1
3
Aufammrn |
15 •
58
4 1
1 U 31
47 1
76
3m auftrage ber Iitcrarif(b'prQfiif(bcn ©lirgcrDcrbinbung ^erflu^gegcbcii
9on artbur ^oclī^au far bcn S^ebafteur.
i^03B0ieH0 AeH3ypoiD. — PHra, 18 Iioji;i I89G.
(Hierzu eiue Beilage.)
Digitizc
StabiHatter.
30* ^DonnMtag beti 25. ^kU. 1896«
3ai»Vi|aii0O
IBo^cntlit^ 1 maU — ^uie iii Sliga io^rtitt» 2 3lb(.; mīt Sufcnbung 2 SlM.
50 Stop.i t)alhmtiitb i 3lbl.; mit Sufcnbung 1 SUbl. 35 «op.; ūbfr bie g)ofl
iabclic^ 2 mu 60 itoD.; balbtabtUt» 1 SibL S5 «op.
tttiitierfitat
toon griebr. 'Dacib 2cii|,
Obfrpofior in 2)orpot.
$)orpot ben 28. Sunii 1798.
(9{a(^ citiem Vlanītfafpt attf ber Si^afi^rn etabl«8iMiol|cf.>
(gOTtfctiiiis.)
fc^Iiege btefen Slbfdļnttt mit folgenbem ^orfdķtafļe: 3^^^^*
€tubireitbe nifilte beV feiner 3ntntatricuiotioti fid^ fogleid^ einer
b0ii biefen 6 Sacitlt&ten aU fetnem ^anpu unb ffinftigen Srobt»
6tiib4o befennett nnb bagu eingefciķrieben toerbett. ^ierna(i^ miigte
er načf fetnen mitgebra^ten ģfļu^^enntniffen ļctDcffi, alē au4
nac^ feinen ^alenten 3u btefer bon iķm geiDČiķtten $aupt'Stff6n<
f(ļ>aft gepriift, unb fein ffinfHger (Stubien*^Ian tou ben $)erren
^vofefforen biefer Siffenfcfeaftcn eingeridķtet iDerben. Unfere je^igen
©tubirenben {;oren oft auf ben S^eutfc^en Uiui?erfitaten iiber fo toiele
Siffenfcbaften (SoUf^ia, bie ničļt il^rer ei^entlicĻen fiinftigen S8e««
ftimtnun^. geķ5reu, unb ob^Ieic^ fie i^nen bte( ^eit unb (^e(b gefoftet
(aben, in fatoram oblivionem geiernt koerDen. @ie befomttiett
ba^ t>9li aOen biefen^ SBiffetifcļafteii nitr obeifladķlic^e ftentitniffe,
tķte iti itgenb einer l^erfelben ģroļe nnb brancļbare iIRSnner
iDerbenr. (Stn onberd tftd nitt rei^en jungen ^erren, bie fein
eigentUdķed ^robt»<Sli|bium brautķen, fonbern gletc^fam aU
lettanten ftubiren, um fidķ buvdķ einige oflgemcine ^enntniffe jum
gefetligen 8eben gu bitfien. 9Iuc^ tt)ifl icĻ bamit nid^t gefa^t ^abcn,
hūļ e« ben armeren (Stubivenben »3ern)e]^rt fein mii^te, au§er iķrem
geioalķīteii S3robt=@tubio autķ nod; ein obev anbereē 9^eben*©tubium
mč> if)xev DJeigung ju Irciben. ©0 mave e& j. (5., ben ^ķeologeu
in \ffxex tiinftigen ^eftimmung felķr niiļjUc^, toenn fie ouger tķrer
Sļeologte nnb ¥ļi(ofo))^ie, mč^ Ūbit bie f^5nen Siffenfcķaften nnb
92ntļfematlt "ķ'&cten, einige nenere @jbra4en nnb bie Muļc ttUUn,
tt>e(4e0 tl^nen tn iļrem ^ofmeifter«@tanbe feļr jn fliatten fommen
mūtte. fetbfl iiber einige £lļei(e ber 3X2ebidn toiirbe ič^ i^en
Digitized by Gopgle
emifle (Scifepia anrat^en, bamit fie aH ?anbprebiflēr, too fie oft
toeit toon Slevjteii entfernt finb, auc^ l^ierin i^rer ®emeinbe niiĢtid)
trerben !6nnten. 'Die ft(ļ^ bem *©c^ul*3lmtc gcnjibinct, miiiiten [icļ/
ķau{}tfd(]^U(i^ ūuč) auf ^ļitofogte, Stubtum ber atten (Slafftter, ^Uer*
t^fimer, (Sefcļtc^te legcn, u. f. lo. ^eine Semettung betrtft
eigentn^ 9o(ļ^iftore$, in fofern f!e bem grfinbOi^eii ^tiitohini
ber eigentlid^ fo genannten $robt'Q3f|f<lsf^ften uaijķtļeiUg IfL dim
berfelben miigte tm ©tubteo^^Cait ber iunc^en ©tubirenben tmmec
bad ^aupt«^ugenmerf fe^n, unb auf biefelbe bei^ drinricļftuiid bei»
fclben Iķauptfacbfic^ &?ilfffid^t genontmen toerben.
T^te f)ier erforberlicķen befolbetcn ®?aitrc« filr bie neuern
,©prad)en, aud? fiir berfd?iebeiie frei^e 5^finfte unb gļ^mna[ti((ļe
Uebungen nu'ititen nieineS ^rac^tenfi folgenbe fel;n;
a) 3toei Oiutfifcķe, 1 gnglifc^ev, 1 granjBpfciķer, 1 3talicniWcr
€))ra(ķiiiei|)et. ^u§erbem fSnnten etii $aar Profesores sitrt-
ordinarii ben Jungen d^uffen, bte ^ier ftubirten, iibev bie SEentf^
Spradbe l^crtefnngen ļatten itnb aitgcr bem ^on^TOVio bon b«t
Stuffif^en @tubenten g(et<fļfal« ba0 <ille^aU ber flbrigeii SRattretf
Befomtnen.
b) ain 3ci^en*9)?eifter,
c) (5in Žanj*2)^eiftcr.
d) (5tn gec^t^aJietfter.
e) (5in $Rcit^g[)?cifter.
f) (Stn 3Jiufic^!^(rector, ber aučf bte dffentlidķen (koncertē
birigirtc.
Oeber Uefer 9)¥Stiiiet mfilte ti>enigrten« burdķ ein fteinee befte*
®e|alt an bte Uniberfilft gebttnbeit feiti, mib feitieR ūM^m Unter'
ļdt auf fetnen 8(eig unb «tf M pottororhmi ber Ctubentes l»C'
teč^mn. BHv fein ^elļaU 4Aer mugte jeber Ibenigftend 1 ©tmbe
tagtic^ publicē (efen, ober unentgelbUcļ geben, bamit aucļ annere
©tubenten, bie fetne 1pribQt«<Stunben neļmen tm 0taiibe ļnh
eintgen Unterric^t ^ierin tjahen f6nnten.
(5nbtic^ recbne i(^ auc^ nod; 311 ben SBiffenfdķaftlic^en dmič^»
tiingen unb 53ebur[!uffen bet; etner ju griinbenben Untoerfitat folgenbe
ļu einem grnnbUcķen Unterric^t not^toenbige Hnftalten, at«:
a) @in anatomtfcļed ©ebSube. !ī)te ba^u erforberlicļ^en Oada-
▼era mūļten anS ben ļiefigen 9rmen«$^Siifcrn unb ^o^pitdim a«f
bie atnatomie geltefert toerbeii. Omgleidķen fSttnten aile ertneibde
9ivfo|nen, fe toie ait4 «ffe @dbft«SR9rber bttrciķ $oļe £)$rtgleit(i4<
l^erorbnung ^{eju em^to^trt iverben.
b) ^e «ccoud^ir-Slnftatt, toorin toenigftenS ja^rlt* 12 anne
graucn obcr aucķ befciķttiangerte 3)?abgen, fftr 5?oftcn ber Unioerfltat
accouc^irt unb 5u erfangter ©enefung unter^atten teiirben, uber
toelcķe cine gefcķtoovene Unibcrfitat5*^ebamme bie Sluffidļ^t ^atlc.
3n (Jrmangelung fre^tciAiger SBeibcr fdnnten foldķe bon ben Uni*
»erfitot«=(S)iitcrn eingeliefert toerben.
c) (&tti ^otķanifd^er ®orten, nebft bem ba^u geķdrigen ®Srtner,
Streib* tinb ^ctoac^ē^^aufern tc.
d) ®ti ^bovatodttm fOt ben f^oi^tToi^ O^ettiei
Digitized b
9lQe btefe ^HnrtoUen fdnnten tn etnem ©eBaube bcretnigt tt)erbeit,
tco benn a«ci '^itn^^i^ "^^h^ gel)6rtgen ^erfcncn, 5^. ber ^ro- ■
feļfor ber titjirurgic, ber CSf^cmtc, bie .ļrSebamme, ber (^artner mit
fcinen ©urfc^en, rer anatoniiļc^e ^anblanger, ber ^uglcicķ (SafteDan
Uqkē beforgen !5nnte, jrei;e Soļnunflcn Iķdtten.
6) <Sine ^eitfc(^u(e, kDobeļ^ iug^eidļ^ ber (^taU fiir bte erfovber*
It((cii Vfefbt^ etti 3tnt<tt<v S^r Kītf^eioal^rung bef tReitieugetf, bvef
^mtnev fflr teti 8ereiiter, bet m^ti^ bie Stiiffic^t fibet bie ganje
%anege, unb liber aUed, t>aķu ge^tt, ļStte, eitt $aar ^immet
ffir bie (Stadfnecļķte, eine StUt^e unb ^obeii )ttt HufbelDa^iig bet
^fferbe*gutter« eingerfd^tet toerbett ntflgle.
f) (5(ne Bff?n!fi(^e ^ibliot^ef, mpbeb etner bcn ben ^errn Pro-
i'essoribus c.xtraordinariis aU ^tbU^t^elor mit einem fletnen (^e«
Jalt boffir ongeftetlt merben f?n«te.
@in 3nftruinenten^(Sa6{net, ben 'JRat^ematifcfcen, *ļ3^bft=
caiiļ'd^en unb cķiiui^iļcĻei! ^ufUunieiiUn, njeld^eg gUid^faliS unUi
ber Slufftcļt Dcē obgebadķten ^ibliotl^efard uub in einem ber ^itnmer
ber 8ibUatļer fte^en f9iiiUe.
h) (Sili 9tatiifo{{eQ*(Sabinet, tmtet bev f[itffl(|t bc6 ^vofeffovi
ber 9{atur^(Sief((i(ļte. C»ieinit fSntite mtt ber ^tii tim ^ammlung
bon lltttt<|tttt&te«, @emmen, ^iitijen tc. berbitttben n^erbett.
3eber ber angeftedteu befotbeten Seķrer m3§tc in feiner ^anpU
ffiiffenfdjaft, tro^n n ^^erufen tuSre, ta^ft6 enie ©tiirbe pTil)liee,
bQ« ^>ei^t, unent^jelblicb lefen; ļjrtoatini fo t^icle Oiollc^ļia, aiē er toitt.
3eboci^ miifete fein (^ottegium iibn trgenb eine it>inenfcbaft langer,
ai9 ein 3^^^ bauren, no$ fiber 10 9iube( foften, trofitr jeber feiner
auditorum eS im 2teii ^al^r grati^ toibaķoien Včnnie,
^aifiūč) miigten beķ jeber gacultat au§er ben gctr^^ntic^en
^pctor« nnb fOtaģifiero^romottDneii anA 9tebe«Uebungen, cffentlic^e
tA^pntaŪmuvt tu b, gl, toeC^eē eine flrt boti ^Priifnng bed gletfieg
(m geloiffen iftlļrfidļ ba^u Beftimmten Sagen mdre. ^(iitiķ mflfte
ļfber ©tubtrenbe fetnem ^rofeffor iiber bie bet^ i^m geļSrte ^iffen*
fd^aft, ober eine ba^iu einf(^(agenbe SKaterie eincn fc^riftlid(>cn
2inffa^ gCflPn biefe 3^^^ cinffeffrn, todčļt a(5 SpceirniTia \hxe^
gleifee^ unter bie bagu eingelatrcitm Auditores ^ur ļ,^erlnflration
bertl^cilt toiirben; tooraiif fobann bem, ber načļ bem llrt^eil M
^rcfefford ben beften ^ujja^ geiiefert, eine Hetne $ramie gegeben
loerben fiJnnte*
^ierter ?3[bfd^nitt.
^on ber Slcabemif^en (i^erii^tdbarlett unb $oU)eļ^.
ī. !Da btefe nene inftatt ber «aer^lcļften ©nabe @r. ^a^fer^
lidķen ^aieftSt itnfere^ (^rogen ^mn unb ^a^ferd fautd I. iļr
^afe^n unb i^re (^^n'fnbīing bcrbanft, fc VcifA ftd^ uon biefer ^Qcr*
pt^fte!! ļ)utb be« Uionardjen criuarten, bat? ^e. ^ai^fevl. 2)?nieftat
berfclben ū\ič) ^^xei\ ^a^frilidii-n (gd^u^ nnb iBovfcrge angebei^l;ien
laffen unb SlUevgnabigft genei?migen tDcrben, bQ§ ^e. X)uvc^lauc^t
ber ^err (S)enera(«$rccureur ic, giirft li'urafin @r. ^aļpferl. ^JD^aļe*'
Digitized by Google
— 238 —
flSt mcvļSdķfte etfUt M 9tnmUt>Mttw ber Utih>(f|ltat miiete,
nnb aūt Iļalbe Saļte einen Qerl4t bom Dto«^irect4Mrio fi6ct b(i
3iipaiib, 8«rt9anfl ^^^r Srforberniffc guv $er&eff(titii(| betfeOf»
empftnge unb <Bx. Sta\)\txU 3Jlū\e^tat ^aSea Uļ^te.
11. X)a iiberbetn @n. $0(^tt)o^(geborene jftitterfdĶaft brel^er
Zmi\č)tx ^rcoinjeii imtec bcm gtorrcic^en 9?ufrif(^en ©ceptet an
ber ŠrridĶtuiĶi mib Untcr^attung biefer neuen Zi\ii\č)en Uniberfitat
(ber einjigen im ganjen 9?uffifd^en SReic^) einen gteid^en ebelmflt^^en
aint^ffU nimmt, fo ift e« bittig, ba§ etn au« 3 ©liebern bee 9?e(p.
8anbratļd«(So0egti einer jeben biefer 3 ^robin^en, nelķmlicļ einen
ane ieber '^xot\n\ befteiķetibee (Sofiegium uttter bem ZM: Oto*
. ^irectorium ber UniberfitSt bie ^aupt«^irecHoti fiber biefetbe fitļit
(&ni biefer ©(ieber fūffctt ba0 ^rSfibhim, ntiter bem ZM ott
UtiiberfitStd«(SanceQariu9, ttftb ble bet;ben ^erren Assessores ol^
C^nrator unb Proto-Decanus. !Da bieS SoHegium btog qu« ?otrio»
ti«mu« biefe 53emii^ungen ilbernaĶme, fo fonnten be^ jcbem ?anb*
Sl^age bre^ neue ®Iieber au^ ben refp. .f^erren Canbvat^en jebet
^robiņi getoaķlt njerben. Ob nun ber Ort ber ^"[^^"^^^^"^""ft
anč) ūiU 3 3a^re in ber $)aiH)tftabt elner biefer 3 ^voDinjen ab*
toed^feln fonnte, iiberlaffe \6) einer ^oc^tool^lgeborenen S^itterfc^aft
eigenen ^Ibmacļung. @benfo mii§te audķ einer jeben ^roDinj
frel^ ftei^en, M biēl^erige ®Iieb abermaļto anf bret^ i" ^^i'
Itn, ttenn balfel^e fi(ļ geneigt fSnbe, bie Semiiļungen biefeē imtel
tto4 ferner }u iiberneļmen. !Da0 4te (Stieb biefed Ober«!ī)ivedoiii
mfigte aber fdķon fiir beftdnbig unter bem Elitei a\9 ^tce«t)irectot
getodļU toerben, unb an bem Drte, n^o bie Untberfitdt fici^^ befanbe,
ganj refibiren, bal^er berfelbe anč) m\i einem anftanbigen ®e^dt
bon toenigften^ 2500 JRubeln ju oerfe^en mare. i)iefe0 4te (Slieb
n?are gleic^^fam ba« Slugc unb ber 2(rm fce« Ober»Directorii, fcurd^
toelc^en e9, c« nīSge feine (©iļjungen ^olten, voo e« tooUte, aliež
birigirtc. ^Diefer SSicc*2)irector prafibirt nic^t allein im 2lcabemi*
f^en @enat, fonbem aučf im Oeconomifcļen Unter^iDirectorio, Mo
MiSim in folgenben bie iiriitri^tung unb <ilefc^dfte audfOļrliiii^ be«
fcļrieben toerben* iDie ii6riflett <9(ieber be^ Ober*lDirectovti lolcbe»
ļoffetitn^ Btog aud $atrioti0mud iļre «emter faļren. «iMļ Umk
ber §err $HitterfdJaft«*@ccrctar einer ber 3 ^robingen, in toelt^er
bad Ober-^irectorium feine ©i^ungen ķielte, bad $rotocoQ bet;
biefem ^o^en (SoKegio \ūf)xen unb bafiir cin jalķrlic^cg ©c^alt »en
500 9?ubeln er^atten. i)icfed ^o^e (īctiegium njflrbe burd? m
95icc*!Dircctor a(« \ī}X peri>etuefle8 3)?ittglieb aile (5|terna biefer
Slnftatt, (5. bic SBertoattung ber ©iitev, ®elbev unb Saffen, ««^
ja^Iung ber ®agen, afle neue Sinric^tungen, 35erbcfferungen, Untft»
laltung ber ®ebSube, ^erufung ber oom 9(cabemif(ļen ©eitat
iDSIļlten ttob prafetitirteti nenen Seļrer te beforgen. fbīdļ er^ieCte
biefer (ol^e (Sottegium mottatlid^e Seriīļtt bMi auen 6 Decanis ber
6 ģacuttaten unter ber ^egtaubigmtg M SBice^Directord, (iber ben
3ttftanb iļrer gacttltdt, ^nga^t unb SS^rung ber bagu eingef^rie'
benen ©tubenten nnb attc n>i^tige @reigniffe unter iĶnen. 3Kit
bem <g4luffe eined ieben Saiļred miiļte jeber SDecanud etne^i^H'
Digitized
— 239
bttUen'SIfte» foioeļt ber fdntt(icļen 8elļm, a(d aucļ «Stiībcnten feinev
SacuUat, toie aucķ ein ^er^ei^nid non adeii iit feiner gacultat ge«
Jffenen, fotoo^l 8ffent(ici^en, a(8 aucķ ļ3riiHit Golloīriis', tcn aden neu
creirten Doctoribns unb Magistris !r, einīd^icfeii. ?tus biefen for*
mirte taē Ober-'^Directortum feinen ķaibiaļrigen ^ericķt an @e*
5)urc^iaucķt ben $emn @enera^2)irector.
TIT. 9lu§er bcm Obev^Directcrto ioflrbe idĶ nocĶ ein Oecono*
miid)i& Unter*!Directorium »or((ķ(agen, ipelcbf^ au« bem ii5ice=«
^ivector, ben 6 Decanis unb bem UniberfltStd^^dļa^metfter, tDeldļed
ber @ecret&v feļ^tt fSmite, befifinbe. 9ii biefe I3e(8rbe »fivbeii bie
j&ttlttb au«)ii)a((eiibeii ī^efber bom Ober*t>{recto¥fo biette(ifi]ķvfi((
gef^idt, unb jloeļ^ Assessoribus ein ^I^epartement nebft 'bem baju
(ļe^Sn'^en iJoften, toobon jeber einen unb ber @ecretar ben britten
gaļtun^ ber (^agen, Untfr^aUung ber offeutUcĻen Slnftalten ber Uni:*
berfttdt. Tks ^odicļium fdmc quartatiter jufammen, enH)fingc bie
©etber, ^a^Ue fie an ble ^el)(Jrben aud, beliberirte fiBer bte 53c*
burfniffe unb 93erbefferungen in iebem i^ad), \č)idte bem Ober*
^irectorio bie 8erec^nungen unb Ouittungen aud jebem m\t
ūu^ bie 8ovf($Iage jitr fBitbtffttmļi ein, flber mt^t9 aM ber
6eaet&r ober &^anmti\Ux ^nā^ fii^ren mūļit. ^te {aļrli^ neu
ertoS^ften Decani, mfigCeti ben ben aUen bie Aafieiid nebft bem
iDatiigett ®e(b«4$orrat| itnb bie Ste^tiungeit em)>fanfleit nnb barfibcv
«initireii*
IV. ^Iiif bpr llnit^crfitat felbft fonnte toie flcto6ķnlidļ> bie
^(^cķfte (^eric^t^barletl , ber fo genannte Slcabemtfcļe ^ettat fe^m
li)iefer befteķt:
1) S(u0 bcm 2^ice^X)iveetor alē 'ļnafed pcrpctuiis. .Ģier ^rS*
fibirte er abev uuv bami, icenn Dev ganje i^catemijd^e ^Senat ^lu
fammen !dme, ļdtte aber mit ben librigen einjelnen ©treitigfeiten
ber <īgltttbenteii ntcļtd ju tlķun, a(d toelcļ^e etgentticf^ ffir beti Rector
Magnificns geķSren.
2) ?lu« bem Rector Magnificus obev ^vorector. @r ļ)rofibirt
ald $ice«$rdfed gleidķfatld im ^cabemifc^en t^enat, entfc^etbet aber
auciķ miinMic^ auf ber etede atte ein^rlne ^^lagen libcr ^^tnbentm,
i. (5., megen <©cķutben unb anberen (fjcccffen, tdfet fie rrenn^i cr^
forbevtid^ ift, orretiren, fiicf^t atfen ^umuUen, uie fici^ bi^^meilen auj
ben Unioerfitaten eici^iiuii curd; feinc SlutorttSt unb not^igc SBcr*
anftattinuļen Doriļubt ii^en. Hilc mtc^tigere ©treitigteiten, bfe fd^on
coturaticioviļd; iDeiDen, fie mogea nun unter ben (Btubeuten ober
$rofefforeii borfaOen, entfcķeibet ber Hcabemtfdļe ^enat, beb toet*
4em'att(]ķ ovbentliilļe ^a^ioaiter ftattfinben, unb bon beļTeit urtļeil
feine anbere HpptUatlcn al9 ane Obeco^Ditectorittm 6tatt flnbet
(borļev ftanb barunter: al9 bur^ beti (Sfeneral'^itectov att ben
aRonar(ben etatt flnbet)*
?>) 9lu^ aden Decani? bn* pcrfcblebenen gacuttaten, tuetc^e 511*
glcid? ^-^cDfii^er im 5icabcinii'd)pti @enat ftnb. Slut^ ^iefe merben,
toie ber ^ļgvorector jd^viidj ķļeudķlt, ober alterniren bielmefer nadļ)
ber ĪRcifyt httļ aUen Frole^jsoribus ordinariis.
Digitized by Google
— d40 ^
UfbKiftfnē beftfļt Me Suncricn etne^ iebeti Decani bartn, ba§
er jfbcn ļungen onfommcnbcn (Btubirenben, bn* fic^ bet? feiner ga=
cuUat finfdjreiben la§t, in feincn ^c^ulfenntiiiffcn prflft, iķm feine
^^atritel tnxč) ben Slcabernifc^en eecretareii au^fertiflen la§t, trelc^e
Dom Decano unterfc^ricbeii, Dem <Secietar ccntrafij^nirt unb mit
bcm Unioerfiiat^'^iegel oerfe^en toirb, unb enblidļ ta§ er beneii
ab^c^enben «Stubenten, na^bem biefe bon aUen Professoribus, bei?
bentn er Spfieflia geļčrt, ein toie t|fe ^atrile! Dertfictvte^ Ttei&r
tnoDium Oevļattetid, fotooļf in Sfnfeļung iķcr Stubifit, att
ancļ iv $lnfe(ung tļred fittlic^en 8etragai# loSļfeitb i^er 9ca»
betnif^^n ^aufba^n, ertlķeiU. @nb(icķ geļšren bie borļer erioaļntci
inonat(i(ļ^en ^eitcķte unb bie iaļrlic^en (Sonbiiiteii*8ifiteii |tt ber
gttncticn jebcē Decani.
4) 3lu« cinem Secretare, ber fotoo^l bel;ni acabemifc^en ^enai
ba« 1.^rctoccU fiiķrte, a(d aud(^ oUe Siu^fertigungen beffelben fotoo^ļl,
Q{ē aud? ber ."perren rccanen befDrgte. ^B(o§ biefer geniefet ein
f(eine« (^e^alt, unb fur jeoe 'JOiatrifcl fon^o^I ald Testimonium fleiiie
SanieQet;-(^ebuļcen» 9ltte ābrigeu ^erren, t'omot^l ber Magnificus,
attdķ bie f^rcren DeesDi abev fu^ren biefe Henter gtotid, jeboct^
Mommt ber ^ecanu^ ančf, \^tķ filr bie SRatrifel a(0 aulķ fflti
Testimonium ein acddeos, meldķed auf anftbSrtigen Slcabemleil
gegen 10 9iube( p betragen |>flegt, iKcUtfibe ber (Saiiiell[eļ»<iei»fi(«ett
be0 ©ecretair^.
Diefer 9Icatenu)(ļ>e ©enat cerfamnitet fici^ nicļ^t anber«, aU
toenn bie Umftdnbe e« notķtoenbig mū6)en, entfcļcibct iiber formtic^e
.^roceffe, njaĶIt unb pvdfentirt bem Ober-Directorio be^ entftanbencn
bacancen unter ben Professoribus bie neuen (Subiectc unb t^ut
bet? bemerften !i)ianfleln auf ber Unioerfitat, īCorfd^Jage i^ret
Stbļelfung unb 35erbefferung^_ (gortfcftung folgt)
%M Un AirdieītfiriiieiiiIrN.
<^ctrtllft.
1>etri'j|.: aicranbcr dtļtiftopl) gcrbinanb Stoppiiļ. gubttjig DHo 2llfon^
eto^fe. SilHIni «tberf f^eter 9?ever. VTarget fina aitbe Slattļtv. Difai
SBtt^ftm 3obannri^ o. T>ņtnQtl Otio 'JKrianber S^enfo^n. greb ^timi^
O^far ^if tfcb. <5mH %lbm Qi\Qtn Drctnuie aiamfcver. OloaDItiltc 3afobfo^n.
Doinsjl.: SBilma 2iUbe ^tnikiit So^annfon. ©opļ^ic aiicc ©umann.
Cttgen Stagnud ©Amibt. ^anlfiM Sbelinc jhrafitng.
aifreb SBieeanbt. 2'/ane eiifabett» @aul. Sdicbavb grifbrid^ ffiilbelm S5irfinann.
<BcrtruK:jl.: 3obann @bgac O^bin. (Smma 3)2atbtlbe Stomat, %nionit
3Igatbt @mtrnow. @r(nia Tlariū ©Ivfiiiaiiii. ^uliuē Ofoling. ^RartM
f)cnnflte (Sltfabctt) 2Bfi^. 3Siftor Sllfranbcr Dttomar SBcibc. ^arl 3ctann
3rbinfl. gricbricb ^^fl^• ^(i^c ©milie SBil&flminc @cbofa. ©Dgar 3o^anii
aieranber iiratotvffv. 3a^n 2lroib gi^iibt. 3obflnn 3utiiid ©umbur. 3a>n
fdtccfoļii. OIttUc taroltne mtUi (Smma 9Iofa(ir ^ri^Ie. 3rnia mt
ffonttnc ©aarb^, gen. (Sarbing. %nna «TOaria S3crf. ?llbcrt SBepper^.
3cfiid'^.: aifon^ ibfobor Suft. 3ofob (gbuarb abamifj^h^. anna
(SUfabet^ Se(fcbfon)fft. fatālie @elma (S^miebeber^. !I7?arie %nna Si^rto.
giatHlbc Afara Sanufc^fe. Benita 3uliane 5lonrab, aen. ^unrat. (Sbgar gran}
2>ctvenbru«. <lmma «gtie^ Siftoria 9l^bcf« (ii\a pcrinine ei^niibt ItiinA
Digitized by
— 241 —
^frmann WfoIat 3anfoin. Stavl miiļelm 9^onc. 5iarl aifreb .npmpci.
|>einri(^ grirtrid) Oltfrieb Stūma, (£mma Oultannc jDrufe. ^etcr ateianbcc
Š^Iu^e. Saime StfM. ilfktl OA9fo Stofcnberg.
gtavHii4t|t.} fjmt f^alHfbe DTatlHatii. ^nlianne Vlbnthie ^n^rina.
Snna fBfļ^Tfnc. ®uftar) 3ot>ann Siftor 3aff. (frna Snna ^iflņ Xccfnef.
(SUfobet^ ^riitoert. 3oķann ^etnri^^ €)artprng. (Šugen ^aul S^^ob unD
Srinitatt^ijr. : ^aittfne fiai|itbc 9roit(|Olb. 5Rai|ttbe 9iraa Cfolil.
^enfel. 3^^"^^ Stobert T)rfimatin.
^ntķtf^*i &axi 2inbrei eiu^b. (Smma @(^iQ. ^at^arine 9{atalt(
Snbfc Snna 9Rar(e 3aunfetit. Stna (Stfa Jta(iii«. Httte 8vaii(|iiL 3e|)fab
VctKi< II* ^om'St»i @oU>\č)mitt Sluguf} ^arl ^etrtric^ ^eterfen mii
SronHite fknittac 3»(aiwa Stnķmin^ ^ofantmlicr (Bott^arb (Eb^at 9tifb(t^K
mit (Stifabctt> ifonflonic (SbarloUe $)cine. ^anblungdfommi^ Sbolf S^tfolat
2Iufluft ebc mit ^l^arif itarotine (Sbe. 9?ZiniftennI .«art 9ļcbli(^ mit ?ouifc
^avit iiii\abtttf (Btraup, acn. (^trafbing. ^a()or ^rnclb ^Uranber 9{ut!ott>[fi
nHt tķttla Wtnit CHfabel^ t>. Sa^brr. Zifiļ^frrarffa AaTl Otto f^evcr mit
^uife ^endette f)artmaim. Cifen^ii^caiittrr fani Mati Cb0at mit
9voniflawa ©ntfd^infft.
3afobts5t.: ©c^loffer ^ugo Sbolf ^ar 33uttc^crcit mit ^bcnricttc ģer-
māņu, geb. (BtrnuUid. ©(a^macļ^ermeifier Sil^elm 211e]:aiibcr @corg itauffelbt
nft asgnlic tmalie ^affefmaiiR.
®ettrub*ft.: ©(iiff^faiMtan ^orl ^emiaini @eeiiie( mit OttiUe (Sbefine
Sdnneffen. ^ifcnba^nbeamter 9?obcrt 9{emitaitn mit (SIffc ^argoret^c ©turm.
xt<fu«sJt.: 3:i[tbler 2ln^ ©falbcrg mit ?ibff ?l»rcn. ^ofomotibfii^rer
Su^u^ Oo^onn ^arfbtngen mit Stirna (SbnfHne ^utfgramm (gen. Solfgrammj,
oen. IBfo^. Bdti\^mait)nQt\eU ^ot^aim ttoanbcr fBofbcniar STOttUii nttt
(ouife D?Qrie ©ebrc (acn. ©eebcrci). 5^ilbbaufr 3y?iffcl 3Wortin ^tUūlī\m
mit 3ule ^malie Sc^rftn. Oebtettffdķmbct Snanfl 9<i(^aib ^urtU mit SRarie
9nna ^anguL
30|a]iiii^* J^. : ^acfec gcrlanb ®amt^ mit ^aiic greņmann. Tlaļdljinifk
eefcfCo» tmbrofetbitfdķ mit CminA CbrtfKiie Olfot Brbrttrr StiNatf Stanfid
mit ©orotbea griebfrtfc ?cbpc. ^abriforbeitcr 3^^"^^ 3anfon mit 3!nna
Sllffnitf. tifcbter ^ri^tan Črgfbin mit 3ulic ^i^iriAli. etani^Utb 3gnatt
dtof(|>ett)ffi mit ^nne ^nberfobn.
aVartindB jt. : ©pmnaflaae^rec (Srnfi Sbriflopb Sm^olb ^reimans mit
Sinia Sitte DMi^clfim. Girt^o^n SVo^rtin ^nppain mit Sii^ne 9iniib«r.
StiiiitaM«ir«t Sabtifffirbeitfr a«liHi €afi mit mma Bilinfh^
fMitl^JI.: @(^rcibeT @mft l^^fi^Ienberg mit 5Mara Safbt.
8>t|cr>ll*: $ab(ifatbcitn 3aimc Stittfc mit (Emma Ottilie Stobomff^.
9>etrt>5r.: «iementine JBil&cImine ©crflncr, acb. 2)uncfcr, 71 3. SKag-
balcne jNl&iiann, geb. etdActn, 39 3. SUfabet^ ttmre etein, 86 3.
jDMNjI.: grau ftarolinc 9tt0iifie l^micmann, qth. $>aat im 96. 3.
OafoMsU*: eefOnbelientenant a. X). aieranber ^uoo, 31 3. $erw.
grou 5tattarina ^oorten, (^eb. ^romm, 70 3. itaufmann abolf Stari Origa*
lo»ffy, 50 3* 3o^anii (ibrnunb ^eb|(l«r, 2 3. grboc aSagitP, 6 %X,
Digitized by Google
abolpt? Rricbric^ SBilbrlm ffifntcrotb, fm 45. 5- Saflfnbouertffrou So^anna
42 3. Sabrifatbeilei Itam Snbrin, 25 3* arbetlrr 3a^n JCi^ļttf, im 20. ^
Stati (SbnoTt) $!eonbarb 93ulff, 4 9)7. Meiter ftar! Solbemor Scļrftn, in
33. 3. Stuouftc SiOņ ^atej, 2 5?. abfline Vlciiita ©ero. 10 SW. ?)anbtuii8l»
foīnmid (Sbriftian Slreu^berg. Olga (?rtfabftb auguftf Wrabn)el, im 6. SO?.
3efu««^.: žlnna eītfabctb Uflmrr, 87 % aifcns? 53pnifactu0 pirf^
2 tnna Dttitit Dtto (acn. mtau), im 2. 3. ^lii^dmtne ^araarrt^
^9 ^MĻ im 2. — «fc — ' "
22. 3itli 32 Serflorbenr.
gt«nMi^^iN0rAM#t Mm 15. bl^ )«i
SBoIbrniar ®corg SSeinberg, im 7. ^. «adpar Āat)(,
56 3. 3a?ob 5:f?fofcoi: ^eicr ^itt't, 2 3. ?l(icc 3afobfon, 2 3. «nnctlc
«atbarine ^pafueeij^, im 2. 3. 3afob ecbagai, 82 3. ^tUi earin, 32 3.
ttfnib 3ttf»b Itrrcioiit, 1 3. Straa jratottne JHora 0\9% 11 IV.
iDrartiit«sir.: gobrifarbcitfr gri^ ®axhii, 3. «atbartiie (Srifabril
^raulincļ, im 3. jtarl epbraim 5)ortmaTin, im 9.^. ^anē fiielffn, 6S.
SBitt»c i:att?ife 9?igrant, 90 3. 3obann" griebricb 'SC'alning, im 3. 3. O^buart
putniņ, 3 ?lnna Seontinc Jrabrfling, 30 3. (£buarb ®eorg 6<Tait1)«
mann; 10 SD?.
' 3:nnUati«j.^.t Slrbefter 3ttbn Satttat, im 64. 3. «rbfitcr Sertul
Oft«, 72 3. ^barlP»<L SBcibcmann, gcb. ^cbraann, 83 3, Cugcn %ķtobot
^litolai ^iiii\oW, im 6. 3. C^mma 91tbe Srlnerr^, 6 97.
VoiiIM.: 3obaim Xlfre)> 3anfo^n, 8 91. ttcvon^ 8dtecl, to 3. 3.
gril ibittKtf, 5 3. amb ItovI itOmam, S S. fknitaf ta^ntin, 6 3.
Siītfier: jt. : ^mma ^ar(e ®riinbfrg, im 17. 3. S^olreine 3?ofrnbcrq.
5 3. ©Ifa OttiUc ©anbbercļ, im 3. 3. flnfi^ 3flm, 3 W. ^:!lnna Sl^bolin,
akldd ber @eburt. SRargaie^be (Slifabetb ^aoebed, 2 3iene li^žactanna
Ļa^ibtā, 2 97. atdbotf im*, i Vt. tlnna »i(ff 3a|lftf, 1 X. 39^m
»ilbelm ?)fl(fftett, im 7. 2^. Hnbrri £)«»alb Sambo!, 8 OT.
9ltaicf«^ilf»tttfiK4i^of) »oiii 15. U# inm 22. 3iiCi 9 Scrfiorbtiie.
ļeit trnt 14. bt^ jum 20« ^uU id96 .,]c;^ļļ|tij||n
Snfeftion^franf^eiten in 5Riga.
t-> •
1» • ■
! t|ļiķntincn
*erf.
ļ Hiiil. ^iishL
Tjphus abdominal. ...
3
3
1
1
7
li
R
Dy8enteri<*
23
51
7
3
37
47
bi
4
13
13
12
IS
30
Morbilli
2
1
1
1
3
4
DiphtheritiB vera ....
1
2
1
3
1
4
Fikeumonia cronposa . . .
2
1 1
1
f
inftfmmcn jļ 1
34
70 1
23 1
3n InftTAgC ber UUt^ti\^*Vrafti\(^tn ©lirncrccroinbung bcroa!?aefl«'>«
91)11 tttķut l^orif^att fdi brn Slebamiff.
Jll^osBOAeHo i^ejisipoio. — Pjeta, 25 loia 1S96.
Digitized by
^ftt, 31. 1896.
(99. 3a<»V9<kii9»)
ma^tnim 1 mal* — ^niē in m^ū tJSķm 2 m; mtt 3«f^nNii<l 'ĀŪ!
50 ite|^.s (olbta^rHi^ 1 mi; mit Bnfrnbung 1 9tb(. 35 iTop.; flicr bk 9oft
ton griebv. ^abib Sens^
ObcnMdmr te $Mpai
X)0r^t ben 26. ^unH 1708.
etectt UVanufcript «uf hrt 9ligaf4^rR 0labt'9ibliot^ef.)
(gortff^ung.)
V. Saufeer biefem S(cabemifc(^en @enat iDilrbe icf) itoc^ ein
(Ž^>ren-®eric^t Porfdjtagen, ©eldjeg au0 ben auSge^eic^neiften ©tu^
bcnten unter SBorfi^ be« ^rofeffor« ber gacultot, tooju ber beleibigte
@tubent ge^drte, befte^en, rnib monatlicķ, ober bet? tpicfcti^en SSev*
onlaffungcn, aučļ etn *ļ3aar 2)?ciķ( im SKonatl^e fid? Derfammetn
tdnnte, um bie Affaires d'honneur ber ©tubenten, bie teiber noc^
tmitier anf anbern UntoerfitSten mit bem !ī)egen oudgefod^ten loerben,
au fcĻlic^ten. X>ic« (Siftett^^vAtķ mfi^te tefne etgeRtlt<3ķe @traf«
€ientfii)rii fAlIeii, fonbeni flcļ mtr anf «ļrenotfie Sergtrhļe unb
(i^ren^ŠrflStinigfii eiaf<!ķr5nfen<, fll^en ^letbigungen, bie mit
SDlķatlic^feiten berbunben mSren, unb ba ber 8e(etbigte titdķt mit
bent Sludfpru^ unb ber @^ren>&rf((irunfl biefed (Št^ren«@erid^te0
gufrieben icare, fo mfl§ten bie ftreitenben ļSartl^e^en an ben Magni-
ticus, ober nac^ ^©efinben ber Umftantie per appellationem an ben
Stcabemifc^en @enat oerroiefen ©erben, ber benn ben t^atlic^en ^5e^
leibiger mit ber gefefemd^tflen ©trafe belegte. ?lUe Duefle miiBten
auSerļt ftreng berboten, unD cer $)erau«forberer fomo^^l, aU ber,
fe«r bie Sludforberung angenommen, criminaliter beļanbeit, unb fo
loie jebet aiiba^e €ri»fiial'9crbre(|cr an bie toibe^'Onftanien <m$*
aeliefert loevtoen, itactbem berfelbe bnr4 ben tcobemifciķen ^enot
ķhied Uniber|itSt9«8fivgerre(!ķt« Derfufitig erlISrt m&re.
Uebcrļattpt nflSte auf bie Slu^ilbung ber Slcabemif^ett <S)efeļe
{itrenge geļaCten tt^erben. ^odķ ba bie (Irfaļrtmg leļrt, bag nic^t
Mo§ ©trafen, befonber^ unter junc^en Seuten eine gute unb gefittete
tluffū^rung befiJrbern, fo fonnte man aucķ fiir au^lgejeicfeneten glei§
unb gnte S^ļf^nng ^eloļnungen audfeļ^en, ķ, ^. ein ^cabemiļc^ed
Digitized by Gopgle
(Sļrenjeicļen, ema ein SSnbflen {m 9ntpflc^, mit einet Snebaifle
u. b. mei^U eitum folc^en Beeļrten bet^ feiiter filnftigen 8e«
fSrbenmg tine bonfiglici^e (lriii)>feļ(ung fet^n tēimH. ^uč) Umin
(otc^e mit einem (^^renjeidķen fle^ierte ©tubente» ©itten^^Iuffe^ern
ber ubriī^en geniad^t tuei'Dfn, fo ta§ jebem etne gen>iffe ^iibt^eilung
feiner ilufi'idjt aii^emicļen l^^ir^e unb er ļeben Daju get^orenten
i^m^enten be^ eltpanigen jugenDiidben Sluēfdbtoetfungen tuamte, er«
maķnte, unb njenn er i^m nid^t folgte, i^n bem (Sbren-^eric^t an*
jctgte, iDelcķe^, tueiui it;u aucķ nic^t Durc^ U>oi[tčLIungen beffern
fl^nnte, iļn enbli(!b bem Scabctnifctien @enat fibergabe.
^te flcabeintfc^en (Stvafcn milSte» nicļt (eftbim)>fenb, fonbcrn
Beffetnb fcl^. iielbfitafeii infiltm gar tiitļit Gtatt fbibfii, benti ba#
Durcķ toerben n^tniīlā^ bte unfc^ulbigen (ntern geftraft ^u0«
fcl^Uefiittig bon ben offentlicķen ^ergnfigungen^ iStuben^^rreft,
^ngnig, nnb loentt cUe^ bted feine ^effernng bemfirft, bie bž^tttge
9(i!?fcbfie§unq einc^ folc^en raubigen (Sdbafeg tcn ber Unberptat,
biicrten ^inldngltcļe ^ttafen fein, um bie ^tubiienben in Orboung
Sludj felbft fiir biē i^ergītfigungen ber junpļcn ©tubtrenben
raūfete gejoigt toerben, ba§ fie fie unter ber ^uī[id^t ber ^errcn
$Tofefforen', geniegen V^nuUn, unb nid^t oeraniagt luiirben, Slud'
f(!ķioei^nge]i iititer fi(^ fetbft au fucļeti. ^tm Umner ftiibtrai
fdnnen {unge Seute tiicķt, aud^ berftimmt ff^ babur^ U\f iļnen ber
g€fellfc^aft(t4e Zon, unb bie fetne 8eBeii«art gSnļiidļ, IDesn er mčļt
in onftdnbtgen ©efeOfcļ^aften gebtlbet mtrb.
Šin ber ļter etablirten aagetnetnen ^ujfe ZfļtH ļu ne^meit,
mlrbe t^eifē (?cb^ī?i?riq?etten macķen , mei( irad^ t^ren ©efe^en nie*
maut, ber nidn nīajcren unb fc^on ļ'ein eij-\enev .v>err i[t, ntit ^liit»»
gUeD in berfetbeu tt)crben fann (toetc^ee Der }^aii be^ teu StuDcuten
iķ), tfteiU njūrbe ic^ anč) bežtoegen biefe Slrt bed i5ffentHcķ>en ^er*
flnfigen« ibnen einjuļ'd^rdnfen ratjen, toeil fie mancbem 5u mele ļtit
toļlcn tt)firbe, ancerer ^nconbeniengen, bie an& eiuer ļolc^en ge*
mifdķten (i^efellfc^aft entfteļen fi^tmteiĻ ntcļt gebenfni. ftllenfat^
fBīBnte man beitftt, bie ttom Crļreit«®eri(ļt etn 3^"d"i& i^'^
famleit ittib Ovbiiiiii8t«i^iebe tvķeUm, evtauben, dti 2:ait)<8UIet fiir
i'cn Stnter )u neļmen, toelčļte mv 5 ^ubet fcftet, unb ben
8dUen; bte ben Iķatben )£^inter ^tnbuvilķ oQe 8 jl^age unb bte anbete
5)afftp beS S5}tntcrS itnr aCe 14 ^Tac^e ge^atten n?crben, unb mir
befi Sonntagē^'īlbenbS «Statt finben, mit brbļim^oljnen, aU mocurd)
fte tn iljrem «StiiDirtn nicf^ts Derfaumen ©iirben. Sluģerbem toiiite
tc^ eine befonDcre Uuiuerfitati«ionberfatton borfcķtagcn, bie aucķ
be« ©ountag^ i'ibenbē Biait finben fonnte, be^ tceld^er atte ?ro*
fefforen mit iķiui gamiliiu gu)ammen fdmen, bie Diufic^^ieb^aber
etn ^onjert auffiiļrten, aucķ loolķf bidmeilen nacib bem (Songert bte
<Skfeaf<|^aft ficķ mie einem Zan^ betuftigte. <^Sn!e, (irfrifcļnnden,
8ttttc««9robt, ihuBenoett tc. fdnnten {cbem ffo fctn iSelb getetcļt
n>etben. ^udb fBnnten M^toeilen faļige ftdpfe fletne Undarbettungeit
•orlefen, bariiber ftd^ unter^alten unb auf biefe Slrt Sflnlļtn ttttb
Secgnflgen mit einanber berbtnben» — (SnbUcļ n>dcbe iiķ aii^ Doti»
Digitized by Google
^ 245
Wntn, ba6 mtiifļ 3 bi$ 4 dffentltc^e mUt auf StcļUn ber UnU
»erfit5t qeqe&?n n?ifrbcn, p roefd^cn atte @tanbe ber ©tabt mit t^ren
i^amtīiea einflelatjfn merbcn Utiaten, unb je^er Stubent, fcer nici^t jur
Strafc ftaooa au^geic^lol'fen mare, fret?en jjutritt %atte. ®te fSnnten
uater ber ^Directtott eme^ ber toelttic^en ļ)erren ^rofcfforen im
anditorio maiimo etma am SlC(cr^8cbften ®cbiiTt«*8eft beS 3}?on*
at^tn unb ber 2Wanard)in, oem ^tifmagi^ta^ņ^ x>a Unlberfitat uno
ber mtll^en ®aļ( eined nenes MaguiUcas unb ber ^erren
2)econen gegeften »etben. ^eībnrdķ tolitbe meitiet te^tenē Ut
feltte Ston ber €tttbiretibeji fi<^ttbft« inib fie gugtetciķ nencn gleif
mib ^tttfamlrit ermuntect loevbeii*
®elbfl in Vnfeļutig ber CafTe ber. @tttblre«fben mSrbe 1^ botf«
Sķlagen, bag bie @(tem burcķ etn ®efet berļp|li(iķtet icilrben, bfe
ren <Sdļnen bertimmten (S^elber etnem ber ^erren ^rofeffonfn |a
fiber^iffen, fton njelc^em jene tnonatl{(!b i^re SebflrfnCffc gegen eme
Ouittung nebmen mfi^tfn. @d)ulben mu§ten ^et? dnm ©tubenten
niāft geftattet iDerbcn, trare benn, ba§ ber 'ļ^rcfeffcr bet) ein»
ttetenben ^ranf^feit«*UmflanDen, ober tDeitev ^utfnituiia! tev (Sttern,
ba bfe ^elfcer tttcbt fo prom^t einc^ini^en, feine (5rlaubiiif? [(^rifttic!^
ju bem iu inac^enben (Srebit gegebtn ^atte, in toeld^em gail ber
(Srebttor feinen IRegreg an bte ēttern ne^men f6nnte, nnb btefe
pļličftti toSren, btefe @(^u(b al« e{ne redķtmSgtge 0i>rberung ac*
ceptiren. 8Nr (inge^en oļne bieffn lgrIattMfi«@((eifi ^e« ^rofefTori
Hneii etnbenten crebltirte, beffen ftCage bfirjfte feinens <^rt4t
ongetiemmei iDerbeo.
(5« t)erfteļt fi(t ūM^m, bag bie Scabemifdķen ®efe^e beļ^
einem botlftSnbtgett ficat nodļ (mtfffi^rlicķer ntib beftitnmter ondge*
arbettet SDerben mfigten.
gunfter 2ibļc(?nitt,
Oeconomtfijķe (Sinridķtungen ber Untberfitiit.
I. !X)o« Unibcrfit&tf'^ebaube fSmtte aitScr bent Sonterrotn ^
ober ^eQev^(itage aud ķmeif ^teČmntm befte^n, unb oitSer bem
Sront^^ebaube no<b ein $aar gliigel Iķaben. 8e^ etner guten @tn«
t^eUnng ber 3ii*^^f^' bi'irfte c« nicbt ubermaf^tc^ fļrc§ fein. T'aS
Obferoatortmn fonnte tu einem auf bem (^^ebdubc l^ertjor^el^cnben
St^urtn angcbrat^t loerben. Qn bem untern ©todiDerfe raiiēte auf
ber einen @eite ittcfuftbe be^ gtiigel^ ein @peife*i=:jaal fiir bie grci;*
jJifc^*^eneficiauten, nebft nod^ einem SJor^gimmer, n?o fie fic^ oer*
fammeln^ etn ^atičfU^vmtt nebft āiid^e, toie aucĻ eine fie^e
fi^olķnimg bPti 4 hiē 5 ibarmen unb 1 fatten S^vmn fflr ben ^re*
feffor, ber bfe Slufft^t iiber hit» gan^e greļ^^^nftitut, ntimiitķ
foiooļt ben lOecenemen, att amļ bfe gre^'^eneficianten ļStte, unb
enb(fd^ andķ eine frel^e fBolļnnng t>on 3 3^nnnern ffir ben Oeco«
ncmen, TOelc^ed cfner Der ļJebeflen fe^n fSnnte, nnb tnhūč) anč) 3
SlBirtl)fc^Qft8^immprn ffir fetne 5!)omeftiqucn unb ^ictualtcn, ^^fftnb*
(id) febn. ^luf ber anbern eeite fiJnnte gleic^faU« eine frc^e ^oķ^
nung oon 4 bid 5 toarmen nnb einem kUen ^imour iūx ben $r£«
Digitized by Google
feffor ber Slftronomie unb anberer Sl^eile ber angetoanbten l)iat^ematic
angebradķt toerben, bomit er bie ©tcrnioarte, 3"^^"^^"^^ ic. bt^
ber Ģanb ķdtte. 3niftte!(^en fSnnte bort auc^ ber 2te ^cbetl eln
$aar toarme unb 1 folte^ ļimmn, fo tbic an<i) ber (^atefactor unb
feine Seute, bie er |ur 92emiguna unb (Srmdrmung beS ^aufei
īmučiU, ein $aaf tMimt unb eb mfted 3intnicr tie^ft IMicļe ļa6ea»
Vnf blefer 6cite mfifteii aucjļ tmtcv M fiteflai «uffi4t ein 9«flt
UnbcrfitM'Gcf&aBnifFe imb gnat, toie auf anbm UniberfitStm cii
lehļtered unter bcm 9tt(iiieB (Suftobie, unb ein fdķioetereē ttttter
bem Sflūfļtaen (SaTcer ehba Qngebra(|>t feķn. @tatt ber S^etter fSnn*
ten tn ben Sliigeln (5in ©taU auf ein ^aar ^ferbe unb eine ^u^,
unb eine Sagen SRemije fiir bie bei^ben bort n?o^nenben Profes-
eores ongebrac^t tDerben. !iDiefe ganje (štage mugte alfo h{c% ben
Oeconomifc^en 53eburfnlffen getoibmet fe^n. — Da« 2tc ©todmerf
Iķinge^en miigte btofe fiir bie SlBiļīenfiaftlic^en ^Bebuifniffe einpe*
vit^tet Q)erben. ^ier mu§te nnn bad gro§e aaditorium maximuia
feļn, tpo ūUt 9{ebe«Uebungen, ^romotionen, tnnaOatioRrn k. ge*
ļotten mfirbm, itab b>eI4H mit bem in 0fbe«l*(Slr5ge gemaļftni
8ttbtilf be9 eriabenm ^tifUvf ber UoibīrfitSt geiieret ttOact, im«
gteic^en mit einem tran^))ortab(eii (Satl^eber unb ©i^en fur bif
3uķ9rer, bamit bet @aa( auč) ]vi ben 9ffeiitti(ļeii Uniberfitatd*
8otIen gebrauc^t toerben fSnnte. Žlugerbem miigten ncčļ 2 fleinere
^iJr* unb ®efellfc^^aft«'@dle ffir bie ^erren ļ5rofefforen, bie tocgen
ber SJ^enge ber 3u^>Srer nic^t in i§rem ^aufe (^oflegia (efen fonnten,
baran fto§en 2C., njorin aud? ber J^anjmeifter, ged^tnieifter, 9Jiu|ic*
^Director :c. iķre Lectiones geben fi3nnten. $)ier fSnnte man auc^
bie @onntag^«(Ionberfationen unb (loncerte geben, unb ber unten
īDoļnenbe Oeconomifd^e ^rofeffor bie !iDtrection berfetben Iķaben, fo
mte bcv Oeconomifc^e $ebefl bie faCte unb €ktifistte befor^en
milBte. — «līt biefe mfiSten ein 9a(ur e&U |nr Sibliot^cc, ein ^aat
^immet aum ^atura(ien«Sabinet ein $a<ir 3immer |Q¥ Vufbmaļ'
vung ber ^atļematifc^en unb p^ļ^ficalifd^en ^t^f^^^^^"^^
auf bem einen gluget, fotoie auf bcm anbern gliigel ein @aal jur
Uniberfttat^^^^ircķe angctrac^t toerben fSnnte, in toelc^er bie iungen
ST^cotogen be« ©onntage jur Uebung prebigen fcJnnten. 9iod^ mii§te
^ier 1 @effionS*@aa( fflr ben Slcabemifc^en <Senat, 1 $artcn»3iinincr
unb ein Slrc^i» ^ur Slufbetoa^rung ber «Sc^iriften, UniberfitdW'3n*
fignten ic. unb eben fo otei 3^mmer fiir bad ig^ren«(^ericļ;t etnge^
rietēt koerben.
Die 3bee, affe Professores unb ©tubenten tn bem Uniberfitdt^*
©ebSube einjulogiren, fciķcint mir nic^t aufifiiĶrbar. Denn
1) tt>iirbe bie« ein unge^eureS @ebaube erforbern, ba« leidbt
2ber eine l)a(be DJiiflicn foften biirfte unb faum in 6 3^^^^" fertig
tocrben f5nnte, ber ungel^euren ^Jenge oon 23au*i0?aterialien nic^t
ļa gebcnfen, beren Ģerbei^fcbaffung fe^r fd^mer fein toārbe.
2) n)ūrbe eine [otc^e !($fter(i(^e (šinri(^tung unter einer fotcben
^enge gufammenttoķnenber junger Seute otele Unorbnungep oev*"
anlanen, bie ntdļ^t lu oerļiiten mdrett.
Digitized by Gi
247
3) tofirben toir i^mtli^ Profeflsores Befommen, bie fic^d ge«
f^Hen laffen ttftvbm^ b<e Httffi^t ūhtx bte 6titbeittcit fl^epi((i|ieii
mib bdbnrcd Beft&nbige ©ctaboi )tt feļ^n, bie M nit^^ i>^U
entfernen biifftftt» ^4 ļalte boļer fflr beffer, bafi Me ^emn
$rofeffpren« au§er ben obgebaciķten be^brn, bte locgeii ber ^ufftcļt
ū^n bad ©ebaube unb beffen tnnere ^inrid^tungen boct tDo^nen
mūtUn, fotDoļft al9 bie (&tubenten ficķ mie auf anbern Uniberfi«
f5ten, eintogirten, too fie tooUten, unb man ben Professoribus
ordinariis etmag au ®elbe jur ffioftnung unb ^o\iļ beftimmte.
8flenfa(« ffinnte man ffir bie gre^'Žifc^*©eneficianten nodļ> eine
(Stage auf beoi Uniberfitatd * ®ebdube auffāļren unb i^nen bert
3tmmer gu i^veti HBoļnungen eiageben, toena bcT 3onb ber ttni*
berfltat aeftatirte.
II, <Se^0rt }u einev btfflft&ibism UnibecfUSt ein M^n^cv^^
9Rc^tctntf(!bed ©ebaube, īDOtnit ein ^ot^antffjķn ©arten, nebft benen
bo)u gelķd^flen STreib^ unb ©etDadķd'^aufern. 'Dted milgte gteic^
bem grofeen UniDerfitat«*®ebaubc auger ber 5?etter»(5taac jtoel? <ģtc(f*
toerfe unb au^er bem ^aupt*®ebaube nocb 2 glūgel ^aben. ^m
unterflen Stocftoerfe miiģten auf einer «Seite 3 Slnatomifc^e ©ale,
2 3inimer ffir bie accoucbirenben liZCeiber unb 2 3iini"fr fiir bie
Ģfbamme, unb enblicb auc^ ein ^aax ļ'immev fiir ben anatomifc^en
|)anb(ongcr, ber iugtcidķ bie !I)efrol?irung ber fBeibcr unb ber
^ebamme beforgte, nebft ein $aar falten $orratļd«^ammern unb
IcOc^e fflr il^n, iDie au^ einem i^atmen ļivmn fūac feine 8ente
feļn. int 6nbe be« Sliigeld Unatt ffiv bie be^^en bott īDo^neitben
^etren Professores eHi Keiner @ta(I tmb ^agen^S^emtfe angeCegt
iDerben. Suf ber anbern @eite btefed untem ^tcātonU mifte efn
S^imifc6e« gabcratorium nebft ein ļjaar geraumigen S^^ni^^if" f^r
bie c^imifcben ļJraparate, ein gro§er ^iJrfaal, roorin ber $rofeffor
ber (^ffimie unb ^^^armaceutic feine S3odefungen Ķiette, 2 ^immet
ffir ein ^aar ^anblanger babe^, 1 ^aar 3ii"nipr fiir ben (Ealefactor
unb feine Seute, ber ffir bie ^ieinlii^feit be« ^aufed unb fiir beffen
I5ru)drmung forgen miifete unb babet? 5au0f(]^(ie§er fe^n fonnte,
eingertc^tet toerben. X)a« obere @tocf©erf mu§te jur SBoķuung fiir
2 ^rofefforen, neļmlicķ ben ^rofeffpv bet Vnatomie unb ber (Slimie
h^Himmt toitbtn, beneir ieber 5 6 3iinmer nebfl ilMf unb
onbem 9eqnem(i(iļ^fetten erļielte. 0tt4 t^tmU man bort 2 M 3
^imtner gu anotonlfclen 9rS)>araten unb clķirurgtfdben Onftrumenteņ
etitgeben, loorin biefe atifbemaļrt mfirben. Q3eļin Sireibķaufe fBnnte
man 4 3iinmer nebft etnev .^iicbe ffir ben ®artner unb feine ©artner»
$urf(^e, fotcie am ©eicac^g-^aufe ein gro§eg luftifled 3*"^^^^*
ivodnen unb Slufbetpabren ber ārauter unb @ett>ac^fe anbauen.
Die c^emifcĻen unb ^3otķanifd?en ^rdparate fSnnten bem 9lļ30tbefer
fiber(affen, unb bagegen ben Seļrern uno «^tupenteņ frfļ^e ^Ut>u
camente audbebungen merben.
III. @eļM gur Untberfttat etne 9^eitf(lķ8(e, beren ©eb&ube,
bte 9lett6aķn, bie 6tttOung fa? bte fļitte, 3 3immer fiir ben etafl»
metfter, ein ^^am S^mm» V^c bie ^taflfnedķte, eine SMetļe gur
Hufl^eiiMīļTinig be^ ^9iM, mtb einen ^euMen entļatten mfitte.
Digitized by Google
•IIU
illl
— 248 —
lUīfit^ag ber ļva gun^otion tinti UniDcrfttSt erforberUcļen ^cften
Sittbel.
1) !J)a8 groje Unit>erfitats*@ebaiibe nebft bem OBferca*
torto Dflrftc mč) obangejeigten (Srforberniffen foften 6OO00
2) !ī)a0 ^ebidnifd^e ©ebaube nebft bot^anifc^en (^arten 4
3) bie S^eitBoļti na^ obbefc^rieBener Vtt C
4) Sfit 20 ¥fetbe bo^it, nebft 9{eitieit0 i 150 M(. . 9000
5) Hnfd^affung einet 6ffetitU(^en ^tbriot^ec, iRatU'
ra(ien«(Šabtnet9, matļematifdļer, pļ^ficafifcbet, cļi'
rurgifd^er, dļfmif^er itnb anatomtfc^er ^nftmmetite 30000
6) 3u ģeuerfpri^en unb ^nftatten 1000
7) ^iim 9{eifegelb fur bie ļeretn oecfcķriebenen $ro«
feļforen 5000 .
8^ 3" unccr^ergcfe^enen 2Iu«gaben 5000
9) 3"^ tlnfcbaffung M Miļtn* unb ^afetgeratķed fiir
ben 8re^<)l:if(^, tmgleicļiett S:if4e unb ^tSļit . . 500
10) ^ito 8etten, 2:iM}eit0 unb ^invl^tung in ber oc«
€0B*lt Knfitatt > . 500
153000
— — r-
91 0 t i ) e n.
3)HtttDo<^ ben 1. ^at lourbe in ber S^efcrmtrten ^iitibe
»on ļ)errn 5Itam Ore ein 5?onjert gegeben unter SKIttoirfung ber
fiJnigl. preufe. ^ofopern* unb jddjf. -^ammerjangerin grau ?5riebcriCe
bon (8abler«®run, etne^ gcmif(^ten Ouartettd oon ^cķulern ber
grau bon ©abler*®run unb eine^ ^)ilettanten.
Siir ben ^ontroleur ber ^eic^^banf ^errn £)ofrat^ ^te^canber
$range iMtCaibeteti fič^ am 9)2itttO0(|^ ben 1. W(ai 25 ^a^re ttš
g)ienfleg lit ber gteid^gbatit.
^eu AiirdiieitgetiteiiikrN.
9tt»f'll*t SetMb «bom Stvtl 8ef<fc^ S^^n ^nl Sofbcviac
Comsjt.: 3lnna (SmtUe etetnmtiaer. |)u(ba (SiKtrlotte 2iDei(off. (Srifa
9?arie (Saeaer. ^ern^arb Odfar (Sbuatb ^i(^eIfo^n.
3afobt»ir.: ^ugufl tbo{f SSiefr. 3nna aieranbra WHa. |)i(begarb
0(ga StUin, ®uflao (Sbaarl) Sanfctjn. «art fjermonn 5tart ?en^. 2lttn«
Stna f>eUne @aUer. ī>etnrt(b '2irt(>ur 3onnoii>. @irgfrirb ^t^mn 9tiibolf
3uf(t>ff»i^. (Sbgar granj SGBil^ctm Solter.
©ertrttbsM.: Scronifa f)cnnettc drifa 2Bitif(<>nifo». ©ufto» 3uIM
2»ict)elfot>n. Olga ^arolinf @milgc. 3)?artin 3?obert 3llofe. O^malb ^)fcnc.
auranber dti^ ^ūx S5€(>rfin. (Srncft ?lt)ppn^. 3o^ann SBit^cIm 3u!iu^
Seelitf. jtarl Otffar d^eeffid. Slugufl ection ^latotn. Stubolf 3ln»ib Cnbnig
^Oing. iSnna 9{ofoIie ^etbe. Sbuarb ©pro^gitf. Cnia 9lofa(ie Sab|.
3cfu«*^.: g7?iff| «D?ce|tg. ^etfr 3oļ>ann gtngcr. Solbcmar |rtebn#
Stt^lin. ^altoine 92abef^ba itoni. 3»ane Slugu^e mi^tUaiūt 3iife. ^ri^e
Clīfabet^ %aM6f,
3o^annī«=5t.: SIfa ^outtne «(«canbra ©atmin. griĢ f)ilbebert Soteirtfe
9itau. iRitba jtat^atinc Katolie UpiH Start^a SBil^cUnine (i^i^c. 3o
Scr 9<i«t ttt^ 3o|ann Sli^fr^n. IMflei» «rib Imio ^o^I, Bttiatngc.
^rmtne 2om (^timappt, SRorte SUcMttftca ^fitttoc aantnami. I^iftona
9niia @ttU«.
S(n0 aifreb ^rcfbr. ?tflp 9?atalie 3flffl«. ©ufla» Dunfclmann. (Sbarlottc
(Slifobet^ Siftoria eutn. (S^a $heb(. SRarie |)cimin( 3l^eM»cib
4>aiil«»jr*s Cmttie 3o|aiitta €fclic. ttMiatb 3a(n ^rauUn. f^ilba
Jhrtftine l)?flfan. ^tlta ^artc ^Ibamfo&n. 9rt6uT geon^arb ©ottfrtcb ^urin.
(SbU^ (^milic ^ntonie ^aķrt. 31artcol 2ltrranbrr (Bo\ļ ^xiHx (Smil Snbread
9auff(^en. %malit ^lorentine 9flmirr. Sari Stithtt. ^aul Stobecl itnoct.
Sntl^cvtjl.: Siftor $>finn^ Sl^er. 3obann 8lt0atb SRcpn. infiiifl
I^Hl^pp. (Smilte $ertt)a SRippa. 3u^Ie Ol^a (SngelOllb.
9t<fpcai* .ft*: £ubtnma (^ugente Sippmaniu
9>etrt« II. roni.-5r. : (Srbl. CPbrcnbflrgcr aifrcb Slcranber S3ur(borb mtt
@ra'na Stovtin. fVuUerocfcU (El^ri^opb Snrbricb Albert ®rūnberg mii Vtatic
C^arloltc 9lat«fie IBi)inf!i. IM(Crrfflnbaber ^ani ^iflnberg mit Dlc^a (SOķ
Smatie IBenfeen. Sflreaubeoiiitcr Ravl Jbfobor Sfrfbafcn mit 3lbclbcit Wa«
f^tlbe «letefabl. 9r|jt SieinM^ SUcjantoct ^enebufi^ mii 3o^na Snna
fffaraarrtbe ^ecfci;
3af»M«jr.s 6<^r{fifet^r ^9%am 9tmtb {efnidiiii mit (cena ^cma^L
©ertriib» jr. : ^ufffer 3fJtd^arb «ori «bfer mit ftonftanjc aifranbra
8eifT. 9?fflQurateur ^a\)r\ ^rabmoig mit 3)?atbilbe @opbi« S?fin»alb. ©djneiber
3fibn Steffel mit dma Oebaer. Slrbeiter 3abn ©eitner mit Aatiim Stubft^.
fVoler 9oii( ®rora Z^oīRfopn mit Mma IKocie Sr^maniu ^arl 3anfon
mtt StarUm faimķk, «b* Gtrafbin. ®4m(flcaffctt ^kwH» SRuimi mtt
Sibbc ^tfatn.
zitfn^s»» : ^alergebilfe SHein^olb griebricb @riti>i^ mit ^arie 5(lanm
3obanni^s^.: !(rbeiter Sbuarb (£rn^ Stainin mit Smilie jSatbarinr
S5uf(^. Sabnarbcitcr Sļfinbolb Sorberg mit 2lnnlibfe Sraucr. Srbeitcr ^atļn
Sibfdne mit Sibfe Sufain. ^aler 3abnid Sebrftn mit ftaroline ^atuU
Seber Aonfiantin ©uftao ^ori^ gricbe mit 9nna fRmhn^ Sttat ^(tactiļ
3p|ann |)enning mit (Smilie Jtaroline j(atbarine ^raufe.
SKarttn^s jt. : $)audbeft^er 3obann Sibpol, gen. Satter, mit Slnna SRuUer.
kaulēsit.: gabrifarbeiter (Srne^d ^enbe mit anna Vrantin.
9fefDrnt. A.: 8camtcr Ux etaU-epatfaffc 9{ifo(a( flb9lf Sanic mtt
Cmilic Oltmc emmar^
^ctrttjr.: ^atbarina ^oorien, Qtb. gromm, 70 3- Aotborina
fffifabetb Sto^eit, gcb. «omififi, 65 3. ^aīoh Sbam Oareife, 78 3. «atba*
rina 3uf}ine ^enriette 8loWfrnn, mt». ^pobt, acb. SBabf^, 68 3. |>elene
SlofentbaI, 0eb. JJron, 44 3. JBilbclm O^for Socfrobt, 66 3. SoDegicn-
affcffor Sari 3abob SBolbcmar 3un(^mnflcr, 74 3. (Smrao 3afobinc iorflcr,
im 8. 3. f)iigo Slrnoib Subipia (^^^^nim, 8 VI. 3obanii (Stnafb ^eterfobn,
70 %, ^nbmfd Otto Stfbn^ Bt^, im2.fft. mbUi mnH Ufrcb etritf-
fcl^t 6 Vi.
;^Ptn*JI.: ^abergefeU Silbtlni 3uliu^ ^einric^fobn, im 36. 3. grao
3e^amia Gteffrn^, geb. Sronberg, 72 3. Aattfiebrting Sart Stonrrt, im 20. 3.
^arrp 3niinanuel Klein, im 10. VI. ©(bubtnacbrrmeifleT Solbemar ^etet
Čri»ve(^t gronf, 66 3. grau ©opbie Stntonie J^ran^en, gcb. Siibn, im 71. 3.
S^iohUk.i $ern>. ^rau Sbel^eib ton ®xa$maim, geb. oon ©ud, 80 3*
Jtottfmmm Stūvl griebricb Un, 43 3. 3unafrau Bmia Otfla ItoAomffp, 17 3.
3tnimerm(i9fr līeonbarb Su^e, 55 3. Bcvtt). B^^^u Annette iNonbt, geb.
SP?t7lifon>ffp, 42 3. ^rou Vlarit JBicbring, gcb. SafdjctDiĢ, 66 3. |)anbler
(i^^riflop^ eiblobied, 71 3. Sitttoe ©reete ^uiUtPifi/ 8«^- ^e^rfing, 78 3-
jM0an ^cbtii^ IBilHdn «iilmann, 10 S.
— 250 —
Oertrubcjt.: aieranber |)finri(^ Stari St^renbd, im 7. 3)?. Slibe
SUfeffiin, 5 W. ^rtnt %tict 3afobfon, im 2. 3. grau !(nna itru^min, aeb.
Slpfttt, tm 27. 3. jeari SBtlbelm 5taln<ng, tm 4. 3. SNario ^auline MiU,
tm 4. 5». ^nart^a |)enrtctte (žlifabctb SScif, 2 2B. ebuarb Stoni^Iaug, I i.
©t^mifb 5lQrI 5^Tiebr((ļ> guc^d, im 27. 3. JJoufmann 3obann aicranbft ?)fin«
rtt^ ^efftng, 40 3. StriHint «ufa, 11 SD?. 3obonn «bolpti 53rtfmann, gtiu
Sirfmonn, im 5. 3. (?in tobt^eb. «Wab(t)cn. ?BiU»e anna ©ebrettf, gtb.
3nfcl, im 68. 3. SRuboIpb ^arimilion ©ilbelm gleifcbtiaucr , 20 I. anna
dmilit mttiī, im 3. 3. mita Snafiafto 9)7antineer, 9 ^mma ^anlint
^alnin, 6 3*
3ef«««5t^: ttnna gratiiettjitftt, 31 3. 2lr»fb ©fuUe, 16 3. — «t.
9)?attbAi» iftcibcgrabtīt^: Dom 22. btd jum 29. 3ua 36 l6erf}orbene.
£)obanntdsft.: 3o^ann Wartin ©onbcr, im 2. 3. I^orotbea etifabtt^
SBelmcr, im 5. 3. 3o^Qnn ?ipfc(>n, 6 2B. Xobtgcborencr ©o^n Camfc. JjJbt»
oeborene 3:o(bter ^ufne. 3Qfob ©rcbfbe, 43 3. «Ufe ?lmoIie ®xo% 7 !Jl.
Olga 5{atbarina SiUļ? 3a^obfon, 1 3». a)?arie ^cnj, 67 3. 3obann S3ramann,
im 2. 3. 3o&n ©rigabcr, 46 3. 3ba 3;?ilba Ariftine Stauiin, im 11. W.
Slnno Šrcnner, aeb. ©rcimonn, 75 3. Snna 2??atbiibe apin, im 2. 3- Slfricbe
^aroltne 3utic 2)unnifc, 3 «D?. (Slifc Smotin, gcb. jJrubmin, 60 3. 3o^ann
art^ur Sc^rfin, 7 annli^fe SRotbmann, mm. 3?ofentbaI, geb. ®i(b&ol4.
9)?artinds^. : Snna ^ertba ^rifitn, im 12. 3> Bimmermann 3anni^
JJalnin, 27 3. gifettc liūa ©lu^ri^i, 8 «W. Ungetauft berflorbenet 6o^n
©tanforoffi. ©uftao 3)unfclmann, 2 ©. SSiftoria ©tern, 3 Š. (Elfe gritbf,
3 5»?. aifreb ^arl «nbrca^ 2Bi^toI, im 4. 3». J)rabtjtc()fr Stāvi 33aer, 57 3.
(Smilic ©ilbelminc amalie «P?a)ul, im 2. 3. grifeur S!BiI(>clm aibcrt ©oring, 26 3.
^auldsft.: ©afc^a (Sleranber) ^latvin, gen. jtlatoin, im 10. 3. 3^an
©abfomffi, im 3. 3. (Sbuarb ?ubtDia, 8 D?. 3ulie dmma Sbbolin, 4
Solbemar aifreb SBofftt anbtemitfcb, tm 7. 3». aima ®anin, 1 3». 3abnii
Solbemar ^aeglc, 3 Vt, Qtm O\o% 58 3. 3lfe 3afobfo^n, 82 3. dmma
^outinc Āalnin, 6 3. Olga 2Bil^>clmine Dreimann, 9 3». S^atalie «nbrc*
»itf(b, 32 3. emma 'SlaiaUt Sfelgalmo, im 2. 3. Sifette S5ulig, 8 3.
Q>?avfudr9lrmenf<rd)^of: oom 22. bi« jnm 29. 3uli 8 Serflorbenf.
^ocķenBertc^t
iiber bie iii ber ļzit bcm 21. bi« jum 27. 3"^^ regfftrirtMi,
3nfeftion6franfķeiten in 9?!ga. j
di erfranften an:
gnfammtn
«erf.
««tf.
«eti.
mnl.
mbL
Typhn8 abdominal. . . .
4
4
1
6
3
9
4
34
109
6
76
77
153
3
6
4
4
9
13
2
2
2
Diphtheritis vera ....
3
2
i
3
PneurnoDia crouposa . . .
1
1
I
i^ufammen
4
43 1
123
10 1
1 [
89 1
92 1
181
3m ^luftroge ber Iiterdrif(b-proftifcbcn ©iirflerpcrbinenng b«raud{jegfbei^
r>on 2lrtMr ^poel(bau far ben fRtt>aluixu
JosBOjeno ueH3ypoiD. — PHra, 1 ABrycTa 1896.
3)cu«f coii S. g. .ļpaifec in 0liga.
Digitized b'-'
9ligat«t
9it. .32. 1896.
n^ūm 1 mal. — frti* In 9ttfift |aM(<( 2 9fb(.; mtt 3ufriibuii0 3 9hU
Uitinetfitttt
i»on grtebr. ^abtb Seng,
tinpat ben 28. Ountt 1798.
(9loi^ eitiem ftanufrript aaf ber 9}tgaf0fD 6tabt«M(i9t^er.)
^UUuUt llbfcķilitL
inf<jķ(ag bet fortlonfenbett ļa^rtid^en j(i»ften jur Uttterl^attutig bet
Uttittetjtt&t.
I. ®e(aft bet ^rofeffotcti mū^te, n>enn toit gefiļffte
^antier ļaben ttoCfen, anfeļntidķ fel^n, fo ba§ fte olķne 9^a^rungd«
@otflen anftanbifl tcten fSnntfu, ^unia^I ta fie iii tn\ crften 3*J^rei%
(ļe tie Uniberfitat gu cinev tctrac^tiic^icn 9Inja]^I bon ©tubenten
onmiic^fe, auf t^etrodjtticfr Ģinfnnfto fiir iīn'c (SolUc^ia mč)t recf>nfn
fSntītfn. CS^ ^icbl auf cinigcii Uniberfitaten ^ļ5rofeffovcn, bif bu^
6f)00 $Hei(^0t^|alei" ļa^rlic^^ cinne^men. 9?ac!) biefem 5);a§^8tabe
l^alte id^ bafiir, ba^ ēin Professor ordiiiurius 15IKJ 9ibl. befteS
©c^alt, 300 9ibl. ^^auS.>l}iictĻc uub 200 mi ^oIļ iu ^mmm
2000 9{bt. ia^rdc^ befotnmen fonnte, ben Neputat bon bem Oeco«
nomif^ett 9voBe»®ut ungerecjķnet ^et Professor eztraorclinarias,
bet duf betftiļtebenen anbeten Untoetfttaf cn gar !ein fixuia . fļat,
mfigte pcļi mit ber Ģfilfte, «e^mtiļ* mit 1000 «M..fixo, unb bet
^IntDortfcJ^aft auf ein avancement gmn Professor ordinarius bc=
gniigen. 'i'iacf) ^tffpm ^l'^^afv 5ta[' trilrbc atfc brr jatjrlid^e ®el^alt
ber fdmmtlicļen |)en:en $cofe)foi;eii folgenbe idi^cUcf^e ^often er«
forbern. gi,rf,el.
a) fur 13 Profcssorcs oidinarii inclufibe bet ^au0'
niietķe unb be^ 5)0^ ®elbe^ ii 2000 mi . . . 26000
b} fiir 4 Profesaorea ordinar., \DŪč)e [icVc So^nung
in ben bc^ben ©cbaubeu pttcn, a 1500 m, . . GOOO
c) fat 8 Professores eztraordinar. ^ 1000 mu . 8000
. k) i^ .d by Google
252 —
d) fiir 10 Maitres in &pvadftn inb anbern ihinften
1 200 m 2000
e) fOr 0fs SKitfic-Director 400
f ) ftir ben 9?eatineifiter nthft frel^er fBoļnmifl tmb ^oI|
iii bcv Wanfge 900
^luģcvDeni fSnnte ii)m jeber «Stubcnt, ber 9?euten
(ernen tuoUte, ein honorāri uin ocn 10 SRM. jaķr*
iičf ja^lcn. 31uc^ ber 'I'iufiC'^)irector fSnnte Don
iebrm ©tubenten ein honorarium jeboc^ nic^t uber
2 9?b(. fiir 16 ©tunben befommen, ba er benn fret^»
iič) meķrere in einer ©tniibc ^ufammen ne^mrii mfifite.
IBoKte jfmanb fiit fiiļ oOein Stiīnben neļmen, fo
miigte er M barfibet befon^n^ mtt bem ^n|ic«
X)irfctor berdiiiNiren.
g) far ben (^artner, nebft frcļ^er iB3o(iiiiiig iinb fiiv ft4
ttnb feinc !Jreib^aufer 250
?lu§crDcm fcnntc man i^m bie Grtaubnig ert^ei*
ten, ūlic ^xūfļ'(^mcič}\c, bie nic^t ^um bot^aniftien
®avteu unb mebicinijcbcn ©ebraud? geķorten, q(«
Obfts unb ^0cķen«(^eu>a(bfe }u fetnem eigenen j)^(en
ju jieļen niib }ii berfaufcn, mo^egen er aber auc^
fic» felbft unb ķiiie 6 ®&rhier«^urf(^en betaftigen
miiSte. 9tt(ķ mfigte er bie etroanigen S^ageldļner,
bie er augerbem brancķte, felbft be^al^Ien. ^eho(ļ
mfi^te ber 'ļ3vcfeffor ber ^ot^anic bie Ober-Sluffic^t
iibcr ben (^Kirtner ķaben, bamit bicfcr nicbt au«
(iij^ennuļj ben .£)auptin)ecf Dernac^Iaftij^te unb nur fiir
[einen ci^encn "iļ^u^en for^te, njo^je^en ber ļJrofejfor
fur ļcine ĪJafel fre^e ii?uct)cn»®en)ad;ie, Obft unb
Si^uķ'^etDact^le fūr feine ^emuķung ļaben fdnnte.
h) fūx 6 ®ar(ner'9urf(ļe 4 60 STM. 360
oofiir fie fi(ļ felBft (letben mfiffcn.
i) fiir 2 ^ebetten, nebft fre^er Solļnang, ^o(} mib
(īitationd^@porteIn a 150 mi 300
k) fiir ben Oeconomen M greJ^tifcbeS, meič^eē einer
ber ^ebeden fetti fdnnte^ eine ^iū^t fur feine ^*
forgung 200
1) fiir 2 3ungen^ jur Slufroartung, ^olj- unb ffiaffer*
tragen jc. jeben indufiDe feiner iBefoflignng 100 DibL 200
bito fur 2 ^iicķen«i'^dbgen tndufibe iļrer ^efdfti»
gung ā 80 1»
®o biel mdglt^ mfigte num fn^en, berlķe^ratļete
8ettte ļu !6ev(fitung ber ^inmoralttdt ju betommen,
ba benn ber iD^ann bie eine nnb ba0 S^eib bie
anbere gunction ^oben fSnnlen.
id) ber 2te ^eDefl fSnnte gugteidļ) beĢ ben (5on»erfationen
unt) 'Palien bie ^eforgung ber taiUn Stūd^e unb
trdnfe ļaben, unb ben ^ortļeit babon genie^eu. '^t*
— 253
bo(^ mjilte tļm i»oiii btrigtrenben $Tofef{or eine
2^aj:e ijorflefd^rieben toerbcn, be^ toelc^er er etnen
ma§{^cn ®ett)lnn ptte, abcr tirc^jt ©iUfuJ^rtfc^ bie
(Ētubenten bvanbfc^afeen fonnte. Untcrbeffeii nni[Ue
man itjm eiiu it ©ebienten ^ur Sluftuartunc^ ijugelUķeii 100
d) Det Ralcfactor M UnlocrfUat«4^ebaubc^ ... 120
bito du ^iiičcķt a 100 unb 1 ^IKaogeti 2um Sludfegen
i 80 180
o) bem ^rofeffor fūr bie Ober«1Directioii bet &ffent(tcļen
^evgītfigitiigen 150
p) ļi^m anatomifdķeii @ebaube fiir ben anatotnif^nt
|)anb(anger, ber sugtetd^ bie ^etdfttgung ber gu ac«
cout^irpnrcn ^eiier bcforgt, nebft fvet^ev ^«ļnung
unb ^oii 200
bito fiir eiuen ^nec^t :i 100 dibl, 2 9}iabgenē jur
Slufmartiing ber Seiber unb ^cbamuie unb 1 StUč^en*
^iaDgen jiece a 80 340
ffir ebifit ^alefactor 120
ffir 2 c^^mifc^e ^aitblanger, btc gugtcicļ bem (&aU*
factor Mm (Sin^M^eit ļeifeit t^mtta a 100 mbl « 200
bito ein feeib |itm Slu«fegen ber 3<winn* ... 80
q) ffir eine ^ebamme be^ ber %ccoviČļ\x*^nī\aU nebft
freķer 2Bo|nung, SBdrme, SefPftlguni] ltn^ ^^ebienung 150
r) fiir 4 9{eitfneci)te bet^ ber "ī^^^auege nebļt ^So^nung
unb Sarme, jeben ā UX) mi 400
s) fi'ir Unterbalt unb 53e[d^lcig ber ļ3ferbe, tmgtcidjen
!!)iet)aiatui ee« Sicit^eu^e^ :c. auf jebe^ *ļ3ferb 100
mU mačtt \ūx 20 ļjfcrbe 2000
88) nemontē (BtVoa, auf jebed $ferb jaļ^rlicķ 20 mi
— aitf 20 9ferbe 400
t) }itr ia^rtid^en (lomptetiruitg ber 8i6(iotļer, ^9XVi*
ralien unb 3nfttumenten (Sabinette 1000
n) im Unterķiiltnnļ; unb 9ieļ>aratur ber fammtlt^en
UmtJerfitiitt^ Gnbaubc 1000
2Ba« iii eini^en J^a^rcn baran erf^^art tourbe,
fame tn anbern, bet; ij)aupt*9?eparaturcn @tatten.
v) jdijtiicķe Untevl^altung be^ c^iniijc^cu Vaboratorii
mit ^oļlben, ^olben 2C. tmgUic^en ber ^uatomie
mit (Sababent k 500
w) fflr ben ^cabemifcļen unb ^^ren^C^ericķtd 8ecretdr
iebem 200 9ib(. 400
!S)ad I9iitite ein ^agificr feķn, unb it^ircvc audļ
mitbeniSUern bie(^dt S?edķnungen iļrer^5ķne fiiķren.
x) fiir ben Uni»erfitat«*53ibUctķecariu«, unb Sluffe^er
be@ ?iatitrat(en ģabinet^, trie auiiķ bed 3<tpvumettten
(žabiaetg, jebem a 200 5Hbl 600
$anter ,ĢilIf#ftpHen filr bie Maģistros cber au(ļ>
arme Prol'eas. citraordiDar. ju i^rcr llntevļtu^ung.
. k) i^ .d by Google
— 254 —
y) H fc tic( nrme 3"nfiJ'J'*Sf A^^^^^ t>txen Zaienic
jebccf) ^cm ^taat bie nu^lic^ftcn l^^anncr t>erfprec^en,
fo gUubc ic^, njurbe unļere Unimfitat um |o mfi
f^lan^cnDcr uiib nii^tic^cr iDcrbcn, lucmi mit bevļelben,
fo rcie auf tni nic^rcften aiuMuavtiļļen Uniccrfitaten,
aud; eine 2(n)taU ^um frek^cn Zi\(i) \ūx jeld^e unbe«
mttune ©tu^enteit, bie i^re flrmntļ beiveifen fdnnten,
Derbunben tt>Sre. Sref (idķ mSgten biefe Senefidanten
anf $e(!er6i)7en ^ergtcļt tķun. Unterbeffeit mfigte
tečļ \ūx Iļiniattgticķen itnb rctndcķen Unterļalt ge^
forflt iperben, unb fclbi^e bet; jeber 2)?a^l^ett tre^
nigftcn^ 2 ciutc iiat)vĶaftr (Vlcifc^*(5pcifeii nebft iBrcbt,
1 ©outeiUc '^icv, :c. iButter unb ^afe tn l}inlan^^
(ic^er Cuantitat befommen. X)ie Obev^luffic^t mu^
einer i?cn ben riofess. oxLnior(l. libcr bie^ 3"-
ftitut (ul^ica. Senn toiv nuf jebe lUittag^^ unb
llbeiibmaļt}dt ā 20 Stop. unb nur 30 6tubenten,
bte biefen Svei;'!Xi)(ļ gemegen, recļnen, fo bettSgt
bie« ia^rtic^^ 4380
3ur Unterķaitung be« Sofelscugē, an (^(afern, Xel<
lem, 3)?effevn 2C., ttie aud^ gur ©aļdķe be« Šeinjenge« 100
?^iir bcn ļ^rofeffer, ber bie Obcv^ Directicn barāba
fiibrte, ncbft frel;cm Ziič), rcenu ev e« berlangt . 160
z) 3"'" Untcrl)alt unb 'ļJflege bcn 12 armcn SBcibern
eber befc^n^an^evtcn i'^abgcn in ber 2lccouc&ir*2tnftalt,
iebe Sci^eutlicķ uur ^u 3 Otbl. au[ 6 So<^en bc^
nčļtitt, n>iirbe jebe 18 ^Rhl, mttļtn 12 ^eiber
barels gau^c 3al;i mtterlļatten foften . • . . 2000
(&9 berfteļt ft<ļ^, ba| toenn einige abflingen foglei^
anbre in i^rer €ie(Ie aufgenommeu n>erben mvĶim^
^oUtt man ieber abgel^enben eine grautie ben 10
9?bt. geben, fo biirfte bie« betragen 90O
aa) gitr ben 'ļHofeffor, ber bie Ober^jDirection ļotte . 1W
bb) Oiir 1000 ^abcn ^olj ffir beķbe Unii^evntat«*®e*
baube, 3;reibķaufer, 2l?anege ic. a 2 mu 9{uffif(lķe«,
1 53ranbige^, mit bem Slnfiiļren K 3000
.cc) 4 6ffcnt(ic^en 53dUen, tDcbe^ nncntgclblid^ jebem
ūiU^ faltc (5ffcn gereic^t, bte d^etranfe aber Be^a^It
toiivben, fiir bie iBeleu(^tung, fotDcķl aiif bteffen
53dncn, al6 aucķ be^ ben Žonbcr(ationen, ^ebie^
nung 2c 1000
dd) ^ur llnter^altung ber ?5eiier^2Inftalten 200
ee) ejtraorbinairen '^(u^gabcn, ļ (5. 9?eifeflelb fiir
cineu neueu ^ļ^rofeffov, "iBelo^nungen, l^icbaiUen :c. 6000
Sa^ l)ievDon iibvig bliebe, fi?nntc jii cincm g^^nb
fiir groģeie augercrbentlicķe 2(u«gaben gefammelt
toerbea. _
•
I
— 255 ^
ff) ^iergu !dme mtn nodķ bie 8efe(bimg be« ^itt*
i:)lrector« 2500
gg) i^iit ben ©ecrctoīrc M Ober-jDirectorii .... 500
hb) 0u« ben Semtatre beS Untet'lSDirectocu ♦ . ^ . ^00^
©umma 73290.
111. SIffe biefe 2lu«^a^lunflen iinb Sefcrgungcn lofirben »cn
ben Unter«Directprlc unb 53icc*!l)irector als (S^ef bcffetben, flefi%t,
neue ^^auten bftn Dber^^Diiectorio tcrgeft^tagen, )?cn aden ^eļjara»
turen aber, unb oibiiiairen fotooĶI, al« aujerorbeiu lidini 5(uSgabcu
bem O]&er«t)itecteno aile ļatbe ^(i^xt ober au(i^ iaķrticiķ in eftiem
in befttmtnenben S^ermine, bcreiļitct, unb bU 9tf<ļtittngeti bon alien
dUtbent unterfdķrteben, unb «om @ecretaire contrafigtiitt unb tntt
bem UniberfitSt9«@tege( beglaubiget, eingef(^i<!t«
^ld)tn- ^^Ibfcķnitt. '
55on fcen gcuD^ ^u blefer Unit?erfitot.
I. Dir e^^emalige jDorptfcl^e Uniberfitat l^at eigene (S^i'itcr fle*
^autiniim bamit (ļfcic^jaUe |u bctiren, fo bi'irftcn bie (^litpr
notin unb ^^ItMiiniiiij-ļ^^pff uiitcr anberen me^cn i()vcr V\i^e am
^3ei|)Ui8'^ee imb tev (žmbac^ unb megen i^fvt^ j^io^en JP)oli4iDii"al^^,
ber Hniberfitdt fe^r c^nbenaMe [e^n. !Do(ļ pietin erfSļne i(!b nti^
nti^ķt, ber Šeid^eit unb ®nabe unfet^ gvogen SDtottar^en oor^ugreifen.
II. i\\ ber el^emattgen !3D0r)>tf4en UntDerfit&t ^at bie
d^ittevf(^aft mit contribuirt. unb tn tDetcķer ^rt audķ unfeve
iffeifle ^oc^tt)o^(APbcI)rnc JKitterfd^aft baju contribuircn itIO, fibcr*
loffe i(b 9tei(ļ)fati« ^^itn n>eifen ^eratl^fc^^Iagungen unb '^cfc^Iflffen.
III. Um enblicf) afle iibrif^c ©tanbe gleid^fall^ jii ciner īBe^-
fteucr, bie bon clne^ ļeben frel^en ©iHen abiķinge, cnc^agivcn,
n>iirbe ic^ eine 911t einc^euicbtetc C^anbc^-Uniberfitat^A^ctterte t^or^
fc^Iagen, al^ luc^^u bie ^lUer^ocĻftc (īrlauiniB ^i, jial^)tiUd?cn
S&^ateftat na^gefudķt toerben unb ber (Srtraj^ ^ur Unter^attung ber
UniberfttSt angetoanbt tterbeti !0nnte. SBarum fotlte m^t aujļ ber
@pecufation9getft, fe(Bft n>enn er be^m !2:ļoren bU gur 2;^or^eit
att6artet, (benn ber ^emfinftige tDirb fetnen @)>ecuIattoncn o^neķin
©ren^en fe^enj jur Q3ef3rberun9 eineē fo aflgcmelnnfi^igen 3nftit»W
:^pnnt3t n?n'ben? ^at nian boc^ an bieten Orten ©a^fenlķau^^^lrmen^
^au^^^otteiien :c. SBerben bed) iin^aMiiļe ^rt>§pre iinb f[einerc
@«mmen in ^artcn berfpielt, hjodcu bae ^ļniblicuin indēto flctiMnnt,
trarum ra^i in einer Sotteiie jum "sBeften eiiiei* Unioeifitat, bie bem
'ļjublico, bem 3>aterlonbc unb bem i)?eicļ^ nflbtidķc unb gejcbeite
iS^anner liefert. $fan unb (Sinricbtung einer fot(ļ^en Untberfttdt««
l^otlerie fibertat7e \6ļ gerne fac^t)erftanbigen SR&nner.
91 0 t i ) e n.
%\x\ ber tSifeung ber ©efeflfc^aft ^raftif^er Sitv^te ant 2!?itttt)0(^^
ben 1. Š)Iai fpvoc^en fterr Dr. iģd^abcvt ūber: „*S|)attt>iv{ung be«
iSlķlorojormd/' ^err fir. ©cļ^nfelbt fiber: «(Sinen Sott b^it <S^e«
. ķļui.Ljd by Google
256
fd^tDuIft bctf^irnd (Aneurjsma)", unb ^en Dr. (efCMadeti fiBer:
^gormabel^J^b al« Deēinfeftiongmittel".
%m Donner^tac^ Sibenb bcn 2. Tlai toerfammettcn fid^ Im un»
teren Saale ber groģen ©tbe bie cler fceiītfci^en 33ruber9efangi)ereine:
?iebertQfe(, fiiebcrfrang, ©angerfrei^ unb i)idnner9efangi5erein, fo»te
!iU^itglieber ber 9?igaf(^en greitoilligen Beu«n>f^r unb ber Orbnunge*
mannfd^aft berfelben, um Don bort au« im @c^to§ ©cincr
ceUens bem ^errn C^cuberneur, ©eneratmaior $03. Sfurom^em,
eine Gevenabe mit gadel^ug ju bringen.
9m gveitag ben 3. ^EKai Be^ob fi4 bie iDcļ^otiim ber ēltabt
9{iga, beftelķenb au9 bem @tabt|aupt ^etm 8. i^erlobin^ anb ben
©tabtberorbneten ^errn 9?obe»t ©raun unb Dr. Slrnotb ^lateē,
via ©molen^! nac^ iUiodfau, nm bie @tabt bei ben itrdiiutiffSfeief'
Udj^feiten t>ertreten.
Slnt Sreitag ben 3. 9}iai n^urbe im @tabt*2:^eater ein 2lbf(^ieb«*
53enefi5 fiiv bcn mit bem Snbe ber ©|)ieIfaifon au« 9^tga fc^eibenben
£)eirii Direftor 'JUiaj 5)?arterftcig gegeben, mobei jur aiuffiiķrung
aelangte: ^Dianfreb. ^camatifdķed ©ebicļt in t)ier Slbtļeilungen t>on
8ovb '^t;ron, mč) ber Ueberfe^ung bon flbolf 90ttger. gtlr bie
^atfteflnnfl beatbeitet bon 8. ^enfe. ^nfif bos 9tobert 04mn(mit.
!Die ^auptioUi, bie be« SRanfreb, bva4te$evt^tteItovBR.9Racter|pteig
felbft gur $)orfteaung.
2lm Scnnabenb ben 4. Tlal begab ļič) bie .^r^nungS ^)e^)utaticn
be« 9?igaer ^iJorļenfomited, beftel^enb au^ ben ^crren Sleltefter
etieba, ^eltefter (5. ^artmann unb £čonful ^2J^. ^abed, ocn ^iga
iiber feteidburg nacķ 'iJ^odfau.
%ni Un Airdļeitgemeiitken.
©etaiift.
9mno Stofenberg.
t^omsft.: (E^rijlop^ OdwaIb C?rnf^ ©tjiranb. augufi |)ermann 1??att.
3o^annrd ^ommer.
@(rtrubsjt.: 3o^ann Sltemtbcr Jtafotng. (Sainor 9(eranbra (Srtfa
a&boling. ^oul Slrnolb ©riicfner. 3o^ann Slobert 3lof(|>e»i^ fio^tittf
Oanfon. 3lr)>ib 2IU;anber SBo^wcneef. Suguf) 3ultud Si^tol. Httbe OčmtUe
S5reebi«. ^eter 3u((tt< itrcilt^. 3Qfob 3o}Qnn 55rcebid. 3o^ann Stlbrlm
Hpiit. Smta MUt UObrid. 3atin 9f}tc|;arb Slofenberg. ^aultne Ottilte
^permann. ^tnna Salob. ttii^ 31mat 9li(oIai ^bcrg. (Emma a>oftenect.
Hana ^ilba Si^nbrb^.
Sefu<«JI.: (Sugenfe Safcnline !Rafot9fH« 3(i^n ^rift Ini OdUiifltiD,
gen. 3ici(bmann. aube dmiUc ©a&Iti'um. SBil^elminc @aitt«. 2IIfranbcr
gricbricb unb ernf} SBoIbemar 9?emmfd»SEBcij, 3t»i0in9C« Stirna 3)iatbilbc
^eH(ļnee!. 3ibe(ine Stiata Slamberg. mita (šmilie (glfa Stallim. ftUt
Sloberi (Emalb. 3e(>fab Siivrinil
3obanu{«>A. : ^tlba ^bamfom aiugufle 9(tbe 3l(!fne. 3IItbe Smatie
itramtn. $)crm{ne 2i»ia Oraubin. drna 3o&flnno ^Inna iJtatDtn. Slfreb
@eorg ^et» ^latoin. %xt\ļux Stati £)aWberg. Čubivig ^orid 3lifler. IHitba
Corf^ ftalniii. Slfreb SevbdMmb ^dfolnin. jtati Safdb Stobert
IJIatTOine aima ^ru^ft^. ^Ifcolf SBttte. 3a^n Si^tol.
g)rattttt«:jt.: (Smma (5It?ira ^aulubn. ī>finritb atejanbcr ®ro§fopf.
^aiļū SBolbemar 3e(m^. 'J)2iiba (žļirifHne Sioff. 2:tieobor Secn^acb 32aQftieb
— 257 —
jlalning. Stari Stlķeim Stīiftoi ^t^vūn. |)rrmtiit 9tigufie Ottilte S^mer.
lugnflc Olga Bra^taionn. ¥(on^at^ jronfHinHit Snbfrfo^n.
!S:rinitaH«*.<r. : Warie ^o^anna (BibUhftt. %Uxantcx (Sbtsfn flltcrt
Itmie. ®rrt^a Sttita (i O^far ļ)att( Ztmaot tttafUng, 3iilir «tina
9Xane D^p.
4laiii««i(*s «ima tnMtPlii* 'nntt Mtne aii0ti|le etoticr. ftatf
O^far 3(n>an. ^o^m ļ^timU^ Civcrlfo^tt. ftobcvt Mfvaiibrr 2)iiite. Sabiri
llfrieD itrafhn.
8nt|(r«^.: 9{etn&o(b eo^alin. 92ata(te SSalbrat. dmma ^aUila
@fu(tr. 3a(n Solbemov M^ett. SDorot^ra Cmttie trcftrr. iTaroftnc
Sbifgelķ9teiu
&tUnū ^opHn. 3lfffr»f-\?initfnant trr JatjaOme ^fenorb Stari ^rtnīi<b
JKrf(t)ten mtt Sbarlottf ©erapbtnf (?mtltf ^ocldjau. ^anbttirf^ ^o^ann JSrt-
(rlm Xaubc mit ^ouife ($t>arIotte ^atolic 9uUrķoff. itaufinann Sotbrmar
ī>mafiuā mtt ^auttne (Sļarlotte SSintcr. Jtanfiniami 9ori# Sn^cfo Dafvil
^cftler mtt ftarolint ^(t^tre etrting.
pnfobicjr.: ©u(<?brucfer 3oNnn j^erbtnanb SBifdmann mit ©Ifricbc
(Smilie ^elb. ©(^loffrroffrO 3o&ann @4lon mtt ftat^artna ^alivine ©rfinbrrg.
@ertrubsir.: S^tfolai ^amianoto īfttaltn mit fkiultne 9nna ^etrrfoļķn.
Hnton ©eorfl Oiifta» Sbolf Šlaree mtt ^flagta 3tt^anon)a SBiL VacfiTcrge^ilfe
Otto ^ubtptfl ^ttffbner mtt 5laroltnc $tftorta ^oļirtin. itommid Sil^elm
Jtronberg mit 9ntonte (Sltfabctb @aufln. Sātfermetfirr ^rtrr ©frabbe mtt
ĪRinna 9?ffffKn. 5larl ifraflin mtt Warrt 9?0ftt. Sorarbfitfr ©rmbarb Uppitf
mit S5ertt)a (Stifabfl^ Sirfen. Sfaufmann Stat^rl Sirfen mit ^mma Dtttlie
Stoftt. Babnfarbcitrr 3a^n et^ult, ocn. @(^ubmann, mtt aVa^U IJtuftii.
Sabrifarbeiter gnebricb ^ramnecf» mit «iīnltbfe (Eifenfiotf.
3efud>JI.: ^o()banblrr 3gnaj 9{irbct }u S'Iumberg in 95bm(n mit
amalie fantint ^arie 5^rce(fem. Da(bbf(ffr jtari ©imi^ mtt ļ^rifbfrifc
9{euenborf, gcb. Sur^enbaum. ^otelDenvalter 3^^» Slubolf Jtampc mit ^titna
9ertba 3rbe. Mnbtnof^er 3arQb Sniķiorr mit 9ai9iMe GlibP^ (A^n. 6(^(i^pd).
gormer 3o^anii ^Robert WHit mtt Snna 6opbtc 5traurr. 5?aiiīmanii S^artin
(Sbuart) ^Orrrbibt mtt Starolint %Ta\iberq, geb. ^almci^fc Alem^er0Cfca
|)eter ^paul SBi^tol mit Steaine Sii^elmine Sanag.
3ol)aniiMs||. t ļobrmnbcftcr flnbrcM 3obann ^Afuf mit (Fmilie Sebtro.
9?a(rT 3QTi4 9)9a^atott mtt j^aroline ^iba Ānrpnrcf. Snbrmann ^ifei Sater
mit ^atboHitf ^obftit. ftutftber Sabanoivffi mit Stalķaiiat ^otro. 3rbritec
jDatpib ^rtfmann mit anne ©aralauffi.
fBltūtUm€*Št.i ^Ra\H^mfi Jtonflaitlin 3offa mit fVafie 9lofrnfc(b. <9la^*
malec SVobert ©rinntngfT mit 3obanna ^elrne fffarie ^fflp&al.
9aiil<(s|t.: jtutf^er ^nbrrid ©irfnin mit ^trtH 92tfmattn.
Sittbct»^.: arbriter 3a(n Seiķmiteef mit jēatrinc Dķfol. %ormn
3e^ra» tBiloibCbf mit fTofie tri^ine Miimalb.
^tttUSt»: ^aroline Smalic grteberifc ^olm, flfb. ©t^jmter, 82 3.
Z^rccfc (Eiifabft^ Olga |)orteniie ©riiggc, 2t 3. Dirn. Slitterfcbaft^beamter
fSnatti^ IVovimilian t>on 9īūdti, 70 3. 3ba ^il^bninc SBtIcfe, im 52. 3.
S>raMJr«: «aufmann aifrattber Stftor Septimann, 39 3. griebritb
(SrnU 35p^etd, tm 4. 3. gu^rmonndtoirtb SKiffel 3flHobtt, im 36. 3. 3obonn
|)rrmann Sufluft SKebfrffr, im 3. W. f>oiibIun8<fommitf ®forg Sllfond Cafar
^C4i4, 44 3. fBittme Sugaftc 3BolfF, fleb. «appubn, 75 3. ©raumibcfi^rt*
tDttttve (E1)aī\ottt f>rnrtette 2>aiibfr, flcb. Saiiflbetii, 67 3, affrfmranjbeomtfr
CirifJop^ «annbcTfl, 35 3.
^afobisft,: etbu^mac^rrmeifirr 3obanii 9icI4»rn, 733. Sittfrou |>eii«
rtctte Brfi^Iind/ Acb. $>aa, 71 3. ©rorg flroib Hnton Ontmonn, 6 3. fllflronbcv
^ttdit, 8 91. »iU <ing(n fRontONU, 3 3.
ķ)u,^ jd by Google
9 *D?. (^nfntfib ^atbtlbe ^artt>a Suitn, 9 3. ?lt»me O<>fol, im 6. 3.
S83ittnic eappe 2^^^ruT, ^eb. Jtublin, 29 3. Hlfreb Gnbrif anbrin, 7 1»?. ^rma
'SJiam ^eļ^rfm, im X 3. eetma ^aria etufinann. 1 3at^n Suitus
DVartinfoR^, 13 % Mittenhrc ^otHn S^eobor ^«r^ļ, im 2. 3. 9ff<t(rr0efe1I
illbrea^ (f^IIar^ ^Parrnh^f, 4(r 3. ISorif (5Iifabft|> Scbflcr, im 7. 5. ^rou
^ibfe ^rcintatiii, i\(u. Xn\mnetU, 7H 3. Ģ^dJmifMfrau %ma Jrcbftn, 55 3-
51nna 2intciue 3^^^^^/ 6. 3. 5^^" iiiitouic ©rtinioub, geb. ^au|e, 57 3*
|>riiTiettc Untonic iSnberfobn, tm 7. Vt.
^raefe, 17 3« <ž4>riflfiVfr ?lnbrfa^ 'JUrret^jl, 39 3. ^arl taiicin,
11 3. 2ot)tgeb. metblidjf ;ītiMUinge ^Hr^ianb. — vžt. iDfattljoi'-^retbes
0rdbnt#: t>om 29. 3ult bid 5. «ufluft 39 SScrfJorbciif.
^pbmtnt^*:.^.: Sil^clminc apff, im 8. 3- Surflf ?Itfrft C^irtcr, tm
3. 3. IbcDDor Slltmanu, 3 3. 5lnfd) 3iobert ^rte, im 6. -ļ. Vil;bc WiauUn,
60 3. 3ba ^arif ^Nftufal, im 6. 3. l^/aurergcfeU īSil^eim ^viet^rīd} Sitt,
im 34. 3. %nm Saitļotina Ublanb, im 2. 3. ^erbinanb mfrrb ^ntuai
5?r6geT, 3 -ir?, ?ottr Savcn, geb. tiicemann, 70 3. d^orJoHe a»arie ^tott-
necf; 7 3. SUbcImine ffiibtol, aeb. Salob, im 22. 3. eibfe Sfliit, geb.
2;QruN, im 89. 3. «nna @ttau|, 26 3. ^pctcr grietntt? ļ)rou«n, 6
Sugun $$rifbri(b 3iifat^ Sbri^Iicb, 5 91. 2.utii Stanffii, i» 7. 3. «nna IbfU,
gcb. 3in«>t, 48 3.
>Jt)rartin«sjr.: 3a^ii ^il^etm ®d)n>ar^, 3 W. ginblina 'J)Mrtt>a Ulrife
a^a^lcn^, 4 W. Wfltfe toifie ©(bdnbrrg, tm 4. 3. (Jmilie ^auline Seiting,
Cm 11. 3». Martin 9?cinboIb Subbeif, T)
8 fS. ^faroiine Oltilie Solf, 5 W.
^anH»St.t Sntf Sub^ig, 78 3. 2ubwig SRubotp^ Briebrt(b Seirotb,
6 ^. ^eter 0«fat Ofott, im 3. 3* Spite Se^n, 30 3. IRartiit Mbā»^
Stxam, 2 3.
aMarfuds^rmeiifirc^^of; oom 29. 3uit bi^ ^um 5. ^ugu^ 15 ^rc«
fiotbmr.
fiber bie in ber 3eit bom 28» (ļļuU 6U }niii 3« Sluguft 1896 i;e«
gtftrtrteit Snfeftion^froniļeiten in Stiga. -> h', .«2
(£0 erfranfun an:
*- •
■^^
■(-> i- i7
■T'
' ' 'i'i^^i'i'i^tViiii'iBti
1 %txĻ
»ctf.
Tvplmg abdominal. . . .
Dipfatheritifl Teni . > • *
Tussis convulsivu . . .
Fueumoiua cruuposa . . .
1
—
3
27
1
4
1
86
11
3
2
1
2
12
2
■71
r
k4
. 60
4
4
2
67
10
3
127
14
2
juiammcn ļ 1
,1 (
106 .4 jļ 76
83
159
3m 9lBftta((( bw liler6rif«b'praftif<bcn Sur(^rrt)crt)tn»)uncļ t)f rairfttļeiļebfn
son '2lrtbur ^oelibau fuc bcn ^rbolleur.
J(o»BoieBo ^eBaTpQl>. ^ Psra, 8 Asrjm 1896.
Bi^UnaUķ 1 malt fnU iM9tĪQā~mxU(^ 2 9ibl.; mit Sufenbutid 3 8m.
SO JN9.$ KAlUflbl 1 9»L; »tt Bofmtong 1 mu 35 Ho)».; tUt bie I»»»
giir bie 5)ar[tcllimq ciner ©efc^^icfctc di'i^ūē im 18. ^o^r^.
liegt an gebrucftem ^laterial augerft tDentg r>or , obgkic^ uufere
8ridļft>e mib SiMiofļeren rei^e Onedeit fOr ^iefe i^eit entķatten.
9ei bem je^t au(]ķ in iceiteren ^reifen erlDacķenben O^i^^^^ff^
ffir bie Srrgangenļ^eit tofive e0 looļt emūnļdft, mit ber !{kr9ffetit«
Udķung be9 aenaimten 9){aterial9 ben Siofang nta^en» SRrivev
^einung natip ^atte man mit ber $itbIifation ber (^tabtc^ronifen,
^emotren unb Xagebu(iķer, bon benen man(!ķe cingebie Sruc^ftucte
in ben <StabtbIattern berdffentlic^t finb, }u beginnen.
S)a bie befannt gemac!bten Sragmente bcn HufgeicļnunAen iiber
(Sreigniffe unb Gricbniffe in 9?ifta ma^renb bc^< 18. fiir
metne ^mde ničļt au^retcļten, fo mu|te i(ķ mi(ļ an bie H^eftāce
bei? 2)?anuffriptc mac^en.
Ucber STolcfd' ^Diorium, bad id^ eincr Durc^ficbt untcv^Cjļeu
f^ahe (bergl. JRIg. ©tabtbl. 1884, e. 361—66; 370—73; 1885,
@. 158), tDiil ^icr SKitt^eitung ina^en.
T)ix ©tabtrebifor (Sbcrķarb 2^ol(f« t^at in 9?iga ein ^aqebuc^
gefiil^rt, ba« Dom 11. gebr. 1700 bi« 12. 3uni 1710 reic^t unb
fic^ im ^efi^ ber ©efetti^aft ļui &e\č)i^tt unb ^Itertl^um^fmibe
befinbft. ^affefbe - befteķt in elttcm ŠoUotaibe bon 110 bie
crflat Qnfcri^ttoncn b«m Ih gcbr. btt gMiB 9. 3»tt 1700 feļien;
biefēlben ftnb aber in ciaer glektfdfis ber ©efeKf^oft fir €lef4i<jļte
lllteriķttmfinnbe gi^enben 9ibfc|rtf| crļalten.
Ze\d^ ricķtet in feinen Kufjeiiļnnngen frtn ^auptaugenmerf
anf feine aintU(ben ©efc^afte nnb ouf bie atmof)>I^(irif4fen ^rfd^ei^
mmaen; nebenbei fcķenft er auc^ anberen ©egenftanben fein 3"'
tereffe, fo befonberd ben in bie ^cit fein cv ^dif^eic^nunnen faUenben
beiben ^etageruitgen^ ber fa^fifiļen bom ^ 1700 unb ber rttf(i((ļen
D^o 1709—1710.
2^o((f«' 3lufjcic^nungen finb fiii- bie ®cfd;ic^te bcv beibeu Blorfa*
ben tooĶ ^ran^u^ie^eu, beļonberd bie i^ugaben uber bie oon ben
Seinben fitigenonimenen ^oftti^nen, ūhn ba« BomBarbetnent, boi
angertcķteten ^^ahtn, hie SBertļetbigungdmagrefļdn u. a. m.
<8eine 6eri(^te āto feme tit 9)2effungen, !Ia^ationen, faito«
(lYa|>]ķif(^en Vrbctten u. f. to. bffteķenben <§eftb&fte, bie et tSgUdķ
tn ber Štabt nnb auč^ au§er^alb berf^tben au9iibt, ent^alten ftlr bie
Jhllturgcf(^icbte trertl^i^otte* SDiateriat, fo ffir bie 'ļJcrfcnenfunbe unb
namentttd^ fūr bie Xop9^tūp\fk M ^atnmontalgebtetd itnb bet*
ffļtebener (^Hiter.
^fic^ intprcffirtcn mcl)v bie auf bie 5?ulturgefc^ic^te unb bie
Ijotitifc^p 0»V)ct?id?tc bcju^lid?en 9?otiscn. .>^infid)tli(b ber ®(aub*
tofirbigfeit feiner ^luf^cid^nunfleii iiber bic pclitijcbcn iBer^attniffc ift
bemerfen, bag er tdglicb mit anrte[ct)cnen unb t^ocļ^gefteUten "iper*
fdnlic^reileii bonf feinem Smte tļun ļatte itnb bai^er auf foltļie
S^eife ^an^etf erfuķr, mad ttnbereti tiicļt 3u OIļren tam. bea
teieber^olt tpieberfe^renbeit einleitenben SBorten fetner ^Dltttļeilisngen:
„<5« ift gcfprocĶen*' obcr »itb gerebet" Unnte man entne^men,
ba§ er m6)t fctten felbft 3^"flf (Sefprac^en jtoifcķen Seiiten
getDefen feiii ma^^, bie ben maggebenben unb tDoļluntenicļteteii
Žreifcn nal^c ftanten.
3ii ļ^'otgfnbcm \v\ii icb au« !Ictcf«' 'J^iarium ein^elne ^^ott^en,
bie jur S^araftcriftit ber 3''itberf)altniffe tn ^iRiga toa^reiib ber eri'tcn
^al^rjel^nte bež< ncrbifc^cn ii?ricgce< bicnen, mittbeilen.
2lm 26. 3uU 1700 tt?crben ant 'Bc\cĶ bcv Obrigfcit aUe
^vncbtbanme in ber 2?orftabt abi^cbaucn nnb ein^elne ^etl^en (fleine
ipan^djcn ) bajelbft bcrbrannt, uni (^lad^eu c^croinnen. "ī^ie ©tabt
tDtrb iuerft Mon ber ^obronfcbanje unb bann Don ber grogen ^atterte
auf $)eln«r«^of befcboffen (2. Sluguft).
9(m 10. Sluguft ergclķt an bie ^lirger bon ber Stanid bie SInf»
forberung, ffir bie ©id^erl^eit ber ^orge tragen; IBaffer
unten inib oben tit ben ^Snfem bereti 511 ^ten, ft(a;>|p$ol) (?) unb
Srbc auf bie SSben )tt bvittgen, 11m auf foli3>e JBeifc fti gegen bie
ierft5renbe ©ctoatt ber ©ranaten unb S3emben )U fc^u^en (17.Slug.).
5>eu unb teere S^onnen auf ben "©i^ben ^11 bcrmabrcn, tt^irb itnter^
fagt. 5$on ber gro^en ^^atterie in .V>clnier)3^cf flogen „glul?enbe,
faufenbe Ā'ugeln" in bie <Stabt, ton benen groei in bie *!ļ3etere!irc:^e
unb eine in A*')ctlanbcr« ^^auž$ untoeit beS 3)iartte0 einfcbtugen
(27. 2lug. unb 30. ^Jlug.). JCon ber iJobronfcbanje bemū^ten fid^ bic
geinbe, bie ^trtķtļiinne ju treffen «tDegen ber 9littei«*. Ttan
loottte moļl ben dfirgem bie ^oķen Serte jerftSren, ben benen fte
ūvl\9 ^ortreffUibfte 3u orientiren berftanben. Stm 16. ^eptbt.
1700 ftedten bie @ac^fen ifļv $ager in ^etmerdļof in 8ranb unt
}Ogen ab. 3" ber j^obronf^ange bcrbtteben fte nod^ ISnger.
2){e Srfotge ^axl XII. I^atten ben geinb in <Bčļveden »erfe^t.
8im 14. Oftbr. finbet in ben ilfirc^en 9tiga« ein ©anfgebet fiir bte
glii(f(ic^e Sanbung be« SliJnig^ in ^i^emau ftatt. ļmi 4age barauf
begiebt fic^ eine ©eputaticn, beļteķenb aug bem ^urgermeifter
Oetting, bem 5D?unfter^errn ^Bencfenbprff unb ben 2lelterleuteu ber
beiben ©ilben, na(b ļ3ernau jur ii3egvu6uug be5 lĒifnige.
u ķju,^ jd by GoogL
261
^ūx\ē XII. Sieiļ bci 9iaru>a erre^tc auf« i^rfiibi^ftc atle ©e*
miit^er. 2lm 5. i^ebr. 1701 fanb in S^i^a eiit iraufftft jiHvļen Der
SJictoria in 9?artoa mit boppelten ^>rebi9teu unb i^ufitbeglcitung
flatl. Rn ^iittūi^ \mxUn grcubenfcķuffe iu ber (SUabeUe unb ton
ben Sftueti geldft, un^ man t»rna(m ber ^ouleit, Ztmpdm,
SrommeC un^ ©c^almeien filang, (S« ging ba« (^erebc, ber ^ax
fei Doti f((toebif(^eii £rit)>))ett gefangen (11. SRarj), unb einen
2) ?onot f|)ater cotportirte man bo« ©en'ic^t, ber 3or fc» bereit^ ge*
ftorben unb in ģotge beffen toerbe in 8albe ber ģrieben^fdļlug
erfolgen.
%m 4. 3ult 1701 befic^itiflte ^arl XII. in ^^e^lcitunp ciniger
©encrale ju '^ferbe friiķ am ili'orgen um 5 ober 6 Uķr bie ļJortei
jti)lfcķen ber Saftabie nnb ber il^orburg unb bcgab ficķ bann in«
Čogcr (Sc^mifin^ juriirf. %m anbern S^oge foU ber ^6nig
tcicbeu, unb biesmal gang „unernjartet", in 9iifia ^cmefeu fein.
@lei(^ barauf ergiufl an bie JBiir^^er ber Sefe^t, mit eigenen ^ferbcn
VroDiaitt imb Smnntnition noc^ (^d^mifing, Siffefal unb ^ungfem»
ļof, unb sn>ar au^ {ebcm ^paufe, S(eif(ļ, ^ptd, Sutter, Qrob k.
)ii f^affen unb bie SBac^en lu pt^^ta (6. ^nti). ^m 8* SuU
nS^erte ^art XII., mit ber flvmee t)on 9{euermiiķlen fommenb,
ber <3tabt. 53or ber SRauc«pforte icurben ļdte auf gef d^lagen , unb
in ber (Biat>t na^men unterfdMcbtic^e 3)iinifter Ouartter. 2tm
9. 3uli erfclcļt ber Uebergang iiber bie T)ūm unb bie <Bd)iač)t auf
ber (Spiln)c (bergt. ^tabtbl. 1885, ©. 158). 3(m anbern jTage
fonntc man ļd^on iibcr bie '^viicfe, bie bom rec^ten Ufer mč)
Sremeri5l;of auf ba« linfc Ufer gcf^tagen toar. (t&ie ^at bi«
biefem ^a^re hm ^uMifum gebient tistb Kir^lidķ ber ^ontonbtfitfe
$(a^ mačļcn ntūffen.)
nft^ften ^ai)xc, am 28. %0DBr. 1702, ging Zoldē ftBer
bie X)finabrfide, bie aber oberlļalb bie Ufer ber ^ilna beim ftorte»
tļtu nnb SRttdenļofm DerBonb.
^te gefangeuen 9{uffen itnb 9Ro9loioiter tnfiffen mit ftarren in
ber @tabt, tDaH^^inlidļ an ber Qef eftigmig ber ^tabtmauem, arbeiten.
iRon begann {eļt in 9iiga, nadļbem bad (Srf^einen bed {ngenb*
ličķen, to)>feren ^6nigg aile geinbe oerfcļeudķt ļatte^ mieber anf^u»
at^ntcn. Sieber ^6rte man ber ļ^forten ©tocfen unb am 5Korgcn,
5}iittag unb ?lbenb bie īiBetglccfe, bie feit ber 53etagerung ķatten
fc^tDeigen miiffcn. Stuc^ ba^l C^Hocfenfpiel am ļ5elritl?nrme, ba«
miiķrenb ber ^elagecung abgenommen mv, loacb ļeļ^t ^ergefteUt
(23. 3uli).
%m 26. ^iiVi 1701 ^iJrtc man nad^ lan^er ^tit bie liebge^»
tuor^enen ŪJJelobieen be« (}>Mcdeii)piti5; „9[Bie fd^cn leud;tet ber
3) iorgenftern" unb: „'3inn lob', mein' 8eel, ben Aj)erren". 2lm
10. @eptbr. 1701 toitb ein Dauffeft in Slnlaģ M ©teged auf ber
e^itoe bom 9. ^vii abgel^alten. ftarl XII. ^Ue felbft Wm
^tebigtteite an» ber SibeI ffir biefen 2:ag em>5ļ!t 9n« me^teren
^uiibert danonen toutDen grenbenfatiKn abgefeuert, unb am iibenb
\ai man oerfcļ^iebene «(^mbUmenU", matrf(|^einU4 Sran^arente, on
ķ)u,^ jd by Google
— 262 —
ben B^nftern bpd 9iaiļļau\e^, M @4lpatiļaupter^aufed unb an
anbevn (^ebauben.
8lm 3. !Decbr. (oflirte ber ^er^cfl bon ^olftetti tn 3)?arten« Don
^aniiettfienid $aud (ba9 l^eutige $fabf(ļe $au0 tn ber 'SRav^iaU'
ftrogc 9lr. 21).
tm 20. iRai 1702 Derlieg bet alte (Binml^enmnm CM
JDalļlBetg 9?iga. 3um 5Batet mutbe iļm foiooļt anē ©tiidPen af#
au(ļ aud SOtudfeten „gefnaQet" imb bie ^lirger gaben tļm ntit
^aufen unb S^rompeten ein ©tiirf SBege» bon ber @tabt ba« ®eteite.
^)ie in ber @tabt Af^^n^f^ «f^'^ffiiunfl auf bolbigen gricbenē^tug
erffiUte fi^ nitķt, 3c tociter ā'arl XII. ficļf Don ^iutanb cntfernte
unb fic^ in ber 33erfolAiing feiner geinbe in $otcii oevtie(te, befto
gr&ger ujurben bie (S^efa^icn bon @eiten ber ^iodfoiDiter. $or ben
ļevattrādenben S^tnben, bie bie ©egenb audraubten unb bertoiif^eten,
begann bad ge&ngftigte 8(mbb«l! in bie Stobt gu fliicķteiu
9m 20« ^hx^ 1702 fpvi^t Solcfd bie 8efiir(]ķtuttg attē, bafi
mit beginnenber Sd^ifffa^rt ber Setnb fein ®e\č)ūn no^ 9{iga
f((^affen toerbe. ^te ^efiird^tung, neieber einer $3e(agernng and«
gefeļ^t ju fein, bemirflic^te fidķ erft tm ^a&rc 1709; aKein in ber
3tt)ifc^enieit touvbe bie ©tabt beftanbig burd^ 5i:o(aten)(^n)arme, bie
ftc^ in bev Umgegenb geigten, beunruļigt unb geniJtļigt, jolļlretcļen
gtiid&tlingen 2lufnal)me ņi getoa^ren.
29. ^ionbv. 1705 imčļit man fic^ fcķon auf einen UeberfaU
ber IBorftabte bereit, unb bie ©olbaten f^liefen bie ^ačft m ^leibern
(30. ^Pbbr. 1706).
Snoier bfifterev toerben bie potitif^en lludfi<ļten; mon \ptač^
babon, bag ber ©ouberneur Sr^Iic^ bie (SaroUnen ntit ctitem neuen
©tempel berfc^en laffen U)otIe, ber ben SBert^ ber SKAn^e berboppeln
foUte; tnbeg beabfic^tige bie ^iirgerfiļaft, gegen biefeti 3^<uigd{ttrd
}tt proteftiren (7. 'J)ccbr. 1705).
!Dic Unfid^erl^eit ber 95erljaltnlfff erfofberte bie (žrrid^tung
neuer 53efefllgungen an ben 2BaUen (5. ^an, 1106), unb auč) in
bei; <Stabt [d^ien man babon liberjeugt gu fein, ba§ man in nd^fter
3eit einett Sngriff bon (Seiten ber 9?uffen ju gemSrtigen ļatte.
Snt 25. ^an. 1706 conmtnnicitUtt bie 9elbtntypeii ht ben
beiben ®ilbftuben unb in bev 6t. SoBonnielirdķe. 2:agd bor|er
(atte f(ļon ber G^eneraltieutenant (S^raf Vi^tDenlļanpt bad Slbenbma^t
in ber <St. 3«fp^i^ir(^^e empfangen. 3n ber @tobt n>ar bie ^nfi<i^t
aUgemetn bcrbreitet, in ben nSd^ften Tagen ttsflrben bie STruppen
gegcn ben ^eiub au^riicfen. Die Unfic^er^eit ber ^uftdnbe in 9iiga
baiierte tvo^ beē fiegveid^en 33orbringen0 beS @cķtt)ebenf6nig« noč)
3aļ|re tang fovt. I)a traf am 16. Iflug. 1709 bie evfc^iitternbe
92adļrid{ft bon ber 9{ieber(age ber fcļtoebif^en tirniee bei $oUaQ>a
ein. ^iev ging @4u>ebend @tevn nnter, unb SRugtanb tvttt on
Stette fenev norbif^en ©rogmacķt.
3ntti 22. 0ug. 1709 fiļreibt Zoidā: JBūv ©onntng, uttm
\DtiUn regnfgt, ^eute etnc traurige ^rebigt bon ^erftBrung ^ttin
fatemē, tvomit i^uger betrUbten ^eit 92iga anciķ gebroļt liil%b
(^oU bettaļre bor einer ^elogerung.'' 9ļļļg^
— 263 —
uft 1896.
896.
I ftanbfn im
rr »on
— «
2
13
13
1
1/ ^
48
20
37
35
28
211
23
8
20
14
35on bcn
$er{)orbenfn flanben im
2tltcr »on
i
«3
o
1
20
I
2
8
B*
1
31 241 81 31 11 1
2 3 3| 1 1 1
— 2 — 1 6 —
10{ 4^4 7> 6 2
5i —
.3) 1
<2
nm '
1 ■•u»n|tn 1
•opq«
1 'q)uvxa
1 tnq<lXx
toeUen regnigt, Iķeute eine traurige $rebigt Don B^rftSrung 3^^^]
fatemd, to)omit i^iger betriibten 8)iga ait$ gebvo^t toin^i
— 263
9?a<( einigen SRotiaten Begann bie Bdfagitung (iiber beren
Sembarbetnent Zoiāi augfiit)vtt(^ beridķtet), bie toiet <£((iib unb
9{otķ liber ttnfere Btatt hračļte.
(Sorgciraden ouf ber ©i^ung ber ©cffUfc^aft fur @ffct>tc^>(e unb %iintķwm$*
ImiiU Ut Dfi\upxotin^tn Mūfiam am 10. Wlai 1895.)
!Z)a9 ^ogendberger ^ommertļeatev tDurbe am ©onnaBenb ben
4. ^at mtt ber ^uffiil^rung m 8tt|lfļ^Ul« «Unfm gvaaeit" bon
SOtofet unb (Bd^Mļan erSffnet
^er ^laferberetn ^iion gab am ^ittita^ beit 5. ^at im
3n bev (9eioerSef(ļu(e faitb am ^onittas ben 5. ^ki nm
1 Uļr SU^tttag^ ber @dķlu§artud ftatt, auf n)e{d)em ber 9?edķenf(ļaftd^
beridķt filr ba« abgetaufene ©ct^ulja^r pr SBertefung getangte. 58oi!
einer ^luSftetfnnc^ ber ©d^fiferarBcitfn irar m blrfcm 3n!?ve ab^cfcBen
toorben, ba eine gro§? .^clfeftion berfclben auf bie ^udflettung bon
^tf^nt^^otogorob gefanbt morben ift
Der JRIgaer ^aufmanntfcījc 2?erein unternabm am ©onntag
ben 5. ?>?at per 'Dann>fer •«^iinfcu" eiue Sjfur|iou iur ^efifjķttguug
bc^ (ijlei)atorS unb ber ^afenanlagen.
$Im Montai) bcn B. ^tat n^itrbc ta§ ber tt)eitanb ©d?n(t?crftcfiprin
l^tna 0. ^taķi tou il^ren €d;uiinnnen tviič^tiU ^tntmai auf bem
Sluf ber @i§ung bc« ??ati!rfcrld;er*^ercin« am ^-^?pntapi ben
6. 5)?ai tourben, nod^ S5orlegung cmee in ^nrlnnb gejctjcifencn frauS*
fcpfi^en ^e(efan«, 95crtraqe ge'^olten t)on ,Ģerrn 'IVedjanifer ^.
^laaļc^e aen. iibcr: ^iiialogieeu ^ui ll^ieiifd^eu (šlettricitvil, unb oon
^crrn ^irector <S(!ķrDeber dber brel bemerfendtoert^e ©dfefcķlage.
33!ē @ļ3ar^ unb ^et^faffe be« 9tigaf(^en ĢanbtDcvfcV'^HvtdS
(gegr. 1871) ijielt ani £)instag Den 7. Slai iķue (žJeueialDfcifauiui'
(ung ab. ^em 9{e(ļenfcķaft^beri(Ļt ffiv ba« 3aļr 1895 ift p est^
ne^meti, bag bet (S^efammtmnfa| bev ftaffe fi(ib anf 146252 Stbt.
92 ITo))* (nm 41425 mhl 36 j^op. melļr at^ im ^oriaļr) beCief.
$)ie 3a^t ber 2)?itļļ(ieber Ķat [ič^ bon 306 auf 438 bermel^rt, beren
(glnja^rungen 13298 mi 44 ^cp, betrugcn. ^er ©eteinn ber
^affe Betrug 3764 $Hbt. 10 tootion 2100 m 47 5Jop. in
^baug famen, fo ba| fi(^ ein ^eingeminn bon 1663 ^bln. 72 ^op.
ergicbt.
5liif ber ©t^unjļ fced 33ercin« am ^Din^tag ben
7. iDlai ipxūč^ ^err bireftor @otm ilber: (Sofcinmcarbib unb 31ce*
fbtcn fn iiļrer $ern)enbung ^u Seleucļtungdimeden, mit !iDemon«
ļtratioucn.
3nt ^aiferlic^en ©arten fanb am !5)indtag ben 7. 3Diai bie
(^ri^ffnuiiB bei s^ouimei 8ai[oti ftatt.
. k) i^ .d by Google
3ii bev t^erfammfaiiifi hn ^avonteii M @tabt«2:ļeater«,
totičft am Sreitag beti 10. SRai int unteren «^aate ber ®ro§eit
®itte abflcl^altcn rontte, tourbe befcļtoffen, aut^ fiir ba« ^ricnnium
1896— 189y brei X)cleflirtc iu fca« 2:beatev 33ertt)altung«fomitc }U
ira^len. (i^cU)a^/lt ipurben barauf mit (attmmenme^r^eit bie $errcn:
(5. ^3c(ffr, Obcrtc^rer Z\f. iButU unb tllcjanber Saron grcļ^Ug
Die Di«futirabenb4{ommif|ion beē ®eti)erbeberein« unterna^m
am (>'reilag ben 10. eiiten ^udflug ^ur neuen Saggcn^ unb
©iaf^inenfabrif ^'p^onif".
%m T^inetafl ben 14. 3)?at luurbe Dr. f)afcn« ^inber^2lmbulaiij,
eiiie rcpcnbcnce ber ^iefiflen @ection ber (^efeUfcķaft be« „īfiotķn
^xeuici^", in etnem ^meietagigen ftemernen Htiboii M $auptgebSiibe0
ber (Sectton (<S(Ke het ©ertrub» tmb ©(ļttlcnrtTage) buriiļ @e. $0(e
(Smmeti) ben (Sribtf(^of avffetiii unb ^errn Obef|)aflov j^0cr in
HnlDefenļeit (Sļccetten^ bcē f^errn ®0Mexntux9, M $emi
^tcegottbevneurd, M ^errn ^ļ^oU^eitneifterd, ber ©(ieber ber ioUU
Denoaltung unb bed ^uratortumd bev Sectton, foioie anberer ^ow*
tattoren feierlifļ eingetDeiķt.
^ctrtiift. *
9>mi<ir.: a»argarct^a Šauta ©(^ramtn. «ari anbtcad O^far SScrgmanii.
CQo SVarļ^ ^nfa JKaM{(^
e0m*St.t ^Iga griba «ranbt. (gugenfe (grifa Cmttie ««titen. fWl-
^clmtne SaUp ^nna @($u!fla. ^art^a 'ļUlam 8u^.
3afobi.«.: eifa emttie -^bfinrtc^fcn. SBaUp Siigoiic 3Jcrtfra Ji^ni
3rifbri(^ Solfccmor Uftriion?. gricbric^ (SDuarb @cp.
^ertcnb«^.: 3ennp ^paiUa 55tt4)atbl. S&riflot)^ (Soltfricb mmš
.^inoii>ff9. Sttiia «ugufla «tuNing. ««< Sliibolf SĒBanag. «art Jagftin.
3ultonne attbf 9?omanowffi. Suclc airranbra Si()jit. «ari f>finncfj %\m.
3?ubolf (5bgar unb «rt^ur %ntrta& <P?fbniet, Smiainge. '2llfrcb «petcr dim\tlt>.
(Siuftot) $clet 53alob. «riftine 3iofolie 2)it>tif. (Smilie 2iuflufiinc 3Sorie ©cberg.
Ottfile lima ©ertaf. tr^robei «rt^mr IBil^elm ®anberfobn.
lcfii«»«r. : .nari artbur ^aul Āronbfrc^. Cfima 2llibe «nna Srem|(*.
anno^-pauline ^iUp Wm^- 2BiIt>clin ^rifd? ^lubflt. 3aOn «ubolpb JliJ";
fobn. Sluauft 3uliu^ anton SLiafim, flcn. @era|lin. €l»ite «ouife (Srlla «irt*
faUiiab». aniHi STat^e Stonft ^rtM «taric groti). 3>i<«^ 3o^
Silļrim ©i^abrie^. «ari 2aqfbcnbcrg. , . „> .
?)ctcr O^far 2SiU<5. 3Waric |>ilba auttmann. Sil^elm (ibuaib ea^m
Aennaim Solbemar ®rfltibof. «tina Dttilie ^tķia, SBalbfnc «ai^oiM
Seronifa Hion, 3obann Xbcobor ®fcrn Ormcrt.
9Hartliid:^.: ^lugiiftc ^Jiatalic X)ct^iffte. «a^rlīd ©runbctg. IBWJ
©(^imena^. 2lnna (£rna «lara l'iifctfo^in. SBilbetmine gtoreirtme m\^m
jtatftfii* ^ ,
SrinttattSsjr.: gT?arttn ^etcr Sajarb. 3abn ^Rftnbolb «annep.
^fltil^rA?.: Hlfranber 5tofi^. Slugufi Saf(bc. auranbcr «ubolpM"^*-
(žrna «arlinc ^auf. itlara Sltfe «unigunbc f fciļfcr. ^ ^ ^ ^ ^ ,^ , ^
8Kt^ec«ft.: «milba (Smma etu^te. ^Petec 5llfreb f afpa^rn. «afima
?cber. (Ptta SJifbetminc 5^Iif>ie. ^tlara gi?aGta(ene 3aUe aerglttnb. Sojaniia
SUMmint ^ubrid. ;ilUranbcr ^iubolf ^urhn.
^ 2eb ^
%ufqeboten.
VtttU u. VonuSt. : ?f brfr 3?uboIf (SrnŪ Otto 3:reufnfeW ntit .S'>fnnette
Sert^a ^rUmberg. ©(^lofler grifi ^uliud ontriffo&n mit 9nna Mornclia
Mwar}f(bnf||. ft^tmiri^ flimnbfr ļrfcbri^ ff(inc^^ m<t 9?arif ^efcne ^anline
(gcfculĢ 3ut(t>nfitfr ^arl ^iiltud ^buarb ^olc\c mit S?crtf)a 5^?aric "^Šiftcria
6omnifr. Denti^ -Paul ^Kcpfclb mit ?l?att)iltf SovMa Ttarict ^^id, qen Vufer.
3afpbtsjr.: ^af(tinrn'3ngrni(ur 3uUu^ jtortna(^cr mit (^lifabct^
3o^anna Stuflufie @amper.
Ocvtrii»*Jr«: %ifc^Icrqffea ^riebric^ ©uflab ^rrbtnaitb Sf^anb nrit
Itatļadna 3ult<innr Sta\)l ^(bloffer @brtf)tan @turnibrbrr mit ^ilbdmine
3obanna ©nc^ifer. aieranbcr 2)amb mit 5)?iblc ^Palfe. Slrbcitcr Ibccbor
^irgenfobn init Slnnlibfe 9rai. gteif^^er Otto Bttnatotfi mit ^arir $ribn)uL
Mii^nia4>fr griebriit £ļrobor erifnm mit ftatribne B^Inrin. €>4iffdfaDit&n
Wiffel «bbamfobn mit Starline ^llffnr iVuOfrgffen JRobert Otto Sablf mit
9?atalif ^fllrranbra Solfer. J^fffclftbmifb ^llnbreatf Starral mit 'Iri^ne (Emiltc
«žtnrfš. DffiiUateur 3fbfabd ••purfaliļjt mit vMfriftina ©īDonnifi^.
3efu«sjr.: 3ffaf(^inift @ror^ Urbaii mit %nna 3ulianne (£mma ^i^eU
Burnn. SrMtrr Snton SBdnbcrg mit SRi^Ie Spfit.
3»hanni€*it*t Kbolf StarKs Jhmbrat mit Statlvm aiofc (SanbanfK).
9^artiiid:K. : 5taufmann ^o\t\>t^ ^^4>a<ļamo0Ott> mit ^rlene Sugufie
@pTobie. SJitbbaufr <^arl ^cnftantin ©tarcf niit ^Inna IJJargaretba ©lutb.
2:rinitaH«<jr.: Drccbt^lcrvļcffa .^Uirl 3?obnt 1>rfvfr mit ^aroliiif
@raubin. Drec^dlergfffU @uftaD ^uc>it?ig 'ilnbcrfobn mit IHana ^orotbca
^cnddte 6t»0bTi«. gabTitarbeitcr grrf onb GtOin nrit JMfKannr <^il<e {cftanbrr.
Žommi^ Sffic^ael Sofbemar !lrrumrrtb mit ^arie !(manba ^iflomffi.
^aul^-».: mtib 3afob ^rirr mit gncbrrifc ttmilic Stttmbinbcr.
3imm€nttann 5tarl 5?raflol mit ?ina 'Jlnnfobn.
fiutliers^.: g^i^fi^l^^u^f aibert Stubolf 2;f(^ubc mit ^amifr ^ublmann.
64iiH<b jtort Men mit fftabc Crnfon. BumRctnuniii 3abn Sibrut mit
trifUne SamcNt^.
9f eform. : ^(taufptrlfr ^and fMrr Stif^ 91b(vt Ihrcmpicn, flen. Itcnt,
mit 9^art^a SBiibrbntnc (Slife dramītf.
. ^etri'ft*: 9?iA>(ai 3ofrt>b 3obannf« OnrfJrtn, im 4. 9t. Otga Aatta*
fina ®erlin<^, aeb. (j^enncīt, 5^ 3. (fironore augufif 8ranb(lacbtCT, 0Cb.
aio^bf, 68 3. Slfltcftcr «ad 9iobfrt JŽobiļfT, im 58. 3.
:&om*Jt.: Xif(bierIrbrUna Stavl ^ennig, 19 3. ^einric^ Silbelm Ztntt,
im 3. 3. ^imfk Slobolf Čbrimb Sebling, 28 et Stmmiē 3obomi jtart
3anfott>ffp, 39 3. (Jifenbabnbeamter IDaoit ^Ifinbcr^ļ, 49 3. aieranber ^
iam SfJobert ©eibemann, im 9. 3. 5tarl artbur librumncff^, 1<> 'ļ^'.
3afobisft.: (Sēto. ^anbirr Hnd Sricfmonn, 80 3. Bitlfrau Tiaxie Ztfc-
Tcfe ^d^tobietf, grb. Sticnan, 72 3. Gibriftfr^er 3obami 9ricbri0 Ottbo, 44 3.
©ottfrieb art>ib $)ermflnn (lQmt>f, 5 3)?. griebritb (Jbuarb ©ep, 3 W. (^^artnrr
^i(^ci ^artfon, 75 3. SBfbfr Slunufi Oru, 20 3. 6rne|iinc ^anilctn'fu, 4 3.
^ertrub*St.: ^crnbarb 3ŪSeinbcra, im 4. 3< i^aufmanndmitttvc i'vbia
C^orlotte Mefcmeificr, gcb. £cnffefb, 78 3. 3ba ^^rfe ®arginm, im 3. 3.
€e»Q (St>e ateranbra ?apurt, im 7. 3. auciuft ateranbcr >^hifg, im 5. 3.
^rau 3J?aTia limmrrmann, gcb. 3ijriļcnfol)n, im 62. 3. ?iibn>in auguft J)icfcn-
bcrg, im 3. 3. jlrifcb 2lbolipb ^iSoltcmar SBiUcrt, im 9. 3. (Sbem. S3eamtfr
^bri^an S3afbr, 48 3. 3a^n gilian, tm 46. % ^ūmia ^Jrccbibt, im 31. 3.
^fter 3fiobert (Jglibt, l 3. 3obQnn SRidjarb 3lrTloI^ Dimifcbeirffp, im 6, 3.
Braii SWibnc Sabi, gcb. UIp^, im 25. 3. 3Bitt»c SPiaria (žlifabftļ^ ^piu^m,
ftcb. žRofcnbcr^, im HO. 3-
3efn^sj{.: ižaiifmann ^ermann (ībriftion @6^, 51 3. Sibfe ^a^l geb.
«nlbe^ 543» Smaite aettminfl^, geb. ^reimalb, 52 3. Q(fa (Smilic Obfo^
ķ)u,^ jd by Google
— 266 —
2 3- J^Ttfbrttb Sotonn l'?ubmfef, im 5. 3. (Si>a ^tnrieUt ©ocfdlaff, gcb.
©fuit, 73 3. — ^t. 9Hattb<^^;^retbegrabtii§: oont 5. bid ^um 12. Sugufi
39 Scrftorbfne.
3pbaitii{d:i(r.: TOortfn ©riinboff, im 12. 3. «rif* Slennfitiann, 67 3.
3ofob e^oflor, 79 3. 3uble 3»aurin, 18 3. «atbrinc ©lutin, gcb. ^rfcbit,
57 3. ^arif X)ra»nfff, 70 3. anbrei «utftbfr, im 13. 3. 3abni^ ^Dielbu*
neff<J, 63 3. SBittmc «nna Jmano», 85 3. anna ^obl, 3 2B. $>frmann
atolf Sfbrfin, im 12. 3. flnna Srcfbf, 4 3. 3obann ģriebritb 3Bcinbcra,
1 3. Warif «Ifranbro $)frminc 53aumann, 4 fB. 3abn fBibtoI, 10 1
ebuorb 5?artin ^pobt, 1 1 W. (Jmilic 5h:iftbianfon, 4 Vi. 5f onftanhn 3nbrifott,
ira 67. 3. «ori J^rifbriib ©tcrf, im 2. 3. Warie 8ina ©(bdning, im 10. 3.
«rbfttfr ^ūī{ SBilbflm ^rffbf, 78 3. 3anni« aibrrt geelfof, im 9. 3. flnna
3WQrie 5>?ifclfon, 7 ?iit SJrfnjo», fleb. 5eomp, 70 3.
iU^artin«: : ?J?abrtin ^rffbau, im 3. VI. Staroiint Slibf 9i?arif
Obfoling, im 6. 'ĪR. Sibbe ©ivaiflfnffaln, im 53. 3. 3onnf JBolbcmar Siobnc,
im 3. 3. «ari «Bolbemor ?ffpQ, im 3. 3. Oiga gifftte eifin, im 7. ^.
(Jmilie «nnette J)ibnfelt>t, im 7. 3». SKofc^inenmfifler fiorl jtrcmmfrt, 83 3.
3Bilbclm ^Ifrfb ©(bonbcrg, 7 3.
Srinltati^rSt.: Martin ^ftfr 55oiQrb, 1 3)?. ^buarb ^afum, 7 3.
ffiilbflmine (Srncflinc l^cltbcrt, 2 1P?. «ori Stlatūin, im 42. 3. «nna (IbrifJine
Warif OTuffut, im 23. 3.
9>aul«sft.: 3obann ^fter aifrcb 3ftmtn, im 3. W. WUl SBoIbcmat
8fif(bneffg, im 2. 3. 3abniS 33crfig, 64 3. (Scwa ginbrud, 81 3. «ari
3lubfit, 1 3. @Ifa «Ittinf SBebnjer, im 7. 3. 3uri^ %uquū 2aubin, im 2. 3.
(Slifabetb ©trontf, 7 W. 3urig ^buarb ©trantc, im 3. 3. Snna aicranbra
5)?ublber0, 10 W. ©anna ^luffa, im 52. 3. lobtflfb. locbtfr jralnbc^rfin.
9J?arfu$s9lrmenfird)bpf: t>om 5. bid j^um 12. augufl 13 2$erfiorbenr.
9{ef0rin. ST.: ©f^eimratb Sirranber augufi ffiiibclm »on getting, 74 3.
SPocĢenBertcĢt
iiber bie in ber ļeit »om 4. M gum 10, Sluguft 1896 rcgiftnrten
3nfeItiondfran!ķeiten in 9{tga.
(?d frfranftrn an:
^ufammen
«etf.
VetĻ
*eTf.
mnl. ļtobL
inf.
Typhu8 abdomiual. . . .
1
6
4
2
5
8
13
6
40
34
9
53
36
89
6
4
2
3
9
12
4
3
1
4
Diphtheritis vera ....
4
2
3
3
«
Pueumooia cronposa . . .
2
2
2
i- ■ jļufammen
7
56
46
15
_2 1
59
126
3111 taftra^f ber Uirrarifc^'praftifcbcn »iirflfr»crbtnbnng beraudgfftcbefL
oon artbur ^oeI(bau f&r ben StrbattenL
loABOjeHO iieH8ypoio. — PHra, 15 Aarjcra 1896.
'S>tu<t 0011 m. ^atfcc in tRifla.
(lilerza eine Beilage.)
Digitized by
mļūm
StabtHatter.
5ir^ 34. 2)onner«ta9 ^en 22. Sluguft. 1896.
• (8». 3a()r0aii0.)
!85(^rntti(6 1 mal. — ^rtii in Stiga fa^ti^ 2 9{b(.; mii Bnfenbung 3
50 jtQ)^.$ Hlbmni^ 1 9{bl.; mit Sufenbung 1 9ftbl. 35 j^op.; tlbef bic fofk
9tigaf(|e @tiU»tard|iti im daļre 1895.
8u(i& im ^ūī^re 1895 bilbete bie tntf (Stnieltte geļenbe Orbnung
ber Devf(^iebenen Slbtļeilungen ber gum @tabtfaffafoQegium ge^0rt«
gen 5lr(^itoa(ien ten ^au^jtļfac^Iic^ften ®egenftanb ber Slrbeiten im
2lr(^^it). -IRel^rere biefer ?l6t^ei(ungen lipj]en je^t geovbnet oov, be-
enbet aber ift bie ganje Hrbeit noc(> teine^iuegē, fonbern fic mirb
bid 3u iķrer Dodftdnbigen Dur(ļ[āļvung no^ einen bebeutenben
^eitraum iu Slufpruc^ nelķmen.
^ei ber ^)urc^ficļ>t ber 5Hec^enfc^aft«beri(ļ>te ber ceri'c^iebenen
^mtdl^erren fiber non i^nen eingenommene mib loerau^gabte (^e(Der
fanbeti ficļ <S(!ķrift[tiicfe, bie ^emtragenbered ^ntereffe beanf)}ruc^en.
Unter bett 92e4intttgeit bet Dttattierleiren fibev eingenemtneite ittib
mautobte ffioll^ ^acļt» nnb Duartiergetbev befonb ficf^ ein f!att«
itcjķed ^eft mit bem Stitet: „<B))ecificatton fotDott ber betDol^nten at§
unbetoo^nten unb tūūften ruinirtett ^aufer ber (Stabt 9tiga mit
^enennung unb ©pecificirimg berfetben Si^ent^iimer 9^a^mcn, con*
tition unb ©emerbe, imgleic^en ber Slnja^l berer 53ūrger gro^er
unb Heiner ®iilbe, toie anč) ber iibrigen ©inmoķner altefammt mit
ilBeib unb Hinbevn mč) ben oier quartieven ber @tabt unb jtoar
mčf ber(elben (^cm|)agnien unb ^Rotten de Ao. 1718 October
SRottoļt." (S9 (onbelt fid^ uin ei» feļr genaited !|$er}ei(!ļ;ni6 attev
8eiDoļiiiev bet eiiijelneti ^Sufet bet Utneten &M, loobei an^ ba«
S)teiift)>erfona( iebe« SRal nanteiitUdķ anfgefO^t loirb. I^anad^ U*
ftonb bie ^ebi^Iferung ber tnneren @tabt aud 4807 ilRenfci&en.
^ierauf fcl^ļt ein me^r fummarifdķeS S3ergei(j^n{§ ber beutfc^>en unD
unbeutic^cn ^eoolfevung ber ii5orftabt, bie 1021 ^ļ3erfonen au^mac^te.
3m ©an^en too^nten aiļ'o im Oct. 1718 in 9?iga 5828 a)^enfd?en.
(S8 fd^(ie§en fic^ an SSerjeic^niffe ber ©tabtbeamten* unb ^)iener,
ber bei ber <Stabt*2lrtiUerie unb 3"f<int^rie SIngeflellten, be^ 2)ia*
atftrotff nnb ltan|(et))erfonaM mit Hngobe iļtet ^ctlnnft nnb bet
@agen, bie fU anē bet 6tabtfa(fe begogen; fetnet folgt eine Knf«
ffiķrnn^ bet Oueden, and benen bie @tobtetnlfinfte ffoffen, bie in
golge bes barnteberliegenben ^anbeld, ber aOgemeinen I^Serarmung,
bet burcļ bie $eft nnb ^eloftetnnfldnotļ ba|ingetafften $etfonen
— 268 —
utib ber oieten n)fift unb unSeBaut (iegenten {)aufer unb Sanbft{icfe,
trnē befonber^ bei ber ^a^Iung ber ©runbgelber unb ber ^^eiDirt^*
fc^aftUTifl ber ©tabt^^uter fic^ bemerfbar mac^en mu§te, aU )c^r
prvinjļ angfgeben iperben. Šerjeic^net finb bann mit Šln^abe t?er
vgiimme, bie ju cntric^ten ^atte, bie ļJevļonen, bie ald ^eļiļjer
licgenbev ®runbe inncr^alb unb au§erķa(b ber ®tabt bor bev ^cft*
unb ^etagevungd^eit ^bgaben ge^aļlt ^aben. jDanac^ ^aben 8.
bie (Sinffliifte bev (Snīnbaelber ber itmeren ^tabt 2246
nnb 27 Gtofdķ., bie bev mtttnpi^t av%n^^a\h bev @tabt 530 fftif^t
Ulb. unb 21 ©rofc^. betragen. T)en ©4(ug Mlbet etne ^uffil^run(|
ber bei ber @tabt im 53etriebe beftnblic^^en SBinb* unb Saffermtiķien.
(Sd U)aren 6 ©infcmu^Ien nnb eine ffiaffermuĶfe (*palm 53ergmann).
$)a0 ļ^eft triirtc ing ?{cu§crc ^lat^^ardbit? ^dec\t, \vo c« juv @r*
gangung bcveitiS cor^anbcner Devttjanbtei' ^Stiicfe tient, ber ļ3rotofDfle
iiber bte in ben Jaķren 1721, 1728, 1783-85 angcorbneten 9ie^
biļioncn ber ^dufer.
Untev ben Hbmiiiiflrationdredķnungen bev iHrc^enorbnung fanb
M ftotibetnt boit U{tn nnb geffeftetett e<btiļtftūdtn, bie ftēf
auf biefe jur Unterftfi^itrtg ber <8tabt|>reblger unb *Ce^rer beftimnite
^tiftuug (gegrfintet 1540, »gt» ©iļjungSberlc^te ber ®efeQfcķaft fSv
&e\č)ič}te unb 2lUert^iim«funbe a. b. 3. 1890, ®. 51 ff.) bejie^en.
!Die meiften ftammen bon ber ļanh M Selteften ber @rcgen ®l(be
©ott^arb 33egefacf, ber auc^. ŪJotigen ņ\ Don anberer $)anD ge*
fc^riebenen ©dbriftftiicfen ^^'^iic^t vfoevDorju^eben n>are eine
Slbfc^vlft ber Stiftung^urfunbe ber ^ivc^enorbnung mit einem an*
geķdngten $erjei(^ni6 bev $erfonen, bie ^arbringungen fur bie
$tiftung getnadļ^t ļaben, toobei aiK| bie ge^eicbtteteii €>nmnett oev*
mevft finb. 8t«lļev toat nwc bon bev Qqnften) einev im ^o^ļve 1686
angefertigteit unb im 9{ei(ib^<tr(!ķtb gu Stocfļolm anfbett)a^rten ^cpte
bur($ ben berftorbenen SRatl^ļerm Seonl^arb bon ^^apierdft^ ^ačf^
ric^t gegeben toorben, ber anč) eine Slbfd^rift in Stocf^olm ^atte
anfertigen Inffen (^i^ung^bericbtc 1. c). ^)ieļem (Sjemplar fe^lt
aber baS 53er5eic^inig ber ^ubffribenten. (Sine anbcre SIbfcbrift, unb
ļtoūt mit bem 35erjeicl^ni§, befinbet fid^ im ?lrc^ib ber ®ro§en ®ilbc.
— - ^erner fanb fic^ eine ^uf^d^lung ber .piiDiger ber <Btatt ooit
1524—42, īDolei nritnntev ba0 Žobe^jai^r unb fonftige ^fletinm be^
mevtt finb, eine fct^e bev fvebioev, ftilftev nnb ^^f^ndeļvev m
1582—1663 mit Ungabe bed STobe^iabre^ bev meiflen '^erfoncn,
unb ein umfangreicĶed $eft mit bem Ž^itet: „Der SJird^eiuOrbniniiļ
(5aļ)ital^ unb 9?ente*^uc^/' ba« ©ott^^arb SBegefacf mč) feincr
eigenen ?lngabe im ^ū\)x 1699 auf 3lnorbnung M ttjortffi^renbcn
^iirgermeifter« ļJaul 53ro(J^aufen unb be« OJat^S^errn ®eorg
9?ennenfamļ)f , Oberinf^eftor^ unb 3^^fpf^^'^r^ ^ircbenorbiiung,
oerfertigte. ift ba« 5^onjept SBegefadd, bie Oteinfcķrift befintet»
fičļ im ^rc^ib ber ^rogen @i(be. ^enau ift angegeben, auf toelcķ
^anfet nnb fonftige i^vunbftfide feit ®vfinbmia bev SHv^enovbmnv
bie eitt)e(nen fta)}ita(ien geiegt nnb loe(4e Sevonbevnngen im 8ep|«
ftonbc ber ®runbftiicfe bor fičļ gegongen toaren. Sluc^ biefe Qļt^
(tade finb bem 9(enSeven 9iatļlavcķib etnoevieibt toovben*
— 289 —
!£>ie !l)ur4fi(iķt ber im ^rd^i» anfbelDa^rten Urfunben, mtter
ftattfinbenben 3lrci)aetoflif^en ^on^re^ ,1^11 treffen toar, f flirtē baju,
bie Urfunben mit neuen Umfdļ^tagen ju oerfe^en, auf biefen ba«
2)atum unb bie īDrudortc gu Derjeit^nen, bie ^iegel reiniflen unb
cingedīc berfetbcn qu« bem 13. 3aĶrķ., bie bci ber leifeften S3e^
vfi^rung ait«eittaiiber)ttfa(len bro^teii, bitrd^ l^urc^tranfung mit Oe(
Slnfdblic^enb an ben in 9?r. 15 r>om 11. ?Ipril 1896 tjcraffent*
tic^ten, bie 2)ionate 3^""^^^/ i^^^ru^ii* unb iWari 1896 umfaffenben
8requenjbcric^t, geben U)ii nunme^v na^fte^enbe, bie ^Jžonate
i^MTil^ 9R(ii itnb ^unt 1896 betveffenben 3aķten. 3u ^lammevn
fteļen bie eittf|nre4enbeii S^fļUn M 3aļre« 1895.
S)a9 $lf^( (iS)^«t S^orft., 9)^arienflti»i§e 4ff) bemt^ten:
fl&mier Sr<>uni gufammen
tei «bril . . . 1232(1199) 171 (98) 1403(1297) «ipevfonen,
itnmi. . . . 1041(1083) 147 (98) 1188(1181)
im 3mii . • . 967 (948) 93 (89) 1060(1032)
jufammen 3240(3225) 411(285) 3651(3510) ļJerfonen.
!^at}on toavm unter 18 3<iļ^sn ID^annec utib lOgrauen;
fil&er 60 3aļre 167 SRSniier unb 42 grauen. 92o(3ķ 28 ftinber finb
ļtt re(iķnett, toel^e nic^td ^oļten ļatten, ba fie mit einem i^rer Un*
ge^Srieen etne ^ettfteOe t^eiltm* SDer nat^ttid^e ^ut4f<jķtiitt letrug
im Slprit 46,76, im ^lai 38,8t unb im 9;uni 35,38 ^erfonen, obcr
fiir bie bret SKonate 40,i2, b. ^. alfo ca. 2 ^erfcnen tagtid^ me^r,
alē in bemfelben 3fi*^'^um be« SBcrja^irg (88,67). 't)ie 0;)iajrimQt*
ga^l fiir DJidnner, 56, irurbe erreid^t an 8 ^agen im 21pvi(, 4 2:aflen
im SO?ai unb au einem 2:age im 3uni. 2)ie iTjajcimalja^l Der ļ^rauen
fcetiug im Slpril 12, im SDki 12 unb im 3uni 6. Die flerin^ftc
ber ^efucļer betrug im ^px\{ 26, im ^Uai 12 unb im ^uni 16»
l«fue« H^Ber im Slfl^I iiberļau^t noč) nic^t gefeļene i^^ftt erfiļietieit
im ll)»ri( H ^ ^<»i ^ »it^ Sntti 45, a(fo tag(i(3ķ miflefaļv 2.
9?ur einmal im !D?onat tpurbe bad Slft^t benu^t »on 464, tcUt
fflnfmal bon 391 *perfonen. !iDa, jeben 3Wonat befonberd gercdķnet,
1295 Derfc^iebene ^erfonen ba« Sif^I in biefer ^nt benu^ten, fo
crfc^ien im īDurd^fcķnitt jcber ^fl^lant ungefa^r brei 93Za( im ^?onat.
3n berfelben ļ^ii icurben juriicffleīDtcfen 204 īDcdnner unb 16
gvauen, ober im T)UYc^fcbnitt 2 bi« 3 ^erfonen taglid^, unb gtoar
tDegen ^aummangeld 54, ^runfenļett 130, ķduftgeu (Srfcļ^einend
33, ®e(bmange(d feine, anbeter i^tiSnbe 3 f^erfonen. 3m ^frgleicļ
ļttm borignt ^af)x (113) f^at bie 3aķ( ber ^uvMgemiefeneii um
107 ļugenommen.
ī)(e 3u 5 Stop. einflie§enbeti Siirtvitt^gelber bctrugcn in biefem
IBiertetta^v 182 mu 65 Stop.
ķ)u,^ jd by Google
Die iJffentUc^cn Slattcr toerben im ^ntereffe ber SInftatt unb
M $ubUfumd erfuc^t, biefem ^eri(ļt buc^ 8lbbrtt(f tndgU^ft loeite
SSerbreitung cert'c^affen.
d^ifla, ben 9. ^uguft 1896. ^uratorium.
Sn SItitag ber Mtittttgdfeiet fontoeti aitf tm ^«hHpiali m
!Din0ta0 ben 14. ^ai um 6 U^r Slbenbē unb am !D{itni>odļ ben
15* aWai um 3 U^r 9?ac^mittafl« 3SoIf«fefte ftatt. !Da« geflprcgramm
jur ārSiiunfigfeier in iHiga toar folgenbeS; Srfter Sffttag, Din«tag
ben 14. mai: 1) Seftgotte^bienfte in ben ^ird^en. 2) 2)a« ®n*
trcffen bc8 2:e(eflramm« flber bie toofljogene ^rSnung njurbe burc^
brei ižanonenfc^iiffe nom ©c^iiļjengarten auē fignalifirt 3) Sinc
©tunbe fpater ^anonenfalut (101 <S(^u6)» 4) geftjug ber @tabt*
Dertoaltung, ^orporationen unb ^ereine ^um (ģc^log. Sfnfmarfcļ
2Vi Uļv 9ta4mittaa«. iBevfammtmia anf bem 9tatļ|au@p(a|j unb
ben angtensenben ^traf en (ttnter Seitnng htē Stabtbevorbneten 8.
Slug^bnrg unb ber 53e{^itfe ber frelmifligen geuertt)e^r). D^ei^enfotge
be» 3uge« (6 5Wann in ber 9iei^e): 1) SKufifforp^ (^apeflmeiftcr
Orcgec^omdfJ?). 2) ©efangbereine: Ģiebertafel, ^ieberfvanj, (Sangers
frei«, ?D?annerflefanflt)ereln, 2\)xa, ^IīiSjra, ^aļan, Ģavmonif, ^ii^'^nt^»/
ber lettifc^e ©efangoerein, ber ©efangberein ber ļ5eterebuvger 93cr*
ftabt unb ber i?at^arinenbamm*®efangDeretn. 3) @tabtbertt)a(tung.
4) Sor^)orationcn ber $ol^ted?nifer. 5) aJiufitforp« {StapttLme\\Ux
^eibev). 6) !Die @t O^^a^ni^d^^^^: Hemtev nnb ^efedfcļaften.
7) ^ačļitm» 8) Sabo. 9) Sreimittige ^^IgtaBenet ģenemeiv*
10) 9Rurt(forpd (be0 Sficbfenfdķii^enberein^). 11) ©ci^fi^enoevetn.
12) 9?ubernub. 13) §anbtDerfer^ilf«berein. 14) Ueberbfinfc^cr ®e*
fetligfeit«»crein. 15) Settifcber $anbn)erfer^ilf«t)erein. 16) 9iigaer
tettifd?er S}?a§tgfeit«t?erein. 17) ©rfter gSelocipebiften*3$erem. 18)
53olDevaaer freimiUige f^eueriDeķr. 19) JRabfa^rerberein. 20) ^edner*
bevein. 21) ^riegerķilf^beretn. 22) 2)?ufifforp« ber 9^tgaer ļ^rei*
tDifligen geuevtDe^r. 23) greittillige geuerme^r. 24) ^^iorbed^^ofer
freimittige geuertoeļr. 25) ©ettevbeberetn. 26) ^anbmerter^Sttet
27) 2:nniberein. 28) ^ageneberger SRftnnergefangbeteln. 29)
Ontenberg. 30) iO^ufifforpd d^apedmeifter 8tt<iķatbt). 31) !Die
(ettlf^en Seretne. 32) ^otrimoniaUSeuerme^r. — S3olf0feft anf
bem ^arabepla^e an ber 3a'ob«ftra6e. (93orfteIIungen auf jtt)el
offenen 53fiĶnen, fflnf ^letterftangen unb anbere 53e(uftigungen; ab*
iDec^felnb fonjertirten gttjei SD^ufitforpfi.) Slbenbg ^^^"n^'ttfltifn Der
<Stabt, ber 6ffentlicfcen ®Srten, 53outebarb« unb Slnlagen. Slu^er*
bem fanb eine geftļpeiiiing ber in ben ftabtii'c^en unb anberen ^cī^U
tļdtigfeitd^^^nftalten )2^ei-pflegten ftatt unb gekngten ^ortraitd Qļrer
ItaifcTli^en SJZojļeftSten bttr(| bie ®tabttļeittpriftabd, bo» Hrmetiamt
nnb feine Organe ttnb in ben flSbtifdķen ^dķnlen (an @(iļfl(er unb
©d^filerinnen) gur 33ertĶei(ung. — gefltag, 9Kitt©o(]ķ ben
15. Wlal ^otf^feft auf bem $arabepta^. geft auf bem X)flna«
fttom, bad um 8 Uļv Hbenbd feinen Slnfang noļnt unb mit bem
I. 5)
n. :
in. ;
ii
3nnf r
I. 2)tftrift
II.
IL
UL
D^ne ttngai
n.
m.
IV.
II.
Xotol bet
3m ^nni
it
u
»$
0t
tt
«t
M
n
tt
tt
tt
tt
>•• • *^
ķ) i.cd by Google
in ^mnt 1896 in giifltt-
ii c
*i =
-> V ^
^ — iX
n>arcR
. • •
. • •
gummo
. , . •
■^iT ....
4f-lL lb94 . . . •
— 1893 , . . •
....
1891 . . . .
1B90 ....
? 1889 ....
1H88 . ♦ . .
1887 , . . •
7
1
53!
:»9
ri9
9
\ 02
21
1
1 '
47
92
1
T4^M
201
12^1 -f l'-^
44] ^_24
1
(111
484
470
t4
346
4-
40
4i?3
428
4-
:)r>
:.;29
-f
124
367
+
125
419
303
116
441
478
37
514
330
184
4b5
371
114
aMcAUt ha 1896; 152 ļJaart.
1895i
" " 1894: 130
ivm, oaf» nm o u^r mtm leincn ^nfang ua^m unb mit bcm^
— 271 —
geuertoerf unb ber 3^«mination feinen ļ)(5Ķe^unft erreic^te. Sa^*
renb beS i^efted auf bem ©affet fptetten auf bem feftiid? gefc^milrften
©trom ^tt)et aJiufifforpg. 2(n bem Sefte auf bem SBaffer bet^elligtco
fidķ: ^J)ie ©tabttoertoattung nebft i^ren fpecicfl gelabenen ®aften;
bie ©efangtterelne: Slebcrtafel, lUeberfranj, <aangerfrei«, a)ianner*
gefangberein mib bcf 8iicl^fenf^u^eii«®miti ntit feinent SRiifUtorpg;
ber Orfigigmein Safon^ ber (ettif<iķe ^efanflbcveiii, ber ®efang«
Deretn ber ^eter^burger fScrftabt, ber ©efangberein ^manta, Sītfgra
nnb ^armonie. 3n bcn SSolfdfpeife^allen am $)fina(|uai fanb oon
12 bi« 6 Ul?r g^ad^mittagd auf 5?often ber ©tabt einc ©peifung ber
Slrmen unb ^benbg »on 9V2 U^r ab, tcie 2^ag5 gubor, eine 3Uu*
minatton ftatt. 2lm britten i^efttage, !Donner«tag ben 16. 3}^ai,
tt>ui-ben mieberum in ben ^clt^fpeife^atlen am ^Qnaquat auf ^often
ber <Stabt bie ^rmen gefpeift unb S(benbd mx aufd 9{eue bie <^tabt
ilittmftttrt.
3m fRatiirforf4ev»Sereitt fanb om Stontag beti 20. Wlai tm
(ļbftfalifcĻen ^abinet M ©tabt^^f^mnaftumd eine ©i^itng ftatt,
ottf toeld^er $err Oberle^rer ^flaum einen 33ortrag ilber Jtx0n9*
formatoren" (J^omfonfcķe unb ^eetafd^^e 33erfuc^e) ^ielt.
2luf ber ©ifeung be« Jedjnifc^en S3erein« am 5)in«tag ben
21. WIq\ \)klt §err Dr. phil. SBebetinb einen ^ortrag ilber „bic
S3ejieķungen ber crganifc^en S^emie jur ^rofig".
3Witglicber bcS 9kturfor(cier*93erein« unterna^men am <Bonn*
abenb ben 25. iD^ai eine (Sicurfion bur4 ba9 !X)iinatļal oon @to(f«
tnanv^^of načļ ftolenlķufen.
8e(obigung««9ttepate ftnb mit ®enell^»igung be6 $erm
Ilifterd ber SBotfeaufflarung fotgenben 'Perfoncn ert^eiU toorben, bie
ben boden 57urfud be@ O^i^aer ^oil^tec^nifumd in ber cķemifd^^^tecķ*
nifc^en Slbt^eilung abfolbtrt ^aben: i^ifotai Slcbfc^arumoH), ^J5?orbta
93alad^ott)ēfi, @ad^ar Šaffetoitfd(>, ļjaul ^e^r, Slnton ^3uDn^, @d^(om
SOSolpoto, ©imcn @in«burg, ^mn @o^^, 3a^n @att>ibž>ti, '^laņm
@itt), Slbra^am Āaķn, geti^' <&tcpan 5?ufc^el, Dabib 2eXo,
SSinbrei Cieber, Slobia^ l^unj, ^cter 3JfengeI, Crnft b. 9?eu6ner,
9l{aftnl ĪRoStMm, Seibe 9tofentļaI, 3afob @(obQb«tt, ^^irfcķ @oto«
lūM% SKid^all StefonoMfi, ^toan Srei^maiin,* €iainite( Zntad,
9Rofe9 ļtMtl, Sgiiatt^ S^Sfer, SSIabimir 64if4IolD unb 9Rofe§
^ttelmann.
®!ptome iiber ļbie SBHrbe bon ^auetelĶrerinnen ftnb bon ber
SSertoattunfl M Se^rbejirfiS im gebruar c. folgeuben ^erfonen er«
t^eitt toorben: «Sop^ic 5lorfaf, 3"^* īDitmar, Sltibe OerteI, 2Igina
^ofjafott), Sornelia @aboto0fi, 3)?onica 5?rau«, 53aroneffe Slima
b. SKofenberg, ©reffa (3ette) JBilcnfin, Seontine i?icfe(, SKic^alina
^l^mgaito, (šugeute SDautfc^^a, 3ulie Gatbberg, SRart^a ^remf nnb
«ļima b. filili^^ner.
^te iRigaer @tabt«®parfaffe bom 3aļre 1832 bevSffentdcļt
iļnn 9te(Jenfc^aft«berid&t ffir bo« 3a^r 1895, bem roir golgenbed
entne^men-: ^Der Umfa^ betragt nodķ bem ^auptbuc^e 12477704
9?b(. 79 ^op. Die (ginlagen auf ©parbfic^er bermel^rten fic^ um
€02036 mi 75 Stop, inCL 3infen. ^er @e(ammtbet(ag fdmmt«
ķ)u,^ jd by Google
272
lid^er Sintagen tetruA am 31. X)eieniber 1895 inU. 3infen 7835350
mhl 80 stop, (gegen 7097375 mi 69 Ho»). 1894) unb ^at fid) um
737975 mi 11 5^0)). oerAr&gert. a)a0 ©eiDinti* mib ^ertuftfimte
ftrttt fidi; auf 88467 Mf. 8S ITo))., t0o»«n laut 8rf4Iit| bem fto))iti(«
ftftito sit)ttf(ļrefbeii fUib 60^ mit 44233 mUi. 91 lto|>. unb ber
^tft ber (ģtabtDerorbneten«SBerfaintnIung jur !^i0|>ofitlon }u fteden
tft mit 44233 min. 92 ^op. !ī)a0 ^a)>ital ber m^a^ @tabt«
@ļ)orfaffe betrug infl. biefer 50 348232 mi 57 .^cip.
Shi 53eric^t i'iber bie 5:^attflfeit ber 9?igafd?en (aection bet
(Soaitflelifc^eit ^ibelgefeflfc^aft tn 9?u§lanb im 3a^re 1895 ift in
bem „^iQ, S^ircķenbl." ent^alten; toiv entue^men bentfelben mčf*
fte^enbe £aten: ^ie Oiigafct^e (Section fļūt im Dergangenen
natiķ atttlt Mltn (in iļte Slufgabe gu erfiillen gefnd^ fBM bie
^erandga^e ber (ettif<|eii Ouartbibel onbettjlfft, fo feimte )it bcn
bereit« 1893 fertiggeftefltett 9{euett 2:eftament bie IDrudftegimo beS
Sliten S^eftamented btd gum gtoeiten j^dnigdbud^ fortgefett toerben.
gerner ift bie toergriffen nfttjefene tcttifdbe Oftabbibet tn neuer
lacie — 3000 ^jempiare ftarf — evi'c^ieiicn unb bie (Sanfteinfc^e
beutfc^e ^ibelauggobe ift auc^ ^ter in fc^5ner Slugftattung cer*
^aUni§ma§ig bitligem ^reife ju ^aben, toeil ber an ber (ģpiķe ber
8f?igafc^en @ection fte^enbe ^'omite in ben ^efife Don &^oV
e^emplaren blefer Slu^gabe gefe^t f^at, ttm fie ļier )tt Saiibe bitlig
unb foHbe einbitibeii ut (affeit. 3" ^cnnrleti ift meitev, bafi im
bergangenen 3aķr 3398 (Srctnptare ļeitiger @<|friften t)om ^iga*
f(ļ>en !Depot locrtrieben iinb 700 ©jcemptare Dcn ber 1000 (šjemplare
ftarfen Huflage, in ber 1893 ba« (ettifc^e 9^eue 2^eftament in Ouart*
formai erfcbienen ift, bie^cr cerfauft finb. 5116 befriebigenb fann ančf
bev Stapitalbeftanb ber ^Rijļofc^en (ģection bejeic^^net icerben. (šr
betru^ļ jum 1. Oanuar 1896 in (Summa 22750 dibi. 65 .^op.
greilic^ ift ber 5?apitatbeftanb um beinal^e 1500 ^Rbl, geringer ge*
īDorbcn, a(« im 3a^re bor^er, aber uicbt, njeit geringere SKitteI ber
IRidaer ^eetion gugefloffen finb (fie ļ^at fogar bitrciļ ftoOeften tmb
anbere (Einnalmeit 115 8{b(. uttb einige ftopetett tnelķr beteinnatoit),
fie ļat bielmelļr nnr bebeutenbe ^u^^aben (fo unter Slnbevem 1676
mi 60 ^oļp. attein an bie ^ftien»$a|>ierfabrif) unb befonber^ retcķe
(^ratififationen im (^efamtntbetrage bon 850 9ib(n. nid^t bon ber
{)anb tocifen tooUen. (©ana-Seitung.)
•nrummiiinT T imn 1 1 1 mi i ■ .... ■ ■=
^tttUSt.i (Sri(^ J^cobor ©aft^cmffp. fiurt M dmii ^lafcn.
©onts^.: emi( gugcn eocrmann. ^natit 2lnna Āat&artna fRaimL
(Sfcrg gricfcricl) 3?uboIp& ēro^co. (SOinor anna ^otiberg. SJerner 3otanBf#
®root. 2)QgmQr ©cnonia |)ert^a SOSei^. Slubolpt» Jubn?ig <)3oM.
3ofobis«.: 3afcb ?Iuguft f)nnn(t 5Rt{t)flrb 2)anjberg. eimUe 3<>^fl""*
92efimann. Subrnig (žrnfi S^icbelfon. Sllibe ii;?ar(e ^rifa 9iangbo<^. ^iRba
Clifd^rl^ f^fltnfelr. Sobann |>etnrt(b ^artinfobn. dtuarh ®ernbarb 1<M>
(Bertvubsjt.: 3a&n C'einritb ffiibtol. grnft augufi Dreilicb. «nna
«?Qr(a «ra^tn. 5Bi(bc(m(ne ^Qrtt>a Stain^. ^ari SRobert S5atob. Mfe
€tna ©crflmann. (žmmo ^auUne SMangol. a»arri @»irbul, SWarv ©il^elmi»
— 273 —
®miUx. ^ax\e (Smma ^tuban>. ^ei^fab 9iuUolf Orbenec!. So^n irtt>ut
Surba. 3«Qnnot ©c^jagarin. Alara %Ut>t 2iugufic SttUc. ilrt^ur Stati ^t,
■ StM'it.: 9nne ^arie 9Href{tf. (S&orlotte (Efictlie ^r^arbt. 9ft^ttt
f)ugo SBoIbemar ^ange- ļ>ftcr (5bnarb Slnbrca^ ©ro^bin. ^rnft (?bmunb
55un0f. eujirr anna Souife @r^arb, gen. (Sr^arbt. 3a&n ^etcr 5[Botbfmar
eiffm'H ?)cinri(^ ©ufia» TJatpaffarat. ?ub»i0 |>einrict> ilbolp^ Krafiin.
Snflra ^aitttne ^nbrniOa ©mtfge. VIoraRtec 9?(Rtifo^ii. torl Slebrrt
3t|ntL ^arl ^rrtinanb Safbtn.
3o^anm6<ft.: Xarl @t^(e. SKicf^arl Difax ^olbemar @tenget. Slnna
Mlfe 8aiob. Vmnio 9eot«i({e Sima Ofoting. (Slife 3rmgarb t>frt^a ftatrlling.
Clife ^flūanit gruofl. 3ule Olga IJ^uļfneef. ffiilt>efm (gbuarb 21(franbf r ^rinif .
^l^fattind*^.: (Slfa Sltfobetb <S(bmibt. 3urre ^i^cematb emirbul.
^miiit ^ifrtte ^(aiffr. 3a|>ntd IBii^^m SBc^fungd. ^nna f)ermtne ®{robr(.
Aorf dbiarb ^Hitrti^ 8?fimnffīd. 3aitne Stati 9?a|tng. 3ot>oiiita 9tMne
flortba 55iaid. I()crcfc (Jlfa 9fltmfett.
Srtnitatid'Ji.: 3a^a Otto 2;anngler. SKma 9tofa((c Paniri, auaufl
O^rnfl 1D?aagomt
9ļaui<i«ir*r %īmnUt 9tnūtb fuvin. torfhie ^ctmdie ^ottf. Cfife
Smatie TVat^ilbe Oa^tneefd. ^aii( d?tct)art ^renjitf. gebmiia |)cmiine
Ditilit 9?abina Jlf^ttatb. (?(fa ©orbic 4??oric glo9.
Čut^er<A«: Olga iiīnrtu Sagul. 3rina SubrniOa Upen^. 3o(ann
Slabitnir Stvtt 3e(ifab AraHtf.
^ttvi* u. £^oiim5(.: Bimmcrmeiftcr 3aliu^ Hugufl f)aa(f mit 5i?{nna
3ba 5D?cv. ©djIofTcr Sbolf Sbuarb ^etcr 2Ipf?bt mit SSilbcIminc 3}?orie 2lnna
©t^itinffp. @*Iofffr 3o^ann gub»ig Sirf mit (žlifabetb Āaroline 33lumbfrg.
jlaufmann Odfar ^aribon itrflaer mit 3oMna (KotUte Ofaa ^re9er. .^upfec»
ft^mieb (Sbmunb So^itii AonfttiMii 8t<ebvi<| ®ofbctfe mtt toalinc ^fbara
3aT9Hs^.: 3ngenicur-(ybfmifcr 3a'ob Odfar £uĢ mit Smma amalte
(SmUif |)clfne t)annenbcrg. «aufmann ^tinvi^ Stfond Stec^fidn mit 0(ga
iiat&arina Ulrict?. :?)anbIunfldfommi^ Slbotf ^arl 5rtfbr((t> 9tinnu« mit ļ^aric
Otga ^nna @axe. ^eutfct^er Untert^an ^iein(>o(b jtari B^r'oUt mit (žlifabet^
3»anoto. $>audbfft$fr 3arob €a(^d mit Smalie dtļtifiint Soutfe |)cbri(^.
craucr Āarl 2lbalbcrt flrevfnberg mit Smilie gricbcrife <Srifert.
®ertriibsjr.: 5?affirer (Sruarb aiernnber anberfobn mit 5i?aiia ĀruOm.
@(^ulbiener Martin ^lu^rn mit Smalie ^aroline Oiffiē, Xif(^(er 9iein 2if>h
mit 6onne ^diiffit. Bimmcnnann 3a(nid @{Me mtt Cmflie Si^Itp. |>oI)-
maUr Stafimit ©(^obnif mit Sarltne 2fttcrmantt. OTalergc^ilfe 3ai>ni^
SSBa^Ie mit antonic 9ļatalie ©e^rftn. ^Tiatt^id 3tubomin mit 2i?an 2Bi^)toI.
@c^mietegefeQ 3o(ann Xt^(obor^alfaunce{ mit Snna S^riftine ^arianne Sappin.
3tfit««ir.s Sn^nnami IvtM 8aiift mtt 3u^Ie Staus, geb. ^obfībuii.
«fttnfr 3a^n 9»cffc$on mit ^ax\t ^oiftfiif Soturid. ®(t>Ioffer «oflmir 3aro^ft
mit 3)?arie «ucļiiftc g?atQlic Oolbberg, ©t^u^mac^cr 2Bi(t>erm 9li(^arb JBcbcr
mit ^ouife ©cļpul^. arbeiter Siein Šolbemar ^eterfo^n mit Snna jtatļ^arine
6eeme(.
3ohann{«s«.: (5ct>mifb 3nbrif tBottcr mit Wnm T?at5i(be Sigant.
arbcitcr 3un«? 3)?fcting mit Snna 0lubcn. 93dcfcrgefea l'ubtrig aieranbfr
^irro mit 2(ugufle @milie ®rubr. arbeitci ^a^ļnii Saini^fi mit anna ec^ul^.
arbriter ^riflap arai^ mtt 9lc^fc epxeq, 3o|onii 9tgcmftf0 mtt ^(Ini«
€>c^arf, geb. aīDftieef.
fDiavtin^tSt»: ^auēU^et Ctto Bti^md mit Sifctte SKat^itbe ®ut-
monn. «nbrei aKujjencef mit annette ©reļjbfl.
4>auI««A.! «art italntn mit (tH 3a|iiifiļ^. ftomm<< tart 8nbioi0
Stitfpurr mit ^arie SSil^elmine eiain.
8ut|)ev*A.: gabrifarbeiter 3abn (Bri^dlit, aen.8eglin, mit anna DifioU
ttmmiē Stūīl geibmann mit anna i>oi% gabrifarbeiter grani (gri^) Urbon
mtt Cmitte StūMnt Siraen. Zif^Ut Se^fab «Ibin mtt DVargaretic «ffetlf {anf r.
ķ)u,^ jd by Google
— 274 —
9Iefotm. St.: ^tčftēamaU (Srnfl 5uboIf aifranbet guc^d mit ?9bia
j^at^arina ^uc^d in ī)tvo(tUn bti X)mindf.
^ttvUSi»: 2Iufluft TJftfr (5maniiet ®(<>wart, im 4. 3. 9luboIf abolbert
3o^ann Srugmann, 9 3.
X)pnii : Sugufie Dora Smilie |)epre, im 6. ^. 3(nn9 ^aula 8u{^arbt,
1 Z. Stuīt 3Qfob «ari Xro$, im 3. 3. Slbclbeib 3»arie 3ulianne Solj, im
65. 3. @tļ>ubma(<>er 3offpt> 3rifbri(4> ^lubm, 21 3.
£<afobi:^.: j^aufmann ^lu^ufi Odfar Sogt, 21 3. grau SmiUe @tr5mer,
flcb. @^ofl, 75 3- 3"nflfrau Smma flntonic 5?napp, 20 3.
(Bertriibs^r. : Oiga ļ'^aria ©crt^a a^lamin, 5 «P?. Srna Slofalie U%
12 2;. O^far Wi(bafl ©(^mtberffv, 8 3)?. grau «nna 53e^rftn, geb. jfrubff,
im 28. 3. iPiiiUermciftfr Bilbcim SfarI «at>n, 89 3. aiibe iļicrefe ^fterfc^n,
1 3. ^ermine aicranbra 5lrifline 3?obin, 3
3cfu*»ir.: j?arl gfrbinonb ?afbin, 4 ^i?. ©c^jloffer 2lUxanbcr 3iutenbcrg,
22 3. 3efTv It>eobora (?na 3f(m, 10 OT. Hugu^c Sfbiin, 19 3. — ^t.
OKattbAi'^^reibeordbiii^: Dom 12. bid jum 19. ^uguf) 43 ^er^orbenr.
iD{artiti«sjt.: %nē ^atob miiļtim «abrMin, 8 Vi. f>einri(t) Ulpr, 2 ^.
3o&ann Slunin, im 3. Wi. ©imitri 3o^ann Sbuarb SSergmann, ira 5.
3?obfrt ^igger, im 10.^. Smilic 3o()anna Slifabett) ļ)?arni^, 10 3». J)at>rtf
amot, 76 3. arbfiter «Wa^rtin Jlcblc, 59 3. 2it>fc gibcr, 79 3. f)ilba aitoint
ilarolinc ©(^urring, 4 3». gri^ 3innau, im 4. 3. dttūa ©ufaro», im 7. 3,
O^far |)and OTebni^, im 2. 3. aibert gbmunb ffiil^elm ©c^ufur, ira 8. 3.
abcl^cib Sllibe ©uUe, im 3. 3.
^auKtsft.: |)ermann @imon Solbemar ^auf(e, 11 % ^iobtgeb. Zočļttī
5Wutfo»ff9. (5rnft JBilbflm ^eonbot^, im 2. 3. 3o&ann 2lugufl 9iifolai ec^a,
im 2. 3. 3at>ni<s ^i()Iabf, im 23. 3. 3oļann 3?etn^oIb ®rifi^, im 6. 3.
5Wilba (Jbitc OUe, im 3. 3. 3fan 3uliud ©tu^lmann, im 9. 3. itori
©trantf, 8 «W. ilarl 3onnfotn, 1 3. ?i&bc @ri||^ann, im 41. 3. 3aM^
?imbo, 54 3. 3uri^ 5rifbri(Ģ Stainin, 5 tTO. ^^IBPlk
37rarfudstlrmeitfird)l^pf: »om 12. hiā 'W-^lift 4 Serflorbcnc.
^gDocĢettbetrtc^t
iiber bie iu i>er 3fit »<>ni 11. bi« jum 17. 2(uguft 1896 regiftrirten
3iifeftion«tranf^eiten in Ditga.
9i frfranftrn an:
55
^ufammcn
«etf.
mnl.
tobl.
1 juf.
Typhu8 abdomiual. . . . ,
4
1
2
4
3
7
1
1
1
1
35
46
6
29
59
86
1
1
1
1
1
3
5
3
7
10
Diphlheritis vera . ... .
2
2
2
Pueumonia crouposa . . .
1
1
1
jiufammrn
2
42 '
53
13 1
- 1
40
70
110
3m auftroAe ber litfrarifcb'rrafhfttcn ©ilrger^crbinbung beraudgepebfiLj
oon '2lrtbur ^poeI(bau fiir ben dfebafteor.
jI,03B0jeH0 ueB8ypoio. — Pāra, 22 ABrycTa 1896.
(Hierzu eine Beilage.
Digitized
® t a b t IH a 1 1 e f .
!«r.35. 1896.
50 JTdv.; tolbjļfi^rtiiļ 1 Stbl.; mtt Bnfcnbung 1 35 Ste/p.ļ fthv bie foff
Sun ker kiimeR Camļiagiiie
Anno 1720 entftaitb fie bur^ Hennann ErnstBaTber^). 9tf
eod. ao. brt ®.»9oxb, glfivft Repnin Dtiv^fou^ bem 9?at^ unb
ber @tabt anbeutcte, bofe bee 2Bo$tooben Chomutowsky (Sjceflence
be^ [einer ®efanbtfd^aft«*9?eife nat^ @t. ļ5eter«burg gu ļJferbe ein*
ge^olt n>erben foKte, fo fuc^te ITcrmann Ernst Barber, ēln ^auf^
gefeflē, eiiie ^ženf^e [elner 9)?itbrut)ev juļammen, tDeldķe fi(ķ ju
einerte^ Moiidur eiitļc^loffen, um fic^ bon ben Professioni , bie
ūUtvUtf Couleure trug, ņ\ imterfc^eiben, ņemt. bunrfetblaucn <Ho(f
mtt U)eig6n Sutter, tleinen ^uffd^lagen unb blauen j^ndpfen, Taille-
comlfol 0brr Iebertten StcUer, Ieberu ^einneibern, lebern ®eļeiig,
9tettter«^nbf(ļue, rotļen ^iftoten, ^a)))>eit mit meiScn Sttobbedi ititb
Oipftpdi, cinen ^ut mit einer ^toet^ Shtget breiten golbenen 2:reSe,
«cbft iDeiSen Sanbe 3 ^inger bvdt nmb vm ben ^nt, toeiger (So«
carbe unb einc ^eitfd^ Paruque, ganj fiiĶteargen SReItjeiig ncbft
etfernen ©ļtorctt.. (ir belo» 54 ^erfonen bie feinen 9(nf4Iag unter*
fc^rieben.
jDer bomalige ^Burggraf unb iDcrtfii^renbe 53urgennetfter Johann
V. BenckendorP) Ue« ^^arbcrn forbern iinb tuarf i^m »or bem
gangen diatf) bor, ob i^m ber <Scķn)ebi[d?c (Sobat nodļ> im ^opf
^ecle (benn er toar bor^er @o(bat getoefen), bag er €4)i)iebifd^e
Mondur einfū^ren niib Stenentngftt maketi īDoHe unb mati berbet
Hļm Tdten. (Sr entf^ntbigte fi4 unb M ma SeftStigmtg feined
Slnfdķtogd: enblic^ bermteg ntan i^n an ben ®.»@oub. 9{e|>ttin,
iDelcļer Bferm. E. Barber b. 4. San. tn toSflIgc Mondur auf«
@c^^Io6 fic^ bcfcķieb, afle SBenbungen mac^cn (ieS unb fagte:
^Dcjim garoOo, tecjo toam nee jec^at, tDoIno voam poh transa
commanbc jcc^at, b. t. ift aUe« fe^r gut, ttjaruin ftcķt euc^
nicf^t frel; reiten. @r crlaubte iĶnen ^ierauf ben 2Iufjug. 'J)ev
9{atķ inufte otfo eintbiOigen unb gab tķnen ben ^Iteften Arcud
1) Sergt. (dņe^^, gc.) ®ef<^i<^ie ber Stigaft^cn @tobisavbr an ffeibe.
giigO 1870, ®. 16 ff.
^) Sfrgl. 3. !>• 53otMu(/r/ 3liaaf4>f Siat^^anic. 9lr. 640.
— 276 —
Thoravest ;^um Lieutenant, jļebocļ fottten [\t atte unter bem ^iti*
meiftev bev ^fi¥grr«^oiBļ>. Mattbias Marquardt fteļen* ^tx ctftc
Cornet ber Mouen dmp, toot Arend Job. Baade, Slbintoitt loat
Jo. Weyer, ber Sac^tmeifter Georg Brandt, bie Corporale H,
E. Barber, Peter Zinck, Jacob Mater unb Robert Cuper.
Den 5. ļūn. ^otte man ®cfanbtfn ein, trc^rb bie bfauc (5cm^
60 9?iann [tarcf mar unb tie( 9Iuffe^eu mac^^te. 'Jiac^ cinigen
^agen reifte er nacļ "petet^burg ah, ba iļn bie (Sompagnieti toiebec
begfeiteten.
Untei ^aii^aiina I. touvbe ber Duc de Liria^ ^panlfcķ^i: i^e«
fanbter eingeļott.
Ao. 17^. \2, j\mt. ^ie ^ergogtn bon Oarland Anna, a(9
f!e bur<!ķ d^iga nadļ iOVo^cau )um i^rdnitiigffeft reifte«
Ao. 1728. 22. ^px\l tei ^Snt. 5J|f^ SCmbajfab. (Sraf v. Wra.
tislaw, tvobei; bie b(aue dctnļpagnie )ttltt erpenotal rotļe Plumen
auf ben ļ>ūten fļaite unb 2 3:ronipetcr.
Dic anbere 53flrgcr ^on^jvic^nte burcļ^ bie blaue i^otn)). an*
gflcdtt, naf)m eod. ao. grilne Uniform an.
Ao. 1728. 2. n>uvbe bie ^erjo^iii bc» (Surlanb Anna
[ie ^nriicffam, U)ieber einge^oU unb nac^ķer hti) i^rer ^kei(e
ilber bie ^lūiie begleitet.
Eod. ao. toiirbe etne Gassa beļ bet Manett (Som^, rrr((ķtet.
1728. 22. 9}ob. ļotte bie ^oin|>agtt{e eineti tarfifiiļeti Bassa^}
tm, unb b. 28. Begleitete fic t^tt an&.
1729. b. 29. 3on. ^oUen fle bie Ualjfcrin Anna, bie m
TOtou fam, ein, »obf^ bie btaue (Jom^jagiiie, obgleid) crft Sieber»
f|)vucb fanb, bor bem JBagen ber ^atifm'n juncicķft ^ciritten.
1729 b. 30. ^an. fecgleitcte man ļie meiter, tcobe^ bie (žom*
pagnieen fic^ oon i^r 2 Estendarte aužfbateit, bie fie auc^ er^ieltfti.
1729 b. 28. f[px\i tbarni nebft ben ©tabt«ab>^ecibneten auj^
2 (Soi|)orale ber biautn ^oaip. uub bei* <)iitan. Fcllmann*) in
^o^cau heiļ ber l^rSnung unb tourbett tooļt eni|)fangen. 911 bie
i^obferiti fie faļe, fagte fie: ^Me 9iigif4eit (SabaUcrifteit ļabrn sn«
aui9 nl^t bergeffen*
1729 b. 30. Slug. foflte ber ļ5rin| boii ^ortugott DonEmanuel
anf fnncr JHcife nacĶ ļJeter^bur^ einge^ott merben, fo ober unter*
blieben, trcif cr in ber Stiflc burc^reifete; attetn a(0 erb.26.@fpt
bon ^eter0burg fam, īrnrbe er eingpbctt.
1731 fanbte bie itat^feriu (mittelft Ufafe« boni 10. 9rpri( e. a.)
bie 2 Kstaodarten, eine bon meigen @tcff niit bem ītavferi. ^Keic^^-
mpen mit ber UeberMvift: €a iiSeio i ^ernoft, b. i. ļiii- ©(auben
mib 3:reue, an bie gr0ne, unb eine bon rotļett bttfen fetbenen 3^"^^
mit brm fS^ūptn ber 6tabt 9{iga. <S)eti.«(S}ouo. fdķi(fte ffe on
ben Sl^agiftrat, ber bie Officiere ber iS^orbeii bdr fi(ķ (sic!) unb ber
Bitrggraf Jo. V. Schultzen fibergaS bem 9?!ttmeif!er bie Bsten-
darten nnb bie (Soin|>ogntett (iefen fie mit einea ®pm beifeļes
1) ^oē^ciņn OTuftflp^a.
^) m^l. mtm\ti a. a. O. 92r, 694.
\
i
— 277 —
uiib in tooatgen 8tanb fcfecn. 5). 28. Slprif otS on 3. ^Jiahft.
(?icnLtn0« 2^agr ocfdjatK ber erfte ^tuf^ug bamit, ba tcnn ber (^citu.
mii tnt ontDefenben dViiēvaten aitf bem ©c^lo^piafe fic bejaķc»,
1733 b. 25. ^an. !am ber ^rinj Anton Ulricb von Bevern
mit bem (9efc(fte bee (Sle^. 9iat(9 9aron y. Kilstaedt, be« ^aļūt
y, Hinbarg, be^ Segation^ 9?atļ9 y. ROberD, bed Saron y. Meyen-
dorf uttb M ^octorid Schmidt an, abev )pei( iiidļtē otisefagt toar,
^oUe itian i^n nic^t tin, t>, 30. reifte er unbegteitet toeg.
1787 b. 5IpviI porabirtcn am .%cnitiīg«tane 3. ^. Wl auf
53tfe^l b£« (^en. ^D^aj. unb ^ice (^ciir. Ludwig Angust v. Bis-
marck bie 2 (SonH)aflnien auf ber Sel;Dc, luo ouc^> bie Cuirassiers
Mtib bie ©arnifon 9?egimentcr parabirtcn. ^ier tourben audb @afben
gegeben imb ber ii>icc ®oub. betvuiiberte bie Accuratesse ber
®arbcn in ©d^ieOen.
1738 fiefc^o^e bieg au(^ auf ber fl^e^be, aud^ 1739.
1739 b* 29. tourbe ber fraii}9ftf(^e Ambassadenr Mar-
qais de la Chetardie eiiifleļolt; S^in Šage brauf reifte er mit
eBeit ber ^Begteitung aB.
1740, b. 5. Šlūxt. fiinbic\te ber Sriebeudbctc Tar! Matrmis
V. Īi0wcnwoldc, (>ap. ber (^^arbc ķier in 9?iga, ben ^elgraber
gricben (bem ?>?i!§(anb bet^getreten toar) an, erft in ber Citadelle,
bcim ui ;^acobi{irc^e unb auf bem 9?otl;t)au^. ^^ad^mittag murbe
ber ļ^riebeng 5Qote unter ^Begleituug ber giilnen (5ompagnie mit ber
iDeigeu Estandarte in aden ©tragen ber 8tabt unb ^^orftabt unter
Ņaudēti unb Zvmp^ta gefiiļrt mh ber 6ecret CBnrfet M ba9
9Konifef! aK
b. 6. iTOort. t»or grteben^feft uitb tt)urbc iiBcr Jesaia 45,
l»« 6, 7^) gc))rebi0t. 'SHa^ bem <9otte«btenft t>arabirten bie diegi*
mcnfer auf ber T^iina, unb ibtien gegenilber ftanb bie Maue ^om^
pagnie 5u Su§ unb ftattete bafelbft bem ^iu ^oub. v. Bismarck
t^re (^ratulation ab.
1742, b. 28. 3ait. (attgte 3ķre ^. $o^eit Cari Feter Ulrich,
{^^^iog ļu ^olftein (^ottor)) au^ .ļpolftelu ^ier au unb tt)urbe etn-
geļolt.
b. 29. ^an. reifte er aB unb tourbe 5eg(eitet.
Mo± ao. ivurbe ba0 9egr56iii4 ber Hauen 8iirger (iomp, in
9etrt iKr^e erfaitft unb bebaut.
Bod. ao. tjer^e^ratl^ete fic^ ber (Sornct Barber unb ubcrgab
on feinem .po^jeitstage bie Sftanbarte bem ncīt ertue^Uen (5ornet
Kolb, cor bcffen ļ)Qufe er mit ber i^omp. ^iuritt unb nacļ einer
geķaiiercn 9ļebc i^^m bie (5ftQnfcaite ilBerlieferte.
1744 [up|)licirte bie (£ompagnicn bet;m um l jS^rl.
^ufria unb befamen b. 4. Oct. bie 9iefoIuticn: ba| ber ^at| beļ;
3^ fe^T^f ^i* ļicriinct, la fcu m(cļ> npdj nf*t fannfcfl; auf ba§ man
erfo^rc, beire, ^on ber ©onnen 5(ufgang unb hti ©omicn 9iieberc^nng, ba^
an^er mtr m^is fei. 34> bin Ux ^m. unb fcincr me^r; bčr i4) oasi ^i(^t
ntoi^r, unb fAaffe bie Rinflerniļ: ber (4 Btiebm gtbe, unb fi^affe batf Itebel.
bin ber perr, ber fotiļetf oHN t^nt.
. k) 1^ .0 uy Google
— 278 —
anfunft er. 9?ei(ļdļocļgrap. (BjcctU. m ^ern (Sen. getb. 'JDkrfdļaS
un^ €^eii. ®0V». Lao7 tļv @efu(ļ mtterfta^en īDoUe, bamit ļt
0111 ih9nuit9«tage 3. ft. iSļrŪ attfreiteti tSnten,
1745 b. 5. Dct. pafrtrte bie garfKti bon Sln^ft'Ācrbfl na^
Deutfdķtanb gurilcf ļier burc^ unb n>usbe bon ben (Šoiit)»ag»iei bon
1746 murbe bie Unifonm etnjvig i^eranbert unb berbefļert. Rod.
ao. tDūt am ^riJnimci^tagc solcimcr ^lufjufj. Eod. ao. b, 50. Sipt.
gob ber (5ornet Kollu^, ber Dert^etjrnti? cn n>ottte, ben tunntifleu
ģornet solenuiter luie be); Barbcrs iibbanfmig, bie Sa^ne ab.
1747 toar am itrSnungdtage toieber solenner ^uf^ug unb ber
bauette fott.
1748 flavb ber 9iittineifter Fellmann unb Jo. Georg Scbwari2
tam an feitic ^UCfe. SegrSbnt^ itebft VimCenīļtet Io|iit
3315 %\h,
1756 b. 10. ^??ci\ luurbe i5?:cctl. b. (55. '^^efb ^^^arfc^afl unb
SRitter v. Apraxin i)on ^St. ^etcr^lbuig fommenb, t?ier einge^olt.
b. 11. bito mac^tc ber īKiUmeifter v. Kriiger mit fdmmtltc^en
Offlcieren, Unter-Offideren unb Sorporden, tt?te audj 8 ®emeinen
ber (SoOTpagnicii, al^ Ordonnantz in i^rer oijUigeu Uaijorm bem
@, gelb SKaridķ. Apraxin bie Slufmartung.
t 1757 b. 25* am geiod^Iicļett Kītftritt om StrBnungdiage
gefieien bcnt (B. gf* 9R« bie (Sompagnien fo, ba§ er ben Za^ bnutf
ben 9{ittmeirter unb bie OBer Offtdere )ttr j^afel etniabctt Ife9 tmb
fe^r n)oļ( aufnabm. (Sr reccmmanbtrte ben ^ieut Elruse, bag et
be^ ber blanctt (Eomp. ļtait be0 toeigen Unterfutter^ "^ainctvirbc imb
ber Officiac it^ve Port d'Rpoe ®clb mit idnuai;^ cinjii^ien jcllte.
1756 b. 18. "^lūit. touroe *S. ižijnigl. .ļ)oķeit ber ^oln^ unb
@Qci^)'i[d?e ^ļ^rinj Cari einfļeboU unb b. 23, IDiart beļ? feiner 3lb»
veiļe nad^ 'ļ3eterē6urg begleitet.
Eod. ao. u>urbe Hermaim Ramm (Sornet.
1759 b« 25. fipvii ritten bie Zteīnptttt bott beļbe (Somp. tnit
iļm nenen rotļen iKRonbt», berfllbevten ^aitden ntib %xmpittn
)nm etftemnat auf.
1760 b. 15. gebr. tourbe @. $o*graņ. (gjcett. b. ®. getb*
l"'?av[(f^. ("^raf v. SoItikow, ber rcn ber ?Irme'e fam, ben ben (Soinļ)t
eingcl^oU unb b. 16. i3Lbr. auži Der 'Jiauenžpforte begleitet.
1760 24. 2}ža^ tourbe felber, al^ er Dcn i^eterSburg fam,
tt>!CDcr iin.ie^olt, b. 26. WIq\1 reifle er ab, ijerbat fi(^^ aber bie ©f*
^UUuiia, U)eil in ber $anb(ung ifet tofle Slrbeit iDaie.
1760 29. aept. ©urbe @. <5pocĻgrafl» (g$cc(. bet ®. g. SRarf^
<9raf Alexander Bori80witz v. Butarlin^ ber bon ^^terebitri
itadļ ber ^rmže reiflte, eingeļote, b. 1. Oct. reifle cr oB nnb berM
ft4 bie Q3eg(eitung.
1760 unterm 9. 9?ob. ert^eittc ber bamaligc ^en. ©pttDerneur
'Jitrft Dolp^omkv aitf i^cranlaffung, ba^ bie ^jetben .Ģ"^^^"
fci;ei:lic^em t^mptang befi (^enerol gelbmarfc^alf^ (^r. BiUui lin ben
reitenbeu ^biirgergarben, ben SBorritt ftreitig mac^len, bie i)iejelutioB,
bag ba (nac^ ben bcn Sllterd ^rgebrac^ten ©elooļnļeitcn)
— 279
mefbefe 2 53tlrgcr Sompagnten mā}i ttur eor 3nfanterie 9?e>ļtmenfern, ,
ļ'onbern aucķ oor ber e^ebem ^ier ai'^pfcnen ^iiiraffifr (Jcrn^^. ^pt)
aUen fofenneit jTagen, ba fie in 'ļ3arabc gemejen jebcrjeit o\ļnt
Siberrebe bie OberfteŪe fle^abt - bel; beu oorigen Drbnun^
bteiben mfifte unt? bic 2 bdrgerf. (5c?np. bie Dberftefle ^aben foUen.
1762 b. 9. Wilaxt, tourbe ^ķie jpo^eit bie ļ3riiijef(i« mi
nacķ 9etet«bitrg eiiie ilnttl SDIeile begteitet.
1762 b. 25. 3uli tvuvbe .ļpo^eit ber Wm boti @cĻ(e«tt>tg^
.^olftein Georg Ludwig r>on @t. ^eter^burg fomtneiib, eingelļoit,
b. 27. 3;uti reifte er ob, unb tjerbat fid) bie ^egteitun^.
1762 b. 31. Hufl. tjotten bie ccmpag. ben ^er^og oon (i^urlanb
Ērnst Johann »on ^eter^bur^ fcmmcnb, ein.
1762 b. 29. ©ept. am tronung^sjefte ber ta^ļerin Oathariu 11. .
rttten bie (5ompayinten tt)ic ^ļetcS^nlic^ auf. (NB. b. 22. <žept. toar
bte ^rSnung JJ^o^cau giļd^či^en.)
1763 b. 10. Sonitav retfte bet ^er^og Emst Johann mii
feinetn ^offtatt mēf WtcM ah unb loitvbe begfeitrt
1764 b. 9. 3ult tDurbe bie STat^ferin (Sattarina 11. eingeļoU
uttb iķier nttett aitdķ bie bel^ben 8firgev<(Som)Ni9. itnmittelbar bar
bem ^agen.
1764 b. lOten n?urben bie fammUicķeit Officiere ber (iom*
pagnien ^um |)anbfu§ flelaļfen.
@o (ange bie ^a^ļerin l^icr \t>ax, nemlidj Viē b. 16. ^"^9
ļatte tciglid^ ein (5orporat »on jeber Somļjognie uiil) 2 Unteroffi*
ciere bie Orbonan^, begUiteten aucķ 3- Hat;fer(. ^JDia^d. nacļ^ ^JJ^itau
itnb loieber jurfidL
(Htt^ 9Wf^ •LiTOD!ca«, Sb. 23 (9Zr. 2385), Varia, 6. 136—130, Olf bet
StidaMen etobtbibliot^i.)
9t d t i j e n.
i^ei'trftern be« Borļeii-f ontite'« in ^ic Ģj-perten^'limnmiļfion
ber aUgemcinen ruffiļcķen Ūm\U unb (^V'n)crbcaiieftcKnnyļ in 9iifķni^
3^ol»gorob ļinb, mie toir bem „diig. 53i.uīa;fclati" entne^men, bic
4>erren 2i. ecbmibt, g. (Sercfc, ^oceut DJ. o. Oiiniboff,
^čķ\Dax^, ^. $et|($!e unb 9ndU\}, U%iem an ©teOe bce ftanf*
^eiteļatber priicfgetretetien ^errit ^rofeffortf ^. $fulļ(, getua^tt
īDorben* ^ie genannten $emn ftnb bom ^ernt 8inafi)miiiiļ^er M
(S^f>erten Beftatigt morben.
t)em 3a^rc«berid^t beS Iit?Ianbif(ļ)en J^ierfcftufebereinS pro
1895 entiie!?infn trir, bog berļelbc jum ^Be^jinn be6 Tieiicn ^^'ķ'^c^
814 3}iitfļHeber uuD 5 ^^eigtoeretnc in ^^^-l^^^ BeUia, l^cmfal,
8^5nter«^jof unb T)ubbeln ^d^lte. 3" be« 35ereinfi nmvben
369 Zf^im aufgcnommen. 3" beadjten ift, ba§ bie ^Qt^i ber
jbeobat^tenben ^unbe bon 2i auj 51, alfo um 30 geftiegen ift.
tiDie (Shinoļme be9 ^erein» betrug bei einem €>atbo bon 12&09{blm
fn 5D«ftsmeisten unb 356 IRblm 64 ffoļ>. baar pro 1896 bie ©umtne
»on 1717 min. 99 ieop,, bie flu9gabe 1361 m 35 fto)>.; ba«
. ķ) i.cd by Google
— 280
SBermo^cn be^ifterte [ič) auf 7257 9?M. 18 ^op. 'Dn 5$orftQnb
bcfleķt \ūv baS ^^a^jr 1896 au« nacķfteķenb flcnatinten .J>erren:
^aftor ^11?. īll^crbatu^, ^ļnaļiM'um. ^>ofraf!) (5. D. SR?a^;r^u[en, iMce*
^J5rafi^ilml. (yi;muQfiaUcl;rcv Siottfoipi^j, ciftc^s <gcfretanot. (Senļoi:
Sr. (^jiefc^, ^meited ©efretariat. ^ereib. 9?ed^t^Qntoa(t
fteb, ^r^io. 3nfpeftcr^e^i(fe S. $e(tii0, j^affe. ®eiieratagent fL
Slngeburg, IBu^brucferctbeft^r Dr. 91m. 9Iate9, ftoltfmanti (Sļr.
©eelift iinb !J)lreftor O. Slfit^e, ftetto. 3Sorftaiib«fllieber fur bie fpe*
cicUe Seituiifl bc« aftioen 2:()ierļc^u^p«. S3crein«*33eterlnarav5t: .^of*
rat^ 21. ^lMntfd)ca>«ft;, t^arfftv. 9h'. 3, Dii. 2. 53egirf«^emn:
35?. T^cniiev, l'ct^vcr, gr. V^agerftrage '3h\ 33. g. .f)aadPe, i^e^rcr,
SBd(fevei|tva^e :)ir. 10. 3- teitmonn, fli^- S?0ni.q[traBc
9?r. 2. 2B. l^aiicļ, Saiļenuater, 2^^cren«berg. @. Caiige, ^aujinami,
gi-. Slle^anbciftvaBe 9h. 32. DJifoiai 9)?ojcimow, gabrifbeļiļjer, ūaU
fcfefei * ©auim 9f?r. 28. f). āRenbeldfo^n, !i?e^rcv, ļJaulucciftraSe
9{t. 9« (Sb. il^atķcv, Sabrif^eMer, ^Dttnten^offcļe etvaļe iRv. 48.
91. 8raueteibefi^er, !Dflnamiint>ef(^e etraģe 99r. 49. ®. 9^011
.^ir(i^5of«aiiffe^fr, ^ofroīpftrajc ^r. 20. ^. ». 3i:ovftu«, 8aW!»
befiĢer, ©d^ulenftraģe 9?r. 6. 23. 23eitl), ^oufmaitti, 2. Seibenbamn
^J2r. 13. ^uffe^er Ded ©tatted: ^. gkumann.
meianft.
VtttUSt*: ?)ftnric^ Sirdīm unfc Suifc Clffc St^ramm, StDiUinjjf.
Sern^arb SBUbflm (iJcorcj SBcbituļ. tarolinc 2l(icc ^tkm StUin. gnī^
Solbemac Cloffen. dbgar SKobert "2)ietrid? 3elcn)i^. Gngfborg ^cUnt VfOiilf
^clbt.
©omsJt.: 3iuboIf !Rifo(aug tj. ©ecler. ^bit^ 5)cfirče Xom 2)?anflnne
6att>i6f9. .^aralb SBolbrntar ^ranntial^. ^ert^olb (Sugen Stl^elm Staii
&čfbwtxQ. 3lfe ©ertiub Sagner. ^ern^arb griebritb |>rtnn(^ Scrncr.
Solfgang Slugufl $>oe^ne. (Sbit^ (Slifabet^ $firf). diohttt Srirbriifi 0oiHirb
8iiibf. eiifc 5Jofafowffp. (Srnfi f)einri(^ itart 5tunjcnborf.
%tietimUit*i Znhvmti SUMmine iD?ann. HRarte Oo^onna tdiriiie.
Ouibo geiir abramfon. (Stta Stugufle 5?rcft. gricbric^ Silbctm ®of*. Btnia
3ofep^ine SSilbflminc SBintcr. Ocnnp ^oiila ©ucborb. (Ibriftopb ®oUfrtcb
^ognu^ 3inon>ffv. Srtbur £arl 3ai!* <&at(>orine ^Ufabrtl) Sta^iberg. (Smma
Sifpelntiiie llbbil. dīnma OMHc 9aimf«. 3a()n %tbixt grcimomi.
Slnbrci SDBcinbcrg. aifrcb ©runtmonn. Slima «OTotbilbe 5Jubring. iWifl9
aJaUntinc ©aannttaj^. amifttc (5Iifabet^) ©ro^bcrg. 3u(iu^ aierantcr ?anj.
3efud«ft*: (Sbgar 3o&ann (S^tifiof Seibemann. Sucie 3lataUt (Sltfe
HdmoI. itovf 8iliibo()>^ ®omoTb. 3ebfob Dimtb ®f»a(op. 9?aYtM IftaMU
3flrgcnfo|in. Sugcn ^buarb ^orb. Da»ib SBilbflm 3o(aiiit ^urmal SUorlM
Stavoiint ^uftbff. Scontine (£lifabctO ?umberg.
gKavtiitds^.: %nna Z\)m\t Šioafiūn^t Odling. Olga barbara ^\ķol
Hmitit 3u(ie (Slifabetb 9a(Hn. f»ermiiic 9latalle jtreifiļmanii. ^c^mm Wlft^
ittt^. STOelanie 2llma aitrinc (5rbmann. ^aric ®uflc <5»a ©ulf
!5:rfMitati«xSr. : SRofalie Gmilic ffiei^fat. ?onnv S^ofinc (Ella SfiiJfat.
Satbt^ ^(cranber ^rbn>er. 3lln>ine (S^rifiine ^alob. Stail SildcUn @ta»maitn.
Sirnolb Sirt^uc fllfvitf Civafb. SVarie Ottflie anfiN^nn. Orna IVitNl^
3Xarie ^^tubfit.
^aulēsSt^: <^rifiine 2Itevanbra 9)?ufftn. ^ermiiic dmiik <Bk^ct\ģ. ^oH^^a
Solbcmar SGBcižmann. «Kart&a ^r«bit. auguji SRofcn. gecbinanb
9iigii9 9K(W<^. W»aiib(t Hodafl earin. ^titt %lbtn eiOin.
— 281 -
3(Ifrrb ^rtfc^fa^n jtatf(^r. ^rifc^iatn filfrct 3aiifuptt^. Stati Subtotg 9itiaf.
©(^iCmg mit fjfnn'flte ©(ifabet^ j^ommi^ 2BiI^eIm 3o6ann ^ugo
Irftttn mit ^^annv ^at^arina Dttilie ^amicn. ©c^mifbeaefea l^eobot
@c^mitt{ticn, arn. 5i(fp^«S(t>mittdjfn, mit gricbcrife itanj. %xhittx %xittxi^
3Bt(beIm Sartfd& mit Dorot()fa ^D?arie 3annfoJn. Slpot^efer ^aul ^tintiāf
l^ict?a(owff9 mit milice 3u(te Si(tie(mine ®roifft. StrUltrtir 9(fbii0 geibinanb
SRilUrr mit (Jtfrifbc 3obanno S(ifc 33ormann.
Safobis^.: @(^ieferbec!er S^i^^nt^ 3o^ann iniļ mit (imma (Smilic
©afling. ifanfmaiin (Jrnft gricbric^ ©olbcmar tnit %nna ^t^wiQ Sferanbra
3Wannd. 9?ol)r(fger Šobann Slbolf 5llbcrt mit Aat^rtna ©op^ie SRofattc
3arfid. ©(^iff^mafctinifl 2llcr.inter ^ut\vuļ S^^cumann mit (Smma 9ma(ic
S^arlotte Slbret^t. 92ifoIoi ^iUion mit 'ilfotina @itajiett>a.
Sc^empFc. jjaiifmann grtfbricb SBilbetm (SNfnt wit gran^ļiefa 53frl^a
©runberg. 3}?eiTerfc^mifbegcffa ^ari ©olfram mit ^mma 5T?arie Tbfrcfc
^5bler. ^efrgrapt^enreDifoi S{?cmad Se^rftn mit SVat^ilbe %^)\, aeb. @tradbina.
^tfc^Irrerfca grtrbric^ ©uflot) 3erb(ttdiib fBiganb mU i^atiame 3n(<<
©d^IofTer (5^rifHon ©turm^ebcr mit Silbelminc 3e^flnna (8irfiifcr. i{iitf(<>fr
3abn SBfitc mit Dabrtc ?)?i&tran. ^ifdjlrr 3flbn f^ot^mann mit 5?nf?inc
@eif(^antd- £tf(()(fi ^rifcļ^ļa^n ^^inc mit ^nna ^ntonie l^^ebni^. ^aufmanti
ļaniā fBfMoI nrit f^rnrirtte %{tUĶ f>worn{! 9b(im (Slro^bin^i mtt VnnrHe
Sffobfon. @(tubmacber 3f^fab l'aft^ mit ?lnna ^a(ccp. 53acfcr ©abmct
Zitiftng mit 3ifP l^ubjmann. Jifc^kr ļ^cotor <£tiipel mit Snna ?ouifc ©riin*
berg. Babrifarbfiter f)der ^uaufl D^fold mit Slnna ^auline (^gU^t. Sabrif-
arhtiin ^^rtfKan Vnonfl CPaiftt mit STot^flbe ®ottlirbe dimbing. t<il'Tir'
atbfiter Tctcr SflafCo mit S^aftadja ^cbotcira. ļl^ontcur 3^nii'>^ Sctur^ļin mit
SInne Uorottica '2)?ficr. Kommi^ ^bnftopļ? JUaubcrt^ mit dtiriftuic iī^cbriiiuv
glfifcfccr ^orl Jenert mit ^iba 6trauf. Sclbfc^cr ^afīmir ^žc^icibni^ mit
OfttHe enfanne Si^ttHbct 3a^n ®tilbi4 mit Si^fc 9ixiaaU, aeb.
3Borbinq. mx\mx jtrifdbfabn 9rtt^tbcl mit iMflhie VHķMš. $abruarbrttcr
itari ^ibtot mit %nnc %ei\e.
^tin^tSt* : lte{ifelf((mteb ^ami^ So^fmann mit Hmalie Surjoto. <9(bub'
moc^ergefell Snton O^re mU f^aultne Sanfan. Aupferfc^mteb @buarb 3obann
e^riebri^ ©cttfriet ^amann mit ?ibfc ļ^clbmann. ļaUh Šorbien mit griebcrife
^arfottjffi. ©tblotTer (i)eorg griebrid^ 2Wabn mit ?ina f>crmine (Jitiejiinc
^erjbcrg. ^au^njirtb 3^bn 3lobcfct> mit Āat^artnc @4)u(^.
9HarHtid<A.: |)ofrat^ griebricb ?fopoIb SalĢcr mit ^aroiinc ©ilbcl'
minc Stf^Iinn, gcb. 3<infon- ^gcnt ^leranber 2Bolbemar gdrbcr mit Slmitbc
<liļaxlottc (Sltfabet^ grepmann. £)oUt9ra(» ^nbrra^ ^{farad mit ^at^arina
Ottilif «rubfe.
SvitiUatidsft.: Slrbeitct 3obanu f)finri(b Sllbrcc^t mit 9iobefbba
iox»im, %ahxitaxUikx 9?ein @afit mit ?iļ)fc ©arai^. {^abcifatbdter ^atoh
@ta^(, gen. @tabe, grn. WlaMi, mit Čibbe Sifette 3o&pr.
^anl^til*: 5tommid i(art 3ultu^ b. Suebtom mii Olga Sif^mine
5Warie ©onnberg. 2IZaIcr 33iftor Siifmcil mit (Elifabctb SBcbrfin. 2)icner
3abnfd 3)?ifcl ^of)i mit 2Innc SBibtolin. ©attter gri^ Sruf(bctt)i^ mit ^atba«
rine Ztoniint 9<omi^fi. gubrmann^mirtb Slbolpb 6amuet 3<inber mit |)en«
rietie, gef(b. ^anUx, geb. Štafit @(t)(offer ^a^n> Arofiin mit 9ntonfe Si^tin.
Srtfiter ^Tarl Grtin mit Sibbe Āautin.
Siit^ets^*: ©c^lofTcr ^eter ^aul $)eifet mit 'īflark IMbbcrt. Srtbur
eterfon mit Kugufie @mi(ie Suife ^eeberg. S^aurer 3a^n ^apinffi mit
ri^ne GonUt. itntifi^cr 3^i;n :Dru^miit mit fVatie 3e(((ert.
ķ)u,^ jd by Google
— 282 —
SDttt'jr.: ^ran 3(nna ©iftrarf, c\tb. TOt>Ibfrg, 40 3. ^rau Sooife
Drtpfr, ncb. fiei\(i, 6<> 3. Srau 3t>^anna 5faroIinf ^rofop, flf b. f)errmut^, 54 3.
3arobi=St. : SBittfrau ©crtrub ?ubooifa «robemanfti, gcb. g??Qlen>ffi, 83 3.
aifranbra Souife SBic^mann, 13 3. ffiittfran (Jbarlottc Sicnncr, geb. |)affntr,
68 3. f)finri(^> ariftibf^ fiamūtī, 1 3- <5inf mannlict>c lobtgcbnrt
eevttuttSt.: 9iobcrt Oufta» 3obn T>eeUxi, 17 3. 3afob 3obann
Uppibt, im 3. 3. grau 3obanna 3ulie ga^binbcr, geb. (Sbntr, im 52. 3.
anna Silbelmtne !Re9ber, 16 3. SBittroc i)7art 2tiM, mto. Biiniā, geb.
SBintcr, im 57. 3. grau ?ottc S3ultfW, gcb. g)?flba^rb, im 45. 3. €miUc
Glfriebf ^lubmc, im 9. 3- Stari gricbric^ Āronberg, im 9. 3. grou 3u^Jt
Saljer. geb. ^oĢmann, fltfc^. Alamin, im 64. 3. SBittroc iru^tc Siungain,
fifb. SBibtoI, 60 3.
3cfu«s5t.: ©crtrub (£mma IKargaretbc Sffpfabia; 6 TO. Sferanber
Jbfobor Srunomffi, im 8. 3- 3t>bann illfrcb S3runon)ffi, im 6. 3- ©eorg
Šafob ©tabimann, 5 2». SRcinboIb ^eofinffi, 5 TO. Ottilic 3o^anna (Emiiif
jTarlotva, im 9. TO. — <St* gj?attbdi'Areibe0rAbtii#: t>om 19. bid &um
26. augufl 37 Scrftorbcnc.
9Nartin$«^.: jtonrab 9(freb ^aant, 2 3- ®rnf) firifc^iabn 3inne,
im 15. 3- arbciter TOabrtin ©(baggot, im 20. 3. .Rart 3cmd, 4 3. ©tcH'
mac^cr ;^rifbri(t> SBilbelm SBcflpbal, 66 3. Snna antonic Uppcneef, 1 X.
^an« (5rit^> 5Danneberg, 3 TO. Snnlibfc ^ricfemann, 66 3. TOiffel ^artpeng,
im 2. 3. 3ofcpt> 2l(cranbfr fiafīmir TOit^^ailonjffp, im 6. 3. aitgufi attranber
Obfolin, im 6. 3. 5tatbarine ©opbif ^fUmonn, im 13. 3.
5riiiftat{«s.«.: aiuiuft JBolbfmar ^lubm, im 4. TO. 3enn9 »on SBa»
Ifnlinowilf(<>, 32 3. TOinnn TOatbilbe T>eW^, 7 233. Dabrtc SaUob, oft>-
3fac, im 74. 3. augufi (Srnfi TOaggonii, 11 X. jtorolinc TOatbilbf
lilting, im 9. 3.
q>flul«s«.: atfreb (Etuorb Sibtvin, 8 3. Iribne Salnbebrfin, gcb.
TOifflfobn, 38 3. SUfabctb «arnup, 12 3. 3uliug S3crnbarb «rauffe, 9 3.
Staxi itcbfid, im 4. TO. annc TOaric Stalnin, 6 3. 'Sflaii\)iaā 'āiobtrt ^eifc^mann,
3 3. Jaul O^far @rabwe, 7 3. 3o^ann eabine (S^riflopb ©raft^f, 5 3.
anna ©rabinffi, 64 3.
gKarfu0:Slrttieueirc|)l^of: t)om 19. bt^ gum 26. augufi 23 ^rtfiorbene.
uber bic iii ber 3^»^ 18. bi« gum 24» 2luguft 1896 regiftririen
3"feftiongfrQnf^citen in 9?ifla.
frfranflen an:
««
u>u .
5i
•** »- w
**
gufammen
«etf.
*crf.
mnl.
robL
juj.
Typhu3 abdomiiial. . . .
4
6
4
9
5
14
5
24
39
6
36
38
74
lotermittens
1
1
1
4
2
7
4
1
6
12
18
Morbilli
1
1
2
2
Diphtheritis vera ....
Tussis convulsiva ....
2
2
2
1
1
t
jiufammrn
: 9.
27 ļ 53
18
5 1
51
61
119
3m anftragc ber Uterarif(t«profiif(teD Siirger»erDin&nng berautfgegeben
oon artbur ^orlct^au filr ben fftctaUm.
j],03B0ieH0 AeHSjpolo. — PHra, 29 Aarjcia 1896.
Stipfdie
t>omtxMa^ ben 5. ec))temBet, 1896.
!B6(^cntIitt> 1 iitol. — 'T^rcic* fti Sli^a jMi^b 2 9ibl.; nn't BuftnilMurfl 2 ^HM.
50 5Jop.i t>olbiā^rli{^ 1 dibl; mii 3ufenbuna i mbL 35 Stop.i ūt>tx t>it foū
Sott o. ^.
We in atteo ©tiicfen, fo gtng oudļ bad ItSnigreid^ *ļ3reu§en tn
ber (Srrici^tuiiA ben 5^onfu(avamtevn an ben t>erfcļiebenen ^anbeid*
|)lS|en atten iibriooii bputfc^en ^taaten t>craui^.
Sil^ einS ber ci:j"tcn ,V{on[iilatc t^crcicnt bož! i^oit griervid; brm
®ro§en im ļ^a^^vt 1747 in 8 t. ^>cter^burfl cnid^tetc 5^onfiiIat
gcnannt p tpevben. 3m VUfaemeinen mar ahcr ber ļ\xofie .šioniq
ber SlufteUuiig uou 5lonfuln iiu iluSlanbe uocĻ lud^t jc^i- genci^jt auD
imtfte nļk auf toieberļDtte S23orfleaund ījin boļu berontagt tcetben.
(gd feļUe eBeit in bamaliget 3cit einerfeitd ļierfiir ba6 ti^tige ^er^
ftSttbnit, ottbererfeitči eine gmgelte iBerfeļr^entmicfetuitg. 9?atur^
ģcindfi tDav bad ^onfutartDefen an fidķ ebenfo toenig enttofifett
ntangefte fotco^t on anficmclnen, njte fpccienen ^nftriifticnen, bi«
om 18. ©e^Jtein^er 179G feitenS ber 'ļ^rciitltfdjen 9icyļierung fca^ crfte
„9?efllement fur aile ^i3nijļlid; ļ3reiijiiirf^cn (^eneral*iionfuI«, ^oniiilž^,
%enten unb S5icc=,^cnfuli^" erH>tc", ^ci9 bie ®vunb(a^ic fiiv aUe
fļ)atei*en ^np^u^ti^^'^tii inlbcte mit> lauge (^ettuna oerBUeb.
Siac^bem gticbricĻ ber @roče bis gum fja^re 1783 an 18 ber*
f<j(tebettett ^Idļ^en M (SrbtļeiU befonbere jconfuln bcftatigt ī^aite,
er au4$ feinc iS^eneļnitgung ^ur SBert^ttgung M Stanimcam9
^ļoļann SBtll^elm ^elmunb gunt ^^SnigOd^ ^reugtfc^en ^onfut
tn 92iga, SRittclft eined bet ber d^igifd^en ®tottļaIterfd^aftd^9!e«
gierung ?i*n(iegangenen llfafce <3inc^ T^tvinh'^'n't'"^ ©rnat^? bpin
24. 'iDejcmbcr 1784 tuirb berorbnct, ben i^^enaniiteu „īui- eiuen
fBniglic^ ^)reuĒiicķen Houful ansuerfeuncn, i^m aiif feinc flcrec^tcn
Borberun^ien bei^ attcn 5Kid)tcrftu^Ien ^^lilfe imb ®erec6ti(ļfeit
leiften, aud; (eine (5rncnming ^um ilonfal 8i. iJ^ajefldt De» kluiig^
t)on ^reugen in ben ļiefigen mi^c^entUc^en Hn^etgen belannt ļa
3. ^elmunb mx (5nbc Sluguft 1782 aud granfreidĶ ^ierl^cr
getoīnmen, Iķatte ļič} ū\9 «ISoniiniffionar unb (Spefutationdļanblev"
im ©eggeromfcĶen §aufe „aiif ber ©cĶaatgaffe am !)Dīarft" niebcr-
fļffaffen unb mad>te fid? ļ'otc^cr balb eincn Oianīcn. 3n Siner*
fennung {einer ^ieufte ^onjut u>urbe er ^um SŽgU $reug.
— 284 —
kiulKi'iicu iieniiiifvjicmati^ enuiiiiit. (iv i^iiļuvib am i). Sluguļi 1809
mii ^^iaterlaffutig feinrr (Sļefvau 3)9argaretļe Čucilie, geb. epool, un»
cine^ 9bo)»ti9foiiice, be9 ffoNfmaiine unb Itaļ^f. fran|o)if(^en $anb«
8ere{M im 8rii(ia(r 1797 nmt fein ^effe ^oļann &tibt»!fl
(Sttinger sum jtSnigt. ^reugifcļen ^Mce^fonful evnansit unb miUetp
<Senatd«Ufafed t>om 8. ^uguft 1797 folcķer anevfannt mxtixu
Tiffcr iDiir am ^5. 3^'^' ^'^^•'^'J '^rvlin geboreii, fani im ^ep^
tembei; 1784 l}ieil^a, nat juiiai^ft alS ^^eilne^niev ber Jpaiibluiiļļ
ipelmunb & Co. bci, in^ve^elic^te ftcl? 1796 in 55erliu niit l^av(otte
©{(^elmine, geb. Scimicl, unb fiiiinbetc 1799 ctn ei^eucži ^anblun^^
i;aui> l/ierfelbft. Di'ad; Apclmuiib^) 2^obc luuvDc ev jum ^reiiBiļd^en
^onful einannt unb er^idt balb barauf bcn 2^itcl eineS Sgl. ļJicuSi*
fc^en ©eļeittieit ftomuieratenratļ^. ^ein 8ofat befanb fidķ in ber
ftaltftvaf e naļe ber ^drfe. i)?acķ (angia^iigen ((jķmereu ģeiben bm
ftarb er am 10» 0<inuav 1824.
m me*$tvn\ul fungivte aeittoeife (bi« ļum 15. ^nni 1^23)
^adķ bem SlbteBen d;oļatm ^aiugerd l^ielt bie ^reufifi^
9)egie¥ung fiir notļmenbig, tn di'm etn <9enera(«ftonfuCat
evvtcķten. m\nd\t ^etreM bom 30. ^onuar 1824 ernannte ft0mg
griebric^ mufļdm 111,
1) jum ©enerot S^cnfut im 8ib* unb jturianbifii^en (Sottbentrment
ben 9itgaf(ļeu ^^ nuļutev
So^auu §^viftop^ SCo^rmanuj
2) ^um ^icc^iJonfut ben 9?ifia[cbcn 5?cgccianten
Savi ^^eiiuic^ Oel^nev,
unb murben beibe mtttelft ©enatd^Ufafcd oom 18. ^uguft 1S24
feiten^ ber S^aifertf^en 9{uffifc^en 9(eg{ening M felcļe anevtaimt.
^oīļūm G^dftotjķ SBiJĶnnann toav am 6. 3ua 1784 in 9?i0«
geboren. <St t»ax ber jiingfte @cļn be0 ^ūMt oebiirtigett
i^aufmann^ unb |[ette|len gepler ®itbe (Sļilftion f)einn(( fBSļrmaim
unb bcffen (5^cfvau Vtnna ©evtvub, geb. (5Dc(, bcfuc^te bie §vinbef3^
fc^ule in SJ^agbeburg, berma^Ue fi(jķ im Suguft 1807 in 2ūbtd m\t
liacilic 5BitfKtmine ^ul^rmann, n?Qr etner ber ^etļvunber nnb erftcn
©elejļivten bcd 1816 l^icrfelbft gegvilubeteri ©i)rļcu*^omite« unt>
icurbc 1822 beffen *i^raie^.
īflač) feiner (Jvneniuinc; ņm ^cfnlfln(^=?rcuļ?![cben ^eiicraf^
Sonfut fanb er neben fctnev um[a}|enben 2;^dtigteit nocĻ ^eit, ļic^?
anc^ biefem neuen SImte in bo0(m iDiafje ju mibmen. @efne biel»
feitigen īSSevbienfte fanben niiļt nuv flnerlennung tn ber 8iebe ber
@einen, bet S)anfbatfett ^Ker, beneu er u>o^tgetļan, tn ber ļpčļ*
adļitung, mit tt>e((ļer fein S^Jamc in ber S3atevftabt, im ^n* uub
2(u8laiibc genannt tourbe (n?eiter^in bcFaunt buv^ bie bon i^m 1882
in 3'"tfn'^of angcTegte Inc^fabrif), fonbern auč) baburd^, boi ev lu
ben Sibel^ftanb evljobeii, bom i^aifcv 9?ifolai 1832 bur^ ben
bimiv-Ovben 4. .^fdffe uub bom ^iJnige i5riebricĶ SBi'Iķelm Ji^.
1835 tuvU^ beu ihcii^cii '4blev^£)rben 4, ^laffe au^ge^eictnet u>uvte.
— 285 -
iJarlebab. ^iac^ beenbctev ,^ur ^in^^ er md) i^ran^cnSbriinncn, tjer-
fc^)ieb icboc^ bafclbft bereitē am 21. Sliiguft 1843. 5{m 12. Oftober
1843 fanb l^ierfdbit bie 53e)"tattung feiner irbifc^eu ^ūlk ftatt.
Sort Oc(«ner ftammte au« ©(J^Ieften, fam am 13. guni 1783
olfi Siid^^atter nad^ ^Ri^^a iinb berftarb ķicrfelbft um 1855.
DIefer njav am IG. 9?obcmber 1814 tn $Higa geboren, geno§
^letfelbft feine 53ilbmig iinb trat ļobann in baS batertidpe ^anblungg*
^an9 SCiJ^rmann <fe Soļfii (Saufftrage 3) eiii. 2)Jittclft ^atcnt«
toom 11. ^eaember 1843 tonrbe ev Dom 5l5nige griebridķ Stlļelm IT.
gum J^Snign^'^rettgifd^en ®eiicro(«ltonfit( ffir Kur« tinb 8ii>tanb
cviiannt, m mlčļn ^igenfdķaft i^n <ģeine ^DJajefiSt ber ^aifer
9ilfc(ai (aut amtli($cr 92ote M ^ict»$taniUxē ®r. bcn ^^effetrobc
bom 29. gebniar 1844 an^iterfenncn gcru^ten; 1853 er^ielt er ben
9?otĢen Slbler^Orben 4. ^laffe, 1859 in 2lnerfcnnung ber Umfit^t
unb 2;pttg!eit, mit toelc^cr cr ben *ļ?cften a(« āijniglic^^cr ©cncrat*
^onful bcrtoaftete, bom $ring^9?egenten 2BilI}clm »on ^rcugcn ben
9{ct^en 2lbler*Orbcn 3. Ūia\\e mit ber ©(ļ^Ieife.
92a4bem in golge bcd ^rieged bon 1866 bie norbbeutf(jķen
^taateti ^um „92ovbbetttf4en IButtbe" jufatnmenaetretett toaten, er*
fotfite mittelfl ^eftattung bom 29. gebtttav 1868 feine (Srnennung
ļum „®tnnaU^c\\ļi\i M il?orbbeutfciķen 8unbed" tu 9^iga nnb
mči ērricjtung be« ©entfc^cn 9?eic^e« auf Slntrag be« D^cid^^fanjler*
ļ^firften ben Si^mavcf bur^ (Seine 9}?ajeftat ben 5?aifcr 3Bi(I?cIm I.
niittelft 33eftaUung bom 14. ^nni 1871 feine Srnennung jum „CS3encral*
^cnļul bee '^^entfc^en Oieid>e« in 9?iga". 9?aclķ furier tont^^cit
Dcrf^ieb er ain 13. gjKir,5 1874 ju ā^Jentone.
211^ ciu i^ciDci^ beļ'fen, ttk fe^r bem gurften ben ^iēmavtf
bevettd gtt ber ^ūt, aU er noč^ ^reugifd^er ©efanbter in @t. ^eter^*
Burg n>cx, ba« Soļi utib Seļe feiner Sanbēfente am ^er^en (ag,
mdge ein @4riftffndf ^ier feine Stetle pnben, mlčļtē er an ben
bomaltgen ©eneral^^onfut bon ^o^rmann Iļterfelbft rtc^tete. ^a0«
fctbe gtebt ber l^o^eit^bclten, ebten ©cfinnung be5 fpateren grogen
j^on^ter boOen 9Iu^bru(f unb berbient, toeiteren ^rei{en befonnt ju
koerben. @d iauttt:
<St. ļ$eter«burg, ben 15./3. S^obcmber 1860,
^uer §od^n)cl^(geboren beel^re id^ midb burd^ biefe ^dUn 5
ber ungliidftid^en 53ergleute ņi cmpfetjten, meld^e nac^ ©ilb 9iu^(anb
au«gen?anbert ttjaren, unb auf bem 333ege nac^ ber .jJeimatĶ I?tcvl;cr
berfc^Iagen finb. Obn.>o^( ic^ bon ber 5?6ntgli4en 9?egientng
nicjt outortfirt bin, iĶuen Sieifeunterftufeungcn ju actt^a^ren, fo
ļabe i^nen bod^ gnr 9{eife bon Iļier naiķ ĪRl^a 40 9{ttbe( aue«
gegalķtt, mičfe bie ft8nig(i4e 9I«g{erttng bieUeicļt erftatten, bteHci^t
mir felbft ju tragen flbertaffcn toirb.
^č) iķoffe, ba§ bie Scutc bamit 92iga erreid^cn, unb bag ©ic
DteKeid^t im ^tanbe fein tterben, iļmn, mit $)iilfe mtlber ^ei«
ķ)u,^ cd by Google
— 280 —
trage \>on anocren 3)eutf(^en, iDe!tere« gertfommen mč} ^reu^en
iu Dcrfcfeaffen, befonbev« iucnii bie ^c^ifffa^rt toon fRiga otei
StBau tt»d^ offen fein fottt<»
Ob bie 9)egieruitg (Svfaļ ffit bie }u geioSķrenbeti llnter*
ftfi|intfleti leiftni iptvb, toeig It^ toie gefa^ļt nicļt, iperbe aber
beantragen. ^uf aQe gdOe bitvfen tie ^eitte nfdķt in @(enb
t? er f ommeii, unb [oii^cit T^icrsit ®cfaĶr fn'n fctite, Hn icf? cļern
beveit, perflMitid; fiir baē 9J cti)t) iir f ti^e eiiijuiiel; c ii.
,^at bie fofcvti^e Seitcvreife ©^ttjievi^ļfciteii, fo Jinb^t fi(^ oiel*
?ha' iŠiuev ber S3a-fllcute ift mii einem cluoiautt^ 'ļ'aifc i^ci-#
erģebeitft bie ttStļiijen 8e0itimotionen bort e](fra|iren gu īDotteit,
3(3ķ Wi(fe eine «bfd^rift b{efc§ 53rtefc« mit ber ļ^oft, bamtt
(5uuc Cicd^mc^lgeboren 9?aci^ric^t Ķaben, iaii^ bcn 9?eifenben glDlfc^cn
ļMcL^fciu imb 9ii;ļrt rtn\i^ .^uftoncn ļplite, unb ^aBen ®ie ttjc^t
bie t^iitc, lucnn btcjelben iu aiijjcmeffener S^ift iud?t cintreffcn,
auf ber l'aiibftvage iU}i[4en ^le^fott) unb ^iga (Stfunbtgungen
ein^ieļen laffett.
SDht »oriup!icf>pr .r')cd)ac^tung
(šuer .)po(ļ^tDoI;(geBoren ergebeu(tev
^flatķ ©rric^tiing bc6 33unbc«^^cnfu(at6 mirben bic bt<?rfetbft
bcr!;anbpncn .^cnfitTatc ^cv rin^cfncn t^eiitfd;en (Staviteii aufgel^oben
uab tvatcii it)r 2ird)tb — jciucit eiu folcļ>e« tjor^jaubeu tuat — bem
@cncral4icn[ntate beg 9(PvbbGntfcļeu 53unbc5 ab.
21(3 bebciitcnbflc^ x>oi\ biefeii iRoufulaten ift
1) bad (^ro6ļer{ogn<jļ^ SJ^edienbarg » @4ioertuf<ļe
ju nennen. īiDaļ'felbe trurbe 1821 ]^icr{elb|t erricķtct unb oom
ferc64crioge griebricķ oviinj:
(S^riftlan Otein^otb SBit^clm @traii§
^um 3}iecf(eiibuvfli[^eu ilonfitl ernannt, alfi folc^er mittclft Ufafed
tjom 19. 3uni 1822 non ber ^aiļ. ^uffijct^eu JKegierung beftotigt.
(Sr tvav am 18* gebruat 1790 in Wtūn gel^oven uttb mit
Souife i>on Srunnoio beveļefi^t; tourbe 1840 jum (9eiterat«ftonfu(
cinaniit unb ftarb bietfelbft am 3(7. <Se^)tembcr 1848.
(Sd fotgten il^m atd j^onful fein <Solķn Robert ©trauļ (bid
1865), S». iJoļn ©afferbcrcj (bi^ 29. ^iiU 1868).
35on ben anberen 'Deutfd^en @taaten tcaren toertreteii:
2) Da^ ^Cni^veicb ^ac^^fen feit 1831 burd^ (5buarb ^oĶ
3acob (Stepl?anl) (geb. 27. SDiarj 1800, felt 1825 ntit
(Sīnma 9?eimev« bereĶeli(|t), legte am 8. 3)?ai 1867 feiti Simt
als 5?g(. ©ci^f. ^^oiiful nieber, fterftorb am 18. ganuai 1874.
3) !Da« ^antgrei(f> .f)annober feit 1826 burc^j ^o^ann
^nton mdtx (aeb. 1785, geft. 1861) unb beffeu ^o^n
ftonvab mūdtt (geb. 1817) k>on 1861 M 1867.
— 287 —
ftembet 1896*
li 1896.
SUer Don
7 ^
2 c o tš
1^
C39 4#
SafMoiM Hanben itn
Sfttft 9011
I
O
^•1
4
41
2
20
6
58
1
1
78
10
12
37
11
3
1
5
1
4 1! —
1 - - -
1
-II
106113
67
14
70
57
15
341 13
24
36
15
25
23
26
17
36
9
^1
15
10
6
8
1
3
2
7
1
2
1
2
12
5
1
7
o
5
1
5
4
10
11
1
3
3
2
1
3
8
16! 17 6
9 14 3
2
3
4
6
4
3
3
17
'^eil tem aJiarj 1886 »ertoattet ba« 3lml bc« taifevUc^
^eutf^en ©mvat'llonfutd tn 9^iga |)en:
. k) i.cd by Google
"t— I -t~» I — . I -»«
Slnton ĪHiicfer (geb. 1785, geft. 1861) itnb beffett ^oķ
nenxū\> mdtv (gcb. 1817) oott 1861 m 1867.
— 287
etvefo» (ge». 10. SuU 1800, geft. 5. Ofiober 1841 lu
Bettin) «nb SIfļefm ftne^ (geb. 1813, gefi 1872) i»on
1850 bi« 1871. (!£)a« Slrcjlo tDuvbe bon ben ^rben 1872
bem ^aVerifdķen ©efanbten tn @L $etev^6urg iibergcben*)
6) !5)a« iJiJniflrei* ©firttember^i buriļ (5. «ap»), Ot.
6) !iDad ^rcg^er^ogtļuin $aben bur<!( ^eimann
\)on 1863 m 19. Sdiguft 1871.
7) Dae (^H-oB^er^ogtr^um Olbcnburg burc^ 3^^)- (^^eorg
©cĻepeler unb Slug. ©4eļ)eler jun. (tJonl845bi« 1868).
8) !Die freien ©tabte 33remen burc^ 3. ®. ©^e))eler,
granffurt a./?0^. bitrc^ ®ccrg 3ac. .^^avtmaitn (Don
1852 bi« 2. 9?oobr. 1860), ^)ambucg uub «abed butd>
e. 9?ucfev (i>cn 1851 bivJ 1868).
5?acķ bcm 2^obe (i^r. \5on SKo^rmanii^ ccinualtcte junad^ft (5.
īSu^er ba$ ^ai[erU(jļ !£)eut)cļe ^euevaU^onļutat, bid unterm 4. X)e^
jembev 1874
Sari griebric^ !l)eubner
Ķom ^eitcval'ftottfol M beutfcļen 9{ei(ļed ^ierfetbft manttt toitvbe,
iDel^ M nmt am 17. ^anuav 1875 fibetnaiļm»
^fefer toar al« iflngftev <Bcķx M SegranbevS ber attrcnom*
tnirUn 3. 3)eubiterWen 53uciķ^anb(ung om 22. Oftobev 1819 In
SJiga geboren, gencfe Ķicv feine {5q{e^iing, tuanbte [\č) bem faiif^
m&tmtfd^en ^Beviife jii unb griiubete, iia(^bem ev tjou ļeiucn ^Jicifcii
— bie i^ii u. 21. nac^ Slmerifa gefiiĶvt — juriicfgefeķvt luav, untev
ber ginna (5. !Deiibner & (So. ein ei^enes $anblun^«ķauS, beffen
^cbcutung befonber^ in bcm iiberļeeifd^en SCerfel^r mit ^t. ļ3eter«-
buKg beftanb« SDie oUgemeine 9[(jbtung unb Sert^c^aljung, beren
cr p4 erfreute, fanben i^n ^lu^bnuf in feinet fS^aĶ jum Stettefien
gv. ©itbe, sttm 9vSfe0 bed 9?igaer 89rfentom{t^d unb — ntd)t ^iiin
geriiicjften — jum ®eueral*5lcnful M beutfd^en SReic^c^. Wlit ķn^
iļcbenber 2^reue unb Siebe njibmetc er [\č) biefe^ (eļjteveu Hnite^,
U)eld;cd »erfc^tebenc i^euerungen im ^onfulatēbienfte befonber^ bc*
fdļ^ttjerlid) mad;ten, bi« er im gebruar 1885 um Gnt^ebung fcineS
5tmte0 einfam. Siacķbem i^m im 3<J"war 1886 ber Slbfc^ieb be^
toiUigt tpar, (egtc er am 1./13. 3)iSrj 1886 fein Simt nicbcr; in
Sltierfennung feiner Sļdtigteit toar i$m bereitd botbem ber St^U
Arotieit'Orbcti III. bevlieļen īDorben. (Sx fiebelU bavauf mit
feiner Samilie im SBinter 1890/91 na^ ^erlin fiber, tDofetbft iļm
ļttoč} nur wočļ ein fur^er ^ebendabenb befdffieben Vm; Um bereiM
am 16./4. Oftober 1892 »er(d>leb cr.
^^ie beutfc^e ^olonie el?rte fein '3(nbcnfen baburcķ, ba§ fic etnen
pracjļ^tooUen ScauA bur4 cinen Ž)e))utirtcn auf fein (^rab nieberlegen
lieg.
Seit bem 1./13. m'dv^ 1886 Deitoattet ba« 8lmt be0 aaiferlidj
j^eutfcļcn ©encral^^onfuU in diiga £)err
dati Hleiaitber ^elmfing,
ķ)u,^ jd by Google
— 288 —
nac^bem bicfev bfreit^ burcķ '!8fftaHiin0«=Dt;?rom t>om 10. T)e^embcr
1885 ton (Seincr 3);aicftat bcni ,^aifcr SBilfKtm 1. gii biefem ^often
ernannt ttjar uiib untcvm 20. gcbruar 1886 ba« (5ycquatur ber
Ifaifcrlic^ 9?i!ffiWen JKcflierung er^aJtcn ^attc.
$l^al?vcnb bcim 2^cbc ^nf^^'f'^ (5^rc§en int 3^^^^ ^'^^
^rcufecn im ©anjcii niiv ettva 30 ^onfutate iiutcrĶicIt, fcnntc e« im
3a()re 1824 bevcit« 114 ^^onfiilatc aufmcifcn. 3"^^^
3cidKn bc« 33erfe^v«" fteĶcnbe 3<*^i^^""tf^*t h^^ 'i^^cigc gc^t, fanu
ba« Deutļc^e Wič) auf bic ftattlic^c %n\aĶ bon etma 750 fonfu*
larifc^cn 3Sertvctiiniļcn im 3Iii«(anbe blicfen.
'iy?ac^ftc^cnb fotgt cin 2lbbru(f ber ^leget, \m biefelben bci bem
^rcugifcķcn, bcjii\ Dciītft^cn āonfulate fcit 1784 in (5^ebrauc^ mm:
s
- 289 —
(^5ctauft.
^etti-^St,: 9?ofQlic ^uboDifc ,Hirr. Gmilic Gleonoie !?fontinf Vinbe.
X)pm:5r.: atflibert gricbritĻ iiauffflbt. Stari Serbinanb 3uliu^ S3rffbf.
3afobi=5ir.: Glla 5iaroIinc ^afcnfuĢ. (?^f(tri^ut @{fcff.
(ScrtKUbsAl.: ati(^ar^ Xķrot)or l^toalt». ^arl Soļ^ann ^bf^ar eivifltcf.
3bKii« %\ft«mUx ?ani. 5fflrl nnb fjfrmonn afminfaUi, 3wiCinnf. ^oļ^ann
Solbcmar ^ctro»c(tf*. 3a&n S3frut>art> 93ri|>»ul. Ottilic Glife 3?ftiit.
5)>Ienc 5}?cirnarftt)e (^hitniami. Slnbrei SBoltnnar ^alfo()n. 21luniic 9?ii(fnccftJ.
9f(rfliifl. Stebrrt Gtabbing. |)ennann «bolf frefbe. 9ftrr 9lu0uf} !lvvnnq.
3efu*s^r. : C luļf u SBil^e Im ļJanl ©^ntibt. «Inia I5orot&ca Sunbf īlicb.
f)crt^a Sil()clminr (^lifabftO @tcrino. Sluguft IBidjflnt Kuflmnnn, qen. .ViiiM-
mann. .itarl ^J2o&(rmann. \!ouifc Sliinca<: ^crtļia (sclmnu ;!i)uta Jiati^aiiai;
3olia!iiiti5=.^. : SBil^fdiunc^at^arinc S'lciimann. ^nna^ot^ilbe ©ct>"fitcr.
S^fimine 3rma 2Bit)toI. (Srnft ffiiniiuļ. (JUa Gu^cnic faM. mUn SlBpl--
bcniar 3"""* SBaltcr. grifbri(j> ®ufioo ^iftanb. itarl 3nbrif *tat>Ii»J. ^ilUianber
9(a»r. ilatt>arine Slfricbc anna ifatīrfltn. 9?ifo(ai Jllfrcb ^pafut. ®otlbarb
8r(ebri4) ^rccbncef. Slnna 5?aroIinc 3pllcnfi>pf. Jillv ^'iarie augufle
9}}artiii^s^.: Stati Suaufi ^crgmann. ^orid ^rrmann 9. ^aiUnann.
®ufia)) $)crmann CļirifHan Xraufe. griba %(eraiibrine ^atfmu^. Stbrie
^atbilbe 9{eff^n. 3o&ann Sotbftnor IDofc^fin. 3uri0 aifrcb ®m)ati.
Gmilie anne «cnga. ^lugiift (5Iftcr. «Kiffl 9?dn()oIb ^ciptf(^.
^.auUsft«: SSSil^rlnune Ča^^id. ^ulba Qxna (žrt^arb. 9nna ^epntine
<9iiile. SH^bor 9hiboIf Stieni.
fiut^ers^.: (Fmilie Suife g^fintann. 3a(n @t(pen. H)?abe dmiftc
9^ft#. (Sbuarb itarl SKartinfon. Sroib 3pftann ®ubb((. ^HaxQMti^^t dmiiit
Srigaber.
^etri« II. iCoiii*^.: arrenbator ©mfl Slbolf iJrogcr mit ^ialfric
SOSil^flmtne SJajcn. 35ucl)t>aUcr ^Icranber Gmil 3otnnnfon mit jlat^arine
Ottilic 3fitcr. «panblung^fonuni^ griebric^ Sbuarb StUķļuft ^am^t mit ?lnna
Ottilic Slmalie ©ergmann. ^\ri[cur 3ot>iJn" SBilbcIm diitmi mit ^aric ?lbolin.
^^afcbincniiiGenieur ^^aul ^ilļ^elm Xrepfc au^ ^(^arfoiv mit i^nacline S^rnanbe
Orunnjalb. «r^t iJarl Oo^ann ®forg 9tfii#ner mtt <fltf«bft^ ®mntb Sfj^rrpt.
©(^micbcfiffetl ®eorg ?ubn>i0 3Wcri mit ^aric Sluguflc Su^. ^rofuvant it ari
SRobert 9?einOarb ed?mibt mit Clifabctt> Olga ^rancf. ©utdbcfī^cr '^litoiai
@iato\H mii ^tuH |>ebn>ig ^eucnfir(^cn. ^uc^^alter ^rnfi Sonf)anttn ®djl
mit 4Kara SlnbofpM»e 9t^atit Strfener in ®t. ^eter^urg. $)anbUingt5fomin{tf
SBiftor 5JarJ ©eorg ^o^rat& mit Slbct^cib S^riftinc 53icric^. 28QarcnbantIci
Aommid &\\^ci^ ^arl Srrcfoff mit Stugufte Sil^elmine ®I(i(^. OAi>ritftt)ti'iīft
@uiio» S^artin 3:t)cobor 5tapufl mit 3o^anna 9tcbmcr.
^afohisSt.: 3iingfrfr ©cfrftdr^gc^ilfc ber itanjici bed Ii»Ianbif(<}fn
®oiiMnifurd, .KoUrgicnfefrrtar ^Irranbrr tuttoi^ flbolf Slromprbac^ mit Šbit^
®lef^g. ©u^fenmac^crgefca @ufla» 1??orottjffv mit %nm Ocp^ic ®3ttlinfl.
(Bcrtriib»5J.: .^anblung^^fommid Silfranber Gtuarb iīarl 53aefc mit
griebrrifc ^clene ^ugufle Āolbov. ©(^u^macbfcgeļett ^iftor O^far Stobert
^anae mit 3u(ie ^arolinc 2)amf(b. (Sifrnba^nbramter (Stefan jtutf(^ctvf!t mit
3uUe «nf(t>f. gteift^eraefea Slubolf (Srnfl ©c^^ivcrf mit 1Wi^lc ©utļjniann.
2)atf^bc(fcr Slnton S'iifotai ?fn)it mit ^trifttnc Dcrrum. Wnler ®ufta» 5i?itla
mit ^nne Cērmei, ^rbritct 3urri<j jtraiiflii^ mit (Sbbc (^riinbera. (^eorg
^anipaii mit ^Koranbra On«^ Orcinrri. 3<»^n augul^ mit 3ifc Mnm.
ķļiu^ cd by Google
— 290 —
mann ^llfiiifiKJ DIcd)nott)itft^ mit 'īHarri ?fgftin, aeb. G^rftf. ©o^nbeanītfr
Dtto Slerantcr ''Por^rUan niit ^milic (īrntfitnr Obfolin.
3efu«*ill.: 'īflciUī Ztļcotor %xittxič) ©enborf mit (Jmilie ^arianne
$)QU(f. SKaft^incnfdpIofTcr @fcrg SBclccmar ©aiiiucl 2ip^ mit ?ifettf ^arie
'ilbbolin. SStrtNfobn auS jtatlafaln ©eorg ^ict^nel ObfoUng mit Qt>a 9uauf)e
Mrificn>itfc^. ^etcr JHotfin mit OTaric O^folin. Slfranber <Bprobflf mit Clifc
®rūn, gcb. ®turj. 5'?ortin 3«nni>J mit ©ertrub !Warie ^paiilitfc^.
3P^Attnid« it. : 3<ibrifarbciter ^ranļļ Urban mit ^milir 5tatbarine ^ir^n.
3immfrmann 2a\}mS ©ible mit (Smilic SBiblip. ^tfttmac^crgefell ©corg
3anfobn mit ^atbarinc Smilic Dautau. ^^t^fi'^i't'f'^fr gricbrid? SBifbcIm
Zaxt\č) mit I^orctbra OTarie 3anfobn. S5acffrmfiftfr SBiUcm gri^fon mit
Jina "Kajor. 2lrbcitfr ^finrid^ 3cinfon mit Sifftte Kaling, gcb. Ulbrif.
lelfgrapbift Vličfad ©ietvert mit ?ibfe ^aulinf grrvbfrg. 3:9pffr Stari augufl
štbcftafcttffp mit Slnna SRofalic Siotvcbonffp. Šc^ubmoc^ergfffa 3o'oJ> <5bolf
mit ^frifiinc ^rcibcrg.
Watt!!id.-5r.: 3;if(ļ>(cr ^ftfr Uibrif mit 3ublc JJufauffp. 5?fffflf(^mifb
ilriftopb ©teincrt mit ?tbflf 3u(ie 53ctti(t>fr. liftblcr l»?abrtin ^oFraftin mii
ļ^iblc ?uifc aiftcr. et^ubrnactjcr 3fbfab 5^fbrfirt mit 3)?nrif JTain?. Seamtfr
23labimir ^^aivlom mit 3obrtniia Glifabctb Gmilic Sli^ Ārcpfcr. Srobirrr
^Intreid ^lu^mc mit (Jmilic ©nuff. SBirtb 3fbfi»b 53oflob mit ®rffff ?)opmann.
^Nniil^s^.: ©artncr 3abnij< 2?aIob^ mit 93ertba Vtavit Saron. «fffd»
fc^mifb 3flbnid T)iftblfr mit ?ifrttf itatbarinc ^afTarin, gcn. Safarfn. ©(^mirbf*
gfffU Cbirin ^uiuiē lolotfc^fo mit C^milic t)orctbfn 'flnnettf ©lumberg, grn,
©nimbcrg. ©djtcffcr 3abni<J ?ffcļ>inffi mit (Jmma apfe. ©(t^ubmadļjer 3fbfflb^
Oirubbf mit Slnna (Smilif Strafbin, rfrn?. (%iinbfrg, gcb. štrafbin. arbfifrr
Wiffl ^ugc mit l'ffnc ScbfcbrbcI. ^niifmann 3«>bflnn ^cnning mit ber Ofr».
3fttc ^cnning, gcb. JKrinberg. ($ifct)cr»rirtb ^aīob Ofolin mit Sniia ®ran>in.
Siitbcrs.^.: lifttler 3abn 3?off mit 3liinf tte mi. Stni^dfCī Stvifiap
SBcifbif mit Zina ?att)ifc 5lrafiin. |)au(Jmirt^ 3ot>ann SRi^mann mit fiffttf
TOalivinc 5Jonrat.
liber bie tu ber ļnt »cm 25. 6i« jum 31» 5luguft 1896 regiftrirten
Onfeftion^franfļeiten in 9?iga.
^(J crfronftfn an:
)ufammrn
1 Vtx\.
*erf.
mnU
tobl.
iuf.
3
3
3
_
3
6
6
12
2
20
15
21
1
29
30
59
1
2
12
5
11
9
20
Diphtheritis vēra ....
Variolois obnc 3'"PfnflrJ'<^n •
2
4
1
3
4
7
1
1
1
Febris pnerpcralis ....
2
2
o
Farotitis epitlemica . . .
1
1
1
Pueumonia crouposa . . .
1
1
1
jļufommen
6
28 {
34 1
28 1
7 il
50
53 1
103
3m auftroge ber literadft^^'praftifctfn ©iirgcrtoerbtnbnng bfrantfflcr,ebfn
Don 3lrtbur ^oeI(^au fur b(n 3f{etattrur.
iI,onBOieHo aennj'po». — Pira, 5 Ceniiifipfl 1896.
(Ilierzu eine Beilage.)
DigitizcL.
9h. 37.
(82. 3a^roaii0.)
!B6(t>cntIi(t 1 ntar. — ^vti^ in S^iga ja^rllct 2 mhl; mit 3«ffnl>«nfl 2 9?M.
jto)>.i t^albja^rltc^ 1 9{bl.; mit Sufenbung 1 fftbU 3^ Sop.; ūbtt tic ^o^
%iti Uu ^rototnOen ber Hts^raft. Sfirgertierdiiifeiiiig.
^etnctae Seifammlniift Mm 12. april 1896.
1. ^et ^{reftov beric^tef, bafi bie gtou ^aftorin (Smma JpKbe,
geb. 1M(banu«, bie (Svofetociter be« ©tiftev« ^er lit.^praft. 33flraer»
berbinbunfl, ^mn ?aftor ^oĶ Slug. l^elncdjt 9Ilbanui3, beffen in
Ofl flematted ^ilb ber SBerbinbun^ al« (^eļd)enf bavj^ebvod^t l^abe.
$)ef(ķ( of fen: ber Srau ^aftorin dmma ^iUe fflr tļ^re totttiļ*
cofle Darbringung banfen.
2. 1)er borf(brift«ma§if; bem li»t. ®oia>eineur rii^ureic^enbe
3aķre«beri(bt ber lit-praft. ^iiivgerDerbinbunfl pro 1895, iiac^ ber
bor(ļef(ļuebenen ļovm iufammengefteUt, muvbc oom Dtreftor ber«
lefen unb Don ber attgemeinen SBevfamintung geneļmigt
9ef4(offeii: ten 3a^redberi(jķt bem ^onoeriieuv }u fiberfenben*
3. 'ī>ex ^ireftor tļeilt mit, bag ber ^H^iet^^ind fiir bie Zanh*
ftiamimnfibdt pro Oa^r, bom 1. aprtf ab, uin 100 geftetgett
novben fei unb ber engete Shreii auf bie ^^rfrcfluiia btr SCbmU
niftration ber genannten Vnftatt bom 2. gebniar b. % bie @tei'
gerung accepttrt Iļabe.
©efdķtoffen; bie (Sr^Sl^unfl be« 3)Jiet^^infe« fiir bie STaub*
ftummenanftolt b^n I480dibin. auf 1580 9ib(. beftatigen.
4. SInftn'ipfenb an ben in bem (eļten ^^^re^bericiķt au^ge*
brilcften ffiunfc^ ber 9lbmtniftrotion ber Taubftiimmenanftaft, betreffenb
bie Slnftedung eine^ (i^becidiften fflr 9?a[en* unb O^renfranfķeiteu,
le^ļt ber SDireftor eiu ©d^reiben ber gcnannten ?Ibminifhation Dom
11. Slpril c. bor, in tt)etct)em biefetbe, auf !i$erlaiigcn be« engeren
Itreifed i^ren ^ntrag genauer moti&irenb, mittl^eitt, bag auf bed«
begflgUc^ed Slnfu(^en ber ļ>txx Dr. med. ļ5. Bergen grfin fic^
l^eit erfl&rt ļabe, bie Seļanblung ber 3^flli"d^ 9iifito(t vm»
entgeltHd^ 3» fibemeļmen.
8ef<iķ(offen: ba« «nerbieteii ht9 ^emt Dr. ©ergengrftit
banleiib onķm^mai.
5. SBorgetragen U)urbe bad Sdķreiben bed ^errn $aftord
3oļ. j^aeļlbranbt d. d. 17. gebniar c. 92r. 22, in loeldj^ent er
ķ)u,^ jcl by Google
292
borum btttet^ . baf iļm ium $<ui rine< ^aufed ļūt bte ^iina«
StnflaU ein 8(itrafl autf ben $^itteln ber ^fiiaeirbfrbinbīinģ ht'
ti>t(tt0t merbe.
^pv T)ireflov Derlad bad ^^rotofott bed engeten Sretfed i»om
27. gebruav t. 3., ^^ft. 4.
Darauf tvuvbe tjorgeuageu bie J?oin engeren Hrelfe geforfcerte
5(etifMujig tn- Slbminiftratlon bcv *;>lelteflcv ^b. © m i 1 1 [d?eii
t^tiļaui^ d. d. 1. %)pxii 1896, meld^e bejagt, bafe bic Sibminiftration
geneigt ift, bcv SeSDittigung ncn 1000 9tl»lit. )um ^ou.bev |)aiiiia*
l(iifta(t anē bcn. S02itte(n ber gena^tutev ©tiftiutg ^u^ufliimnen, M
aber iļre befiiiittbe flfeitļerung bitf |iitR 1. Suni b« ^ borte*
IJoCten miiffe.
©ef<^loffcn: gan« bie S(biniiiiUratt?n ber ?(pftcfter 3o|^.
@c^mibtfcl^en ©tiftimg fidi ^uftiminenb au^ert,
tie^migen, ba§ auS ben *i\'ittein blefer ©tiftung bem ^afior
3o^. ^ael?lbranbt 10(X) 9^bl. jum ^au eiiie» $)au[f«
|ur bie i)anna^^UufiaU aufige^al^It īrerben unter ber Šc*
bingung, bag bad (Stgentļumdrecļ^t ber ^anna<^tlnftaU an
bem }u erbauenbeti ļanU ge^orig ftc^er geftellt mtrb it»^
baf in ber ^anna^Vnftatt^ fobalb fie iķc etgeneS ^aud Be«
jo^en I^at, fiinf gvei^^la^e uutev bem 9Zainen STcttefler ^of^,
(šb. ©cķmibtfcļe grei^la^e begriiiibet utib ftetd er^aUcn
njerbeti.
6. Ter T^ircftov beric^tct niit iBejugnaķme auf ben ļjft. 9
bc6 ^rotoIoU^J ber aU^^cnidnen 9?erfammtHiig ttom 26. 3^^""^^ b.
baf? ber eii^ļerc ^^rei^< am 4. 3lpril b. 3. (ļ?ft. 1 be« *ļ^rctofofl«)
bt|d)loi[iii ķabe, bie ^^evreu 2Ir(i?iteften d. ^ageu unb ^ilbig ju
erfud^eii, neue $(ane jum Qan ber ^aitbftammeiiatiftiKt m^^vMtea,
@o »e¥f<|riebeii. . • .i , . j
7i (Sē murbe borgetragett ein @f<ļ^tetben be« ®eiDer(ei»ereiiii |u
9{tga tom 18. ^ar) c, bet toelc^ Jberfelbe ber 8iirger»cxbliibing
eln (Sjcerablar feine^ 3a^režberic^t« pro 1895 flbcrfenbet. ■
S8e|'cf)(offen: ba|fclbe ad acta jii nel^men.
H. <iē lag t)pr ba«< ©cfereiben ber Sirc^iorct^ttenfen com o. ižķvii
c, bem^^ufolge ba^ Sird^io fid^ in boflfter Orbnung befinbet.
SBe) lofļeii: baS @d?reiben ad acta iteļtnen.
9. ^ereitd in iļiem (e^ten ^aļredbencĻt ift boit brv Sb«
miniftratioti be« ®« ©ptoftfcķcn ^aumttemeļneiie bte .Slbfuķt
oit0gef^»4ea tborben^ itn fonfenben {ļ^^ <t9if <S$ntnbi)(a|e on
ber 9^eba(fcĻeti ^Straļe sub 51 no^ ein ^att0 gu erboueiL
Stto* muublicķen aKitt^eifungen foH bad $>au« 8 ©o^mincļen
bon ie etnem ^Bo^njimmer iicbft ^.^cr^immrr refp. >h'id)e rntbalun.
!Die 53au(offen finb ou| ca. VeKK) jHbl. tjeranfcblagt morben nnt>
bei einem 3)?iet^5{nfi bon 70 Ubin, iaķrlicķ pro Ouavtiev »irb <i»«
i)iente ocn 4V'2 Z erloartet.
jDa iebodķ ber bcfiuitibe ĪBaup.lau uno itcfteuanļc^Ug, (otti*
, bie StestobUitSldbetedbittttig nocķ au^fteļķen nnb erft gcgen (Snbe btefftf
5D2Dttat9 3tt ertoarten flnb, ber ^au bei^ :broie!tirteit ^au[e0 pber ne4
i» biefem ©ommer bor fi4 ge^eii fott, onrbe, ba eine 4l(0čMlliit -
- 293 —
8erfaittm(ttng erft )ntn Segbin M ^erbfted tvieber berufcn loerbeit
tann, Beantra^ļt, ben engeren ^veid ^m* beftnitii^cti ^efcķhigfaffung
m ber beve^ļten ^(iijļetej^enĶci't 3u beiJoUniad^tijļcn.
^efd^lcļfcn: tcn en^^cren 5h'ci^ beDolInuidjtirtcii, ben 53au
be« pvoieftirten nciieu ^lrbcitei1;au)e« \\\ befrfjUcf^en, faH«
ber ^oftenanfc^Iag fiii" bafļelbc G500 iiibl. m6)t iibcrfteigt.
10. Der Direftor tķeilt mit, bag ficķ um bie 55aienfc^en
greit)lū§e iin SDiavien^o^^pi^ be^^ 'iBabeortc^ itemmcru bifiķer nur
2 ^erfoncn bctoorben Ķatteii, unb jmar bie Couife <8to(feI, bie be*
tettd im tcrigen 3^4^^ ^(^en Sveijp(aļ$ er^alteii, unb bie Don Dr.
^tiimenbac!^ oomfleOte iTOarle ^Re^ger. ^ev engere Ihrei^
(abe ben genannten betben ^erfonen bte Stetpfa^e ^ugetDlefen^ itnb
|toar auf beren 53itte fflr bie I. (Saifon bc« taufenben ^aļred.
©«fcf^loffpn: bie 33enDaUini^ bet^ ^abccrtc^* .<?cmmcvn um bie
(Sinfenbmt^ ber ^lufnal^mefc^etne fiir bie ^om(e ©tadtel
unb bic lT?avic 9-\'eļjflcr ņi erfucķen.
n. (55 n>aien nad;[ti'^enbe •J)rucffa(ļ>cn ein^^egan^jen:
a) 9?cdi>eni(l;aftx^btri(it tcžJ T^cnmercinS 5u 5)iiga pro 1895.
b) ^ovrcfponbenAblatt be^ iJJatuvforfcber *^crein0 au 9?iga.
XXXVIII.
c) 3a6i'^^^^i^ic^t ©efeUfc^aft ^ur 8i>tbetun^ gcmeiitnfi^iger
S^atigfett iit 2ŪM pro 1894.
d) SigungdSevi^te ber ©efeOfc^oft ftir (^efdļi^te unb 9l(ter«
t^umdfunbe ber Oftfeepvpbinģen 9{ug(anb4 att0 bem 3aļre
1895.
5l^prfuflti i" ba« 9(rd)iD einsuftcffcn.
e) Sln^eigev M germanifcļ^eu ^j^ationalmuļeumd "^Iv» l, ^ūnuav
unb Bebruar 1896.
• f) 2Itla« jum ^tatalog ber im ^ļcvmaniļcbcn 5)2ii|"eum bovķan-
benen, ņim Slbbrudf beftimmten gefc^nittenen ^olA^cfe bom
XV.-XVIU. Saļrļimbert (IRftrnberg, be9 aRufeumg).
SBtvļū^U ber (i^efeaf^afc fthr iSef^til^e unb 8l((ert|ttni9»
fimbe in 9Nga |tt Aenoeifen.
12. iD^itgUebent ber lit^^aft Sfirgerbevbinbung ivurben
attfgenommen: ftaufmann ^tCtot 9??cii^c«bovff; ^aufmann *f)e{n*
x\č) ^rflggemanii; 'iJMblermciftcr 2:^eobor 3:aubej Cand. theol.
$eter "ļotiiķau unb %v^iitU Dr. i^Silļelm S^eurnann.
W I) t i j c n.
Der XXXIV. ^JJeitenjd^aft^bcridķt iiber ba« 9Jigafc^e <!l?o(i?=
tec^nifum fiir ba6 l'el)iial;r 189'f 95 ift [ocbcu im I)rucf cvfc^ienen
unb un« iiberfanbt iperben. nitnc^nien bcnifelben nac^fieķcnbe
^^otiien: 2)a« ^eķipevļonal be« ļ5oU;ted;iulume beftaiib bci ^eflinn
^e« Seļria^re« 1894/95 aug 17 $rofefforen, einem Seļrer, 15 Do*
cemten, 4 Scctoren, einem ^ribatbocenten unb 14 HfPfienten. ®ag
bte S^iļi ber ^tubircnben aiibetrifft, fo jSķlte bag ^olt^tect^uifum
am 13. Oftobev 1894 im &aaitn 1049 ©tubirenbe, gegeņ 897 4m
ķ)u,^ cd by Google
93oria^re. 3*" Saufc bc« 3^^^^^ traten 82 ^tubirenbe ein, [o
ba§ bie 3^^t ^^^^ Cernenben 1131 gegen 980 im 53oria^rc betrug.
$on ben «Stubicenben ge^Srten an:
ber lanblDirtMc^aftl. 9lbtļet(ung 170
„ cļem.«te(ļnif4eti „ 314
Snoenieitr» „ 121
S»aMtneit« „ 291
„ 53au^ 26
„ ©anbcU* 209
3m ©anjen 1131 ©tubirenbe.
3ļrer (ieburt uadķ ftammten oon ben ©tubirenben:
au0 miga 99
ben baUifci;cn "frobinjen . ♦ 215
„ „ itbrigen (^ouDeinementd . 768
„ bem ttiKlanbe . . . . ♦ 49
3nt ®anjcn 1131 ©tubivenbe.
3ni Caufe be« 3<*^i'f^ traten 159 uiib am ©c^Iug be« 3^^^^^
107 ģtubtrenbe aud, fo bag tn ber polVtec^nifc^en i^c^ute 865 ^tu*
birenbe (gegen 766 im $oriaļre) berblieben. 8ei ^eginn M nesien
SeļriolļreS traten 265 ©tubirenbe (gegen 283 im ^orjaļre) ein, fe
ba§ bie «Stubirenben am 18. Oftober 1895 1130 (gegen
1049 im SBcrjaļve) betvug, unb jioar ftammten:
au0 Ū^iga 90 ©tnbirenbe,
„ ben baltifd^en ^vobin^en . . 206 „
„ „ ilbri^en ©oubernementd . 779 „
„ bem ^udlanbe . . . . . 55 „
3m ©anjcn 1130 etubirenbe.
Die freien 3w^Srer tm "īPctt^tec^nifum betragt jnr
3pit 7. Tiie T)ipIomprflfun3 beftanben im Vet^ria^^re 1894/95
108 <Stubirenbe, boa benen 86 X)iplome unb ein ^elobigungdatteftat
erl^ielten, unb }n)ar:
an« ber lanbmirtl^fcļaftU^en Sbtļ. . 7 ^tnbirenbe;
„ „ clļcmif^'tc^nif^en „ . 34 „
9Kaf4ittenabt(ei(nng • » • 27
„ ,0 3ngen{euTabt]^i(ttng • . « 2 „
„ „ ^anabtļeilung 4 „
„ „ ^Oi}\t>tUoihi\it\\\xx{^ ... 12 „
^t€ libligen 22 <Stubirenben erļielten iDi))lome oļne ^etobt«
gungēatteftate, unb jtcar:
aud ber Ianbmirtļfc^aft(i(ķen ^btļf. 1 ©tubivenber;
„ „ cI^emif(^4e(ļnif(ļeB „ 8 ^tttbirenbe;
„ », 3ņgen{enrabtBei(ung . . 2 „
„ „ aRafcļcnenabtņettttng . • 5
„ „ $anbe!0abtļeilttng « . . 6 „
3)?iinblic^en ^rilfungcn unterjogcn ftci^ im Slprit unb 3""^ ^^96
im ©anjen 141 ©tubirenbe, bon benen 102 bie ^rfifung beftanben.
Siu« ber bcv tefeteren ge^orten 10 ber lanbtt)irt^fc^>aft(icķen,
45 bfi cļemi[(ķ>ted}nif4en, 4 bet 3nd^tii^u^^/ ^afc^tnen%
1
i
a „ 1
I X>t0rtft i
m. •
I. ©illrift
n. „
SWo5faue
I. x>mt
n.
m.
IV.
4/
i f a 11 e r
SoUf ber
3m 3tili
n
$»
H
19
. ķļui^ccl by Googl
tm Mi 189G m fd^a.
riiri'ir •
bet
H Biatytt
ht bet! ^tflnftfi
6iitinitQ
^etabtt^eil:
l
- - Summa
t'
Sumina
etabtiHil;
@umma
refliftrtrten gdUe
1696 . .
f805' . .
1894 . .
1893 . .
1B92 . .
1891 . .
1890 . . ,
1889 . .
1888 . .
1887 . .
5 tZ
— K
IZ V
Q
** — e;
2a
19
25
13
32
56
47
1
40
68
41
— 8
— 12
+ ti
+ 1
13«| 149 1— 13
71
41
67
81
69
57
135
135
1
2
16
68
54
1
260 I 397 1 — 137
50
95
51
100
— 1
145 i i
— o
19 37 — 18
602
$39
521
477
446
444
502
496
404
772
520
3fil
452
362
507
329
433
332
466
SPon ten
toattn
mnL 1 wbL
13
6
10
13
19
16
34
25
16
22
22
1
751 61
37
17
36
40
34
24
31
41
130 130
26 ļ 24
57 ļ 38
83
11
— 170
+
-h 160
4- 25
4- 86
— 1
+ 115
-f» 69
+ 164
+ 16
318
266
259
227
220
257
239
248
256
253
284
273
262
250
228
249
205
254
240
231
@on Un
noriencn
muL I tcbl.
mannf. f . tociftU
14
7
11
6
^1 ! 17
19
35
18
21
33
23
72 77
41
37
68
56
28
20
67
79
1
202 1 1";^
32 ' 19
65 ļ 35
_97 I 54
24 1 13
416
264
185
239
193
280
177
236
206
252
356
256
176
213
169
227
152
197
126
214
•»t4- 6
— 3— 5
- 1- ir
+ 7ļr- .1
+ 3^— iļ ^
- 20
— 32
— 16 1 —
+ 4
— 36
38
J
— 65i
— ,. ..-1^ *
— 6 -ļ-
5
3
141+ 8
13
— 98
1: n
— 12
-ļ- 27
+
23
62
12
-ļ- 50
— 5
72
17
86
37
59
22
53
57
114
n
\tt i» Jtiftc bt ^tmm r€|t|trirteft (l^^ff(|tte|iai(|eit:
i&ttxa\ii im OuU 1896: 153 ^aarc.
„ „ „ 1895: 146
n it' f» 1894: 98
II it n 1893i 92
— 295 —
I
5 ber 53au= unb 15 ^tublrenbe ber ,5)anbel«^2{&t^etfi!nq an. 5fiag
bie ?e^fi .£>ilf«mitte( anbetrifft, fo mieļcn fammtllc^e l'abcratoiien,
^iufcen, Sabinettc unb @auimlungen im ©anjen 30429 S'iummern
mt auf. $)ie StMietļe! Beftatīt aud 13381 SBerhti iti 35108 S&nben;
^ tm 8cri<!ķt«jļaļre tmtn 420 Sevfc in 565 8anbeti ļin^it, »a(retib
r, bie 3oJt ber gortfefeungen ber 3ournate uttb ffi«fe 762 ©atibc
betrug. ^ie @umme ber Saļi^^dunterftii^ungen aud ben ©ttpenbtett
— ber pc(i)tecfenifc^en e^dļufc brtrufl 6200 3" "^^^^fl fl"f ben
=S ļ?affenberid?t fei ^ier mit^^et^eiU, ba§ bei ^^^ejijiiin bc^ Ce^^rļa^reS
1894/95 In ber Raffe 215346 mhl 88 top. oeiblieben. T)ie (5in*
nal^mcn be0 3a^re« beliefen fič) auf 213567 9?bl. 4t Uop., ma^rcnb
bic Služaabeu 181526 3^{bl. 44 5Jop. betrugeii, [o bafe ļicĻ aiu 1. @cp*
-r^ tembet 1895 ba9 9l(ferDe« unb 8etrieb9fa))(tal auf 247387 9tb(.
i^' 85 i^o^. ftefltf. ^ie Hdtoa betrugeti om 1. €»e|)tfinber 1895
696273 mi 60 iJep. unb bie ^afftDa 207381 9^b(. 36 Stop. @omU
betief fi(^ bad ^ermSgen ber pot^tedķnif^en ^^uit am 1. ®e{><
-? tember 1895 auf 488892 mi 24 Ūop. (®Qna-3citwnG.)
: ^)er 9iec^enfcbaft06eric^t iiber bie iOefebibtictijc? fiir bie 9Tr^
7^ reftanten im 9?igafc^en Uuterfu6uiifļ?qefanflni§, tcelc^^er ooti cem
^ Direftor be« liol. ®oumtuiutnt^ 5iomite« ber (^cfellfc^jaft gur i^iir*
forge ®efangniffe, bem ^^cvvn ^ouful 9^. 13. āamaiiii, ©orgeftcHt
^ ' īDorben ift, iuirb auf SBeranIaffuug Sr. SjceUeni besS {)erru Ibl.
®ottt>evtteur9 in ber «Sit)!. ©oub.^^^A " betennt gegeben. fDiv
]} entneļmen brmfeiben, ba| an (^(bbeitt&gen 530 ffihU einfieflangen
^ finb; bie ber ^efeHf^aft fiberfanbten 8Bcber reprafcntiren einen
. i ©ert^ bon 696 9lbln. aiugerbem finb nocb 12 (SDangelien unb
^ SBuc^jer ren^ict^ fittfid^en J^n^att^ im ^^etiff »on '25 9^b(n. ficfppnbet
toorbPTi. giir i'lnfoLif oon ^lic^ern finb 530 9Jbl. mvaiissgabt njorDcii.
ŠuBPit?em muroen ^iicber religid^^fittlic^cu fpecieU fur
SIrreftaiiten ert^ebojen ©laubeng fiir 136 ?Hbt. 60 ^cp. angef^afft;
1 bleļe ^uuime iDUite beftritteii aaē ber <Sc(^enfung bon 100 9?bln.
1 be0 befannten SoļttļSter^ ^o^ann Don ftvonftabt unb cm» bec
^eiifung be« ^iveftot» M <^ef&ngni|femit^<, Vnorom. 9u0
^ ^ommiungen h)utbe femer bie Summē oon 150 9lblm gebetft, bie
!• ffir bie ttnfd^affung bon ^tūd 6ii^erf(brSn(en beraudgabt votben
• tt)Or. ^nm Šrftanbr tcr '^Mbltct^ff Ar^?rpn '!8ilci(;er geiftli^en unb
n>e(t{{(i>en '^nt}altt^ iii ruļfijc^oi, teutfc^er, eftnifc^ei, Iettif($er, )poU
p nifdjer, litljauiļd^cL- unb ^ebrdiļdjer @pracķe, tDobei bie rocUlid^en
• SBfld^er tjoriu^^^meiļe au^ ^rjcuguilTcn ber ruffift^en unb au^lan»
; bifd^en l^iteratur befle^en. X)ie (5iim)eit)Uiig ber Šibliotķef fanb am
15. Wlai na^ eiucm ®ebct in ber ®efaugni6fircf>c in 2ln(o| ber
grgņung ^^rer ITaiferlicben gKa{eftaten ftatt. (žPancSgitungO
%u9 Un jtirf(riii|eHtetitbeiL
(Sjctanft.
^ettisSt,: ©tgrit I^iarianne ^^vltuc Dfgo (Smilie ©op^ic ©ommer.
Bomsjr.: dioUti Oģlat 2iirranber ^eit^arbt. ioni Slu^ufie Sampp.
®u^a)> ^itclai 9Ben»r«9tofenba4>.
^atohU^,: ®ufta») ^Uii^tr, ^txhtxl gcrbinonb Sitgrn Sti% dmat
3o^ann 9nbread Salbmann. Sffargard^a ^niia Xo(ļ^. SVargaret^a econtine
Saukta ^inotķ.
. ķ) i.cd by Google
— 296 —
(Bcrtru»*ji.: DVag&atrnc SiltrUninr (E&nftine pasvlctoi'fp. 'JRaitia
JtaHariiia 9n((ret^. tteif tirbni^. Hmma ^rma D?af((mf
Šiliflmlnf CtlUu' <?a(fnf.iln^, gtn. Sfalftd. f^cc^r^ 5?i(6arr ectiranf. eifl?
(FI»irf 8iriit^. .')iutelrb Srtt>ur ^rif^^(t 9*umbin. 5fīi'luif ^itoma. Srrjt
tnbntt. staū fBtIlfliit nnatā. In^nflc tarvltoc M ^ctcr 30|«ni dutit,
3<fw*=^« ' r.ivit 3c't!ann ī!?lafffrt. 2lnim .^arelinc S'J^'^^nn^» Srāntrr.
£lga Tiarie 8lraicui. tiUv Siftcria 9tatftn. Cl.p Hnna 5lcfalie Srigmann.
{ubniiUa f)r(rnc %nna mtte. dmma Zķrrefr ^an^ul. Ottilie &clm
Srronifa ^^d^ebrcr. (frnf! (Stuatb UpmaO. Kotalic So^onoa S^f^bf^fta.
jtari 3('t'*>>^i^ ^ilbclm jturtoi^
^obanništSt, : ^ntfr i)?tl»a OfoL Imolb gnebricb ^nbinanb Stabbrn.
aiirc anna ^arif I>7ai&tlte Aobirr. 3obanna Glifabrtt» ^uctf Donpe. jtarl
311ite ^runbcrg. Sbolf Xb(obOT 6trmb(r. ^erotann 3o^ann %Ra\aiA, ^ani
9n0nfk Slaitnit. IRoric Sfcranbra Gclna 90|te. So^ufi jtofl ^M* 3«fi(
SmaCte C^Ivirr ^rrrbr. ^tfrtte (Smtiie 8uf(b. Inna (£nitlt( Vlarit Attr(ot9tii#.
Srtf(^ unc i^arl (Sprc^iji^, Sn^iAinfl*- ^aīcb unb ^riftinc gelMnann, 3tt>iffingf,
ifllbrrt ti>ol(rtnar ^rafcbtuann. ^Ifa X)orotķea @crtrub ©(^irtnrr. ^rtnrtib
3tt(tntf Borātu. Itfrcb fBilbrtm <9nntw«fb. Slflt# {eenbaib GtroMi. 3ob<in
āJiI^flm SSoItfinar (Mrc^fcrf.
'IVarttitdsJir.: .pugo dtflar Dfutfibntann. O^far J^ricbf. 3i>t)ann jiarl
^riftncb 3^t)ti'c« (žmir^ropolb @(bnobr(. Siftor (SDuaro :Doķre.
tnilie Šibbrr. Srtlinr Oobonn ^Tiebrii^ ^rrmaitnfobn< <Ebbe %VMlit 9ofrmoiiii.
:Srtnttati«:jr. : 3fimv 3rma ?ibj{^. ļ7ati&ti 5^utfarnii<. (!rna Sil-
t^clmine Stol^ 3ultut$ ::ISoircnuir liUing. 31nna Slltpine (Slfricbc 3n^.
Xatķarina ^Ifrir&e ^at(>tlDc SraļDCtii.
9^ttl«s||«: OtHUt %maUt kadiķa ftnt^ttiB. Sa^^^ Stuasaj. Su^iit
oiifrrt 'iMcbfunii5. ^tita ^3i(t}c(mine OutbcTd. ^Kact^a D^ot^Ubc 3n90(l.
^ertiia 2lnna ^eontinr '^piaļ^tvin.
tri> II. 9oin«Jr. s Urjabnif (Ebuait 9of(b mit 3nf<aiic Hirffafm.
8raniirr (frnf) ^u^uB ^ie^ mii ^atMIte (ībarlottc ?uife (if(be. 6l|l9f|is>'
gefcU .Harl JJcbcrt ©runtftein mit Slbelinc guife ^ļJauUne pfUer.
3afobtsj{.: 3d(f(r^cieU 5tar( (^dvar mit dmilic itciUr. Srifeur (žiii^
^ttffa» 2ib9r mit f)rnrirtte glora ^ouife ^anluii, ^eb. 6tdncr.
C5crtriiCs5r.: ļ^alcradnlfc 5){cbfrt auAufl ^iand mit 57ar{f 2)crot^fO
Vilt'. I^abrifarbfitcr "V'cicv U'iccfnccf mit i?iarina *]?refl"tt. SJutf(t>er S'»'"'^^
Th-ii) mu %m\t Scinbrra. &o(^ 3aĻn mit ^lifabet^ ^pampau. Stut\^tt
Soltbafar Sofntaf mit l^ablaine Anife. Wk Ungur nrit Vorft Obfol 0(b.
t>UķctDC. Urbtitcr gri^ 5latif mit %ma Irimpel. lift^lfr 3abn iž-attin mit
Sttoinc ribpol. (^nbrifarbcitcr Otto Cfcfalin mit 2lnna iJ^o^cnff^^. ?trbfitfr
Slflnbclt- 3cl>»>" mit Vaanfe 53iffap. ©(bn"«t ?uttt)ig 30^*»"" ilu^uft 6(^mitt
mit (^milie (^lifobetķ ^u^au. C^rprrf Stari Stainin mit %nna ©i^fa. ©ibloffrr
aa^nid ^infon mit ^Vnrie (SHlint fUķķfin, gfb. OMt<. 2>a»tb |»a^ intt
ītarotine Siofalie SBcit^e.
3cfiid:5?. : Idpr^irercje^ilfe B"fbri(^ O^fol mit D7arie @ķar(otte $)e(nie
5lanfi)fivffi. Komuii^ 3lrif(^ia^n Šinbcmanii mit ^aroline X)orott)ra i)irf(^.
©cbloffcr 3abn (^riftri(ļ> (Scfting mit ^auline T?aric ©laffcl. Sacfereibfft^fr
Stari Hlirtt $Oflt mit SInna (Slifabett» <Si(be. Unteroffīļier ^pibrifd ^raufli^
mit (SborfoHe 6opķir ?ina Stug^ai. jtrffrlfdbmicbfmdfler luaut ©eorg @on^il
mit (Smilic Itat^arine Jilioine ^uning. griteabMcr gritbriiļ IBilbcIm (SoCfiH^
(jf«. @eriĢ, mit Cflfrictc t^orolbca 3urfcn?i^.
3o(iaiMiid« jl. : Aei[ci|cbmift) jtarl X^omad mit ^no|)aita ^Dbuiinfry.
HabriTarbeitet 3abn 9ttitvit mit 9ina VtoHt ®tttbr. @(^Iofffir0rfrO 3af9t
2>rul)fi(J mit ifotbflnnf @ator. g^^f'f^^'bcitcr 3Qnnc ^omj>on> mit Snna
3nnnfon. Slrbeiter Stari Sn.nrbnl mit ?cltf S'^cnfcl. gnbrifarbfitcr 3^^""'^
(i^ribul mit iimiik ^iiife 6trautmann. «dtbriftlcficc Solbrmar i>?i(^ael iVuUtr
mit Šina e^mibt. MtiHt 3<iiii^ 3arobfon mit f[Moi\t 3urbur0.
— 2^ —
^artiuti-.Si.: ^Krranbfr (^cborot» mtt ?att>iff <paufi<. SBerfinfififr 5tar(
@egel mii <Beima (inma ^tifabetb (Stvalb, grb. ^raufe. 2trbcttfc Stari >9au^
faln mft Sri^ne ni^)>enecr. Stfc^ler ®n{ia«> ^lato mii 9ntia tinonfie Š>oro*
i^a 3fgor.
'$vinitati«:,^, : *arbettfr .^riftape* ^ivbindfi^ niit ^Inna .«rubnitn. 2lrbciter
Sincrn} ī>omito init SKoj'alie Sialalic ®amtm»i^. SlrbfUcr ^iJinccn; St^jimf
letDi^ mit !lnna Sftcfart. 97af<^inif) 3arob @amue( ^rc^be mii (Smlit ^aric
©tobre. 5)?atrofc 3«^n Hppit mit (Smma S5ufdjmann.
NT>rtiiI<isir.: ©cblofffr j(orI ^arum mit ?lnna ©ailid, gcb. 2lbboIin.
1D?ed)aniffr SBitbelm Sci^igrr mit ^artba «Kārie SBttfofffi. ^"aurcr ^})?abrj
©Tflnblatt mit Senni ©rigui. Slrbettcr OJ^bann ©ottfricb Soidjmann mit
^otte ©traftin. ©lat^madjcr ikari S^bann Gbuarb ?anbborf mit 3lntonie
SHebfd). taurei Staxl l'amfr mit WlaxU ^ramberg. %i\ttflti %nton Strcicbotoffi
tnit ŠCTtba HļatloHt ^ibrrmonn.
SntiictBjt*: %i^itt ianiā 6c<t d^n* Mmnann, mtt 9{atolte VHtma
Staittin*
^(trt:.17.: ^etnrii^ Si^itbelm' @(bramm, 5 X. ^aufmann gricbric^
(Boitm mtfntx, 64 3. «oilife Ottilie l^abcrtonb, 76 3-
l>pnu.^.: 2Birtbin 5tarotine ^pottini^, 70 5. ļtarl 3nUutt SBpbfli^, im
3. 3. 3nfpfctor ber ®tabt»26(btcrfcbulc ilarl (Smil ^ctmc^, im 32. 3. ^Ufolai
. griebrii^ Uff(be, im 4. Tl. ^rofcffor 3obaun ®cora @uftuo Āiefcri^fv, 66 3.
^elene 9^aric (SUfabetb ®aabe, im 2. 3. (S^maltocr ducbbru(fer $>ermann
Žri$f(be, 74 3. ^enriette 2lmalie ^afarow, 6 f?. Wafer 3obann tol
®oer^, 34 3. abolf ®ufiat> Slbin, im 3. 3 SBirfiicbcr ©taatdratb Dr. med.
^einri(b Sbuarb ©cbneiber. 69 3. grau JRat^^ļ^erv "i^ann^ Cbarlottc 8erg,
geb. >pobrt, 81 3. ec^ļinicb iiinrl 33rubl, 75 3. grau Slgned (Slifttbet^ ^aat,
flfb. ©(bmibt, 81 3. eteinfc^cr 3u(iug gcrbinanb 23cbr, 63 3.
^ūMUSt^t 3ngenieur a. 2). etaatilratb S^iltielm t>on ^lubmen, 683.
grou ^ūīit SHaub, 24 3. granldii STofaffe i»on ©(biemann, 69 3« 3ran
(lleoriore SBeretf^inffp, »cnt>. iJarlotDilf*, «cb. ©(bmibt, 76' 3.' '<imii fkrrbcrt
«bolf Vtontittūic^, 5 3. Āarl gricbricb 23enfen, 3 3.
(ScttrnhsSĶ.i %u^xa dmUiļa ^ubfm, im 4. ^. 3afob ^Ifreb ^ataiiā,
tm 6. 91. $)an4 $>rinri(^ SBttt^pf, im 7. 97. 3i>banii flii^ael ^ftin, 42 3.
Martin 9tobert ffto\t, im 3. (Sin tobt^cborenc^ ^abcben. (Stabtbcamter
<5rnft 3uliu« 5lcrb, 53 3. arbettcr 3Qbn ^rabm, im 44. 3. «Winifieria(
@mn, tm 36. 3. SBtttme Čibfe @4iutfa, gcb. £ubr^, im 68. 3. Otto
.^lifM Mniii, 4 91. B<<<^ri<^ Stati 9imnUt ®rambftjt^ im 4» 3>
3:imrot, ,im 47. 3. «ori 93o(efiat» SBilbc, im 7. 3. ?lnna ?lntonie Sitlv
Sfbrftn. 1 3. »^n^ (^bt 19 3. «Itbeiter 3abni6 3pbn(J, 29 3. @crt ^?arl
Sinbolpb ^iviU; un 22. 3. ^ermann Slbolpb ^reebe, 5 !£. aEittme totu
B^āi^i, geb. daafobti, im 8t. 3. grau Sibfe Slnberfe^, gcb. Saiscr, 72 3.
• Stoč) grif tonberfl, im 55. 3- 2lnna l'ouife 9?cumann, im 14. 3. Spbia
ilriftinc ^eterfobn, im 3. 3. ļ^ilba 31malie illat»fon, im 2. 3. <ftorfenf(bneiber
Sinbre* Slu^af, im 41.3. ^iobert tobmin, 8 3??. 35ictoria Sconrtne Jlirain,
9 TO. @0nctber @eor<ļ ?ubn?iB ©pengel, im 71. 3. Slitef SoA>mar
^lorin, im 9. 3». SSil^elm Srtbur Sicbmann, im 5. 3.
» 3efn«».<r.: Aurora ^iibner, geb. 3ienj, 65 3. ^einricb ^out ^ricfler,
36 3. Stari griebricb Stiam, 45 3. Aabn Slpfi^t, tm 8. 3. 2:rtbn( Stoicnbert
i^cn. @toeie, 68 3. — ^t. '3?rattb«^9tfiM0fA»iii9t oom 26. tiiflītft hia
ymt 9. @eptember 54 ^erfiocbene.
3Qbannids.<r.: jJuic, 9 3. |)ermine 3tftroi»it^*' 7 3. Āriftine ^ibiafl.
. im 11. 3. auguft %(bm, 2 Wt. 97aric iTmiIine, 9 3. Slima 92abtre, Qtb.
?»ogon, 63 3. 3ule ^a\}it, 3 W. Gmifie ©milga, 2 3- 3o^ann ^nton
2lf4 im 24. 3. 2lng ©obfi^, 33 3. Jribne «egfbtnfļ, geb. ©rubtt)fl, 40 3.
TOarte (iUfabetb ®x\mn, i 3. taa 3a!obfoķn, 11 3. @opbie SRarie
imil^ 3abn Snrtneet 6 9?. ^i(ie Oiga 6(^(effer, im 2. 3* l>rrmAmi
btif 3aunfeme, 4 TO. Sifbfti" C^ufla» S3erg, im 10. TO. Settv «tma
tolilic ^alatoin, tm 3. 3. «arotiite 9{at^t(be ®atam, 1 3* Pont
L ķ)u,^ cd by Google
9
^ 298 —
abromfin, flcb. ?ffpin, 33 3. ^outfe 3obanna ftaroHnf atcrin, im 7. 3.
$)einri* i^fobor «ipiof, 32 3. (5Iiff Warif erama 3fulfr, im 8. «D?.
^otiN «i^baf, 73 3. 5trif(^ 3?obert (žrlf, im 4. 3. gi^be OrauHna, 60 3.
3bo Vtarit Vitiu^al, im 6. 3 Martin ©riinboff, im 12. 3. «rif^i 9?ennc»
mann, 67 3. 3Qfob @(|>aftar, 70 3. 3ule Tiamina, 79 3. 3ul« ©(uling,
flfb ^rffbit>t, 57 3. iVarif Drarornecf, 70 3. ^aul ^xttt>t, 5 W. 3abmd
SBoIbbaufr, 33 3. «nna 3n)onon>, 85 3. %nna ^oM 3 SB. ^)frmQnn 2lboIf
58f brfing, 1 1 % %nna S5rf cbc, 4 3. 3a^n 3rifbri(t> ffieinbf rg, 7 3. 'JJlaut
^Irranbra ^rrmine Saomann, 4 ^ū\in\ē "^Ritoloi SBalbmann, im 4. %
Aorolinr Xoma(rn)itf(t/ 79 3. jtari ^apping, im 60. 3. (SQa ^unbftn, im
7. 3. arbfitcr anbrej 53ranj, 49 3. ?ucif 1??arie Dombromffv, im 8. 3.
3nbTif JBfibmonn, 77 3. |)cinn(^ ffiilbetm 3afobfo^n, 4 Vi. 3obann 1War«
fott)ffv, im 2. 3. 3ulif Scrt^io «malif iHfiffobn, im 21. 3. gbe ^ruM, 32 3.
(Saa «att^arine «Wi(^fUobn, im 2. 3. «D?clanic Weta Ottilie ©proflc, 9 3.
«nna OTarif gtifabctbJJa^njc, im 10 3. Wabe «a^rftin, geb. JJcifif, im 53. 3.
iobtgcborcner ^nabf SBilbe . Dabrte 3fl'obfon, 80 3- 3flnnid xaxl SBeibemann,
6 Vt, Stari ^crmann ^im^, im 2. 3. 0«Far Otto f aul fficigncr, im 8 W.
Slobert arnolb @ūlin, 1 «W. jlot^arinc (Jlfa 9fJof(t>uIci, im 2. 3- (SHfc ^miiit
®uftt>, 4 Šan^ Ofcrl ^t^igtcivi^, im 9. 3. aifond «nbread Stanfc,
9 5». ?a»ifc SBct^bcrfl. flfb. T?atbifon, 70 3. Olfla (Jmilie Slgncfc 3rbe,
im 2. 3. ei^be ©trc^I, flfb. ©pa^r, 75 3. (5Ifa Vtarit ©imonfon, 6 W.
anna ļRoric eclma ^prccful, im 3. 3. «nton «Ifrcb 5tof(t?fua. im 8. 3.
^arif Uriabn, gcb. ?ilicnt^al, 44 3. ^^cter «ru^min. 2 3)?. Snd ^ubroig
ffiolbfmar 6flbcp^, im 3. 3. 3afob J^elbmann, im 2. 5». (Smilie @tima
©iffffrt, 9 9??. anna lomfon, gcb. ©uffolt, im 71. 3. 1»ilba Dori^ «alnin,
im 2. ^. anna <D?ane *P?i*fIfon, im 2. 3. 3uliud |)ftnri(^ B^u^tī, im 4. 3.
Dorotbea 2ltamfo^n, flfb. Sofobfo^n, 65 3. Sat^arinc ©arin, gfb. StiŪt, 48 3-
^cter Ofolin, im 6. ^. abolf 2B(ttf, 1 5)?. ^ani SBccfllai^, im 5. 3-
arbeiter Xom ^^ifclfo^n, im 83. 3. 3o^ann Wartin gerbinanb &6}auex,
4 ©*u^ma(Ver 3lcin 3J{ftor, im 34. 3. arbeiter gjiartin Ofolin, 66 3.
ū>7arfiitiii^rtn(iifird)ķof: 00m 26. auflufi biē jum 9. ©eptember
23 «Bcrfiorbene.
9ttfovm. St.i 2)?arp ^tnritttt t>on f)frtn)ig, 5 3.
iiber bic tii ber 3^»^ t>ont 1. bi« jum 7* ©eptember 1896 regiftrirten
Onfeftiondfranrķeiten in dilna.
(fā erfranflen an:
s-S ^
jļufammen
•
Vtx\.
««rf.
*etf.
tnnl.
nbl
1 «af.
T^pbiis abdomiual. . . .
1
1
1 1
3
3
i
14
9
8
6
19
19
38
4
3
6
10
11
12
23
Morbilli
3
3
5
1
6
Diphtheritis vera ....
Variola obnc 3'npfiii>i"bfn. .
1
3
2
2
4
6
1
1
1
Variolois mit 3nipfnarbfn .
1
1
1
j^ufammen
5
22
, 23
21
7 1
|41
37
78
3m "iluftraflc Per Uterarifi^'prafHfctrn ©arflcrtrrbinbnnfl ^crautfgffjrbcn
• • t>on artpur >poelt^au fiir ben 3*fbartear.
J^03BOjeiio iļeH8ypoiD. — Pira, 12 CeBT;i6pii 1896.
(Hieizu eiae Beilago.)
Digitizei, v .i.
9ltga{$e
^ix, 38. 5)onncr«tag ben 19. '8eptem&cr. 1896.
(81* 3a»rflaiifl0
50 iToļ^.; ^a(»|AOrIf<( 1 '9lt| mtt Bnfctfbmtd 1 9tbU 35 jTo^; flftrr bie fofi
Sitis^ cfis unb furlanbifcļed Urlunienbuf^.
58anb 10»).
S5ot 43 Sa^rcn, im Sa^re 1853, erfcķien, con Iftm fetBft ebirt,
ber crftc S3anb M »on g. ®. o. ^^unge be^rilnbeten, o6en ge*
nannten Urfimbenmerfc^, bem im Saufe bon 20 ^aĶren meitere
fiinf ^dnbe (biS 1873) folntcii. T)ie fecķg o. ^uuflefc^en Uvfmīben^
banbe umfaffen einen bi"ei^>uiibevtinit)brei§igjd^rt^en ^cit^^^"^"' ^^^^
1093 big 1423. !Diefen 33anben lie§ bann o. iBunge ad^t ^aljre
fpdtcr (1881) noč) feine „Sit)?, e\U unb furldiibiļdje Uifuubeii'iKc*
geften bi9 )um 3(t(vc 1300" f olgen, mit beren (žrfc^einen an feinem
a^tm^tm 9tHMta^f, tn Solge fetneO tSfllic^ meļr fc^koinbenben
Slugenitcļtee, er feine naļeju 60ifi|tige fjļvtftftetterifdķe Saufto^n
im SBefentCiien befcjjlog. !Die burč^ ». iBungc bcgonncne grogartige
Slrbeit ber (Šbition be« „Urfunbenbuc^e«*', burcķ roeld&e crft eine
toiffenfcķaftlic^e ^^e^anblmig Ublaiibiļ^ev (55efcf)icbte m6glic& tourbe,
fanb in Ģermann Ģilbebronb i^reii iDurbigcu Bortfcļjer. 9T(it bem
^aķre 1872 bēgami .ļpilDebraub feine Slrbeit unb ^at hi^ feinem
im Sa^re 1890 erfolgten S:obe brei 53anbe (in ben Sa^ren 1881,
1884 unb 1889) erfc^einen laffen, iu benen Urfunbcn fiir ben jioan^ig»
jdļrigen 3eitratt]n bon 1428 M 1443 |ur l^erdffenttic^ung getangten.
92a4 $Hbe(ranbO 2:obe iDurbe ini Sinii 1S90 He fiirbdt ber ļotu
ffiļruim be9 Urfuttbenbuijķed bem ieļ^ige» 9tigaf(|eit @tabtar^ti)(ir
$errn Dr. ^ļilipj) (Scķmavfe Sberfragen, ber iiitn bor iluvjem mit
ber ^erau^gabe m 10. ^anbeO bte ģrfl^te eineO (ecf^^iaļrigen
aul^ereic^en 81ei§c8 barbietet.
!Der fo nun bovliegeube 10. ^^anb be« Urfunbenbuc^eS entbalt
671 Urfunben aug ben 3^^^^" 1444—1449, beginnenb mit bem
(^anuar 1444 unb ūbfc^lieģenb mit bem X;'eccmbei' 1449. 2$on
biefen 671 Urfunben, bie 36 berfd^iebeneu gunborten bon ber man*
nigfaltigften 9?e{€^ķa(tigfett entnommen murben, finb 380 ^ummem
n 189G. mqa,Tloāīau. ltommifixong»S«Ja« »w 3. ^Dettbttfr. itW^i
e. g. etciuacfcr. 4^>. @. XLVIU 576.
ķ)u,^ jd by Google
unmfOrj^t, bt( iibrigeii 291 ^^unraimi tm 9{iAe|'t obev in ubenDie^enb
auējfiglid^er ^crm n?icbertļeyļeBen. „T)ic ^aiļi ter nciien ooer tcč)
ņim erfteii 0-^?q( uonflanci^ »eriJffentlid(^ten Urfiīnben bctragt 574,
bie fccr bercitcf bcfannten 97. 142 9?umniern beriiķen auf bcn
©aīnmlnnjļcn A^iitcbraitbS. ©ie fmb buvd? .f)iniufii3ung be8 92ameng
am 6nDC Dcr aid^icali|d?eii ^Jotigen flefennjcidjnet tporben. I^ie
ben ZnUn geļongen 9{egertcn, bie Slnfii^rung ber 'iDrudocte unb
bie einleitenben 8emet(unaeii rfitren aber fafi onMalķīntfloē Dom
^eraudseber X)ie (^nnbfStie bet (Sbition finb btefefben ge«
bfieben, tDte pe in bet tBorrebe ^um 7. 8anbe Don $t(bebtanb pm
tlndbtiMf gcbratļt loorben finb. ^em Oct^regifter unb ben beiben
ļjcvfpnrnrrcļiftcrn ift abnjeicbenb bon ben bon ipilbebranb Ķeraud»
gegcbfncn ^dnbcn cin $arf)reqiftcr ķinjugcfiigt tt)orbcii, tra^ bcn
mm aii bei jcDcm ciiijelneu ^anbc flcfc^cĶen fott. ©in bcļcnbereg
2ii3ortvej]iftcv trar nid?t beabfic^tlnt, ba biclfadj nur ba^ t^atte UMebcr^
l^olt merben fSnnen, tt)afi in Uičļt ju^^anjjlidjcu 5B6rterbud)ern ju
Pnben ift. SKicķt feften icirb ūbrigen^ ba3 Sac^regifter im Stanbe
fein, ein ®(offar ju erfe^en» 2)ie (Sinteititng entļdit ^unad^ft ben
@cķ(is| brv $)arfiteaung be^ inneren B>i>{ft^^ <tn Orbetu Čotoeit
ļier ber On^olt be4 9. 8anbe« in ^etrac^t !ommt, betnļt bie (Sx*
iaļlung auf ^{(bebranb, in beffen 92a(ļ(a§ fi(!ķ na<|traoIidķ ba<
^ronifion borfanb. @« ift mit cinigen Štenbemngen beibe^attcn
toorben. 53om $erangfļcber ift bann l^inju^ļefiiflr, tDoē fic^ fūr bie
Slngctcgen^eit au^ ben Urfunben beg borlicgenben !Banbe8 entne^men
tfeg» 'foer librige !J^ei( bcv (Sinleitung rii^rt bann ganj bom ^)er*
aug^]cber ^er, mobei gum 2;^eil auf bcn 9., ja aač) auj ben 8, 25anb
juriicfgegangcn mevben mugte."
tin ^tbifcben ^ocf^meifter unb Orbentfmeifler gefiiļrte 3pift
fanb ftļftefii^ auf bem grogen StūpM gn S^^adenbnrg feineit tini'
trag nnb bad (Sinoerneļmen ber beiben ©ebietlger biteb imn fifar
(angrre ^tit ein gute9 unb ber $0(^iiietfter loar tļatfad^tic^ mieber
bc8 Orbcn» Ober^aupt, beffen Slnorbnungen ber Orben«tneifter nun
\v'[Ū\^ nač)lam, n)Oflegen erftem- bei manc^er ©elcgen^eit ben SBiinfcĶen
be« leļjteren fic^ geneigt i^eigte, fo namentlic^ bei Srnjd^limg einc«
neuen liblanbift^ien ?anbmarfc^aff«. "^eē ©eiteren merben burc!^ bie
Urfunben bieje^ 53anbee bie l'iblanb ©efa^r brc^enben S3er^altniffc
Au i)?oU)gorob beleucļtet. TUxi 1444 fii^rten (e^tere Aum
dampf mit ber ^nWĪ, in »e((ļem bev 9)teifter gunacļft bie geinbe
gurflitbr&ngt unb bann naA bergeMIclķen $ermitte(ttng9i»erftt4en nnb
einem bi^ snm ^un\ 1447 on^gebe^nten ^eifricben fič^ auf aUt
^ciļe ņ\ neucm ilriege riiftete, tt)5^renb i^otogorob fii mit ^ffcro
berbunbete. 3^^^ ^"cf^^ 2)?eifter in feinb(ic^>ee ©ebiet, bec^
o^nc fonberlid^en (Jrfolg, unb enblic^ iviirbe im gebruar 1448 ein
filnfjaķriger 53eifriebe ab^-^cfc^toffen, bpr tmcļi mcitcr gefu^rten 33fr*
^anblungen am 25. ļ,u{i in einen fiintunbgtt)anjigidf;ri3en i^rieben
mit 9f?otogorob unb ^ffoīD iiberging. „3ugieic^ ^atten anč) bie
^efanbtcn ber liblSnbifc^eu Stabte mit 9?oU)gorob ber^anbelt, o^ne
in einer S^erflSnbtgung gerommen gu fein/' M aud) fie, nacļ leb^aft
gcfrir)vten 9u9einanberfe^itngen, im %ri( 1447 im ĪHamtu ber ^mķ
mit 92ou>gorob einen Snftonb abf^Iofļfen.
ķļiu^ cd by Go^^
— 301 —
„(5ifer[uc<)tlg ļabcu in bicļer S^'it bic liDUinbiļc^eu 8tdt)te iķve
^elbftftanbtfiteit gcgeniiber bem Onben koa^ren gefuc^t;" au<^
geiang tļnen, „bei ben SSer^blungen niit ben 9tuffen Sfibect
al0 £)au))t ber ^anfa bon aUem bicetten (Singteifcn m^flCi^fi m9»
ittMuegen nnb fetbft babei bie fii(renbe ©tettmifl lu flfļent."
M^tadķ angen ^in finb bie (ibliinbif^en @t&bte ({emeiltfam mit
ben pretigtfdķen tn btefer Qe\t in einen l^onflift mit $oQanb geratl^en/'
beit ber ^eraudgeber U9 ^eļnten Uvfunbenbanbed tn ber @inteitung
in feinen Ģ^^P^j^^jI^" bar(pgt. „Da« 33er^a(tni6 be« liblanbifd^cn
Orben« ju Sitauen, tcffen (SH-c^fiirft ^afiniir ;^ugleid) 5?cni^ »on
^^olen toav, geftattete iic^> in bieļ'er ^Qit feinem freunbjc^aftlid^en,
ttjd^rcnb ber ^ocķmeifter fic^ eifrig bemii^te, gute ^e^ie^ungen ^um
SRa^barpaat aufrecĶt ciljatten." 3»^ ^t>f^ ^^f^l begiiufligte
ber Orbendmetfter ben ^anbtbaten M $a)>fted (Sugen IV., ^oļann
flreul, koaļrenb ba« ^apitet ben S^refter SttbtDig ®robe erļoben
ļatte; baratt« entfļ^ami |t(ļ^ ein Btoift, ber M M in baē ^aļr 1449
^in^og, in toelc^em er einen Slbfd^tug burd^ einen S5ertrag fonb,
mč} meld^em OefeC unb ^agi^ Subo(p^, bie Sied unb bic fteineren
3nfein ^o^ann xnfie(en, „toobei ?ubotp^ ben Z\td be5 aiteren
^ifcļofs t)on Defcl fiiļren, ^i^^^"" ^^ti bed jungeren er^alten foUte".
„Die 33crĶa(tniffe bc5 53i«t^nm5i !Dorpat tretcn in b?m f)tcr
BelĶonbelten 3eitvanme nur in gevingem -l)?a6e l^erbor/' um fo me^r
aber tritt ba« 3nterpffe M OrbenS auf ba« Srjflift 9iiga ^cvbor,
ber nadķ bem 2obe be8 Srjbifc^ofS 5>enning (1448) ficib mit ber
$erfon bed neuen ^r^bifdbofd befclķdftigte, unb fucļte bie (šrneunung
einer i^m geneigten ^eriiintid^feit, bie' M (oc^meifterlidķen ^aptand
eUnfitļitt @tobett>ef(i^er, beim ^apft burcļjufeļ^en, )Da0 iļm oud^ ge«
lang. Um 22« ^nni 1449 traf (e^terer in 9{iga ein, loo am f ol^enben
2:age, nadķbem er eibUd^ fic^ berpgid^tet, M ^apitels Šret^eiten
nicķt angutaften, biefed nnb bie iuZonnf^aft tlķm ben 2^ren« nnb
Seļndčtb feifteten.
(iDiefer erfte bon ^cļmar^ (eraudgegebene 8anb redķtfertigt
boflftanbig ba8 33ertrauen, ba« man in ben $erau«gcbcr fc^te, a\9
man i^n mit ber SBeiterffl^rnng be^ UrfunbentoevfcS betraute. SŠoĶt*
befannt unb erfa(>ren in ben neuercn SlnMauungen iiber Urfunben*
©bitionen ļ^at ©c^roar^ mit (einer borliegenben Slrbeit fic^ iDurbig
feinem unt)ergeglicben ^orgdnger angeret])t unb in muftergiltiger
Seife bie iļm gefteOte Slufgabe gel5ft. ^ie gortfaļrnng M Vix*
hmben^ttcļed, biefed ^čļa%t9, um ben nne mon^e^ 8anb beneiben
lantt, ifl in gnten, fl^eren ^onben, nnb getroft fann man nnb in
gnter ^uberfic^t auf taē (^rf^einen ber toeiteten 8&nbe mvUn, ba«,
toie ber SBerfoffer bie ^offnung aa«fpri(ķt, bon nun ab in fiirgcrer
grift erfot.^en foH. 2)?5ge bajn ifmt bie riiftige SlrbeitSfreubigfeit
erlķalten bieiben; fcin getoiffenķofter, mii^eboliev g(ei§ fann in ben
Sreifen [einer ļ^fi<^gc"Dfffn bei biefem 53anbe, fo auc^ bei ben
fotgenben '-Bdnben iibcr,eUi3ung^DoIIer unb banfbarev 3inerfennung uno
freubig begvilBtec '^iuļaa^me feiner Seiftungeu gcmig fein. 'ii. 'ļ^.
ķ)u,^ cd by Google
o2, 9icd)enfita{Ubeiicķt tev Sitttpc Jicmicv^lcķcn ?fuanifteK*
anftatt Sii^^a fiir bad (^a^r 1895. 3"^* ^* 3^""^^ ^^^^
[fanb taē 93ermogcn ber tlnflalt iu:
bem 3mmobi( rnib ®Yunb))(aļ} (aitt Sficļeni « m(. 6679U 26
bem (^nbentar , 3698. 30
ber 5^iMioticf „ 91. 68
ben aBertķ|)aļ)iereit (?«ointiiattt}crtļ> 66200 ^.);
bart^n cifernr^ .^a^itaf Gmoo Tu, $tūpitūi
teS t>. 2Bulfļ(*^en grcibettcg 2000 . . „ 64044. 76
ben au^ftelķenben ^ev^flegungdgelbern » . • 1108. 05
bem ftaffafalbo « 102 4. 01
mi 136758. 06
•^^ir (5innaĶmcii bcftanbcn im 'ļa^īc 1895 in:
^anaļdbo mi 1024. 01
«etiteit „ 4382. 02
8erpflegung«)ļelbertt Uttb iHeftantien 82. 7447. 73
^lerbon tiocļ unBe}aļ(t 550. 10
— „ 6897. 63
euboention bev Ubldnbifdķen 9iUte¥f(ļaft . . . 500.
„ @tabt m^a „ P)00. —
Siragiitc Dbliflationcu bet^ <Ma<? u. Saļf«tocrW „ 15(KJ. —
„ ©tabt^anfer^^ļnanblnieļe „ 500. —
„ £)i?^?ctķefeu ļ)fanbbriefc „ 2500. —
„ fjrdmienbifletc „ 100. —
^udgeaaļtte lRi9a^X)toin«!cr (Sifenba^n^Oblig. . „ 18400. —
Segat'ftottto * . . . . . „ 10. —
$RbI. 36313. 66
!&ie «udgoben beliefen fi^ im Salutē 1895 auf:
SiMtoiļe^j^ontD m 27. 36
^augabgabeit'Sonto „ 401. 75
9?etnontc M 3nbcntar« 383. 33
SefSftigiiTia.^ <?onto „ 5061. 43
Unfoften^^onto „ 691. 80
3D?ebicomeitten*^onto „ 321. 07
»^onprar imb (^aū[cn*=^onto „ 2349. —
ŽeUud>tung^4UMiito „ 500. 88
Se^eijungg^ftonto „ 1218.66
$ait6re^aYatitreii'jt0iito „ 739. 13
^ga @tabtBanfer«$fanbbvief«90itto .... 1521. 25
|)ypot^efeii»¥fatibbrtef*tonto „ 4093. 75
^igacr 5lommcr3banf^(5tn(age|(iķeiiie .... „ 18400. —
^nncrc ^^r&mieiiaRleiķe«^onto „ 100. —
irojfafalbo . . 504. 37
T'd^ topitd bc« ļ5en|ion«ft^"fc« ift iim 688 mi 5
tiHid)|eTt iinb betruf^ gum 1. Sanuar 1896 8375 36 e^^p.;
fiub pro 1895 im iž^anjen 177 5RbI. ļJenfionen au^geja^U mxm.
3in 3a^e 1895 iDttvtoeii in ber SaflaU 18980 2:af|e0«9{at{onen
oerabMBt; ^^^on 4335 erfler 5^(affe, unb ^ar 1211 fSr ^atlenten
unb beren 8eg(eitung unb 3124 fur ^eamte unb ^flegerinnen ; ferttev
14645 ^ortioncn $o«pitatfoft, mobon 11331 auf ^atienten unb
3314 auf ba^ īīDifiiftperfonaI entfallen. 53ei eincr S^ettoauSgabe
»cn 5061 dihhi. 43 ^o^). ftetlt fid? beninacķ bie 58efoftigung burc^«
fcf)nitt(id^ auf 26,6 ^cp. pro ^c|)f unb 2^ag. ^eļanbelt murben
1895 3932 ^vanīe; taton:
3m Slmbutatorium 3519 i{von!e.
3n ber ftatlon&nn ftVM 413
Unb ilvar im Slīnbtttatorittiii:
mannlic^e 2128 ftranfe.
iDeiblidķe . .1391
Snntma 3519 ftrante.
3ti ber ftationaren ACitiif:
mannlic^e 251 jhanle.
loeibU(ļ|e 162 -
(Summa 413 5franfe.
iRadķ tļrei ^ingcļdrigteit bertļeUen fic^ biefe <ipatienten auf:
Sbnbuīatortum, ftat. Slintf.
9tiga 1464 ^ranfe. 115 ^ranCe.
Cioloiib 709 „ 110
Oefet 9 „ —
Shtrlanb 632 „ 107
(Biiiavb 13 3 „
^it^^auen unb ®iteb«f .... 444 53 „
bas ubrtge SRuglanb 169 15 „
Sludlanb 79 „ 10
9»
99
^vasma 3519 5franfe. 413 Sfranfe.
3um 1. 3anuar 1895 maren in ber ftotionaren $t\ml 22
^ranfe. (^ntlaffen tourben tm ^aufe bed O^^'s^*
al« gcķeilt 263 ^^ranfe.
„ gebeffert 111 „
„ uuflebeffert 16
un^etttar 5
int SeoBa^titttg flctoefen unb ūvA anberen tt rfa^en 21
^mnma 416 ftrante.
Bttttt 1. gannar 1896 tterBlieBen bemna^ 19 Shranie»
%en ftationaren 5^ran!en n>urben an SBerp^egung^tagen geloSļrt:
1) Sluf i^often ber SlnftaU Sreitage (inci. ber
fiabtlfcĶen (^reibcftcn) 1861 2;age.
2) ®egen t^cilmeife ini-^vi*»"^! a 60 ūop,:
a. burc^ ba« ftabtif^e ilrmcnamt .... 1571
b. burd^ bie ©cmcinben unb 5?affcn .... 3459
c. fiiv cigenc 9?ecķnung ber ^!ranfcn .... 4610
3) ®egen boUe ^ergatung a 90 Stop, taglicļi . . 797
4) 3n (Sinacljimnietn . 172
^nmma 12470 >tage.
99
n
19
19
— 3W —
T}ie burcķrc^nttt(i(!ļ^e Atonfengaļl betrng 34 ftranfe tUgU^ ^
bUT4f(^nitt(icķe $erpfieguitg0bauer 30 Sta^e. 3n ber flati0iiSmi
ftlinif loitrbett im 3aļre 18d5 ttaiļftelķenbe Oļ^rattenen au^tfiļtt:
1) €taaro)>erattonen (grauer @taar): i>0at Sngoi
a. ^ex\pi)m Sjtraction mit flad^em ©ogcnfc^nilt 29
b. (šjctraction niit ber ^anje oļne Svi^cit^mie 9
c. '^)i«ctfion bcv ^Jataraft 5
d. Operation i;cd?[tgrabiger^urg)ic^tigf«t(gofaltt) 1
e. (^rtraction etner tuxi(ten 8infe ..... 1
45
2) Operattonen an ber O^egenbogrnļaut:
$u))tC(enbitbunsett: a. bet ®(acom .... 14
b. Bei ^ornlļautlrilButisen * 11
c. Qu9 anbereit Uvfaiļeii . 11
atbtraguiig eineg 93ovfa(Ie9 ber dteaenBogen^itf 21
57
3) Oļ)erat(oncn an ber ,f)ovn]&aut:
a. Opcration be« 'ļ3terl?gium^ 3
b. ©aloauocaiiftiic^e ^^^^P^ung bon ^bfceffen . 20
c. @ta))^^tomopeiation 2
(i. (Sntfernmiiļ eiiieS I5ifcnfplittev« niit bcm
9}{agneten 2
e. S:ftttott>iritttg ber v^om^aut 1
28
4) ^ntfernung M Slugapfeld 19
5) @^enteration ber ^ngenļdiķU • • J
6) ©c^icfcperatione» 4
7) l^ibopcvationen:
a. 2:ricķiafi« ((Sneacn*.^oļj unb ^ae\čfe^%vlt) . 60
b. (Sntropium M Unterlibeg 3
c. (Sant^oplapif 5
d. Operation be^ ©i^mblepļaron 3
8) O))erati0tteit att bett Zķc^nentDegm
a. ^^ftirpatton bed ^ļran6nfa(!d 2
b. ©paltung be« SĶranenfacffi 3
c. ^paltmig M Zfftanm^tčļM .... 16
9) 2)iberfe > . 32
©itmma 278
(i9 Befte()t in ber Unftait fe eine ^btļeitung fiir iDtanner, fiir
grauen unb fiir ^tnber itnter ^eļn S^^vcīt* 3>< gentetnfones
Sranfenraumcn finbcn ^raufe, abgcfe^en Don ben greibetten, gegen
SSergiitung bon 50 refp. 60 ^op, taglid^ Slufnaķmc. ^^ei :tBef6ft(gung
erftcr 5?(affe betragen bie liBerpflegimggfoften 90 Slop. tdglicf^, in
einjetjimmcrn 150—200 ^cp. tagtid^ (in biefen ^(affcn e^cl. Slrjt unb
91pot^efe). !Die 2Iufnaķine in ba« ^o^pital finbet ju jcbcr Žaged*
ieit ftatt; bie Slmbutan^ jiir Unbemittelte tagli^ (aucļ ©onntagd)
ton IV2— 2V2 Ut^v Dia^mittav^g. 3^^^^^"^^ 5?ranfc ciitpfangt tcr
'5)ireftoi- in feincr iiJoķnung, ^jjioroen^ bi« 10 U^r unb ^iacbmittagē
»on 4—5 U^r. Dr. med. 3« ©taoen^agcn,
^ttd ke» Ktvdļengememiieii.
^ttrUSt.i dīiīa 3renf ^cterfcn.
Domsft.: 3mtaart) Slitna itornriie 1». Sali()er. 3rene (Šmma £ybia
Me^Sfcr. 3o|annf0 mi^tīm T>Mitt ©ottfriebt. Herbert Sil^etm 9nv0aTt
Bietemann.
{oaife ^usufle Si^ting. Sllfrcb ^o^anii Sta\Jia\e, (žmilie ^rcnt^. £int>a
{>e(fne gatf.
©ertrufcs.r?.: Sil^ctminc 3fnnp 5tro^i!. gricbric^ ^arl ^Hiff. (Stifa
©igrtb 5?arita SBalbcn. 5SiI&eImine eifrifte Sl6bjf()r. ^ermaiin ^otniiicļ.
«libe @miUc mita Stioi^mi, Olga Draube. toib (žrnft 3ieinfclb. 3JZilDa
^arie Aaroline IKffi^lamit. TOt( 9ļ»ftt. 99ebfrt jhref»^. Sbolp^ ©rorg
©ccbing. .5)tlbf(ļQrb ^oiifine MĪfa^r. 3atn Sbuflrb ^nbrrfo^n. jtavoline
Jeemgal^. .Ra^par žRobcrt ©tefn. aieranber SRomaii ilBanafl^. Smilie
Sronttne Gailat, dmilic ^JUtaUt Slivtne 9{et^on. (Sbuarb Stari (Iric^fo^n.
3efii«sir.: 9r(0ur Šutfntf 9lan^ Šobr^id ^rtcr Solbemar 3)frAttfe.
(SIfa aitbe ($rnf}. Stetn^olb -ecbfebrbrl. (Sbuafb Sntrif ttanrtti. SilpcCm
3ofob gauftmann. dima 3renc Slifc ?ctt>iftfv.
3obannt«s^.: SBtllpcIm 3urre ©unfid. 5rifīof Sa^tn. 5l(cranbir
3eanno Soīromi^. Stibrrt ®uf)o}> 3:omaf((rit. Šo^nn 3nt(tt^ ^^i^^- ^erbinanb
iJorI 35cbritn. «bolf jtrifiiabn 33ntW. («ottiifbe «nna anbor. 5tat^)arinc '5opbip
SBempcr. amoltc Otlilie SBempfr. aiibe gadltc 95crtba 3fffur. Jžatl^artnc
annftte OTorie IKafiir. anna aitt>ine 2appin. 3obann griebricb Sbuarb Italnin.
9tota Stilba (Smilie Otttite ^tn^bera. jtarl Slnranber 8utte. 3^^"^ Jtlrmentf.
g^fartitid:^.: (f(fa 3uUa ētdnctt. 9f«le «ttOic Wl«cU ^^t^m.
SRarie (Slifabetb Siofalie mibic.
Svitiitati^'Jr. : ^arl (Jbuarb S^ifolai «onn. ai»inc 55Ii^9fne. SBoIbe-
mor ©a&ib Zīd. SSaUp TOaric Imanba 3afobfobn.
%>aul«s5r*: «atbannc '^aric ?apin. aicranbra ^iflp Olga ®robaf(b.
|)(rina (SlPire Rrirberife a^mud. @lfa amalie 3ennp īrautmann. DitiiU
itļlOļntiH. Hmhtti Staif^ūīina angelifa SStbffne.
Sntlicrsft.: anbreod 3orftd. (Srna jtat^arina jtrfffatt. lUM ®ror0
fjjlanm. Slfriebe 5'?aric 3cbfabfon. Stari (^Saro^.
9<(fpm. H.: iipnjiantin SBilbelm 3cKļ}i^ @unft
^etr{: u. ©o!it«jr. : difcnbre^er ĀarI aUjci ^onnc mit ':!Inna 30»
Oanna $)f§. ©cbloffcrgefcU ^ctcr abolf ©auhim mit %m\a ^orolinc ^rriebf.
€lQlbf(^)nirb ^ugo Jtar( Xaube mit O^mma @i<)5nbof. ^(eifct^er^rfen |)ermflnii
gerbinanb SRomobn in 53erltn mit Eaura 3ob^nna 5)fcfalic (5&nbo&m.
^atohuSf.i grifcurgct>ilfe 9{ifoIai l'iebccf mii ^)orot(>ca ®cemcl. S[Ra\n
aieranbfr ©crtrom ». |)QrtmQnn mit 5"fberifc 3o^anna 2Ibcl^cib SBogentrotf.
3obann %tam tnberfoļn mit ^orie Dttilic j^onbrud, grb. 3anfon. jhi0eii«
Mtffr f>ermonn S(ūr\ ®mc\ Stiflcr mit ^i^bc 'Jlbbolin, ^eb. tibbiilin^.
®etttut*Sl.: 3unen)f(ber 5aufmann OJeorai ļfinflo» 2f(benioii> mit
Vltta S^riftine 3flftnffp. ©(bubmotber 3BflfftIi «Wi(beIfo^n mit Suaufte 2)oro*
t^fa ^au). Sormft ^rinrtct) Otto Sleranber ©er^arb mit ©oppie Sftofalie
Šflfobfobn. ^utftbcr (žrnft Šaufalci mit 3:n^nc Sri^mul. ©cbmicb Tlartin
@e»alb mit ^arie grautiņa. ^laUr gri^ Strti^ mit j^atri^ne SVaurina.
£>anbUr ita^par ^rteifobņ mit Sebne 3ufla. SBirtb 3arob SaUob mit Sibfe
3anf<ķr»i(^ gelbfi^ mvlbolp^ BiķM mit 9t»fa(te Aramriller. @^mir»
— 306 —
3et>fabd Sotfc^fa, flcn. Sotfc^fin, mit 55ffla CSmilif J)auflmann. 3;ifd)U^fffII
SBoltemar ?ccping mit Slbclinc Vlaric %i\na '•pufff^ec. 9J?c(tonifer 5Bii^t(m
ģrictcmann mit tnnttit ?ifa Stccffi^. ^ufifant ^annt Sritmonn mit 'ii^\t
3efutf««. : arbfiter 3orflc ©rugc mit (5mt(ie iJat^arina Iekrauto. |)au^
bfft^tr 3Qnni^ etoijcr mit Do^rtc 23rcfff. ?Wonteur gricbritti Slfeen mit
anna t)oxot\)ta 2Qubf. 3)?oIfr ^out Otmar mit ^^arit 3»fie Sina Slnbcrfo^n.
©(^Ififer 3a^n 23a$j mit ?ifa 9?offnfctb. ©((^u^mat^jcr 9Ufolai ^utfcfeettitJ
mit Tlūxxi ^lu^m.
3ohanni^*i^»: gabrifarbeitcr 3a^n SiMa mit ?Inna ^tanjc Xtbeitfr
3anni3 Jamfon mit jlatbarinc 2lntin. ^au^ccrtratter aicranbcr ^ibibt mit
augufic 53fcf. Āimftgdrtncr 5Jarl Oēfar 8traubc mit %nm ^paulinc 35IobneeM.
Drobtjicbfr gbuarb >Pf0 mit Sertba eiife Ift^unfut.
Xriiutati««^.: Slnfcrnccf ^etcr ^auC eiUin mit Sarbara (īmilie
^o^rurga. ©(^jloffer 3J>bann lotf^ad mit ^riftine aibcrtine SBcrt^a f)fvff.
^rbciter Slbert SBilbelm ^raufc mit |)cnr{ctfe SBilbelmine ©pringcr.
^aul«s^r.: gtcifctcrgefcU «ari ļ)?atti(Ton mit 23crtba ^elcne ©(Jmibt.
©cbtofTfr ernffld 3anig flraule mit annc 5??abd. ©cbu^mann ''ļJeter Scrf mit
3ulie SSctmc. ■$)olAtDrafcr Martin ?i?artinfo^n mit (Ebatlotte Smilie (Silroinffi.
5tutf(^cr ^aīoh Salgoliu mit 3Winna Ofolin.
9>etti*jr.: 2lU(ļiifl Ibfobor ?ubwig ^Sppncr, 46 3. Ocrtrub ^Ibelinf
?oe»iftf, 0fb. 33l0f9, 85 3. Sil^clm Scniamin Slu^m, 54 3. gieOp (E^ar*
lotte (Smilie aoro»ffv, 12 3.
Sonts^.: (fbcm. Soflbcamter ^arl •f)U(ļO Slcueiifirc^^en, 72 3. 5'^āulfin
(5mitie 3i'li<3nc SBilbc, 44 3. ^itcranbcr ©corn ^^erbrrt ^cmmct, 2 3.
3afobt:^.: pungfrau Sibelbcib Sbariotte Slrcii^, 18 3. aicranbcr Sab*
fottjffv, 16 3. Sirbeiter $finric^) aur^mann, 40 3- 2lrbciicr 3i-'bann 2ebbcr, 54 3-
«ertrufc«^r.: gricbri(ļ) Vlori^ SRabafcīrffv, 75 3. mttwt ^arri Su|)f.
acb. iKortino», im 67. 3. Sabn ©uftao SRubftt, im 21. 3. 3a^n SBilbeltn
?Jofoti0, 8 3)?. Slrbcitcr 3a^ni^ gofbit, im 47. 3. 95crt^a Bil^clminc Olga
aSiffelfon, im 2. 3.
9){airfud99lcmeiifirc^^of : )>om 9. bid jum 16. (September 6 Serfloibene.
liber bie iu tev ^^i^ ^■'''i" 14. (September 1896 regiftvirteii
3iUfftio"'3frii»f^eiteu in JKijja.
@d erfraiiftrn an:
M • •
•»
^ufammrn
mnl.
ftbL
TypliuH abdoiuiual. . . .
3
4
4
4
t
10
6
16
4
7
8
7
1
11
16
27
7
2
2
9
15
5
20
2
1
1
2
3
Diphtberitis vera ....
Tussis couvulsiva ....
1
1
1
1
2
1
1
1
pfammen
' 16
15
^1
|_39
30.
3in iluftraflc Der Utfrdrifc^-praftif(ben S3iirfļeri)crl>inDunfl beraudgfsfbfa
• i'.i. 1... ..... i »on 2lribur ^poelc^au fiir ben Stfbafifur.
.......
JļosBOJieHo i;eH3ypoiD. — PHra, 19 CeHTaCpa 1896.
2>cu(f »oii m. S. f>a(Iec in ttttfla.
Digitized by
9h\ 39. i£)oniier«a8 beti 26. ©«ļrtemfter. 1896.
(W. 5abr,ļnii9.)
mtii^ S Sibi. «0 jeop.i ķalbia^rU(^ 1 atbL S5 Stop,
SnfauimcnftcUnng
boc oui bm (oUtfdļen ^cbftitigen ruf{tf(!)eu (^onecol*
b. (Srnennung.
©omjernement ©t. ļ3cter«burg.
©cncralflouDerneurc:
1797. 3:i)CDbor 53urt3»ben.
17d8« ^aion $eter bpn ber
1830. @raf $eter (Sffen.
1801. ®raf 8{ei»eii.
1824. ®aii«fait.
®ouo. SIftracķan.
1860« ^ernļarb ©tvube.
1799. ^arl ®ta)\uapv.
1800. 2lnbrea« ^iofenberg.
1804. O^fTen.
1842. 8aron ^tiļtopff b. b.
®onb. Siatfo. ,
1809. StlķeoboT bon ^trabfe.
1831. 53aron Vtto ^rancf.
1858« (^vaf Sliefaitber ^imx^.
b. (Stnennung.
(^^ciit?. 3rfut«f.
^enevalgouoerneure:
1797. 5«agel.
1798. Tvctben. f?'^)
1839. Sli^iH^clm IKupevt. (VV)
^«ttbenieitte:
1821. So^ann 3eib(cr. (?)
1852. Senjel. (?)
ib)oixi\ īfaufoficn.
1799. ilar( ^norring.
1812. 3acob bott ©n«forn.
1824. 5?ar( eta!?t.
1831. SBaron C^ecnļ 9?ofen.
1836. 53aron aJJa^ iaube.
®oiib. ftafati.
1826. ^aroii Otto Stofen.
®out5. ,^iL^|ivcina.
1828. Sacob i^andfau.
®oub. ffursr.
1830. 3acDB ®and!att.
1830. 9Kfraiitfv ron Drebufc^.
1860. (^rat (^ouaro SeUer.
— 308 —
1826. $luAuft 'Tcnffcr.
1847. ^aion (Sļnfto{>ļ Doti ber
®oitD. Oreti^ntg.
1800. ftort ©fafenap)).
®oiit). Orei.
1851. i^icolai i^rafen^ern.
1797. |(ar( !IRobeta4. (?)
1806. $eniie«. (?)
1817* anton Ifriibner.
1790. ^ūxī ^licAc. (?)
1857. ^boloemav ļ3rctcv. (?)
1862. mtoiļ ^vam\id)\mQ.
(^ouo. ļ>)ron>.
1802. Saccb ^amb0borff.
1816. 8. Slberfo^.
@eub. 2:u(a.
1798. 9Hro(a6 (^rabe.
1847. mttM ftrufenftern.
1856. (SSraf Oftfn*@a(fen.
1863. iShaf ^Hc^anber v»ie»eriJ.
<^otti>. jhivlatib.
1797. 3acol& Cambēborff.
1800. 8arcn Sļeobor wn
1815.
1825.
1828.
18G2.
(5niannp( ^tancfc. (?)
(5f?riftcpl) t>cn ī^reofrn.
®om>. Stblanb.
® f ner vi 0 uberneure :
1797. 58cntcnDovf.
1800. 9{agfl.
^aron $a((cn.
1803. (%^raf$^eobev^3HftB»b«l.
1811. 3ol^anne« (šfļcn.
1829. ^aron $a^en.
©enberneure:
1797. il^aren '^aUķaiarĀainļ)en'
l^auļeu.
(3$taf ^enubrn.
1798. (Sļrifto)>| 92i<ļter.
1811. ^cfepĶ tuĶaincI.
1828. l^avou fani ļ)ūķ\.
1829. (^ecrg j^ocltojaķin.
1847. (žifeti.
^^(Mil>. (?ftlaiiD.
1797. ?fter Suan..]ca.
1798. 5IuDveaiJ Vangct.
1809. Baron ^. Uejffia.
1821. a ^ubberg.
1832. Otto (Sffen.
1833. 9attl ©enfenborff.
1842. 3o^anne0 ©cautDalb.
1860. nUičf.
Hnmerfung. 53ci ben mit einem i^ragejeicķen tocrMcnen 'iJJomen
ift, ber „Shn{. (^cn^.^t^." ]nioU}c, ber bicfc ^ur^iitmen*
fteUung entuoaimen i\t, bie balti jc^e ^erfunft iragUcļ^.
6ui intcrcffanter Jfitnb
ift cov eintgen ^a^ļcn bei beu ilBieberljcrftcUung^arbeiten im T)om
gemad^t īDortcn. (5^ fanbcn fic^ unter ber ^Diele ber ©litlviļ-^cUe
am ZiļUīm, ini ^ituU Dav]iaben, bie 53ru(iķftiide bon aii« Š^altficiii
gemeiSelteu (ipitvīpķieu mit reicķein (ja»''^''^"' wnb ©oUlcbuuiit. ^«
ber i»ou ber ^aiileitttng untemommenen ^ujammcnfe^ung ber ik*
— 309
jetnen Srud^ftilcfe er^ab fidķ, bag bad eine ber (S))tta))ķe ha9 tc9
^utnaniften T^anid .^"^crmatin h?ar, ber al^ ^crcorraflcnber Ttītfer
fdt 15>^2 in ^^i^a tcbte. .f^crmann tpurbe 1543 a(« jiinAftcv ^oljii
be^ ^lirc^cvmeiftcvS 5{nbrcaS ,*ncrmann ju Oiettcnbur^ļ in Oftprciif^cn
iļcbcvcn, tvūt ali< fiinf^e^nia{;vly5er 3i^"9^>"fl lueltbeiniķmte
sgd^ute be« go^aiine^ *3turm 511 ^tragburg uub bejofl bann bie
UniberfitSt I^Sntgdberg, bie er inbeffni nadķ ber (Srļ^eBuna Stragburgd
3a einev Stabemie mit biefer loieber bertattfcļte. vlačf loeitereti
^tublen gn 8afe(, (ļļngotftabt unb Sittenberg begab er ftd^ natļ
2Bieit, tro er ehte ^infteflmuļ in ber faiferlicĶen SJan^tei eriķielt.
ffaifcr I1iajiiiii(ian crl^cb ibn in bcn 9lDflt^ftaub unb tJcrlieĶ i^itt
beu Xitc( eine^ (>^cbcimfefretdvv^. ^lač) bnn 5!'obc fcinc5 faifcrlic^en
(^Inincv^ (vieb e« i^n in bic .J)cinKitb '^nn'icf nnD cv tvat in Die
Dtenfte ber @tabt '5)an,^iyļ, al<^ bcrcn (Mcfitaftvtvd^ļcv cr bcim ^U^nige
©cn ļJolen fiingirte. bcm ovicbcn5(c^lu))e jmifcbcn 'ļ^olen unb
d^u§(anb im ^ū1xq 1582 eiUe ^crntann bem nacļ 9?iga jieļenben
StMļit @trblķatt 8atķcrv Dorau« unb traf (ier am 1. ein.
9in 3* 9())ri( rt(ļtete er Don ^iev and ein @(^reibeit att ben 9{atlļ
Dou 5)an5iyļ mit ber 33itte, iķn a(« ®efc^>aft^tr3ger 't^anjigS in
a^iga ju beūffen, ba er fic^ tnit grau Urfiita ^v6ger ocriobt ^abe
unb in 9?i>ļa \\\ b(cibrn iļcrcnfc. -^einc ^^itte trnrtc i^m (^cn?dķrt;
bcd? Ijattc er jundd)[t ncd; cine 9-Viļļion bcim Ģcrjogc (^^ott^arb
itctt(cv in 03(itvin ,^n crfiidcn, nad? bcren (5r(et'iyļuniļ cr nacķ 9?iga
^,urud'lcl)vtc, nm fcine .J^cd^^cit ^n fciern. (5r lebte Don nun an niit
tuv^en Unterbrec^iingcn in JKi^a luīD lDur^e »oni ^oni^e i>on ļJcleu,
ber t^n jum 9iatļ be9 j^orbinald SlabittDia emanitt iķatte, mit ®ŪUxn
befiiķenft, iļn ķtočf ntt^t obļiett, bie ^n^^^^ff^n ber ®tabt,
beren Sfirncv er gemorben mx, tvo e9 gatt, Tebļaft t>erfe(lķten.
fRa^ toeni^ien ^a^ren qmtttrte er ben ^taatdbienft, iim ftc^ ganj
ber 'J>id)tfnnft \\i mibmcn. (5incn J^eil jeiner 'J)idķtungen bvīt nac^
bc^ ^id?tci^< jtot?e foinc C^^attin ber @tabt iR'i^a jļctt>itmet. Gr
ftarb am 29. T^ejcmbcr UJOl, 9lm 1. gcbrnar IGoO Uctl bie
īfi^^ittlDc ncid; bcv a>ictcv viuf^ufiiiitcncn 3"fd)vifttafcl tvi^ (JpitapI)
errid?ten. (i^inc an'^ictjcnb cjciivicbcne ®tuDie libcr T)anicl .S)ermanu
berSffenttt(tte Dr. ZĶ ^c^icmann in {einen ^eitragcn ķui battifdķen
©efc^ic^te. 1886.)
!Die SunbftiidPe eined giveiten (špita))^^ befteļen in ben bon
einer liugerft ^terticļen ^arocfarcļiteftur umgebenen 93a4>)>en M
9{iegeinann unb ber (SlifaBetļ gum Serge.
unb auf mlčļt Seife biefe »ortreffn<(en SiCbļattertperfe
iļren Untergang gefunben ļaben, ļ^at ficJķ W {e^t mit @i<!ķerļeit
tiodķ mčft ermittetn (affen. (aiig. Sagcbt) N-n.
91 0 t t } e U.
Slm ©onabenb ben 1. 3uni bcging $err S3afU @d&utje fein
fnttfnnbvi'an3iniaķriged ^ubtl&um aU 8eiter ber Slļatļeimffļen
<^iegeUa(fjabKit,
ķ)u,^ jd by Google
i^oti ber @tabt'9icalfd^ule ^aben am @onna6enb, ben 1. ^mi,
foloeiibe ®čiūitt ba9 Steifegeuanig rrļdten: L ber (Scgan^ungt»
naffe: (Smft j(atften0 ait« Sombolo, 9aul ^enmanii au^ Stlfto,
^Kc^anber krauti aud W^\a, ^(r^anbec ģdķmeltng aud 9{iga, (Srlcļ
$flu0 aud dti^a, Albert B^ifacf aud ^iotanb, $aul ^otf^imatott) au0
<)?i\ia, 3aii ^>3uiftrļdjancirffi au« ©arfcbau, "^aul 530^m au« 9?ifla,
2:i?cobor (^ermann aud Oii^]a, Smil iticineiibcrg aud Slurtanb, X^ee*
bor 53ad; aud Oii^a. II. 3" tectnifdjen 21bt^ei(ung ber 6.
iUaffe: 3}?a5tt)ea (SavUle aud 9^iga, ^clnric^ $iranjļ aud 9?igo,
$iUor D. Oiautcnfeb aud l^iolanb, $aul S^ottermunb aud dii^a,
Slvtļttr (Satting au« Sti^a, Uno ilKeļ^er aii« S^iga, S^Ibnnav ftraftin
aud 8ib(anb, Herbert ^^onnanii ou9 S^lga, Oan ^ogu^fi aud ben
@ieb(cef<iķeu 63out)crnement, ^a(ter ^vumin aud ĪRl^^ū, ^\ļū Se)?i
audftoanio, 9iifo(ai ®»iotot)otf'2»?irdfi aud SBilna, 2l(p^on« b. ^u^(*
bcrn aud 9?iga, 3eflor 9lgntud aud W^ū, ©il^elm SHa§ter aud 9?iga,
i)eiuvid^ i\ ®enAbuf<^ aud Slrcui^burg, |)evbevt STiemer aud 9iiga,
3afob 3[Bi^fol aud 5luvlanb, iiouftantm Ste^femlcj aud ®Kna.
III. 3n ber Ģanbeld 3lbt^eUuufl ber 6. S^laffe: SBit^etm 9?ue^ au«
Oiiga, Ottcmav l^id^tmerf aud 9{tga, Sbuarb ^a^jet aud ^tt>(anb,
@ugen SRorfdloffi and SRiga, Salter Saaenburger aud d^tga, ii£Balte(
Stebtttfl aud Siblanb, $erc^ (^au^fdio aud 9?iga, iDtic^aet erufe aud
9{iga, SUļelm @eniit aud 5{ur(aub, Hrtļur @i^(anbt aud 9?iga,
aUjcanber b. 5lu§(berg aud ^Riga, Otto SJaufl aud 9?tga, ^ar( ^Jaufatt
aud ?ii^(anb, 3nact 9?unc(?e aud 9?tna, Seo|)olb ģetbt aud 9?iga,
(^oļepl? ^lul;m aud 9?iyļa, ©auiuel (^roUmann aud 9?iga, ^avl
©rinjiufl aud dii^a, Wū\>m\x ^remmert aud ^Klga, Slle^anber ^eter*
Mu aud Cti^laub, Odfav 3affc^ aud ^Ri^a, Sitolb b. S^'omoroujffi
aud ^oujuo, dlchevt ^^al^nU aud Dilga, 2eo ®rabott))'fi aud Sa3ar]'4)au.
8lm @onntag ben 2. ^m\i begtng ^err Dr. med. 9?efn^o(b
®o(fers in feiner SBiUa am @ttanbe ben 25. ^aļredtag feiner
īDoctorpromotiom
%m @tabt*®l?mnaruini inirben am SRontag ben 3. guni Tla*
turitatdjeuguiffc fotgenbeu @(^u(ern juerfanut: (5Dgar ^erg, geli|c
(5cfmann, iīari ?\fe(bmann, (5n>ien (5^oIubcn), Ģeiuric^ t?on (^^utorotuicj,
i)ieiut)arD .5>o[lmann, SBalter ^oUmaun, i^ric^ D. tefe, 9)iaj o. Con)i«
of SDiciiar, (JDuarb 3}ia^(er, Odfar 3}?artineKi', SBotfgang »on ^ut
*iyiii(;(eu, 5Ue^auber 9iifitiu, (žmmericĶ ^aron Offenberg, ^aul
>5afranon)iq, 3)?ajc ©c^apiro, @uftab ©^lUing, ?lrnolb @cķilini!|^,
®eorg ®(ļ;u[^, (^ugen !>• 6toffregen, ®Iabid(a» b. SEam^todft,
Otu SBenter nnb $etet 3ilķrnU
Sluf feiner (^Jeneraberfanimfung am 3!)indlag ben 4. ^nn\ er»
nannte bcv 1. &?fflaer 83eIoci|)ebi[ten«SBcrelu bie um ben SBcrein fe^r
t)erbieuten .^erren: Dtreftor l^ttte ķum (SļvenprSfed nnb K. ^9*
Iķannfou jum C5Ķrenuiitglieb.
8lm ''I''('cntag ben 17. ^m\\ traf mit bcm iDauipfer ^Oftfec"
ber Slfritavciienbe, ^io(e[Jov (Ž^eovg (&c(fn)ein[uvt6, unjer Sanbdmann,
in 9{iga ein.
Um SKontag ben 17. guni tonrben ed Iķnnbert ga^re, bag īičļ
bad ļieflfle aUefte unb beftcenomntirte Itlempncrgefcķaft in berfeiben
— 311 —
SamiUe 3)?av[d)u^ befinbet, in bev e« ftct« »om 3Sater auf ben
@oķn fic^ L^cverbt ^at. 21m 17. 3""' 1796 t)on bem ®ro6t)ater
M iefeigeu 3niJ^^>fr^/ So^ann granj 2)iarfc^ufe, ' beflrānbet, fliiifl e3
im Sa^re 1827 auf befjfen @oļn ®eorg Sriebric^ fDlatf(^aļ^ fi^ev
ttitb befiiibet ficļ^ feit 1860 in Um 8efi<} be« @0l^ne« ht9 (e^teren,
be« 2leltcrmvinn« be« iJIempneramt* SJnton ®eorg SKarfd^i!^, bcffen
atterer (Scl^n ^ubtoig 3)?arfc^ii^ mieberum fett einiflen fta^^en ^eifter
unb felnem 3Sater tn ber i^il^viin^ļ be« ®efd^afte« be^itflic^ ift.
Slnt ^)in0tag ben IS. ^\xni bcgingen ba^ geft i^rer golbenen
Ģc(^jeit bad e^emalige ©tabtl^aiipt tjon 9iiga ^err Sluguft bon
Oettingen unb feine ©attin ^ba, geb. bon SBitieu, iii ftiller 3»vii(i='
gejogenķcit bet iķrem @o^ne, bem Canbftallmeiftev i3urd;avb bon
Oettingen, in ^^rafeļnen in £)ft))reugen.
91m ©onntag ben 23. nnb am SRontag ben 24. 3uni begfng
ber erfte 9tigaer %$e(odpeb{fteni>$eretn feine jel^niaļrige @tiftuna9«
ffier, an loetc^er ftc^ auc^ bie ^?itgtieber ber 9{abfaļreT'ii$ereine
ond ben ©c^roefterftabten rec^t ^a^Ireic^ betl^eidgten.
@eit bem sBcfte^cn be« ^aifcrlic^ien ®aiten« |inb am 26. ^mi
fciefee 3Qķre« 175 JV^ie oerpoffen. (5« n?av im 3^»^^^ 1*721, a\9
Ķav $pter ber ©rc^e mit eigencr i^anb eine lUnie pflanjtc, bie fid^
uic^t ioeit bom jc^igen fleinen $aDiKon befincet nnb an ber burc^
ben einftigen ©eneralgouberneur Sftar^uid ^autucci eine ©ebenf*
tofel mit S^i'^^^^i^^^ 3nf(f^rift angebradķt ift. Doc^ bie ^txU
biefeē f49nen ®artend ift bie am ^au^teingange fi(ķ Ūhet bem <Sin«
tretenben bomartlg toiJIbenbe Sinbenatlc'e, beren erfte Hnfagc fdķon
an« bem 3a^re 1711 batiren foK; 1712 famen bie au« ĢoOanb
oerfc^riebenen 2inben an. Die 9?iffe gnv 2lntage be« @artcn« finb
bon ļJeter bem @ro§en enttoorfen morben. iG3ie tjor fiinfunbpanjig
3a§ren, am 26. 3«ni 1871, ba« loOjci^rige 3ii^'itii""i be« ^aifer*
licļ^en ©avten^f turd^ ein »on bem berjeitigen ''^dc^ter bc8 ®arten«,
ļmn ©ogeĻ beranftaltete^ ©artenfeft mit 3^i"niination unb geuer»
ttert gefeievt iDUVbe, tpeld^em ba6 Vnbfifnm ĶūĶvtičf erf<$ienen
\o<n, fo tDttrbe an^ burd^ ben berjettlgen ^jidķter be9 ®aiten^,
ļ)mn 9?!C«berg, in biefem %-\^:^xe am 3}Jittn?o(ļ) ben 26. 3""^ ba«
175idļ^rige 3ubi(aum bed 8efte^end bed ^aiferlicļen ©artend tntčf
ein ©artenfeft mit 3fl«tnination, J^on^ert nnb genermerf gefeiert.
3n ber abge(aufencn evfteu Apdlfte biefe^ 3^^^^^/ «i^tfirlic^ mit
2tu0iiai}me ber ^dt bom 4. gebrnar b\ē ņm 10, 3Kdrj nnb bann
abermal^ i>om 17. bi« jum 26. Waxi, too unfere ^iabigation burc^
bie beinaļe unbermeibli^e (štdblocfabe bei ^ome^nee^^ gefperrt luar,
Pnb in ben 9?igafcļen |)afen, an^ bem 9ltt9lanbe fommenb, 663
@i(iffe eingelanfen, nnb groav 369 ga^Tļenge mit berfdķiebenen
Saaren unb 304 mit ':8aaaft geiaben, tpdļrenb ffiv biefelbe ^etiobe
m ^oria^red 626 ed^iffe, babon 313 mtt SSaaren unb 313 mit
33aOaft, gu bergeic^nen tcaren; orbncn ttjir cbf^ie 663 ©dķiffe na^
tļm il'^ationalitdt, fo bietei ficķ un^ fotgenbe^ 8i(b bar.
9?ationaIitai«'
Sngldnber .
£)eutfcļe . .
71 103
93 63
— 312 —
$>ciranDer 2 8
l^anen 56 69
^Jfortucger 43 15
9iuffen 47 17
giiīnlanber 2 1
©c^iDeten 43 27
^panin ...... 1 1
8ratt)ofen . . . ♦ . 1 —
@umma 35» 304
9;ad^ obi^icn ^atcn ift erfic^ttic^, baļ bev gv9§ere 2:iei( bet
efttgtlaufenen <^c^tffe mit ^aarcn belabeii \\iax, toa^renb im brr^
gflngenen ^af^rc fic^> bie 3^^^^ bctabcn ciiuielaitfcncn ©c^iffc mit
ber mit ^-Ballaft einflefouimcneii tocUftanbi^ļ bie ili\iaiļe ^iett. tīiu
ant^ereg ^ilb jcboc^ erķalten toiv bci fcen au^^ļclaiifencn (Sc^iften; Dcn
650 ind 31u5laub ge^^aii^ļenen ^cbiffcn luarcn (532 beK^^en unt bIo«
18 berliegen unferen^afen mit ^allaft, unb ķmx nacķ ^J^uioiialitaten:
(SnglanDev 175 l
$)eulfc^e 143 5
A^^oUanber 9 —
"^hien 122 2
9iu|fen 73 l
ļ^imilanber 3 1
(©cĻiveben 02 3
€i)>anier 1 —
groniofen —
^onoegev . . . ♦ . . 44 b_
@nmina 632 18
%nē ^^orfteļettbem oe^t mļl iva (Solben) ļeroor, bog unfer
9iiflaf(ter $afen bebeutciib me^r ejcportirt, al« importirt; bie ffir bie
erfte ^alfte biefe^ 3^''^^'f^^ 3" ccv',ei(^nenbe grcfjcrc Dcn cin*
laufenbcn @^iffcn ge^ļen ba« 5$ovia()r (--f- 37) ift u>ol;l iiic^t bavauf
iun'icfuifiibren, bafe unfer cļ^anbel eincu Sluffcķtvui^ Aniommen ķaļ,
fonbein bfirfte \\)o\)[ baviii il;re ^^Sfung ful^el^ baļ? unfere @d?ifj''
fa^rt im Dergangenen (^a^re iiber jiuei 3}Jonate gefd^loffen i»ar,
toftļvrab fie Ui biefem 3aķre btmļ bie iiidMotfabe im ©an^en Mo«
45 Zūnit belķiitbert ttar. fin^noķnt boti ^etgien unb Oefter*
retd^, bie in ber erfieii ^Sffte be« borigen 3aĶre« mit 2 vcfp. 1
©d^iff bertreten toaven, īļaben fonft in biefem ^aī)xt blefelben 'M'
tionen «nferen ein^eimifd^en .^^ofen aufgefud^t tute im 35orja^ve, (iW
beren ipauptoertreter natiiilid; CSiuļtanb an tev 9pi^e fte^t mit 174
^Sc^^iffen, toaĶvenb (gpanien mit 2, §ranfieid? mit 1 Bd}\\\ bcn 9?eivļen
bef^iiegen. Ceiber fte^en unS ni^t tic ^aten bariiber jur 33er^
fflguttfl/ U)ie bicl 'I)am|)fer unb toie biet ©eglei* eingelaufen finb; bot^
bie S^ļi ber letteren biirfte eitte Heine fetn, ba bie riefigcn, ļč^ntUtn
^ompļet jimt %x9ķtn Zfļtii ftļpn bie fleinen, (avgfnmett ©egelfc^ffe
ou« bem getbe gef^taflen ļaben. (•«ifloer ««eeMatt.-)
— ai3 —
Hiid Un Stitd^tntmmUn.
4Beiauft*
^etrUSt»: Srenc Unc^tliU ?inbc. Wotie ^\om ^ubrnitta {HlbcgOfb
@0on^f. C(i3ii 2lnnii $)frr! Aricbrid) 3obannc(? ^^lumentbal.
£)oms^. : $i$tl()elm &uīiQ^3 ^(ķmmm» 3afob ^cinbol&^aul Sinbcnbcrg.
Jtonrab 8rrcfofp. erifa ®ffte(nHne ^getiic ^reubenfffbt «lifabct^ 9ntM
3afob{s*.: (>niftin> ^Jlcifcbcr. 3l?aric ?cuifc Ofta»ic j^arotinc Vlt^lūn,
3rma ^ntonic Xķcre|e ^actotp. SicinbolD Kari ^oralb Salter.
6crtvae*jlt.: Sflbelin JTorf Bnino S^rt. «(freb ^erbinanb gfaib.
©leoncrc Tliuiītflc J^ftMiiann. JBtIbftm ^liuļufl ^toījcr. 3abn aifrcb Stbtol.
<gaa Žltclc ViUv laurm. Obrtiic !niļnf!!i (%!bbc. (^tnil Ot^rin. 2llfrcb .piuļo
$cit. grirbrīd) ^oi)ūnu Xt>cobi>r aicbuff^. (£buaib jCui'(^rt0. %xmt D6tat
^nberfobn. griļ^ Safob 3a^ ae^rfiii. ^rmtine tiraa «rn^min. fVatbitbe
SUl9ine i'ccpin.
3ctii«=*.: S'iatiilie (?rnn ^orbcr. J^crtinanb gricbricb O^malb ^am'
braMi^. Tsobann ebj^av i'edciiba4>. «ari iilleranber Sbuarb Jrufcbc ©uftitie
'Jhitaiic ^iira ec^nobrr. 9Iibc ®eftnib 2>0T0t^a 2>icbrii^fo^ii. €a«ra
3Dbauiu$sjfr. : ^ifior 5tarl jtaUct. Slifabctķ 3obanna 2)annenb(ra.
anna Stepart. ^aul gricbrtct? 9tfi9. (Jbuarb Sllejranber ^tlup. jJart Sttgnk
2lbfrfelb. Odfar C^corg atcranbcr SJcfīt. ©cra (Jmilie ŠScrfmann. Slleranber
SSilt>clm 93runo 3flmi". '^Inna ^tciiftanjc 5Birfj. aibcrt 5?arl %rt\)m frivoevt.
Sittp Slima 3ulie ^fatālie jtcbpuf. (iinilte (Slifabct^ ^toaaenbaum. Ttaiit
fffalmine 3u({e 9rrgmcittn. $rt^ Slumbtrg. Sititrtte ttadtte 3afobfot!it.
(Emilte !D?atbt(be @panon>ffv- ^iniē SHobert ļ^repmann. ®c^0 S^^ann
^erroann 3aunfcm. Olfla 3uliannf C^lifabctb ^trful.
9)^artiti6sA.: Vlaiit dUlabct^f dio\aiie mpit. &xc(U ^miiit ^aric
^nbsebm. ISIfr 3ntfe etdtierf. ^dnri^ !RiiboIf ®<irmanit. SRarie Slngttfle
5>crm{nc Sci^antc. fctcr Qmii ^arbat T)ic^r\ā> ?llf]ranbfr 9tOTb. {nbtoffl
8Ulbrfo<$ 5?eniamiii ®teinba(b. ^etcr '•Paul 5Ufrc^ 'Jlbr^nl.
^tiuitam>M,: ^rter Siugufi ^ir^gal. Hxi\top^f SBtl^elm X|^fobot
Serinfa. Dittite 9In>{ne ^omi^atm.
^aiild:57»: «atbartnc OUļa ^atbilbc 8aubtn. Oiļ\ci ^'?iap ^fabif.
Siitbcrs.^.: ?lltbc auna 2lUiļuftc Scbfnccf. Tlartin ^llbcrt @n)irbiil.
!X)icbTid) @cr(?arb Slbolf Sambert. ' itarl 3c^fab SBolbfinar O^p. anna
J^at^arinr Scifennifft. «rnalb dttfob 9lfitmaim. tlfreb Ozoliņ. 8ai9ife
Snna ^altrat.
9iefpntt» iC,: ^acgarct ^crr^^T^av. %tiUit Stobmla b, Ptimann.
9>ctrie II. iPotitiJI.: Sgcni SafftU ®an>rt(ott> ^^o(b(on> mit 3o^anna
f)ciinettc ffmiUc f^crrmann. ^ļ)rofurift gerbtnanb Otifar (Jafrar mit Slima
@elma ^olfetin. X)im. ^eamter 3i><>ann diohttt ^orifi ^afen mit ^ermiitc
Sberefe 9ma1ie 89lt(ber, geb. SMlom. 9rtrieb<r(ef ®uflab Suaufl ^anbcr
mii f)elrne ©op^ie ^Sil^elmine b. (Srbbrra. Soronom ^einrit^ Slrtpur Ibcuri(^
mit ļ>arr{ct 3uftine 2)orot^ea ©toljcr. Simmergefen Sbuarb li?i(bael SJci^ifler
mit ^aultne guc^d. jtommid 'Jlnji^ 2llffnid mit 3ulie iluaufie jlirfiein. ^ui$«
bittbergf^ilfe Stati eicofrirb b. ^)tenoel nHt Hmma Imane OF^arfotte Mgcr.
2;if(blfrgcfctl 3o^t3nn ļuUuē S(axi fettr^o^n mit ^cUnc 'Vīaric (SmiŪc 5Wvimf(b.
Oberfflfcr ^arl ^cinricb Sub»Diiļ .^aflorff mit 3ba Cilifabctl; ^)tienc ŽBecfe.
SRiafanf(l?cr (Stelmann ©crgci (ibrui4>Mt^?'>i» mit Žoivife 2lubrini3, gcb. Sapfa.
^aMuSt,: mūci (Sbuarb ^amuel ^oi<^ļ mit 3lnna Badļē, Simmer"
gefcll ^ngo ttberi SBilļelm ^mdflcr mtt OCga Biranta.
(BetttnttSt,: ©(bmiebemeifler Hrtf^ur 5torI C^manucI M^tt mii Smma
3lbflc anna (J^rmannfo^n. 3:ifct)(criļcfcn ^«'artin S?fmber mtt ffitfbfimine
^ifette ^ertend. Zi\^iti ^aļ^uid ten^i^) mit ^uguiie 'ilnna Sgolb. gu^rmann
ķ)u,^ cd by Google
3fbfab ^urfaltM mit J^ciiinv Satbaiinc T^rdmann. j^abrifarbritcr '^amii
SPiiffelfobn mit Jiaroliiic CSIifc 3^^"'"- ^'Jcificr ^lifct) grfutnifclb mit %x\\)i\t
99rerf)in. gabrifarbcitrr ^rkr ^tt^in mit ?ibfe i^obfid. arbeitrr Stati īanfit
mit "OTinna l'nuri<<. 3"fl<'nif»r'2:ffbnplciļ ^cc\m\ (SiarUUn mit dmiiit Snna
'Vhmc Zaube, flcn. Jubbc. gabrifarbcitcr 'iDJartin 3fif^>r mii Siefe ©talflcaitļ*.
^aurer itarl iSci^monn mit (Smma (£lifabe(b ^iffut. ©runbjintfnec 9?ihl
i^a^ofHn «ii Htme SKifIn.
SefilētK.: Sttbeninbabrr 5trtf(t 9{i(^trr mit %nne ^atbilbe Stnbe. l^
bfttcr anton @(burfud mit anna Slugurffu ©tfflmacbfrflefctl 3^'ob ^arfin
Sngmann mit ^ilbelnune ^atbilbe ŠVarten^. $)anbIungdfommtd 3afc&
6(b»>agfr mtt 9milic Seronila 3aiitnoi^ f>&nb(rr $ri^ 3anfoti mit O^mfrie
(SKi^lf) airntne 8irfon.
£tD6nnttid<^. : edjtofffr ^n'^ «Palob mit (5 fiMrc «atborinc ?inbf . ed>iff'^
fapitan D^tcbaf I Sbolf 6traupmann mit Ottilic Sbrifttnc IVartinfcbn. (žrprtitor
Stari iJriftof ©trub^f/ gen. <žtrauĢ, mit Sioitnf gricbfrifc <Siling, grb. ^nbig.
©tiftfitfifflfr Otto auflufl 2acb>? mit emilic OTaric Jrcvnii. ^aurcr 3abB
SBibtin mit (Smilie Vorctbea ^Rcfenbcr^. '•r?af(f>tnift 2ln^ Seitarb mit Sifftte
3aru(. Stpotbefer 3cannot Stamolin mit ^malic ^ifette e^^Idffrr. XtftķUt
3antd C^glit mit Bnna Clifabct^ ^cbmio Qtifi.
^rnrirHe 3u(te ®ott(icbr Orot^. et^mtt WboVf tplbuaš et^iifomfff nit
(Emittr 5trucf.
3:ritiirati«*^.: gabrifarbfitcr 3uItU(J dvnfi ©ebrfc mit JOorotbea 9^1,^^=
mann. ©(^^mifb ^ctcr ©tirmanīt mit «nne S'lfumann. ^etet ^aul itoļaf rait .
(Emma ^rrenfobn. Slrbeiter ^artitt 3Bibtot mit tnnctte fBatbmamu 9fa^
mat^er ^ilbdm <Btud mit Stlrranbra Senbt.
9>auldsir.: Bu^rmann ®fbart0 itlani mit Sccnr itam^^c.
Siit||cr«il.: 9tmU 0olbat 3amte 9vi^imtumii mit tamife itaman.
9f(fbvni« g^afll^ aVotmri e^UM mit tnenfle fodKnc aibcfit.
ŪUt bie in ber 3ett bom 15. 6i0 gitm 2U &eptmhtt 18d6 regiftrtrteit
3nfeftton9franfļeiteti tn ĪRi^a.
w j» .
m ccfranfteii ani
ittfammni
«eri.
IlUli.
irM., ļuf.
Typhas abdomiual. . . .
1
3
3
1
1
4
5
9
DyBenterie
1
5
3
6
3
1
11
7
9
16
12
28
1
1
1
DiphtheritiB vera ....
1
1
1
1
2
PoenmoiiiA eronpoea . . .
1
1
l
)ufommen || 4 | 21 | 14
10
1
3m Hufira^c ber titrrarifft^-praftiffbes ailrocrocT^iMbnne ^eraotfgegclfi
Mfi9MāWo «eBSjpo». — Psra, 26 CeHt«<^ 1896.
StabtHattci'.
9iV, 40, 2)omicr«tai^ ben 3. Oftcber. 189G.
(8». 3a»rftang>)
©odjfiiUtd) 1 nifll. - l^reid in 3liflQ jaM»* 2 9JbI.; mii Biifnibuiifl 2^1.
Stop.; 1 Štbt.; tnit Stifcnbun^ 1 mi 35 ftop.; u6rr bir ļ^oft
ia^rlii^ 2 dlH. 60 jtop.; balblabrlict 1 mt iiS j(oi>.
Štrloaitttng beS Stabtt^cateio fiii iiic tiom 21. ^ugufl
1895 liU attin 2i. $iuguft 18i)G.
(9* ^ertoaltungdiaļr.)
^Etnttalķīnett:
1. Stage^BtOete 143048 9^. 75 St,
2. (5l^ecfbud>ert)etfattf. . . . 38199 52
3. ^mitbitUU 5229 „ 80 „
4. $(rfoit(na&omteinent . . . 7209 „ — ^
193687 07
5. SlbgaBe ttoii greibittetcu ber
53fi^nenmitgneber . . , 344 9^.60^.
6. Settelabonnentcnt di. 1689. —
Žetteltoerfauf . „ 746. 75
2435 75
7. ®Qrberoee|>o<%t 1600 — l',
S. Siiffetpa^t 1100 „ — „
5380 35
199067 a 42 $t.
9. B^ift^ug t)on ben &atūuUn unb Don ber
grogen ®itbe . 11856 82
210924 24
1. ©eļatte unb ©jpietlļotiomc fiiv bie ^pielgett
1895/96 115187^. 73^.
2. ©e^alte fur bie eoramerferieu 1896 . . . 15472 28 „
3. (Slaftf^le(antbc»e 15278 18 „
4. ^encfi^ant^eiU 5565 „ 04
5. Slelfcfoften ber neii engagirten 5KttgUcber ic. . 587 „ — „
6. SOrfautopen, ?5ovto unb '^epe\6)en ... 916 „ 04
7. Xru(ffa*e« nnb Snfcrate 4245 „ 12 „
&ūdff0Mrace, Ztmtimtn iinb geitflcfefl ķren . 4831 17
@eUen6etrag 162082 9t. 56 St.
— 316
Uebeitraij 162082 ^Ji. ;)6 S?.
9, Xage^foften, itnb jtoar:
80|tieninupf unb 9erftSrfte«
Orc^ter d7S9l, — ft.
etatiften unb ftinDcrrcUcn . 1013 10 „
^flj^nenarbeiter in IJagelo^n • 33 ,^ 75 „
iiViblidjc GKu•^frobegeķilfen . 182 „ 50
'^cleuc^terge^iljcn .... 124 25 „
^oU^ci 291 — „
85er[d^icDiue« 1899 „ 90 „
4552 06 „
10. ^eforationen 3504 11 „
1 1 . ^a^nenmafcļinerieen unb ^obeftc . . . « 503 „ 96 „
12. ©arberobc 6279 „ 19 „
13. ^^^ibtict^cf 1858 „ 87 „
14. ^Di'cbiliar 318 98 „
15. Slvnivitiir, ^cqui|iteii unb 'i)^u|itmftrumenU . 2406 53 „
16. ļ^fueroerfic^eruug 368)) „ 02 „
17. geuermac^e 976 68
18. '^e^ei^uiifl, ^Beleudbtunfl «nb SBafferberforflung 8479 „ 44 „
19. (SUItrifd^e »eteud}tung«ap)}atate 438 „ 26
20. SRemonten 1419 33 „
21. 3in|cn 1811 17 „
22. UJcrfc^^u6»crluft 85 79 ,
23. I5iaetft(uer . 12524 29
210924 Tv. 'lUĪ.
(Srlaut er un^en ju ben ^inna^^mcn.
©aķvenb ber ©^teljcit 1895/96 rourben 281 23ov|teUungen
gc^ļeben. Die '^Injabl bcv im l'au|c tiefer ^pief^cit j^clcften ^age^*
btUete unb bte bafur eingegangenen @ummen finb aud nac^folgenber
čabētie ju erfe^en:
8a^t ber Vtffete
«b(.
mi.
m-
1895 auguft 21-31 .
4054
155
4330
05
61
75
4391
80
<8rptembei . . .
11278
572
11560
176
30
11736
30
Onobft. . . .
13495
450
18879
136
10
14009
10
Slocember . . .
10491
319
10791
50
119
55
10911
05
5)f^cmbcr . . .
20371
199
22599
55
52
50
22652
05
1896 3anuar ....
19845
247
17229
40
86
05
17315
45
febrnor. . , .
12520
161
13667
75
65
20
13732
9$
^āra ....
14066
153
16957
35
54
20
17011
55
2lpril ....
12801
241
17622
10
90
55
17712
65
STOai 1—20 . .
11690
147
13529
55
46
30
13575
85
mit^tn 1B95/961 130611 1
2674 I
142160
25
888
50
1430481
75
— 317
181)4/95
1893/94
1892/93
1891/92
1890/91
1889/90
1888/89
1887/88
3«M te« mūttt
Oanjc
10806G
103569
107665
125972
141381
14;)Hr2
142323
145755
9aM Ut 9U[cte
2610
2433
2001
1156
1336
1 362
1358
1671
ijraen t>tn £)ur(tf(t>nttt |
bet a($t <rftfn ^a^ttlnnes
1741
118744
114586
117541
125722
139020
138806
151701
Summē
»bU Stop.
mm
85
70
05
85
55
45
30
867
80G
731
291
346
335
375
404
50
20
55
60
40
75
55
35
119612
115392
118272
126013
139367
139142
155542
152105
519 86
133181
35
90
55
65
25
30
65
08
9{ud Un (Sintia^meti fflr ISage^btOetc cntfieleit auf ļebe ^tt*
1887/88
553 11 ft.
1888/89
574
//
61
tt
1889/90
509
//
68
tt
1890/91
506
ff
79
tt
1891/92
445
tf
28
tt
1892/93
425
tt
44
tt
1893/94
424
24
>f
1894/95
469
07
tt
1895/96
509
07
tt
mit^iii Duici?j£^nUUicķ in 9 '^^n 490 žH. 81
Der 9?ifcfaaitg Dev (Sinna^men au« ben JageSlnlleten fcit 1892
erMart ficf) jum Xf»cif bem gegeniiBev ben {iin( erftcu ^^^ļ^ett
bebeutenb geftUgeaen ^^eilauf Ux i&ļ^edbiUeie*
X)te aud bem ^ertauf Don (S(e<3tBji<j^ern, entļolteitb {e
10 ^fUete, eingegangene ©umnte MtļeiCt fic^ auf bie dtijelnen
3flM bff
torrfauften
einjflnpn
SretnbetitodC ....
1. 9?angba(fon . .
I. 9?ang[ofle . . .
Orc^cftcrloge . » .
^arfetlc^e ♦ . . ,
1. *ļvn-fot ....
II. n^avfct A. . . .
11. ļJavfct B. . . .
18
80
350
92
400
853
159
258
2591.— ft.
20 „
w "~ ##
15 " - "
12 „ 50 „
10 „ -
45091. — «.
1600 ,,-,,
5250 „ - „
1656 „ — „
6000 - „
12795 , ~ „
1987 „ 50 „
2580 „
^eitenbetrag | 2210
— 1 32318 8i. 50 ft.
. ķi i^ .o uy Google
— 318 —
sit 1 ,1 4*
3ab( ^pr
p f n tti ttt ( f A
v2^( |UulUilirilvO
2210
-
32318 50^.
ļjartcrve
15 '
7 ^R. 75
116 „ 25 „
11. 9?anAbalfen. . «
10 -
5090 - „
II. 9?anqlo>^e . . .
238
8 ,/ — „
1904 -• „
III. 9i\iug
313
5 50
1721 50
111. žRatig 4.-6. 9?et^e
46
184 „ - „
^uļamtneit
3331
m^tx mit
33310
25 tH.
^{^ 4 9i.
41334 25 St.
ab^iicļlid^ 1 ^ īitaiUieme an ben ^aļfirer 413 33^
SBa^veiib ber ®aftt?orfteUungen tourfcen 2205 S^ctf»
bidete tm (S^efammtbefraiļe «oit
40920 Ou 92
2721 „ 40
an ©tefle Baaven ®elbed ^uriidgenefeil, fo taļ
t)rrBvau(ļt tDurben im (S^anjen 31105 4Sļr4f«
bifiete im Sertļe )»on
38199 m. 52 S?.
1887/88
1888/89
1889/90
1890/91
1^91/92
1892/93
1893/94
1894/95
1895/96
12667 23 St,
13714
12363
14557
14702
36930
35570
29313
38199
84
27
62
42
72
06
52
99
99
99
9t
99
99
f9
9t
99
99
tnitļin butc^fctuittli* in 9 aa ^rcn 23113 8Ž« 19
%\\\ ©(iiilCerbIKeten tourbeti toerfauft:
1. ^arfet . . 1966
II. ^^aifet . . 613
«Partcrve ... 1944
II, 9eain]ba(fou. 2904
III. žRangbalf on . 724
8151 ^^ifl ete
gegen 1894/95 6H78 Sittete
1893/94 5836
1892/9 3 4957
mit[}iii Diiid?fd}iiitt«
tic^ iii beii 4
Jal^vcii felt Orin*
ffiļrung bet
1966
W.
ir.
80
19
490
tt
40
99
40
n
777
II
60
9$
60
t9
1742
19
40
99
S5
99
253
11
40
*9
5229
80
4379
3748
fi
35
99
3193
ti
95
99
41.17 9iV 87 <?.
>in 1896.
1896.
«I fian&cn im
(tfT Wn
i
*
l
\-
J5
U
88
19
15
V
V
■ V
V
17
I-
I-
(-
12
1
36
139
2
10
o i
U
1
99
5
1
1
14
8 5 7
'«105
M 23
38190130
102
6
37
24
48
14
26
>4
)1
)3
>8
i6
55
55
38
26
19
m 26 15 2 - 5
14
15
1
2
1
4
6
2
11
5
1
101
to
D
1
2
4<
25on t»cn
12
1
2
12
1
11
II
8
10
1
6
8
6
5
1
21
8
1
9
8
17
6
15 15
1:
9
18l
2
10
1
4
1
1
2;
16
14
8
7
5
2
7
1
! 11
11
1
1
1
1
i: —
I
I
0
1 t
1 I
1 • 1
1 1
uauoļu^ti
<•
9
r»
«>
n
o
r»
•1
ts
n
1
r»
K>
<*
•»
o
•1
3»
o
/»
3
3-
■»
O
1
•»
3-
S)
o
•<
**
:r
o
M
a
I
C«
3>
o
1
aun
s
s
*
T
3
a
s
T
3
r
3
OP
*%
?
3
'nav
•jaiai
-opqw
snqdXx
8nqdij.
II ^ in »
J d c
n .> tn t)
ed?filerbiacte . 6455 5^iafte 4137 ^. 87 g«
Digitized by_
— 319 —
?er f oneitabonn cmcut.
\i\ixn\ abomiut \ūx m aud 100 iSorfteUungen befleļeo^ed
Žlbonnemeiit :
1 ^lQ^ gu 150 SRbl. Ibu iR. — ft.
19 ^liiftc 115 „ 2185 „ —
26 ,,110 „ 2860 , ~ „
I. 9?an^ļbūUon
1. ?5arfet .
II. ?5arfct B.
m. 9?angbaIYoii
4V2 110 495
V/9 „ „ m eoo „ „
4Vf „ 4 2 189 -
63 ?(5^e 6619 R St.
(5« ivmbcn fernev an gmei Sibonnenten nur fiir ibre *Pcrfon
jtoei $Ia^e tn ber ļjarfetīcie fur afle ^.^orftennti^ļpii flc^fii 3^i^tung
»on ie 225 dihin,, ņiUnnmn 450 unt> an mmi IHbcnnenten
ein 01a| in ber j^renitenlovļc fitr eiiien jj^etl ber <Sciifcn f^ejļen
3a6lung Don 240 92bUi. beraebuu ^ie (^efamuujummc baiaat
fomlt 7209 mi
S)ae ^bonnenient ergab im ^oftre
1887/88 11115 dl. —
1888/89 87G5
1889/90 6880
1890/91 6005 — „
1891/92 6376 36
1892/93 6480 „ 50
1898/ 94 5944 „ — „
1894/95 6303 „ 50
1895/96 7209
mitļra biir*f*nitt«* in 9 3 o^reii c^n? oO
^ie ii)c|ammtiunime au« bem i<l3ertauf Don ļ5la(jai,
abgefe^en )90tt ter Slbgabe fāt gretbiUete, betvug:
1887/89 lSS3/'Sn l?89/90 1890/r>! is<11/n2 lR02/!>3 1804/95 18!).'/f>c;
»e. «. 5R. 9. JH. Sl. SR. n. 9i. it. īk. ĪR. >t.
6incte . 152105 63 157442- 139142 30 189367 25 126013 65 118272 55 1172yž 90 119612 33 143048 75
bfibev . 13867 88 187U8A 18888^ 14S5T87 1«708 68 88960 48 8&&70 78 88318 06 88198 68
liflctc . 8188 8S 8748 86 4879 40 6888 80
VOROtf. mi6— 8786 — 8880 - 6006— 887686 8tt060 6844— 8808 60 78q»~
iriS77 42 162555 97 159608 31 193687 07
at|figH(ļ> Cifletfteucr 9580 63 10427 IG 10328 72 12524 29
175B87 88 179921 «4 157885 30 158989 52 146098 62 156896 79 152128 8t 149284 59 181162 7^
mitķin tm 3)urd?fcbnitt ber 9 ^abre 161787 5Jbl. 79 fi., oķuc 8lb*
^Ug ber ^ittetfteuev aber 1G6549 m\. 55 ff.
Um ein ricĻti^eS 53ilb i^cn ben (Sinnafiitipn ;u gcbeii, luareu
jcboc^ bie fogleic^; au^^efe^rten iš>afl[ļ)icl^ uub ^eu«fiiaiit^cile in
^b^ug bvingen. ^te betrugeu:
. ķļui.Ljd by Google
— 30D —
ant^ile . 14003 2^u(t70 6689 42 7»^ 97 7780 38 9186 40 121^19 ISlM-i» 12128 tS
«nt^CUe , 2! «r» : U'Vj >7 42 ;"i '* i 3* ' S SlC. 71 4351 0^ 3104 65 55^04
lGm95 Ž74Ī2 57 |0Ž»Ž6 61 Ay>fi2&ž ISŽK'ŽT l&t&ž 11 l<i640 2& ļgZM 10 M648 Ž2
1>«Mic» Ctt 1S9T»4 93 i5U99i7 14645* fi8 147-1^717 l»7»aaģ liž»44g8 tt'vtMM ttaB749 l6f4l$M
niitķin im ^Durt^fci^nitt cer 9 ^a^re 145575 dlbi. 85
CEd ergieM fidķ auē biefer liTabfUe, ba§ tīt ber foebeit <ib«
geCaufeiirit @)>iel|cit bie stdfiteii (Simtaļmen toSļrciib
ber le^teit 9 (^aķre er)te(t lourbnt.
T^o!' ttT ls9r> 0t'> crjielten ©cfammtfiimmc ai?? bcm 5?n'faiif
bon 'pidfecu im i^etvage ton 193687 dibin, 7 ko^, }uib auj bic
efitjedten $(a^e nactfolgenbe 8etr&ge etngfgangeo:
It. «.
»?. n.
3a6t itt
«acb «b*
ter
etnnabme
97. 9t.
rtt
. . 2 73
1983 90
13
152 61
840
I. JRaiuļbalfcn .
. . 2 25
7525 35
30V2
246 73
3500
I. SiatĶļlcgc . .
. . 1 70
19742 95
128
154 24
12567
Orc(>efterlogc , . ,
. . 2 —
7681 59
33
232 77
3931
^arfftloge . . . ,
. . 1 70
17672 60
58
304 70
12098
I. «Parfft . . .
, 1 70
48454 80
196
247 22
30451
II. faitu A. . .
. 1 40
121oj 08
55
218 82
9130
IL ^porfct B. . ,
. 1 15
16000 15
124
129 03
14586
6013 79
65
92 52
8428
► . — 60
1203 70
40
30 09
2152
n. 9l<inQba(r(m .
> . 1 15
mo^ 05
199
173 1»
91885
n. fittmaU^t . <
, * — 90
8798 51
64
137 48
10086
in. fftm^ l.>-3. 0lrtfe ~ 60
19M0 19
154
101 69
27051
īir. JRang 4.-6. — 45
5655 96
115
49 18
12567
(i^attrrir
. — 30
2954 45
100
29 54
10326
193687 07
13041/2
148 48
179598
T)le ©efontmtja^l ber ill^caterbefttdķer ftellt fi^ un*
1887/88 1888^89 1889/90 1890/91 1831/92 189^ 1893/94 ISdV^ 1895/%
@efammt}al>l b.gnnjcn
2;ag,c«MlIfte . . . 145755 142323 115M;J 141381 125972 107605 lū35Ga lOSOGP 130611
ZagmiHett . * . 1671 1358 13a2 1336 115(5 2001 8438 24310 »ti74
Cļcd^ft^ecSiacte . . 12180 18M0 1S080 iS8lO 19770 S9S90 88669 tS884 S1105
©i^fileictiacte ... - — — — — 4,'»57 r.f*3t' 6878 Slhl
tnomeilKniff^illCtC . nOOO lOSOO 6900 50 25 57ž5 6628 59&4 «UIO 7057
1726C6 167721 l<tfl54 162452 146623 l.'iOS?! 146S0A 147848 17a5tW
mUlļin im ^ur^fiļnitt ber 9 ^alķre 160008 ^erfpnen.
— 321 —
1887/88 275 SBorflellunflcn 639 ^. 5y 5?.
1888/89 270 „ 659 „ 34 „
1889/90 273 „ 576 „ 50
1890/91 275 577 „ 93 „
1891/92 283 „ 516 „ 23 „
1892/93 278 „ 558 „ 62
1893/94 272 „ 552 „ 31 „ 5^;;!;
1894/95 255 „ 585 „ 43 „ (um)
1895/96 281 644 71 (begflU
mitļln im Durd^fcļnitt
t« 9 3a^re . , 273.56 ^orfteUunfl en 590 gž. 07
3ebe SBotftelIuns ift burc^fc^nittlicļ befuc^t mtttn \m ļaļre
1887/88 »on 627,66 ^Jerfonen
1888/89 „ 621,19
1889/90 „ 601,80
1890/91 „ 590,78
1891/92 „ 518,10
1 «92/93 541,62
18^3/94 538,61
1894/95 „ 571,82
1895/96 „ 639,14
mu^in im X)uvcķ[cļ^nitt ber 9 3a()re oon 583,85 $egfon eiu
tisttev ben 281 Iļ^orfteCtmiflen beS 3a^red 1895/96 gab ed
0(fflttiitttliiiia(iiic etnet i^t fii
aJorftcUuuij
(gremtenloge 4 9^. u. f. ro.) . , 9686 30 . 1937 26
14 2Ibenb»orftet(ungen gu erķS^ten ļ?re(*
fen (greuibcnlofle 3 JR. 50 u. ļ. id.) 16042 90 1145 92
11 ^Zac^mtttagdDorfletlungen bed Setļ«
tiac^tdftiicfed au ennagigten ļreifen
(i!renibeii(oge 1 d?. 75 j(« u. f. tD.) 6918 80 628 98
fd^en <Stiiden au benfelbeti evm&giAtett
$reifen 1079 — 359 67
3 92acfcmitta^^t:cr!ieUungen bev Ot)er
iianfel unb i^tetet 3u benfelben er*
mdBiAien ļJreifeu 1796 25 598 75
245 Slbeiiboorftellunaen m aeU^cIutUcben
^rei fen , , 158163 82 645 75
281 SBorfiedungen 193687 07 689 28
S)ie ani^eni iimtalmot (etrugen 5380 35 19 15
3)et 3atitraf4u6 Betrag t ... 11866 82 . 42 19
210924 24 750 62
. k) i^ .d by Google
— 322 —
(^rldittcvutigen oen ^ilui^^aben.
Tie (5V^a(te tinb
ber 9 Sttonate
tauci'uoett ^pteheit bcitbeileu fict^ tuie fct^t:
@picl(>onorar
iufaititnen
9i. St.
9?.
91. ^.
• ISOOD
4oyi —
0 4jainen •
. ooU4 01
2120 —
11. >u)>ev uttb jUļperett
e
iy4r)o OD
7 ^ainett
9316 33
3768 —
III. ^fļOt
18 .^eiTcn .
. 7149 15
425 —
7574 15
15 iDameu .
. 5^59 92
558 —
6317 92
IV. (^^/orcleoen
628 31
17 —
645 31
. 1060 81
19 50
1080 31
V. 8allet
10 <Dameit .
. 3077 07
177 50
3854 57
5S72:J 40
IS-JT.". —
76996 40
18317 62
VII. S:e(ļtiif(ļed uttb SSemoUuna^ļjevfonal . . .
. 19873 71
115187 73
©c^alle fiii" fcie ^ommerfcvieu 1896:
I. 8ct^auf^}iel:
8 ^emti 1297 5R. 47
1 i)ame 150 „ ^ „
II. JOļ)er u, 0*)erette: 5 ^^erren 1394 98
3 ^amen 787 49
1447 1». 47 ft.
IV. G^oreliDcn;
15 ^scrven 98G ^\ 19 5t.
13 tj^nmn 858 72
2182 „ 47
3 Ģevveii 82 9?. 50 2.
5 ©ameii 149 „ 99
1844 „ 91
232 49 „
V. daliet:
VI. Orc^efter 4732 „ 29 „
8 !Daitieii 367 49
VII. ^ecl^nifiiķed unb ^evkoaltungd^evtonal
. 4065 „ 16
15472 tK. 28 ^.
<»ctatift.
fi|>ftt)i^. (Sbflor 3o^ii!m ^?atHf.
ttufluft «Bcniamfn Seftp&abl. gfan,^ 5^(tTl 03ocr^. (Slfrim Arfi^rr. ^eorg
S>aincf. iilargot (iUa ilo^tomffp. Wari3arfil)e (Illfabftļ) Ālflra jtirfirtn.
d by Goojjle
— 823
£?af obf:.ft. : ^tu^vinc Dfiia Mhi]. (frna JTarohnc 5:eiuicttc 3iif^1f"^-
9{ofa(te f)tnge. SBolremar ^almfietn.
(Bcrt^n^;5^. : CSlifabett> (5lfa ^llbfrtinc 8rf)mf6mann. ^elontc .^Rarolinc
SS^efAfr. 3o&anna %\m{ic 'Vlilta .«alnin^. 3cbfab{^ mUt ?in^iif. C^Ifa
grtftctifc lilting. ^ugcn Sbuarb ''Pftrobffi. 3<'bfab žj^reiļ. 3afob Qmi[
ŠSilibcrt .<?frrniann. @mtltc ^ario ^dffar. Smalie Cttilic ļliiVimann. 3o6anii
SBilbflin ^Jllfrantcr T^cik. (5mma '^Imalif l'ubfa. 3rbfiib flfnbo(^?b ^Mblci.v
ari>it> 3i>bann Jlunting. %\ma (JUfabctb a'?faiV'»il. Mvl ifcbafftc. ^llcranbcr
gri^ Otto ZiUin. $i(la Wa(roinf 3wHanc ^limpmann. J^runo iSelbfmar
ttnb |)frbfrt iKonfiantin Dribbci, 3>i>tfliiinr.
3cfii«s.^.: SBilbflmitif Torotbra rbftin. C?ttuirb ?>iinti ^pfff. .^^n'nrirt)
^rrmaim ©ambalat. 3<3bn SL^iUum (^rtnberg. t^elma l'a^maiin. iltolpt)
āo&ann Bnrtt. 3otann i)rtet «frfb llatmirt. «rofb «uflu^ ?ufftln. $Ber«
Šnna (Jrneftine JRafigfett. Winna ^briftinr ^prcfcfTor.
3i>baiiiiti3(:A) . : llJaric ?uifc imb SUbrlininc Hatbannc (^runbcf,
Sanne (Stuart» ^ubonn^. 3lnna ^aric ^lajd^rtin^. Sallfrirb ^{tfolai
etpķit (Srna Vtarit Slire 9r(ritn. 3D^anti 8nbtt>tg Aat^rTlin. mi»ine
?lnna ^a\)QU. ?IIfrfb Sllrranbcr :!Utbnv iiHbtol dmilie ^ertninc Stofc.
SBilbcIm Sllcranbcr ^aifc. •'Paul Ci^far i^elbrmar ?apin.
«U^arttii^sft.: 3urriiJ 2Uf):aiitcr unb Da»ib Saimon 3rci>"<»""« 2)orc
Setma {rriHn. 3n^Hr ^Afob 8ofttiann. 3aftn STobert 3afob Hbolf
5Wcbfc. 5lrtbur S'if^rrrt. Vfnc %nuiUc %lcīM\\>va ī^aurin. Šta^rtin Aru^miit.
Sucic 3ob^i"na ikrtba .MripiMiI. 2ltflinc ^žrlma (^ii\if}.
$rtiiitatid:.\]. : itarolinc gjatalic Jlalmn. %^aiii SBolbcmar tce^iii-
t>timi^ SBolbemar 99i»frnbrr(). Qnma 9(fbr Surtneififr.
^Sinil«=.«.: '^īnuMt ^srictrid) Ibemai?. ?lrtbur 3obnnn 2^rap. 3'''t'9''irb
(SIfa 5'?aric Mnibtnui. Hiitc llftt. Vvba 9?finnami, iinna '•Biatie i^ebc.
and®iifia» Ibcofcpr 'Jicumann. aBilbdminc 3^i"fob". ^tarl 3isilbflm iccincfi^.
ffiU^clm Stari Ztfcotor 3ounffttic. 2lri>cb Sciin. 3abiuvJ gricbritt SSfjauf.
Uutbiv-.St.: .HarUne Aronbrr^. ^Kartln 9Iu&oIf ^tlbart. Stubotf X(^omfoii.
^eter ^aul ^pabc^r^.
9tefprm. 41.: ©aginar Slconorc Scrggriin. <Sopbic 'Paula
^T>etrf= II. rpnis.ft.: ^'^fcbanifcr (īrnfl ^ilbrtm (?cbmfbt mit ^Um
(Sbarlottc Souifc lii'annfclb. 5?camtcr ber tži^ir- unb iNorfd^u^fatTf ber *St.
^obanni^gilbc $)finri(^ īlkrnbarb 9itcbarb 3iirO'^'Mi>'J" "'i' Ottilic 3«>banna
^obt. Sifenba^nbfomter 35iftor 3«>bann ?con^arb ^Reumann mit Sltcronbrtt
3bci 9?QtaIif grcp. (rifciibabnbcanītfr 5l?tlbclm i^tffcl mit a??atbilbc .^ntbanna
ļhin^enborff, gcb. S3rdutuļam. IVaurfrgffcU 'ēimcon Jreilob mit SSilbcImine
@opbit 3u^ine ^rrg. i^c^mtrb '^tlbclm ^nbrcad @d}mibtfe mit SMtIotte
^elene 9ffafia jtfttbomffp. ®4|>riftfemt (SbnaTb ^rinrii^ B^nVļ mit ^taiatit
3af pbi's.^. J ©tfucrmann gricbrit^) Ifarl Xriebe mit (žmma ''Piaric ©ufanna
®i|r9ber. Stfc^lrrc^rfrn 3obann ^tircbarb jtlutibt mft Hnnette 3elttn, c;eb.
atefenbcrg. Daotb 2lHirnomafīn(ļ mit f)elenc Rofalte ^Itfabctb AUcinbcrg.
©crrriibsA?. : ?!?i'cffcr Jlnrl tbccbor \'nt»rrcn^ mit Ibcrcfe li?arif ^Wtfemi^.
tabrifarbcitcr $fter ^afi^ mtt ^nnc 5iaf)c. gabrifarbcitrr ©ufi ^ranbt mit
rt^ne īmhUi. ^aftbinfnfd^IofTrr Silsim Stūri f)offmaRn ttiU Sfarie ^ag*
balene J^ctte. gabrifarbcitcr J^ri^ SfJfffftin mtt '^lari 'l^utning. ©iibenfncdbt
Dtto Jcnifon mit 3K- "iP^nurfr 3^i"tii^ @trafbin(ļ mit 'illmiiie "in?arie
£)l^ftd. gabrifarbcitec ^uguft kalniņ mtt (žbbe l'ccpin, 0cb. ©aule. 3e(^{ti^
@(rcbfc mtt (Smma Cfga O^fi^* @<|ttbmai|fr ^an ^ttiHncļ, c^en.O^foI, mii
Āorolinc ?l{exanbra (Smilie Ofol. (^abrifarbcitcr 3^'f'-^t' ?ambcr(? mit OTart
ito&d, geb. 9(aufcnbcrf(. ©cbubmaAfriļcffn dbitarb i'ipfibt mit (5mUif ^Kiibbiiu^.
3efudsiR.: ©tcinbrucfcr gricbridb i^uirtin @ail mit .iiiiiibabrtc ^iom^efelb.
gclbfiler ^etcv ^nvin mit Cioe 8eķTf!no. 3ūngerrr gabHfocmaftcr !l^eoboi
Siftot Aonrab JtniflH mit flatalte «ifette 3clm. @0iiiieb fltcjcanbrr @&nne?
ķ)u,^ jd by Google
— 324 —
mit 9Jata(ir ^orolinf Obrbrrfl. S?6ttd)frflfffn 3obann ©prrnf tnit ®rfftc
^(finbfrg. ©(bmtfttļļffrU ®fbrfl Vfo mit T?it>lf SBfjobfolin. Bčfmitt
3i>b<iiiiii$:A(. : gabrifarbritrr Dab» S^riggi^ mit aireine ?)?arif ^a^aft.
Srbfitfr «rifcb 3J>bQnn ^uforoffi mit ©rctc 3>for. 3)?obfQirfr jJorl 2;fd)unffr
mit ^ilirine ^cnrifttf 5)rfimann. Jlrbcilcr 3abn žtfpan mit ^inna 3<Jun'aIn«
Japfiircr f tiet SBibtol mit Snna 3f'ul-
>Ufiirriiii?:.fl.: Drofliiift Odfar ©forfl Soltrmar 9?unb, grn. 3fJutb, mtt
^ar^aretbr ^Itfabttb 3:raulf(n, grb. ^rli'nt». ftrbritrr 3ani^ SBitanffi mii
anna (BailiiJ.
2riiiirar{$«.fr.: ©(^ubma(^fr ®corg f)finn(t) ^ulrtnfl mit jfriftine
®aumann.
ļ>flul«»^.: arbfitfr ^ftcr 53fbm(J mit Snne (tfllit. @(<>nfifcfr ®ufia»
Sonrob (3pa^ mit (Smilie i'^arflarctbf ©ittfnbinl'fr.
Muthtr-.St,: arbfitcr i)?abrj d^Ui mit Olga Watbi(t>« «nberfon. gfilen-
^auer iforl ^rinrid? JBcfful, flrn. an^mecful, mit Slnna TOifelfon.
^{eform. Sd, : $)anMiing^fommid 3offf ^l(Tci 9^frlidi> mit 6ino»ia ^ictjai-
\oma ^rtrom. ^cdķanifcr Silbdm gntbemonn mtt annrtte 2ifa ^ttīfii.
^<trl«.1t.: (?t>a 3)?artf ?ouifc Slabolffp, gfb. ©trau(^, 76 3. ©tabt'
giitfr«3nfpfftor ^orimition Stari S?frgfngriin, 56 3. dūtn Snna ^autinc
<Kirnfff, im 2. 3- aieranfcfr Xomfct?ftt)i$, 72 3. ŠIfranbcr SJarl ©ottbarb
SauU, 28 3. Dr. med. puQO dii(S)ar\> ^auTfn^, 35 3. 3:itutairrQt^ unb SRitter
3uliu^ t>on ©obcberg, im 73. 3. annettc ?ouifc ©Srtner, flfb. ©(^mabc,
90 3. 2ufluft |)frmann Wfl^fr, im 46. 3. Ottilic jtot^arina 9lutfo»ff9, 34 3.
2Bil^fIm 3o^ann 2lboIf im 6. 3.
d>m«.1«.: at^maU (Jifrnbabnbfamtrr Āarl 9lobcrt f)frmann %oi\č}, 64 3.
3ngcnifur ©cni'omin ^ounQ, 44 3- tapc^irfrmfifter 3obann 5tarf ©fibf, 56 3.
grau ®fnfralin airranbra ?lnna ^ntbarina bon (Jrbbcrg-.^rcjļfnctcnjffi, 68 3»
5toafgirn''2lfFffror "žlleranbcr ecn ©prcngcr, 90 3. 5Jonrab Srerfoff, im 3. OT.
u^farfiid:^rnieiiftrd)ķpf: »om 16. bid jum 30. ecptembft 18
SScrfiorbenf.
iiber bie iu ber 3^»^ 22. 6i5 ^um 28. ©cļjtember 1896 regiftrirten
3nfeftiondfranf^eiten tn 9itga.
<Sē frfranftfn an:
** *:
ja
I" •
^ — *^
jļufammrn
i'eri
$<rf.
«crf.
mnl.
Typhu8 abdomiual. . . .
1
4
1
1
4
3
2
1
3
1
1
2
6
3
6
8
1
11
7
5
3
1
6
3
DiphtheritiB vera ....
2
1
1
i
Pneurnonia crouposa . . .
1
1
jļufammrn |
2 1
12 ļ
16 1
12 1
3 1
25 1
20|
45
3m auftragf ber literarifit'brofHftten ©flrnettjrTbinbung Jerflutfgffiebcn
oon 3lrtbuT ^or((t)au fūr ben Sirbartear.
jl^osBOjeHO ueHSjpoio. — pHra, 3 0KTJi6pji 1896.
(Hiei'zo eine Beilage.)
Digitized by
9tipf(ļe
® t a b t H a 1 1 c t'.
41. 2)omier«tag tcn 10. Oftober. 189G.
IB6*entli(^ 1 mal. — fuiē in S(iQa mrU(t> 2 ; mtl 3ufenbuHfl 2 9ibr.
50 Stop,; H^hiam^ 1 mit Biifenbuns 1 9ib(. 35 ilop.; ūbcv bir 1»oft
ļaļr ^iarg 1895 hii motķ 18d6.
®o ein ^enin itik fo t>ie{ ^c^mierffļfeiten ftnangiefler Hvt
)n Ifimpfen §at, toie unfer ^iefifler ^im^ļtin^iSDcrein, fid) aber bo(ķ
belDufet ift, bafe i^m cine njictti^c ^lufgabe an ber aHeinfte^enben
3tt8^nb ber 5?aiifmannfc^aft ujib bc« iJaiibtDerferflanbee ^ircļcmiefcn
ift, ba tnu§ er nitt X)anf M'e 9iedKn[cl)aft{^viblcyviHA fciiicn (^dn*
nern f^e^ļemlber bc>ļinneii, faUt^ er ibm'u niittt^cileii fanu: id) e^-iftirc
nod^. Unfer 3iinglin>ļ^oerdn i\t aud? in biefein ^a\^xt iii ber Sage,
banfbar mitt^eilen jii fCnnen: n)lv ej-iftiren iied).
Unfer 'Canf fjcbii^rt bor "^MUm (Scit, itnb 3^?^" 'ft cv iiud> ^^"t
3a^lve«fe[Uayļe, ber ©onntag iiad? Oftern, ben 31. 9)?arj, fcļilul;
beaaugcn loarb, in 8ieb unb ®cbet bon un« bargebrac^^t loovbcn.
9lad»ft ®ott f^ebūļrt ber IDaitt atten beneti, tntčļ bie <Š)ott und ge<=
ļotfen ^at. @o nt^Aen aile ttnterp^enben ID^itglteber, bie unferev
SSeveindfac^e tteu geBIieben finb, aud biefem 3^^ve4^ert(ļ^t unfernt
elķrerbiett^ļcn 1>an! freunblic^ft entgejicnnc^mfu! ^a, njarmen i)anf
faj^en Ibir ūW benen, bie biirc^ Iķrc Unterftiiljung e0 un§ mn?yļti'd)t
ijaben, an ber «nd ju^ļemiefencn Slnfgabe gu arbciten, ber cDangcU*
fc^^en Sugenb ber ^aufmannfc^aft, ber (^^emerfe unb 3iJ"ff?
©tuuben ber (Srķoluug ein ^dm ^11 bietcn, ia beffen freunbtid^en
9?aunten bic iunaen $eute Unter^^altung unb 33ele^rung finben, unb
ģeftigung be« (Sļavaftetd auf cļ^rifttitit^er €)runb(age burdp (3otte0
MBett uw bur^ eb(e IS^efeHigteit unb greunbfd^aft gemtnncn fdnneti.
Hii6wMnferen unterfttlļjenben ^KitgHcbern iĶat bie UterSrifd; pvaftifc^e
^ilrgerDerbinbnng mit einev ©ubsention im ^etrage bon 200 9iHn.
tm i^aufe biefed ({aļred unfetem ^evein geļ^^lfen,
S)iefev 9te4etif(ļaft0beri4t m5ge auc^ all* ben !D{Sitneni, bie
mii i^rent teicļen &iffen und Unterļattung unb $ele^rung an
ben ©«nutagabenben geMen ļaben^ unfeven ^rgltcļen !C>ant ba^«
bvinsen.
— 326 —
Tind) einjelne fcebfitlcntc >5i'^fnbunflen ift tie ©ammtung
unfeve« 55erein« fiir ein funftigf« $)eim auf 906 9Jbt. 84 5?c^
geftie^en. t^icfe ©umine ift iti ^inetragcnben ^|>iereii an^rUai
utib ou{ ber vi£ptabt«t)td!ontcban! trponirt.
3u frut^eren ^\o^reii ttjurteii iit unferem Ofinglin^eDerein an
cinem SIfeeiib bcv ^ed^e s^ibetftunben »on eincm ber ^rebifler ou^
bem ^orftanbe geļalten. ^(9 beu ^eretn jeine ^erfammlungen in
ben d^aumeii ber ^tneratioafferanflalt ķtelt, mavea bie 8ibelfiitiib(n
loeden mattiietnber ®(e(eiligun(( ou^flefallen. Saufe biefe^
3aļree tourbe nitn aud ber ^iUe bed SBereind fefbft bft IBiinfd
ļaut, tie miJc^entUcl^fn Sibelftunben n>ieber aufjune^men, silb #
biefer 'iOimfd} burcķ $errn ļ?aftor (^ifenfc^mitt crfilfft trorbenr ūn
ben gicii^'H]'i^^^'"ten fmben bie iaibelftiinten fiiv bie (.^3lieDer m
^ereiiifS luictcr \iatt. ^f* .f)alten »cn ^^ibelftunben fpecipll
fiir bic (^Mietpr bf« 3flnfltiug^t?erein0 nlčft ābevfliiffig, mmbin tcd?
iu ī)cii ^iic^en ^tbelftunben ge^alten? Uub fSunteu fold^e ^ibel*
ftunben im SSmitt ntcĻt jum ftotibenHMiiitOffen ffi^reii? Sortif
tfr 8o(grnbe9 evnibetti: bet Befucķ bet Sibelftnnben in ben
j^iržen tvdre toolķt nut ben tDentgften ^linglingen md^iičf, benn
toor 8 lU)v ?Ibenb« finb fie mcift in ber ^odļe nid^t frei; aud>
foUen bie ^Bibrlftiiuben im 55nctii ben ©Itcbcrn beffetbcn ^efeiļcnbeit
bieten, iibet fca^, tua« fie iii (^otte« Scrt nic^t oerfte^en, lidj
īluffc^^lug ju er^cteu. ©o finb 33ibe(ftunben in ter Zhat ein i8e«
bflrfni^ unfcrež^ l^evcinS. 9)?6ge bie ®eleyļnil;ftt, bic fiA bietet, Der*
trauter mtt ber iBibel uub rcc^tem ģoiļcĻeu ia bevļ'elben «b*
oelettet toetben, bon bielen i^etetn^gtiebem bauemb bcnatf loecbn!
%)ag biefe ^rnnben abet in feltttetiMe^ ftenbenHfeduiiDefen «O*
atte» tSnnten, ift, ba ein ^tebiget fie lettet, ni^t in befflrci^ten.
SIti ben ^ittmocbabenben fanben In unferem ^eint ^efang*
iibun^en unb ben 9}?ontag* unb ^Demtev^tagabenben ATiirnilbunj^e!!
in ber STuvn^aUe be« €tatr (3^^muafinmžJ ftatt. 2īuc^ bem \!iiUx
unferer Jurnabenbe, ^errn i\in.mff, unb bem Seiter unferer (^eļang*
fibungen, ^errn SHubfit, fctulcin ro\x fui* il?re Opfev an ^eit unb
IDiu^e gto§eu 5}ant. 5)aB hd ber 53et^tiliguug au beu ^tjaug'
unb ^urnflbungen, toie auc^ fonft im IBeretndteben, @tettg!eU «itb
StegeltnSgigreit bielfac^ ļlcķ bermiffen (iefien, mac^te bie Sltbeit flr
bie Seiter unb bie ^erelndgtteber, bie treu bei ben Uebimgeit aa^
^attten, feļr ffjķmietig unb broļte iķren @lfer er(a^men (affrii.
3» unferem 53ebauern Deraniafetc bic Slrbeitfitaft, bie insbefonberc
on ben <^onntagen auf bem '^rebiger eiuer groģeu ©tabtgemeinbe
rul^t, $)evrn Oberpaftor (^^irgenfc^n, aud bem SSorftanbe au*»
jufd?citni, uub cand. thcol. ^oelc^au, ber @cĶn be? ^eim^
ge^viuAi^iicu tķeuten (Sriinotrd, rpurbe i>om SBerein m tui ji>oEļiauD
geu)al)U.
{Die 3aļt bet untetftutjenben SO^itgUebet bettug ^mn
M 5Betcin4aļre0 143, bie bet aftiMu 93 iKitBnebet; im i&w^
ļļS^Ut ber ^erein 236 'U^itglieber.
Der ^affabericļ^t ūbtt ba« l^etein^jļa^ m^OBķ 1895 M 'Skikķ
1896 ift folgeubet: i
— 327 —
1. @attc mi 44. 61
2. Ū)iitpltcD«ibeitrage uttb S^erein^atrļcidjen . . „ 934. —
3. (Suboeution ber tU.*ļ)rQft. žBurgeioeibinbung . „ 200. —
4* i^efts ••«.••...*•.. ff /2« &0
5. a:urnio^(uiigen „ 6. 75
6. TOct^ia^Iuna M ^aumtM . . > . . 225. —
@tti»ma 1482. 86
Hu^gaben.
L 9Ri(t(e 750. —
2. 8e(ett4tutt0 „ 99. 09
3. ^e^i}iilig „ ?^6. 50
4. $0ui>rav bem ©efangletter 85. —
5. ^enorar bem Zuxr\Uf}xex, (S^agtvttng M
5>iener« bcj Jurn^allc „ 50 —
6. ļVefte 71, li7
7» ^ilnfcĻaffuTUļpn i^ur (Sinric^tunfl be^ neuen
^creiuelofalē „ 214. 41
8. !£)ru(ffa(l)en, ^errin^aSjeic^en, Uinaug, ^HbhtU
reļjaratui; geueroerfid^erung tc, . . . . „ 112. 91
enmtna mhU 1469. 58
8albo .... . . . 18. 28
©ie eammlntig filr itnfei $elm bettSgt . Stbl. 906. 84
„ un ^ofannencļer . 36. 62.
@omit toie« itnfere ^affc, banf ūW ber fvcunblid^en Unter*
fta^unfl, ein @a(bo bcn 13 mUu 28 ^op. auf! SBie tcir aber in
blefem 5?crcn!?ia^re o^ne ieAti<^e ^uBuctitipii ber Iitcrar!fc^^ļ.n'aftif(&en
^urgcvDcvbinbīing au^fcnimfii ļ'ctien, i[t iinc? \\d6) ein uii^elcfteS
^atl^ffl, an beffen S0[ung fic^f ber ^orftanb abmuļ^t^ ļebocļi bi<$ļ;er
©ergeblic^.
2Ji5ļļeii uufere lieben un terftu^enben 'ļKitgliete i* bie
^0Tgeu, bie bie Aaffa6t(ati} bem SDorftaube beteitrt, ničļt
bitrt^ ^erfagung bev bieļer frennbli^ft betoilligten 3a^'
redbettrage i>ergv06ern, fonberit antķ feriterļin nnē
9itga, im Oftober 1896.
Der iŽ^orfJanb:
^aftov $)of{mann, b. 3. 'PrafefiJ; ļJaftcr 5). ©tfcnfd^mibt,
SBice^5rSfee ; ^aftov 21. ®eift; 6cķu^mad)timeifter 211. v^ufd?*
tielDitļd^; ļ)i;ofuci|'t O. āamiu^fi^; cand. iheol. ^ļ^oelcķau;
f9a(tev.
9nfd»tiegenb ati ben in 92t. 34 bom 22. Slngurt 1896 bev9ffent*
lic^ten, bie iD^cimte Itprii, Tlal unb 0""^ ^^^^ uiiifaffenben
fjr equengbericĻt, geben \mt nimine^r itoc^fte^enbe, bie ^JJonate
^ntt, 9lu}ļnft niib €eptpinbev 1896 bctreffeiiben 3»* ^i*Wttniertt
fteļjen bie enif)>r€cķenben ^ai^Uu M (ļļaftred 1S95.
. ķ) i^ .cl by Google
B28
SDa« {moēī. S8t>xļt, aRarienfhage 49) htnuIļUn:
im^itli. . . . 919 (941) 87(108) RK}6(1049) ^«foncn,
iin ?Iuauft . . . 1240(1167) 138(129) 1378(1296)
im to^Ucīnbci . . 1207(lL^7b) 124(11 8) 1 391(1396)
iuf.īnmicn 3426(3386) 349(3o5r^T7^741 ; ^Pcrfcueii.
I^aocn luaicn uuter 18 ^^^'^'^f" 146 9)ianner iinb 3 ?\riiiirii;
iibcv 60 3cit>Yc 136 SDMnuer unb 38 g-raunt. ĪHcč) 67 fmb
ņi red^ncu, iDcld^c nid;t^ ķu ^a^len ^attcn, tvi fie itiit ciiuiii i^ni- žin*
geķ^rigen eine ^ettftelle tļeUtrn. ^er tiSdjtlicf^e S)ut(ļfc^nitt ^trug,
im ^uli 32^45, im Hitguft 44,m unb im ©f^trmber 46,m Vif on^n
ober fitr bte brrt !D2onate 41, os, Ķ aiļc Faum 1 ^erfoii ta^iič)
nicķr, al« in bemfelben 3^^*^'**"»" SSoria^v« (40,66). 'Die
SDiojimat^nM fiir ??(anncr, 56, n>urbc crretc&t an feiuem Žage iin
(^iiti, 4 Zūf^cii iin 3hiļļiift unb 10 Stageu im ©eptember. ^le
i)ii3jiiiuilja^l Der graueu betrug im 3u(t 8, im ^Uicļuft 10 unb ttn
(gcttcmbcr 9. tie flcrinjjfte ^Befiic^er Intni.-i im ^uti 13,
iin yiuv]u[t unb im (Se^>tember 18. Dicue, bi^i^ei im iibcv*
baupt nod^ tiid^t gefe^ene (^dfte evfd^ienen im ^uii 41, im Sugufl 63
unb im @eptembev 74, ūlie tSgiicft ungefaļt 2. 9htv einmal im
Wlenat Muvbe ba« ^ft^l beuu^t t>i>n 442, oeOe fflnfmal Don 404
ļ^erfonen. 'iTa, jeben i?cnat bffonbev^ gercdķuet, 1311 oerfcfcicbene
ļ?crfonen 'ca^ in biefev 3^''^ tcnu^ten, fo erļdjien im 3jurdķ»
fc^nitt jebcv ^If^tant nn;ļr^a6v biet )))lai im 'ĪP?cnat. ļ^n rrrfelben
3cit miirbcn ^urucfc^ciiiieKii 219 iDuinner unb 14 ^^rauen, ober ira
iDuvdļfcbiiitt 2 hi^ 3 ^kvfcnen td^ļlid), unb j^r^ar Iregeu Ū^amnmanū(e(«
34, īivuufcnl^cit lo9, l^auļigcii (Sv|djciiun^ 36, ©elbmaugtiē teiiie,
flnberer ©riinbe 4 ļJerfcuen. 3m ^Sergteic^ utm toorigen ^aī^t
(187) īļat bie ber ļwciid^etoie\mtn nm 46 ^ugencmmen.
^ie ju 5 Ūcp, einfliegenben ^Sintvtttdgelber betrugen in biefctti
SJiertelia^v 188 m. Ib ^op.
Die i?ffentlid?en ^lattcr trcrbcit im 3"^fi-*ffff SInftalt unb
bc^ "^^iil (ifiitn^ cv[uc&t, bieļem ^erlcķt bur^ Slbbrud m&gUcķft ttette
iberbrcituug 3u ©cvfciaffen.
9?iga, beii 3. JOftober 1896. '^a& Suratorium»
$(uS beu jlii'cļcufļcmciuku.
flSttvUSt. t &ari 9iifo(ai 2;&eobor Subenborff. Slma ^at^ilbe ®(^n»ar^.
ļtart 3o^ann 3acobowfh.
ī>om:^.: ®uftat) ^crittann ®ttnt()fr. ^at^iftc ?continc gorcnj. ^aralb
griebrt* SScflbcrg. «DJargareiftc SImatic ©lu^er. JBil^jclīit ?ubtt)ig ^antbrrt.
Sruno Kari O^far ®ar^. aifreb 3obann efcuaiD (žocnnanu.
^^atobUSf, t $)rnri (Spried ^eftrģ 9?aTcq. gtana iBilHnt ftari StfiiTc.
Snfa lllcranbra ^arte Ittiner. !tnana 9n»ine S^omfott. 9ri»ib 9teiii|»oIb
^tep. $)oralt ^arī ^riebrii SBittmann.
(Bectrii&sjl.: Robert SSt^ffne. X&eobor Steranber j(abr!Ung. luaui^e
SItoine 3otmfrttim. Sobann j^arf unb ļffftTtin O^natb Steifelbt, BrniOtn^fr.
^autine iWat{)i(bc ©iblt^. ^(nna Cflifabcff) (Ti'fcnfbat O^fnr jtac^par Sricbfobn.
Otto 3o^onn 9lcxanber @irgen^. Slrnolb ^Kifolai 9bolf @iUing. (SmUu
I
: I
I
I
I
1
I
■
8
1»
3itnei
n. .
D^ne Enga
Tloēiaut\
IV. „
J»? i t a u e r
I. 2)ifhriH
iotai ber
3nt 9ltt8«fl
t*
If
H
*t
tt
tt
II
tf
II
H
tt
tt
tt
tt
It
tt
11
3aļ|I ne
*r^^j v 'A'.t*"'*' o*"'^*'»v <w*ivf»«M atMuvite iiiu «^rrnc jUPliipau
geiff nf(*ttiffb 3o^(,nn Safob 55frsmanit mft «nna W«rfe 'PftrrfoK ©d»mifbN
im mm\t 180C itt 91i0a.
u
l a me n
= 5
/ ■ -
^CU CCII
- š
»atea
i) U ^ H ( f .
- ^
Z
-
'i
mal. _ļ
uiamiU
1
1
\
17
+
22 ,
17
i L
11
11
• * # • •
17
i i
6
10
7
7
4
3
3
—
— I
—
—
1
281 +
28
32
24
18,
10
H-
14
i
1
t * * « • ■
1
o
\(\
15
21
H
— -
0
4-
7
73
■) ■)
19
32
34
39
— ■
15 (
—
7
• • • « •
j:
31
(
(>
20
17
14
17
1
C '
0
2
—
—
Ij
1
—
t
— -
1
1191 135
16
lO
DD
—
15 1
—
1
• >5 1 a c 1 1 e i 1 ;
1
r>7
1
1 1
3 /
31
38
19
4
1
• • • • *
48
T
(i
33
21
^4
24
-r
A
y
Q
O
« t • • •
13S
47
41
50
65
73
—
24
23
« * « « «
92
KH)
s
43
49
54
46
11
3
br betf 2)if}Ttft^
1
3
2
1
—
1
2
0
2
©umma
306
3-16
-
JO
155
151
164
—
27
—
42
2:-!
24
34
31
16
7
l.>2
-\-
ti
44
54
55
37
■
1 1
17
2
■)
2
2
1 40
i:.9
-
\\)
tj2
')1
29
4-
10
10
j 4iļ
7
34
12
27
9
rcfļifirirtcii JjaUt:
lo96 ....
714
Ji3
311
320
3U5
319
84
i895 . . . .
560
385
25
299
261
263
302.
Ī!-04 ....
4«.t2
76
257
235
312
256
55
21
. . . .
r)27
l^6
1
41
2ti3
2ti4
267
219
4i
45
1^92 ....
4U1
440
51
2S0
211
202
17H
33
1891 . . • .
44h
34
243
23T
•. ! J
229
+
26
#
1 ' . • • •
t;4'.>
.')35
1 14
320
329
298
237
22
92
l'^Mi) ....
rj7
12M
271
22<]
204
165
67
6t
Ibbb ....
471
371
1
100
239
232
190
181
-r.
49
:i8B7 ....
450
437
13
221
229
214
i 223
7
X iii Kiga iit @ttmiita regiftrirten Cl|efi|ii
(Žžftraut ini2(ui3ufi 1896: 159 'paare.
// 1895: 151 ,f
I» M M lS94; 125
fctfbf et!»li£<. vilina (Jlifabftb e-ifcnt^at. O^for St<ke^ūx CfriAfin^i.
©ufannr 9?u^bcra. ^aUp Seontine ©prtngc. S^robor ^a^Ung. 21nna ^lugufle
Snbriffon. ^renttne <ft<fa(etļ SaOp (Snarl. Solbcnar MlmnUv ^umberg,
^inblina. 3obann f)frbrrt grtrbrii^ fftttiĶ <Eifa D?art^a (l^lifal»ei^ Sto^^t.
abplf drain SBoIbemar fBeiff.
3(fu«'A«: ^art 3cannot @oliat. (^miUc SSera Siefe. SBoibcmai
9tttMetb. 97{tina Iffarie «nftn. 3«^it fiart ^olbcl. 3nna fRwdt ^elenc
Sru^ning. 3nb« Cflti^t. (JHa erncflinc ®fultf. Stt^ur fml t^ptllfon.
Slntonie Stt^tol. $)rtnri(b 3obann Stati 3annfobn.
3Dķaiint«is^.: 3rma $uife 9)?arie ^eterfo^n. 3o^ann jtart Subtvig
Slabļen. SVotolie 9Bilbe(mtne @f(ma tatma, %ima !l(w<ne i^abiiit.
aibert SBinjid. 3«bn 2ļ?iai(? S3alicr. 2(boIf Warttn ©rgtin. SGSolbemar
Dflugc(i^. t^iM ?lugnft ealof. 3Jobfrt J^arl mtuU. ^afob J^rifbricb Sbcrg.
3JlūXtm Slbolf 9{ofe. (S^rna ^enrtette $>einn4)fobn. Sruno $)einri(t Sembafar.
9RtoiHf došana emlUma, M^orinc C^life Ottitie e<ll(n. tu^ufi (Svnfk
^irgenfobn.
il}rarttllAsj^.: |)fmri(b ©trauf. 21rlbur Jžruļimin. Slatolic Suifc @uf(t)fo.
9?«iK^d 3I(brrt ?fe))a. d^arUi Slitoiai diitmann. ^orie 8ina ($tfrn. @mi(te
9tli(fl4. «art Otto 2)if(t^ter. 3uUud ©funftin. ©milic g}?ar(c ^Innbrup.
t>tinxič) Rari Āalntng. (Smalb |)ftnnd) ?Irf&ur ^^ofjac. SScra dbarlctte
SHorgaret^e $>elbort. aiobrrt Slugufi 9ieeffling. 2;amara SAarie ^ermine
G^nniftiiit*
Zvitiitattd^jr. : (Jbgflr Slobcri O^far @rtt)(n t>. $)erttt)ig. 3a!ob
?irrranbfr O^fftf. ISStaitf 3nbri( @rb^arb Sffirclttf. ilatrine Slticc mmiūa
4>aitI«aJf.? ®eorg 3obAttn t^fbetf 9l(iinm. IttDinr ^anfCne K^botin.
atfreb 9?{nf. ^ctcr SRcinboIb fBifc^iiJ. 3cbanna OKPta 5!rfitub«.
Sutianc ^tlbelmtne ©ctma (i)raubin. (SmtUe 3li»me @(^elbtr. itart 21^botin.
S)?ane Sllbrrtine Jirubmin.
Vltftmu M.t Cbttfttb 9roif.
^ctri» II. VoutsfU.: (Jifcnbabnbfiimtcr ^Keranbcr <3{rauvc t"it 'l^aiilinc
(Snttite ®(^tt)ari. ^r^t Dr. 3ii(^arb ^eder mit ļļluifc Gmtlic itaebibranbt.
9ii4baUcT ^obatiii Z)at){b ffaif Crnflfon mft Ifibe Senife 6amucle ^c<iirffb«
fo^n, gen. Srefc. (TonfcrDatcr ?ibclf 3obann (Sctrnl^ mit Glifabctb ^tattuirinn
Ofmann. ^ommid Smil 3obaiin .llntrcad grlfbberg mit *Soptjic IVaric 3^Jfi>bfon.
<SiffnbQbnbeamter 3anm^ ^cafctviļj mit 3u(ie I)orotbeo ilvtt)eningf. Obcr-
fdrflrr 5tarl 3afob ^o^ranbt mH %ma f)fbn>{0 ^runer in X&aranbt.
3afDbt*jt.: Biimncrnumn (SntU Slnbreatf Gimfon mit Stafgaretbe
^atbilbc @traup.
9<vtru»«^.: gabrifarbfitcr ^a^rj ^aegte mit Hnna ^ctf^af. etbmieb
^der fanfnfc^ mit anna ^urring. Simmermann gri^ Jdigelberg mit Smma
?ltina ^autine ^^rftalffni^. Slrbciter %nā ©cbmibt mit tinm Scdbcnļ. ^cbmicb
3abn ^(brftng mit @miUe (iaUifU %ībtUtx 'SRiiUi @frabbin mit ^tbfe epran^
EabrifarbffifT 3abn ^rerblte nttt Stma 2)oroi(ra IS((fabftb DVn^rtinfon.
Obani! S^artin ©rfinfelb mit j^arline ^etromna ^afc^of.
3efii«««. : fifffclfcbmtcb ?lugufl ©unbc mit Sotte ilraftin. ®o{bf(bmicbc*
gefeU ^Iexanber Sconķarb ^irc^bof mit (Smitic 3ii<ķitt. Seamter bed Se^Uf^-
grricbttf Srtbur ®(org 3>abrftirrf mit 97«tbi(be Staniint 5tirf<^felb. ^amiē
"ptatnccU mit Ottilic SSogef. ©cbiffcr 2ln^ ©cibnrb mit 2lniia ?ifcttc ^aflonjffi.
©cbiffcr %nā Sortin mtt ^atbarinc giorcntine Sltfabctb Dnbbolin. tifcbler
$>etnricb £)rcngrr mtt 3uUane Wiaxit ©renotoff^. :<li]'d}lergeftU Stati ^6}autx
mii «malie Obfol. Sifcbteraefrtt Solbcmar {crbin mit abcline ^Rūxit 3lnna
^(a!f(^f. ^n(5 ®a(tin mit Smta 9itfi^» Srani Xbcobor ^erit»i(| mit Aat^a»
tine ©al^mann.
^okattni^-.St* : Srbciter gricbricb 2BiIbe(m 3?oubied mit ©rcctc i^rontbaU
^fttrnffbmtrb 3obonn 3ofob SBfrgmann mit !Inna ^aric ^ftrrfobn. ©Amicbe-
firfotl 3(?bcinn ^uliu^ ®angnu(J mit Olga ^Uminc Dambit. ©acbtcr Siigiift
$>rinri0 2if(^^au{er mit Sinna ^lufft^r/ @(^mieb 3afob 0to^be mit (Drrete
— 330 —
eitinhtīļ. ^at^natUHtv āmi HNHof mit Aat^Adne 9iilbcr. ^^nnaiiii IM
^friifriniļ mit IVarie ^otfanna Ofolfa&ta. 5Bfinf(tfnffr=^cmm(ž 5tfobor
diob(xt irentī mit ^i\k 2lnnc Dfol. ©rutib^tn^nrr 3an Jlatif mit %x\t)nt
Ztevin. ^^urenint)aber R\a\}\v Mcr, gcn. ^irag, mit Si^fe 0)>flrut, atK
Šafobfot»!!. ^^ifttrnotrt^ S(aīl 9u(^tif) 9trcf|Kii mit 9?amle Mēpn* Meliec
^t^rif 3manfot)n mit ^rifline S^tlioant.
ilMartitītfsA.: tVafi^inifl D^far Blatttr, gen. griebenberg, mit ^milie
(Baraii, «rbetter (Ebuait ©ror^ ^rifc^mfelb mit Sif^efmfne eilbcrmann.
'}trbrit(r Xbeobpr Oufla» ^ofrnfrlb mit @rfete Sraļfmann. jtommitf 3u(iu<
9iobrrt aiaubrr^ mit 3(nnli^fe 3umn)t^ SaMf^loffrr SHtbril^ ^inrii^
3o^ann Seit^arbt mit Ottilie 3o&anna SRdttcr.
Xtinitūtiē*ū»t IVomrrrgefef 9etfr ^aul Of9«a iiitt e<na(be fimff
©enff. 3i«nwfrmonn 3f^fab< jlirfi* mit ^ebrnig Slatalie ©t^uOf. ārbeitcr
^eter ?anbaii mit ilaroline 2lraalie 2at)fa. 2lrbfttfr ©ottfrieb ?ilfxanber 2intt
mit Oiaa ^urmann. Slrbritcr @toxa ^Ri^ati ©riinberg mit ^orotķra Satner.
jtomptomfl 3o^aiiii Snfon mii ^umit ^Mrtfe ltaf#pr.
l^aiil^*.^.: ^ubrmann ^atniē ©ftbobc mit Šmilie ©ftbofcc. «P?fbidn»
^eltfcber 3afob ^ot^d^ mit Stiene Aalntn. 3ic0dflrri(^cc 3a^ni< Sautva mit
Čit;fe dnnin.
D^argaret^e {utfe 9. etcmpct
^etvi--ft.: ^arionne Slmalie Slnnctfc 9?ftnfc(bt, geb. Jiebcrt, 61 3.
(ļirau Sleltefier iJilice barbara ^eimftna, geb. ^acfel, 87 3> 8^^^^i<^ 3o^ann
Stati IDvttoin^, 63 3. āafindt 3ftbor {opinfR, 6 D?. 9Vttbow Oforg
^nMel, d6 3.
X>omsAr. ! ^rau f^arie ffiilbelminc ©(brncf, oer». ©crling, geb. 5riifter,
68 3. (5bcm. 23ijtict>ermeiit« ^o^mn Stail (iffig, 75 3. 2Bil{>eImine (ihik^
lOtaU, im 5. 3.
3afpbi:^.: 5!nufmann 3uliu^ gcrbinanb @ofbeI, 67 3. SSittfrau
fjftene ©ittenburg, fleb. Damm, 79 3. SBittfraii Slntoinctte (JUfabctb ^atbilbc
©traucb, geb. etraucb, 85 3. artetarbeiter Hbolf f)ermann 8uf<|, 27 3.
Oannp 3obiinna 3:bomfon, 2 3. 3li(barb 3obaiin Steranber ^{enmann, 7 w*
Scm. SBirfl. etaat^ratbtn 2imalie ŠHfabet^ bon Staffffli, Qfb. t>on ^faag,
65 3, Scrtt). $)ofratb{n Smalie »on @ucfau, geb. oon ©almeiftcr, 80 3.
%xau 9nna f)orot^ea ^'ercbr, geb. tnfo^n, 45 3. 3rmgaTb Jbvoftne ^ptdft,
1 3. (5rna 3iirgen«, 3 SB. SBoIbemar ^atmfteiit, 1 W. grau Sifa
^ercii, 40 3 5SfW. ģrau "ūnm (Jtifabetb ^anl, geb. ^eterfen, 95 3. 3n-
firumentenmacbergebitfe Otto giiebricb Sinbbo^m, 71 3. granA ^ii|^e(m
statt mdt, 7 £.
«*>crtru&s^. : 3afcb SRein^otb ©mubbiJ, im 2. 3. SBierbubenbeftfeer
Jtriftop Slļ^bolin, 48 % Suguft «rubmtn, tin 14. 3. .Rriftbiabn ©rimomffp,
im 5. 3. mtt\m Zvi^m Stnti\i, geb. (Srnflfin, im 72. 3. Slifolai «balbfrt
©rflnbfrg, im 2. 3. STobctt Sriebri^b Ofolfitf, gm. StaHūUini, im 3. 3.
^buarb itrubmin, im 5. 3. ?cjrcr Snbreag ^oreft, 83 3. f>ugo ^erbinanb
2tiU3uft 3?Ztct)eIfobn, 2 3. ^^clterer 2)it1rict^-3nfpcctor ber ?iblanbiftben «ccife*
3iertt)artung ^ofrat(> Stari griebricb 2ar£Jfen, 63 3. «nna Ofolin, 74 3.
ii?a(cinif tfļfr dtuatb tnbrffltf ©a^mit, im 33. 3. f)au«n>irt^ 3<i^n 33(au, ca. 773.
55rau barbara t'ang, geb. ^benbScb, 27 3. 3uHii^ ?tugufi ©pabra, 9 W.
itirc^enoorfieber jii @t. ©ertrub aettrfler Jo^ann gcrbinanb SBerncr, 74 3»
Siba f)fiene ©ottiiebf Slraftin, im 7. 3. 3»ngfratt ^atif ftatalit ^talbaa,
im 18. 3. ^irc^enbicncr Datv ^elromttftb, ^'4 3 3obflnn SSBoIbemar
^etrott)itf(b, 1 ^- 5arl 9lobcrt ©pabra, im 3. 3 grau Warie ^trafbin,
geb. Siommoi, gen. jtammot^ ca. 60 3. grau 2(nne ^raftin, 0cb. Z:f(^affar, 49 3.
iBittme fRaraaret^e 9nna Sogef, geb. O^foiing, 74 3. 9nna ^iKe fBfilmit,
im 5. fR. mn iotUļch. •CTSbtben.
3cfud=.«.: jtaroline 5)?aior, 80 3. 2Innc Iftborfe, 77 3. ^bfobcr
Jibtmann, 21 3. @mma 2lntonie «lemann, gen. ^teimann, 1 3. (glifobcti
Daugau, geb. ©runberg, 48 3. Snne Sfi^orfc, 77 3. t^tUtct fl^anm,
\ 31 3. aatbannr āmmmt, ficb. Slabaiit, 36 3. gu^nitatm f^elft Oolbbecar
331
im 47. % HiinanUt ^uarb ^axtm\i\čf, 4 3. &axi Suliud @iige(, 7
Sntalie 53ar, gcb. ®on^, 74 3. Otimalb ^crbinanb 5ttpcft, im 4 3. ^?art{n
J)ifd?tfr, 65 3. 2lnna e*amd, 74 3. ^avl Slurtuft @ottfrict> ^onnenbcrfi. 10
fVa^n SBifraeft, 52 3. 3rmo tnna 9Jatolic O^fol, 9 3;?. — ^t. mattbiiu
ļ!9tihe(\t&hni%: t^ont 9. ©rptember bid jļum 7. Dctobir 110 Serfiorbene.
30baitiH«s^.: arbcitcr 3annc StaUl 74 % (Stpreg «rifcbjabn 33fffr,
35 3. (Slifobflb ī)utat, im b. 3. gri^ ^Q«>Iowitftb, »m 6. 3. «aroline
©«^i^ļb, flf b. S(fi>{n, 35 3. ^ani mmritn OTartin Jiirubmin, tm 2. 3. 3ublf
putniņ, 50 3' 2lrbciter griebrid? 3leffflin<ļ, 52 3. %nm Sfrgraann, flcb.
Sfcu, 63 3. ^auline erailic Salob, im 2. 3. (Ebc 93arib^, flcb. «afaf, 4(5 3.
itaroUne Submitta Stalnln, 4 ^lifolai ^cttt 2llfond itauaur, im 11. av.
ITat^M ^Rtma filma €tbba!, im 3. 3. t)»ent(r 2)a9fb «SoKtt, {m 61. 3.
Ctītfl aibfrt IJriflof ©riin^of, im 4. 3. 3:DbtQfbornfr ^iirtbc Sti(\ūr. ļJJoric
«a^, (ļfb. ©irbfin, 72 3. 3uliu(J gricbri* 3obonn 3:imm, 2 3. SBil&dmine
f enrirtte 3uliann( Simm, 3 3. Āarl Satfbufceb, š ^. %nna S^iurnecr, 1 9^.
abfffovMlfr Hittf ^elbmann, 35 9. fVoric IVaMte qth, 6tocfbre,
46 3. gricbrict? 3^ifcb 39Qumann, 80 3. Stari ffiilMm W, 35 3. 1P?atf>irbc
Slubfit im 15. 3 31lbcrl aieranber apftt, 5 3. gri^ ©tumbftfl, 15 mn.
Čbuarb ©iraubf, 16 3. 3iinmfrmann @cri ^orflin, 50 3. Warie ^cibenbcrg,
15 3. 3obann airranber ffteimttē, im 19. 3. ^nna ®inig, Qtb, ^ri&U,
40 3. augufte 8o^tf(^f, flcb. 5Par, im 19. 3. ?ibba (Stifabei^ 5tabl, 11 3».
arbfitcr ^arl Demmid, 58 3. ^et>nc Olmar, flfb. ©a^rgai^, 57 3. 2)o»ib
©pro^gf, 4 3. ^Korlifc Žtnbcnberg, gfb. S3frg, 70 3. 5;^eobot ©djagcr, im
4. 3. ģubrmann 3«^n St^btin, 53 3. 2ileranbcr ©abib ^lalo, 6 SD?.
aSaUp 5eo^I, im 6. 3. 8ibfe 3fUmann, 69 3. 3o^ann SSaafricb (^nflclbcrt
©arin, 4 3. @miUe Si^elmine &a\\čittm, im 6. ©cbneiber fettx
9«lieT, 60 3. ^riebrif» RofNn«t guļ^rmann, 1 % 9fbrrt fBšmii
3 2:. 3uliu« 3afob «rufa, im 11. 3. f)elene «atning, im 81. 3. ©ucb-
^alicr 3obQnn Ouflo» ©altin, im 32. 3. (?afe «IVcIanie gfrnnft, 2 3??.
(Elifabetb ^reft^fr, 9 3. %nna DttiiU ^ba^i, im 4. 3. i{oc^ 3oļ^aim
fttm, 50 3* «t<^e Olga 2)<ft»fotf<ļ, 9 9?.
gHartiu««A.: ©mma ?mfc 3ofapeit, 9 g}?. ^rbcitcr f)ttnd ©tofmann,
59 3. 5ĒBitttt>c 5;?ibne ©tumfclb, 61 3. 5tri[cb 3Jobcit 5?mfAc, im 5 3.
gcrbinanb Siobcrt 3obann 3»obn, im 5. 3. mta 3utie Slnncttc ^e|'birfn5,
im 10. fV. mttm @ebrte itront^af, 71 3. gran Aatbarine eiOing, im 28. 3.
Sitttoe «nne 5?cttiiit, im 50. % Stari (Sbuarb ?)einri(b Slonncft^, in ber 6. 5B.
flUfliift Cbriftian e(i>aflat, im 7. 3. grau Jri^nf ©aifmin, 64 3. ^ctcr
anfluft ^utf(^ur, im 2. 3. ^ittme {oUe S^pli^t, 67 3. Suife »nna 3luguf}e
9?unfebn, im C 3- ©ctlofTer gri^ ^ubftd. Zina ^eontine SBtbbin, im 6. 3.
©uftat) ^crmann 6b"ftion 5traufe, 4 2B. ^rau Sibfe Slnbcrfobn, 72 3.
$9at^Ube aiice SSarie diofe, 2 Slnna aumbeer^, im 2. 3. (žbuarb Si(«
Mm eauHn, (m ^ Wl. Cntiftia f^atifa ©trubbere, 9 8anbii>irffr
iBttMlt SKoliif, im 99. 3. 9ufluft ^um^i, 32 3. (Sbbe 3arobfo^n, im
63. 3. Dtftttr «n^ 3(frfc, 59 3. Stari Žluguft ©ergmann, im 2. 5)?aric
eetoia ®hmm, 11 9». ect^anne Stlbert ^e^rftn, 11 9». SmiUe 3ulie
SlifA^eil 8«fliii, 0 S. IBiUioe «aaile 8tof«ii|at 72 3. ^rou 3itlie ^tHte,
45 3. 8anb»irt^ «u^ufl 3riebri(f 3BiIbeIm ©t^neiber, im 22, % ernjl
ffiit^elm ^porga, 7 «D?. 5art «ugufi S5frgmann, im 2. 2)?. (Slife Gmma
UnbcbQ(^>t, 6 3. gi^fe abbolit, gcb. SBoIf, im 74. 3. Slitolai (žnoin
SB3iI(>fIm g?ic^, 12 3. 3;obtgfb. ©obn ©ecmet. 9»orie ®ufle ^eroa SButf,
6 SB. 1?/iffel Silbclm SBoIbcmar Slofenl^al. %xif)ne @miltin, neb. <Sč)mh\il, •
37 3. arbeitcr 3annc 3ummif, im 69. 3. annc Sonflanje ©rimrn, 11 TUt.
3o^n «erften, 61 3. 3ebfab «uguft ©rabbet^, im 5. m. firifcbioļjn SRobcrt
StUhbtī, im 4. 3. Sobtgcb. @obn geija. Sertba "^nnettc «OTatt^itatf, 10 3)?.
itaufmann (Sbuarb 3obann 3?f cffting, 36 3. ©rec^gter auguft ©cboner, 63 3»
(Sueen ^pau( 3a(ob ^ucffer, 3 3ri. (SmiUe (Sitfabet^ etabe, 9 2:.
Xritiffati«»ir.: ©eorg f>eqenberg, 27 3. augufi Stati SSBilbrlm durtinē,
4 5». 3»arie ©(ļimibt, geb. S3agat, 83 3. 3o(>ann ©ottfricb 3afcr, 50 3.
fUnui MpMomi, 7d ļkatiķ^ $ManA$, 10 X» IKifļaet ^9^ann (S^uat^
u jd by Google
^ 382
gtftnitmiin, nu U> 3. ^irbfUrr ^ļ^ftrr ^fbiifnpļ, 59 3- '^Vti^' ī^argaret(>e
Vopia. im 2. 3. Haii Tsricbrid) 5Bil^clm ©(^cffler, 7 3. S5crt^a Wilba
gbmff, 8 S. ^)fnnfttc Glifabft^ ®fn^t, 59 3. arnolD ^ef^ann
3immfrmann im 5. % ""Petcr antrfi jtfpbfrf, 6 3- 3<3t>nW Sgtit tm 29. 3-
2lnnc eojmarj, gfb. ©ranbt, 60 3. (^rcetc Staū(i4, gfb. Salaat», 85 3.
Gmma «raftin^, 14 3. ?ife ^urgaif, 85 3. 2)at>rte (SUmann, 73 3. 8ert|a
JomR Heiiļlanjc DubfC t 3.
^aul«>.«.: 5?atf«^e ^(ļlf, 75 3. Otto 3uUud «ttlnin, 4 9». eiKabetb
^il^elmine ^Kofalic ^eimanh, 7 3. ^uifc 3rma eiStns, 2 3. Iftnno Oituie
9Bi(Mintnr ^ulft, <m 8. 3. Slmia Staui, UH, 69 3- 9bntitb 9xafiin,
9 i». (Sbuorb Slftnbolb jJabrflin, 10 3 3abni« Sldnbad), 8 «nna Sln-
tonie ViUp ©rbrfin, 1 3 3abnid 3Dbn^, 2i) 3. Statbannc ©ofolo», 64 3.
ffiolbrmar Stcinbolb aatob, 11 W. ^ribnc tab^id, 63 3. ^iftorta ^ronttne
jtimin, 9 VI. fiiiMeftf 3tH<tf, 40 3. Sor brr !taiifc mfioīr^enrr eobn (Hrcffttf.
'.nnna T^cren, 71 3. Tsrittričļ 9?i*ar^ @raubm, 3 3. «?or ^rr %ciuU ©er-
ftorbenc Icttfcr 5litnfr. StrifJinc «urftbfWt^/ 31 3. Jatmbfe Vobin. 76 3.
3ofob Siuiļiļaļ, 14 3:. ī'ucic 33cra ^atbilbf Stu^rc, im 2. 3. 3eniiu a^iarie
"Z^mfe Irffnfftd, 3 3. (Snifftg «nrlbcrfl, 50 3. ©iiibo aicranbet ģOT^eiK,
13 3. gratiiidfa 3ofepbine (JUcn 3anfon>ff\>, 1 3. Āarl gubtctfl i^amrma,
2 ^. anna flUbc SLaiflit, 8 1)2. Dttilte 3)2iiba Stū^iii, 12 3. Snna (Sbarfotte
?udc C%ffR 10 3. i)finn(<> 3o^ann ffiil^elm Ulriftcr, 11 Vt. «uguft
|)einri(b iMiOer, 4 3 ©ret^e S«ot Siuftng, 62 3. Stn\^ia^n ?ub»ig, 52 3.
$>einricb IBifbrIm ^obe, 1 % %ma mwint ^Ro^\tn, 8 Stifolm {>einrif^
Opctmann, 4 3. @eorfl ^o^ann gibr^ 3<{atnm, 12 @t
Siif^crtjr.s 9e(cr dofob ^rrrbc, 5 3. ®<(tef« €f<nif, 12 3.
Scrtba ai?aric ©troiime, im 2. 3. mui 3ntnf ^of^ful, fm 2. 3. ®reftc
S^aflob, 25 3. dmilie 5^frtba iHippa, 5 2B. i>iicic J^arolinc @trafb«, 7 3.
(^Itfabrtb ^atgalto, tm 2. 3. itarolinr 3uUr ^aumann, 5 ^orottfta
Omilit tīthtt, 3 S. «(frfb trif^fatn, im 2. 3 3<)^n eeemer, 40 3.
«aroliiic jlraftin.
ū.Uarfuds3(rmciifird^|>of: )>om 30. ^tpttmbti bi^ lum 7. Dttobn
2 23crftorbenf.
SBittmunb, 63 3.
uber feic itt ber i^eit 00m 29. (Scptemlui bi^ jum 5, OftoBev 1896
it0 crfcanften an:
•iS-i K^šail -.jd.
'ryļ)iins Jibdonuiial.
l)yseiitt'rie . .
Sfarlatinu
Morbilli . . .
TuBBiB couvulsivn
jinammrii 1
3m anftTaflC Ut lUcrlivifi^'Drofltfit)» afirAert>rT^tt1bu^g bcrau^ge^eben
0011 9n|uc i>otlitļau fur bcn Stebalieuf.
J^osBoieHo ueii3ypo)o. Para, 10 Oftt46pa 1896.
Onut MN m. ft. W^ 1n 6liaA.
dlv. 42. 2)ounci«tag ben 17. Oftober. 1896.
fBdf^cnmt^ 1 mal. — ļhrfW fn 9li0a faHi<( 2 S«bJ.J m<t 3ufcnbunfl 2 ŠībŪ
se ^alb(«^r(i<^ 1 M^L; mii BnfcR^tino 1 mi 35 Stvp.ļ flbct bfe fof)
Uebrr rtgifdļie $auuuificr.
9?on (5. «n?ctti(^.
(Sorgetiagen aiif tcr ©i^unfļ ber Okffllfc^aft fiir Wffcl)tcf?tf unb ?Utfrt^uni^*
funfcc ber Ofticcprovinjcn SRuOIanb^ am 14. gcbruat 1896.)
^ei tcm rfjļfn 3"t<^vc)*fc fiiv tic '^ainucifc iinfprcr SBcr^iaiuļni*
hc'it nnt) bie (^Vfcbiitc ber ^^Ircbitcftuv uufari^ Vaubcti biivftc cin
^affiiž^ au^ bcni i^djrav^cii bcv beiitldjen ^>>imiiicr(ciite iinb iBaii*
meifter in žKi^^a oem 'ļaiivc 17H2 ^^cad^tunfl oeibiencn, iu bcm be*
ricļtet »irb, baj ber SRat^ ju ^Kijļa Dicv ^Bauniciftcvu in '2liieifenimuij
iļrer Seiftungcn auf Drm ®ebifte ber ^autec^nif ba9 ^eiftem^t
rrtļ^eUt
<S{ngan})e bicfer (SrnSrung httuļi ft<lb ber ^aif^ auf bie
If^tfa^e, ba§ oon iļm tn fra^eren 3e<teti ttteter^oCt bri j^onfti»
tuirung neiier Slemter gemiffen ^)anbn)erfern, bfe fic^ biir^ ®eļ<ķiā*
lic^feit in il^rem Bacļe ou0ge3ei(^net l^atten, ba9 SKeifterrrcļt ber«
Ueķen tvorben fei.
SBenngteic^ btcfe 51ngabe be« Oiatl?^ in ^^^^t'iM 5if^}cn fcin
glDingenbcr (^^riinb borliegt, fo mufe id^ bod) bcmerfen, bvi^ niir in
ben altercn ©c^vagen eine i)i«penfation bom ^D?ciftcrftu(fc crev cine
©rtoalķnung berartiger Umgetjungcn ber i^orbcrnngen jnr (Svlaugung
bed *iDieifterrec^t« ntd?t begegnet ift. >Cie angegogene i^teHe ift aber
auciķ ļinftc^tlicb ber 9^a^rt(iten fiber bieSeiftung^fdķigfeit rigifc^erSau*
tneifler intereffant ^ie 3tamtn ber Meifter, bie Dom SRatļe mit
Studgeic^nung beļanbeU loerben, flnb folgenbe: ^t)cma@ ^^uc^um,
SBit^elni 3^^^^ Slnbread 538^m unb ,S>cinrid^ ^a\id, 35om
erftcn, 'Xlķoma« ©ud^unt, n)irb beric^tet, baf; cr bie I?icfige ^t. ^^ctri-
firc^e unb ^ffii^'fi^'djc n?icbcrcrbaut ^abe. Ueber ben jiveitcn '^an-
meifter, 3BiU;elm ^S^č^t, l^eiOt e^, er l^abe j^cibiffe nam^aftc iiī'ird^en
unt) importantc @ebaube, anč) fiir 3ķre Šlaiferlic^c :\)iajeflat, uiifere
aKergnabigfte ^aiferin, ein befonbereiS ^ļ^alaie, ein grofeeS ^d){oļ,
namtn9 Stittenļcf, unb bie r9mif(!ķ'tat^olifcķe jt^irc^e iit SKogfan
erbaut, ^ie betben (e^tereit, Hnbread 69(ni uat 3o4^">i ^etnrtcķ
Snii(! antangenb, loirb bemerlt, fie ^&tten unterfcļieblicļe, nicļt gc«
ķ)u,^ cd by Gdogle
334
tinge ©ebdubc l^ier itt ber ©tabt erbaut unb aucķ rutairte ^aufer
tfiļmlid^ tDifbet in @tasit ge^rac^^t
@otDeit ttič^en bie SRittļeiCmtaen M G(i^ragen« ber rigif(!ķeii
3inttner(eute unb 8ait]iieifter nem ^a^re 1732*
T)a9 ^aii^anbtrcrf fanb in 9liga m6} ber ruffif(!ķen 53fc(fabc
t>cn 1709/10 ein tpeite^ unb ergiebifleS ^^ctb ffir feine Si^atigfeit,
ba bie (Stabt bnrc^ ba« 53clnbar^cr^cllt nic^t menig gelitten ^attc,
unb nicbt lucni^c Aj'>au[cr ar^ļ bcļd^dbij^t cfccr gar in Jrilīnmer
fdbcffcii ii^aren. 'ilicc^ in ben 40 cr ^o^ren beg 18. 3^^r^unbert«
licjicn fic^ bie ^puren ber i^c|'d?icšung Dcn 1709/10 erfenncn.
^oti ben betben im ^d^ragen bcn 1732 iuU%t genannten ^eiftern
toht auč) befonber^ ^eroorge^oben, ba§ [ie [icĻ burcķ 92eftaitraHoii
īflūč} tm, mē in bet Činlettung be^ genannten ©c^ragend
iiber bie Dier Dom 0?atl)e au^gejeicbneten Ti^ild^en ^aumeifter gefagt
ift, f?nncn mir fic nci^i ben nom^aften 5Ird^iteften ^^i^^ag beija^^Ien.
^^aiit^tfacķlic^ ^abc icb tabci bic an bem 2lu«bau ber 'ļ^ctrifir(^e befc^af*
tigt genjefenen ^Baiimeifter im 2(uge. ^'^^ V^^^ ©ieber 9?ct?ue
ļjaffiren laffcn. ^iicx\i ift ju ncnucii ber (Srbauer M ^errlid^en
e^ore^f, 3cĻann 9iunie(c^ottel an^ Dioftocf (1409); bann ber Bepriifcr
htē 8ait^lanr6 be« 1666 hmčt geuer«6runft gerftSrren Zffvmae»,
Ofivgen SEeuffeC au« Siibed (bid 1667); ber@<i^9^fer be« ^n)>I(me9 imb
ber ēeiter be^ Hufbaued M i»or feiner $oQenbung toteberum huvčb
Beuer 1G77 gerfttfrtcn X^urme«, 3acob 3oft aud |)oaanb (bi« 1675),
unb bie fc^on untcr 'ļacoh '^o^t^ i^eitung arbeitcnben ^aumciftrr
SKuppert !iBinbPu)d)ii auži bcm C5lfa§ unb "Dtaurermeifter ^inric^
i^cnictc aut^ .v^olftctn, n?cld?c 1G90 ten Xb«nn i^cllenbeten. 1721
jerftorte gum britten ^Tial ein 58ranb ben S^urni, ben inner^alb
ber ^al^vc 174:^ — 174G, mie bcfaunt, ber 3i^"^f^"^^^f^«r ^cinricļ^
im^iiObeni nač) :ic\t& ^(5nen mtt 3 ^nrdķbrfic^en ļerftellte.
®a0 l^at abcr ber ttgifdļe 9aitmeifler S^oma^ ^(i^um, ber
1732 bttrdķ Befonbere liBerganftigung M 9?atļd t>ū9 ^tiftmt^t
erļalt, an ber fetrifirc^e gebaut? ®ah ed fett bem Itlļttu 8ranbe
bon 1721 an bem ©cbiffe ber ^ird^e aud) JReporaturen obcr tt>ar
i^m bie (Srbauung einc« ^ntf^i"!^^^"^'"^^^/ [^^ untoa^rf(bein(ic^
erfd^cint, ba§ man \idļ bon 1721 biS 1743, n?o ©iiabern feinen
jt^iirmaufbau begann, ficb o^nc ®(ocfent^urm begniigt ^abe] [iiber*
tragen? 2luf biefe Siage" tin icķ auger ©tanbe, eine Slntttort
geben. fltuf ©rrnib ber in ben ^rc^ioen ber <&tabt unb ber $etri^
fircķe anfbetoaļrten SOlateridien tDhcb fic^ n)oļl bie ^aulļatigteit
Slķomad ^ucBttm9 an ber 9etrt!ir(iļe noi^Aeifen taffetu
jDcr ©cbragen ber beutfc^en 3intmerlcitte unb SBaumeifter in 9^iga
toom ^aJļve 1732, bem toir bie obi^en Daten berbanfcn, bringt and)
betaillirte 55cftimmungen fiber bie ^erftettung be^ ^teifterftiicfS. (ša
ift interefl'ant, ņi feķcn, me erfte gorberung gur (Srlangung be«
50i'eifterrcc^t(< bie iarfteUung einciJ breifacb burd^broc^cnen 3^^urmed
^ingefiellt toixt. ^beal fiir bie fircblicbe ^aufunft fc^toebt in
gemilfcm ^inne ben rigifcļ^en ^auniciftern ber £ļurm ber ^etri^
iir^e oor.
— 335
JB^ann bann ļiernScftfl un0 ttorAeftettet tooTbett, loa^mogeit
jenfu ļeiUn (Smdbiung ttruer teutfc^er ^Inibter ein U)o^t eblev
JKot^mann gefd^icftc unb in berfelbcn ļ?rofc|ficn burcb fletoigc ttnb
gute ļjvcben [iti I)ert3ory^ctI}aiic ?[^(anncr fid) alf^ie flcfiīnbni, fcibigc
311 2liiffri4)tmig cinc« ^ImbtctJ fi'iv Dieiftcrc crflvit;rct, fo ijūbcn Umv
aucl(^ nac^ folc^cm '^ct;|pic^t ten c^renocften nnt> ivo^lgeacbteu
2;b<>ni»>i^ 'Budjuin, ^Biir^er bieļer ®taM, mclc^cr tic l^icfigc ©t.
^etri* unb 3^f"^fircbe i»icber crbauet unb anbcre anfel^nlid^c <^ebaube
rnift^ef^ļvet, imgleicben ben ebrenoeften unb tvcķli^eac^ten Stiķelm
^tč)t, ebenmSttget 81irger atķie, mel^er aett>ige naļm^affte ^ircķeti
ttttb importante ©ebaube audķ fiir i^re ^al^ferlic^e 9)^al^ft., nnfere
alIerAndbigfte ftal^ferin ein befonbere^ ^alai£<, umc aud^ rin y^re§ed
@(^(o6, nanienS ?hinenĶoff, ebenniagig bie r6niiļc^i'Cat{)c(ifc^e Ūixč)t
in ll^oefau erbauet unb auffrtefc^et, ttie ntcļit n^cni^ļcv bic c^vcnt?cfte
unb ttjo^tgeacbte ^nbrcaS "Soi^m unb Jo^ann .J^inrid? 8uncf, melcbe
unterfd^ieb(id?e nid^t viļcrin^e ^cbant?c Ijiev in tcr @tabt erbaut audķ
ruinirte Ģaufer ruljnilicb toicDer jum ^tanbc ^]cbi\ac(^t; meiln fic
atterfeit« baburcb i^rc ©efc^icfticbfeit unb ^unftevfabren^ett au beu
\aii\a\)m geleget au(ļf ttiit untabetļaffteu ^e\)x* nnb (S^ebttrtļ^
Bticffen Derfe^en finb, ffit SV^eifter gn beclartren tetn Qebett<feti ge*
tragen. !Damit fie aber aucĶ be^ au«tt)artigcn Smbtern bvifiir pafltren
unb biefe« 9lmbt mit {enen in be^Sr'fler (Sonimitnicotion ftebeu nifige,
fc foU Don ticfem aflen clni^'jen au^martiflcn fdnbtern burd) bever==
felben. baf{i"\e Obri^feit flcbiifjrcnbe Notice gc^^cbcu unb felbt^^e, ba§
iķre āmbtcv mit tiefem unļerem iJeutfd^en tt)ie 06*
mSķnlid^ I^alten me^jen, nacb ^ebiiķr evfucbet njerfcn."
C9{tg. ^(^(agenbui^ im ^t^iļt ttē ^errn tim. ^urgemtrifier^ (S. f>oUanbtr.
(©. 347.)
» c r m i f d| t e
(Sitt 300|d^ngc§ 3w^il«uw» 'ilm 8onntayļ bcn 29. ^optmUt,
bem ^licbaelieta^e, fiuD 'dOO ^^^^^^c feit bem Jaj^e tcvjjauAcn, vin
bem ber t?om Siigafcben ^^uv^ermeiftcv unb ^uv^^^^rafen 9?ifo(aud
Sfe erbaute, bel ber ^oķanni^fircbc belegene ©iumen-i^onoent er»
Sffnet n>orbett loar* 3""^ ®ebac^tnig baran rouvbe eine ftitte geier
Hit ^aufe abgeļaiftfti* Huf (SlnUbtmg M berjeitigeti Sbmtnifitrotov^,
^enn Oberbireftionēratļ ©ott^arb ton !!Be(^efa(f, ttaTen erfciļienen
ba9 ©tabt^aupt $err ®. ^ettoi>iii«, bic §crren Sleltcrmann
flroger (S^ilbe (5. 3^"^^^^ «''b ?(t(tcrmann fleiner &ilbe Sv. ©runftcr*
maun, ber *^rafe« teg ^ii^afc^cn ©tabtlDaifen^evidīt^ iperr 5^onrab
SBomb^upt »nb einigc 92a(ifcmmcn beS 53iirgcrmciftcv5 Gfe, benen
nacb bem SBiUen beē ©tiftcvi? ba« "Sļ^atronati^rec^t an Diefer njo^I*
tbatigcu 6tijtung jufleļ^t. 2lud^ bie im ^Icncente toerpfleflten 13
Sittmen, oon benen bie aUefte bereittf 92 3aļre att ift, ļatten ftdķ
te ber atten getudlbten «AonDentdflttbf" berfammett, 100 bev $aii0«
0ei^U(ie, Oberpaftor fteCIer, eine $rebigt aum ©eb&cļtitifi att
ben ^ttfter unb beffen 92a4tommen, bie fi($ bev ©tiftung iļred
©orfa^ren ftet« mit rcarmem 3ntcvc)7e angenommcn f^aben, ķiett,
ttttb bem ^anCe fiir bie beveitd fo biele ©eneiationen ļinburcļ^ ev«
tpiefenc SoljUljat au avmea Sittmen un|'mr «Stabt Hii^briicf cļab.
Wit tem 21bfingcn cuie(J ^iivd^culicbe^ berami uud jd^loļi ticfc
ftittc B'cier.
%tt9 Ut ®ef(ļt4te b{ef(9 ftotiDcntd feieit ļtev {ti Kfit^e bie
nac^folgenbeii T>attn (emrgelļobrit: 9(4 bn Oii^afc^e ^atf) im
3a^re 1589 bie In ber ©tabt »or^anbenen „2lrinenpufer" reciblre»
liet, ta UMivb? ir. fciiftati'rt, ba[; t.u^ im ^cīļve 1435 tjom 9?at^c
eiiicm iiranfcii^aufe imb eiiiev 'Jiad^t^erbei'j^e fi'ir obtocb(cfc
9?e{feni>e ein.vļcvid^tete, »om 9?at^ēbeKt» ilontab 3?iļc^ am 3o^aiuu«*
fiic^l^cfc erlmute -V^ut^, „Der (Slenben ®auljau3," atic^ „^Mlgrim»
^evbevge" geaamu, a^i'j Lnifallen tuar. mad^k ^uigermeiftcr
ile bem 9(at(e ben ^orfcĻtag, er mi5ge i^m unb feine» (Stbeti biefe^
^au9 aUttUn, tpogegen er bfe 8erpfli(iķtung fibevnaļm, e« aitf
(igene fioftett toiebet aufiubaueti unb bort eineit ftotibent t>on artnen
SittiDen ju uitter^alten. '^určf eine Urfunbe bom 1. 9?ooember
1592 beftatiiļte ber ū?atf) bic rcm ^Bni\ļermctftev (5fe angere^^tc
(Stiftuiig unD feiii unb (einer (žvbeu '!ļ3vitrDiiat^rcc^t barati.
3nin 1595 begann (Sfe mit bem ^5au be« ueuen ^aiife^ an ©telle
ba- oerfallcuen .f)erberjļc unb tjcflcnbete biefen San im barauf*
folgenben 3aķre, (o t)a§ l\';d^aeli« 1596 ba« ipau^ t>on ben
atmeti, ^uniitbft bebacbten 8cĻU)c)'teni ber gicģen unb Ifeinen (S^Ube
begogen loerbeit fonnte. 3m Sanfe bev 3^1^ ^i^f'^ ©tiffung
gai^(re{(ļe Keine @ummen bargebrad^t tDorben, auc^ 5^?nig ©uftao
SJbolf macfjte i^r 1621 auf ^^itte be« 33flrgermeiftcr« (Sfe eiu @e*
fc^enf, ba^ aitS cincm \?anbe im ©urtnecffdf?ni ^ir^fpiel tiebft
3 Gaiteni beflanb, 1050 tDUvoe ticfeē ^efc^cnf in eine ja^rlid^e
3af)liinj5 con 50 9^Lic^»5t!)a(ern umgenjonbelt, bie m<S) ^ute noc^
bon ber ^trone gcUiftet tterben.
3ur ^(ii merben 13 SCittttjen bon Srfibcrn ber !(elnen ®t(bc
im $aufe bcipflegt, n^a^renb an Sittioeit bott R3tfiberit bev grogen
®i(be Unterftii^ungen iti ®e(b gegallt loevbeit. S){e uitmittetbare
SSertoattung biefer ©tiftung ^at ftctē miter ber Sontvcte be3 9?iga*
fd)rn duiiī}^, fcit 1890 be^^ 9?!gafcben @tabtn5aifeugevid;t«, in ben
4)auDeu ber 9^ad?fommen be^ ^iiirgermeifterd @fe gelegen, bie jur
3eit attc bem (itjtanbifd^en unmatrifutirten Hbet angeboren; inSbe*
fonbere Ijat fiit bie g^ntilie boii 3$ey]c[a(i jeit mc^r a(« lOO 3^^^?^'^"
um bie s^iiļtuug uerbicnt gentac^t, bereu 5?apital ^iir 3^'^ d^fl^^
190000 9lbt. betrdgt, fo baS ber feit (ange gc^egte $Bunfc^, ein
neued ©tiftdķaud au en^teti, n^o^t Ba(b in ^Srfiittttng gel^en bfivfte.
©ei biefer ©elegen^eit fei barati erinnert, bag ber Dom Sfirger*
meiftev granj S^ļ^euftebe 1594 neu erric^tete SBittmenfonbent, e§e*
mat« 'Biirmnnns (S(cnb, bereitd bo« 2 3<^Ķren fetn 300iaļrlge«
Oubiiaum ļat (eUrtt tomm, (9lie. 9ittnbf(^aii.)
?f 0 t i ^ e n.
S(m t^rcit^A tcii 12. ^uli oeronftaUete bev ®artenbant?creii!
feine ^lonatcijerfammiung im SBereinS^aufe, bei ber u. 21. ein S3or*
tvag bee Jperrn @. 5tomforbe auf Der Siagedorbnung ftanb ^iiber
^oi^\iSļ^ grficķte unb ©amcn".
Digitized by-
— 337
3im vSomtvibenb ben 2(1 3»^' bcAingeu ber ^?e(^anifer 2cmē
ber ^olbenen i^^^ocbieit, ba^ jufllei* eiu I^oppelfeft mar, inbem ^ouii8
9{aaf<lķe« iiingfter @oķn, ^err 3"^^^^ 9(aafd)e, ber ieļ^ige 8dter be0
Dom SBaler beflTfiabeteti idrfd^Sfttf, {it ben @tatib ber ļriligen
O^ļe trat.
Hm Donnerētafl ton 25. ^uti tangte ber ļ3rafe« ber ^lo^tanet
arc^acfcgifdjen ®efcn|d,)aft, bie @rapn ^ra^fotrja <^fevgeielOlta
UtoavDTO, in *d\i^a an m\x> ļtie^i im §oteI be dlomc ai\
3lm ©onnabenb ben 27. 'ļiiū cerftarb ber feit eini^en 3^5ren
in 9ii^\a Icbenbe i^efi^er be« ®ute« O^oimeburg^SReuĶof, Sluguft
^oac^im Don ^ļJanber, im 88. Seben^iaķre.
Stm ^ontag ben 29. ^uU trafen aul fDeutftķlanb mit bem
^am^ifer bie i>mtn Dr. ^6o% bom S^ufenm ffiv 99(ferfunbe iti
^erltn itnb (S^eleitnev ©antt&t^ratlķ Dr. (Slretnpler att« Sre^Cau }nm
arcļdologtfc^en (Songre§ ļiev ein.
3m unteren (aade ber ®ro§en ®i(be fanb am T)in«tag ben 30.
giiU um 7 Uljr 2lbenb« bte erfte @i|}unfl be« tScnfeiK^ iint ber 't)e*
putirten beS (SonflreffcS ftatt. 2luf ber 2:a>5e«orbiun^ ftauben bie
SBa^len ber 5Bcamtcii Scngreffeg. (55 miirbeii geroa^lt: 3"^^^ '^^^^
ļibenten bei8 (SongreffeS grau ©rapn '13. 6. Uioaroio (ūJio^faiOj
@eItetSven be9 ISongreffed n, ft* Snitotpffl^ (9Kc«rau) utib 8B.
IBulffitt<(iD?odratt); ļum^ra^benteti bee ^(ni>a(tung<<ftcinit^0@tabt<
^auptfotterte (S. b. 53oetti4>er (OJi^a); ņi ©liebern be« SJertoattun^jS*
tcmitc« 9?ifoIai ». Sramer (9^ifla), ^rofeffor ©rtift b. @tern (Obeffa),
(S. S?. SegojūtDleu^ft; (^?o«fau), JTart t). l>(5rot« of 3)Zenor
^. ®vo%\vū{x> (9?ivia) unD 3- ®. Sabutiu (^)ii^ļa), lefetcrer Cļleic^jcitijj
^um ^affirer bed (ionflreffe^; jum ^rafiDenten be^ iļcle^rten 5?:omitc«
i^. 3. Ufpen«f^ (^onftantinopel); ium ©efrctar 3C. ļJ. 2Bul|fiu«
(tD?oēfau). 3^1 ^vft^n Slbtļeilung (oor^efc^icļ^tlicĻe ^(tertļfimer)
Iburben getvaflt: jum $rafed ^« 91. 8itiutf(i|!in (3Ko0tau) ittib jutn
eefretar <B. IBulfflii6 (iKodrait). 3ti ber gtoetten 9btļei(itng
(^fftorifc^>e, geograp^ifcfce unb et^nogropļtfc^e Slltert^Omer); jum
^rafe« (S. (5. t>. ^Zottbedf (meoat) unb jum ©efretdr ft. 2B. 5?ortuin^
'ii3iotron)«(t; (9ie»al). 3n ber britteu unb ficbenten 9lbt!?cilung
(^)enfmd(er ber ^uu]t unt 9)?alerei; flaffiļcfee, b^jantinifc^e unD
tt)efteuropai)c^e Slltcvtljiimer): jum ^rafeē 31, 3* ^ivpit)d?nitom
(Obeffa) unb jum ^cfvctar % ibuļiiJfufl ((J^arforn). 3"
bierten Slbtlbeilung (^au^tid^ed unb gefeQfd}a[ttic(^ed Seben, 9{ecbtd«
funbe unb xriegdU)efen): jum $rSfe9 t>. 91. fiorforotb (^afan) nnb
ju eefretaren «. g. ^eiloiDibo» (®ilna) unb 3». īfl. 33ereWo»
(i^iaf^in). 3" fiinften Slbt^cilun^ (firc^licbe Slltert^iimer): jum
iUdfeg ^ofroto^tf^ (^eter^burfl); @efretar unbeftimmt. 3n
ber jecbsten Slbt^eilun^ (i)enfma(er be« ģd?reib* unb <Sprac^>hjefen«);
jum ^lai'eg 21. Sl. ^^otjcbubin^fĢ (Obeffa); ©efretor unbeftimmt.
ber ad^ten Slbt^jeilung (baltifc^e Slltert^iimer): jum $rd|e^ 3*
&. Sngelmaun (tojett)) unb jum 8efretdr JDcbenftr6m (3uriett)).
Qtt ber nennten tbtļcilung (iStftertļSmer M Orienta): jum ^rdfed
C a. 3<i^8^V€tti (feter^burg) unb i\xm Selretar ft. ftortotn*
Digitized by ^le
— 338 —
ļjiotroto^ft; (9?c»al). ^« ber gel^ntcn ^Ibt^cilun^ (5'?ilnv unb <B'mtU
funte): ^^uin ^ļJrafeS "sSutoii ^^vniitiiijļf (iKi>ļa) un^ ^um ©cfvitar
95. J?. 33c^ļet (^Kiga). 3" ^^f^^" Sibt^eilun^ (ariaograp^iidje
jOc ntmaler) ; ļim ^rafe« D. 3- 33agolei (Sķarfo») unb jum @e*
Ivetftv Se^ereifen (Surjeiv). 3" CS^renntitflUfbevn betf (SengreUed
tDurben getoaļU: 1) (Smiiien) ter (Srjbtfijķof boti Š^Mo nnb
Wtan, SlTffettt; 2) ber 5^urator be9 9iigaf(^ni 8e|t6e2irr0, ®rļeim«
rat^ Sa»rott)«ft?; 3) ber (ii>(anbifc^e Ooubenieur, ©eneratmojor
©furoiDjon); 4) ber furlanbifc^e ©ouberneur, S©trf(. @taat«ratķ
^žmerbejen?; 5) ber efttanbifc^e ©ouberneur, ffiirfl. ©taat^ratķ
@calon; 6) ber tibtSnbifc^e l^anbmarfc^all 0. Sarcn 2)Zct?enbovff;
7) ber fuvlanbiļ'c^e Canbc«bebolIinacļ^tiate ®raf ^el^ferling; 8} ber
efttanbifcķe O^itterfd^aftdķauptmann ^aron 93ub6erfl; 9) ber (ib(an«
bifd^e refibirenbe Šanbratļ Soron t^iefenļaufen; 10) ba« Gtabtļau)>t
bon 9tii)a, ^erv 8. S^erfobiud, unb 11) alē einjige ničļtpfļMi
krn AirdimdemeMeii.
OK'trtiift.
9>(tri*Jt.: (Stta ^arolinc 3anfo6n. (Stife Wa(tt)inc ©odner. ©runo
®tot^ SSerner @(tmtbt SRuboIf Stftor 3"^^- <£rnil flUranber f>(inri4
OKntimi. 9B{(^c(mine lUacanbra griebertfe Su^.
t^oms^.: Utifa %ma 8rleger. Snhmle ffffdebc 89ii4eit. Mft
3afobi=.^.: $ubwtfl ©(tirrmacber. (5lffl TOarie 2ltm(ne ©a&mit. JMara
9au(ine ^itbraarb ©ceberg. Sobann JtarI 9{i((arb ©lodncr. (^bgar griebrit^
ftcumanii. 9?t(tarb Stomafb liUi^r ^oul Cbuarb O^rnfl Solbmamt. (nbiviģ
€foar. 3ba Salerie @aun.
CBertrubsjtl.: Odn>atb ®forg ©tu^rr Sleranbra ©ratrtce (Srma
^etbertd. ^altoine (Smilie @op&ie iO^angel^. SRinna ^arliae ite^ber. @rlma
(Smilie MHat Vniid «bettne Snbriffon. Sbele llmiibra tatlfon. 9ilba
(SmiUr ^afaln. ^(fricbe anna <prcebe. 9?tfo(tti ©eojfl Stfreb nnb «tma
(Slifabctb (^rcimann, 3it)intn0e. Slugufi ?ffptng. Stiara SBcnbeline ©ftbfmann.
Sllfreb 3tlexanber Sublcmffi. %nnū dmiUt Stilba ^otnue^rgtid. Otto Silķelm
flboI)>b Aubrrftbmibt.
3efu««»<r. : 3aFob S^nftian ?fOpotb ^)frj«m. flnna Leontīne So^anna
©probge. Sllfreb ©frofttn. @e(ma (Slt>tre Srnefline Srefter. i<?ar(tn ftroib
©pro^fli^. SBU^elm Solbemar Sergmann. Stati ®u^M 3abtnfrr.
Šobatmi^tft. : flnna aibrrtinc @arin. eutfe ^ilba O^ftd. tnna
^arfauffe. ?llma ^barlottc ©aprauffi. Scrlba Ofol. Smilie Snna antenic
J(rut)min. Olga Otttlie 3anfon. ^atbanne Sert^a ^obri^. 3)7arie ^lumbera.
Stitoiiie Cnt« SergNnb. 9e«itie Kniitt Jtat^orine 9tramaiiR. Iftima 9otwn,
ttbert Xbfobor 3)?atib^ Wfcfe. «uguHe 3tma 3anfett)iĢ.
Wnrttiids*r.: l'ifctfc i^rifJtnc ©crtba ^rubmtn. Slibe ^lifabctb Srubatr.
Svabina 2lnna OfabcUa 3afobfot)n. ©bira ^arie aiubjtbt. ©cotg Slobcrt
9iubftbt. (Smi(ie flnnrttr ^ubfe. ^ri^ Qxntfk ļtapttin. «nbrd tifta,
auguftc ©mitie ?ubd. ^Hlha (Jmilic S3crc^mnnn. 3abnt0 «nb Hlfranber
^Iraflin, 3wtainc^f. Jbeobor SBolbcmar Jlrtbiir Japinffp. 3ba 3uiiflnntt
©milaa. Kori ©eorg ^ubmtfl Āurtb- ^aul Sllejanbet SŪBeitemat
Itvinitam-jfi. '. ^Vati)\iu 2ima(ie Bvūmu SUi^rb 9cter 3iiuiiciM«in*
Sobann Otto ©cbeiber. Stobert JRofcnficrn.
^aiiid*jr«: »nna %pfc(|C. ^eter ©riīnbi^. Stūx\ Stiatoē, SBU^dniute
SftiA Jtatf «Iftcb ecbtft Sgnefe SSitbelmine 3o^anna ®obte. Miki
Digitized by 01
^ m ^
Clifabet& ®»flnfff«. ?i»ia Unmann. Martin ?font>arb 8uffct>ctt)t^ 3a^nid
9(0ra 53uct)t>olļ. 53iftoria (SmiUc ^Itbc ^ugan.
i5uttiers^.: ^iOp ^reibcrg. Martin ^ri^ ^i^iin. Snnctte 6clma
@(^nau^eid. C^milie ĪRatit ^tirne. SD^ortin ^ange.
gicfpniu 5t«i ttan^ilb Olga 9)?arie ^onde.
%>etris II. X?oni«.ff.: 3;5pffrmeifter ^luguft 3afob ©(ļ>n>abc mtt 5)?arte
Smalie (SUfabei^ ^rrumann. ^eatnter ber SQ3oggonfabnf ^'Pbdnir' Srbib
ItarI IBttbe mit ftatbarinc ffmitie Seborotvt^. (Sbcm. CifenbaļnbMintrr 39«
bann ®eorg grifbricb ®(bfi(> mii |>flcnc ?uifc droer^tU, gcb.Oorgeit. f riflam
in Vlitatt arbalten gelicionott)itfcb ©arbacctcitfcb mīt Warie 3?obcTttne ^atba*
hne gau(ber. Sttbograpb SBtlbelm ^lactin ^oltn mtt (Eborlotte <&opbte ^lantf.
J^Mitļ^tofriH 3obann ilugufl Anoff «it ļUatU 2>«retbea ^(ija. Aeflnet Aar(
3obQnn (Sbuarb S3uf(b mtt SBtlbelmtne 3obanna ?ouifc (Sofotomffp. ©djub^
matbcretfctt «ari gubrnig imt eitfabctt> QUa 9ii^el. SBrarfer (Sbuarb
(Srbarb t)wt mit (^annp (SUfabetb ^taniēlaicffp. jtorrefponbent Stibeint
D?e9cr mit ^ronttne flmalte j^ncfmeper. |>utma(beT 3obonn Štanting mit ŠSil'
bttmine (Slifabctb 2Bcii ©^neibcr Otto 3BoIbfmar ©tttenbinbfr mit StatH»
rine iL^eontine i'iitfe. ilorbmacber iflleianber (Smanuel $>er2berg mtt jičaroline
2;balbera, geb. Solfmantu itaufmanndfo^n Selijr (Ern^ (9ottfrieb @tablberg
mit Sttlieltiiine 3iiliane Aorabano»*
3af Dbfs.fr.: ©(bmicb ^btlibb SBoIbemar fftif mit ?Iurora ifatbarina
gricberife $>^ifcnfuĢ. tflaln ^inbrca^ 53uttfl^ mit @opbie ^raufc. 5taufmann
Slfrrb ^nbrea^ ^rffrl mU ^beU ^atbilbe ^ert^a (^life (Btablbecg. ©tcU-
moif^er So^ann 9t&AT mtt IRarfe ^erf.
OcttffH»>5t.: gabrifarbetter gri^ @punntd, gen. ©punbe, mtt flnnli^fe
S9ribn?mann. Jifcblcr (^Mtarfc 9?ic^bfrf mit Slmalic Sllffni^. 5'?ourfr(ļefett
(Sbuaib Dannrnberg mit 2lnna Wlaxit Qoptfit jčrafiing. gabrifarbetter ^c^^tab
3uTtewff9 mit tmt Spftbt. mavm Attbrtttf 8emti0 mit Sibfc 31ngrr. |)aii«*
beļt^er 3obann l^oftf mtt fNtbmis itri^c ittomCn, gfK ttl»1^i^t ei^reibcr
3a^n ^nbļt^ mtt !lnne ^auling.
3cfu«*i^. : jJutfcber gricbri* JBittmann mit SBilbdminc ©rūnbfrg.
gubrmanntftDirt^ 3antd ^orn mit ^linna ī>raubftn. Aaufmann Martin ^rinf
mit Vtatit 2>orotbca ^aptnfft. €kbmteb Anf^opb ©famor mtt 9nne f^tattat^.
3immcrmann Stari ^vxiē ©tencift mtt ?ottc S5crf. ^ran,^ Scncicf mit ^^clcnc
$5ttf(bi(btn- ^rbriter 3abit 3mbTaI mit SRinna UppU. ^etcr ©namenffi mit
Slnna ^attoine ^J^inna Stamin\tu
3o^<iniif#«||*s 97of(binenf(b(offcr ļ!)e{nricb ZUctvt fRmftto^ mit Sitife
f)erminf ©maigfne. ilommid 3uliud Slobfrt S5Iaubcrg mit annlife 3ure«)i^.
9VaIfr ^>ctcr «rn>cf mit 9??arif 2ub«. gabrifaTbfitcr (5tt)Qlb Xreibe mit ©rcete
(žbr^faL gabritarbeiter ^amii (iiūxaaii mit S^arie jSabl. Stut\^tt Slbam
ŠisfnccT tmt (aifc 9Vcc!fUb. 9abtiamitcT ffefnii 6mit[c mtt Untia AauUn.
Dmbbrutfer 5arl 3obann ^uiiuē t)ombton>fft mit (Slifabctb Bftp. SIrbciter
3a!ob ?ofe mit D?arie abfitne j^abrfUn. ©djmicb 'ļjlavtin ^va^m mtt ©i(-
$elmine Snaiifte 3urctDi^ gelbfi^er DVatmei ^J^Ulfito» mit (Slifabett^ 2)orot^ea
eog^Romitiiļ^.
martiiii'Jt. : 9?aurer 3abnid ^ipfle mtt !D«TOt^a Smmbiomffi. grin*
ikH^ $>mnann ftar^off mit im\t ^uUer.
S;rittitati«*5r. : Sorarbcifcr ©buarb ^ilfcp« mit ^aulinc ^ufn«. ©c^rift*
fii^rcr Sbuarb 53irffttbcrg mit dmilk iWatbitbe ^lanii^.
^ūttl^ift.i 5lupffrf(bm{eb ®ufla» ^ubr mit Slatatie Umnoma. WoIer
(Srnfl ©uftai) SSoIbcmar 3iirgcn^ mit ©opbte OrifloricTO. gefbfl^ Surcbarb
SfJunj mit 2Inna Āriftinc Ofolin. ©cbmieb «Watttb^ trautmonn mit (Eugenie
Smalie afacon. Jtutft^cr Slnufri ^etrom mit 3ule ®rabe, geb. ^rrt 9cbcttec
3aHep^ 9aXtt» mtt Sāna Qrccb{i Sfirger in Ojlrom Vatit Sttu\6ļ, gen.
Digitized by Gopgle
— 340 —
Siitbers.ft. : ©djIofTfr Itriftap ®fr^>arb mit ^ifcttc ^anfon, geb. ©ramfau.
?lrbcilcr 2lnbrfi^ «oļ>Iborf mit ?awifc gricbcrifc iid. polļ^madn ttam SBcItf
mit ^Piinna @ulbf. Urbritrr Jlrifcbjabn jfriftap ©uitrib mit Snna ®ra§mann.
9feform. St.: Zc[CQxaip\)(n\>ott ^ict^arl Stc\iķeM mit Aatparinr (Smvri^bid.
^ctvi'it. : ^onrab |)f rmann 5ir(ļ>f ifr n, 5 3. Unge tauste %0(Sfttx 8egau,
i ©t. ifaufmann 3ot>«"n Stari Sluaufi J^i^ner, 61 3-
r^Dtii*iR.: drUa ©Ifrifbc ?ouiff ^ongro, im 2. 3- ?)ciu5bfft^fr 5JarI
SSBangc, 64 % (Smmclinf ^ubmiUa |>a9fn, im 3. 3. ^clrne SBil^clminc
Vfocabic gflbmann, 23 3.
3afubi=,$f.: ©fncral a. D. Saron SBcrncr t>on ©imolin, 74 3. ffitttmr
3J?anf «Knirriffien), 83 3. Stari St'oim, 4 3.
(«crtriib».f?.: J)rfcljdlcr Ottomar 3o^ann |)cinri(t ©iffencr, 66 3.
?'?ofd^inift aieranbft SBil^clm mtlcr, 22 3. 3uliud llrt>ib Slffff, im 3. 3.
grau J^rifbfrifc «arolinc 53frtba ^tēU, 34 3. VlūtltxQtU^ Dtio ^crbinanb
^eltt)i(ļ, im 45. 3. .f^oljiDracfcr ZumiQ ^uUui ^arobcit, im 32. 3. glifabdb
5taroUnc Jtrct>flin, 5 3)?.
rtDbaiiiit«<.<r.: ©rcftf ©iūmann, geb. Sbefmann, 66 3- Daļjrta
eparinffv, flfb. ©ibcnd, 54 3. Slrbcitrr 3afob ©ertufd?, 69 3. 3rma (Smilic
©arin, 1 3 3«>t>^»nn Sugcn 3uliu>^ SBalbmann, im 2. 3. Sli^arb 3*obfrt
SBalbmann, 7 3.
^?nrttii«s5r.: SBittirf Slnna ©ilgai», 67 3. 3atnid «raftin, 8 <Bt,
aifianbcr «raftin, 36 @l. ^ibbc ^fļ>rftn, gcb. ^nfe, 68 3. |)einrid? @tran§,
12 X. |)cinrid^ ^tubolf ©tirmann, flen.©ert, in bfr 8. ffi. ļ»aric Clifabct^i
@<^>ulj, im 9. 3.
ļ>fliil««^.: ?lnna ?lpff, 70 3. OTilba «arotinc SRofatie Simbaum, 7 1».
3»obfrt jŽriftop^> Gbttjin mmttfcr. 5 W. 2Inna apftt>f, 3 SS.
^t. ū}^attb(U'(Vrctbet)rdbiit^: t>om 7. biil ^um 14. Oftober 24 ^er-
florbcne.
Warfii«s2lrmfiifird)bof: »om 7. bi^ jum 14. Oftobcr 5 Sfrftorbenc.
^:Wcforni. T^rau i^arolinc 53rorf, gcb. $)clt, 29 3. Scltcrmann bc^
Xif(^Icramt^ Xif(ļ>Icrmciftfr ©eorfl 2»i(|)acl a??aacr, 74 3.
ūber bie in ber ļt'it bcm 6. bi« jum 12. Oftober 1896 regiftrirten
3nfeftion«trQnf^eiten in ^Higa.
(5^ frfranftni an:
1 w •
•« «mi
c> 0
« •"^
jufammen
i'erf.
mnl.
tobL
ļ »uf.
Typhns ubdomiūal. . . .
2
2
2
5
i
6
1
1
1
i
2
2
11
13
11
2
21
18
39
6
1
4
3
7
Diplilheritis vera ....
2
2
2
TuBsis couvulsiva ....
1
1
1
jufammtn |
3 1
22 1
17 1
11 1
4 1
31 1
26|
57
3m auftraflc ber literarifc^-praftifcben ©flrflfr»erbinbung beraudflffirbfn
oon SlrtHr ^oelct^au ftir ben Stebattrur.
jI,03BOjeHO iļeHBypoio. — PHra, 17 OsTaCpa 1896.
I
Digitized tay
I
9ligaf(ļie
43» !X)oimef«ta8 ^en 2i. Oftoto. 1896.
(99. ^aj^rgaiig.)
?B6*cnmct 1 iiifli. — ^reid in 9?ion iajjrli* 2«Rbl.; mit 3ufenbunfl 2 Sibl.
Siiienialniig in 9tiga, tuaiS riS grivefeit.
^oaernalļrung ^eigt in ben ^{igifc^en SInnaten ganj etmad
anbree in ©ac^fen, 53rQnbenBurg imb ©c^tefien an. 3" ^^fe'
teren Canbern ^eigt ei< cin 53aucr9Ut, unb n?enn bort ein 33auer .
ftc^ gur 9?u]^e fefet, unb feiu $qu« unb ipof nebft ©irt^fc^aft feinem
@eĶn abtritt, fo fagt man: er ^at i^m bie ^Joķrung iibergeben.
3n ^iga ļingegen ^at bieg ^ott etne gan} anbere ^ebeutung, mlčļt
mčļltm bie bomit be^eicķttete ^ač^ aufgel^obeit ift, nthft bem
IBoTte betofteit ttitb, fo baļ eln Mnftiger mettiķtiin«forf(ļer onē
Sl^attget einer ^efd^reibung aitf inan^evle^ ilRittķmagungen berfaden
nnb nic^t toiffen toirb, m9 er btefem ©ort Saucrna^rung fflr
einen ^egriff be^Iegen foll. toiH bennadļ^ bfii Uvf^rang biefev
Sfnennung befcbreiben.
(Slķemd^ mugte ber 9iiflt)cbe ^aufmann, fo n)ie ļe^t, nacb ^^olen
unb Sitt^auen im S3orfc^ii§ (el?n, unb bieg nic^t nur ben ^efiļjern
ganjer ®uter, fonbern fogar einjelen ^auevn. X)iefe s^efi^er unb
8<mem toarni atfo bcv ^iaigfeit gemad berbunben, iļļre fj^oaren
ba^ folgenbe gtfi^iaļv bentienigen brmgen, ta>e(cļer fie fcļon im
bovoud bejaļlt ^atte.
iDiefe ^erbinb(td^!eit ato tou^d, tt>enit ber ftanfmann beitt
burc^ ^rieg, SSiel^fterben ober onbre Sanbļ)lagen berarmten 53auer,
ber noc^^ baju bie tjerfpvoc^enen unb fdķon bejal^lt erķaltenen ļ5ro*
bufte nic^t liefern fonnte, noc^ augerbem ©etre^be jur 6aat, ®etb
jum Slnfouf teS 33ie^e^s, tpo^I gar SSorfd^ug 5um niJt^igen V?eben6*
Unterķalt gab. ^in folc^er ^oucr roar nie im ^tanbe [eine ^cĻulb
abjutiagen. !2Det S^aufmann faļe biefed boraud, aber toa^ mare
Sit^iMti ie^t, loeiiii ber 92igi[4e ftaufmoim banāla nit^t ganje
(Segenben bptn Untergotige gereltet ^tte, nitb iihi0 toSve ber Sligif^e
^anbet ol^ne Sittlļaoen?
^ūx obbenannte Unterftfi^ung nun, bie ber 92lgi((^e tofmann
bem Šittl^auer oft genie§en (ie6, toollte er bod^ eine Slrt bon 25er^
giitung ^aben, unb btcfe beftanb barin, bag cin fotcĶer ^aucv ober
gan^e ^egenb, bieUei(ļt (tiUjcļioeigenb^ bieUeicļt au{ AirUi^e
Digitized by Gopgle
rebe tnit (emem anbern ^aufmann, aU {einrm SoļUļ^dUr, ļanbetn
burfte»
(5« enti'tanben ba^er ^unDen, ble an ein Ģanbef€^auē gebunben
Iparen unb oon beren 9)?rnge tie (^v'6^e etner fclcķen Bauernaļruna
abļinfl. (Siti ftattfmanti foniite aifo ^iemiicķ beredķnen, toie gTo§
feiit !^€vt(|v M f^itt iDfirbe, benn er Umtt aisf tie rrct«
nen, bte {(m t^re Aoavcti (tingen mngten. "^iefe iBerStnbtt^lt
ber 8auerti ^ftatīļte fic^ Don $ater auf <&oķn fort; fo tDie ber
,tanfmann feincm ?'?acbfcfcļcr tn ber |)anb(uii^] fein 9?ec!)t jnbraci?te.
^cgte cin Kaiifmaitn mm feine ^panblung nicber, fo gin^ļ iljm fem
S5orfcļu6 tcrlcven unb cr uerTaufte alfo tteber feine ©auerno^rung,
bamit er bcd) einen Zf)d\ mieber erfe^t befame.
jDieļ'er 3Serfauf ber ^^al^iungeu luurbe mit ber ^eit geļe^lic^,
unb man fc^aļ^te felbe nac^ ber 8nia§( ber Sauem, bte an ein
^au« gebunbeii loaren, 3000, 4000 h\9 5000 Sļalern. ®er
eine tBauema^vnng faufte, befam ton bem ^erfaufer dberbem auSf
bie Qii4er ber auefte^enben, oft ungetotffen Stķulben mit nnb toa«
er ba»cn eintreiben lorntte, ge^Srte t$m.
®o tDi'c faft ci(le mcnf(^li(ic Din^e brm >0?igbrauc^ urfertDorfen
finb, tt>ar e« aucb biei'ee. (žinige S3Qnfi-^;aubler, man miirbe Unred^t
t^un, teenn man fagen tooflte, atle, t>ert)crt^e!(ten i^re 53auem, fic
ļd^loffen erft bann ben 5?auf mit i^nen, loeim [ie im 2^auniel nrareit,
unb gcbraud/tiu anterc Ueiiie iiuu|'igriffe bem ©aucr ein Siet^))ļuiiD
gkcķd tt, b. g. ab^uļoleii, 3* jhiiifniattn^ mft
bem 9aner lanjte, Befam flt ptt Grfenntlitļfeit ein 8ie9pfiiiib
^er Souer mu§te aber audķ 1 bi0 2 STage Dottauf tractirt n)erben.
Slderle^ ba^er entfteļenbe filagen iiber ^BerDort^eilung brac^ten
e{< fc n?rit, fcQ§ biefe ^'Jol^rungen Anno 17..(?) burd^ einen ^pc^-
obrigfeiUi^fi! 5^efeķl gang aufge^oben unb bem Bauer tn^ffinftige
fre)^ geftetlt mxhe gu ļanbetn mtt tcem et n)oQte unb Don feinem
gett)if^n(icSen ^aufmonn ab^ucie^en, tuenn e8 i^m f?efte(e. (J)er ^anf*
manu ^ingegeu iDurbe tuegen fetner rūd^taubigm i3'crberungen an
bod ^a^ferli^e $ofgert(ļt mtDiefen.
^un fiei ber Šertauf ber ^anentoļnmgeti toeg. Unb be^
Derfaufte noiļ na(!ķ biefer tuflķe^nna ber (Sleļeime 9{atļ S^^iiti
(Sļriftopļ ^aron t). (^ampenļaufen bte iļm Don f einen fBorfaļren
jugefadene ^ecCerfdķe 8auerļanb(ung an ben ^eltefter 9?amm nebft
ben ®<^wtbbfid?prn fffr 3000 9?cic^«t^Qrer mb. (5in Umftanb, ber
fid^ nt(^t (tnbcit^ cvfldren laft, al* ba§ bie @eBruber ^amm, bie
biefe Sftaķrung fauften, fic^ babur(^ einen ©Snner oerļcķafjen ©oflten,
benn ^nbleute fonnten fte baburd^ nid^t ^cffcn.
Wiit ben beV"i $iofgeiid^t eingereicķtni ^cĻulbforberungen fonnte
n\<ķt bict ļet«ii^ommen, benn i^iete biefer Š4u(ben f^rieben fttķ
ait^ l^mnei^li^ 3«lteit ^er, unb e« loar nl^t^ <A$ ber fiomt
bet dauern fiBrig. Unb tt)eil ber ftaufmann nie bie ^ttlben non
i^ren S^ac^fprcļern er^>re6t Ķatt, fonbern barait jufrieben »ar, baļ
bte 53auern btt;) iljm einfebrten, fc n?n§te ber Šauer fetbft metter
nitķts, balB er an biefen ober jenen i^aufmann gef^itnben f'-^,
»>eil feine ^orfaļ^ten unb fein i^anb oen iķm ka ^er ^io^ geretut
Digitized by Gi
^ 343 ^
tDūttn, ūUv bie @(ļu(bforbentiio fetSft tbar bei^bea uaBelMUit
SBtete 53auern brac^ten bic fBaaren nic^t felbft, fonbcrn raani^e
?itt(^aui|c^e (šbellcute ^attcn fie an fic^ gejogen obcr gejmungen,
i^nen i^r $robufte ūber(a{{en, bie fie nun mitx i(^ven cigenen
92amen nac^ 9)iga fanbten.
Oļtieracļtet be« ^erlufted ohex', ben bamaU biejenigen ertitten
Iļabm, bie im ^efi^ ber erfauften ^auernaļrungen ficļ befanben,
ifl nW |u (eugneti, bag bie lītf^btnig bcvfelieii bem ^onbel doy<>
t|eilļaft iiiib im (^anļm nSt^ig toor. X)ev Sanēt berlieļ mtn vm*
geaļnbet ben ^aufmann, Don bem er t>or^er gebrfidt tDorben b>ar,
fo tDic bie 9?a^rung beSļenigen tDnč)9, ber fcinen 53auern flet« red^t*
(c^offen begegnet ti^ar. (5« ķat auc^ biefe Sluf^ebung fflr b^n 53auer
ben SBort^eil, ba§ cr, ttenn er ja in fdbtecbte §anbe [aUt, nur
einmat ilbertiftet iperben fann, benn ba« jtoei^te mat tt>irb er ficķ
in ^c^t neķmen, baē $aud betceten, mo e( bad ^aļc borļer
iiberoort^eiU tt)orben tft.
(fVfcrļ^l. Mf ber etnbtUMIot^e! Stiga. 9re(^ Lifoniea 9c. 30 (3292).
e. <B60-288.)
Serittif 4te§.
Ueber bic ^df^z ber Jbflrmc ber Olou^flrd^e p 9le»al unb
ber ^etrifir^e }u 9^iga ma^t ^err Sanbmeffer g. Saifenberg tm
»9lei». SeoK" folgenbe SRittļfeiding:
«,®o Uib ed (Siliem aii4 tļut, ben Slulķm unfered ļ94fieii
OattIDerfd fdbntalern, ber lQ3a^r^clt mug bodķ bie (i^re gegeben
tperben. ^n biefem Srfiļjaļr ļabe ic^ bie $9^e ber Olaitdfivdļe
gemeffen unb bas 9?e[uttat mar folgenbed:
^9(e be« I)ac^eg .... 17,5i Soben ober 37,87 m^in
M (Steintķurmed . . 27,i6 „ ^ 57,96 „
„ ber ^ugei 56,95 „ „ 121,58 „
„ be« ^reuje« .... 57,96 „ „ 123,4? „
„ bev @)}i^e .... 58,19 „ „ I24,i$ „
ober 407,ss rītff. Sug.**
9}a4 bicfer feļr ftarten ^ibergenj ift bem $terer atfo mč)t
}u trouen. Sluc^ bie ^dļe unfered ^etritļurmeē fdļ^eint er mit 140
3J^eter = 459,2 ļ^u§ ju īļočļ gefc^afet ^ Ķaben, ba ber 9?igaf(^c
2Itmanac^> fur 1872 in feinem Slrtifel: „^ie <Bt ^etri^^irc^^e" bic
5>o^e be^ 2^^urine8 mit «Stange imb $aķn auf 440 unb oI?ne biefe
auf 400 z^-ug anatebt. 3"^^fi^^i" tciirbe aber aiič) bci 3iiA^'«"be*
legung le^terer ?lngabe ber $etri=2^ķurm ben Otau0=^3:i;iirm um
ca. 33 an ^5ķe fibertreffen, eine immerļin iiberrafd^eube Zīļat*
fa^e, ba frfi^er aOgemein anoenommen tbor, bem OlM^Zinm bie
Vrtoritfit ber $0]ļe bor bem 9<tri«2:ļimti fiberlaffen )ii mfiffen.
fdūt 150 ^aļren tourben bie ^tragen ber Sorftabte 9{{gad
aism evfien "ŠRaU gebrfiift. (Ein ftPtotoU beē Sttgafdķen 9taflbe«
bom 30. 3uni 1746 giebt bariiber Kuff^Iiig. ē$ iķeigt barin:
„<Bx. (Sr(. ^oč)'W{(Sf9'®x^ļL (i{ce0ence be« ^erm ®enera(«Se(b«
%Huri^9 m 0eiif va(-<3)omier»etqm be Sac!^ 9tp\c^i t>on 35 hojus,
Digitized by Copgle
bedtnittelll Chn. fSoļl'^bten 9?a]ļtf angcfeitiieit tDivb, bie Oeran*
ftaltung 5U macĶen, ba§ in bet SBorftabt on aUen S?rt^en, »o bic
©trogen fotig ju fel^n ^Pcgen, fold^c unb g»ar bte gro§en mit ©tcinen
gepflaftert, bie iibriiļen aber mit 5^rettern ober 53alfen geSrflcfet
toerben, auc^ bariibei- Dcn benen Xeutfc^en, ^ettifc^en unb 'ļSc^tnU
f(j^en Šinnjo^nern fd^riftlic^e 9?eDerfe ju ne^men, ba^ ein ļet^er in
fcitien ©venfeen bie ©tra^e brucfen tooUe, gleic^^erin folc^e OJetjerfe
audjurteden bie 9?uffen burci^ ben $la^«^aioren angeļalten kcerben
foUen, in Senāta oerlefen." — ^Dev iRigafcļe 9talļ tni§ bovmtf
(Siliem (SbUn CanboSSogteigeriiiķt bie (SrfflOnng &iefe« 9{efcvi|>t« onf*
91 0 t i j e n.
am 5WitttD0(^ ben 31. 3uU traf jum ^e\\ič) be« orc^aologifc^en
(Songreffeg §err ®e^einirat^ ^rof'effor Dr. 9?uboķ^ 95lrcķott) au«
53erUn in ^Jegleitung (eined ©o^neS, ļJrofeffor §an« 33ir(^ott), §ier
auf bem ^al^nļof ein, roe er Don SBertretem ber ©efeUfc^aft fSr
(Hefcļļicļte imb Sitertļumdtitiibe ber OftfeetjroDingen S^uglonbtf m*
pfanģeit tourbe.
$)er Befannte Slfrifareifenbe grei^err 51. o. (E% luUlfi ftaifertidķ
!Deutfdķer 53e$irf«amtniann filr ba« 9?iaffa'®ebiet, au« unferen ^ro*
toinjen ftammenb, ift in gotge eined l^pļdfen giebecd in SCfvifa (Snbe
3uli toerftorben.
!!Der 5?olIcgien*2lffeffor go^ann ā'itp, ditever 5Jaffirer am
{Rtgaer 5?oniptoiv ber ^eid^ebanf, beging am !J)onner«tag ben 1. 3Iuguft
ben 25ļdļrigen ©ebenftag feiner bienftUdķen 2^ļattg!eit an bieļem
Snftitnt.
9m ^omtet0tag ben 1* Sluguft loncbe ber at^fiofogifcļe (Songre§
tm oberen @aa( bet Ketnen @t. ^oļ^annitiļatlbe mit einem titdļCii^eii
©efang erSffnet, toorouf bie offlcietlc (grSffnung burc^ ben Sertretet
be« 2}^inifteriumd ber SBotfdaufflarung, $errn ©eķeimrat^ Satoroto^ft^,
erfolgte. ^nc^bem atSbann (^eine Sjcellenj ber ^err 8it)(anbifc!^e
©oucerneiir bte SD^itgliccer unb 2;ķei(ne^mer beg ^ongreffeS begrSgt
l^atte, fanb bie SBegriigung ber Žķeilne^mer beffelben feiten^ ber
@tabt burc^ ba8 (Stabt^an^jt, §errn ^erfot>iuS, ftatt. $ieran
Mloffen fic^ ber ^ericļ^t iiber bie jl^dtigteit M '172odfauer Dorbe«
reitenben ft»mit^9 imb feiner Sbtlķettungen burdļ ben frdfibeiiteit
M Songreffed, Sran ®rSfin UtnaroU), nnb ber Qeri<|t fiBer bie
Iettifcķ«etlļnograļ)]ķif(ļe Slu^ftedung. 92a(( ber Oetonntmadļnng bev
^a\)Un tDurbe bie 9{ationatļt^mne gefungen* HUbann tDnrbe ber
orc^fiotofļtfc^en Slueftetlung in ber ®rogen ®{(be unb jum ^(ļlug
ber lettifc^-etl^nograpķifc^en 2iu«fteflung ein Sefuc^ abgeftattet.
9?ac^bem bie feierlic^e (žriJffnungefi^ung be« aridotogifc^en
(SongreffeS am T)onneretag ben 1. Sluguft um 2V2 Uķr 9^acbmittag«
befc^toffen njorbeu toar, begaben fidķ bie 3)iitglieber beffelben in bie
®roge ^i(be, um ber (SrSffnung ber ardķdologifdķen SCndftettnng M*
ann>oļnen. {>iev tturben Mne QqfceOens ber {ļerr Sibtftnbif^e 0ou«
i»emenr nel|l ®emaļ(in, bie Srau (Mļa tttnaroīD mib bie fi^rigen
Digitized by Gopgle
— 345 —
Sutoritaten Don bem ^rafibentett ber ®efe0[(f»aft ļūt (BeWčfU unb
8lUertium«fiinbe, 53aron 53riitn!nļ,]f, unb ben ?!^{tfļtiebcrn bc«
jDireftoriume ber genaniiten ©efeflfc^aft empfan^en. 9iac^bcm iBavon
53ruininiif bie 55erfammlung begru^t unb auf bie Bebcutung ber
21u«|"teUunfl fūr unļere ^eimifc^e Slrcķaoloflie ķingetpicfen ^atte, er*
flSrte bie ģrau ©rafin Utcaroro bie Slu^ftellung fiir erSffnet, i»orauf
bie gan^e ^erfammlung btefel6e einer ^eficbtigung unter^og. W§*
bann begaben flc^ @cfiie (S|eceQeti| ber $err Siol&nbifd^e ®ouD(tnear
nebft Srau ©emaļUn, bie Srau ©rSfin UmarotD unb bie SRitgtieber
M (Songreffed in bie lettifc^e etļnograpbifcļe ^lu^ftetlung, roo fie
»on bem ļ5rafe« be« ?lu«ftelIung«*^oinite«, ^errn @ro§n)alb, unb
ben 3}?itg(iebern beffetben empfangen murben. 3n einer furjen 9^ebe
bcgrilgte $err @roģ»aIb bie 95erfammlung, tnbcm er gugieid^ einen
Pci^tigen mdbUd auf bie (5ntfteĶung ber SluefteUung gab. 21(8^
bann murbe ba8 ^oč) auf @eine SJiajeftat ben ^aifer au^gebracķt,
movauf tion ber ^erfammlung bie 9?ationa(ļt^mne gefungen lourbe*
9liinineļr toorb bie 0it9fitellund erdffnet, bie ķierauf oott ben it*
f^knesien ®^fttn to Sugenfdļeto genonimeii iDtitbe.
tbn 8velta0 ben 2* Sluauft fanb om 9Benb im feftlidķ beto«
rfoten C^fitenflorten gn (Sfren be9 ar^SoIogtf^en (Eongreffed eto
bon ber @tabt Dtiga beran|ia(tete« gep fiatt«
@9n]talettb ben 3. Kngnfl lombe tm nnteren @oa(e ber
<Bt 3o^<^nni^8i(be eine gemerBgefd^id&t(t(!ļe ftndftettnng ber @t 3o»
ļonniēgilbe unb ber 3"nft<imter ercJffnet.
@onntag ben 4. ^uguft Derfdļ^ieb an einem ^er^fd^toge ber
ftaffirer be« @tabt'2:^eater«, ^erv SRi(^arb greberfing.
3n ber <Bt. ļ^etrifirc^e ttjurbe am Wiii\ūo^ ben 7. Sluguft ein
^ird(>enfonjert gegeben bon ben Ģerren Organift 3(. 53ernbt, ©eorged
». goffarb (Viola alta) unb Sllfreb b. goffarb (2:enor).
Sluf ber ©i^ung beg 9'^aturforfcķer*S3erein« am ©onnabenb ben
10. §luguft fprac^en; ļJrofeffor Dr. (5onben§'^)ansig iiber: ,,'iDie
ilBafiernuģ (trapa natans) eine fd^toinbenbe Slrt"; Direftor ©cĻtDebcr
iiber: „Die au^geftorbenen ©augetļiere ber Oft(ee)}rooinien/' unb
$rof. Dr. ®a<bett SBer: ,,^ie (Sļemie im !ī)ienfte ber Urd^aotogie."
!Die ļtoeite SludfteHung pļotegrapl^ifcļer Slrmateur^SIrbetten teurbe
am Gonnabenb ben 10. Unanft to ber flnla M ^ol^tecļnifum^
erSffnet. 8on ben ettoa 20 (S^))onenten finb nadļfieļenb genannte
burd^ SBerleiļung gotbener 3^^!^"^ an^gegeiijķttet tDorben: $)err 92.
%. $etTon), C^err 9t. b. 2;ranfe^, ^en 8. 8raat nnb groulein
3. toon 9?autenfe(b.
5!)a« S3ertt)Q(tung«fomite be^ ®tabt*®^mnafium6, toie e« nad^
ber 8?eorganifation be« <Statut« bieļer Slnftalt fonftituirt loorben
ift, ^ieU am SKontag ben 12. Huguft feine erfte @i^ung ab. !Da«
genannte S^omite befteļt au^ ben^erren: bim. d^atļ^^err 9i. ^aum
nnb Settefter 92. ^raun, bem !ī)ireftor, bem 3nf)>eItor nnb ctoem
8eļrcr ber 9nftatt.
Hm ^ontag ben 12. Kngnfi mnrbe ber tangiaļrige bett)5(rte
!{)ireltor bed Siigafdķcn @tabt«<8lVmnafinme, ®. @(^oeber, na4
Digitized by Google
~ 34e —
9tn X)in9tag ben 13. SIngnfr, Sbenb^ tvtļ nač) jeļn Uķr,
9?cbfrt Teeter^, beim .f^eimgaiige in Der 9lUee fccd JoMeben^^cule*
Dartd liberfaUrn, ļeiner Uķr unb ^ette beraubt B«b aaf ber (lEd)>ia«
ttabe ermcrtet.
2Wittn)C(t ben 14. 3luguft ttar ein Ķiftcrijcb fircbHc^er @ebenf=
tag, ba an bem 2:age biefe« J^^^'^f* fieben 3^l?r^unterte cerpoļTen
pMb, ba§ ait^?i»(anb« erfter peiftlicķer Obcr^irte, ter SiDenc4)oftet
unb 8if4cf ^einļarb, fetne Slugen fci^(c§.
3u (Sļren bon ^rofefīor 9?. ^audmann fanb om 9)t{ttlD0(|) ben
14. Suguft im „{)otef be Stonte" cine fleine 8'{er \tati, i»eKaiiffa(tit
bon feinen BMinn nnb Sremīben.
Uterārisch-praktisclīe BUrier-VerbinduiiiiĻ
Frcitag, den 2r>. October 1896, iim 7 Ubr abends, im
Moscum: All^eiiieine Vertiaiiiiiiluiis.
Tagesordiiuiig: Antrag, einc offontliclīe Konkurrenz
fiir den Bau der Taubstummeiischule auszuschreiben. — Ein-
gegangeue Scbreiben, — Verschiedene Mittheilungen. — Ballo-
temeot. Oas Direktoriem.
%u9 ben jliKtļengemmteit.
^tttUSt. : Dīga S^rollM (Mik ttnbfbmlt OOa Sliief^ fltfdfMi.
9rano Sugm >^aU.
£)oms.^. : $)tlbretarb ^^anno Snna 8aKttI4. gricbiict» i>ugo ${arienfelb.
itaro(a (£bit^ StauguL ^cmtanii Sil^rfoi Seinicrg.
StelTv SmaUe tBecbing.
®(rhrnbt.Q.: dUinor IHot^tlbc Dīga pbner. ?y?Qnc ^clanie 55oro«
nomffp. Oiqa ^milit Zi)ar. 3lIfon« ^briftian @appal. 3ba jlornelta @f^T»
muft*. £ucic glifabet^ |)crrmann. «ottjarine tllibc ©(bepfft. @uftat) S^tfolai
jtonfianHii @pilt9e. Smta Aebmig GarHi. (Ebnarb Solbemar (Seibrritn.
Šrma 3?iftcria efctmberg. SU^eim Sbolf OMoI. ^art SRubolp^ Jlru^min.
auc^uft (5fritflrb ^^afmibrinc^. ^mma Safobinc ^ubpol. 2ltfrcb Oāīar ZUotot
mub^e. Artfltnc ^Jifiimann. Q[i\ahūt) Seinberj^. Staii ©ottbarb ®tt«p^
Sucte atfranbra OHrotimelftn. Olna ^elfa. ^pbia S3()bfllib. Stati SBiHeta
Seeptng. «Icranbra SBilbelminc 3flungatn. ^axi ?BoIbemar 5frafHng.
3cfii«s.fr. : ?continc Ubber. 2lnnf -Karic ^ronbcra. Stati Slobcrf 3fl'
nuffbfe. Sildelm )Uugui} Sbolp^ ^orbien. 3)2iNi Siubolpb Oanfomfft. Martin
Stbert ^īrebc Statotic dītftoitite ^ciiviettf ®rrtf(^at, gen. 3umf(bat SRilba
ffiilļelmfne SRofenbanm.
3obatiiii«:^. : f)and Sllfranbfr Daeib ^Ifcber. ©ttma ^Zotalic ^eefin.
aifrcb 3afob ^obtn. 2luguft 3obann SSrujtd. ?fontine 'fatālie 9WaIanffp.
O^far Otto Sirfato. ffiobnt aifret» ©ablmaniu Otto Solbemar <Btūiūm.
^leranber !luguf) 6eif(l^elm. (Sbnarb 3obann tBolbcniiir Setefn* Sbolf
X^ci>bor Stobert f^uvin. (Smīna J^aroline ^oUn.
Digitized by Gocv^l.M
- W7 —
@(^aniK Sbuart daļiit DIaa ^at^Ube ®riinmalt>. 9nna (Stnilte Sangenfrit».
Imiii Mrafe 911a mnmt, dmflfe Stot^arine italnin. $)etnri(^ 3afob @c^anno
9?ofen^rr9. 9li(^art> X)a(bol ^avl ftitv Wķe$. Sol^onīt ®cor0 Hleranbec
^ri^ 9\embeīt 5>alcntin SRofcnfirauc^^. ^uliu^ Stifrcb 6ann. Smilie iJaroIme
9rper. Stuarb Xbe0b9f 8raii|. DVavie (Slifabetl M^atfne epfo^ei^. 9?aTtfii
^Snul^^.^. : (flfa 3)?anc Zohitn, trncW 3utin« 3anfot>n, gen. Jlnberfobn.
Snbrel^ @ebartd etubra. Sa^nU 91M ttppt^t lllbert H^aittn ^a^mann.
3^a «ofafie 6fil»et
^tffi n* !D»ni«ll«s ftaofmann 6ugo SHoM Q((cr| mtt 9libr €tofanna
@op^ie Dctenboff. (Sifmbre^er ^eter ©iler tnit dUa 9Icgtna giicfrrrift 8o|fi.
Aonbitor 9?uboIf ^^robor f^anfrn tnit Slbertine ^aiUUic Scrg. Oftod. oee.
pol ©rfgor t>. (Sioerd mit (Sfla ®larie ^cterfenn.
3afobis^.: ^taiifmann SSU^elm 2Wt$gcr mit 3e»bo!ia Scgbancm.
(Btttvnt»^»: @(^ubma4>ergefr(I ^ugp Sentifeieto mit doa 3}?atbilbe
SBiffenborf. JifctlergeffH 3afln Šomtann mit %ma ©ertrub 30'"^»».
Simmerraūnn Sugafi ^itter mit Innc 5iaf^. |)anbter ^etfr Safbe mit ©ctra
aiaine ^imming. ©cblofTcr Jofeann Dtfolfabie mit annf 3?ofaUe 8uIbiW.
arbeiter ^a^ni$ ^x\tWū mit ^riftint Stab^en. ^(iļioļti 3anne ®ru^be mit
flgned (Ebatiptte ttliHite Seeping. JUnrl ^o^pe ntt IttifUne Oriflotoffp.
dnmttcmaaii Slitbreai Ovttfiitb 9litllii, sen* Mafbin, writ lUH Strajb.
3efii«s.^ . : ^aufmann in ^mļcvo TOotbiad ®ttflfl)» 9aill mit ^mmctine
SBilbcIminc llcnfian^c Stbrmpff. 5leffclfc^mtfb 3abn, gen. 3flnn« @*™n*ftcin
mit atoitt Slnnette ^PMiie $>actmann. jtommtd fani Infon mit (SUa 3ba
Bbele 3ftrgentf. %iWtt ftaHtf vAt So^anna €mttie ttttibretpi^, gen.
8autTC»tft. flrbfiter Šo^nid ©trautmann mit 3iilie (EUfabft^ Ālcinbcrg. grifcur
©crmenn Oufia» 3nttud Ofn^Ift mit ^'laric ļ^Jatfc^jnlat arbeitcr ^ettr
Garrin mit %ma ^!Ram^l Wlauxex Staū ^ptotļ^t mit 3uUanne trontine
^oķanni^tSt» : gormer .^art f)ermann 8(an! m(t Smitie 9tma @ht^re.
autfftrr ?lugufi «alnin mit ^u^fattc Juife ©i^ff. fifenbreber 5ln(y (Sreilpi^,
gcn. ©fbrfin, mit J^oroUne žinnettc ©ribftng. 2lrbfiter 3Q^ob Ofolin mit
annettc ga[t^ft:lt. Scgtier Ikttī Srcfrfjinffp mit (Smilie 'Pamlomffv. Dirornif
3afob ©fujc mit Tļaric illufcflid. ^ommi^ ģriebrictj ^pctcr ^ec^ner mit Smtlie
auguHe Stmif. ^ctcr Bimbeet mit ^ieenc aif^ni^. ^?aUrgefcU 3afob 3anni{
mit Ka Karina ^flt^nionn. gabrifarbeitft ^ctcr toufc mit Olga ^u\)d,
iUrarttnds^.: ^abrilacbeitec S^^ob Sanumann mit 9nne Slna^^. gabnl«
ūtUiktt 3a(n itiabtt mit Stiene Scbgfcķe. ^re^et 9riit 3n(iu^ f^einrii^
8attf(^ mit ^argarrt^e ffarie @traupr.
^STinitati^f^*: 3:i[cbler Daļin? ^^ibJau mii 3)?ane Sfutfc. ?Irbctter
^ifcl 2)Tttf(^!a mit Sugu^e !Xenno. 6(mann ^rl ^ob»t ^tttx\o^a mit
^auUne itatparine 2)orot^t;a ^irafting.
1»«nl««ir»t «Tbeitft ^atļni$ @a^fit mit DTori Dfolin. 8icf^atibtrr
^īfnie Stapitin mii !Dorptbta ^at^ilbe ©(^iaing. 17?aurer Jta^rli^ ^eterfobn
mit Slnne Obin, gcb. ^tiir\^h. Mtbeitft Arifcļj 1p?ff4fa mit annclibfe ?Jaufa,
9{cfonn. St.i |>anbeIdg&rtiieT ^cintiiļ Stl^elm ©daginger mit ^Ccraiībva
Cilni Sillacr. d^molit OtiP ^fimann GtaH «tt mra W<(f.
Digitized by Goo^^lc
— 348 —
f&t^vaben,
^ttri'St*: Dorotbfa 3ona«, geb. SRubbf, 84 3. ©op^ic ©iflcr, geb.
jo^mann, 66 3. afcft^fib ^uiie »on ©ergmann, geb. Mgfr, 94 3.
roni*j(.: ?ubwig 3o^ann $>fnnann Srunnoaffp, im 5. 3. ^ofgcri(^W»
Slb»of at Slugufl I&cobor ©ermann, im 79. 3. B^«u (Sleonore Slubolp^inc
Sconrttc ^o&rt, gcb. ffiaUid, 47 3. ^rau ^oulinc Vlaiia m(S)ti\otfn, geb.
U^Der, 56 3.
3afobis^.: 3ungfrau TOortba ^5*mibt, 16 3. 3ba Salerie ©aun, 6 Z,
eevttutsSt.: iliri^fnbtencr (5brtflo^)b ©c^mcbmann, 46 3. J)iener
3obann 9?agcl, im 61. 3. SBolbemar SBilbcIm ©auer, gen. ©aul, im 6. %
SBitttoc Snna S^fumonn. geb. ©meebre, im 72. 3. (Jrit^ |)and Snbreal
SBittmann, 4 3. fiari fjfrnrii^ ©tra^ing, im 5. 3. ļRauvn 3a^n Āla»»
fobn, ca. 44 3.
3efu«sJt.: Dorot^fo Sugoftc 2:^ercfc Dftenboff, 6 TO. — ^t, <Wat»
tbfii'^retbefļrabni^: 00m 14. bid jnm 21. Dftober 15 Serflorbrne.
5Dbanni6sJt.: iribnc auftn, geb. Onīnbe, 72 3. ?conoTe 2nna
iJatbarine S^fumann, 3 2B. lobtgfb. Zo^tn £apin. SBoIbemar 3nbrif
TOortin Ubbrf, im 8. 3. Otga ?ifftte aittinr Silfuburg, 14 3. ar»ib 3afob
Sttttmn, 1 3. 3arob (Sbuarb ^ifolfa, im 2. 3. TOarie O^lfa anberfobn, 1 %
Sibfc TOuacr, 75 3.
3)?artind«^. : 3obann Slubolf ©ummifcbfid, 1 3. Stari ^armt, 65 3.
t>erminf ^aljanjffi, 5 ©t. Sor ber 3;aufe oerflorb. ©obn ffiitte, 15 Dfin.
3immergefca '2lbolf ^ertind, im 57. 3.
Xrinitati«:5r. : aifrcb Slumberg, 8 W. TOifeI Sertum, 49 3. Smatif
^a\č)ūi(W, 57 3. ©(^loffcr ©omuel f^itbocl aibcr, im 57. 3.
9>aiil«s5r.: Ottilic Sorolinc ©elma aicronbroroitfc^, 11 TO. SBilbetminf
SBorcf, 2 3S. Sfopolb O^far gngflbrc(^l SBittfofffi, 3 3. aiibf «at^arine
©tļ>uficr, 1 3. ^i'Pi ^at>i^/ 36 3.
9>farfuds9^nnenfirc^^of : oom 14. bid 21. Oftober 6 Serfiorbene.
iibcv bic tu ber ļtit ^cm 13. bi« jum 19. Oftober 1896 regiftiirren
3nfettion(Jtranfķeiten in JRiga.
1- ■
U .
I'
(&ē erfranftcn an:
•«•-•ai
S|®
jufammen
*erf.
tnnL
tDbL
Tjphos abdomiual. . . .
1
2
3
2
6
2
8
1
1
2
2
2
12
15
10
1
19
2t
40
1
2
3
4
2
6
Diphtheritis vera ....
2
1
2
t
3
Parotitis epidemica . . .
1
1
1
Pneumonia cronposa . . .
1
t
1
i^ufammtn |
1
25 1
13 1
2 i
32 1
29 1
61
3m auftragf ber litcrarifct-praftifitCB 8flrger»erbinbnng berou^gfgcbfii
Don SrtboT $oeI(^au fur ben aiebafUar.
jI,03B0ireH0 iĻeo3ypoiD. — PHra, 24 0KTJi6pa 1896.
2>i:u(f 0011 SB. 3. ^atfcr iii Otlfta.
Digitized by Goo
etabtiiiatter.
9h*« 44:* ^onnertftag t>tn 31. Otiohet. 1896.
ffi9*fnm(^ 1 mal. — *prei^ in JRI^a (aM(^ 2SRbl.; mit 3ufenbunfl 2dihU
50 itop.; (atbia^rlfct 1 9lbL; mit Sufcnbuna 1 9tbl 35 Aop.j flbrr b{f f of}
®^ecif ication
dKer @r6' unb gefaufter ®xāi)a, audķ ^age <StcUen }U( Semefung
mit iļceti l^umiitem^ in be( 6t ^acoU' ober 6d^toebif(^eE iKt^e
in ditga, ttoiin ble, fo M |^te|ii baittt l^egta^en toorben, attdļ
fcmcd^n l^tgmlm M^eit Umtn im^^^iļmt, ttitb 0€f#n<^
Mebcn UtmtM. 9aUķid A<» 1071 ini 3ū%
!Wr. 1. 3ft eiu @rb*®rab, gclji3i"et feel. ^. Obviftcn, 3)^. 3orbu«
ju, toelcķe» )Dber*3nfpector 2e^>ufcn ober feel. Šommifl. 2ax9 Wlan»
m iMtnfitM (Srben an ficĻ geļanbett leSO ben 8. gebt. mU
€leii*«(S)ottD* (SintDiUtflttng.
SI2t. 2. tlntcr Stiefeit.
ftr« 3. mn (StU^ūh, geļSrt feel. OBr{fl.*8teuteiiaitt dintti
donffoit IV*
Si^cben !Wr. 3 ift eine ©rabftcfle unnumevitet^ lintcr glM^ te
toelcļcr feit 1657 ftetnei; bfi|(aben ift.
1) J5ag ļ)icr jum 3ibbru(f gebracbte 53fr^cicbni^ ber 53fgrabn{fff in ber
61. 3acobi.«ir(^f bffinbet fiOļ im ©efife ber @ctcaf(^>. f. ®mi(i)tt u. %iUi»
t^mtt^funbr. 9i fanb flt^ in cinetn im XataIoa ber |)anbf(i)riften mit 9lr. 724
bfjeidjnften (Jont^otiit ocn ?Ictrnftilcfcn be^ XVII. ii. XV III. 3^l^lr^>■» tuelcte
auf bie crtt)dbntc i£irct>c ībcjug ncbrnen. Urfpriinflli^ gcbortc bicfc^ Sfrjeict^ni^
iBobl jum ar(tit>bcftanbc ber ©t. 3ofobifir(ie unb ift ©ermutbli* mit ^opicren
ūtti @or\ntūQ6 9ta(ļ(a$ in bie 9ib(. b. ©efeUfc^. f. ®ef(^i(^te gefommen.
©ie 9?cprobuction bicfed 9?fgifter^ mirb baburct> ge re (^>tff rtigt , bap bafTflbc
ffit bie Sopograpbie ber aiten, lanafi t>erf[^n)unbenen ©rabftdtten unb ®rab«
^antn ber Oacobifirf^e mitnXbtķnm ift wiTb bft ®niraIog barfn
mondļ^e tviHFcmmene Vlotiļ finben. i>ū$ bie 9{ummeni biefed ^erjelc^nifTe^
ibfntif(t^ mit ben 5'?ummern ber einjelnen ©rijbfJeine finb, erftbcint febr »abr*
ftbeintii^. Offenbar tļat lu bie[em 9$erjet(ļnif eine ļe^t oerf^n)unbene ^arte
0eb9Tt. Sdlltf fi»a4fr Orabflcftte (n ber 3ocob{fir<^c enfbcift tbeibcn foatfR, fo
ttirb man an ber f>anb blcfed 5Regtfter* bie ©rabftStten ber fn if^m ermStinten
^erfoncn DieUeicbt mdf ermitteln fonnen. Dn 3nf>alt ber SBegrabniffc 9ir. 2,
9, 16—17, 20, 25, 39, 46—47, 52—53, 55, 61—62, 66-69, 71-72, 75, 78,
84 tpfib Iriber vU^t mttgelMtt.
Digitized bv'Gopglc
— 350 —
t^iefe ?ac^erftette 'ķat feef. 9?ttfme[ftcre SlberfaO Sittibe con
iilMtterebcd A** 1677 im Octobcr uov 100 9?tl;(v, ?nb. jum @rb*
fivabe flcfaufft, mib [ic [clbft auf cij^cne āoften aufinauern (affen.
8aut IJaufbrief. (5r (2lccrfaB) tft niit 2 ^iiibern tarin begiabni.
iRr, 4. O^ne ©tetn unter f^Uefen an ber (Sacrij"te^^3)?Quer.
$)arin ift bcgvaben: X)e« iBifd^ofē m 2ibo Doctor 3ot^antu^ (ž^fjelii
itoe^ Itinber. 9{uii a^er tft ačtb«(®ra6) unb Qeķ5ret feef, IBoimt
Ungern batiti et aucķ be^ra^en tiefļet nel^ft ^erm &cwimm
|)an0 bcn gerfen fleinem <Bo\)ne. <SeIblge« ©raft toarb A*^ 1675
100 9{tķ(r. 9t(b., \»ofūv no« ®UbeY|>faiil> fteļet flefaufft
9?r. 5. ļDarln finb begrabeiu Sammerieren Slmuitb 2lnber«*
fon« feel. gvau. iDiefeti ©rabftein 9?r. 6 f)at ber fiirc<?en*?5orftebcr
5. Qnfpectov r^inric^ ^ten, am ^Iftciv anf ber ^^crbpr-^eite im
poHsess, aiii^mauevn laffen, unb imll Daffcibe (Svbgrab bejoblen.
jDavin finb 1G77 im iļan. be^raben feine fcel. gvau, unb einigc
SEBocbeii iiac^i^er, fein fleiuer gegeu 2V8 3aķr alter ©o^n.
9?r. 6. (Darimter finb begroben feet. ^^aftcr "^ae^r @utlje«
iiiiue. Item ^. ^ļuobļ'teu unb ļJaļ'ioii^ ^oVamu^ iKaulinii ļecl
Zodļtn, atitia %kavia, bie A<> 1675 b. 10. 9Rat. begraben loarb*
A<* 1689 matb unter biefem &te\n begiabett &a))ftaine (Sofanbetf
Heined l^inb, in einem ftttc^ett'^vab, unb be}a(tte baffir, ito((
ber i?ircl?en ^tajra, 10 fl.
A^ ]6W) b. 6. ?\-ebr. marb unter bicfen ©f?tn feet J?rieg0*
(Icmmifļaire ^^'^cob (^ut^eimb begraben. 3)kn prdteiibiret fetbige^
®vab alži erb unb eigen, ift aber, toit bie documenta be^eu^ļen,
Dortegcn b. 5. ^^cbr. a. c. be^m ©outernnu. ber i?irc^en megcn pro*
teftirct luoiDeu, ļolg(. fommet beiieii «irben befi feel. (5omtnif(aril
3u fotļane0 (Srbe vecļten ttaiiļjutprifen, ober loegen Serfendang ber
i^etdļen in felbiged nad^ ber fttrcļentaica bie j^ir^e bcfriebtgen.
92r* 7. 3[)aruntev finb begraben. ļ>mn {)er(ad Qiitte(i Itfoib.
Item feel. Voftor Solļanne^ 9{att(ini, ber ben 1. 9lpxH A9 1677
begraben n>avb.
5?r. 8. Dūrutiter ift begraben A" 1688 b. 12. 3unil jeeU
^. ?5aftor $aul $Bingiu«.
mv. 10. 3ft ein {5rb*®ra6, ge^Sret bem S©c^lgeb. Obriften
©aralb 33en3ttfcn ^A^^ft^Sm ;ļu. ^avin licgeii beiļrabcn.
Obriften feel. {jiau ^I^tiļiina ^{nbric^e 3^oc^ter unb Dei-ļd^icDene
Smber. Item ^^engt 3gelftr6m bc« Obriften feet. Bofļn,
Dito (^uftaff 3gelftram. 14. gan. 1679 toarb barin niebci»
gefeļet feeL ^. Obriften 3geirtr9m« Mēft,
9Ir. 11. (Sin (Srbo^rab, geļdret bem Soķtgeb. feel. Obriften
3ac. @cott ©arin fmb begraben: "SDeS feet. ^. Obriften
3acDb ^cott feel. i^rou. $)lcfe« ®rab l^at be« feel. Obriften ©cott
^Toclncr ^cditcr, ^raii (5brifttna ^inimonlf?, '}}la\ū\- ^^ennrt§ SBittibe,
al^ erb unb cigcn cevtaufft an (Staate-lžommiif. HUntealjiclm,
tt>ie ber Jtanfbrief Dom 9. gebr. 1693 entl;dlt. A^ 1693 b. 14. ^ebr.
tearb ķierin begraben ^. <^taat« (Sommiff. feel. grau ialķavina
Sinniann.
Digitized by C
— 361 —
^r. 12. 3ft cln (§rbgrab unb gel^brct \ccl ©ecret. Olnf
Odiffoii imt Dcļ'fen ($rben ^u. Darin fint> be^vaben: Sce(. ^Secret.
Oluf £)(uifcn. :iDiti> beffen fee(* grau. <^eel. (^a)>Uame ^ebbtcļ.
@ecl. ^ud^l^atter ^vacfmann.
īflv. 13. <8iiib feel. .f). ©eneral^žiiiDiuui ^oĻaiin oon (Stoerj
nebft jtDeļ? feiuer ftin^rv ol§lc iur SBernefung b. 15. 3un. 1680
9}r. 14. 3ft ein (Srb«(š)rab, geļSret feet. (Sammerier $eter
@cķtt)an un^? fmb baviu bic(e Begvabcn: (Scel. $cter ©^toccĻ.
5)ito beffci! iccl. gvau. X)iefe8 ®rab Ķit fee(. 3o^ann Danielfon^
ffiittibe, gvau l>?arie 9?cinnel)rr:<, niiiuiicro Sammerieren 2linniib
(Samuierierfi ^Imunb '?ln^er^on8 .fiinber. @p ift aucb beffen feel.
(S^cfrouDc Seic^e A" (1)673 aud tjeni ®iabe Dit. 5 geuemmeu, unb
ļier eingeleget Item (Saffeur $Sicfet»ett« ein j^lnb. X). 6. iU^art.
1684 2 iMnber eini^eleget. ^» 6. tD^art. 1684 ift ķtl (Sammevier
^Immit> Slnbevffon bariit begvaben. A<> 1686 b. 12. 9RaYtii finb b.
^. ^anbventmeifterd 2 j^inber begraben.
9h\ 15. efpf. ,^nit^ uiib ļ^i-cDiant^1D?ciftcv HiiifaS O^ut^e mit
ļeinev graucii unD flciner 2:oc^ter jiic iJ3evtDcfiin9. 26. '^nn.
1688 toarb unter biefen @tein bej^iafaen fecl. Dber*3"fl^^ctor
©cĻulļ^enbīirg, bi« jitr 33ern)efung bicibcn.
9h\ 17. Ol^ne ^UUl
^v. 18. Šft ein <Brb'®rob unb fie^arct (ee(. Obrifteu fani ben
®o(ffe unb ift audb bavin beflraben feel. Obrifter $attl b. Solffe.
19. O^ne @tein. ^Darunter pnb begvaben: 3(ro ©rafi.
($|cce0en| pastoris {>. 0(ufd 2 j^int>er. īteio vico pastoris ^.
^Donaei Heinc 3:od;ter, bie 1674 be^raben tr»arb.
^r. 21. 3ft fiii (ži-b»(^h-ab, fle^^ovct feel. Obriften (ibvilto))^
IVonncrfcbilt) ju, uiiD finb bavin be^raben: fee(. Obrifter OJianner*
fc^ilD. (Seel. ($ovnet O^icclaii^ ^D?anuer(c^ilb. ©€cl. duarticr*3)^
®l^beuflol|)e. ^eel. i^itiit. ^a>ļcil;orn.
Iflv, 22, !3)arunter finb begraben : f ee(. 9?entmeiftev (Srļ^onftļern.
SOito beffen jmeene granen. ^ito 2 obev 3 l^inber.
9}r. 23. 'Darunter ift begraben 97Iaior $ein. getlfc^Iang.
(N, B. ©eel So^lgeb. Slrtifferie 3}?ajcre unb bormaligen 5?ir(ben*
SJcvftcbrrg 2(nbre« ^ant^fcnS ^^l^rbol^ (5rb* nub flefauffte ^^acļcr*
<ŠteUe ift in ber lUīauer im i^i^cv an ber ©l;ber*Seite um bie
^rebiger ^-Banfe, barin er aucķ nnb fcin fcel. <^o^n 9^cinĶo(t gt;rbo(
bc^jraben finb. A" 168 (?) b. (?) ift A^eic^ermofeen jcine feel. ģrau
unb i^rer !iod^tei KinD Daiin begvabeu.
īflv. 24. ^ft ein @rb«®rab unb geļi^ret feet. Obriften Stt^Utl
ķu, unb finb barin biefe BegTaben: Geet. Obrifter (!ia\pox Statūti»
1678 im 3anuario ift M Obriften @olķn (Sapitaine ilteļranber
(i^eotfļe j^o^flTa in felbigem <^rabe beerbiget n>orben.
9?v. 26. 3ft feel. maiov 3fi>ar ^^Tt^cn^f^)i^^, mit 2 tinbern
unb feiner feet. Sranen (5!)riftina 'Dtavd be^raben morben A^ 1675.
n)6R0 b. 11. gebr. fauļjte, fllcid? an dlv, 26 unter bem ļ3veDlfllv
^tul^le^ Obrtfl^^ieut. ^o\m Sitiue bou ^(ein^dicop eine lieine
Digitized by C^oc^^^lc
— ^ —
^tffle Don 1 dtabrvīt (Jffc iinb ocrfenfte bavin emeti Keinen Sarg
mit i^m 3 Ižinber (^)ebeme m\t> ^\č)e, ttelc^c au6 be« feel. Obviften
^att^. ?^orbu§ @rat>, n)e(d&eē berfauft ttjarb, ^^enijmmfn maren;
Ķann (5orf« 5?inb 1 iag a(t A9 (1)686 b, 26. 3ul. ift bafclbft
mūļott aotff Helned jttnb Vt ^tuiibe aft nfebergefe^t.
^)tr. 27. @(nb begraben: @eel. ļJrobiant*2Weiftcr 3oļ. 9(l^ntol?cr.
©eei. žRentmetfter Saifl €f^tte. 5)ito beffen feel. grau. Dite
58crte[f (^rafi^ (S^efrau. Dtto Obn'ftr. 9Jeume^er« «inb. iOite
% 0 1 i ļ e ».
9in !Donner0tag ben 15. Sfnguft tourbe bie @(^(u^)i^ung be9
je^ten av((3o(Dgif(l)eti (Songreffed abflelķaUfn. X)et ^rafibent be«
(Songreffcd, grau ©rSfin Utoaroto^ evS^nete bie @i^ung. T)arauf
berit^tetc |)err ^rofeffor Udpenēfi In einem 9iefcrat iiber „53u(flarifn
nber „'?Jfaļ"ļiia[)men jur (žr^altung Der 2IUeitI}iimer tii ben baitifdjeu
^voDinjen" unb iiberreicbte g(cic^^?itiq bie erfte Cteferimg [eineS im
23erein nitt Or. S. 9^euniann berfaēten, foebeu im 'I^rucE erW(enenfn
Serleti: „i)a^ uiittelaUtrlid^c Dlebat.** ^icrouf ueilaS $rofeffor
U«l)eii«!< ben IBerMt M oele^rtnt i^otnitll fi6er bie ST^ttgfeit
bed ^e^nteit at^SoIogifc^m Žongreffe9, ber an 12 Ci^ung^tagen
)lDif4en bem 1. nnb 15. ^ugttft 33 ^i^ungen obgf^alten \)at, auf
benen 99 9^eferatē jur ^ertefuttg getangten. Sltdbanīt ļcb bie grau
©rSfin Umaroir» ^crbcr, baf^ bipfpr (Eon^ļref^ Im <^aii^pn 6'27 f^Utcber
(122 S^^eilne^mer nie^^r, alžl ber neunte (^ciiArilj) ^^ejdi^U, con beruii
185 aii6 bem 3nuern beS JKeic^ei^ bprgcfpunuen maren, unb banfie
aUen ii^ertretern unb an bem giinftivļen ī[>er(a«fe be^ (5ongreffe«
53et5eili^teii, toorauf ber officieUe ^;d^lu^ bei ^i^^uug, U)ie i>£^
(Songreffe^}, bitrcķ eitte 9{ebe bed ^etrrti Aurotord ©e^etmrat^
SaivvDtD^fi boUjogeit kouvbe.
%m ^omterdtog ben 15. fluguft faub am 9}a(ļfiiiitlag ^ļren
ber VrSfibetititi bed ^elķnten artjb&ofogifcļen (Songreffed, ber Sran
®rafin Un^arott), (m @aale U9 ^dķvumnnfc^en 9ar(9 ein ^iner
ftatt, an bem gegen 80 (SpngrefgUeber t^eitita^men.
S(uf ber 2)?onat^berfamm(ttng beft (^avtenbaubeteind im ^eretnd*
ļaufe am S^^^'t^fl 16. ?luyļufl erftattete ^err Zauxlt ein
„9^eferat i'iber ItUma, Cage, ©oben unb <SortenauSit)a^l ffir ben.
rationeilen Dbftbait in ben norbioefUtcļeu ^cobin^en bed (uffifcķ
9iel4e« nac^^ iUp^albt".
greitaf^ ben 16. Sln^ujt reiffen nod? 11 U^r §lbenbS auf
ber ^?ttauer >8ūi}ii iml)x 30 i^liebev oed jel^nte» at^^aologiic^e
<Songre[f«:t^ naā} ^'čiū^^bii^,
Hm ©onntag ben 18. %\u]\i\t murbe bie accļ/aplogtfc^e ^u**
ftellnng im ^aufe bec grogen ^iloe g^ļd^ioifen.
Digitized by Go
— 368 —
Digitized by Google
ļ
o
•<
3
■
r%
Ti
?
•
3
o
•5
'i
rt
»
«
O
rt
os
?
r»
f»
?
ro
?
u
a
F
«
o
O
Ss
3
ca
f»
a
*•
?
1
1
I»
3>
f%
S
<•
1
o
«un
*
nmtl
pa
•JUMM
-opq«
'Ml
-U98iC(I
*>9
Digitized by Co(
— 868 —
(Saifcn im ^^aiferlhften ®orteii faiib init ^onntag ben
18. augiifl i^rcn 3lbfc^)(u§.
3m @aa(c be0 9^t,qaer i^ettifc^en 5Bcrein« murbe am 8onntag
ben 18. 2luguft etn 51?onjert arranyļtrt pon ber 9)^ufif*Soninii[fion
M iK^f^aer Settifdjen 35ereine, untcr 'lOiitmirdm^ļ bc« JHigacr l*et*
tifcĻen ®efanflberein« (gcmifd)ter unb ^tannercķor, jDivigent ^err
lta))eanieifter 3. Dfof), ber frfien ftfinftler: ^evren 9bolf Qeļtiti
(©t ^eter^burg), 3. 3urian ((&ļaxīoto), 3. ©i^tot (®t. «etere*
Bnrg) unb ber ^men ftonferbatoriften 3> ^afbin «nb 3i>vi<><i*
Se^uf« žBiltnn^ļ cine« Celjrer^llfēbeteln* fanb am 3J?ontafl ben
19. Siufluft etne ^^oroerfammlun^ bon gegen 300 (šlementarleļirern
im $aufe ber bercmi^ten (5(ementarfc^ulen an ber @inroron)ftva§c
ftatt, toetc^e ba8 ^Jornialftatut filr folc^e $ilf«oerctne c^ne jebc
SBeranberunfļ anjuneķmeu bpfc^loģ unb ben iBeitrag ffir 3)iity^lieber
bieļed ^eretnd auf 5 dib(. ia^rlic^^, ot>n auf etne einmalige 3^^^"^^
Mn 100 9(b(ii, nonntrte. 3" ben temporSren ^orftanb be« SBeteM,
iim beffen ^eft&tigunfl petitienirt loerben \oti, tourben bie ^erren
ftķc^at, Seļrntann unb Slppinfl geto&ļit.
l^indtag ben 20. ^u^nft lourbe bte flenjerbgefd^tcļtUcļe
Slu^ftedunp brv 2t. ^oi)a\mi9ļfi,U unb bet ^nftamtev im unteren
6aale biefer (^ilbe flefd^loffeii.
Slm 5)in«taq ben 20. 2lu^uft gab ber Opernfdnfler 9kmi
^arfano im ©cļ^mar^ļaupter^i^aaU einen Pieber*, %xkn' unb
^attaben^'^benb.
9m 9RittiDo4 ben 21. ^uguft tourbe bie neue Saifon im
®tabt«5tļeater erdffnet mit 9(uffa^rung ber Oper t»on $taxl Ttatla
b0n ®eber: )Obrron, ftdnig ber (Slfen.
8lm 2Wittnjo^ ben 21. Slufluft berftarb ber ©enior ber 9iigaer
JJaufmannjc^aft, Aperr (5Duarb (S^riftop^ 53orn^aupt, im 88. .Sebend*
jļjdļre in feincr ©ommevttjo^nunn in 2)caioren^of.
3m $a^ļen«bery;er ©ommert^eater tourbe om S^fi^^S
23. Sluguft bie (eļjte 23orfteUuiifl tev Saifou giim ^Senefij bc^ ^affirerd
^erru Ž. ^rafouf(!^fe gegeben, bei ber bag l*uft|'piet: „Cžine ^ataft*
ebMtttien" bon 9t. ©toronef jur anfra^rung getangte.
3ttin 8eften M 9)?arien«ftinber'9[f^(« mnrbe am fjreitag ben
23., (Sonnabenb ben 24. unb @onntag ben 25. Sluguft ein SZBo^I*
t^attgfeitg'53ajar im @aate be« Sif^rmannfci^en ^arf« bcranftattet.
2lm 3)iitttDcc^ ben 28. 5luguft fanb bie erfte «Sifeun^ be«
Oefonomie*^cUe>ļium^ beg etabt=Č>^l?mnaļium0 unter bem fjrafibium
be« neuen X)ireftor0 be8 ©^nmaļininē, be« @taat^ratf|« 9^. 3*
^ic^oinirom, ftatt. 93on bem ^oUegium tuiirben jmei neue Cel^ver
ber alten (BpracĻeu erlpaķlt; berCe^rer M Suvjenjļdjen ®binna|'ium«
Gretenfd unb ber €e(rer M Sibaufcļen (SD^mnafiumd Sl^ernaiem.
ICm 9)litt»o4 ben 28. Huguft oerfc^ieb nat^ (Sugerem Seiben
ber Selļrer on ber ļief!gen @tabt*2:9(^terf(!^n(e Stari |)e(md, ber onfang«
qI« ©tunbenle^rer unb feit 1881 M etotmo§lger ?e^rcr ber
t^ematlf unb 9'?aturn)i|'fenfc^aften an ber @tabt*2:iJcbterfc^n(e tf)ūt\Q
geujef en, inbem er gUicķer ^eit ben $often etned gt^fP^^^^^^d^^i^f^n
belUibete.
Digitized by Gopgle
— 354 —
!Ra(ļbeiti am TOtnoociļ bni 28. ^imft bte SnrttmCtung bed
(Stabt^®i>mnafium« bcm nrnen I'ireftor iibergeSen morbrtt ifl,
fle^t ba« ^f^rperfenal trffcll^cii aiiē fcl^enbcn ^erfonen: T^treftcr
©taaknari^ 3- 3:ictcniirnu'; 3nlpfftcr ^of'ratķ ^. !Danueub€rg;
'Jieli^jioii^lef^rcv cl•tlJc^pļ*l'l* itenfiļiioii ^rcto^lmi 3- Sinbenberg
unb ceaugcUi'c^^lutljcrii'ctHn' ciiKi'ļ'icn cand. 9?. ^ļtncf unb @taat««
tatf) Dr. ^. ļ3ocl£^aii; ben Vcķm'ii Dcv viiļļijd^eu ^^^lat^e cand.
^B, S. 3afuBoti)f!i, .^oaegtdt'O^atļ IL iReuinatin tinb 9» @. ®af'
fi(jen); fiir bie a(teii ^|>ra<^eii: @toat«rat( (Sl. SemeC, 9B. 9.
©retenffi, Staat«ra!^ ļ5. (5Ķler^, .<TcIIei]ieu-2lf(effov ļ^. non ļ)o\%
cand. ^. ^etferlein luīb ^. S(. ^ifcļ^ernajem; filr 'D^atļemattt unb
^f)^fif: 'Staa(«rvif!^ ?I. 5^}cri!fv, .r>(^frath Th. i^oii Oern unb ennf!.
Aj. ^ļjflauin; filr tie ccutļd^c ^piactc: @taat«i"at^ Dr. 9?. OnoB,
ŽoUe^-ļicn'Oiat^ Jp. fioeffler inib 3- ^oI^fc^mt^t; fflr ^efciidne mib
filr ""^ ^īaliijjiap^ie i)Ju -13. ypn i)uicjucfi.
Slm ©onnabenb ben 31. Sluguft oerfiarb nac^ fc^njeren ?etben
ber ļ3rofeffor ber SKat^ematlf am battifc^^en ļ3olt^ted>nifuui ^ol^aiui
(Seorg ®uflaD jHrfrri^f^, ber feit 1864 bem ^ol^tec^uifittīt aU
8rļrfroft angeķSrte unb boti 1875 M 1885 iuglei(ļf ben ^often
eineē ^Direftord brffefbrn beneibetr.
^ie gefanimte 9?igQfdbe 9?ļeberei umfagte, tūie bad w9{iSttf(^
.f)aiibe(«*9lrcļ>ib" mitt^eitt, im 3o^« 1895: 50 @efletf^iffc mit
7104 3oaafteti, 10 !Dambffd)iffe, jufammen mit 1028 nominetten
?5ferbeftarfen unb i^on 2696 l'aften, unb 73 ^Sugfir-- unb ^^fii^
bomv'fer, pifammen mit 1424' Vu nomtnelieu ^ferbefrafteu unb oon
601 Vi ^afleii.
!Den 9?i^aci- ."pafen f;akn im ļaķve 1895 1903 ©cbiffc mit
544 534 ?afteu, luccni 1544 X;ampfid)iffe m!t 500 624 ģaften,
bejucĻt. ^ui ^tt ļiub im 3^f^i'f 1895 ^^aaini \iix 28331576 dibi.
\mpvxt\tt unb far 56417 950 9{b(. r]rt)orlirt toorben.
%id keit jllrdjeu5emeiuDcu.
©ctrtiift.
9^etr^sJr•: IBU^rlm £ari aiotcrt gdijier. 9n>ib 3obann ^rinrii^
t^om*tt*t iSUU^i^ f>rrt&a ©rb^arbt. Ottftfe ^(tbrttotb
^rbor ^matnerf. ^eontine «bel^b ®ni^{nffp. $e(icila< iHbf f^rTm ».
3afobis^.: 9{aimunb Sllrranber @taķl. Oi^fn Aaroline !D7ane 3uitane
(5tcrtriib:.^? . : ^Kirinf d-mitif *I?L^f?. (fiigcn ?ubļrivļ (^^rcTiļ 'Sturmr. Stari
SBilttfIm ^iipfit. ^Kariļirci^c tv[([alftb ii(>artottf ©iUing. ^paulinf 3o&anna
3rma £f9fDuu3. ^lIcronDra (žliļnbfj^) iirufefen. 3ot?ni^ S'^u^'^- Sil^minf
(Sfla anjo». auflufte «ot^arine 'ļ)i<fn. 3o&«nn 3afob Sumbul. SRdnbcIb
®i&td. !ltma ^malte Stntrrd. 3afob ^arf ^priit). ©ottfrirb |>rrmanii
Strtanber 8?of^of. 3Q^n ?ltotf ?apping. «rt^ur Ibfobor eflnbfT. etfrifbf
«)fnT{fttf C5rna ^rfcbe. 3o|>anna «atbarina J)uj)ur. Oloa ^arie jtrame.
ter SiiDit» jtufain. £)lga dmm &mimt 9f»ib Sruno l&otbcmar «ftnntp»
Digitized by G(
— 356 —
3efii4»jr.s 3a(ii atuūtb 9?ifrIfon. Sari 9nbred j^onflt^. Snna
SiUfrlmtne ^eber. @(ifabrt^ 2)0T0tt>ra j^auffrfbt. ^arte @(fa Dbfolin.
Slife 2BiIbclmtne ©matacļor. 3cbann ?cont>arb ģobj- 3obaini ^2I(craiitfr B^iiV-
Ttartin $$9lbemac (BabUbt. (čmma 3<iflc* ^nna iPifargamtie ^^atoiloe
eablitumtf. SIma 8it^((mfaie 6abfo)ft Aar( SBU^etm Aonrab Srffrt.
3obaniiM«Jt*: Snna 0(qa 9ugufle ^tnnr. ^rtbur ^arl @buarb
2imm. ^frmfnf 9ur{e i^arolinc @tflp. Sniia (Stifabftb 5»?atbilbc Scinbcrg.
^iUi ^annt Stobcrt &trautin. (Smilte ©rifiniann. itrift^ian %t>itaĻ dtobttt
3e|onn S^eob^r «bafiif. 9)?at(itbe (Smiiit OrHr* ^anl CbuaTb SofbeinaT
^ponberg. ^f?iirtin SScrncr UUmann. ^arl 2Sf{nberq. O^tcolt Stari 21toIf
Šutenji^. 5WcinbarC) griebnct) i^ra^. jīorolinf ^illp Singe. ^rma ^elenc
2ui)e žHofentbal. Jluguft aifrfb S31umfelb. «nbrca^ SBilbdm ^arl etarf.
ŠHcbrbrrt Dīga ^crtba ©cbirmann. 3<^(n <2^rnf} (Bfubre.
9)?nrtiiids5l. : Vlarit ©lubmann. Sllibc dimrt ?llfranbra ^aultne ©traut*
ntann. ^bolf ^Ujanber ^Pobbneef. ^bolf prinri^» Srgfbtn. 3llexanber (šDuarb
3obann @(a!trr. jtonrab Slbolf ^ri^ Jlronberg. Saiļrl 3o&ann jDrecbr.
DitiUt (Slikbtfķ Sefbnitaiiii. ^ermann ffii^ūtl Stang. Stati Gelmar
(^m^tr (Sdleben.
!Srtiiitart«:jr.: ^t» grubric^ ©eenin. grtebri^) ©uftab ^ifd kalniņ.
Sugufi griebricb (Srnf( tBelnbrrg. Snofit flferonber Dtffar Keflrr.
ļ)>aiil«*.ft. : ^oulinc ^rnfftinc Seitif. Olga .«rifttnc 8abjtd. (Jmilie
Cmeftinc 51?QriQnnc Jotfdjaii. Smitic Viarie OfoltJ. IVarlba ^ī'?arianne SIfa
9irbU(^. S^ic^arb j(arl 'ilUjranbec ^alob^. ifaroline dmiiU ^rat[(^u(. Simalie
Itobiiii.
eut^err^.: 3cbfab 9?obert mUrr. SUIi« (Bttfia» Gnrcbfiii* 3a(ii
O^folin. SifdU (SmUte @4)mibt.
9>rtris ii. TonuSt»: @tpUma4)crgefftl @forg ^mil S(t)u^ niit ^opbie
STOarie ifonttnc ©tanfe. 2apqircr Otto (S^ripopb ©runbcnj niit SBilbelmine
Jtatalit tntrtai.
3nfDbisir«: Sleifi^crflcfca ^corg fllcranbec f^ptļ ntit SDoratbea 30-
(anna SBolf.
etrtnibajr.s arbeiter mui^ 3ebfabfo^n mit (Slifabetb V?iffe(fon. itauf-
fommid 3^t*" Sapfing mtt Slnna ^rafimg. ^if(b(er $?abrtin i^atning mit Sife
Dbflen^t. ^r^ftibanifer f^ranj ©ofotoaffp mit ^milie Jrcbftt. itaufmann Otto
Cttoar mit (žmilie @anfen>ttf(t). ^HaUi 3ebfabd ^SBe^ofoIina mit 9)2inna
Crrping. Urbcitrr 3abn ^eratonn mii flnne diRtf<^^
3cf««=^.: ©i^mifb 3obann 3uliug ©uftat) .?5pffmann mit 5att?{ff Ibifm
SBirtb S3crnbatb ©trofbin mit ©apa eantbcrg. I^iafcbinifl Mrliē ^ctcrfon
mit 5Woric ©erfl. arbeiter 3<»^ni^ <&»Pirgiciu mit Tlarit ^aulinc <BcmtU
Itrbctter 3abn ©affrtri^ mtt tnna fBa^i,UUtii, mm. ^rterfon, geb. ^tffelfon.
3obanittd«5l. : ^au^ipirtb Otto Gtiiarb 2cbraitb mit tnr\a Salob.
gabrifarbfitcr 2)abm ?ifbfrt mit gibbe jDefliicr. gflbf(ļ>er gricbrict^ J)obutn
tntt 3uble ©af!f. ^aler 9{obert Sab^id mit (Smilie ^einfclb. ©tani^taud
itramcr mit Sibfe Stttenbrrg. Sabnbramtrr Srrn) ©toiOe mit %nna ^autin.
^orjfūonbrcber ^ftcr ^iibrcbfcbif mit ^Innbabrtf Snitin. gabrifarbeitcr ^ftcr
Sen>an mit arif)tne ^eate ©c^ipPcr. gabrttarbeitrr 3e^fab IDiuķrneef mit %nna
fHaqliē. 25pfergefra Siflftf Safmann mH 9?<nnaborc 9!itme.
iDlarttii^sJt.: ī)raOt|iC^Cf Suguflin ^altfi^atioip mit 3"!^^""^ ^atit
3?C00id. ©abnbfomtfr Arifiop t^fobor ifteinberg mit iMbeline %lkc Āicpcr.
SJ^aurer 3annid O^bin mit Sit^be 3lunin« l^effelfc^mieb ^eter ^offcrbera mit
«ibfe 5tTi^ttit.
2rln{tat{ēsjt,: gabrifarbrttcr 5tarl Ofolin mit T?nrif 3»Ii'J"nc Jifbcrg.
Srbeiter Sittfltt^ %xti mii SLii^int ^itimam, gormcr ^aiļn ^o\tn mit a^inna
^bi>elii*
9>aul^s^.: ^rbeiter ^eter ^aui ©pir{>r mit !D7arie ©oitit Gi^neibcs
Sobonn Sufd) mit ^l^arie ^uifc ^cliui. Sifc^Icr ^Inbrejd l^nitvin mit ^nnfttc
epi^fopf. ^alcr 3lrttiur IBimba mit ^nne ^admann. Slibeit» ^krtiii Vi^ti^
mii 3pla 3unitin.
wiķn»Mt*t Irbriter fBiOe SiOmann mit Ziķit Orrfmaiiii»
Digitized by Google
— 356 —
^ttvUflt.: ®uflao SBitbftm ?fcnt>art jtrēnbrrg, 45 3. 3o^anna
glorerHinf Qtl 66 3.
^onfM.: ©fnfrallifutcnant a. D. Jliīolai ^^ilivp ©urmfifIfT, 65 3.
5Ric6arb aicronfcfr »on ^aUn, 30 3. aiicc dācilic Jbomfon, tm 8. 3. %x(t\i
Smilic SBfntt, gcb. (5ccn?al6, 65 3. gclicita^ aiibe |)flenc »on ihtffriĢfv,
1 X. gToulfin (Smilie 3Waric a^muĢ, int 53. 3.
3ofpbi:^.: Scrtr. grau (Slifabetb Wtxi, OTfper, 68 3. Str».
grou ?ouife ©amuelc t)on Bibīottr, qcb. (Stnnmcnbfr, 78 3- 3ungfrQU Qmma
Ufi^finat, 25 3. $crw. grau JBilbelminf 3ufiint Slonfcnbfrg, gcb. gttt^fr,
69 3. WQrte ^outff 'īfim, 8 3. aifrcb IttvīaH, 3 3.
(^ertriibs.^.: ?lrbfiter Stari 'žaning, im 78. 3- ā^ofalte SIntonic
9?at)tribt, im 12. 3. Sad?tfr 3Qbmg ^tbrag, im 65. 3. f)fnnine ^aulint
i^iortinfon, 8 W. 3obann Jbfobor 5alnin, 10 3.
^tin&sM.: Saumeiftfr Sari «abrflin, im 39. 3. — Bt. 2SiatthāU
^vtiht(\vāhni%i »om 21. bi& jum 28. Oftobcr 25 Serftorbfnf.
3Dbatiiitd:5t.: ?conte Ibcrefc ^auline @rfln^of, im 2.3» Oi^a %nna
f?arie 53ucbolb, im 3. 3. 3Q^n a:balbfrg (Dablbfrg), 53 3. arbfiter 3u«
Sfbrfin, 80 3. ^anniā VLm^iē, 70 3. ?)?aic grtpmann, gfb. 3lfng, 69 3.
artbur 3obann 2?finfrt, 4 3. ?ifa 9fubm, im 3. 3. jJorfcnf(^ncibfr ^o\)Mn
3ibrur, 32 3. Tliix\( etfinberg, 6 W.
>l}^artiiids.<t. : ©djanno grtrbri^) lobian, im 2. 3* ?Wartc
©trirgfbin, 64 3. ©ittn?e ?Qn?ife 9?fimanii, 85 3. SSittnjf f)clfnf ObfeUna.
geb. ^fifft, 54 3, 3ltflf SBilbdminc «Icrbcrg, tm 9. 3)?. 2Bittt»e Zarom
©inter, 76 3. i^oria @Iufcmann, 4 X. O^far (Braiitin, im 3. 3.
Xritiitatidsj(.: ftaroline "SlataUc Stalnin, 2 ^. 9rbritrr Snbrri
«olnin, 64 3.
q>aiilds«.: (SUa ateranbra ©ittfofffi, im 6.3. 3Q^nid SRanjin, 53 3.
5arl Slbolpb Stafid, 8 a». ?ibbi^ Dronr, 49 3. 3obann J^cofcor Stainin,
10 3. «fltbarinc 5WQrie ?opin, 2 «W.
iD7arfu6s^rmeiifird)^of: t)om 21. bid jum 28. Oftcber 6 Serflorbrne.
fiber bie iii ber 3eit t>cm 20. bi« jum 26. Oftober 1896 regiftnrten
3nfeftiondfranf^eit6n tn 9?iga.
(J^ crfranftfn art:
0 0
>- •
jufammen
fJetl.
»crf.
mnU
tobl
in(.
Typhu8 abdominal. . . .
2
4
3
2
4
1
11
2
1
2
1
3
3
10
15
2
14
16
30
6
4
1
3
8
11
Diphtheritie vera ....
I 1
3
2
2
4
Variolois mit 3'"Pf"^Tbcn .
1 1
1
1
1
Tussis couvulsiva . . . . ļ
1
1
' '■ ^nfammcn \
7 1
20
27 1
7 1
- 1
26 1
35 1
61
3m auftroge ber literarift^'praftiftben ©tirgcrtjfrPīnbnng bffon^grprttn
oon Slrtbui ^porltbau far ben 0{ebaftfur.
i^onBOJieHO iieB8ypoio. — Pēra, 31 Oktii6^r 1896.
(īliei'zu eiue Beiiage.)
Digitizc
® t abi li lati er.
1896. •
IB5<(ciit«<t 1 maL — ftti$ (n 9Haa 3 mit Bufciibtiiia 3 m
®)iecif icati0tt
dkr <M» itfib gcfaufifs 9iiltff, on^ SagC'6t«1l<ii §tit Hodoefung
iRtt %nt 9lii»iiient^ fn bir 6t 3acoBt» 9to €(ļn>cbtf(ļcii Sl^aUķt
}tt 8tiga^ tMtin tit, fo Bt0 l^iejn borin Begiabcn ivotben^ au(^
fmeiļiti bcgraBcn tocthtn fonnen t^ccjd^net, uub geftļncbert
mit>m tbnntiu dmā^ttt A" 1671 im ļvL,
rs&tufi.)
^ufen feet. 53Hbflcn. ^tdn unb @rab 28 ^nt (5.apit
ģonae i>an[cn (Scfemitt 20. Oct, (1)6.^3 fi* erblic^ '5lI^ļcban^cU,
unt mu[[ea bte ®elDcr in tni Wiic^eiue4?iiung augcļalju mcrt^en.
8ie0 e0 auf feine cigenen ^often mauern»
9{t« 29. !S)iefen Stefu unb ®vab«®tel][e ^t, 29 ^at ^. iO^aior
9tofen(etD b. 3. 3ut 1688 fltķ )um evblMen ^l^mfļnm etļanbelt,
unb bte ®elbn an ^* 8iceiit*^eY»(tCter ^aļt^eim, fo fie in bie
S^ircļenrec^nuns i)i fu^ren flBfvncmmrn, a&gegeben. ^iefed (Scab
ļat er mit eigcncn .^D^'tcn aufnianrcn !a|ToiT.
!Tir. 30. "Davuntfr ļinb begraben: 8cel. ip. "ipcter ITtctartppan^
9?e9imLii(^ ^i^aļtcr toie aii^ Cieuten. (žla« ^ertelļon» Ueine
Sac^tei- Auno 1677 b. 29. 2H?rt(.
3?r. 31. A" 1625 ^J)iinci-^^ituti'uaiit ^Seieiibt ^orenķ.
!Rr. 32. A<» (1)678 t». 20. SRart. Cieg 8ieutenant unb (£om^
metibrnīt anf S^ummel felne feeC <S(efratt Iļier utitcv begrabett.
^r. 33. 5)avunter toarb A<» 1677 b. 26. april begraben
iDtai]ift 3i>^fl"ni* ©toenBur^ļg (Jl^efrcu, fceU f. (SfltĶarina 5?tint.
@Dtt cvfieiip tfļre (5pctp. A" (1)679 ^, 9. ^šel^t. Xūūxt) unter biefen
<©tein be^raben fecl. Belb*(gecretairc i)iicolQ0 v^tabfen, toctc^ct^ tuiā}
^r. SjCfUeng be8 $. 9?eic^«^9?Qķt« unb gelb*2W«f(ķattcn 4)e«»
^inric^ $)orn« *5)i^pofitipn bmic^tct toorb.
9f?r. 34. ©el^i^ret bem 3Uiun^»i)iei)lcr feel, $)invid> y^^^^ cxh»
^u. X)aruiitn fiab begraben: URan^^^eifterd feeL ^^i«
eļemaUgen iD^fintiverbimtf ameķ ^(nbn. A<> (1)681
Digitized by Gdogle
17. 9lot). feel. .f^an« ,\cavt;m Baivttt unb bfffen ^ofen, fcie ftirdje
abrr Ķat Dor Ctu l'eid?en' Stano 1:^ 9?lblr. Illb. iu (orDern. l5ot
t>irfni črfiļftaiit) ntm efeeii et»e|itte 12 Stt^tr. (Slb.) fliito 1091
^. 28. ^ ^8<« ^ tBime grolrn tlnoermlgeitf
nnb Hniiutļ
9{r. 35. tarnnefr fint beqrabeit: feet. SRaior SamberU ecil
Sap. ^c(in. i:ito fcpffen 2 ūīnm. 53ft? felbt^rm <Steme nntet
^itut. i'ambiec^ts fleiner So^n Anno 1677 l>. 26, Ižipnl.
!)?r. 36. ^ariinUr ift fceL ^ieuUn. @amttet fteinpe aouo
1676 be^ļrabeii.
9?r. 37. 2;aruntfr tourbe bf^raben eijcmaltger 9?egiinent«'
^aftot [eel. ^. ©unnarud ei^^goiiiu^S, unb i'cet. Žieuttnant l^arž
(^afn>rT, Addo 1676 b. 22. £)ctobr. beebe n>aren Don Bāfonen an^
gefofniiicii, abrr in €4i9ebeii arbo^it. Item Stfttmeifter (Sa0)}eT
mpiin, ber 1677 b. 14 ^aiittar begrabrn toorb. A<^ 1682
b. 19. Srbr. n>axt> feel Sartļot. Beni^bt S(n(er§. gigreii« ļtrruntcr
bcgraben; barfrlbige tnai ein^rfcnft ^iubb<ilter0 Seni tfeineē ftuib.
g?r. 38. 1686 b. U. trarb ^ierunter begraben 3»*
fpfctor{0 ^cnf. a»affoii0 <S(efra»* A« 1689 t>. 31. Onl. 3nf|>m0rt0
fUinrr 6obn.
9?r. 40. $)aTunter finb begraben: ©eet. (2d?U6»o^gb (žrtc^
Carffon. T^ito 3 beffen S^inrer. Itcm beffen nac^^flebliebene fee(.
(&fļ(fxa\i (Slifab. Slppelbcm ne t>. 1. ^iiptil 1677 begvaben. A"' 1678
b. 10. ^OD. (^uft. gritfcnd ttflneg ftinb. 1686 b. 30. a^aij
»arb ^c^logDcbiļb Suftab (Sxič^\ou fetbft begrabeiu
!f{r. 41. !()ariiiiter fft bcgraben feel. 8eiigbt (Sri^fon eļe*
maligeti 9ttttVWle\\Ux9 3(bretber.
42. ^aruntcr ift begraben feel. ^ļnu, 2)tto beffen
(Sļefrau.
5?r. 43. A" 1691 b. 29» SKart. trarb ^ierunter begraben m
oiUt 8iegiment0'Duartier»5^eifter feel. <Simon O(effon Derec.
9^r. 44. .f^!cru^ter ift begraben: ©uft. ^c^illingS iītnD
unb befi'en \©c^n?iegerDatcr Joiiteu Slnberfon mit fetner (5^e[rau
unb ^inbern. 1. 9y?art. icarb unter felbiger SJ^ummei begiaben
feel. (^auceUii'l lltuuļ. ecbultin A<> 1683.
fRr. 46. Oarmiter begraben: ®ee(. 6tabtl>Sieitteii. £(iiitiiiiē«
^Oiefe^ ®rab fofl ben i$owitntmtnU'9Utaxi0 Veter ^nniiit |h«
geķ&ren, ber ba@ ®rab ber ^iic^en «erteftamentirt ļaben \cii, A"*
1682 ļat ļ>. ^inī'ičf iD^el^er ftcb angegeben unb mtt bem Sleftomente
batirt A"* 1670 beroiffen, ba§ biefer (^tein luie be^ fceU0Mite0
SttobUien tļm, SD^eier, unb Uinem anbern berteftamentirt.
!nr. 48. £)am]iter ifi begraben Hrtiderie^Sienten. ^iHirr^teri
(S^frau.
92r. 49. A"" 1694 b. 1. ^ul. īsarb ļfUrunter begraben bei
^u4>binbet^> SltjaSber @tot!t0 (5^efrau.
92r. 50. liDaiunter begraben <ža)>iu ^ecCer^ grau. :£)ito beffen
ihnb. ļ
Digitized by Coosle
— 359 —
9hr, 51. ©arb Ķlernnter begrabcn ®rafen Duglauē ļ)iener
1694 5. @e)}t. toaiD i^ierunter begiraben eined fcķmebifcļen
itaufm. breķ Sc^tffer.
iRr. 54. ^atnnter begrabeit S^^AnA €llraf*
9^r. 66. !Dantttter ftob Begraiei: ®eft 8nea9 ^ititoictfon ettt
9{atb0biener. Item ein @4netb(r«9efell bet Beava^ett toarb b.
12. Wlaxt 1677.
92r. 57. 3ft ein (Srb«®rab ge^aret bem @(iķneiber fee(. $in«
ridķ ^Dref gu barunter ift (er) begraben.
^v, 58 u. 64. 3ft cin (šrb'^rab mtt biefer 3Wovfc H. T. G.
9e^5ret ^anS (^riff Biicf)fenf(bmieb unb feinen 5J?acbfommen crbtid^.
1674 b. 9. i)?art. roarD beffen ©ucceffor barunter begraben. 17
Tnto ber D^abtcr Cucaē ^eren^. 1679 b. 23. ģebr. tuarb
ķiermiter begraben Ģan« @riQ^ S^ittibe Don 100 J^^Tf luelcbeg
ber @|)ormad?cr J^eiuung Oie^iiiig eiu (ži'be btftellet. A" 1689
b* 10, ^ati lieg ^oļma« SUtiden ttiebevfnītfen fein fleined ftinb
onter 9}r. (?), M eiti (Srbe fetbtgem (S^aU. 1690 b. 4. gebr.
iDarb nnter 9hr. 58 ^graben ^bormadķfT {)ening 92e|ffog a(9 €rBe
biefer @xaUeuUt unb ^an« <9vitte« Zo^tti mann,
Tix. 59. A* 1683 b. 1. %px, Ift ^lerunter BegnAnt e{lie0
īifi^terē Tocļtev beti 21 So^re aU, fetBiger Sifclief ttraļiit aitf
$roit^ @runb.
^flt, 60. barunter ift begraben feel. ©(^ulmeiftet (Stic 3i>nae.
9?r. 63. 3f* (5rb:^(^rab nnb fļc'^Srft bem .^fetn-^Sd^mtebe
(aiinon <gi^mann unb finb barunter begraben M tieinfcļmiebd
&iober*
9?r. 64. 3ft ein (§rB*®raB mit biefer a»arfe H. T. G. ge^Srt
^an0 ®ttū ^11, luie oben unter iWr. 58 »ermelbet ift.
. 65. T)arunter ift begraben eine Ģebamme.
5?r. 70. N. B. Unter ben f^enftern beJ? ber (īancette^ unb
Seicben^lammer ift ein er^(>ļet (šrB'®raB, ge^drt Obriften pinricļ
5llffenDeel
N.B. Tidč}ļi hetļ Obriften «Iffenbeelg ®rab ift ein erB*®rab,
tpel^eg ber grau (Sat(orina ^Bbdenftern ge^Sret, unb gffauft tparb
A« 1675 b0r 120 Ktļlr., aBer 1676 Befaļm fte eHien 8efeftigung^
©rief barflber.
dh. 73. 1691 b. 3. SDJaij ift jur 55ertoefung Bierunter
Begraben 3acob 3uteniu8 M ^. OBrifteii ^omenMilb unb beg
ofteibotni{4>en tHegimeut^ $aftor.
S^r. 74. ^. 1P?t}rten ?aftt>r be« {). (^ctiberiieitren gerfeng
{Reglment A*» 1691 b. 14. 3un. loarb pr ^eru)e(ung Bieruuter be»
graben M Santorfi OlDe{oļ3 Jccbter.
N.B. 3»iftBen Ziļūv unb 9?r. 74 ift ein uunuutmeriret mit
gliefcn betegteS (Svab.
92r. 76. 2)arunter ift begraben "īPotterS (SBefron.
77. g?{co(. 59i>flarts S^inb. A^ 1678 toarb ^licol. 53aitartg
(^c^n tion b ^agen untev biefem Stein Begraben.
Digitized by Google
"^r. 79 '5^arunter finb be.v^rabeu: <Bx. (^raf!. docēti. ^. eiQ«
Zoit @taameifter« S^efraii. ^m^teic^en oudķ ķtU Sieutenantfcļe
<Sl[a i^etfer jiiv SBcrtucfunij Anno 1676.
5?r. 80. ^I)aruuter ift bcflraben fee(. āKajor ^ingenbecg.
9^r. 81. ©rafen a:ott« ^age, Slnrep.
82. $)orunter toarb begroben fed. (5ai)lt. @amuel iRin^
nnb feel. f^aļnritķ @ioeti Siiibevfoii }ur ^eviDcfiiiig Addo 1676
0h 83. ^avtttttei; ift Ugvūbtn feeL Obdftei; SRurm. ©taab^*
^r. 85. 3ft €in er^o^t ®rab an ber 5Mrd)en^2:t)iu' mib c^e=
(5rin bcm Oberfte Sett>ļu(eiu Wiui fem diecļ^t ^um
9t ^tijett.
!;DaiS Oiigaer Cettifc^e 2:^eatev ercffncte fcitic (Saifon am (genti ^
tag ben 1. ©e^jtembcr mit einer 2lufiflt?vung be« Srfniauu-'^^atiiau*
f(ļett X)vamae: „3riebe emS^rt, Unfriebe ner^eļrt'' iti lettiftļ»
Ue^erfe^ung Doii ^avte Ņemiet.
%m ^^onntag ben 1. ©eptettiBev befling f)err {^oftat^ ISbsotb
<0etļ, bev laBgj&Srige 8ettn be9 $tt9n^%ikQXū)pļenmte9 ber SSvfe,
fein 25iaļTige9 ^DienfljiaMiattm.
Sttf ber ©ibung ber ©efeflfdķafi ^raftifcļet Sev^fe am Stitt^
tooc^ ben 4. @e|3tenibcr \pxa6) ļ}nx Dr. ^eenoageit ūbrc M
^iSr^ebnig ber $erfu(^e mit gormaCbeķ^b".
^>ie 2icbertafel be^tnq am ©onnabetib ben 7. ©eļjtember tn
fefKic^er SBeife ba« Ju^i^^iin» •^'^f^ mupfatifd^en ^liriflenJen, bc«
5a(fren fi(!b biele SBerbieuļk, mie um boi^ nmi'tfalifcbe Veicu in
9f?iga 2bert>aupt, fo aud^ um bie ^flege M 2)lanncrgc[aiige« in
bem geuannten ŠSerem erroorben ļat
Qn ber Siulū be« ^tattr-®ĶmiiafiuniL^ luretute am 5)iontag ben
9. ©eptember eine anfprud^eiofe, ttc^uuitl^ige geier Se^rer unb
@cļ>fltcr — c« gatt, Slbfcķieb ju ne^men bon bem ^od^Dere^rteu
nttb bielgeUebten bid^ertgen ^trettor, 6taaMYa(| (H. ©(bmeber.
3tn ©aale M ®e)oerBei>ereind gab om '^indtag ben 10^@ep«
tetnber g^autetii $oQ^ SBiftoria Slumenbacļ efn ftonjert unter
tD{itn)irfung ber fianiftin S^ftutein 0(ga ben 9tabe<ft unb bel
^ionifteit ^evm 92ifolai 8auttigatt.
!ī)er Š^ec^nifcte IBetein unternaļm atn !!£){nētag ben 10. (Sep>
tember elnc Sjfurfion gur Q3efic^tigun^ ber gabrif ber ^efeflfc^aft
bet 9{igaer <£ifengie§ere( unb ^afd^inenfabrif bormaU getfer & ^c.
Slttf ber 2)2onatdbcrfamm(u]Sg bed ©artenbau^SBereind am ļ^reitag
bt'ii 1?^. Se^tcmber tj:c(t Ģerr @. 2)omforbe einen ^ortrag libcr
,,<&(otifcte i^ciicļ^te ttnb ©āmen"*
i
i
ber ļ
I
3nncre <Stc
5- "...
i
• 3nn
I. 2>if»
n.
ji '
Digitized by Coogl^
im @e^tcmber 181l(> iit mņn.
Htllf II
ber
ttt €ftabt:
(t, . . .
. ©tat ttt)CiI:
Itt
6umma
1^
5' 5
M £
i"" - c
r: w o
l^on ben
ivatcii
2»
17
23
45 I 39 I -f
6i
42
1
33
71
26
+
— 10
-f IG
"h 1
iet
• « •
140 I 130 |-f 10
@ttmma
|ft • • • • •
©iimma
r refļiftnrtcn ^a\it
, 1896 ♦ .
I 189$ . .
' I6i^3 . .
1892 . .
1891 . .
1Š90 . ,
1887 . ,
76
90
9U
2
23
-{- 20
68 -j- 22
78 4- 18
^ _ 4- 2
323 ļ 2^38 I + _ 8.1
73
81
54
90
1
+ 19
— 9
— 1
154 I 145 I -f 9
'36
10
672
511
4R4
500
513
568
459
400
466
457
46J
598
456
344
OI I
475
392
2b i
308
380
+ 74
H- 55
4- 140
4- 123
-f 38
+ 176
+ 109
+ 139
4- 158
+ 97
I
17
8
11
9
25
20
16' 20
29 32
24 18
~J t
69 : 71
28
27
51
44
2! _—
152 ! 171
48
32
39
52
325
248
243
269
276
289
224
210
234
950
2<pn teii
fteitcncn
mnU «>M,
17
9
6
7
26 13
25
42
10
8
29
16
r? I 53
28 25
19 20
38 30
381 40
1231 115
1 1
37
44
45
1
26
45
78
76
74
1 71
1
1 9
29
17
347
263
241
231
237
279
23:)
190
232
907
329
225
162
207
244
1!U
(7:>
136
2tiy
231
182
170
231
175
125
1941 18^
— 1
0 +
+
5
3
- 1| +
— 9
— 13
-i- 14
+ 12
-h
-f
4
81+18
1+ i
+ 1»
-- 9
0
8
13
6
2
29 I + 58
— 8
— 1
4- 6
— 1
4- 4| +
— 28! —
ii
4
23
81
62
32
95
49
4- 74 4- 85
78
3i
59
t
61
4-
6
81
+
60
iK Kiga i» regifteirten 6(|efi|iit|iiitgai:
©etraut im @cļ)t. 1896: 248 ^aare.
n 1895: 171
"otif^e gtflcļte nnb ©amcn".
Digitized b>
— 361 —
'Die ©efeflfcķaft praftifc^>ev Sler^te in 9ii\ļa eriva^fte in i^ver
3a^ve«*@t^ung am Sonnabenb ter\ 14. ^eptember ben errit Dr.
med. $anS '^c^tDarfe jum (gefretar fūr ba« ®efcai(i>aft«jar?r 1896/97.
3lm ©onnabent) ben 14. ©eptentber fc^ieb pI6^(ic^ unb uner-
tOūtUt, nnr 56 ^aļve o(t, ber 3nfpeftcr Der 9?iflafd)cn ©tabtguter
aitf bem ttč^ttn Ufer ber ^ūna, ^err 9Ka| ^ergengran, ooti einem
^t^taganfad betreffen, au9 biefcm Se&eit.
^Ini Sonntag ben 15. ^eptmhn iDiirbe bte (ettifcļe etlļno*
|ļra])tt)4e SludfteUung gefcķloffen.
3m 2B8Ķrmannfcķen 'ļavt erfolgte am ^onntag ttn 15, @e|>*
tember ber ©(^luj ber @ommer*(šaifon.
2lm @onntag ben 15. ©eptember truvbe bie feierlic^e ^uivo--
buftion be« bie^erigen <Stabtbifar«, ļjaflor ^ar( 2:reu, in ba« Simt
eine« ^rebiger« an ber Jrlnitati«'^ircķc in 2llf{anber«^8Ķp buvc^ ben
©tabt^iopft ^errn Oberpaftor ©ac^t^enē unter 2lffiftenj bon
^tpei ^aftoren tn ©egenioart ber Slbminiftvation oer 2^rinitati^<&ircļ^e
DOT tterfammeltct ®eiiirinbe }>oOiogen.
Bluf ber 6itnn0 M 9laturforf(iķer«^ereiii9 am SRontag ben
16. ©epteīnber ivttrbe bon $erru Oberfe^rer $f[aum ber (^aļre9<
brric^t erftattet unb bon f)errn (Sc^meber jun. etn 5Bi>rtrag ge^atten
ilber bie „9cn>eanna ber SBSrme in ben obcren (Srbf^i^ten bei
«iga".
5'?cnta^ļ ben 16. (geptember berief ber neue "Tircftov be8
^tabt»®V'iin^ifiunie, ^cvr <Staat«rat^ 2^id)cmivcti\ bov 33eA«n»
tlnterricbt)8 i^f^reu unb «ecbiiler tn bie %uia, too er biefelben bei
Slntritt ber Seitung ber Slnftalt mit einer Slnfprac^^e begrflfete.
5lm *J)onner0tūg ben 19. 8eptember gab ber SBioIoncfUifi $)err
^ļarled glovian gieltb tn ber <St. ^itxuStixČ)e etn Sl!onjert nnter
aRitmirfung M i^rSntdn SRarle (frbmimn (^eg^o ©opran) nnb
be0 $enn Organiften 91. 8ernbt
®etberbeoereind«<Saate beranftatteten bie ^erren dtaimnnb
bon 3"^'^^^^^" @4mibt ein j^onjert.
^uf ber iD?icļ)ae(id'!^erfanim(ung ber ®rc§en (S)i(be am Wiit-
roočļ ben 25. <Btpumhtt n)urbe ^en Solbemar Sange )um ^od*
mann gema^(t.
^afi ^inberaf^I „(5ic^en^eim" be« 33erein« pe^en ben 53ettel
beging am T^cunerdtag ben 26. ^eptember^ U)te allļd^rlicķ, bie geier
feine^ (šrntefefte«.
9lm l^onnerStag ben 26. «Septembcr berftarb ber (gtabtoerorbnetc
nnb 9eftefte ber et 3oļannf«*<SfUbe 3immermeifiter Ķ SEBerner.
3n ber ^tabt'9?ealf(^u(e fanb am ^onnerdtag ben 26. ^tp*
tember eine htteme €4u(feter ftatt jļur <2^innerung an ben
Innbertia^rigen ®ebenltaa ber ®ebnrt ftaifer WeM L am 25.
3mii 1796.
Slm grcitag ben 27. ©eptember gab in ber ®t. ^ctrl'JJir^c
^err 9?aimuiib bcn 3"^'^^^^^^^*^ f'" i^tbeiteS ^cnjpvt unfer W\U
»nirfuiiy^ ber ^erren Organiften 21. ^Bernbt unb iBergner, [ou)ie
eined iUldunercļored untes Šcitun^ M ^errn ^« )6ernbt.
Digitized by Gopgle
?lnt ižcnntag ben 29. Se|?tember ereffnete ber fiunftoerein in
^^t! ber (Sifeung fceē 9^aturforf(^er *35erein« am I^iontac^ tcn
30. Sfptember, im pbtofifatifcfcen .^abinet ber @tQbt 9?ea[ļd}ii{e,
mačļte pexi Dr. X:o§ Diinķnlui^ iiber JiaiiieiiS iJicrcpolja^rt iiūt>
Uf^en ft9r|)er0 (mit ^emonflraHimeii)''.
Vnf ber ©t^ung ber ®(feOf(!^aft )>rafliMeT Smfe om SRttt^
mečf ben 2« Ottober (ie(t Dr. €li(bm eiitm Fortran tbcr:
"Cad 89(inif4e ©treicf^ Onartrtt au9 $rag, tie ^erren Stati
Ģoffmann (I. «ictine), 3ofef @nf (U. 55foIine), 0«far 9Jebbal
($io(a) unb ^and Siļan (^io(onceU), gaben im ēaaU U9 (SmnU*
betetii0 am ^e'iia^ ben 4. Oftober e\n etfied £otijert.
3um 33eften bed 5Higaer J^ieraf^Ig fanb am ©etinabenb ben
5. Cftcbcr im ^aaU bc« @c^u^en0erein« eine muļtfalifiiķ^benaina'
toū\6)z ižlbenbunter^altung mit nac^tVfcļenbfm ^Tanļ ftatt.
IMm SKontflfl ben 7. Oftober gab ta^^ lU^Ijmiic^e @tcei(ļ>£luartett
im @aale be« ©etoerbecerein^ ein ļmeitei? ^icn^ert.
?liif ber ©i^uiifl beS j^ed^iiifdjen i>crfin^ am i)in^itag ben 8.
Oftober fpvad?en f)err ^Direftor «Salm libcr „(Senfunfl bed @runb*
ttafferfpipvļ^^^ i^im S^'Pcf ^'^^^^ ^ief(ļr3nbnng" unb ^^rr $rofeffor
©riibiec iibei „eiae tec^uijd^'milļeajd^aļtlic^c 3^it[rage".
keu Airi|eii||eMriii^eit.
^etrif H. : VTtNr Q!iiNifb SoOfrlcb (9roiibMt.
roni'.^. : ^019 9]?aQba ^eterfo^n. ®eoTļO Cbiuiib ilarl Stbermanm
amalic Sfigiflfr. ^eon^arb 3afob ī^rietnct 5i arbuto»itf(^.
^ntm^St.i (Suatnit Stūīolim StUiiu 9nno ItonflonHa VMtfler. Snno
SU^elminc Srene 55e&rnii(j. 3o^ann 3afob €b«arb Scfitiran. SrDib ©rnne
fflolbcmor itanep. ®fīma (5?arloHe OTarie ^e^fabfobn. ?^riebri(^ So^fln»
3ului^ jtieetnee!, gen. .^Uebrrg. Sbolpb ^u^fid. @a^on Ottotai unb f>eTbeii
flCrranbct Sl^rond, Bmiainge. $)erbcrt 3urre 3e^fobfoit. Cmnia Cntttfe Voffc
3)?flgaln). grifbhcļ? ?Ileranber @i(in?t ?Iroib ^riflof W((^afl grfimann. Aarl
(Sbgar iJreujbcrg. ©clma ^^atbilDe ^prina. Snna ^ot^tlbc gasmann-
3efu«>lt.: Otto Sllbfrt ^i^lert. 3lnbrea0 S^ifolai atinfe. jtatt^arina
Cnta Oerg. OtHOe «Hfe Sttifm^» IM «boIp& @($u(is ftorie ^nsi
aieranbra (S^rglid. (lugen 8runo Slrvib t>ltķmu fBiSiMM temdoi
©imon. Olga «otri^nr Vi^betb ?Qfbit7t.
3©bonftt«s.ft.: žReinbolt 3oJ)ann gnebnc^ '^citc\[c. ?ltibe 3o^anna
dbarlotte ^nna ^arie ^c^erma. 3lniia (Slfriebe ŠKofalie 3t^ut). 2ina
Sifftte Sirf. 3lrt)ib ^eter AeOfe. C^mit Snbread Sugofl grantmann. M
^att>«I ^fflf. |)ermtne "tl^aTtp n^nintpf. ?Inna (Jt^efine Cllifr gvflkMim.
Siboif O^ugcn SUfon. (Smilie ^^ulie m^\a. 3anm« afiobbr.
Digitized by
— 368 -
^r^artiti^sA.: 3Tina Olga ^eontinr ViMer. 3obann ®ern6arb Utmann.
SLūil (£t>uaīt> |>etnni $>ammer. ^rt)it) Stari ^ntttiHļ ^u^fa. SSilķrUti
^tmann S^ofe. Oo^nn |>dnri(t 3«M* MM $011^. Cmlf totl 9Bttt«
«aati. SBoItefflai Vtaanuē OWinQ.
2rtnitatii*jr.: ^miUe Sppin. 3o^ann Seopolb Uppit. @e(nia ^ntonie
ņ»MaI. Slfreb (f buatb 3anfon. SSotbrmar 3afob Ardpr. |)rinn(t 9iofenbrd(f.
fltinna Cttitie ©(aminffp. anbrei Sbuarb j(o^d.
^ani^sjl*: SaO» 3nliane OitiUe f>afrcnk ftUs Sbotf ekitbaimi^^
@atban0.
9llttcf•J^t Wtbā fl«r§«rft^r ^rtfc^at Vtarie @rattbc. Oelbenar
9toffntlķaL Olga ^atbtlbe ®rifid. iMfi^ Slttbolf Ootfet Olga 3«MttM
4>cfr<> II. CmnaJI. s ^nMbemaltrr itort Olto Slobert 3af0bfQ^n mft
DJot^ilbe 3inin^ft-t^.if. ®<bIofffr 5(arl ilonrab JJoDat^ tnit i^aroline 3«I{anf
jhrfft. ©iutimacber grifbricb "^urrin mit 2lnna 3uliane SSilbelminf 3flnon)ffp.
Dr. pbil. arpcb 3l\īolai p. ilauU mit ?inQ Sljarluite Āun^rnborff. ®Qd« unb
Saffrrlriter (frnR 9bo(f Aarlfon mit (Šmilie jtaroUne @traft>tn.
3afobis.«.: ©(bloffer $)ugo 'Jtolf ļ)?ar S?utgcrctl mit |)fnrtette ^cr*
tnonn, grb. 8tfnuŪi^. ©dJtoffcr Dieinķolb ^lumrntbal mit Sugufic £agu^.
©irrbraufr gricbricb ?ouid ©toljtr mit $)flfne Slofalic Jaeip.
©crtrnr*5l.: ©(bu^matber ^aiUH ©^nfibrr mit JJriftine ©untberg,
©cbmifb 3"bnf 8(bultf, flen. 6(buljf, mit jjrifttnc 3f"n3/ gf". 3^^^. Subr*
mann J)etrr irtmpel mit ^ibbe ^ilber. ^Hičļtl ®(bauberg« grn. Valter, mit
H^\t Shtmbebn. ^RaUt 3a bn Slubflt «(i Jtttffiiie Ganfi^t
3etu«:M.: ^lūUī 3fl'ob (Jbuarb Sin^n^^mann mit ?(Me ^toltin. ^olj*
Iteferant gri^ ^infa mit flmalie 2lln)inc ^a|>rfl(n. (^iftber ^ctfr T;iimbur mtt
Šavibfc ^ebfobfon. ^anbīpeber Jiarl žilnranbrr &einn(b ^retoina mit ^autinc
Šngiiile liitmie Ocr^mdiiii. Itart ttmttt nrit Oenigita 9ewif4!K4. tifcķlrr
āugufi Stvoigfne mtt tlnnette C^mitie Danfert. 3abn ^anfon mit !lribne
ilalnin. (^abrifarbeitfr atutf @Iom mit l'otte eiUin. ŠiJirtb^fobn ®forg ©crg-
mann mit jtrifime Ihibbeg. ^c^neiber O^nnid ^tim^ mit ^ibfe l'aiftd.
britatbctter fUattfii Mnin mtt JMfHitc ®i^ter. Dlaftfii traboiin mit Si^e
fttTffoS Sta^iaiL
f|ol^aiint0« : @(^mirbrgrfeQ 3a|'nid ^eiber mit Smalie ^argarei^e
3Afi9bfon. $>etjer Xbeobor @rimm mit O^^^nna SUfabetb SIntonie !£)obn.
fabTiforbeiter 3u(iutf etirne mtt tvife tmotir Aalnin. «rbcttcr Snbrrj ec^u^
mit ?Qtt)ife Safi«, gcb. ©pibimann. ^ubrmann 2Biflid @(ļ?rabfr mit Silatalic
3lobicn. iiutfcber 2)abn? ©ccroalb mit i'cargrfct Sapin, ©anbtpebet ^ttti
@tumb(n mit DIgo ^))(abf!d. itari Safbtn mit P?arie Čiger.
i!)lartin«*4l.: Vtamtr ^orl ^reitip mit i)7at^i(bc ^malie tBf|t
:ir<itif ati«*A«: @r^ilfe im gaborotortam iftngiifl Sr|i»amia0# mtt
(Stifabet^ 3Bil)>rlminr (Smma ecbagat
)>aul«>|{. : ©firtlergefeO Slubotp^ SHcbmcr mtt ^enrirtte <Emma Immim.
Sacfergefra Stari Saltfod mit Sina ^^almine fftin^i. 9rbetter fta^mir Aodlotpffi
mit (Smilte 9{atalie Ofold. arbriter 3obann 9tobert Dfolin mtt Dliniia Bmattf
gcan^. gabritarbciter 3o(ni^ 8ruķ0ba^rb mit :tinna (fglt.
smtffiA.t Mcttcc 3abit iMt^ mtt ll«ric traj^cO. Gt^n^mac^cr
Itotl 99ttmflOcf mtt llmia O^oCin.
SBenrabtit.
9etvi«ir.: Aat^arina 9(ibf CFngelirn, 64 3. 9nna ©ertrub gro^bergn,
93 3» WQnr\ grifbric^ ?ub»ig ^nĢ, 74 3. (JOinor 3uIionc ilarolinc arfer-
mann, im 9. 3« gtoni (Ebuatb Seon&acb Jtitft^cifm, 11 3* 3o^ann pa^
mann, 36 3.
Somt^r.: Serttia Olga $uf(^, im 5. 3. S^ifolai (Srnfi ©c^attie, fm
3. 3. iapfjirer Šobann griebrit^ SBicbcra, 34 3. grautein 3uliane ©or»»
l^ea Mjf, 67 3. jtoOegiriīajfeffor 92ifolat bon ^irnift^in, 60 3.
Digitized by ^OOgle
^afDbisft.: SBittfrau Stl^flmint «at^arine ©ei^ gfb. 8aH«, 78 3.
«ifoloi «rton, 1 3.
(C)errniN JT. : i^afftrer 3a^n S3t(^e(m italnin, 40 3. SSittme Snna SBtl-
tclmine gifttfr, grb. @unft, im 79. 3. gron lije gifttcr, geb. ©fobimfifter,
47 3, ?lnna ?llwinc SRofc, im 3. 3. ei»ire ilrifiinc Stalnin, īra 3. 3. f)crbcrt
JtonflanHn Drtbba, im 2. 97. Šruno Solbrmar ī)nbba, im 2. ^. ^īūu
Silbelmine glorentinr ^tanfetoi^, geb. Ī)amret9ttf(^, grn. ^amrttoi^, im 26. %
grou 8orc ?apftn, orb. ffiibtolin, im 46. 3.
3ctues5r.: ffiilma ^armd, 3 3. 3une ^clcnc ^pbia a^bel, 1 3. —
^t.l0iattbHr'ļfrtihtqt&bm^: t>om 2a Oftobcr bii jum 4. 9{ot>fniber
15 Scrflorbenf.
3Dbantn0x.t(.: B'f^fr 5)?Qrtin augufi (Sbrifttan Slanin^, ii % fiat^a»
rinc iirafiin, 59 3- ilarollnc Sbelbcib 5lfumann, grb. jlabrflin, 69 3. 2att)tfc
6(btfifr, flcb. ©ratff, 60 3. ^tntietic grifbtrifc Stca\x\t, im 5. 3. arbfitct
gri^ ©rūnbof, 33 3. Xif(^Irr Strifijabn ectaurin, 78 3. lobtgeb. Anabe
Wattin^>St»i ^flavit OPlifabftb Silmann, geb. greimann, im 38. 3.
aifon^ ®fOTg ©omucl ^ftfrfobn, 10 W. ?uifc Omiif Crailie S3obn, im 19.3.
«nbreii 9?fbrnng, 80 3. 3uble ©nibncrt, 73 3, ?a»ifc l^atbilbe ^obge, im
12. 3. (SbriRcpb (5tuarb Orlotoffp, im 12. % Olga 9?atalie Oriomffp, im
10. 3. ©ittiTf 3obanna €|?ar(ottc f)ermann, 77 3. grau ib«pbilc Sgncd
Surfrai^, 71 3.
Srttiitati^cjr.: Slfa 3obonno «Kaurin, 9 5)?. gmitic appin, 5 i.
(Jmilie Ottilic jla^perfobn, im 5. 3.
)>aul0sjr.: Staīiint foutinc Sfflfbin, im 2. 3. Dabn)ib 5Ian)«, 72 3.
Slnna ©ci^, 44 3. faui ^omuel 3»"mcrtrf9, 10 D?. SBilbelmine f)finri(ii-
fobn, 62 3.
'D^arfuds3lrmenfird)^of: pom 28. Dftober bid jum 4. 9{ooembei
4 Serfiorbfnc.
uber bie lu ber 3eit »cm 27. Cftober bl« 'jum 2. 5?ot)eniber 1896
regiftvirten 3nf<^f^ipn«franf^eiten in 5Rtga.
crfronften an:
0 0
Bet:
S» jc
jufammen
«erf.
mnl. !»bl.
iuf.
Tjphns abdominal. . . .
2
5
1
2
5
5
10
2
1
1
2
3
5
1
6
1
10
6
16
8
6
1
7
8
15
Diplilheritis vera ....
2
4
3
3
6
Tuseis convulniva ....
3
3
3
Parotitis epidemiea . . .
1
1
1
pDcumouia croupoBa . . .
1
2
1
2
2
4
" ' • jufommfn
1 6
1 22
14
14
1 1
29
28|
57
3m 3nftTogr ber Uter&rifi^-praftifc^fn 9flrocrpcrDtnpnng btran^gegebrn
oon 9rtbnr $oel((au fūr ben Siebafteur.
j^oBBOjeHo iteH8ypoio. — > Pira, 7 HoaCpa 1806.
(Hierau eine Beilage.)
Digitized by Google
9lt, 46. 1896.
!B6*fnnict 1 mnt. — fu\& m 3(100 fa^rll(t 2 3?bl.; mii 3uffnbunfl t9bl,
50 4lop.; balbiat>rli(^ 1 9?bl.; mit Bufcnbīina 1 dibU 35 «ov.; libcr bie ^ofJ
^tttdbcfferung beS ^iiltorē ber et. ^etrUjtir^r.
lC)en 13. 3ulii 1760.
Nobilissimu? Dominus Prakses pro^)oiiirte: (5^ icdre tcr %{iar
biefer iiirc^e, tore befanbt, fdjon fcit lanc^er 3cit fc^ab^afft geteefeu,
unb ob^^teid^ man ;u bpfflritcn ge^abt ^atte, ba§ er enbficfj c^ar fo
toeit (^viiiiDc ^ti^tu iin'irbe, bafi fnne Slugbefferuug iiu\)x \iaii
ftnben lofirbr, fo l^atte man bennocļ bte 9?eparatbtt betTet^ett^ ba
infoHter^it bet ID^armor ctitļmeļ^ unb on btelcn ^tefleti jufammen
gffe^et mare, and SRangel elnrd geMtdften ®(T(f«^eifter« bttii^ieļer
unterlaffen mSfTen. T>a mm aBer anie^o ein gefcf^icfur ©tucfatur^
tlrfceitrr, ^7?o^menē 53artbotomau« 3c^>ann ?5erjļrr, ^rr Bereit^ auf
bpr iicucn ^Borfc bie be^cen Stflcfe flbcr ben (Saminen ^erfertigct
Ķ\Ui\ iičf allbier anf^ielte, \o ^dtten bie 35orfte^ere biefer ūivtiit
īid) t^iefer ®ele;ien^eit bebienen n>cflcn, ben fdbabt^afften tlltar auž?
^ubeļfiiu iiub Deļ'feii gdnglicf^en Siiiiii oeilpmDein. 2)iefer Diann
iDSre al(o ļd^cn fett einigen SDccļ^en mit ber SfudbefFerung unb Ste*
paraHoit be6 flUortf begriffm, unb, ba bte ^ktaU^en ūhn ba0
^aiipt*@tilit M %Uūx9 cber ben Gcce homo tļeild gSnjIic^ un*
braud^bar unb untaugU^ļ iD&ren, fo ^dtte man ilļm, nacķ gefc^e^ener
Ueberlegung oufgetraflcn flbev oen Slltar eine fc flcnanbte ®lcrta
»on <Stu(fatuv»2lrbeit onj^ubringen unb ju bcrferttf^en, aucb infonber^eit
bie ^feiler unb bie (Sapitaeter berfelben, fo gut old mdgīic^, aud«
^ubfffern. '5^ie^e ^Irbeit batte er anje^o «nter 5>8nben. @« ttjare
ūhii uač) iiabeier Unteiļucbung nb^tig, haķ aud) mii ber ^d^ii[{t
ober Dielmeļr mit ber ^affel ober ŠBanb unter bem Slltar, tDoxa\x\
bie €(!ķrift ftOnbe, eine ifl^erSnberung borgenomnien, nnb na<ļ 9n«
ro^en ber UrdķtteftncSSerft&nbigen, folc^e ba fie ie|o f^rSļe
nnter« unb ļinteru)&rt9 gutge, pm Befferen Slnfe^en gerabe auf
ben 2::ifc^ ^erunter gemauret, mitļin aui bie ^eiten^^Jcflamenten,
ober rer ?^ufe M 2IUar«, bergriJ§ert tofirben. ©aun biefeS flefc^e^en
jolte, fo mii§te an bem guje be« žlltard, too je^o bie dtc sSc(^rifft:
er ift um unferer ^]}iiļTet^at tt)iUen jc. ftiinbe, iciebevum in ben (eeren
^aum ettt^a^ ^a'ein^ebrac^t U)či'bčn, auiļ auf bie i^evgri^ģerube
Digitized by Co6gIe
j
@fttfn«^oftameiiten, auf n)e(<ļcit bi9 ]ķir(fr auf bet etaen Gette
eine Oblaten^^d^ac^tet tnit ber Scķale unb auf ber anbern @eite
ein Ūelč) fleftanben, anbere unD jroar grcBcre angebrac^t
unD auf^efe^et mcvpen. 'Ze& <etucfatur'21rbciteržl ©er>^er ^^orfc^Iag
gin^e tabin, ba§ unteii in tein neuen (\u§e beiJ ^lltar^l taē %hei\t*
mabl te« v^crrn in iBae^relicf Dcn ^Ift^ an^^ebiacbt unb auf ben
bel^Den fold^ergeftalt oergr50emben ©eiten^^cftamenten itoo
Statuen flrfe^t tofiroeti.
(Siti Šbl. fttr(ļett'<8eri4t lofirbe 04 olf* ļ^ierfiber iu heipttčftn
unb na4 9eflnben mtt tne^geba(ļtem 8etģer ema nSļne fRaaf»
dteguln ju ne^men ļaben.
9?a$tpm ber «Stucfatur-flrbelter 53crjier eingeruffen un^ mtt t^m
fcarubcv ccnfcriret, aiic^ ^ie t^oiļiine^mente 3$erauDerung uocbinali8
io Loco in ^žlugenfc^ein ^enommcn uiiD bariibcr bcral?tfcblaget ttortcn,
tparb mit bemfclben accortirct unb fefteyļefe^et, bafe er 1°*
bie ie|t unter ^aiiDen ^abciiDc ;Jlvbeit l>cr (^Horia unb ^uiJbefferung
hU 9Utar9 ffiv bie bt^ļet genoffene Seja^Iuiig gu 1 f. tagUc^, fort»
feļen nnb bamit medio @e)>tembrie birfetf ^aiļrcii fmig U^n foOe,
2^, DaS er }loo ©tatuen auf bie }u tcr^rdiembe @etten«
^oftamenten ober 5Crafle*@teine nebft benen «St^igen unb erforber*
tic^en ben neuen 2ray;=@tenten, nad^ bem r>on ibme
^robucirten ^Jlbriffe, i»e«Atei(^en 3*^° tū€ BtM be« SlbenDma^le
unten am te« 21(tar«, iro je^o tie alte ©cbrifft ftebet, in
^a«*velief Don ^BlcĢ fciefen SBtntcr ju i^auģe anfertigen fofle;
īDofur iķm 140 ^Jitķlr. alb. jiir l'eine Slrbeit, nebft ^SUif ju ben
8<i4'teUef au^ bie anberen SKateridien iugeftanbeit toetben folten;
Aomit er gufrieben loav nnb fo((ļe9 na<lķ feinem beften Siffen, fo
^alb al0 ed nnt mSglidķ lo&re, anjufettigen verfīnra^.
Den 11. ©eptember 1760.
S)er ^err Ober^^au^^err ^nbrea^ (Btomt,
q(0 3nf|>ector,
Sltefter SBil^etm (šJrote unb ^orfleķcre ber
^oļann ^inricb 9teinier« 6t $etri»lttT4e*
T)er {)err Ober«^au«^en ©toeber, ald Onfpector tntg an:
<S0 ļatte (S. (SbL ftit4en*<9ett(ļt, am 13. 3nfi a. c mit bem
@tu(fatnr«9r^eiter 8ergeT oegen ber ieļjtgen ^e))arotion nnb Ser^
befferung bc5 2lltar« etnen Siccavb getroffen, toelcber einige Stiicfe
beffetben betrafe, Q)ie fotcļed anneč} erinnerlt(!b fe^n unb bad $ro«
tocoU ton biefcm bato mit mc^rerem angetgen tDilrbe. 'iDer iStucfatur*
Srbeiter iDdre ieļjo mit ter in bicfem Protocollo ad Moineutum
imum feļtgele^ten '^rbdt ferti^-j unb fi?nte man fclcbe« in Slugenfcbein
ne^men. Da nun aber, nad? bem bania^U proiectirten unb beUebten
S3orj(^tage, bie @eiten*ļ3oftamenten ober 2:rage*@teine M fiUQX9
in etipoē «ergragert loerben ntfiffen, mie folglidb, U)ie man aaāf ha^
ma(U f^on gnm tvtctu9 eingefeļen ffittt, in fetbigen fld^ tin leerer
dianm^ ttelc^er auf bet^ben Setten etne ^iggierbe unb 9)2ange( oer*
ti^te, tarfteUete, fo n^ūrbe ntan fomo^I nacļ bem flal^ren Slugenfcbetn
at9 ^nra^ten ber ftunftoerfl^ubigen biefem 3eļ(er ab^elfen mfiffen.
Digitized by CoogI(
— 367 —
ganfeen ©errfd, fca man neiiUc^ noč) \o mii ntit bem ©tiicfatur*
ģrbetter niču ķatte accorDireu Ičnnen, fičļ nunme^rc mit iķm ļū
Bef)}rrc^eit ļaben, uttb bd cnblicļ att(ļ ble oben oitf bem Serbaiļ
beē Ultav^ berciM fdfton betfertigte unb angebradķte )tt)e^ fi^enbe
ftinber obev (šngel, tuie ed feļr (eicļt einem {eben tnd Sluge fie(e,
|ti gro§ tcaveii, fo tuiirbe man auc^ ben ^tucCatur^Hrbeitev baļiii
anļaUen, bag it felbige oļnentgeUUc^ finbevU utib Utinn macķte*
9{adķbem Iļierauf bie fertige iirbeit am ^(tar getidu befidķtiget
unb bie erroeļnte @rinnerungen gegriinbet befiīnben loorben, marb
^eiai)itd)laguiig mit Demi'eibcn, tic ten 13. c. f^etroffene
Sevcinbat^ruiiA ge^oben, uuD bcv noc^ nS^tigcn ^-l^ecbeffevuugeii unb
3ufaĶe, teē ^olireng M gon^en ®ercfe0 unb iiber^aujjt aUer beffen
annoi^ ^u ļ)Taeftimiben ^vbcit n)egen, mit bemfr(ben ciiU fiiv aUed
^ufammen accorbiret marbe, tvie folclīed bev flbtr btefen flccorb
beliebte fcbtiftlicļe (Sontract brefteven SnIķaCtd beleļret. ^itftt mtit
bem (eutigen bato mit bem ©tucfatur^^rbeitev ^erger erric^tete
unb ļiemit bie(em $rot0cotto mdrtUcķ etnoerleibte (Sontraci (autet dfo:
Stttnb unb }u iDiffen feļ ļiemit aUen unb {eben^ bcneti bavAtt
Setegen unb )U toiffen n^t^ig ift, melc^er gpftatt itDifdļen (5m. (Sb(.
1r<ien<«®erici^te ju @t. $etri in 9?iga an einem, unb bem anie^o
ft^ otl^ier ouf^attcnten Stucfantr ^Irbeiter 53ai-t!)p{cmau« 3"^^^^^"»
53er^ļev, am anDert! 'Jlnile, bev au bem ^iiUar Der @t. $etrf*
5ifirc^e annocb ju Derfcvti^ļent?en Slrbeit, nacbt>em Oefa^ter ©ergei*
bie 2lu^beļ'[prung beffelben unb bie @(orta libev bcnjelben bereitd
^u <StanDe gcbvac^t ^at, folgenbed ļei'ter uab ddu bet^ten 8čtteu
tDo(( Derabrebeter (Sentract gefcbloffen loorben. X)fefem t^olge foU
1. Die bele^ve ^lotocoUS Dom 13. J\u!ii a. c. gemad^te S3er«
abrebung unb ber boma^ld beraccorbirte ^xei^ fflr bie in biefem
^rotocoHo beftimmte $lrbeit, gan^lid^ geķobeit unb fein t^eil boran
ģebttnben fel^n. ^a^egen beTf)>vicbt mtb loerbinbet fUķ
2. (Šebacķeer @tmtatiir«llrbeiter ttunmeļro, bag er tittļt allein
bie am 13. (Julii a. c. brrabrebete Hrbeit, melt^e In jmo neuen
^tafuen anf ben @eiten»^eftanienten c^?r ^Tratie-Steinen, iuetc^e
prftfren tie '^ipofteln %*etrum ^siiilum Dcrļ'leUeu ielien, uebft
fcenen iio^ttyļen imo cvforDerlidjen ^ie^vatjten an ben 2^vage^^teinen
unb bann in bem Stiicte M '^Ibentma^tžJ nnieu am Bn§e teS ^!Itav«
in ^a^«Telief, boa ^let;, beftei^et, ļauber unb )ierlicļ anfevtigen mU.
3. Sottett an ben beļ^ben ^eiten^Srag^Steinen, bamit bev
gug be0 tlltartf )u Beķben Meitēn be0 ^tfitfe bem 9Ibenbma(( ni^t
leeT Meibe, ^me^ ®tūdz in Ba^oretief i>9ii 8leļ^ angebracbt metben^
īDovon ba« eine baē (Slefe^ unb bad anbere ba« (SDangelium
Dorftetien fofl.
4. Uebernimmt \mt> toevfpvicbt gebad?ter ^Bevgei* fotuo^l aUe§
t)Dn Stncfatnr^^lvbeit i>cn il^ni bi^il^er fd^cn an^iefcvti^^te, at« auc^
bie aiuicrt) 511 pvaeftivciite 'Jlvbcit niit ?Ubaftcr^(^t?pS( ^n iiberiie^/en,
U)eig ^u ma^cn unb ge^i^iig unb faubcr poliven.
Digitized by (iopgle
5. ffiitt bevfc(5e bie anie^» o6nt auf bntt Qevba4 bim i(iit
bmiti gemat^te )iDfļ^ fttnbct 0bft ^flel, ba frlbige gii grog g(<
raļten, nm< unb fletner mac^en. gfir ftUe biefe ieļt brf^jķriebnte
8rt>eit brrfprtc^t unb gclcbet i^m
6. @. Sbl. ^irc^cn^C^eric^t eln« fflr aCfeē eine reine Butma
arbciten arifdn^ļt unb bamit fcrtīabrrt, nionatlid) 8 9?f^«tMv alb.
er^eben, unb be^m yļanfeUcben Sd^iuife ber ?lrbrit tni aletanu noc^
abrigen meft tn 200 iRiif^ti^it. alb. oļugerur^t erl^aUen foK, mie
bann auc^
7. me^>rbci'afltcni «Stucfatur^Sirbeiter ^eigev ba9 erfcvbeditbc
^(e^ ben ^a^md'efd nebft aQen anbern nSļtigen iOiateriatien,
att S)rat 19i)>^/ JUget, ftalif, <9rattt ic» ooit bn fttrdie gereicļet
unb betabfol0et loevbeti foO. Unb enblifļ
8. gfebt jr^teme^nter Ber^trv bie $l$prfi(jķerung, bag ade
fl^rdflckte nnt Don iļm lu oerfertigenbe Srbrit nebft bem ^otiren r>cn
nun an innerļaib einem 3aļre d&nt(fcb fevtig unb get^an fe^n fofl.
Urfunblid^ finb wn biefem fet(!berļ|eftalt toerabrebeten unb g^e*
fcbloffenen (Sontvacte gletcblautenbe ^^rmptaria an^efertt^tet
tuprbfu, t?on mdduMi ^a^< einc tm iRafjmen C^bl. Hintrn (^rricit^
Don ^roto»9f2otaric .rornicf, aH Notario Judicii, boe auri re dc»
bem @tiicfatur*3lrbeiter ^i^artbolomaue ^t^^nn 53erqcr unteri'cbrieben
unb gegeu etnanber audgcmecķfelt |inb. gejc^eļen tn 9iiga b«
11. ©eptbr. 1760.
@o bergeftalt berf((vieben mprben.
^en 1. 176L
T)er $)err Obev*53au*^err ©toeoer trufl an, (5« Wtte (5. (5b(.
ilnr<ļ?en<@eric^t, iiMe bemfelben befanbt toarc untcrm 11. ®ej)tem6er
a. p. mit bem (Stucfatur^3lrbeiter '^er^^er, ber ^uPcfferiing unb
bSfliapn Shiēbauuug unb 5i$crjtPbrung befi Slltare megfn, einen
fcbvifftlic^en Sontract erricbtet. j£)ie)eui ju ^^oi^e batte biefer Serget
gtoar biS ji'ķo in bie acbt 3Jiona^te, an benen uad; bem Sontract
ad momenturn 2**^ bon iķm liefernbett bre^ ^^a^-velief^ bon
IBUķ gearbeitet, folcļ^e aucķ Do( eintgen Sagen abflegoffen, alletn bie
2 @eUem@tfi<fe n>&ren ganļļ nnb gar nijļt gera^ren, fonbern in
einanber geficgen, )etf)>tungen unb gan^ltclķ unbrau(iķbar. t>a9
britte obev mittrlfte <BtM, fo bad ^benbntabt borftedete, tcare nocķ
fo 5iebm!tc^ ^erau^ļļefonimrn, I>^c^i) iDi'irbe noc^ babft^ ju flberfeiļcīt
fe^n, ob fclc^ed gebraudjt unb DoUig auggearbeitet uno tserfdjnitten
tbevben lonU. Der ©tucfvitur^^Irbeiter 5^erger niac^te auļcķo atlerle^
Sinroenbungcn unb SBeitlauffi^jfeiten. (55 »dre i^m ļe^t unmcgUd?
bie ^rbeit gcļe^ter Mt 3u liefern, er fiJute unb icclte bie 3^it,
mann ev auč^ enbli^ f^vtig ttetben f9nte obev mSc^te, nicļt be«
flimmen^ ev loftre ntit bem accovbirten Slvbeit^toļne auf teine Wtt
ļttfri^ben nnb tootte fiberlļau)>t an feinem (Sontracte nicļt gebunben
febn* ^ann nun U\} biefem aden ficb beutitcķ ^u ^age (egte, ba§
biefer ^evgic nus blog bie Slbfic^t i^atte bte ^ivcķe immev nacb
Digitized by Gp<
— 8e9 -
unb nacf tn ftr?^prp ffieltfaiiffiAfritpn iinb ttnfcffpn \n fc^pn, o^nc
fca§ man bviš Crnrc ffhirv Vlibcit uiiD bev oou itjm liin.^cr ļe
nie^r praetentirtrn Uiifcften abfpķen fSnte itnb inlfķt bodji nožķ
@efabr laiifen miiftr, tiite t^ie SIrbcit fflr otte ^oftcn ftcvat^en milroe,
ba il^iii bticitē tie ^ebac^ten ^Ba«*relief« \o iibet fleluugen, fo mfir&e
ntaii auf trgenb eine Hrt fid^etere 9RaQ§^9^eftu(n nrķmen ļa&en,
bamit bas ®frc( bo4 enbli^ gu 6tanbe fotne ntib fntig mftnt.
Sr {)(tr $ro)}onfnt ^atte brn ķiefiam SUbbauet ^ai^er ļte^er be«
Mtebfn, um in ^nfe^ttng bed ^tficfd bora ^5eiibmaķ(e, fo brrrit6
na^ ber a(ten @acriftet; bicfcr 5Tird}rn ,qcbracl)t )vaxe, beffen
©entiment Dfrnetjmen, aud? etroa ocn itjm ndtjere ober beffece
SJorfdjIdc^e jitr 25oUenMin^ļ ber '3lrbeit am 5l(tar jju er^alten.
9?aibein (5. (5c(. ^iricn=(S)ertc^t ^ieiauf ba« Don me^rerme^n*
ten ^erger cerfertigte 53a«*reUef oora 2lbenbma^( felbft tu Slu^eii*
fleiti genonimen unb ben ^ai)tx etnforbern (affen, unb iļn befraget,
tOQē tt bon biefem ^tfitfe iirt^eileee unb 06 unb in mUļtt Mi
fflbtgēd tDcf^i )u berfc^neiben ffļ^n iDārbe, gab er gur ^nttnoTt: Sa0
(BtM tD^vt, feiner Q3eurt^pi(un0 nocb, fo ((i^Ied^t nic^t, unb tofitbe,
trann c« mo^I au^^earbritct, nactnf^J?lfffn unb Dcri'cbnitten tooroen,
^ur Dorcļffp^rpn 9lbficbt noc^ tooijl bicnlicb fel?n; !ra$< t^ie 3fit «n*
betraje, fo lijiite ei: feībige fogteic^ je^o unnitJ^^llc^ betiinimeu, fonbern
milfte fic^ ba^it einif^e iape ^nr UebeT(e>ļinuļ ber 3ļrbeit aufibitten.
@. @bl. £ird?en>®cvid)t bierauļ bclicbet, taā ber 53Ub^auer
SKoķer fotDo^^l oon bem flegoffenen Sa0*re(ief, al3 atten fibrigen
bon bcm $ergev« nacb «bgebatbtem (Sontvocte )U Uefern flber fic^
aenontmenen tlrbetta^ŠtUcfen, tbann btefelben bon iifm, iDlaiļtt, bon
po((} geatbeitet ti^erben ķUen, mČļ adļt Stagfu fcine Šltei^nnng beļ^«
bringen nnb bie ftoften auffleben fo0e. (G^lnf folgt)
S e r m i f t e
2:itutoturen tn Sllt^92tga. 3n ben 9tatl^)»Yi>tofi>ttett bom
6, gebruar 1747 (efen loiv gotgcnbe^;
„!Der SBortfii^renbe ^)crr ^firger*3Kelfter bon S3egefa(f pro-
ponirto, rpfīcbftMf ftaft ^hu biefer iage bfv ?If(ter=?}iann 5tleiner
©iilbe 3o^^nn (S^viftop^ ^leebevA angetreten unb uiitev ^orftellung,
tDte ^r, ūiē Sltter*^atiii KķtyļPb\ic!)tpr (5^fl(be bf^ publiqucn @tabt«*
(^HitMcnķeiteii jeber;^eit teii :}tatKi iibev bie (žlleften C^rcier (^ulte
oe^abt, gebeķtcn ^^iitlt, Daji ižiii ^^oķl=(SbIer ^ut^ ^^t;m Daliet ben
Tital finee (SIteften (S^roger ©iibe, neļ^mlic^ ^oļl^^ļreU'SBrfter,
®roS«9(!ķtba]ķrer unb Soi^Ifaiķrne^mer, benen (Sffeften j^Ieiner <S^ii(be
aber, ba fie einen pas bor einem ^ilrger @ro§er ©illbe l^fiUen,
tBo^l'^ļren^Sefte, ^oracbtbaļre unb O^olļlffiļrneļme fiinftig Iļinbe^
)U legeit j^oc^geneigt geruķrn milge.
Setlen ber Klter^SRann Stltinet ©aibe bel^ 5ffent(tdben
Umbftanten eine ganķe commnnautf^ tM^rftettet, unb ben
9ian>ļ ūia* eiiiem (Slieften C^vcļBfv (^iilbe ^at, al^ loiU Sin
)3Q3ot|l«i(2bUc SRatb bemjelben ben angefu^^ten Tital eined
Digitized by G6ogle
— 370
- (ECtrrirn (irogct ®fi(be, iifīnlidķ 9Boļ(«($ļreii*Sefter, ®ro6«
ac^tbaķrft unt Sc^Ifu^rne^mer accordiret l;abeti, n?oķm«
ge(}en aber einem (^(tpften 5!leiner ©iilbe nur So^l'(2r|^ceiu
3n ttMti Jiivcbenbud? ber (žcpulirteii ber St. ^utvi uub ^)om^
^irdje 171'2 biš 1842, ba« fic^ gegeim^drtig iii einem (^etoSIbe befi
9?itterban)e{^ in ^ermaļrung beflnbet, U)en toir auf ber 9?ii(ifeite
„NB. mne ^ungfer, bie eiiie« 9^at^>«Ķerren 2:oc^ter ift, f^ai
fofflenten Sttel: C^c^t'^Sbelge^o^nn, ®ve9*(Sfft* uisb Slugenbreif^e
3uiiflfer, ita: bie 3unAfer ^tdet aniio 1746 bm 1. $tM»eiit, ita
Qunfifer (^viibarina ^altermaiin anno 1747 . . *
(šinee iBiirgerracifterg 2:e(ļ)ter aber befommt ben ZiUi: $oc^*
(5be(gpbot)ren 2c. ita: be« .Ģcrrn 'Biirgemeifterd (šJot^an^ dungfer
Socķter vid. sab aono 1749 Oculi." (9ttfl« Za^tbL)
91 0 t iļtn.
^uf bem X)id!utirabenb im 9?iAacr ^aufniSnnif(^en SBerein am
9}attn)oi ben 9. Oftober ķatte $)err Dr. 21, dlo\\m bie $3eanttoortunfl
ber Tvriļp iibrrnoīnmen: „S2Bie loirb bad 9iabfaļren oont &rgtU(t^eit
©tflubpunfte bouvtl)citt?"
3in C^^ciurrbi'Utreinefaate ^ab ani Dfttttbodb ben 9. Oftobcr bad
SBiJ^miicbe ^Stieicb Ouaitett eiu bvitteS uiib le^te^ ^onjeit.
2iu| bem erften ^i«cutirabeiib be« ©emerbeberfiiižs mit X)ameu«
MļfiUgunA, am ^onnetStag bett 10. Oftober, ļatte ^err ^rofeffor
Dr. Sabeit ben etnieitenbeit SBortrag ^ūba bad Slcet^len al9
neiier tSeuc^tftoff" iiberncmmen.
3m Setberbebereindfaate fanb am greitag ben 11. Oftober
ettt fllabter'5lbe!ib bon ^'evefa Šarreno ftatt.
I^er ajigati ^i^^f'^ipi^l^^''^^^^'" beranftattete am
(Somiabenb ben 12. Oftober efnen f!amiUen»8lbenb, befteļenb i»
einem ^onjert mit nacbfolflenbem -tan^.
ļ>9tti*M,: f)tlba 'SlaMtt ^orie SBtefe. £)ora ^art^a ^arte $>artmann.
^ūwit,i @r(ma ^orgot 3anber. Jhirt Snbredtf Otffar €>onfrn.
?D?or0Qrftbe (Sūinov ©perling. (Sbu^^r^ S^crbert %van\ ^oermann. ^elcne
3tpe Stt&fimine ^utianr ^fciff. mima SUma <SUffrn. ^rene ®abricle
^outfe ^artau.
SRpManber. ^mn^irb Ollttic ?eifrrt. (5rna 3ba 53cftcber. aibert 3llliul
@ebt>ar6t. $)flnitnc 3pf'^Tina Mfeinuiiitt. Sclbcrnir ^IVtrr^on.
(^krrruDs \j . : giiftrid) Stlbc Un gerbinant itiamei. lujtn grt^ itt>orcrf,
SBera ^arta ^olofon^ffp. @aa ap^rentf. 9llrronber «eetaud. 3>ttiiftri Aiirt
Soronoroffp. Snflfborg ru^f'^nfen. ^^riebricb ^ilbetm ®forg ?fimann. (fbunrt
Softann ©rifol, acn. ©rifmann. Smilic .vlorclinc ^IVitjanfa. 2inna 2lln)tnc
«ttneHe tS^rtri^fot^n. Sinnc 55uft&. Sfobcrt ^2ltam Silbflm «flfttng. «Winna
^arie iv ctcr. ^Paultne ^rjflrcļarctbe Sagfbe. @mmo «bouline ^f^ubrin. (irneftine
^"'^^'^^ ©irgen. DinaiD ©trafbin. aifrfb ^ounitf.
Digitized by Cop^jj
— 371 —
3efii«*.fr. : Offla ©flma Slpffntal. 9nna Otttiic (fmtlie JJeenau.
%nna iiiitcmt vssipaijcucef. ^mt> 3uliu^ (^Ifin.
^reutenrorf. 2lnna Cttilic %u\\cx. JMroltnc (j»nintbcr. 21nra (Snulif (i^ritn^
bcra. Dtto ?c§. 3rnia Gbarlettc ouliamic Si5u)'d). 3pbatui f c tn '%^aui
Sofmann. O^far aifpntf ^aīoh 3Bil)in. 21Irrant<rr ^nton ^oltritiar ^bmann.
iO^arHiii^sjf.: J)crott)fa Slufifr. ?vbia 8opbie (Smtlif 3fultf. $>f{nn(ļ>
5laTl SRftnbfrg. OTatbilte ^aulinr ©iffftd. 3abn Stlbcrt ^eefur, flen.
3ifo»ffi. ^KilDa gUonore «al»an. 5»/artin 5'?tcbafl 3obann ©aljrr. Sari
3p^onn Solfmann. >r/ilba Otttiie 0(ga ^Irt^ner. ižllrranbrr 3otiatin 9?(īnn:<atb
!Srtiittatid«5t.: 3llfrft> ^llrranrer «u^uft ^ībnimneef. 55itbi'Imine
3obanna 92ata(u ^cbmer. ^^artin ttbuart tllbrrt 6puTron>. 3<ibn (žbuarb
Sabgftf* i^orl SIfrfb Galbattf. Staretint fVarie ^arnm. Sferanber Aarl
ŠQ0uft abrftf- 9?ataltc Seontine Dfefcul.
^aiil^s.^*: ©cnita JJorma l'uifc Ofolin. 5:rrnmnn ^ImbfTiļ. ^rnefl^
Ddn>alb ^into^n. (SOa (lEbarlone %xaid, Otto ^umot grij^fp^n. ^afob
acpib ŽBolbcniar Oblol. ^nu^ liJifcl •illfrcb jCenflC.
9(cf9Cin. (£l[a ^ucia d^cnt^ar.
Āaroline (E^cpbic ^eifļ/abn. Dr. jlarl 3t'l?^inn $>clniung mi: (iUa £iiiiic
|)enrirttc ^trcfan. Hoītfniann ^rtbur 3<>bann 9{ifo(ai (Bcbiricbrr mii 3obanna
^lifabrtb ectnfibrT, gfb. t>. l*Qnbeffn. ^PilMint» 5:elfflrarbfnbeamtfr tn Vibau
AoUfflļienalTetTcr «ari liBilbelm @(b«>ar^ mit ^\\\[\c SKargaretbc (iiertrub Štauc^.
(S^emtfer 3<>tned Stati $)cinri(b $>a!cn mit ^lua |)e(rne Stlbrlntine Saltrc.
3afo(if Jl.: «rbeitet Su^ufl (Sbuovb ®aui^K0 mit ll^arie Gtarf. €>ira'
macber ^etrr SRoudfa mit jlatbarina (Eltfabrtb Sinbra. kolbai fJebO 9terb(f
mit Sotrifa ^ogger. Slrbcitcr ^aīob ?fffi mit ^ijric ^alf.
(^^frtrIl^».«.: 3inimfrmann 3fl'ob Seibel mit 2lnno Jiun^ftn. ^^Srber
Slrrantci Drifmonn mit ^Piinna Donat. 9<ffcrt>f*j^flbn)fbfl iUju ?ibboIin
nut .Hrtfiine ^b^uL ©tbmifb 3obn Ofolin mit ^ari Sfbrftn. SRfffrec*
Unteroffiļier S^tann -peinricb .^rcnberg mit '^Ik ?fflfbin. Srbrttrr fctcti
^ubbtn mit ^nna Ofolin. ^c^imirb (Srnfl ^irc^auftļ^ mit Slnne v^fļ^tvettcr.
Šabrifarbeiter ^urrie OMoI mit flrif)inr (Dulbid.
3<fn«<Jr.: tif<^ler 3obann Sbeobor @i^tibbe mit Srofmami.
Biftber ^eler 35umbur mit l'airifc 3cMabfcn. Zi\6>\(x 3ūbann ©ottfrteb
jD^enfff^ mit V'na i'iartc itarnibt. .«utfdjcr 3abn 3?nn:jii? mit ^arri ^inbe.
SJ^eijteraetjilic ii^iftoi ^petron) 2)orofd)fo mit ':iuua ^ījaun, gcn. 6cbmtfben.
MfAtirr|i5nb(fr Sta^ifiar Safbrf mit ^ibfe ^raulin.
3i>biiniitd'.1?. : SlictfnflcIIfr ©ftcrt tSracbm^nn mit ''imia (5cbtt>oIImann.
-^ftntfrr ^obni^ 3'?ofct)ufaIn mit Ulnna 2:\)bel. ©orctciroi 50t(If C£tflmann
niu Iiine SBiUmanu. 'iP/cjfdjincufcbloiTcr -Dhtel Dabolin mu iiiuu'ite Sibtinfd?.
Wla'mr\\ū 3ol7^nn ^rinricb Silbrim jtroge mii Jloiifiaii}e (MiU fEMļ,
^nbler gri^ (^^altin mit «pamm ^^ff^frffll).
Iriiitrattd^^.: griler liffartin ^rnfirin mit @mma Sil^elmine itron'
berg. %Ui\(i)cx 3obann S^ribrl mit tinna atminf ^iltm.
9aul«>Jt*t 9ATtnct (Ebnatb Snfo^n mit tribne 9lnb|tt. Svbeitcr Sn^tif
3«fobfo^n mit jDtga 9crt(a @ibcebri#, gen. ©(bmebe.
8ilt|icv»il.t SRaurcr Stnt SLīW$ mit 9)taftr SKit^cic».
^ttvUM»: ^atatie $>elene O^milie ī)ubf, im 4» 3. 8mo. 9a#0Titt
StaioliM Hmoiif iUt^n, gcb. bbn Sotltit^d, 74 3.
Digitized by Google
rcm»*.: grfiulftn tnionit Vlarie ^ta *obnfT, 5t 3. ?Tan 3obanna
ton Simmfrmann, m\>. $)Qrtmann, 72 3- ®ittn>r t)cMrtg ^at»iflon?itf(t, 87 3.
^atvbitSt.i 3Jfr». ©aronm Gmmi oon iiiolff, flfb. 53QronffTc oon il^cvcn*
torff, 66 3. ^onfclunfldfommitf O^cora ?imbfrfl, 35 It i'ifffcrfcttnictcmfifJft
3obann 3rtftri(^ 6iron, 54 3. Sungfrau Sop^ic Ut^ff, 243. |)clnii IVarie
Stotfo, 3 i».
tki(rrriiN.ft. : (Sbfm. i)autfbffi^T ^ncbrict 9ifff»ffv, tm 62. 3-
Worif 8mmoUn, im 8. 3. JBittmc iJJane IVenbc, flfb. 9ifumonn, im 74. 3.
®ā^^nf^^f^au 3ulif <PflUl, gfb. ^)finri(tfcbn, 72 3. (žttmifb Stari gfrbtnanb
?ffiff, 53 3. mttm ?ibff Sibtol^, ftfb. Dfpan, 77 3. ©eor^ (Jtuart
JllatDin, 0fn. ^(a»in, 5 Vt, JHcinboIb dbuarb «olning. ira 2. 3. aŠolbcmar
aroib SHerff, Qtn, fRtdt. 16 et. J^drffrgfffU 3obflnn »irf, 54 3.
3rin*».«.: <poul Ibfobcr ^ufd), 20 3* ^nno ^fin, geb. 5rafTott>ffi,
77 3- 8nna ©forflinf (luflfnif ©runiualb, 3 3. — <St. iD^attbai»,'^rct(
befļrdbiijf^: 00m 4. bīd )iim 11. 9?ot>rmbrr 17 Srrftorbrnf.
3Dhainii«:.<l.: 3obann 3ultu^ Otjre, im 2. ^. ©(Ijmieb 5'?ati^ Ofof,
60 3. ^barlcttf gmma -1' arif 3flmin, im 9. 3. JBirtb ^)finn(t) ©ft)rfin,
73 3. 3uUf ebarlonf ^tīQ, im 4. 3. iribnf Ulbnf, flcb. VriUe, 82 3.
?)fbtt)ig anna ?ai flfb. 6d)ulj, 35 3. C^rnft ©inninfl, 4 9)?. ftiina Sbarlottc
SBfbjfriiflfr, 4 W. gi^bf ©atf(^fin, grb. ©ft>rftn, 90 3. «nna ©raun, gcb.
Dimbf, im 41. 3.
>D;nrrtii«:.1«.: ?ibfc ''l?If&tt>f, arb. epribbf, 67 3. «rbib Sad gricbrii^
5Rubfa, 2 W. Wari 3obannQ ^iffrlftfin, c^tn. Oltin, 2 3. itabri i>finriti
©rttfmann, im 2. 3. 3obann B"'brid> Viiirmji^i, 65 3. g>?iffcl 3*runnau,
38 3. 3Qnnid O^folg, 5 IV. 7)aiilinf I)orotbf a «Roroi^fi, ^eb. ©truflflie^, im
22. 3. lobtgfb. 5odjtfr ^ū^tr. ^o\alit epinglrr, gfb. 9Jfi(tf, 50 3.
lrin<rar<«<jlti. : Xbfobor 5ifumann, 65 3. Dat>ib ettrrif. 71 3. SHobert
Sloffnftfrti, 8 2B. iT.oric ^erpin, 0fb.3ibrul, im 63.3. «Kargoret^e 2)ffnni«,
flfb. Df^n, im 46. 3.
^>aiil«.JB.: 3ot>ann $)Qmann, 36 3. «Ifreb Sbora Sfrmauffd), 10 W.
>lVarfii0siUrntriifird)hpf : Dom 4. bid jum 1 1. 't'^obrmbrr 6 ^rrftorbfnr.
9leforni. H.: ?fon^Qrb Slcnbar, 5 3.
iiber bie tu ber S^it ucm 3. bi« i^um 9. 9?oDembēr 1896 regiftrirten
3nfeftiDnēfranfl)eiten in Sllj^a.
(Sd rrfranfirn an:
•«!
guļammcn
«eri.
«etf.
mnt.
irbi.
' *if.
Typhn8 abdominal. ...
1
8
5
1
9
5
14
1
1
2
2
1
14
9
3
14
13
27
2
13
6
12
9
2i
Diphtiieritļs vera ....
1
2
1
2
2
4
Variola mit 3'"Pfnflr^>P" • •
1
1
1
Ophthalmia bleuorrhoica .
1
1
1
iiufammen
: 4
37
24
5
39
31
70
301 lluftragr ber ltterārif4)«praftif(t)en ©iirgerDcrbtiibung tļcraui^efiebn
Don 21rtbur ^orlcbau ftir ben d^ebafteiir.
JI,oaBOjeHO i;eH8ypo)0. — PHra, 14 Hofl6pfl 1896.
a)ni(! »oit 8B. 9. {>S(!er In miga.
Digitized by Googl
S t tt b t H (i 1 1 e V.
47. 1896.
©cAfuili* 1 utiii. — %^x(iā tn 9?Hļa iat?ili£^ 2 5)<bl.; mit 3ufciil>uii(j 2 SibJ.
«ttAeffrtung le« «Itard Iet ^rtrkAirdir.
C9?a(^ «irt^enijcridjtkS^^prolofoUfn.)
!Cen 8. a»aii 17ai.
5)er ^err Ober-SaU'- uiit) ^uiift«f*$)err 2Inl)rca« @toe©er, ^^fp^ctor,
(Siteften SS^iUt^elm ^^rote unt? 3(>^An" $inncļ 9iemM,
^oifte^ere t>ev @t. $etKi<tircķe.
Nobili.ssinias Dominns Praeses prc||>onivte« (&t ptte @. I2rb(.
i?ird>en*®eric^t auf ^eiite conDcciren laffen, um topflen »6Ui^^er 3lud#
bauunfi te^s ;JlUard, nac^ i>er u, 1. Imjin beliebten SBerabrpbung,
naī>er ņi ^cllbel•i^ell uiiD feldje auf cuie ot^cv antcre 9lrf feftc ^u*
fft^cu. SpiMuf Der <^tiicfatm-=?Irbeiti'v '^ci\ļcr tjevein.^erufcii unD
bqva^et iuuvDi% roie e« niit ļeiutrr Sivbeit ļ'tuiiDe, njarum jcldje fo
(an^fam Don ftatten ginge, too^er ed getominen, tQ§ bie bei^Den
@ett(n ^ad»reUefd bel^m ®ir§en ganj} untau^lid^ movtett, oB er bie
SĪtbeit contractmftf ifl (tefern unb um ^id^aelid fertig fei^n iDfivbe?
(5r anliDortfte, bie ātbett tdnte unmoAlicb gefcbnjinDer bon i^m oer*
ferttflet roerten, fte crforrerte fel^r imcIc ^clt, tie sSeitcn^Stucfe
©Sren im (^nf|p iīnbraiicbbar irorben, tariir fc^nte er uid)iē, ei' fi^iite
aud) unm5)ļlid) tetevminiren, \vk Diet ^^'^ c^* h^^^ SJerfcbiu-iten De^J
mittelften *Ba<J^relie[^ brauAen, ucdj roami cr mtt ten bebten
au&iin, yjeļd}n)eige mit tei gau^cu Slvbeit feiiig lutiL tUi I6i\ie : ea
fdnte veļi no<ķ Ķroet^ ^df^tc banent, bielei(!^t auc^ loeniger, er Ķdttt
fi(iķ betiļm (Eontract ftbcteilet^ ct thnte bte Slvbeit ffir ben accorbivten
Soļ^n iticķt prdftiren unb tdnte nnb ibolte an feitiom (Sontract ntc^t
gebunben feļ^n, ibie ei* bann auc^ ^i>ffte, ba§ (ibl. ^irc^en«
®ertd?t i^n Da^u rer ^BilliA^fit junMDcr, uid)t CDnftrirīļv'veii, i^trtnirM*
i^m nicbt aUein ļo mi ^iit, alžf er braud^eu luiirDe, unbeļiimt
^uftc&en, fonbcrn iljm aud^ fiir feine %xbeh nnnoč) cine anjt^nlicķe
3ula>^e accortiren roiirce. (5. Sltrd)en-'(^3crid)t it)m ^ieiaur oor*
gei^alten^ tpavum er m 'ilibtU jveJ^iuiUig libtr ļid; geiiominen , ac*
coTbiret, bte ^ircļe tn anfe^nltc^e Soften gcļc^vt, unb bag ev, ba er
ftļoti einen guteii 2ļei( fetnee acmbitten tUrbeit^'Soļnd erļaUen
Digitized by Coogle
— 374 —
ļStte, fetbige aud) ijffCIig pvaefttrrn fc^ulbi^ n>are; toorauf et tt*
iDieberte, rr tdnte bie ttrbeit ber contractmSliArit ļtit ničtt liefern,
tioiļ fo((^e far ben itm accpvbitten $rrig praeftircn, er b&ļte i^n,
tDann er feine B^^^fl^ erķieltc, flan^licb t>cn feinem Sentrade )tt
entbtnben. ^acbtcm Ķierauf ber tgtucfntur^SIrbeiter ^^prc^er abn?^
Ireten unb tcr ^Bilt^auer Dialjcr einjļeruffen, mit Demfelbcii Die nod?
fe^leiibe Slufebefeeruiig m\t ^nfertif^iinf; ber nij^tf^en @tūcfe ūber*
(eget, fein ?U'beit«'?of)n aiio^umac^t unb cr bic SjjoUenbīmg biefcr
SIvbeit iibcr fid^ j^cncimnen l^aue,
trarb niit benifelben ūber atteS unb tebc8 accorbireĻ fo(d)e^ in
efncm (d^iifļtUd^ni Cīputracie L>tvjaļļtii, Oeu v^turfotur^tltbeitcr
^erger aber feined (Sontract^, gegen bad i>oii iļiti beveitS aaf lb<»
fd^tag em))fanaene, )ur SermeibiiSfl atter SBeittaufftigfetten, ent*
taffen, loomit beifetbe )ufrieben toar, beliebet, unb ben erfcrbev
Itdļfrn (Sontract ait|ufmigeti unb fcļlflfīen 9rote»92otario ^dmtf
commtttiret.
!Oiefer
im 9ia^>mett (5bl. ,^tr(|?en«®eric^t« mit bem ^{(bķauer 3Kaļ^et
b» 9. huj. crric^tete (Sontroct lautet [ol^^enbermaafeen:
^unb unb j^ii n^iffen fe^ '^reinit aUen unb jebcn, bcnrn baran
gelegen unb ttjiļjen nol^ttg ift, bag ^n^ifcben (5m. (icl. i^ird^en*
®erī(^te gu Št. ^ctrt in 9?tfla an eineni, uiib ben ^iefigen šBilb^auer
^acob (Sinft 3}iai)ei am anbern Zl)ūk, toegen ber on bem 8lUat
ber <St. $etrt«^trcbe annodt^ }u oerfertigenben tfirbeit, folgenbpv oon
beļben @elten toefļii berabrebeter unb fefter iSontract gefd^loffen unb
feftgefeļet toorben. ^iefemnacķ berbinbet fid) gebadķter Wa^er:
h Beļ^ben auf bem ^erbacķe bed tl(tar0 fi^enbe ^me^
ftinber, toetd^e bon bem ©tucfatitr^arBeUft 8erger 3u grog nn»
mi9ef4l<!t gemoc^t loorben, ou« $o!q in ber gel^Srigen ®ra§e unb
etner guten @te0ttng )tt oerfertigen unb felbtge tnner^alb 5 bU
6 ®r6cn (irfern, bamit bie @teQage oufgefe^t unb mit ^Ibpu^en
unD iHi.ļulren ('>Horia uitb M mtQX^ bon oben ber $lnfang
gemadjt meroen tonne.
2. 23cvi'pric^t me^rgenanbter iDia^er baž^ oon bem ^tiicfarnr"*
Slrbeiter ^crger in 53(e^ gegoffene 53a^'-relief, ļo bas SlbenbmoJļl be«
^errn torfteUct, au^guarbetten unb oollig bevfAneiben.
3. SBerferti^t berfelbe bie 2 erforberlicbc ^Seiten iBaSn-elief^ an
^iuen betjben ©eiten=iraļļ*@tetnen Don Jpolļj, bie ba« ®efe^ unb
(^uan^eiiuui Dorftetlen foUen, iiebft brei^ 9?o^men ben 3 6a«*
reliefil aufe 3if^/rlid?[^e unb geidjicfiefte.
4» Uebernimnīt ber šBilb^auer SDiai^er j^tDo fBtatuen auf ben
@fiten»^oftQmenten, bie ^etrum unb 3'>^cniuin oorfiellcn, oon
ļ>o{^ in geļfdriget (S^rSge, na(^ mSg(i(iķfteni gici^c ttnb Scciiratel'fe
}it berfcvrigen.
5. Wlačftt tv ļč^ anļeifdļ^ig mit atter biefet berabrebetett 9t«
beit gegctt (Snbe bed October a9{i>naļt« btefeē Oaļred fertig m febn.
SDagegen be¥f)»ric!ķt
Digitizedbv Gti^c^^bi
— 375 —
6. (5. d^bl mxčftn*®n\č)i iļm, fiir dfle biefe «IrBeU,
efnē ffir ūUt9 rtne reine ©umma Don (^tnļiīnbert unb ??ciin^tg
S^c^St^Ir. Qlt\ berfleftalt unb alfo, ba§ er fo gteic^ ļefeo gttnf^fg
9?^«t^(r. olb. auf bie ^)anb, 5>rciffifl 9?c^«t^Ir. atb. toatin bie gtpej
^in^ev, unb bfti ^eft tcn (^in^unbert unb 3^^" 9Jc^«t^{r. alb.,
mann aile ^vbnt boa iļm boUenbet unb geUefect feļ^n koirb, ec«
ļalten ^aben fo((.
Uvfunbltdj finb t?on biefem [olc^evgeftaU Deiabiebeten unb gc*
ļd^iotfenen (žontract€ ^meļ^ gleicķtautenbe (S^emplaria angefertiget
tporben, i»oii toetc^en batf etne tm 9{aļtnett <Sbl. ftiT(!(ett'(S}et!4t^
bois $roto^9{otavio Ubam ©ottfvieb ^9rnt(! a(9 Notario Jadioii,
ba9 onbete bon bem 8Ubļauer ^acoh @rnft ^a^er unterfc^rieben
nnb gegen einanbev outfgeiDecļffcit finb. €)0 geffjķelķen in Stiga, b«
9. 2)?aii 176L
@o bergcftalt berf^rieben njovDcn.
IDen 21. ^ttgufti 1761«
(š. (šbl ftir^en^^mcļt jufamen getoefen.
X)er 3"fPfCtor proponirte: (55 trSre ber !^i(bE?aiirr !ļ)ia^er
mit ben iU)el) ^^inbent, bie auf bem ii5erbad)e M 9Utarē gefe^et
tDerben folten, bereitS feit eini.qev ^c\i feitig gemefen, unb biefe
pno @tatuen aucķ an i^ven 8teUen aufgefe^et unb befefti^iet Ujorben,
fo mie aucĻ ber SDia^Ier mit bem 33ergulbeu bev i^knia unb 2lb*
pu^en M Wtar0 fc^on 3u @tanbe loftrr. ^ie @te0age to&te alfo
f(boti kDēggpnommen toorben itnb fSnte (S. (SM. ftin^en«(§)(r{(^t num
tne^ro be^i>e9 in Vugenfc^etn neķnien. 92aci)bem (ieranf baffelBe
biefe Sttb^auer* unb Šlūķtt'^īMt fiir gut befunben ļatte, Umevātt
baffetbe, ba« ber ?(!tar, nacķ bem 35er^attni§ ber Sange bcffelben,
ba bie ®loria jie^mlitb in bie $)8^e fteigt, unten ju fj^mal obfiele
unb bem SIuqe einen itidjt flerinpcn Uebelftanb ira^rnebmen. Stlačf
genauer ^efid^ti^ung unb ^Šeral^iļd^la^^una mit bem 3J?a^(er unb
©tlbijauer, tourbe alfo betiebet, an be^ben Meitēn be6 īiitūiiī auf
ber SRauev imtf ^linb«i$liige( bon <Stu<fatur*9rbeit in Saubipercf
anbringen ^u tafļen, itnb naf^bem ber ^itbļauer 9Raļcr birfe Strbeit
fibcr fic^ )ii ne^men bedarirete:
3o toarb mit bemfetben ffir Inferttgung btefer }n>e^ 8(ittb*
gliigel bon @tucfntur*§lrbeit, ttjetc^e er auf bo« ļ\iļxVič)\u an^U'
ferti^en, unb ben 0?i§ ba^ii ^ufprbnft oorju^eijļeu berfprac^, 24
9td?0tķ(r. a(b. accorbiret, \Dohe\) bcviclbe tie ba^^u ge^drige 'l"'?afertv"!ftcn
fclbft anjuļ^affen unb mit ber ?lrbeit ncd) Dot SUUc^aelie biejed
^vil^ieiS r^rti^ļ ņ\ fe^n fic^ anl^eiīrf^it^ niad^te.
iBt ^tici^ iux(i)m'®<xi(i)tē'fxotocoū'^u(ī) tsom 28. ^ot>, 1734 usgae ad
im 9lr» 13. %vii brm «rtbib brr Gi ftlx\FStM^t |n m^a,)
9luf ber St^ung bed ^^aturferfc^er^SBereind am ^ontag bett
14. JOftober fprad^ ^err Oberle^rer $flaum aber „bie ^lu^ftedung
iti 92ifļnļ^i>$Rot»gotob in ^e^ieļutig anf 3l2eteovologie".
Digitized by Google
— 376 -
?(ni ^?ontaq b?n 14. Oftcber A^it Znth (Jamno im @aaU
^tn DiiiiStayj tcn 15. Oftober bertinci ber 8eamte be« 9?iaa*
^ofratķ unb ^itter ^enfiantin Xic^tin, fein fūnfunt^n^atijigjaķitged
X)tenftiuH(antn.
Huf ber Sl^unt) ht9 Zt^niļČ^tn ^txt\n9 am ^indtag ben
15. Oftober f))ta($ Htnā, chem. 3- ^^ti^tte fiber „etne felbft*
fonftrutrte rauci}Ocr)e(renbe Seurrttng" (nebft l^orieigung eine«
aJicbeUeē berfelben).
2(iif ber ©i^uitjļ ber ®efpllfd)aft praftifcbrr ?Ier^te am 2)?itt*
toocft ben 16. Oftober fprc.cb ^)err Dr. ined. 2. ūJianbclftamm utcr
„2mļentriibun^j unb SltlA^nteinerfraiifun^ien".
9luf ber adAentPinen ^frfatnmfunA teē ^ti^aer ļ)ač>t'9:{uh am
Wt\imočt ben 16. Oftober (ielt ^err ĪGS. Sl. arn(n9 efnen SISortrad
-ilber „nautlf(jbe ^nftrumetite''.
^ni (^aate Dcd (Deverbe'^eretnd gob om ^onner^tag beit
17. OftDber jEerefa Sarreno einen Kritten unD le|ten 5J(aDier=?lbmfr.
'5)er C^artrnban^53crein teranftaltcte nm (^rpitviyļ brn IH. Of'
tcbcr ffiiic l)ipnatfi(Derfammfunp, auf trclc^er Aperv ^cbiieeberg
einen ^Jortra^ l^ielt flber „^BlattpfIviii^pn u^^ ibre i^eiiuniMtnA"*
3wr t^eier bed dit-fovmationēfcftc^ faiiten am i&ouuabenb ben
19. Oftcber in fommtlicben epangelifd) luttjerifcben ^irdjen ber
(gtabt ®oUe«bienfte ftatt, mSļrenb in frfl^eren ^a^ren bie geter
M 9trformalioti€fefte< auf ben @onntag nadķ bem 19« Ottober
Derle^t mivte.
km eenntag ben 20. Oftober rciirbc 3f?ad)niittaci§ tn ber <Bt,
3acobi <?ird?e ter (Stiftiinftētag be^ diiflaer ^tafcnifļenbaufeē gc*
feiert. rocbci Oberpaftor eiiier. p. ^olļt bie 2e^tprebiAt fiber*
ncminen l^atte unb l^er didtox be^ -Ģviufe?, ^err ^aftor 3'"cf'
5^eri(ļ>i tīļutiete iinD tie (Sinfeguung ueu neun (Ed^iDefieiu uciijeg.
92oturforfcber « $eretn loieber^oUe auf ber <Si|utiA am
SDVontag ben 21. Oftober ^err Oberle^rer $f{aum auf 9Bunf^ ^ie
!le0!of<iķen lBerfu(^e, »e0ļalb bie ©i^nng in^ pļl^fifa({f<|^e ftabinet
be« ®taDN(S^mnofium6 per(eflt touibe.
2lm ^PJontafl ben 21. Oftober unb am 'I^in^ta^ ben 22. Oftcber
njurbe im oberen @aa(c ber <Bi. ^of^anm^^i^ilte ein ^^aijar oer*
anftoUet jeitniS te« meibticben ^i(f^pciciu«> per 5Ulevb?c^ft beftntfflten
UnterftfiĢnnA^faffe fiir eDaiuielifcb^tut^ertfctje (S^cmeinbcn in ^vKu^lanb.
2lu| per (ž)euf laioeiļaimnliui^ pe» EunļtDerein^ am Xint^ta^-ļ
ben 22. Oftober murbe ber 3aļ>re«beri«bt fflr 1895/96 borgeUgt.
^ndļ bemfelben ļaben auger ber permanenten poti ®emft(beau0fte('
fungen bed j^unftbereind unb Pter ^erein^abenpe in ben f8intCT«
monoten ftatt^efunPen. DIe erfte ©emalPeau^ftcflung fanp im Saaie
be« ^olt^ted^nifum^ ftatt, toa^rte ucm 1. Degembcr 1895 b{« jnm
10. 3^""^''^' \S9C}^ mhldt 104 iBilDcr, unb ergab letPer ein l^fficit
bon ilber 200 9ibl., Pa Pie ^u^gaben 798 9?bl., (Sinna^men i^vcč)
nuv 592 9ib(. CO.ffc^p. brlni^en. V\e ^iiKitc ^^liieflcUung, Pie ,^ur ^'•''t
nod^ im ©aalc N^c^iuar^en ^^auptev gtcfļnet i|t, befte^t aud me^r
Digitized by Gi2Qgle
— 377 —
aU 60 Siltcrn. X'a^ Diifftcvtiiin ^ielt 6 ^i^iu^en ūh; auf ben
»ler SBereinēabeitben tourbeu īCoitrdj^e ge^alteti uen ben ^erren
Oberle^rer ^ !£)aniienBfrd ..^Itl^eit sitb bie ^tvepoU^" (2 ^ot*
txĶi^t), Or. iBl. Ztf^mūnn ūhtr „9?atitraliftif(f»e ttnb inl^rtif<l&e @rrS«
mmigcn in ber 9}?a(erei", Dr. ^R. īBaron (Jn^el^arbt fiber ^iD^alerei
unb 3fi£^nen". 'iDer ftaffaberidjt toeift efne (Sinna^^me t>0n 1511 9?b(n.
35 iJcp., etnc ^di^aabe t>on 1261 JHblu. 40 ^cp. itni? ftn <gafbo
bcn 249 9?b(n. 95 .Qcp. auf. T:a« 5QubAct fiir ta^s 3at)r 1896/97
balanch't in i5iimal)me iiub 2iuēj\abe mit 1370 9ib(n. ^mu 5cf)lu§
ber UJfvbanrluiuļen auf ber (S^eneralDerfammlunf^ trnrtnt ^ļtiini^lt
gu ^affaiet)iDeuteu bie ^erren ^ermann 9l)iuUer uud Haii iUn^cfer
unb a(0 @ubftitut ^err l^e^r^af^n; in bie $ib(iotļeto$omtniffion
bie ^eneti <S. b. tftH^nn unb galtf; in ben 9Iu«f((»ug bie ^erren
<SI. 9lofen unb (SIroffet; in ba^ SDireftorium $enr ©taatdtatļ 3.
b« ^attrn.
Vn IM^futirabonb im 9?iflaer ^aufmannif(^pn 33ere{n am
SKiltnjcd) ben 23. Cficber bepann mit etnem !iJ3crtrafle be^ ©errn
$rofp)7oi % ^aiun itber: „<Sinige ^enierfungen ubec bie Zļn*
mometer."
3wni 53eften ber 5la)'ļe te^ ^uuAfiautnuSSereind faiit am T^intag
ben 25. Oftober im ^etterbebereindfaale ein S^ftabenb (Idnolicķed
geft) ftatt.
^uf ber @i^itno M Xe<bnHč)en ^erein^ om ^indtag ben
29. Cftcber fprac^ ^err ^ocent (S^. airftein: «Ueber Vrofeffor
Sdngd ©cbornfteintbrorie."
3ni ©eroerbeberfitu^faafe fletanflte am 1}in«tag ben 29. Oftober
p etnem ircblt^atigen ^^i^rcfe „X)a« c^raue (Jntlein" jur 2Iuffnbvnnp,
efne ^cnttd^mnA, bcrcn īnt ton einrr 0?iaat'V t)ame, ^^■r( $1^.
ii. S^aUn, im iHiiļdjluB an 'ilnterfai^ DcaiU^en uou bem l?d|ļiii4>ai
^ntiein, in ^^iale^fcrm poetifc^ umAeftaltet tvcrben, tDaļrenb bie
ftompofttion, @^efang, ^t^ot unb Orclķefter ebenfall9 bon einev
tRigenfettn, gri. O. b. 9{abe(ft, ^errfil^rfe.
?luf bem 35or^rQf^«*^li)en^e fflr ^)erren unb *t)amen im ^Hiaaer
^aufmdnuifcben 33erein am 3)iitln)od> ben 30. Oftober ^ielt ^err
Dr, 9?. p. (^n>^pt^av^t eiiitn ^ortrag: «Ueber ®e(cļ>mact0bilDunfl atd
ilufflabe unļere^ Runftiicreind."
91 uf bem '^tž^fufivabenb mit 5)amen im O^etoerbemein am
X;DUitei^tag Dil] 31. Cftcbcr Ķ\dt ^-rdulcin 3- 3)iiuužl cinen 35or*
traa iiber bie grage: „is3el4>c^J Slibtitefelb ftebt ber grau noc^
offen?*»
3m @aa(e M (Sletoerbeberein^ gaB am Sreitag ben 1. īflc*
bember ^err 3oW ^ofmann ein ^^onjert.
3m SinterAorten be« SBiJķrmannfc^cn $arfe na^men am
©onnfa^l ben 3. ^cpcmber unter l^eitunA te^ evvn lliufifbireftor5
'^ominif (5rt( ^ie 5^ cn^erte beē ncn ^uļammeuflcl'tcUten, au0 4U $er*
ļonen btīnbcnten Ovc^efterd iļ^ren 31iifanyļ.
2luf eiiier am [^reitaA ben 1. ^Joocmber [tattiļe!)abten 8i<iunfl
ber toiffenfdjaftlidjen Siommifļicn tee Oiij^aer Settifc^jen 33erein0 er*
ftattete bad ftmit^ bet lettif^en etļnoara)>ķifcķen Šlu^fteHung feiuen
Digitized by Google
9?e(fjenftfjQft«beTi(lbt. T^anad) betrii^en bie (Siuna^men 24618 9?Bt.
84 v^r^. unt tie 91u«}^aben 227*25 9?b(. 64 ftop., fe taļ ein Ueber*
fc^uB i^on 1893 ^In. 20 ^cp. er^elt tt)urbe.
ta^^ ten 1. i)2oDcinber rourten an SteUe fcer eine SieDcriuat^i ab*
lebnenten {»erten Dr. ^« @4mftot mtb <9. gabrbac^ ^orftebern
bie $meti 8» ftolberg nnb 9. b. S>f(V fl^oS^U. ^er neue S$or«
ftatib bpfte^t fomit aud ten $emn: 0. j^ctber^, oereibifltem 9?eciķt4*
antoalt St. ^(rgengrOn, b* gteļ^ unb S). aRrn|fttbovff,
3111 @aate be« ©etoerbebereind tcuibe am @oittitag t>ra 3.
tembet untrr 'iD^itroirfung gefdbS^ter j!iinftlrr uiit> £)i(ettanten gu
jolgent^em San^ oeianftaltet.
2lur ^ifeiin^ be« il'iaturforfcfjer'S^preinS am 2)?ontapi ben
4. 9?cDembev [prac^ ^err jDocent k. Hiipffer Ober: „ba« bem
^etein flei'c^enfte ^erbatium brS 'ļnef. ®. 5?ie[fiit^ft>" unb gaben
ble ^emu Dr. ined. ®. il^eubeit eine 5)emonļua(ion oue ObDor^f
ntitgebrac^ter ©egenftdnbe unb Dr. med. O. ZĶiio eine T)emon»
ftratioii nenev ^«brtte bon Slcffenftra^Un.
Literflrisch-prakfische BDrger-Verbindung.
freitag, den 22. November 1896, um 7 Uhr abends, im
Mnseam: Alli^emeine Ter^aiiiiiiliins*
TageBordnung: Budget fur das Jahr 1897. — Ver-
scfaledene MUtheilungen. — Ballotement
Das DirektoriuDi.
keit jttird}eitf)emciubem
^ttti^Si.: Stmo <5nni 'Xrfvbftt, Jiiuļiifte 3o&«nna ^tttha ©tiegemann.
(Srifa ļima (Snfabrtb ^cter«^. (Erifa Silbelmtne fiuaufle (^c^ettler. 9nton
(Sbuarb 9aiter. <E^irifloi»^ aVoboIf Otto aniamann. ^ngra So^ann Sboff
rontc It» : Herbert ^rinritb ftncfmeper. (Sl6htt^ Silbelm $>eind4
Sltffofd ¥e(r. Vartba Srronico $>ct&emann. ^^eobor %ugufl 177i(^fU Srrtļa
ffiflt^elmme granfe, $iiiMltig. Sotr^fa 3it(ie itofofovfll».
:lnfpbf 9?ofalte J)orotbea f)frmtnc <Sfuit\ 9!atal{c Hticf ^^rcbt.
m\H 3t)a 2iiiou^e aS(9cr. 3Sargacelķe Hbeline iiennig. ^aric Slmeite
(BerrriiD:^.: Sllfce CPmine ®rMof(fi jtart SmoRbnd ©riffert. (^nfa
Silbfimine DttiHt ©afleH. Slubolf (5iicļfn (Smii Bntow. ^^ari? l'uife DfoL
Softn SSolbemar ^robtt>eft. IsaralD Si!onginug (SO^iUing. 3afob 3tcintt)alb.
®inmū Sbriftine (Sacilie SBaifcmann. .Saroline Xitteflfbb«, gert. %iūtr,
3uliane fiaroline ^iinin. @flma Warie 3cbf^ibfon. Slnna ?lmalic @rat)n?flfon.
Solbemar ^tetrtd) BuTFe. ^dcc Slugttft itaibe. fRonmiM 3nbrtt Q0bnH#.
^ein^*m,t %ma 0?eginf Dttilte Btnaffanatiii. Štml %^nlb9t 6{ffne.
^^^rH^ SBaltmann. 3obann ©ilbclm giofcntfeat. ffbuttrb Oeorg ®rfrfe.
etuarb ^peter S3rftcr. ^nna «Wanc fatālie S3erg, Sntnia SmiUc jtalntit.
pelētie ftnna ^u(cļ^, een. ©uffc. 3oNnn ^uacr.
i
Digitized by GoQgle
— 879 —
3oiiannU<5r. : 3o^ann Sbolf Sr&rfin. Slifabetl» jtaroltne ^reebe.
®wanita\i. 9txi^a Vtarit tlnantva (Elifabrtb ^^r^fun^^. TliUl ^jrrimann.
Tlartlfa i»?argarftbe S'ifumann. (Jrnft «onftantin laurit. 3uUe ^ataiit
fdiau, %nna dtitifiine ^aūimann. Oi^a %kxant>xa &at\iaxint Stirnām,
3oļann Srt^nr Suguft €Hftmrmann. Hnna CmiHe Grnnef.
a)Jartiiift.-.tt.: 5p?Qrtba 2lmalic SReimann. SRuboIf «nbrct ^Btnbebfitf.
3uTTc ^ugu^ ^uinin. Slbolf £)^d* (Smma (Smilie Sbulf. Clga Smatie
^attbicd-
l|riiiitaHd«.ir. : (Sbuarb ^tter Sittomff^. Vugufl Stubolf ^rauHii.
^ll(ļO aifranbrr 3Bitottn. 3tilui3 3imffft. ©ftma 3??QtbiItc ©(bfift.
>ļ>aiil0:.lt. : ^Bert^a 2Warif «Sablmann. ^^elrna (^niilie J^riftierife "ļ3arup.
Silbefuiinc jtaroltne .«alntn. Aatbarine Sllice Sanbmann. Sernbarb ^Uiviiu
©forg f)einri(ļ> (S^riflop^ IRo^fait mit ^uifc ^gneg (Bfuif. Dre^slermeifter
Stari ^einricb 3obann SBiefenrr mit ^flfne (^briftine (Smilic ?orbefr. 5tommid
^a^rtin ^aift^e mii ganiip Sil^elmtne (Sbarlotte ^ubolf. |>audbrit$er %ugu^
Scniomfii Scon^aib Aat^rr, flcn. <Eatfpary, tnil 3o|anna SuAnftc ^iUe itflbn,
geb. (Bļaut StmmU dķtmp^ Sl^cpbor AalnUig, gcn. tkrg, mit 6o|^iff
SAntalie Rano.
^atobitģt,: Slrbettrr dbuarb ^raubtng mit %r\na ^int\)at
<Bcrtriib>.ir.: Stofb ^alent ^rfc^ebutrtvffv tnit S)?abbala ^a^rkrne
Olbermomi. ^abrifarbcitcr Bamuti eirfttiann mit Shr(fHiic flvfe, geb. Drfiaelt.
Xif<tler Otto ^mfl <ploM mit iKarie SBilbetminc 3fobn. ^obrifarbciter gri^j
Serfcbinffp mit Vatvife Oraumann. Slrbcitfr 3Qbn Žopmcinn mtt 3"t>'f itiroinc
^iSla. ^immermann IViffeU ^iiaat mit Stufiim ^obfen. ®erber Stari
mmm Snliitf Min mit «ibba ^an(e. Afltfdet niffel dtafHtf mit JMfKna
©fbrtitl. (^'^'"^^f'Untcrmeifier 3<'&ni^ T'amabr mit Cfmiltc Sarline ©ulber.
Srbeiter šņorei 3aune mtt &ntu Upe. Jlommi^ l^rift^ 3Anfp|>n mit Olga
Souife 9{atalie 3annfoķn.
f|«fn«t*.: <Sbrm. 5(aufm<inn 3obann ?lnbfrfo^n, flcu. Hnbreifobn, mit
Slmalie ffiit^elminc SBannag. Snftrumfntenmocber (^rorg (Suļļfn 'pfetffer mit
%nna «Katbilbc @t>bcl. Sirt^ 3Qfob Obfol aiid Olai mtt ^atribne i^amt
avanmgrfea ®uftat> SBilbrIm ^nton Scbrftn mit iDabrtc iačai^rflin. i>ant>Ux
Crnft «ami mit Slt^tr Gtabbin.
5p^aHnt«(«Al.: ^abrifarbeiter Snbref Saītfobii mii SRinita 6ļ»of6mit.
Slrbfitfr Stari <BtiOtq\i mit 3ubte JJat^)artnp 2:aur{n. ^Irbciter itrifcbiabn
SBtbffnc mit 2ifa .Ripbber. gabrifarbeiier «ari 5Buļ)be mit SMarif i)2aln>in(
(&{umpe. ^rbeiter SP2artin ^aron mtt ^ifftte Samenomffļ^.
VfarfiM»i^,t 9u(^^a(tfr i^arl gnrbritt^ ^ioriaii jtrcnsten mit JHara
giotia (Saciiie Uart4>.
Iniiirari0«.1ft.: (Jiffnbabnbeomtcr 5farl ©raubin mit Ottitic (Sbarlotfe
9tfulanb. ^oUtoratfer Staii (^ottbelf ^bUr mit 3ulianne griebcnfe ©ingeimann.
|)ol)»roffrr mvtUt Stemnanīt mit Bmia ^aegte.
I>aul«s.it«: jricmvnfr Aarl (Ernfl 60iltf^ mtt tffoHe tU^Wt
T^tnerat'fBaffcrmctfler 3obann ©tbSfer mit itatri^Re ©proge. 8cbnciber
Solbemar ^e^rfln mit 3uU Itaptcin. Vtamti Slugu^ ttpmann mit Urna
9ltfdnR«Jr«s Sriffll^m 9»lfbrti^ 8cmiiii0|ms0 »it Sotbara <Emttfe
9Nlcg9.
^etritJT*: 3obami Stati SttķUt, 70 3. 9nna 9ma(ie gieimaniĻ acb*
giftOfr, 71 3. "
Digitized by Gopgle
— 380 —
Tvm»M.: ^chann aieranbfr ^ffiff, 4 3. 9or0nrffr 3lbba ?ouife t)on
^i^dnnr. 41 ^. jiiiufmanndivtttive Dotot^ca @tamm, 0<i». iSittmunt^ 69 %
^afoMtUr. t 5nf f iti dmiMt Zaubt, 48 3 9Par(e Siftoria »ott 9CQrbot^,
14 3. grau ^iUrantra 3^infol>n. «fb. <P?uUfr, 46 3. jeauffonmttf (Snt^
(ktrrrritr'^.: «ari ŽBU^dm Sapftt, aen. tapfa, im 2. ^. @(^mut>e*
gcfra ^ntrif Ofi€, im 30. 3. C^nav^ Gribemanii, fm 3. 3. ^rltirii^ 800*
mann, nu 3. 3 ??ralf(bnirT Cuībnid ftobefl^licet im 16. % ^nhtŪ^&ttūtt
gricbri(t ,!^^ilbflm Ibirmc, im 9:r 3-
3''ut^ = >f.: 2lnna ©forginc Suflfnic ©riintralfc. 3 3- 9?ifolai iļ>eo&or
(Su^rn @run)valb. It ^^ jtaufmann j{ar( @runf)rtn, im 38. 3. —
ttJlatrh»H%,vreibe(ļriibiii6 • tjpm 11 bid jum 18. ^obfitibrr 27 SJerftorbrnf.
johrtiiiiiiX:.w. j ļiriDfl! itavi iffiDflal. ttn 2.3. "iD?arif aima "WeUt»a(>rb,
4 3. gn^ 5?ail e»an(tfl<d, 2 i. 2Birtb3frau WQrif GfUfabftb ©alob. flfb.
33rubff, 89 3. fRota D/ilba (Jmilie Ottilie f)injbfrfl, 3 IV. OHa walt)anna
2lufer, 7 W ?Inna ^Wtui'f vrcbcfma, 2 SEB. "Jinna efuĶ, flcb 3afobfo^n, «0 3.
3nfbcbfrtOl0apmļ?a^ct>ifmann, 15??. Snnltbfe ^cbin, grb ©rimfobn, 61 3,
9* arUīt^»jK.: %ri1ļ *>ļ^rtfr 3o^ann ^ro^brrn, im 6. 3 ^bt^eb. @i>^n
«Kartin Ubbre. 3lff ^offi«, flfb <?(ļ?ranfflt?. ^abrtin SRobcrl ^nofrnt^at, im
4. 3. 5triftat) ?!lbfrt 3loffntbal, im 5 iV. ?ltiqijftf f>flfnc (i^iintber, 22 3.
anbreao 3uliu0 acMnfi, im 11. 3. i>frbert ?lbolf l'ub»ia IVatl^iffon, im 6 3.
$riiiitati««4l.: SRofolie <Smi(ir fBri«!ot, im 4. 9t. Stari Ulmnttt
Hrffrmonn, im 3.3 (l?ttmm^^ Tai ir Jomfon, im 2. % ^iiūm 3inifrpj, 3 28.
^Miif^i».: 3^crotbva tcterfobn, 75 ^^obann 2Bolbfniar Ver*, H ^Vl.
.HaroUtif (SUa ^la^i^^ob^, 23 3. Jrtbut iīanMnann, 28 3. iilrna ^pbiiipptnc
faulinr ®i(toM, 9 VI, %nna %lmne 3arobfoķn, 6 3 3oķann @ottbarb
bgar (Sfmann, im 2. 3. (>^ror() Oifat ^la^fe, im 3. 3. 3()^fab 3a^ni<
StUid Vfifd?mann, 4 3. IJiefa greimann, 61 3.
'āVarfud3«2irmeiifird)i)0f: t>om 11. bid jum 18. 9^obember 4 $er«
florbcnc.
maniĻ 61 3*
3nffftiend!ranf^riteti tn d^i^^a.
(S^ crfranftrn an:
». .
— X.
i: ~
- .
i
«evi.
mni.
tcbL
Typhu6 ubduLuiuuJ. . . .
1
8
14
2
2
15
12
1
1
5
n
14
5
19
17
Morbilli ......
10
1 10
12
20
12
Dipiitiicritis veru ....
1 1
2
2
1
Pnenmonia crotiposa .
1
2
2
4
1
5
jufammrn |
1 17 1 33
45' ļ
• =jr!t'6o
44
3"'
Xo^uozeuo KeH3ypoK>. — Pāra, 21 IIoA6pji 1896.
ftnut Mit SB. ^Mct to
Digitized by G(
Stabi Hattet.
'£)anne(0tag beit 28. 'j^oDeinber. 1896*
Sži ift etn ffiert mfl^eooUen @ammelflci6e« unb einfle^enbeit
€tobmmd, bad nacf) me\ļx al^ ^e^njd^riger gemeinfamer ^rbeit
»ie bebrn bma^rten Sorfc^er Sitļetm @Heba ttttto (Senftantiit
3)l^ett{fl iit brn „64Togen'*^) ^iga^ beii grentiben Mt\\č>tt nnb
fpedfll bcnen 9itgif<tev (BtW^tt taibtetra. Unb fte ^offen tnit
bem !Budje, „ba« ftc in treuer an^aītfļticiķfelt on iķre ^eimatV
berdffentlicben, „i^ren ?anb«Ieuten einen "fcipnft ^ii ertDcifcn."
ķaben fie getban, tef^ f?nnen fie ^ļetrcft fetn, ^ctm tiirfte mč)i
oft ber i^aU eintreten, Da^ unter ber ^iinnifcber ?Berfe eme
OueUenebition eine fo reicbe unb intereļfaiUe iiu^beutc fuUurbifto»
rifc^er (JrrfCbeinungcn in fic^ btrgt, voie bad tm bortiegenben ^uc^e
fntgegentritt
Vm lann M ^< nt^t berf(^tie(eti, ber bie in birfer Srbeil
oon @tieba mebrrgelegte „®iWčļti bed 05eti>erbe« in ^)^ioa* lieft.
Se^tere fp|t fic^ au0 acbt audfūķrttcben SIbfcbnitten gufammen, in
benen yir l^arftetlung geīan^jen: ^Ht^fRi^aS gctoerbticbed Cebcn, bie
(^^eiDcrbeircibeiiten , bie Orjļanii'atioii Dcv CS^croerbetreibenben in
Siemtcrn, tie l^ertaffunjļ ber ^emter tin biei'iebnten ^^br^uiibert,
ber 2Iuī[(bn)ung bet Jpanbtterf«amtei; im fecb^iebnieu 3^i?^bu"tei't,
ber SBerfaU ber Slemter tm firb^e^nten 3<^ļ^^unbert unb bie
9efmnnbeftrebungen, bie geiDerMi^fn BuftSnbe im tič^tķe^nttn
Saiļr^tiitbevt ttnb fcblieļlidļ ba6 ^be M Smftmftn^, ^iu
iga^ geioerbfic^ed Seben f))iege(t ficb koieber in ben (šrSrte^
runflen flber bie @tra§ennamen, bie \Statten be« ©emevbebetriebe^,
bie 93erfauf^p(a^je, bie (Sinric^^tungen bf? .f>^^!^^e^^< unb bie ^ox^
Ut)xm\)\(u fiir ben 5Berfeķr. 2)aB ^anbnjciteamtev in diiga fc^on
Im brci^cbnten 3abrbunbert borļ^anben fleioefen, erfc^eint meļ;r a(«
fraglic^, ta erft in ben ^a^ven 1360 bi« 1397 i'icb @tatuten imi
nur fieben befteķenben {)anbn)er!damtern nac^meifen laffen, a(d : ben
^) ©i^ragen ber (S^it^en 1U1^ ?!emter ber ©tabt 5Kiga bi^ 1621. ^fraui»
grgcbcn oon ber @efctt)>au fur (^t\^i(t^tt unb 2lUeitbumdfunbc ber Oftfec'
mHiiiai MlaitM. OearbHtet wn SBft^efm Gtfeba vnb (Sonftantiii Stettig.
Digitized by Google
382
©olDfC^nilefceii, ©c^u^mad^ern, 86ttc!ķcrn, 8c^niiefcen, Satcnfcķereru,
9&<fern unt ftarfc^nern, met^e aH bie atteften Vrtnter cr»
ad^tet iDctben bfirftni, ba bte bnr^ (inen e^rages doh 1386 a(4
oor^anben nacļiDeidbare ^rubetfc^ft ber Stertrager alē etn eigent*
(ic^ed Kmt (aum begeic^net tperten fann. !X)te ^anbīoertdamter
fcnntcn nitr mit 3"fti"i"^w'*^ ^)^at^« erric^tet trerten unt»
untcrftanfcen ter Ucberroac^un^ burd? i\ļu. edjcn im t>ierjcl?nten
3aķr^unDert mn^te tvi^s .s^anMtJcrf bei cincm llt'eiftcr erlemt ©erDen,
ber iiac^ bccnbetcr l'el^v^cit teii Cil^vllng jum ®efetlen beforfcerte,
tueld^cr ,,ficb nun beliebig bei irgent) etnem SJi^eifter gegen Ooķn oer-
bingfii fonnte", nttt ^orii, nacķ eintger ļeit, tDtmt cr boē dot*
iiefiķviebene SRecfterftfitf jufrtebenfteanib ^eteiftct ļatte, mit bet
Sttfnaļme \n bad ^mt a{9 juny)er ^eifter bapftelķfti. Wt bem
?lu«ganfle be« fec^^Jje^nten 3^^^^"nbcrt« f<!^>einen fcbon 21 ocr^
fdbierenc ?!cmtcr bfflviubcn ju ķabcn, iinb „c8 ift bemerfenemertV,
taģ iini t^iefelbc ļdt „5uerft bic J^erbiiit?unyļcn nnbeiitf6er, ober toic
man fie foatev nannte, cint?eimiid;ev ^ciuerbtreibencer aiutaud)en".
Die Si>eiraDUHjļ ber 'iieinter irav In bicfev 3^'^ t?er ^auptļac^e
nacķ bie gletdķf, tote oor^er, nur iperben bie ^""ftfl^f^^c attmd^ltc^
ptetigere, unb „e9 tDirb f(^(te§(i4^ ber }iinft(eriļcķe ^Mttkh ber alleht
SUgelaiļene", tDontod e0 fi(ļ erfiaren btirfte, bog ^ble ^anblocrtor
tbS^renb biefer fenobe un^metfell^aft auf ber ^dļe iļrev 9ei{lnitj|<«
fa^ijjfeit ftanbcn unb bie Slemter ja^freid? befe^t unb angefef^ett
maren**. 3"A^f'<i? <^^f^ beginnen bie ļ)anbtt)erf«ainter in biefer ^e*
riobc me^fr lšinflu§ auf bie @tabtbem3aUun.q aii«^iiiiben. „M\^a nav
aU §)anbet<Sftabt ge^vuiiDet U)orbcii unb mDaiitte fcin Slufblii^en
unb C5rftarfen ber (SntroicCelung ber bfirgerlict^cn ©etoerbe. 5)ad
Uebergemicf^t ber ^panbel unb ©eioerbe tretbenben ^Srger uber bie
anbern, fotpo^t an 3^^^ )Ket<iķt^iiiii, u)U(^d itniner neķr, unb
fo bereitete fi<ļ benn gan) afimSļti^ ber Ueberoaiig gn ber eigentl^iitn*
U^tn ©ilbe^^erfaffung bor. 'iDiefe befteļt in ber grogen ©tibe
ober ber 53ereinigunfl ber ^aufleiite unb ber fteinen ober @t. 3<>*
]^anni«-(^ilbe ūi& bem ^JDiittelpunft ber berfc!(?iebenen J£)anbtDerf«amter.
3^ren ^iJbepunft erreid^te bie "JD^ad^t ber 5l3nrgerfcl^aft ma^rcub be«
uiifeliyļen Ha(enbcrftreite«<, ber metjrere "SOJitj^lieber beS 9?atb5 auf
taH iBlutgcriift bradjte uiib feine @en)alt aufe 3icii§erļte befcļ^rdnhc".
Wlit bem iZ^ertrage bom 23. 3<>nuar 1585, ju bem ber ĪRaiļ
biirdķ bie ^firgerfcļ^aft gendtķigt murbe, gemmm bie ®emei«be fbt*
tļeit an ben Cia^len, loie an ber @labtgiiter« unb 9emter<8e«mal«
t»ng. !^cd) fd^on ttO(^ bier 3^^^^" tburbe burdķ Unterftā|ung ber
polnifd^en iKegierung ber frii^ere 3"f*^"^ erneut unb burc^^ ben
fog. „<Sebcrtn^uerh:ag" rourben „bie ben ®itben fd?cn ber ber ĪRe*
bolution iufle^enben Oiecbte gefd^matert". 'Cie ^Biirger maren felbft*
rebenb baiiiit nid?t jufrteben unb bariiber unroillig. Da gab ber
9?at^ nad^ unb burd? ben SJertrag bora 29. žipril 1604 tourben
,,enbIicĻ bie Sfinfcļe ber ^iirgerfc^aft, fttr bte fie ein ļalbed ^afļt^
^unbert gefSmpft ļatu, erfiiltt. tjen ^Iben Ibor fortan bie boQe
lliit^etūtSļme an ber gefammten ft&bttf(ļen unb finangtefien ®er«
^ loattnng geftcļert, unb gemetnfam mit bem Stalļe foAten MelterUnle
Digitized by Google
— 88S —
unb Hettefte, an 3^^^ ^W >"f^v 0(0 63, ber ©tabt ©efdķicfe ent-
fc^dbeii, imt? beii ^ilemtern tDurbe bic (Jr^iiltung i^rer ^dķrajļeti unb
gvcificitrn ^ncipfidKrt." ^)a« ftebje^nte ^^^^unbert ift ein fvieu^
Uc^ec, iii iDeicbem aber (eiber bie felbft)iid^tiv]en ^3eflrebitnqen ber
,f)anbtt)erfer eine v^ebei^Iic^e 9Jeforni S^age gctrctcnev llebelftanoe
Deveitetn; beiiiioci aber fleigt bic ?lniaļl ber ^atibtoerffiamter bid
hti ®an)en auf 89 flemtct. tSn (Sonfficten a>vifcļen 9?at^ unb
Semtern fciķrint e« nf^t gefel^tt }tt ļaben, ba erftcreT nidķt immet
gffonitnt toar, bie ten (ef^teren gugeftanbenen ^crred^te ac^ten;
bo<!^ toirb iiber fotcf^e 9?eibungen in ben OueUen faft n'ičļti befanitt
genef^en. ®aii^fn nifo tDin^-^ tie burAPtndf)e dhi^e nidķt geflfirt;
aii0 nic^t, a\ē mit tem neueu, bcm acbtje^men ^Ui^r[)initert, cļonj
SiDlanb, lole aud? 9iiga uuter bad ruffifcbe (gce|?tev fam, uud e^S be*
^ielten, toie guoor, bie ^anbmerfer i^^ren '^(ntl^ril an bev <Stabt«
regierung. X)ūē ®en)erben>e|en felbļ't aber [cķvitt im ©anjen imr
loenig fort uis^ bie gnf^l bev %mtn tourbe nur bUTt^ (Srticķtung
von ffinf neuen lleintrnt oermeļtt. i^atļat{na II. edieg eine {)anb«
tDerferorbRung in (iberatem ®inne, an ber auč^ im neun^eļitten
3af)r^unbert, in melc^ent ba« (šnbe be« 3""ft^ff'^"^ f'^ ^oflj«>fl/
fpftt^rhalten unb auf tie ^Inerfennitna aud) tcr un^flnfttgen ^aub*
mita ^iiķļearbeftet timrbe. „Uuiiinftigen u^av tev j^etrieb eiue0
©etiierbe^ nicbt ^ermel^rt, nur mu§ten fie aUein, cl;nc @ebi!fen unb
l'e^ilinge, avbeitcu." ^\mū 1819 tt)urbe eine ^Jevovtimn^ļ er*
laffen, „tie jtoar freiķeitlic^e (^luutļdļje ^uv ©eltung brac^te, beuu
aile gefd^toffenen flemter Iļdrten ouf, im Uebrigen aSer tboven bie
Slnorbimngett bel 3tt"ftn>efen9 (eibeļaften. (Siit 1841 ļevandfle*
fomīBfneē 97eid^«ratt0gutoc(ten ffiļtt ftd) imx ou^ nocļ ntc^t- ju
etnev burc^^greifenben ^euberung ber 3upānbe beranlajt, aber ed ift
ittimer^in t?cn tiberalfrfm ®oifte angctoe^t, unb bcnul^t ftcĶ, bic
^)hd)t tr^ 3w"f<roefenē bvrdnn. 9?amri't!id) in Oiicja tmncd^te
jeneg :)ieid^firat^«n"^<'<^tni nicķt bauevnte ^nfrietcnl)cit fdjaffen,
ba ^ier bie ļciī)i ber ua^iinftigen ^anbmerFer fd) ou eine fe^v ^xoļe
geroorbeu njar. @inc UmbilDung bee 3"iMt^^tfen^ in jeitgemajern
i^intie flreHen bie aflaemeinen @c^vagen an, bie bon SB^irgermeiftet
iinb 9t9tļ ber @tabt 9lrga in ben (^oļren 1856 bi« 1861 ertaffen
tourfen. JBenige ga^re fpater begann in ©t. 'iPeter^Bnrg bie ^e^
toerbefonimiffion i^re Vlvbeiten, bie ju bent @rtaffe beg J^anbe(«*
unb ®eTOerbpfteuer=^ca(pmpTTt^ vem 9. B^'^vuav fiiķrten. Tuvd)
ļjatent t)oni 4. J^iili 1866 n^iivte ei< aud? in ccn OftfcpprcDin^en
eingefii^rt unt taniit war bem ^""ftiiJpfen ba^s &vūh c^o^ļVviben.
(Jebermann, Der tie im (ž)e)eļj Dovgcļdjriebenen 3lbjļabfn entric^ten
VootLte, fonnte einen ©cnjerbebetrieb eriJffucn. ^oč) befte^en bic
3ilnfte no<ķ \mmtt, ahtt nlč^t melķv Stoangdoerbftnte; unb
fi^nncn iRiemanben me^r, n>ie frflļcr, an ber 9ludfii)ung fetned ®e«
»erbe6 ķinbem."
SS?a^ l^ier nur in ber grif^tmCglic^ften l!ur,^e ^at jfijjirt merben
(iJnnni, ba« ift anf fibcv '200 (gciten Dou ®il^. @(ieta anvSfilt;vtic^
untev getuiffenbaūiv i^ienuĻum^ te6 OnclIenmaterialS inio tev ri'id;en
gacļ^literatur bcķantelt U7crOen. ^abei ift [o U)eit au uii^glid^ ber
Digitized by Google
— 884 —
getoerBnc^en 3"^^^"^^ ^Reto\ unb ^orpat gebacķt unb
t)erd(ei(tdtDeife ift au(ļ auf bie €letDect9oect<iUniffe onbem @t&Me
5)?etti9 ^at bie »cn Stieba bp!:5oiinene @amm(un<ļ »on ©df^ra^ett
erkcetlert, coUationirt unb i\ač) ein^eittic^en (št>Uion6grunbfd^en
rebtgirt. finčt au ber »on @tieba Derfagten M<9ef(ļkķte M ©etoetM
in Seiga" {|l ilRettifl infofmi mitbetļeiltgn aH bie «b^nitte fiSer
ba« 8vauereitt>efeii mčt 1428 unb fiber bie ©itbe ber &čļtDat\ttt*
^Su^ter in 9?i^a nor\ t^m ^evrii^ren. (Sine ftattUt^e SiiUe urfunbitc^*
getcerS^ļēfc^idjtncļien 2)iūtcrial« lifgt in bcn »on '3)?ettifl etirten
©c^ragen cor: belauft fīcķ boc^ bie 3^»^^ berfelben au| 129, mobei
aber noc^ befonber« im Slu^e ju be^alten ift, bQ§ e« nur rigafc^e
@d?ray^en finb. j£)iefen finb inbeg im Sln^ang nocb ongefflgt neun
auf bad ®i(ben>efen uttb bad ^anbnjerf im ^lUgemeinen be^figltc^e
9erorbtiungen unb fiinf Slftenftfide ^ur ©efcbic^te bet S^efortnati^ii
bet rigiMen ^anbtDerr^&nitcr. 8i« i)um 3a(re 1621, ber 3elt bc«
8egiitne9 ((iļiDebifc^er ^errf^aft in Sibtanb, reidķen bie (8cbragen,
unb ed treten fomit in bem oortiegenben ^(^ragenbucbe ^aiit (Spočļm
ber (Snttoicfeiung be« rlgifc^en $anMDerf«, atfc bie 3^^* ber (Snt*
ftebunfl ber 3""ft^ ^^^^^ ^liitķe unb l^reē 33erfaUe^ entge^en.
58efonber« au ben ©cbraflen au« bem 17. ^^^^^"nbert finb fcion
atle ^njeidjen be8 ^Jerfatte^ tra^rne^mbar; bie Statuten ber Ģanb*
merfec eifcķetuen im ^i^d^fteu ©raoe einer 9{eform bebflrftig. ^č^on
furi bOT ber Mtbebifcļen ^errfcbaft in 8iblatib beginncs bie 8c«
flrebnngett, bnrtjļ Steformen ben fdļreienbften Uebefftfinben im
@(booge bed rigifcļen (ie»erBeU9efen< Hb^tlfe ^u fddaffen. @in 3a^r
bor ber (Sroberung 9{igad burdķ ©uftao Slbolf feben tf>ix \6)on ben
rigafc^en 9?at^ nad? biefer ©eite energifdje (Scbvitte burc^ ben
@r(a§ geflen bie iibertriebenen gorterungen gur Sluēriifte ber 21mt^*
fSfte t^un. T>tx Sibļc^lii^ M ^cbra^enbud^eē faKt alfo mit bem
Sludgange ber bvucfenben polnifcben $enfc^aft unb bem Šefllnne bed
fcbnjebifcben 9{egimeutd ^ufammen, mit bem and) \ūv bea ^anX>*
tnerfetfianb eine nene (Spocļ^e au^ebt. Wt ber f<^mebif(iķen {)errfclķaf t
beginnt eine befFere ļtit ^ie nene Slegierung n>anbte i|re gflrforge
aden ®ebieten ļu, fo bag oudļ ber ^anttperferftanb nic^t unberād*
ftc^tigt blieb/ ^ber ni^t nur Slmt^fcbragen aUein Iķat ^^ettig tn
bie ©cbragenfammtunn auf^ļcnommen, fenbern aucb „jur aflfeitigen
^eteucbtung be« 2Bc|cii« unb 2eben8 bc^ |)anbtBevfd" bie ©tatutcn
ber ©efeUicbaft^oerbčinbe, fevner gleicbfaU« „guv 33fr»oItftanbigung
be« gemcrb* unb juuftgefc^icbtUcben "iliaterialg berfd^iebene (Sntfc^ei*
bungen unb ^erorbnungen be^ ^Rūiļ^, 3lmtdbe(iebungen, (Srgdn^ungen
nnb (Srmeiterungen ber 9mt^« unb (SiCbefc^ragen, bontnter bie mel^r
fiir bie ihitturgef^idķte toert^botten nmfangreicf^en ģaftnadļt^orbnmideit
u. a. m." 92ic^t aufgenommen bagegen ftnD bie ben $anbel unb
ba« SranereitDefen betreffenben Slfteuftiide, toeit bie ©rauer, toenigften^
nicbt bi« 1671, fein @en)erbeamt cbev feiue beftimmte ®enoffenfd?aft
bilbeten unb ba« auf ben $anbe( ^i8eji'iglid?e nicbt eigen(lic(^ in eine
©amuUung bon Ģanbujerferfc^ragen l^inelnge^c^vt. Slbgefebeu Don
biefeu ^tuei '^u^naļmeu, iiber beven ^ered^tigung bie Sj^einangen
Digitized by Gpogle
— 385
oieUeicķt nocļ bifferiren f^nnten, fo [cļeint Metilf^ in ber Zi)ai \>ū9
erreicļ^t fļūhen, ti>o« fv aiifhreHe, nSmff^ »9Qed, uad fid^ auf
ba« i$eh\tt b» <9efftgebitng flber ^onbīDCft unb ^Ubetoefeit
be^ie^t/' in felne Stigifd^e @((ragenfamm(ung anf^enonitnen }u ļaben*
jDie ^enuļ^nitg ber ©(ļragenfammlung trirb iDefentlidb erleid^tert
burt!^ ein beigefflflteS, fcrAfSltifl flearbeiteteē niebcrbeutf(^e« ©loffar,
toie aud» burc!^ ein aii^fii^iIic^eS ^erjonen* unD Ort«regifler. Unb
ferner finb bom ^)evauSgebev, „iim ouc^ ben im S^ieberbeutfdjen
Ungeiibten bie 53enu^ung bf« (sc^?vagenbud(>eg ju erieicfeterii unb
i^ugteic^ eine ^vaftifc^e ^erkoenbīing beffelben in ^anbtoerferfreifen,
in bencii fic^ bie 3^nfte nnb bie (Stinnevung an eine glan^enbe
Sergangenļeit berfelben bi^ auf ben Vutigen Zaf^ erf^atten ļaben,
be<)uem )u mač^en, einige melķr ober meniger frembfUngenbe i>M*
nationd' unb )i$cvba(formen in bte oI))ļabetifdķe SRei^enfotge bed
®(offar« aufgenommen." ^at benn ^lettl^ 3Ifle« j^etķati, m9
nnr irpenb m^Vičļ, iim bie ^enu^un^ unb ^ant^abunp feined
@cbragenbucbe« je&em SntfrpfRntf" Mi^an^ļlic^ 5U macben. SJJiJc^ten
bocb ber Se^teren fi(ļķ ttčft biele finoen, bann tt)iirbe feinen unb
feine^ 'JD^itarbeiterd (^tieba Q3emiiļ;ungrn unb |elbttIo[en Opfern an
3eit nnb ®e(b andķ bie Hnerfennung, bie iļnen gebfiļrt, ni^t feb(en.
(Sin fEM abet, mie bo< boTiiegenbr, beffen (Sntfteļung
^eimatbliebe bfe ^liebfeber gemefen, fann looļl beanfi^vu^en, an($
b«n ber ^elmatļ mii Šiebe aufgencmmen 3u merben.
Unb ba§ bfefe Siebe ber Širbeit entgegentrete, baju n)olIen an
i^rem Ziļdl biefe fur^en ^imeiU beitrajļen, tnbem fie ben .f)evau8*
gebern ^ugteicķ ben Dati! fur ibre (S[)abe fagen unb ba0 ^ublifum
auf ben iŽŠertļ berfelben ļinmeifen. SI.
9li tijeiu
9nf ber ^ifenna be0 Sedļniftl^en SBereinē am X)in«tag ben
5. i)?oi)ember f^ra4 ^evt iKffaMinen«3ngenleur Staliiti fiber: ,,bie
^etroleumniotoren auf ber īfli\ī)x\t}n Slu^fteHung" unb iiber: „eine
SBern}enbung bev iD^ariottefcļ^en Stafcļe in ber $va(te," mit X)e«
monftrationen.
3n ber 2Iu(a be« (8tabt*®^ninafiumžJ fanb ain 2)?ittttJoeb ben
6. 9^oDember, al« am lOOļSĶrigen JobeStage ber ^atļerin ^at^a*
rina II., fūr bie (Scķiiler bieļer ^nftalt eine \^ūex ^ur @rinneiung
an bie ^errf(berin [tatt, bei toeliļet ber Oberleļrer ber ©efcbicbte,
terr ĪRuIļti, einen IBortrag fiber ba« SDirfen unb @d^affen ber
atferin ^atļarina (ie(t, ber burcb Sorfiiļrnng bcn 92ebetbi(bern, bie
bie ^ortroitd ^er^crragcnber 3fitflfnoffen ber ^oiferiu bracbten, betcbl
tt>urbe unb mit bem ©efange bev ^ationat^l^mne bejcbtoffen ttjarb.
8luf ber aflgemeinen ^jerjammlung be^ 9?iflaer ģaitflub am
SKittnjod? ben 6. 9?0Dember ^ielt bev !5)ireftcr ber ķiefigen 3kbi*
gationēfcbule, ^ruķnd, einen ^ortrag mit !£)emonftrationen iiber:
„nauli[cbe ^nftrumente".
3m ®etoerbebercin«foQle gab am SOlittmodļ ben 6. 92obember
^err 3ofef |)o[mann ein itoeite^ nnb fe^iee Konsevt
Digitized by Gopgle
naum, iDUrte am ^l)^ittn)ocl} Den 6. 'J^eDember, a(d am ^untertļdķrigen
S4»be«fafle ber l^aifertn ftotļarina IL, im Ceifein ekinet (SĶteUeni
M $emi ftittatord M 9liflaMfii 8f(T^i{rf«, #r|eliiiTat| iR. 91.
CatDrotosfi, t)e« (S^ren^jrafībenten ber @«ftntf, Ģerrn 3- JJanifin, befi
SejtrfPinļpcftor« $errn 3B. 3. ^opetD, be« 23clf^'fd5u(fn I^i^efter«
terrn i)^ ©. <Sfomtfd)cn?«fi unb teē ^o\f{i^dfuUn-'t<>n\pdtor^ Ģeivn
t). 3' 3^tfulanb eine ^eelenmeffe vib.^e^alten. §Iuf eine ^cte beg
^riefter^ 2t. 2B. 3^^^^'^'^^/ ii^eld)fr cr bcv unennu^lic^)en Biir*
l'orfle ber SJaifevin Siatl^arina II., ber (^riinberin ber Sc^ule, fiir ba«
So^I unb bie ^Ubung bed ruffifcķen ^elfed i^ebac^te, fol^^tc burct)
ben 8f(rer 3. S)o^Iirtffeit«ff eine »9ti 9)rbel^ilbeni begteitete
f)arftr&nng M Mtn$ īBMtnš ber S^aiferiii l^at|«rfiia IT.,
trorauf bie Seler mit beni Hbfliifleii bcv Stationaf^^mne iļren n*
ftļfluB fant».
51uf ber ©i^un^ļ ber O^efelffdjaft praftiicJ^er 9lerjte 9?fCļa
am 'D?ittmocb ben 6. 9?ci>ember ^ielt .£>err Dr. med. ^ericļ einen
SBortrafl iiber: „3"ttautcrine v^cfppiirl^fc.**
2luf bem Ži«futirabenb im ^'i^aer ^aufmannif(^en ^evein am
^^ittn)0(j^ ben 6. i^ooember ^atte {)err ©tabtarcbibar Dr. ^c^mar^
bie Seļanblung be0 Zf^ma^: ^Dū^ $atriciat in ben ^anfaftabten,
^ptcM in SObetf, 9}iga ttnb Stebal" fibernommen.
$err Dr. med. ®. 9leiibert, ber ftcļ me^rere S^^^^^ ^«
birlen bei ben Samojeben unb Oftjafen im ^Dorfe Ob^or«( auf«
fle^olten ^at, jeigtc auf bem Xi«fntirabenb im (SenjerbeDerein am
T'onneratag ben 7. if^otjember feine aii« ^ibirien mitgebrac^te
@amm(uncļ oor unb flab iiber biefelbe einige Srflarungen ab»
3m @aale be0 @eiuerbeDerein« gab am ©ounabenb ben 9. īflo*
bember bie berflļmte ^rimabonna @mma il'^ebaba unter iO^itmtrlung
bed berii^mten l^ioliniften, freieit Mnftlet^ bee SRo^fanfi^en STaifer*
(tiļeti ftonferbotortntnd ^einric^ 2lrenfen ein 0r»M Itongert
'^n 6c^lu§ ber ©emalbeandfteUung bed fRi^^aer ^unftberetnd
im @d)tt)ar5f;am)terfaale fanb am @onnta.q ben 10. ^oDember ftatt.
9lm i^cnntaA ben 10. OīcDembcr oeranftalteten @eine Sjceflenj
ber ,£)err ^iolanbifc^e ©oucrrnfiir, (^eneralmaļer ©labimir ^imitri--
jenjitfd) SluroiDjciu, unb (ž)ema[)nn in ben ^ciumen bcfi «Scķtotļed
einen diont, bem jaķlceid^e (^inlabungen ergangen luaren.
^uf ber ©i^ung im Sec|^nif(ben ^rein am t^indtog ben
12. 9{obembcr f)>ra(( $err Dr. med. Otto ftlemm ^Hbn Unf&tte
im gobritbetriebe unb beren go^gro**
4lud keti jlli'djeiifļemem^eii.
'l>etrlsj&. : ;;rmn žPertfefl 'ļRodbd Slmalie "OTatMloe ^itrrtn. SRarie
^ūttt @igii& $.ixfltin. (Srifa @U>a īBaMU ^aornfopf.
romsiir.: Srirbrfcb «ugufl Izrobot miifttm, Ctifabet^ 3oM«n«
j^Opafi. 3l?argnrft()f ?(a(minc ^aroline ©frgmann.
^afobi^ji.: (^cttrufc ^aroHnc amilbc $)frjbcrg. Sa(t?urc^a ^nm 55aclcfff.
9)to0nit0 etanfr, ^o^mi SolbrtnoT 4>(ifimi^. Sfineaib Cmitte CMfHnt
Digitized by.GoogIe
^ a87 —
TOat^ilbe ?Imalif ^riftine 5)oIftc(n. ?lr\^t^ "Jhuļufl 'in?afai0. 5Bi(t)fIminf ^T?aric
8fOnt{nf ^Setrfi'n. VffUiirC ^paul ©vnolj.jid. iileranDer "«patrabr. Aarl iSrugc.
f)fter (JtuarD 2Bib(oI^. (Smft 3uliua ©erantUkJ. ^iUp StiarloHf ?continc
jttittminfct. 5tar( Siobert SD?ft>n{d. mVba Sntontf ^ebnltf. iRftba ftūMit
flnfluf^e 2lbcltin. iSilbflm «roib gfbnbabn. «uguft @ablibt.
3etii«<^.: 3<ibnid 3<infi>n)fft. ®o^at> ^I)?ori$ St^^i^^tniann. ^^artba
Genta Otfof. flt^on>tco jtaroHnr ®ran. fUcUīt ^atob ©utmann. ^ugufl
BfCfanbrr iJuIifcīrffi. dlobcrt Hari ©utmann.
3DbaHtii«iA{. : !^abn ©ffnil. 3afob JKobtrt ®ronbott>ffp. 3^" 5>r«je.
Solbrmai atobert f>ertnann ll^kelr^it. %nna Wiaxit ftUiiot^a. (fUfc Olga
'DTarHiiAfft*: ^nfe Vtoine ffeitanb. Vnna Cmific Htigiifte fnķHi,
^aultnr ®ma.
'Ķvittitati^'M . : (fmtltr ^Uta ^riicfline ^Dielnba^rfbe.
^^mI^'A»! ^»{d 8ri(tf<(. Sran etvirefbiiu !lmb (eim^arb tratvin.
fart arnolb 9?ifotai 5lrafttn
Cutberc^l.: SiUitJ 2llfrcb 3uttf. ©miltc «ItDtne Slubonjffi. emilic
S5«rtt>a g^fulanb. griĶ ^iibrei 2Baf(^c. ?if»Jbctb SBtrtmonn. 3obann aibett
3anffn?i^. ?lmalif «rifJtnc grcibcra. Vtilla ©ottlirbe ^liicra ©ebitn. Smalic
tirna 0iHen4b<r0. 3a^n ^plbcmar {eifi^f«(n. Sirbtb Stari Scinccf.
^etvis II. X^Ptii*IV.: Sanfbcamter CUo 3oķann ^ncbricĻ vi^evblci uut
^artr ^enrtette C^Hmami. Sftrger Suitam Slo^lrr nit Hmia |)eleiic
9crtba (Sorteti
3afob(i.u.: ii;2ai'(t^mcii|(t^iofrec Xarl gnetrit^ @c^a«atl{e mit Slnna
ftaroline 2)orfett)t^.
®^rtnl^s,Kl.: ©čicffrgffefl 3o^ann Martin ^^tro mit ©milic ©cinbcrg.
ffiagfnbaufr 3abn^ 53fbrfin mit |)frniinr 9?fcbtfprf(tfr. Slutftbfr IHnbrri ''pafful
mit %Hūm a^arttnfo^n. ect^mtrb fmx 60fff)rr mit ^Jiat)fii\>e ^(biron.
6(bitr{ber Stori 9t<irbatctDttfc^ mit SBilbelmfne 9nna Sbarfotte Utootin. Mcitcr
3ebfab 3anfon mit 2an>iMf 53uno, gfb. Jtobvti. ?irbfttfr 9?pbcvt ?ec»in mit
3uble Žlnnc l^?arte ^ojanber. (^5artcrcbicr (rrnfi ©cbmel mit 3)ittrrl 9c^rļ^.
%rbeiter ^ū)ļtti& 8lo^f mit ^IVargaretbc ^precbīt, aeb. Salmiņ.
3cfu«*M. : Gdl^mirb Jtonlhmtfii |>einri(^ Srglbin mit ftat^rine 9Khitami.
arbeiter 3^^" ^o»n)er init t)orotbca Āatrinc Žauffc. grifeur anbrei 3«fob
©(^iblomffi mit ^latalic SbrifitHc ^enriette ^ie^. ''Pbotograpb Oi^far 2Ubcrt
ScrnbarD l'anb^mann mit Smalic 3afobfobn. ?lrbfitfr TOartin 2lnbrca5 ^ablibt
mit itotrin 2>rttfaiioio, grb. ©riīnberg. Bimmermann^grfca (^ottķilf ĢSu^a^
(5dpengriin mit ?inna Tlarit @arring. Jflcdfor 2lntoniufl 1I??alinott>ffi mit
^arotinf ^arie ^ofcmi^. ©tu^nt 9iigaer ^pQlyte(|)niiumd SŪSittt^ |>ertet
mit SKorie Snna SRufelb.
ftPbiHMid^M.: ei^onfibirt^ 3«^f<it> ^nifflatn mit AorKne «Stngcr.
©(bmifb 3obni^ 9?ciimann mit Knna Jlrcp»! gal'rifarbfiter 5farn«J 3«ri^
^inne mit ^orotķea (žmilie 3)}a^Iing. 3<*l>^i{«>>^'^^it<>^ 3^^ti Očbuarb £reumann
mtt lliiiia 9cbmHi. ^abriforbeitcr 3abn (Sraaib Otin mit ArifKiir 9t«.
©(bmtcb ^eter 2;f(bigott>ib mit ?ifa 3fl""ff"'C, geb. grcimutb. ^utmacbcrgeffU
jtart (9uf)at> etbubf, h^"- ©ctubtt, mit l'uifc ^ifettr Stu^felb. iBebrimei^cr
3o^anti€d Si^ner mit ^ane iibele (^utte.
4)rarriuds jr. : 3o(ann Brirbritb ^otfc^rmit^ mit Sifette Smiiif eii^niaitti.
arbeiter gri^ (5en>ing mit Cfira «afaf. Mdter 2ln^ ^T7ei(bmaim mit Cmitte
&ilttH. f)oljtt)ra(ffr 3flnn« Slcmbcrg mit 8ifette ^pfeijfcr.
$riiittati0«^.; ?lrbfitfr Sbuarb SBil^etm J5raiibin mit 2lnnc ^int^al.
^aul^s^.: Bčflo^tv 3anni^ ®uftao ©raufc mit ^iugufie ©trvifbin.
Šutber*^.: ^rbeiter ^axiin Stai)xUm mit SInna Sat^arine Sinbe.
IDra^tiic^er 3a(ni^ ^ilfd mit Sifette e^tmĻ Stbciter 9rafl Oanfon mit
ffoniiiie IDorpt^ca Ciifabct^ ^iim^el.
Digitized by Gopgle
388
^tttuM.: 3u(tr ^o^, geb. Septnar, 78 % fBil^etmine X(fobora
rt>in«A<.: <D?iniftfrial 5jarl ^cinri* ®rubc, im 42.3. 8u(tbaltfr f>ein«
ri(^ Subroia ^ofr[4)fe, 46 3. ©c^ulcr 2Bilbelm 2)?uafr, 16 3.
^afooic^.: grau Žmilic (Jmntflinc $)offmann, geb. ®arbel, 27 3.
grau(fin «mma 3ot><Jn)i*, 58 3. eifrifbe 2»atbilbc SBaltcr, 4 3.
(liertnirs.f^.: f)frbfrt «leranbcr 2lbrontf, 8 2B. @afton Otfofar «^rontf,
8 5)?. C£milie ©refi^f, im 5. 3. ffiittn?e annc Ziūer, »ct». illame, fleb.
©fuļf, im 49. 3.
3ciu««.1l.: aipbon(J aifranbcr (£fmn, 2 3. 3lobcrt 3<»'ob ©utmann,
S %. — <2f. ū>fattbdi>;^rctbc0rAbiii#: oom 18. btd )um 25. ^{ooembcr
26 Sfrftorbcne.
3pbaiiiitds^.: (fmiltc ^ataiit (£rn>in, 16 3. f)ermann 9ltfo(ai 3anfon,
tm 5. W. ^ibff dmiUt Ofolin, im 5. «D?. @refte 3afobfon, flfb. 3ablncef,
65 3. antonif (Erna ©frgfin^, im 2. Jobtgcb. ©o^n ^recbc. anna
(^lifabetb S>{afrr, 8 VI, ^prtrr ^a^par £angr, im 3. 3. «ngrlifa jtaroline
SBinffctiKf, im 32. 3. Snna i)9ane SBibtoIin, 22 3. ^tUp Saumann, 1 %.
3Qnnc Ibfobor ©fiianb, im 3 3. Vuifc Suguftf ©rima etcfbri^, im 2. 3.
3o^ann Da&it> Simfon, im 15. 3- (£lt>ire ^rifiine SBitb^Imine Saufid, im
2. 3. ©abrtc eotit 68 3-
ūHarttiid^jt.: $Bittme 9nna Seilanb, 76 3. @femann ^and 3rbfab
S^obrmann, 50 3. aufluftf Olga Smbfmann, 4 3)?. ^ctfr ^ļJaul aifrcb
abr^al. 4 W. Stari «Ibrrt SBc j^um^, gcn. ffifjimann, im 5. 3. artbur 3nbrif
Stīiiitf Ulūinttī, 11 3. grifi (5mil Bumpu^/ »nt 3. 3. ilaroHne ffiatbd, flfb.
3on9, 65 3. 3obann auguft ©fbrinfl, im 14. 3- Slobrrt «Ibfrt «ari TOott^i^,
im 12, 3. mttm 'īfiarit ©oroaffi, 87 3. ffiittmt (Sna "Kit^ailoaffi, 73 3,
Srtnirattd*^.: @(^nfibfr 3ebfab Siammoli, 72 3. Stati aif, 51 3.
9>aiil«i.fr.: CErnfi gricbricb Valter, im 7. 3. Snna 9{rino(b, 42 3.
Stati ^anē Sernbarb Saumann, 5 3. Sttiiba Kat^arine ^auU, 2 3. 3uri^
2lufin, 28 3.
>J>^arfu0s3lrmeiifird)^Df: t>om 18. bid }um 25. 9{ot>fmber 8 Ser-
florbenr.
liber bie tu ter ļeii ncm 17. biē jum 23. 9?Dt>ember 1896 regiftrirteti
3nfettion9franfl)eiten in 9{iga.
iS€ rrfranftfn an:
w .
*. ^cs.
ļļufammen
i<frf.
i<fr1.
mnl.
rcbl.
Typbu8 abdominal. . . .
6
6
7
1
2
12
10
22)
6
7
13
12
14
26 i
3
18
13
2
19
17
36 i
Diphtheritis vera ....
1
3
1
1 2
3
Pneurnonia crouposa . . .
2
1
1 1
2
•■ '' jufammen
1 16
31
38
5
2 1
46
46
92 *
3m ^uftroflc ber Uter&rifc^-praftifcben 6iir(\ert)eri>inbuns beraudgr^eben
oon flrtbur ^oeli^au fitr ben Stebaftcuc
J^onBoieHo iieHSypoio. ~- Pāra, 28 HoA6pH 1896.
S>(u«l voii 2D. ^adec in Otifta.
Digitizc loglt
9ligofčļc
9lr* 49# 2)onner«tag ben 5. S^e^embcr. 1896*
Aufforderung zum Abonnement.
Die ^Kigaschen Stadtbliitter" \verden auch iin ueuen
Jabre, ihreio 88. Jaliiorange, wie bislier einmal wochentlich
erscheinen uud es neiden die gcneigten Leser um gefāliige
Erneueruog ihres Abonnements ersucht.
IbraD Programm gemas^ werddD die ^Kigaseben Stadt-
blātter** aineh iu Zukoml bestrebt seie, ein 8aiiiinelwerk itir
ailes auf die Gescbicbte, Cbrovik ana Statratik Higaa Be-
sugliche zu sein.
Als Orp^an der Ilterarisch-praktischen Būrgerverhindnnor
W€rden die ^luī^āsohen Stadtblātter'^ aucb iin neueti Jahr-
fange die Protokolie der allgemeinen V^ersammiungen und
ie Bericbte uber die Wirksainkeit der einzelnen Anstalten
der fiūrgerverbiaduog ver6fi;entlichen.
Daa Abonnement betrast:
far die Stadt:
i'abriich . .2 Kbl. Kop., mit Ziuendung 2 Kbl. 50 Kop.
lalbjahrlicb . 1 „ — „ „ „ 1 ^ 35 „
ūber die Post:
jabrlich . . , . 2 Kbl. 60 Kop,
nalbjāhrlicb . . 1 „ 35 „
Bestellungeo nebrneo entgegen: die Bucbdruckerei vod
W. F. Hacker uod die Bucbhandluog von N. Kjmmel.
9ltt8 Un ^rototoOen ber (it.:)iraft. ISurgertieriiinbttitg.
atlgemeinc Sfrfantmlung loom 25. Oftobfr 1896.
1. ļ,i\ ovrcntliAen SKitglietern ber Itt.^praft. ©iirf^er»erHn«
bung murben Qu[^^euDn1me^ bte^'frrfn: Saujmann ļ^oĶ ^b. Sfibig;
gabrlfbefi^cr mtov Cturfe; Sabrifbcfi^er Sp^n 3»pfel; moiai
i>0n Jtt 9{0itneburg'9^euļof mib Dr. med. tttttotf {)eer«
ivagen.
2. (Singfgangeti:
a) ^c^reiben M ^errn Huguft ļ)einric^fen, be^ 3n^ober«
Digitized by GGpgle
Diertaufenfcfte unb ffir baS fiinttauļenbļte ©tūci tn feinem
©efd^afte angeferttgtec ©arfceroben iiberfenbet; ^enannte
trage finb ļui* ^affe genomnieu uub bie i^mpjaugebeuac^'
ric^ttgungen finb au^gangen.
b) ©(jķreiben bet iGerioaltung M 9abe»rtē ftemmern i>qiii
2. ^ai c. sub iRr. 405, ent^aftenb bie (SmpfangdbeftStignitg
ūUx 250 9?b(. au« bem i^aienfcļeii ISegat bei Ueberfenbnng
ber erbetencn ^(ufna^mcfd^eine,
c) @c^reiben be« ii5prein« gegen bcn ^ette! t)cm BO. i'JprtI c.
sub D?r. 161 bet Ueberļenbung tt9
eltie pio 1895.
d) i^d^ieiben bcļļelbeii ^eieing bom 8. ""Mai c. sub S'žc. 210,
betreffenb ben (Smpfang oon 25 9th\n* au9 bem S^aļenfc^eis
Segat
e) ©^reiben be« !3)ir(rtotium^ be0 193ereind guv Sludbifbmig
$Unber unb Scķmacbfi^tiger tm ^(tnbeninftttut 9{tga Dom
20. 3unt c. 9?r. 24, tiebft cinem ^a^vrt^rvriijt pro 1895,
^ef(jķU(|<>i* ^^nt Slrc^iD 3u Abergeben.
3. ©orgetranen: 3®«» ©c^relbcn be« ļ)errn b. SCungcl*
mann d. d. '24. Oftober c, bft trrtArn berfctbe tm 9Iuftra^e bfr
iivben beē iDeil. SlJianufafturiat^ē y)errn 2((bert olf ļ c^mibt unb
beffen S^efrau 5?at^ar{na, geb. 9?5ber, in 3ļu»jfūljrung be8 leķten
SiUcni ber SBerftcvbenen ber l{t.*^ra{t. ^urflerberHnbung 500 ^HhL
iiim 53eften ber SaubftummenanftaU unb 1000 dlbl o^ne befonbere
^iDtdbeftimmung flberfenbet.
Sef^loffen: bie aenonnteti ^intimen gitt ftaffe }u neļmen
unb iiber beit (Smgang berfelbe» in ben 8o(alb(&ttcnt banfenb
gtt <|ui(Uven. •
4. ^ev Diveftor tļei(t mit, ba( in bcn gerien nadķf^eienbe
©ummen ber ftaffe ber ^iirgerbevBinbnng ^ngefloffen (inb:
a) burtķ $)errn 9^ifotai b. ļjanber git ^onneburg*9?eu^of
namen^ ber ©v&en ' beg in 3?iga om 27. 3^^^' ^- i^- ber»
ftorbeticn Ģerrn Slug. ^oac^. ». 'ļJanber 500 ^Rbī.;
b) buvcf? ^nin Slettefter (5. Sl. 53e(f im Huftrage be« ^erm
O. 1). 33o(f«(aff in («or^ 10 $RbI., unb
c) buid; bad iJiigaļd^e sī^taDt-iiBaifengeric^t au« bem 9la(^tag
be« $Hemi>nemeiftet« griebr. 9ug. ^appert^ 1461 9thU
15 ftop.
3m erļteren gaff IJaBe er, ber Direftor, ben Danf ber ©firger*
terbtnbnng |>erf8nlid? QU«gefpro(I>en unb eitie Dulttunq in ben
3eitungen berSffenttid^t ; bem .Ģrvrn 9Ip(tefter 53ecf ^nbe ber flelio.
51'affata^rer, Sleltefier ZĶ '^n]^, ben (Smprang ber 10 mi flc
nielbet unb an ba6 ižBaiļengeric^t fet am 29. b. 3-
bie ^enacļrtdļ^tigung fiber ben (šm)}jang ber 1461 W, 15
ergangen. •
5. 8aut SInjeifle be« ^igajd^en 6egirf«gcri(^t0 [inb oon ben
(Sl^egatten ^alob 2lbam unb Seocūbie (Srneftine ©areife in beven
Digitized by C4fl§L£
— 391
gegeuļeitigem 2!eftameute ba' 2aub)lummenanfta(t 25 ĪRhl. ju^eDad^t
tVDTbeii onb foff tie genmnte ^imime na<ļ Qertfitigung bed Seftament^
gnr 9tt0gaļ(un9 fomincn.
Sefdķloffeti: bie bēfaAte Sineiļ^e ^ur ^fte jtt neļmen uiib bem
ļ^erm ^affabireftor jtt>e(f« (5in|)fan0nQ^nie be« @elbe^, loo
i!nb tranu ge^dna^ eiite Hbfc^dft biefed $rotofo((9 )tt)u«
jertigen.
6. (^mtļfn^^A^'n : Sd^reiben De« Haiļerl'ic^ l^eiītfc^jeii (General*
fonfulatt^ Oujļa tom 30./18. Oftober c. sub )}h. 1649, ent^altenb
einc ^iiiurage ūbn tie. UJeiipeubuii^ ttē boa bem l^iefigen SJaufmann
Sercn ^. 3. (^ellutf fobvicivttn ftm6f oM In te» SuftaCten bet
firgerberbinbīing vtfp. Ūbn ble befm <$rbvaui!ķ beffelben tn
aUgemeiner, loie aučf fpeciett in flefttnbļettndļer ^infldļt ģeinocķten
(Srfa^rungen.
T}n VhtUūT referirtf, ba§ er bie 33ertt)atlnīiyļpīi ber ?!nfta(t(ti
bev '^urgerDeibinbung jur ^Beric^terftattung aufgeforbert tjabe.
^<5ejc^Iof fen: nadķ (Stnpfang Ux erforbevli^en !S)ateii ba9
©(^rēibcn p Beanttcorten.
7. <I)er I^ireftor btvid^tet, baf ^)erv Cubtoig Cangc iķni [eiueu
bur(ļ gef^aftUci^e ^frpfltc^tuugeii Bebfngteit Mdiritt oom Vmte eineS
t)e(egirtett itt bte Hbniittiflration beg 3i"'<(tiggarbeitgļaufed aitge^eigt
9ef(ļleff eii: bie iReutoaļl bemnS^ft bor)un(|ineii.
8. ttnter 8e)ngna(me auf ben 8efcķ(nļ bev 9l(Igemetnen ^tx»
fammfung bom 12. %px\{ b. 3- referirte ber ^iveftor, bag bte $lt»
miniftratton ber ^elteftev @t>* ©ct^mibtfd^en āinberbetoa^raiiftalt
\m ©cbveiben ocm 22. ^P?at b. ļ. mitj^ct^eilt ffabe, ba§ au0 ben
lltittelu ber Sd^nubtfc^en ©iiftun^ 1000 9ibl. jum 'San be«
^ūii|t« ber ļ)3nna*Sinfta(t benjifligt merben fi5nnpn. 3'" i^cbveiben
©om iž4. 2Kai b. 3. 9h*. 85 fei barauf bem ^aftor 3©^. il'ae^^I»
branbt iiber bie ^emtUigung ber 1000 9ibl. unb bie baran ge^
fnupften ^cbingungen ^Iffitt^eilung gemaciļt.
@obann bcTiieft ber 'I^trelloT ein ^ttiUn M ^aftord ^oĶ
j^aeķtbranbt Dom 5. ^vati c, to^dn biefev fSv bie ^eioiOigung
banft unb bie $)fbingungpn annimmt.
(Snbftrfj referirte ber 'Direftov, ba§ bev ^Baii bc^ neuen ^auif«
ber ^anna^ktiftoTf fo mii oorgefcļvitten [eĻ bag bie (šinloetķung in
niic^^fter ^dt ļtattfinbeii tDerbe.
9. T'pr DIreftci reīairte, ba& bie 3Iettefter ļoĶ (žb.
<gc^iiufctld;c fifinbeibciDa^ranflalt bev (It.^pvdt. ^^livgevberbinbunfl
in bem an tev fleiiieii ^^Htonaer ©tvaf^e 9^r. 10 im ©clbemiiUerfd^en
^aufc beiegeuen ^Duell^tofal aiu 20. ilu^nft fc. 3- feierlicķ evoļjmt
īDorben tft.
10. 'J)er 'Sjiveftcr bericbtet, ba§ er unb ber ©efretSr O. b.
3rmer «Seine (S^celleni^ ben licl. (SJoumneur ©eneralmajor 6u»
r Oto) 010 namens ber diiTgeroerbinbung m 3. OftobrT b. 3. a(g
ftarutenmatigeg (Sļtetimitglieb begrlilt unb i(m bie ©tatnten ber
(&efettf<|»aft nebft bem (e^ten 3aļreOberl4t fibeneicļt ļaben*
Digitized by Goc^^^lc
11. Der 2)ivcttor rcfeifirte, ba§ ber Dr. med. ^bgar Wlt^
fidķ bmit ertlttrt Iķabe, jn bem 3^^^^ ^cv ^Taubftttmmettaitflaft
Sef^toffen: ba§ ttnrrHeten M $enn Dr. baitfenb )u
acce)»titeii unb bet Hnflatt babDii SKiU^eUttng sn tita(|en«
12. SDer ^ireftor bevitļtete, baļ bev ^err ^aftor 90?. $EBer«
battttf bon bem Pīnīte eined ^etcAirten ķWC 3nfpef(ion ber (^d)u(«
anftaU beS ^^raiilcin i^aroline ^feiffer gurflcfaetreten fel nnt ban
ber engere ūxc\ē ben $errn ??nftpr ^arl 9^ ottcrmiini^ erfudjt
l^abe, blefe giitifticn b'i^ juv 33oUjiiei^unfl einer fBaļl burd? bie Sltt*
(^emeine 93erfanuuluncļ prpniforlfd^ ju iibevne^men.
©on ber SJerfanimluna iuiirbe ber ^err ^aftor E S'Jotter*
inunb ium Deteflirten gur ^nfp^ftion ber @cķu(anfta(t bed SrSnlein
jtaroline $feiffer fm5ļ(t tttib
bef(ļ(offen: iļm unb bem STduteln ft. 9feiffev barSber
18. ^(t IDireftoT tefetirte fibet beit Oang ber Mdlerigen
^erļanb(uiiflen in 6a4fit be9 bon bcv flbminiflriiilloti be0 f^. Žļ*
®^roftfc^en gcmeiiinfi^fflen ^auiinterne^men« flej)(anten Q3atte9
eiiif^ iunica Slrbetterf^anfe^, tele fcttie in ben ļ?rc(cfcffcn bcd engereil
ilveife0 i>cm 14. J^iini iinb 4. Oftobev c. niebergelegt fint».
T)n engere £reiē ^abe in feineni @ct)reiben tom 14. Oftober
b. 3 97 bie Slbrninifiratioii beā O^auuntevneĶmenS erfucbt, ^
eiiii^e ini engeren fireife gešuļerte ^ebenfen in ^vroagung gu ^te^en i
tmb gtt priifen, ob fiir ba4 {u erbaucnbe Urbeiterļaud ttic^t ettDo |
ber il^puē boit 0TbeUettDoļniingen )u loSļfen m&re, ibie foltļer I
feit Saļfrn f<(^on tn ber ļ^at»ierfabvt! in IMgat fid^ betuSķt -^t unb I
ouc^ oon ber ^enoaltnng ber ^tra^benļofer 3)lQnufaftitr acce)>tirt I
ICPvbfn ift. ļ
^efc^Uffen: ber Slbmuifffrattcn ben žiBunfc^ auS^uflirec^en, ba§ i
bie iloftcu be« ©auf«, mm mSglicb, bemeffen \Derben, ļ
bo§ bie ja^rlid^e ^JDcietb^a^lung fflr bie ein^etne Sol^nung ģ
nic^t ļif^er ale auf 50 9?bl. oeranfc^lagt gu ©erben braud^t. 1
14. Der $)ire{tor beric^itete libcv bie feit ber ?!Qgenieinen M
33er(Qmmlung »om 12. %pxii b. 3. fiaitge^abten ^ti^anblungcu 1
āber ben ^au M ^aufe^ fiir bie !^aubftunimenanftalU A
®etn5Ī beti flntragen bed engeren ftreifrd bom 21. Oftober ■
b. 3. 9n. 2 be« 9rototoa« nnb bom 18. Oftober b. 3* 2 H
be« frotcfofff Iburbe B
befc^toffen: 1. jur Hnfertigung bon IBauptSnen ffir bad ^ou6 U
ber ^aubftummenanftaU eine dffenUicļe ^onlurren^ mēĶU* H
f(j|)reiben ; V
2. a($! (e^ten STermin fflr bie (šinlieferung ber ^lane M
ben i. maxii 1897 fefl^ufefeen; ■
3. oU h $re(« 500 9{bl. unb aU U. $rei9 300 9tbU ļ
in bef){iiiinett; I
4. in bad ^^ogramm bie Seflimilimtg auf^une^men, 1
baf bie ^aittoften tbombgl^ nicļt tneļr aU 40000 Ml J
Digitized by CQ(^1
i
f
l
I
31
I. Diftrift
n. „
I. 2)ifirift
n.
O^ne Slngal
I. ©ifirift
n. ,
m. „
IV. n
3)?itauer
I. 25ifirift
n. „
D^nt Slngaf
Xota( ber \
3m Oftbr.
»» **
*•
^ tt n
- n //
n II
II II
aoorirag UDerucininen iiDfv ta« ^^perna: „Vl)ļ
finDriide Slmerifa, al« 53fitrag juv %\^\\
Pnten bei nocķ teine gcm'igcute ^BcjvieM
lerpitnij^ ber ©eliorenen ja icn ©ejtorbeneit
iro Cftjter 1898 iu mao.
<
9
•1
u
3
7
c>
3
Jicnc(<
1:
'* CB
-1 »»
3 3
^ •»
i
1
3)
o
**"
*%
&
3
3»
o
•-«
3
f%
f%
»%
1
B
3
31
»
trfrai
3
3
~ 3
2 •
ro
3
3
3
*— •
CT
3
•
3
'8oaii|ui
-ja}ui
*|vuiai
-opq«
«nqdXx
«iiqdXx
ttt»j>p jaQ «autais
tt lUt » i£
P ^auroften toornagncļ^ nlcļ^t meķr ar« 40000 m
— 393 —
telVvi^V'i l'i?Ueii, unb ba§ ^(dne, tceld^e bie '^aufumme bon
4outH) i)?bin. ilbcr(c^reiten, oon ber itonlurreni au«ge^
5. im Uebrtgen fūx bie attgemeine fttnhtnen) bie
^^Tunbfaie" M beurf^rit Ht^iteftenberein^, lorldķe itn
Mflafdten ^autalenber fik 1895 algebrutft finb, inv
Mniir ne^men;
6. bie biird) bie ^dt^fdjreibun^ ber .^onfiirren^ tebing*
teu ^ilrbeitcn ciner beicnbereti ^^oīnmifficn fiir bte 5Botbe*
reitunfl befi 2^aue« ber 2:aubļ'lummenanffQlt " gu flbertroflen;
7. m biefe ācmmiffion bie .f^erren bim. Stabtrat^
(S. ^au«maini, Dr. jur. di. ^iiuguei' Uiib Dr. med.
SR. |)eertDagen belegiren;
8. |tt Vretofinbteni bie firften $roffffor 3. J^oc^,
6tabtTat^ (S. ^an^maim nnb Dr. jtir. 99« ^flngner
15. 3!n rvncfiactcn maren einfle^flUilPī^'
a) ^ataloA ber ^ibiictt^el bev $dkect)ni|(^eu ^čļuU ^Itiga,
II. aufr. 1895.
b) ^i^ung^beiid^te Der luīlduDlļdien (^efeOfcbaū ffir Siteiatur
unb ftunft rnib ^A^^^^^^i*^ fnrlfinbifc^pīt ^robin^tat'
mītfeītfiiS 0110 bem ^a^ļit 1895.
0) aj^itt^eUnngfit m ber liclanbif^rn (^ifčļi^tt, 9b.l7, 2. ^fft.
d) Scilrdge j^ur j^unbe (Sfts unb j^urlanb^, ^erau^gr^^eben
bcn ber (5fit5nbi|*(tcii Citerarifd^en ®efpt(idMft, ^?^b. V, <Jpeft 1,
e) 34. ,^^a!7rf$bfT!d t bed 2^eTiDaltuitg0ratļ0 brd ditgaf^eu ^olļ^«
tfcbnifuiiit* 1894/95.
f) ®efcbid)tL bcv Oefenfcijaft ^ur ^^cfi5rbevung M Outen unb
©enieiuiiu^jiftru in i^aiel, 119. ^al^t.
g) 3ujff i8fric(jte flber bie ®efeafcbaft fflr JBerbreitung bet
9$9ir>b{(bim0 unb iļre 9&irtfomftit In ben 25 ^a^reii i^red
^3eftf^en«.
h) 528 ber 3eitļ(^rtft be« ^{(bungdberein^, ^Ottptbtatt ffir
baS frfif Sc^i'tt^ilpmĶļ^UKfrn tn T'cntfd^tanb.
1) 9^e(benfd^afubert(^t M gemeinim^gen it^eretad iu !{)redben
ffir 1895.
k) 91n^eiger be« yļcrmani}cļjen D'lationalmufeumd, ļpeft 2 — 4^
i}idri-Sluguft 1896.
91 0 t i ) e n.
jDer ©efanglei^iev aiii īKigaļd^eu (Stabt^Ci^^mjiaļium, ^erv WiU
^elm ^^ergner, tft nacb me^r ald 20idbrigem Dieiift am ^ittdtog
ben 12. Siooember auf fein ^efu(6 auti bemfriben enttaffen īDorben.
9uf bem ^i^futirabenb im ^tgaet j^aufmdunifcbfn Neretu am
^irtmotb ben 13. Jlobember ķatte ^en ?5rofeļfor @. J^ome einen
SSortra^ iibenicmmen fibcr ba« jl^^ema: „?ljivifu!turd)emif(be 9?etfe*
einbrifcfp anē Slmerifa, ūiē ©eitrag jur i^rage: ^elcķe 8ebflrfuiffe
{inben bei uu^ noc^ feine genfigenbe ^elvtebtgung?"
Digitized by Google
394
SBom Donnerētofl ben 14. 9?o»cniber h\9 ļRontag ben 18.
cember fanben im (Saalc ber gro^en ©ilbe ber ^ajor imb bie 35er*
(oofuiig aini ^eften ber drttic^eii ;^iiftitutionen ber ©efeUfcļ^aft bed
Am Stiftungstage der liter. -prakt. Biirgerverbindung,
Donnerstag, den 12. Dezember d. J., soli nach Schlasa der
um 7 Uhr Naclīmittags beginDendeii Jahresversammlung um
9V2 Ubr Abends ein gemeinsames Abendeasen der Mitglieder
im unteren 8aal der St. Jobaunisgilde stattfinden. Der Preis
fttr das Coovert ohne Weiii betrāgt 2 Rbl. 50 Kop.
Oie Herren Mitglieder, W6lcbe an dem Abendeasen theil-
nehmen wolIen, werden ersucbt, bis zum 10. Dezember ihre
Namen in der bei dem Herrn Aeltesten Th. Busch in seiner
DroguenhaTidlnng, kleine Jungfernstrasse Nr. 4, ausliegenden
Liste einzuzeichnen und daselbst die Zahlaag za ieisten.
Riga, im Dezember 1896.
Getaitft.
^rtri'A.: Viar^ū SbrKne Creffeft. ftofi Wla» jtaminff^. Otto
3iobert <B(eUr(\. 3rfne •^agbotena Seata 9?eu(anb. Siarl ©U^eltii ©trfnge.
rom>jt.: ^oUp 3iilie Olga @tran§. ^bgar griebrict Stati ^HūfltX.
(Jrnfl (Suflfit 3?olQnb ©oftrdm. S^eobor griebrit^ (Sbuarb 9?tfifpron).
^atobUSt.: ?y?artt>a Jtat^orina «Kfprt. So^onna <5mt(ie ^bler. Bolf*
Qanq ^einritb Stuarb (BriinfrlDt. O^Ifo HUce SfOlgarb Kafhroioffp. (Sboarb
AcrtntNjft.s dfla ^fforgaret^r @ufanne iVarfe 699tr. <ir((^ Aarf
^Balfrieb 3f^fcn)t^ (Jugcn aicronber 5Bolbfmar ^t^Qtx. «orneliud «Ieranber
lorfter. 2iiirļuft ©aMtbt. ?ltice 5P?Qrte (Sfcrgoit. Olga ®u«lon. Go^ann
ofob grifc^enfelb. Oat^n unb Slnbrri !letter. 3ba d^ūīlottt Siat^avint (fgle.
«rf d^Ie. fVinna 3u(tamic Srittebrbfn. Slofteft tttt^cfm fttter. £)faa
dortine efiO. Slima (£(tfabrt& 8r^r{tn. 3u({lK 9l9ib 8l(iil|«lb Stmm,
Ottiiie ©lla ©eefcbf. ernft aieranber SBifuW.
3efii«*^.: (£(ja ^reebr. 2llfreb Martin Seonbarb ©olbr. Sil^elm
timttttt jtrfbrr. aifrrb SugafI Oprobgitf. Aat^aritie 9malie jātrin. 3nttn<
«Ifrontcr ®raufe. 'in?arfc @lfa Sitcie 5l5ntg. (ībriflopb 9JifoIai Siflrr.
S^rifline Sil^elmine Seontine 9flrffwffi. AarI S'teini^olb 3arobfobn.
3Dbaiitttd«.K. : Slbolf «Rifoloi S3rct>fi^. 3ot>ann 9lut>oIf «alnim @f(ma
Citife ^ermine terfobn. ©elma ^orot()ea ®rftiibof. Itart Ulanb. SBtlt^elmine
53ergtd. SBilbefminc j^aroline īflarit ©proge. aieranbra Stifabct^ Ottilie
«ul)lberg. Souarb jiru&dberg. loni ©rt&flid. Sllice (Smtlie 1Ra(wine @teo'
munb. 9nna Vmafie Itusufle Aaļ^. 3obann ftar! tboff ^ubrneet.
OlavHtids^.: Stibelminc il^argaretbr 1>uamann. Dtabrtin !lnbreii
3ummif. %maUc Slferanbra Sbrgelneef. "iffiil&etmtne Siītfc 5faro(ine 55.irgtd.
«Ifreb f)Udo Stalnin, 3ebfab Aadpai ^reifa. 3uUud 3o^ann |)rrmann ja^fc.
Aoroftne ^arie 9reebe. ^de 9teta Itbertine ^^ite. Cntma Q((fe Sn^.
(Bbuarfe 3t'^ann arocb ©ro^jetlfd.
5r{iiitatt«s.H.: 3a|)n ^)auguL ^DJifel Slleinbolb ^pafaln. ^tlba OTatbiltc
OfoW. Sugcn 2l(cranbcr Ofolin. SBera Smilie 3i>n«nfr«nann- 21nna Sbriftine
Ztilutortt.
^aii(«s.ir*: 3afob ^afarin. Siflv Ottilie Slbaniotr, gen. ^banifobn.
griļ} O^far ^abtvrutbacb. (žrneft^ l^b^obor ^uif. 3ultud ^ermann (žincfltf
f»awwlfp. 3afob 2ilfr»b Sļot^elbcr. 3obonn Sbrnunb Upmonn.
Digitized by Goo*
— 395 —
S«ticr«jr.t ^ttnHnt 9mnit «rn^mto. ^thUh SaOfdrb eprogr. 9ma
(Smilit ©ramfau. ?tt>ta ^orir @orf>tc ^((fdjfin. OPrna !Cll0lfj|lc ftnt^mftl.
(Siifiat) a^olf 9lifoIai (Sltermann. 3a bn ?l(bfr< 2)afar.
9fefprm.il.: ^rra ^tlķflmtne IDurrf}.
9>ctti> u. r^onīajt. : Slrjt ?'?ar grifbrirf) Jficobor Ufinann mit (5mma
8ert(a ^ouife @ro0. jtaufmann Stlfreo tiSelDemar ^oltnrr mit ^lart^a
itoroline 3ran)t0fa Sribrmann. ^obrifant Vtatthia^ Zhtotot @(t(utfr mit
^•^anna tnm (Sbriftine Olga StlDe, grb. Knirriem. (^rpebttor ^paul ^ort
i^noc^ mit %maUt (Smilic ^lifabet^ Sinod>, grb. a^uUer. (9&rtnrr Stari 5{opt>a
mif iVotfe Snfie OtfoU l^anibtrt. 60iibma(l»fnneif)rr 5>rter 9bD{i»b ^ajetoitfcb
mit dmilif 3oUiiiio Itatbarin? ļlifp. @(bmifb Slleranber ^^cinrid) Soljmann
mit anna OTnrīc Torfter. ©ftrtfb^Aemiftr SBctbrmar (Jbuarb SSilbflm aibredjt
mit £)orotbra 3ngebora itatbartna iJ^agbaiena iind. @totiondbaUcr Otto
39toiin «di mit Sbrune 3a|Kiic fVadoine Wii^acU#. Hgent 3oHnn JtorI
veorg Siltfcn mit IUatp StaroUnt ^Mrr.
3rtfobf«.<r.: aoronom Stari ». Suncimetflcr mit (Jmtlie 'ir?att)ilbf iv B?abf(ft.
etamitt Uī (Ba^annait grirbri((^ ^ildclm 3lnbr€ad ^retmann mit Viarit (iūa
ttnt, ftaitftnann ^ebri^ Vti^atl Dētar 9. 9tmtf m(t Cftrttfe Vbefc <lftmna
Š(etf4^rr. Šn^enitur ftUr fBilbe mit Sertba dlndti SBircfmann. (Sc^toffer
ffrbinanb ^rrmann ^ropbf* "lit (5mma (Smilit itnBpfe. 3)?olfr 3f^>nnot
^arl ^eibemann mit 3uii^ Xatbarina Zfļtop^ilt |>elbrrt. {)onbluna^fommid
Srifbrii^ 2inqt mft Sbrle Sabn. 8u(b(aftrT ^rirbric^ ^rtct Krafling mtt
itaroline 3ulie ^rnriette ©tarcf. Xape:ļirer 3utiud Zamm md 9?arie fl^e.
JIoufmann |)cnbrif ilaljapulf mit Warie '^pomfart.
@ertrub>jr*: ©rentifr ^ļ)cter @riin mit Snna JJlara 3tuffer. Gfiffnbre^er
Sta^īl Aannep mft fVarie 3rnnp S^rinber^. Xif(bler !tnd Salgafm mit ^otoffe
Surfan. ®^rribrr Suguļi Solbrmar Dtrntfberg mit ^malie ^augr. ^aler
3utiu^ SSfbrbin mit tftina Viarie SBfibfmann. 6*mifb Stari ©untf mit
ettttt itiitttttl garber Snaud ^eiB<*ii mit mnna ®^it^tx, ^Raiti ©ujtab
VflilC MKH mit {{na SrabmaMit %\\ilfUxat\tū SKobert dbvofb tanae mtt
MfKne Vtatmt ^eU. ^ift^frr Zki^i» taure mit Si^c 9K4«cr. 3nMt
Jtdigenau mit ^inna @4^wrbrr.
^cfudsjr.: Sflnbmirfcr Stari 21ugufl !0cļ>rfin mit 3urtane «malie (SUfa-
bct^ IDrrtPing. gurmec Ourrid @rif!id mit Šo^anna j^ouit'e ^palf. 3a^n
• mloriii ntt tecne fctt^e. Sfbeitet ta^t fB<(nbeb« mit ^miļfe OH^Kn.
^oftanni^tSt»: gabrifarbettrr Stri^č^ (Bcbumann mit .!inna !£bird.
brifarbfitfr 3anne ®{ttron mit (Smilit ?ina 5lffnp. ©cbfoffer gri^ mtniē mit
^auline itatbarine Sleuburg. Sifenbre^er ^^artin ^tiļnt mit ^at^ilbe tNar-
oaret^c Shrmifelb. f>o()U»ra(frr 3nbrir ^ergrinb mit Vniia Sil^tmine ftntbfc.
»u(<jbaltfr Otto 9leebre mit emiiic euUe. Seiirr. eolbat g)?ifel ©cbnobrc
mit ?inQ Ofolin. ?lrbfitcr 3an Sloffnbera mit jtatbarinc Slifabct^ ^mbe.
JDra^liif^cr Otto Sbuarb 9?eftmonn mit Zina griebcrife ©cffcr.
9llarHitd«jr.: ©f^miebegffeU Sil^elm Stari ditinhtxa mit Stiua Smilie
(Sāfitm, dcb. Dalbing. fRanm $ttif^, ^tn, iTri^a^n lllbif , mit eapa
Stofcn^amm.
%tinitūtU*SX.: ^t^ubmoc^ergffftl ^aiti 2)rfn)infl mit ^Jonnp S^rifttite
Ottiiic J^cobora Dretring. gabrifarbfitcr Martin X>a\nu mit IRibnc Tīteni,
9>auld:ft.: Bimmcrmann Siiumd Srel mit 8ertba 3u(iia Sibtotd.
naicr IBilbelm Stubolpļ dobiet mit f>enrie(te 3o^anna Silbdminc Sorner.
©dļimieb itriftop^ ^a^)rriln mit griebcrife Diifcbcrnifr. Mncr @ufig ^»?ubre
mit 3ule 3cbrjit. %i[(i)Ux griebrit^ Sbrifiop^ f)5mf{b mit ©opbit 3«arie
Srieberitc tinbenau. Suft^nciber Stari ^tnfii mit 9(»inc Ga^Iemami.
Sntbcf'Jt*: ^an^befi^ 3o(ann Striebtic^ ^nbcrfon mit Oitilic IDoro*
t|f a
Digitized by
— 396 —
9lSttritM»: ?ouifr (5&QrIottf Ulrttt, 49 % Starolint ?lufluftf (Fftbar, grb.
©rofttat, 80 3. Olto 3ot>ann Sctjrnmm, im 3. 3. %nna $)trminc 8(tcttlcr, 1 3.
X>oms.1i}.: graulfin Sfrtba ffmnia ©djtn, 2! 3- Ungrtauftcr ©otin
^oUanbrr. ^anb(nn<)dfommtd Aarl &rtnri(|) SalMnann, im 34. 3> <S6ftna(.
j^aufmann '^aīob tJfinrid) ^aufftfr, 67 3. %rovhi\c ?ouifc Ģmttif inbfrfo^n, I23.
^atūbuSC*: Poflfgtcn'S'Jfgifhator (Srnfl gricbrit^fo^n, 55 3. SKartc
ffialtmann, 5 3.
V4crrriiN.«.: aifictarb 3ultud GPbuarb grobffn, 5 3. grau 9nna (Sugfnie
(5bf, ofb. Sffinfr, 56 3. miM SatMna Ogrin, 1 3- «tfrfb ^aul (Smit
^umpur, 1 3- 3fQnftff ?lbflinc Ocbmtbt, gcb. Sifbr, 54 3.
3ffu«»5r.: |)ofrQt^ unb 3llUier ?ub»tg f?orr, 50 3. fauline (Sbartottc
Srrfnd, \)tm. ^arre, flfb. 9liebfl, 73 3. ģriļ^ aifrcb OTartinfobn, im 6. 3.
f)flfnc mcranbra 3ūbQnna f)flgcn, 243. — ēt, ^lattbiiUļfveibtQt&hm%i
»om 25. 9Joocmbfr bi^ jum 2. I)fjembfr 29 55frftorbfnf.
nobaiiiit«>Jir.: 3ublc ?angfnfflb (?uff(^fmi^), 24 3. 3abn Wf9, 44 3.
3urri<J flbotf 3fger, 5 W. 3an Dreijr, 6
ūVartiiidf.lV. : SŪBittme 5faroIinc *žimng, grb. ©iitmann, 65 3. 3»™»"^'''
mann 3fbfabg ©ittfr, im 83. % grifi ©olVcmar Rim^i, im 4. 3. (gcbub-
moiterafffU 3obann griebri* auguft ©frg. 67 3. grieberifc Hlicc Bčfamptl,
im 5. 3. @iiflat> SBilbflm ?ab, im 3. 3.
Xrinitati«'iK.: VHiHad Itnni^on, 63 3. Srbeiter 3arob ffirinberg,
56 3. «fmo OttiUe «rofKng, 2 3. «Icranbcr O^far Staiain, 4 3. grifbrici
Aattt, 49 3. aima 3u(ianna 9{eumann, im 8. 3. (Sbuarb Srnfi ©paintd,
2 9». giUņ eafabffb ?)f!cnc 3^fffflin, im 2. 3. O^corg JBalting, 32 3-
9>aul«*Jfr.: Slfriebe 'Dlatļ^ilbe Valter, 4 3. gerbinanb 3o^anned Valter,
2 3. gmma JruUit, 38 3. Martin Sbuorb ^abfan, gcn. ^aīar, 9 W.
emrfiinc ^ifflfobn, 5 3. 3ofob ^afarin, 4 2B. gricbcrife ©ilbclmine
St\ī^(t), 73 3. griebric^ Sleranber Cfibuf, 1 3. grift D^ar J^o^rorutbojb,
6 %, aifjanbrr 9lubolp(> Zm, 4 ^.
'I>^arfu0s2trmciiftrd)l)of: t>om 25. 9{oOfmber biē jum 2. Dejrmber
8 $crft orbgn^ _
uber bie iii ber ģclt ucm 24. bitJ jum 30. 9?otoember 1896 regiftrirten
v^nfefticn^franf^eiten in JHi^a.
>^ A .
9
(Si rrfranfUn an:
-1
*• •«!
^ W
-ii 0
4> • tr
_ ** 0
jufammen '
Wetf.
i'erf.
i<rr<.
mnl.
)n(.
Tjphus abdomiDal. . . .
3
6
8
3
14
17
1
1
1
5
19
8
2
16
18
34
8
20
10
1
24
15
39
Diphtheritis vera ....
1
2
1
2
2
4
Febris puerperalia ....
Ophthalmia blenorrhoica
1
1
1
1
1
1
Pueumonia crouposa . . .
0
M
1
2
'^"^ ' jnfflmmcn
1 16
48
31 1
4 1
-■|47
52
99
3m 3luftragr ber litcrarifcp-brafHfcben ©firgervcrbtnbnng ^eraudgegrbrn
Don 2lrtbur ^poclt^au fiir ben ^tfboftcur.
j^osBOieno uenajpoio. — Pira, 5 Ķez&Cpji 1896.
(Hierzn zwei Beilagen.)
Digitized by Goot
etabtHatter.
9tX* 50* ^onitet0tag ben 12. !ī)e)(m&er. 1896.
SBd(bcnt(i(f) 1 maU — ^rritf in Stiga ja^rlic^ 2 9{b(.; mit Suferibung Zdihl
50 jtop.; (oIbfa(rI{(( 1 9{bl.; mit Bufenbnnfl 1 WH 35 to|».; flfter bfe fefi
Aufforderung zum Abonnemeni.
nif^ ,,Kiga8chen Stadlblatter** vverden riiK'li iin noneri
«)abre, ihrem 88. Jabrgaiige, wie bisher eiuaiai woclientlich
ersclīeinen und es wer(jeii die geneigten Leser uin gefailige
Erneuerung ihres Abonnements ersucht.
Ibrem Programm gemāss werden die ^HigascheD Stadt-
blatter** aucb in Zukunfl besirebt seiD, ein Saniinelwerk f^r
ailes auf die Geflcbicbte, Chronik und Statistik Kigas Be-
zuglichc zu sein.
Als Orgao der literārisch-praktischen Bijrgerverhindiing
werden die ^Rigascbeii Stadtblātter" auch iin neuen Jabr-
gange die Protokolle d« t- allfremeinen Versammlungen und
die Bericbte ūber die Wnksauikeit der einzeluen Anstaiteu
der Būrgerverbindung veroffentlichen.
Das Abonnement betrāgt:
fūr die Stadt:
jabriich ... 2 RbL — Kop., mit Zusendung 2 Kbl. 50 Kop.
halbjabrlicb . 1 „ — „ „ 1 ^ 3&
uber die Post:
jabrlicb .... 2 Kbl. 60 Kop.
halbjabrlicb . . 1 „ 35 „
Bestellungeii nebmen cnt^cgen: die Bucbdriīckerei von
W. F. Hacker und die Buchhandlung von N. Kjmmei.
Itfler Si(tri# Arrļige.
(Sorartragen Mn C tRrtHg auf ber ei0uii0 ber @rfrQf(bafl fOr (Be^Oļi^te
unb mutUķmiHntt ber D{lferpTootn|ai jRaflanb^ am 13. Wdvļ 1896.)
Ueber ben ^errn !^tetri(!^ ^ret^ge, bev in hm t>ie( itmftrittenrn
©c^ragen toon 1890 crtra^nt mlrb^), in bettt etniflc bie ©tatutcn
be« SOlttureramt^t, aiībprf btc ber fteineii @ilbe unb JDieber anberc
bie etneē all^enieitun li'^ejčUeuDerbaubed feļen vootittn, n\'60ļU idļ
chiige 53enierfmigen mad^eii.
3n bem untev Scitung M $eini ^l^ietiid; iivei^ge eibauten ^auļe
In ļftiflg fļat mtm batb ba0 ©(ļtcar^ķaupter^au^, bo(b bad ^atļļau^,
0 ®* Atieta unb ii. 'VUtūa, Bdftūain ber (^tibf n unb %mitv ber ©tabt
9ifla m 1681, e. 42S.
Digitized by Google
hait ba* 6c^lc6 ^ii erblicfon j]eAlanbt, iinD £)err X)ietvic^ 5?re^yļe
ift balb al0 3)?aureramt5l^crr c^er 9?vit^«^err, batb al« Orteng*
bruter ooer (^eiftlid^er bejeicĻnet mor&eii. HJiit bcm fl^re^geļc^^en
^cļroflen ļabe icķ tnic^ eingeļent» befcķafttgt, itnb nelise flnPd^ fi(et
t^n fle^t nun baļin, tafi biefer bie @tatuteii ffiv eine 9011 ^errit
Šiietrid) ^^rel^^e ļum ^e(ttfe ter ^auarbett an bem {)aufe 3u 9?iga
(»aļrfci^einlid^ an bem Orbendfd^(offe) gebilbete ^augenoffenfilaft, bie
gum flri?čten J^eile qu« i)iaurern beftanben ^abe, ent^dlt.
?le^nlic^e ^enoffenfctjaften oon 5^auleutcu ķat e« im ©eften nidjt roe*
niflc ge^cben, con bcnen mand^e tie 58afi« jur iBeļļrfinoung Don ^^rei*
maurercrDeii ^ļeroerten finb. 35cr eineni iccemiium, ber 5Jre^)ļci'c^e
©c^ra^^en [ic^ auj ber Ja^^e^orMiung Dev eiļjuugen unferer (^eļeli*
fc(^a|t bcfanb, ffatU ič} genugenb <Shnmb )u Demut^en, ^erv 3)tetrt<^
ftrel^ge fei ein OvbeMbruber, ba idt eineii pmn t>htxič^ fttaa
fftraa tft nur etne SBariante bed in nieberbeittlc^er ^prac^e ^rS^e
oebeutenben SBorteē ^^ret^gp) fflr tic fraglid^e ^ūt aiiffanb. ^ur^
eIne neuerbinflē mir befannt gemorbene 9^ac^ric^t mirb aber bie
Srviiļc nad? bem Stanbc ce« ^exxn X)ietrid? ^'ret^^e in meitere (5r*
toagun^ļ ju jie^en feiu. ^^^m ijevgangenen 3a^re namlic^ ^at I^ec^en
bie 3nWi^iftfn auf ben alten lleic^enfteinen be^ Dome^ 5ubecf ocr*
SffentUc^t (3eitfc^rift M ^evein^ fur Sabeceijcļe (^efc^itļ^te nitb
Wtevtļimi0fnnbe 9b. 7, ^. 1, ®. 52—107), untet benen fi4^ aii<^
etne einein ^mn ^tetri^ dte^t geiDtbmete beflnbet. Sle (aittet
(@. 94, ?Rr. 249): „Anno domini m.ccccxxxiii in die Mareelli
pape obiit dominua Thidericus Creye, hujus ecclesie canoni-
cus." (2 33ilber in 2eben«gr?§e 1433, 3an. 16. m?Ue p. 407.)
ant 16. 3anuar 1433 tft alfo in bem l^iibcder Dom ein (libiļdper
Sancnifer, ^err X)ietvic^ (Sre^e, beftattet rcorben. Diefer tSnnte ber
3eit md), borau«gefe(}t, ba§ er in ^i^a [liil^er gelebt ļ^abe unb ber ^n*
naļme ni^ti entgegenfteķe, bag ein ©eiftiicber eine ^augenoffenfc^aft
Inf 8eben gerufen ķabe (ma« frfiļer in 3n7etfet ^og), bev ^egrffnbet
Der ftrel^gefc^en ^augenoffenfļ^aft gelorfen fein; ^te Snna^me, bag
em frfi^erer vigifcļ^er <S)eift(i(j^er fpater bem (flbifcķen !ī)oin(apttet
ange^Srt ^abe, ^at nidbtS 3?efremtenbe«, tuenn loir an bie inni^en
^ejic^ungen benfen, bie jttjifc^en 9^iga unb ^flbccf flet« obroalteten,
unb roenn luir beviicffid^tigen, bQ§ oerfc^iebene, an^brflcfHc^^ atd
rigi(c^e !t)cni()crren bejeicbnete (S«^clftlic^e im (dbifd^en T)ome i^r
®rab gefunDen i^aben. Um bie (žķre ber ^egriinbung ber ftret^ge»
fc^en $5augeno[fen)c^aft ftreittii atfo bet 8ntber be« bcutfcļ^en Orbme
2)ietri<ļ ftraa nnb ber ip&tett 8fibe<fet ^mļerr tfļbnkn» iStti^
9t 0 t i } e tt.
3n ber Se^ranftaft beS ļ^rl. Submifla STailott) ^ic(t am 'iDonner^*
tag ben 14. 'D'JoDember Der an ber @cbule icirfenbe Se^irer ber ®e*
[d)id?te, $err ^. 9?utjft?, einen 33crtvag iiber bie i^aiferin ^at^farina II.
2)en žiJortrag eilduterien S^^ebelbilcer, tt)elc^e Scenen ou« bem ^eben
ber Itaiferin barfteOten. Seļrer unb Se^rerinnen ber Knftalt, fammt«
(kļe ©(^fitetinnen, ļoioie eutm ber f^eren, ffiatffti ben €kia( t€$
Digitized by Co<
— 399 —
©cftuUofa(«. ļmn ^čļiuļ tcurbc t)on ^errn S^utfl? Derf^an>in«
„$ejHua" torgetragen mt> oon ben ©cļiilerinnen t>ie ^olf^ļl^mne
gefunAen.
0» i^ircļļotin fanb otn fOonneritapļe ben 14. īfUumhtt, bem
®eburt0ta(;e ter j^atferin^^utter, bie (Sinmeiļuiig ber neiierbauten
eMntgelifcf^'Iutļerifc^en Ūivčļt ftatt Sln einer an (ļiftoriļcben @rin«
nerunflen reid^en «Statte er^ebt ficķ tiun ba^ eom ?lvd)itcftcn C'>3. CSroon
im flot^if(^en Stitc erbaiite G^ctte^^aud. T)cit ^atte Dor ine^r a(«
fteben^uncert 3^^^"^» 53iļc^of 2}ieinĶavb geiuiift anb bie ^toeitdltefte
Ūitč^c iin Vante erbaut. ^Jiac^Dem [c^ion tii frii^eren 3^^^^^"
^rojett eined ^J^eubaued ber fitrc^e erortert tcorDen, ietod^ mauc^er
Umptabf (albev nlčfi jur fiu^fii^rung geiangt xoax, fonnte nun,
hanī bev rrflnt SCļ&tigteit ht$ OMpaftorē 36. SRarni^, ber ^tel'
betpu§t(n iSertretung btefetf Vroieftd burc^ bcii ^eimgegcotgetieit
ftir(<^ent)orfte6er, ben ^errn @tabtfl3ter*3nfpeftor 2W. 8ergengrfiR,
bem ©ntfleflenfommen ber ®tabtgutcr»33ern)aUung, ber 3''f^i'"ni""9
unb iīDhuiificeni ber Stabt ^iga ^atronin ber 5Jirdje unb ber
©etķeiligung t?on Meitēn bev ©emeinbe, ber Umbau ber 5?ir(^^olm*
fcĶen Kirc^e im Dergangeneii griil^ia^r be>ļonnen unb nun Snbe
geliiķvt toerben. ^nm feftlic^en 2lft ber iiītrc^^meiĶe Ķatlen fic^ am
^orgeti M 2:aged ber $ropft M 9}igafc^en 8prenget«, 9. ®.
^imtnermami, unb no^ se^ti $aftore eingefttnben, loftbretib eine
ilberau« ijaljlreic^e tettifij^e ©emclnbe bor ber noč) berfc^toffenen
i?irc^entpr ber ģeier ^arrte. 3n feierticbem 3ugc begaben \\(5) bie
tjerfatnntflten ^aftoren unter 33ortrltt be« ^rppftc? in ^e^ļlcitung
beg §ervn iJirc^enDorfte^cr^, ^^arcn SBolff l'inbcnberg, mit ben
^2lltargerat{jen auf bie Stufcn ber neuen kirč)e, .f)ier ^iett iiac^
©ejang eiue« CieDe« -ļ^aftoi- ^ļ>o[}vt=9^obenpoi« einc 9Infpracķe. Dann
fiberveic^te ber ^rdbitett ^rooii ben ^ irct^en ) l ii ifel bem ^errn
fthrCbenborfteļer, loeldber benfefben ]to4 einet tut^en Hnfprad^e bem
9t9pft Slmmtmann fibetgob, toorauf (e^terer bie ^ūt ber ftircte
mit ben Obtic^en @egendmorten auff4(o§. iRun ftv9mte bie ®emeinbe
nnter giiķrung ber ^aftoren unb ba3 Sieb: „ūJiir mčļ, fpric^t
<S^riftu«, unfer Ģetb" p"flfnb, in bie J?ir^e, toorauf ber "ļJropft mit
ben ^aficren uor ben 9ittar trot unb einer 9lnfprad)e bie ©fi^e
ber 5?ircbe, ber ^anjel, be« 91(tar« unb ber 5(ltQrgcratI?e ooUjog.
(Sili jļeber ber ^aftoren fprad^ t^aun einen 3egen«iDun)d? uuD ^ievv^uf
nabm bev (9ottedbiettft, nacb Slu^Sbung eine« ($()orAe)anAe«, feinen
«nfang. X)ie (2ringanfl«*8itttrgie ļitU $aftor ®c()iUing^92itatt mit
Serlefung ber Section Offenb. So^annid 21, auf loelcbe toieber
(g^orgefang fotgte. Sa^renb be0 (e^ten 95erfe« be« $)viuptltebe«:
„(Sin fefte ^^urg" betrat "ipaftcr 53ierl)uff*SBencen bie tanjel, um
bie erfle ļ3rebigt in ber neuen ^irdje liber (S,^ec^iel 47, l ju (jalten.
īdū^ t^m gob ber Ort«prebiger lUarnife einen ^^eric^t iiber ben
Umbau ber iRirc^e, liber bie ,^u biefem ļx\}ede fen?o^l ccn @eiten
ber vStatt ĪKiga, luie auc^ Don ļjrioaten bavgebrad^tcn (Saben unb
©efcf^enfe unb 06er bie in ben ©emeinben gefammetteu Seitr&ge*
^a4bem ein (Sļorgefang oorgetragen ttorben unb bie (Bemeinbe ein
Sieb gefungen $atte, manbte fi(!ķ Oberpaftor (5. i^ae^(bTaQbt bon
Digitized by Gbpgle
— 400 —
tft St. ļeiī'uSthčft ju Sliga du cie (^cmeinte mit einer 3ci^lu§*
Slnfpracļe Sber $falm 23 unt ^ielt tie 3((lu§«Siturgip. Un ben
lettiMen 9»tte«bifnft fc^(o§ ftc^ bet bentfcfte, ja bem ^(ļ ciae teijļt
laļCveidfte (Senietnbe nnb bon ^ftffn ber 6tabt Kifla ati 9crtvetet
berfffbrti nnb ald^^af^A bnr Stabtfli!ter<9eTtDaftanfl ter Sfiti^ennptftfr
b. 9ofttt(!^fT unb auc^ antrre ®(iebrr ber ^tabtgfiter^^prttaftung
cingefunben ^atten. T^er ^rcpft leitete ben (9ptte«=
fcienft mit einer 2(nļprac^e ein unc ^ie(t tie (5ingang«»i'iturgie.
Xann fcigte tie ^retiat ccn ^aūcr t. $affner'9emburg uJ^er tie
itteite Šitte: «^^ein iHeicb fomme." i)?ac^bem ter Crt^pretiger
slamitļ att(( bet beutfcļen @emeinbe etnen Bničtt flfter ba« 3»'
flanbemmnen be« l^ir(!ķeiibane0 ^egeben ļatte, |^ie(t ^rcbft <Mefe»
8(t«$(ba(9 bie @(lbfn6>8itinrgie. 9{a«( beentigtent ®ottf«btenfire
berfantinelten tie Settreter ber €tabtgfltrr^SeriiMi(riing, bie
dxti\č)cn 9hitoritaten, bie q(« @afte etfcfcienenen ^aftcren unb bie
23ettreier ter JBaurraemeinten im f aufe te« .^ir6^olra|(l(^eii
2Ro§lgfeit«CPTeinē 511 einem ļ^eftmat)!. (9?iga|'cbeē ^ircļjniblatt)
3n ter HionateDerfammlung ted (^^artcnbaii l^ereinē am i^reitag
ben 15. 9?otenibfr ^iett .Ņ>err fiiinft^aitnev ^acx eiuen 23ortrog
uber: ©c^^atten ^ļetci^ente i^flan^en."
T)ū9 geft i^rer ac^^p^e^ ļjccbicit begingen am ecniifa^ ben
17. "DioDember ber iBuctit^alter te« Ouaiiieramt* uiid žcfietdv be«
ftattifd^ien ^tanbberfic^erungd^^ereind^ert ©amuel iBilļelm @4mtbt
unb feine <8atHn <Emt(ie, geb. Snlf, Hn ftreife «en ftinbevn nnb
ftinbedlintern.
^uf ter ©i^ung te« 5?aturfor[(fcer*93erein« am 9Kontag ben
18. !»?0Dember fpta(ļ^en ^eru 'īprofeffcv Dr. 2:^cm« nbfr: ^(Jifenge^^alt
ber jBaffernu§, Trapa natans" unt ^^cir Cbevle^rer 'ļ^aul ©eflberg
flber; „ten @porn ter i?ercbeii," tpa^rcnt ^evr «Staateiat^ vgtibtoeter
eine X)cmcnftrotien eine« ©tcieoifopē mit rctircnten ^ridmen gab.
3ni ^unfttevein fant am l^inētag ten 19. ^'Jotember ter erfte
^ortrag^abent ftatt, auf u^eld^em ^Baroii ®. t. 9Jofen fibet: „Ialcnt
unb ^^i^^nunt^^^icķt" eineii ^ortrag ^ielt.
9m ^inftog beti 19. 9{obeinBet gab hn ^aate ber ^(tioar)»
(Su)>ter bie ^ianiflin dUū ^ancera ein iton^ett
Kttf ber €i^iing ter (BtUU\č}ait praftifdķer Kerite jn 9ttg« am
^itriDod^ ben 20. 9}obemBer ļpxa6f ^err Dr. med. (S. file^ ilber:
?(uf ter oUgemeinen SBevfammdiug teē 9?igaer ļ)a6)t^ŪUih am
l^iitta>od^ ten 20. 9?otembev fpvad; ^ett 8tuļnd uber: ^^^autiftķe
3nftrumente", mit iDemonftrationen.
2luf tem i:i«ftitirabeiit mit Damenbettjeiligung im ©emerbe»
betfin om !E)ouner«tag ten 21. ī)ioDember ^ielt Jperr (StaatSvat^^
@. <S4tDeber einen S5ottrag ūber: „ļJeriotifcbe ©ternfcbnuppenfofle*.
3lm ^D?itttDoc(^ ben 20. unt ^onneretag ten 21. 92obember
toutbe im €>aat( ber ®t. 3cļrannid'€>ilbe ein HSajar ber ^arien*
'C)iateniffen«9nflalt m 9iiga beranflaUet, ber einen S^einertrag bon
^ 1430 9tbln. etgab.
Digitized by Coogle
— 401 —
llm ^onner^tag brn 21. 9{oi»einBfv tourbe im 6aa(e M
®(bū1ļtvikūuU9 ein ^aii ^e^eben jum ^eftett ber SUgemeinen Unter*
3m ^d?n)ari^aupter»©aole fanb am greitag ben 22. 1Wot)pnt6et
ein ^ongert ftatt, bet ttclc^em burcb BrSuIein 9}?onica ^unniu«
(®efanfl), mie burc^ bie ^)erren S3iftov ®iiiitl)er (^^cflatn^Tticn) unb
5an« ^c^niitt (5?lai?iev) „^)te fdļijne 'Dia^elcne", ^Jcinan^en au«
bem 2^iec£jc^en 2)iarc^>en, fomponirt Don 3ū^cinne« 53vaļ>m«, mit
terbinbenbem Zep Don |)an0 ec^mibt, jum 33ortva9 getangte.
2Im ©onnobenb ben 23. 9^o»ember begab f!d^ ta« @tatt()aupt
bon 5Riga, ^en Sufcteirt ^{erfobiii«, auf ac^t Jage i\a^ Bt. $etci«*
bura, um ūn tn <Sit^ung ber 9iaerļ5(jķft jur SlBurtļeUung bon
^taaUberbrecitent etngefe^ten ftommtffion tiril^unelķmen.
9in @enntag ben 24, 9lob<inber, am 2:obtenfefte, fanb in
brr ®t ļetd'ftir^e bte 90. Slnfffiļrung bed 8adķberein« gu 9tiga
ftatt, unter iBet^eiligung bei Opern^^angerin grSuletn Čouife SDtuIber
unb unter \žeitung bed ^erein^birlgenten ^mn fSd, ^ergner unb
©errii 3)?ufifbirefter« 51. 53ernbt.
3n bev ^om-i^ird^e iDurbe am ©omita^ bnt 24. 9?ooember,
iiac^ ber ^U'cbi^ļt im Apcmptflettegbienft, bie Orbinatien be« cand.
rainist. 9tax{ 5?eUer ņnn ļJoftor adj. fiir (Sanbau in .Huvlanb biirc^
@eme S^agnificenj ben ^ervn liolanbifcļ^en (^encvalļupeviutenbenten
^oUmann coligogen.
^Die ^iantfttn <SQa ^ancera goB am 9X»iitag bcīt 25. ^i^cbember
im 64tt)argļSu)}terfaa(e ein )tDcite« unb (e^te^ ftongert.
Vttf ber ^i^ung im 9}a(urforf4er»®ercin am 3)?ontag ben
25. 9}obembrr f|>ra(^en j6err Dr. phiL 5DoS fiSer «einen 9)l{ammnt»
funb bei Saroftaio" unb ^err Dr. med. ļanUt fiber: ^^^iibfrSten".
3nt S£ed^nif(|en SBeretn ļieft auf ber @i^ung am ^indtag ben
26. !??o\)ember Ģerr !Čireftor ^en\in einen 35ortrag: «Ueber
bie $eved)nunH bon @i(^evļeitdt>entiten unb iiber einen gu biefem
ļvoeč in 9iiga oufleftellten S5erfudļ>."
§lm ^in^ta^ļ ben 26. 5?ot>embev gab ber bevil^mte ruffiļdje
©Snflerc^ov ber īfapeUe beē ^errn 21. 21. ^Ivc^angellfi ini @aalc
be8 ©enjevbcterein^ ein S?on^ert, bei ii^elcbem j^ur ?hiffnt?inng gelangten
(S^orale unb Cieber t^on ®raun, ^ateftrina, Slllegri, S!otio unb S5ecd^i,
ruffifcĻe SiJolf^lIcbev, ein cķonuatifcķe^^, fvauj5fi)cķe, neaj>oUtanif(ie
unb f))ani{cĻe Pieber.
Uterflrisch-praktische BDrger-Verbindung.
Donnerfitug, den 12. Dezember 1896, nm 7 Uhr abends, im
Mnseum: Jahresvert^aiumlunu;.
Tagesordnung: Abstattung der Jahresberiohte. —
Wahlen: des Direktors, der Kassarevidenten, der Archiv-
reridenteo, der Glieder des engeren Kreises.
Das Direktorium.
Digitized by Gopgle
- 402 ~
Mm leM Airdieiigemeilikeli.
Vetr{*.ir.: Slufluftc ©flfne .<^riife. fllfranbcr ^aul (^erfincļ. arsit
tRori^ O^raiipnrr. ®cov^ Sugen ©Uictmann. ^fonbart (^lorentin ^fJatbfelbcr.
8dtt«^cr.
'Pauline Srug^ir. ^trranbet grtebrit^ ittuge. 89bia Aiaca 9ert^a Slamonat.
Šttinor Slmalie 9tadmud.
:lafobi<jr.: (Sltrabrtt 97aric Jtrdf^e. CtHNc ?vbia Hcloale Ht-
J^flroltnc 8tcinbfrg. (jbitarb ?l(franbfr ?uidf. Sbuarb 3^ni^"^0
®ertruN4t.: Aaritad grobora ^rlrne Ctpr- C^bitb (ilifabet^ Jiraufe.
®fora ®ufta» ®tflW. Ifforie Ulrranbra aiiftn. Jfarl I?ar«n @aTriti. IBif^etm
Snflnlt SSfbtt)fr, flfn. jtofpar. TOanfrifb arnolt Salmiņ. Ibeobor B^^iebHit
Varglibt. 3ba SmaUc itirinbrre. ^^anlinc JtaroUnf miķttmUit tavai»,
Ibolf Oaiiiu
3m««Jl.t IBaftfr Hunuft Onfen. Btima OMoKn. Vffrattbra VflSfr.
5)?arttn '^iīoiai Smclin. Sitbelm grifbrtf^ SBf^c. 5tarl 9?cinbolb 3flrebfobn.
?l(i(e ^^rtfbfdfc Vnfctrffi. (JUa ^uliannc 97/atbilbc Āaliftt). <5milif Dttilie
vžu(f. 'Piilba '3aumann. Slltce ©ablibt. ^ug» Stgf&in. ^rtbur &axi
DVraoīrfnr.
nobattiii«:.ft.: ?J?arianne (5ft?irf ^lufa. .<!nftpf ?Irtt)nr ^^etrfin. ?Bifbf(m
Solbrmar 5(rifion)ffy. 3obnnn JRidbarb 3ibru(. -VUme ibffla ©ai^fluL
9lifba ^orotbea ^purmal. BolDemar (Srnfi $alob. Stari ^Ubefm <fbmtb
Srr)^. ^oufinc 3aunflfn)in. 5lbfobor 3obann Ottomar ^^att)lo». 3«n ^otob
^fimanotpffp. iJlnna iBilbetmine 5^(um. 9?elnboIb (fMrin ^ncbrit^ Jbtfie.
iD^artinds^.: Siftona Subtt>tfa &on. 3tnne(te ^aulme ^ublner. ©dma
^orotftra Hfcroitbra ecm(R Sfatrtin tbolf 3annfobn. Sflvhie 9Niiiia
8ot»bic (5ct)itM'giir. ^iap OtliHe ?D/ifflfo^n. 3urrf «leranber 3affr. T^ore
Ticītfotlbe (^ottliebe ecbtvanfelb, grn. ed^OHin. 9KUba SRane @aUi4. Sifettc
31iitQn. dmil 2lnton 2llfxanbfr (Btabr.
$riniraH«*4r.: @rlma Striūint 9lof(^(app. IVarHn O^faT 9tofcļ(ap^
Wonf (Jl&irc (?miltp Sorcbfrt.
9>aiildsA.: 2ileriintcr ^irtbur dviicft»? iBnnnbcrfl. florl (žbuarb griebrii^
Očfar Dremtng. jiarl 2Bilbf(m ^iīnbcrt^. 2lufluft ^^rtfbrifb Saln(n.
6iitbert.<r. : ©uflen Otto grfibfrg. ^autine Dorotbca I)ubrfn(J. 3obanna
Otftiif Sth\[in. .narl ©milgf. «ugiift «nbrfiid ©cbiilj. (Ilifobct^ ®ebna
abamaitid. ^obn Xarl SibA. (Stnnta (Slifabetb Seimann.
9fef9v«i.Jl.t ^rfene imo Sffofbuifa.
^fgeboten.
t>*trl« tt. ^om»il. : JTemmi^ 3a'o^ SifMm SinbeV^ff itril Hfice {nffe
in^tlbefmine Ubre, geb. 8raiinfelb. ^abrifarbritcr 9{i4»arb SVeinboIb Slobnefelb
rnit i'lurora Sob^nno 3onfcn. ^rofffTor am 'polptec^nifum ju Sliga ?)?QTiniiUan
(šrnfl ^einricb @)lafenapp mīt ^nna l'iuinbr ^rirgdmann. Šraumetficr ^o\tf
^flbouT mft (Sriia Sfl^elmfiir Doroiļea ^reiL ^oler 9hi0«fl ^ermaiiii Mafl
ntU 21nna ^Icranbra 53aubf. 8ttibbnitfrr 9^u^oIpb 3obann ftleranbcr ©crbaib
mii J)crctbea ?iufe (vkMtIicbe 2:bomfon, geb. '^oll Xifcblfr ''pcter ^paul erfftein
mit ?ouife grau^iofa illbrec^t. Dr. med. Spāni |)ermann 3ofcpb Srbefl mtt Olga
(S^arlotle Wnna (Sradmu^. 3;ifitlcrgefeU 3obann ^^ricbricb JRobcrt ^^attloff
mit Slnno T'orotbra ^ranļidfa 5fawnfl. ©cblcfīergefffl ^cinritb Dnoib Cttfr^=
berg mit Xbcrct'e ^P^atbiiDe liSrudbcrg. 3"d^»i^u^ Solbrmar 3obann Wlūtī
mit Sit^rlmtnr t)r(rne @aawflrf e. SBrn.^rtfirtn. %iWn Stnl ®tovA (Sbnaib
^etrrfoļit mit Olaa t^orotbea d^ofalie 'Petcrfobn. Āonbttor tiibibfd JKonflaiitin
©(^imon mit 2ltn>nif IVarie (Stifabctb S^ombf.
Harobiefi.: ^au^befi^er ^tc^ael ^uttUr mit $>anna SiiOelmine ļricbc
ii!e ^uft. Aaufmann ^ermatni Stari D?ebrr mit Sobanna f?aHe 8ott(b(r.
HfAtfr (^buarb 5Rtd)iTrb f^iMītfcb mit ^}lniui ^obanna ^affitieto, geb. Jtrdget
3inunermaun ftarl 2ķeobot Cubioig (^ii^^e mit ^pautinc IBanbīif.
Digitizad J;)y. C^^Ie
— 403 — •
^ertru^aJI.: itaufmann 3ultud (StriOian f>o(m mii StaroUnt Vlaria
D9af(tett>f!l 6(^riftfe^eT Stari ^^Umn ^riinberg mU @opi)t( dmmū Saumdnit.
@(^riftff^fr ^finridj atolf ffiolbftttnr ^crtcnberg mit 3l>a ?uiff S?t[(?e(mine
9oumann. gabrifarbritrr Danitl ^obborr^fi mit 2llwine ^malte (^nrbrrire
!^d^rin(|. Jtommitf Srttnr Sleranbcr mraim mit ttoanbra 2>opfemitf(^.
©flrftenmo(tfr 3ob^nn Wtt ^oul ilubmttig mit Dabrte 3<Junat^. >]Wobffl»
tif^lcr ^ftcr Siidjarb Dobre mit 3>?Qrri 3Bir^mpifter. Slpctbfffr Sbriftian
3onfo^n mit 3uHe Āimfi^. 8attIcrdefcU 3obann X^coDor dtUvt mit tnna
Štarlottf ^OTot^ea &mH0, ®crfa^rrr VtiUl Sanfon mit Stūtiint ^rrimann.
©(^mietfflefffl DnnicI 3?etnboib ©pofctumd mit ^aric ^a{wn. arbfttfr Vabrv
Sa^tncef mit Eibbc (^ouiff), aen. (Slifobelb ©arrin. 2lrbeitfr .«riftap SiuUig
mit 'r^ot^tlte Xrimpet. 2lrbriter jpeter a^ftd mit eaffc Dbfol. ilrbeitcr
£|ffii#»ir.2 8nben^aftrr Iffartin flf<tf(toic) mit Sif^eAtiine 9?at9<lbr
©prnbff. ©ttrlftfc^cr ^ari lulcr mit t)fnnette 'JTarie 3?utfpirfft. ^ater
Sfcuort 5rfu mit lic'imm SRofalic T)ambc. ^^nler Rax\ %kxū\\tcx 9?cin&olfe
^fterfobn mit %nna «onfianje 3i»Jot'fobn. ^aufmaiin itnrl $)einri((j Sera mit
@i>t)f ^e^rfid. 3inim<rfl^ffQ @ufiat> ^uppuring mit Sibfe (St^artotte Ornnp
^ftcrfo^n. Sct>ubma(t>frgffffl Slerantcr 3fbfab grietrtcb (S)utffiri^ mit 5^atba»
rine Sr^rjtn. |)&nt>ler Vliibati ^nberfobn mīt Sibfe lomifct^etoffi, grb. 9{obne.
Zifi^lcT !llrxanbfr (Srnfl %ķmū^ mit {(annp Dīga Souife dauiin, orn. itaulitt.
9(iifa(rttf»irt( f^etcr ®r^nnonii mit SriNc itornet.
3D6<iniii««iir.t tifd^tet Aufi^fitf mit Stnna 3»fci»^ine 6uf{r.
gobrifarbfitfr ^etcr ®runte mit 2lnna r?atbi(t»f ©cbnjan. jtcmmitJ Stati
^ūUtī mit 3ula ^petrrfobn, gfb. |)ubī(t?cnbcrg. gabrifarbeitcr ^Bamuet
©tt^teier mit ĪRarit Oftd, geb. fficbrmel. J^abnfartritft ^ahh <Webin mit
?inna DobbcL Sommid Sari Sllfranfcfr 9?oftof mit ?ina ^efa. ©djlofror
3of«P^ Saliuna* mit SKinna S5altin. ?^abrifarbeitcr 3obann 2bfobor ^lein-
berg mit @reete 9ergmat;n. g^^brifarbeiter (^rtrbrict^ ©ubraid mit itartine
Df((abf(^ti«. Mfiicr mrifit Gmirbut mit Siķfe ^e^rfon.
^artin«*jr.: Srbrittt $vii^ ^ibrit^ grn. ^iebrcfbt, mit Slnne 9lobbe.
€ifcnbreber $>finri(b 3Pb^nn ®trau9 mit V'ibfc 9JeuIanbt (aud? 3cf"^'^t.)-
a)wornif «abrli(? ^iblncļ mit (Fliff efut>b. TOftaUbreber gricbrii^ Sitbelm
©rigge mit 2luguftc <Sopbic «Stcfffn, gfb. ©trcnge (au(b 3«>b.-^.).
'Xtinitatiii»gt. : gabrifarbeiter 3obni^ Seepin mit Sibfe l^rmberg. Xdpfer
Iffortiii %tctn mit 9?arie OirtfgaL Cifrnbrebcr Stati Sbotf 3imm(r mit Ctife
icontinc eiffnc.
^ai]I0s.^.: Waler anbrej^ Sibmin mit ļ^orie ?atn?in. @(bmicb 3abnt^
apftt mit dmilie Stainin. 04imicb 3abni^ ^ebtverd mit ^atbiibe itrubmin
(aucb 3efug-«J. Aonbuftrnr 9tamn Sebtitn mit €life Srieberife 5«tie
3)orotbfa ŽSpfter. Jlrbeiter 3abnid Sirfneef^ mit Smitic Tlatro^. JJiencr
Otto Mtrā mit Snna ^atrofe. SRuftfUbm 3Kax 1)0^0 |>ermann Otto Srtb
mit VtūīU Btxa9, geb. StnoU.
Sutberr^. : Sonbmeber iJarI augufl S3fbr{in mit 3ulianne amoiie
iSIifiibctb ^rrming. tI77aurrr grirbricb ^trui^ti mit 3ulie 3obanna ftarolinc
tiutciMti. Sifd^lcraf fcfl Staxl 3pjfami Stotbbere mit ®crtcub 3it(tc ftmia ^(tnfoii.
9Icfonn. Jl.: iJommi^ ©corg Jlart Ji^ncr mit 9nna ^auline «P?Qrip
Stotber. jtommi^ (Sarlp^ ttbuarb 3ofrf 6tamm mit 2)o(ot^a ^Pbilippine
Šargarctbe Sinfeivi^.
ei^a^, 79 3.
DotnejT*: ^Uen ^ugufte (SUfabetb ^ojtTdm, 2 3. Sabnar^t 3u(iud |>ugo
9aM/ ^0 3* l>U0O Stobmm Vbolp^ Sa^it, 2 3. S&pfergrfea 3o^anti
9pbcit Stoībmomi, M 3.
Digitized by Google
— 404 —
^afobitJt.: ^fnftonirtfr ?ocomotiDfQbrfr aieranbcr ilabner, 79 %
©rafin 31ma(ir oon &\er>tti, qeb. oon 9(af^onowitf(ķ, 74 3. gri$ ®uf)at>
«Kabfcifon, 2 3. SSatttfr 9?ffcif 5lat>m, 64 3.
(t)rrrriib(.^{.: 3ungfrau "KibU ?lfcamfon, im 27. 3. anne Staroiint
3ifpe, flfn. ^ioUf, im 9. IV. 3ntrif ffiilbclm ^JJ?flurf, im 2. 3.
3ef : Xofctflfb. eobn Vu^ (Emilic ?u^qu, «eb SBfbrfnburg, 62 3.
^tarolinc ^ufomffi, flfb. <B\r>il)c\u{, 58 3. Smma 3uliane Otttiic |)fnfpl, 7 3.
— ^t. ^atth&i'J^vtibtfļvabui^: t>om 2. hii jum 9. IDejrmbrr 24 Ser-
ftotbcnc.
3obaiiui«r.«.: 3urid 3»t>rul, im 48. 3. ©crt^a ?)?at^ilbc «unin, 10 $?.
?^frtba Waric @arin, im 6. 3. ^oulinf jtatbarinc (Smilic ©uf, im 18. 3.
ffiolbciiiar aibfrt Sbraf(t>mann, 3 VI.
'SKartiiidsjt.: 3uffum 3annfoN, 85 3 «TOartin 3Qfobfo^n, 76 3.
(Jmilif 3ot>anna 3«nfon, 8 mum Staroiint ©ifriītfl, 65 3. grau
^orri ©fUibt 42 3. Dēīar Stari ©cbbribt, im 13. 3. SBitttrc «nna
O^folinfl, 68 3- Smilif UVatbilbe gcontine v^cbmc^mann, im 2. 3.
Zrtiiitatid^Jr.: 3lnnc «fflbcrf, im 54 3. Jri^ne 3f^fabTo^n, 70 3.
%ri\)nt ^fulanb, 76 3.
«l>aiiI«-..%. : (Mrectc SBitjin. 95 3. aimine AiOIblof, im 2. 3. 3a^nitf
Saunit, im 2. 3. antonif jlarolinc 9?cbfcb, 7 3. «D?ari ©(^iranbt, 61 3.
gricbritt? 3}iftor ^po^ffic, im 2. 3. «nna Cmitic ©irbfīn, 4 3.
i»iitbcrs.^.: «nna Viarit Vlu\>rnttl im 2. 3. 5lrif(|> ^ftfutf, 13 3.
9?obfrt '"ļUiful. 9?ubotf 3ot>flnn ilribuen, im 4. 3 ifarolinc ilronberg, in bfr
3. SB. 3at>n ftublin, im 37. 3. grnft ©tinfat, im 4. 3 fBiOi^ ®imbruf,
6 3. SiUp grcibfrg, 6 Z. ©amuct Vicbrectt, 34 3 SDa^» ©aurin, 48 3-
«atrinf Viar\c ^ipc, 5 SB ©elma SJrronifa ©traiflfne, 1 3. 3aOn ©rffbtd,
29 3. 3abnid 3nbrif SBc^ircr, 6 3. «nd S3ct>rrin, 22 3. Jobtgeb. ©oĻn
©afmonn. gri^ S3f^rfīn, 63 3. S^ffa ^^reimann, 61 3- ©abrte «oman,
84 3. ^imalif «nna ©ctfen^ber^^, 21 %. 2i\)\>t STOurrmffi, 76 3.
>D^arfu0<^riiieiifird)bof : »oro 2. bitf gum 9. 2>r)ember8 Serfiorbrnr.
iiber fcic iu ber 3^»* 1. jum 7. IDeicmber 1896 regiftrirten
3nfeftioiififranf^eiten in 9?iga.
(5^ rrfraiiftfn on:
*• s
0 0
Aufammrn
Vtxl
«erf.
«erf.
mnl.
»bL
t ļtti.
Typhu8 abdoiniual. . . .
1
6
6
4
3
10
10
20
Dy8enterie
2
2
0
5
9
8
3
11
14
25
10
29
21
1
27
34
61
Diphtherit.ie vera ....
2
1
2
1
4
2
6
Variolois mit 3"U"'fnarbfn .
2
2
2
Variolois obnc 3'^pfnort^f" •
1
1
1
Febris puerperalis ....
Ophthalmiu blenorrboicu
1
1
1
1
1
1
PiieunioDia crouposa . . .
2
1
1 2
1
3
j^ufammrn |
18
48
1 38
15
3 1
i 55
67
i22
3m Jlnftraflf ber litrrarifct-brafHfctifn ©flrflcr»crbinbung Urau6qe^ebtn
Don Slrtbur >pofl*au fiir brn Stfboftfur.
jI,oHBojeuo aeH3ypox». — Pira, 12 ^teKa6p« 1896.
i-rud «011 ©. {J. jpadcv iii Oti^a,
Digitized by Google
^tahihlaittv.
^onnevdtag beit 19. t>€imhn. 1896.
fB6*fntli(t) 1 mal. — fxtU indiu^'^ latrli* 2 mbi; mtt 3:i[nitinHļ 2 dibU
50 «pp.i tfūibmrntS} 1 9*bf.; mit 3innit)una 1 3tbL 35 jtop.; uOcc t>ie j)of»
Aufforderung zum Abonnement.
Die ^Kigaschen Stadtbliitter" weidcii auch im neuen
Jahre, ihrem 88. Jahrgange, wie bisher eiuiual vvociieutlich
erscheinen und es veraen me geDeigten Leser nm gefallige
EraeueruDg ihres Abonnements ersacnt
IhreiD Programm geinass werden die ^Kigaschen Stadt-
blatter** aach in Zukunft bestrebt sein, ein Sammeiwerk fur
ailes uif die Gescbichte, Cbrouik und Statistik Kigas Be-
zūgliche zLi sein.
Als Orgau der literarisch-iļraktischen Bui geiverbindung
■vverden die ^Ricaschen Stadtblatter" auch im neuen Jahr-
fange die Protokolle der allgemeinen V^ersammluugen uud
ie Bericbte ūber die Wirk8amkeit der eiozelneD Anstalten
der Būrgerverbindung veroffentlichen.
Das Abonnement betrā^:
fūr die Stadt:
i'abrlich ... 2 Hbl. — Kop., mit Zusendung 2 Kbl. 50 Kop.
ialbjabrlicb . 1 „ — i> . w 99 1 35 „
ii ber die Post:
jahiiich .... 2 Kbl. GO Kop.
balbiahrlich . . 1 35
Bestellirngen nebmen entgegen: die Buobdnīckerei von
W. F. Hacker und die Bacbnandlung von N. KjmmeJ*
IMtt B^tH wA Vrkett Itr SiiigUiigMmfaie.
9t9^ cUifc Vtift^rai^r, fle^altrn an citiem SamUfcna^cnb fm Sflngtbtd^ocrciii
III Stifto.
gvagen U)iv na4 bem S'^td ber {^fitigUngdoereine, fo mfiffen
©ir un« juerft fagot taffen, ts>a9 bte ©rfinbung folc^er 95ereine ber»
ontagt ^at: boS toaren bie 9i?ot]ķftanbe, bic in velifli(?«»fittt[c!^er
Sesie^unj^ bur* bie in unffnn 3^ii^rf)unbert freiere ŠtUtoiiJelung
ber einjelnen ^ļ^ciļ'iJnlicķfeiten, unā} X$octeriing ber in fvii^eren >\?\tei\
getool^nten fiitn^en ?,nč)i uub ©itte unter ber manulici^e» ^Jugenb
(nt|tatit)t:n mm\ uu& nocļ entfteļen.
Digitized by Gopgle
bent f9f)n$(r tBeui Ofibai (anii, ber e0 a^er mtr htl vic^tigtr
8elļatiblitB9 mbdūā^ iDhrb: bte frift^en JhrSfte SctSeē unb ber @re(e
gS^rm unb tretben «eioafttg. 5D25(itig empfinbet baf (^iitiglin{)dļcK|
bie mannijļfaftigen (Jintrurfe, bie »cn aufecn unb iniien auf iĶn ein*
fliirnien unb bie oUen fo leic^t erregbarcn «gfelcn i^r ©cprage auf*
tviicfen n^cUcn. W\e tcic^tig ift c« ta, ba§ bie guten ©inPffe in
fciefem T^urc^einanbenuogen bie Cber^anb getoinnen. Wlit 9?cc^t
rebct man oon ber ^egeifterung, tem ^o^en ©treben ber 3ugenb
— bocļ baneben fte^en ou(^ bie ®efaļren, benen fo tnoiKiļe^ junge
8ebett jitm Opfer gefaflen ift, bof ctf tlagen mufite:
,^Iof((en ftnb bie fc^&nen ©omai,
Die ber Sogenb ^fab er^etlt,
Dit Sbcale ftnb genonnen,
2>ic ciiifl batf trunfne $>eTg gefi^iDeat'
^te ftrenge Rttčļt M (Sttern^ufed, bie fruļer @itte tiHir, fļat
nac^gelaffen; btelReifter, loe^e iļre l^eļrliuge mib ^efellen tm
elgenen ^anfe (aben, nnb ftdft DrrantmortUdķ filr fie Wien, neļmcn
im ^anbloerferftanbe immer ine^r ctb, bom i^aufmann gani )n ge«
fd^njeigen; gleicbjeitig bamit toūč)\t bie i?otIe S^ei^eit be8 Xļm unb
Saf[en« au§er^alb ber 2trbeit«jeit; ^a^Ilcfe 23ergnugungen unb ®e*
nuļļe reijen unb locfen mit grc^cr (^)crt)alt; fcblcc^te unb leitbtrmnige
JJamerabcn fii^icn niancķen bom rec^ten SBcge al\ unb ba« (Sift
bed Unglaubend, ber immer breifter fein ^aupt erļebt, ^eiftci't fo
9iele cbte 9(fit|eit.
tommen nun bie Q0n0(<ng0t)erei]te nnb pflmitn M 9a»
nter be0 (ilaubend auf. unter btefcni 9aniier famtnefn fie bte
Ofingtinge unb toeUtn i^nen bte Saffen reicļen |um Streit mtber
bie t^nen bro^cnben 0>VfQ^ren. 3" [clci^em .^ampf fpfl ber 3ilng*
!mg jum recbten Dianu, gum tebenbi^en ©liefce [eiiier SŽirc^e, ņim
©treitev feincS f^inmilifd^en ipcrrn ķeranreifen, j)iefe« ©ad^St^nm
ju ))f(egen unb ju forberu, bai8 ift ber be« 3""St*n0^*^fi'f i'^'^ •
Selc^cS ftnb nun bie -UJīttel, tpeldbe ujir gur (Srreicbung unfere^
3iDecfe« gebrauc^eu? — !I)a nennc ic^ guerft: ba« ©ort ®otte«.
3)ev Vfolmift antmovtet aitf bie &rage: „®ie ttirb ein ^ungling
feinen ®eg itttftraf(t<^ ge^en?" «SBenn n ftcļ ffiU na<^ beinen
SBorten." ^Dad n>ar bamald fo snb gttt auc^ ļeute no^, httttm
ift biefed SDort aud^ bod SofungdiDort ber S^ngting^bereine.
92eben bem genannten, unferm bornef^mften Tlittū bienen un^
nočf Diete anbere, aU ba finb: ber reic^e, gro^e @c^a^ menfc^tic^^en
®iffen«, ®e|ang unb SOiufif, «Spiet unb tuvnerifc^e Uebung, fret*
toiUige 2lrbeit ber ?0?itgIieber fflr il^ren ^erein, unb fc^^lieJUcb cble
(S^efeUtgfeit in freuubfc^aftUc^em ^erteļr.
®te otte biefe 9RitteI bemifet iperbcn, loirb nn» dū Wā in
M Seben nnb 2:teibe» uttferei Šemn9 getgen* Sbn Sonntagttenb
finbet unfere ^an)>toerfanimIung ftfttt Ž)iefe(be n>irb mit bem
©efange eine« S^ora(« begonnen, «crauf ber Ceiter be« Slbenbtf
cine furje Slnbac^t ^alt. ^)arnad^ folgt ein bele^renber SJortrag,
beffen ^toff balb ber )^eU' obec ber Itircļengefc^tcļ^U, balo ber
Digitized by Ģoogle
— 407 —
92aturfunbe, bev ^itevatur obev onbeven ^ebieten entnommen tft —
S)ie ļūt nadft ^eenbi^uu^ bed ^ortra^ed M jum 8c^(u6 bed
aBenM ift ber freien ©efettigfett sernibinet. fi^t ^ier eine Heine
(9ru^)»e in frSļlic^em <9ei|»(aiiber , bort loltb eine crttfte geļbe attf
bent Scļac^brett lautbd aud0e!ani)>ft, baneben geļt ed 6ei anberen
©ļjlelcn leb^aftcv jii. 3'" ^ibltet^efsinimer ticft man eifrig lu ben
auēflelcfltcn ^^i^f^^i^il^f" o'^^^ \va\ļ[t \ič) 53ud^er ņix Seftilie fiir
frete 2Bocļ?enabcnbe au5. ©efcbaftt^e $anbe ^aben {ngtrii'c^eu ein
„2:ifc^Iein, becf bic^" ^erbeigefc^^afft, ooii bem tnan fic^ fi'iv ein
^^iUlged leibliciķe 8tdv!ung l^olen fanu. D^un toivb aud^ noc^ ettDad
muficirt «ber tnon fin^t fc^dne 93o(f«Ciebev Hn <£ļot. #o oev*
gelļen bie ^ttttiben im gluge. !Den @4(ttfi ntadļt ein (SļovaI unb
ein fur^efi ®ebet.
3n ber SBoc^e ^aben ble 53Iafcr, bic @onger unb bie lurtiet
i^re Uebiittfleabenbe. Sbenfo finbet auc^ an cinem SBoc^enabenb ble
33ibel)'tunte ftatt, toettķe bie ^""Aliii^f immer nie^r in ta^ ^cxt
®otte« ein[ni;ren tcitt. — 9([Imonatlic^ ttjivb eine 33erfammlmuļ jur
SBeķred^uug oon i^eiein^angclcflcu^eitcn abge^alten, banu fiiibet aiid^
bie feierlicķe Siufna^tne neuer ŠJittglteber ftatt. — l^aufe beS
Oaķree loivb manc^ frgļlif^ed geft gefeiett: bad Geiļnacķtdfeft, — *
bad tiatflrltcļ oļne (Sļtipbaum ni<^t gut mlSņlLUķ i% — bad 3aļre«*
feft gteic^ nacb Oftern, unb gamilienabenbe, gu benen njir unfere
9(tige^6rigen einlaben. T)ie fc^&ne (SontmeTi^ett enbUd^ giebt (S)e(egen«
Iļeit gu SluSfliigen unb «Spa^iergangen in« ģveie ^?inau«.
9?ad^bcni niin gcjeigt ift, toie luir, tDenn anč) in menfc^lic^er
UnDoUfommenl^eit, fo \)cč) mč)i o^ne ben <Segen ®otte«, bie un«
gu ©ebote fte^euben Wiitie[ ķii bemenben fud^en, moc^te ic^ nav
einen fnr)en UeberMid iiber bie gefcļicļtticķe <SnttDi(!e(ung ber
3Sngting«)>erein«fa(ļe geben»
Xik erften Šihtglingdbereine n)uvben in brn bvei^iger ^af^rtn
biefeē 3a^r^wnbertd, unb itoat in ^jeutfc^lanb gegrfinbet. Slnfanglic^
in aUer ©tiHe toivfenb unb nur langfam fovtic^vcitenb, ^aben bic
3iinAting«Dereine in ben (e^ten 3^^^<^^^"t<^" ^^^^ gvo§en
^ufjd^iDung genonimen, fo bag t$ it^t iihn 1000 ^ereine im
jDeutfdķen d^eicķe giebt.
Švo^bem ift Deutfc^lanb, obgteidķ bie ^iege ber O^ngUngd^
bereine, bon onbem 8Snbecn fiberjioU loorben. vnalonb, I90 etioa
10 3airi f))ater al« i» ^eutf^Ianb ber cvfte 3fingling«berein
gegrilnbet tnnrbe, ļat gtoar nur ca. 700 lOereine, gSļtt aber me^r
3)?itg(ieber. — 3" ben 35ereinigten «Stoaten bon Slorbamerifa fanb
bae Čonboner 33ovbiIb erft 1851 02ad?a^inung; ^eule ga^tt man bort
gegen loOO l^eveine mit einer fafl 4 md gri?§eren i)iitg(ieberja^I,
alg !DeuJ)d^lanb fie aiifiueift. — T)o6) nicĻt nur in (5nglanb unb
ben SBereinigten ^Staaten oon 9Jovbamerifa ķaben )ic^> 3w"fl^i»fl^^
bercine gebilDet, nein, toir finben fie iiberall auf bem toeiten (Srben*
mnb* icein (Srbtlķeil ift oļne 3angUng^Dereine, barnm tr^gt unfer
internatiomited ^ereindabjeid^cn bie 92amen aUer filnf ftontinente.
Šitf unferem alten gefttanbe giebt ed ba(b feinen @taat meļr, in
bem ni(ļt unfere IBereiuearbeit getrieben loOrbe, ^tcļt ^nittļt ift
Digitized by Gopgle
ba« (e not^trcntiAc, tavum ahcv ūnč) fo fcgeii^reic^e SciJ in bem
grogen, toeitcn 9tei(ļ|e, bem tt)ir onge^Sren, tn Sngrtff gesiemmfit
25or nun Mon 28 (Jo^ren tourbe iu @t. ?etcr«6ttrg ber crfte
Sbangelifci^c 3finfl(in^jgt?erem in 5Ru§lanb gegrflnbet. gaff em
^fl^rse^nt flanb er aflcin ba, bann oBcr Bifbeten ficĶ na(ļ^etn*
anber, 3^^^ ""^ 3^^^» 9?crcine in 9?eDaf, 3J?itQU, icrpat unb
2Ro«fau. 9?ad) einer ļJaufe bcn mel^vercn 3^^^^" entftanb ein
S3erein iin fernen iJaufafug, in bem Orte ©cžemad^a, unb borauf
einer in ber gro§en gabrifftabt Sob^ in $oīen. R\xU%t lourben
botttt Dor 8 Oaķren nnfer S^ettitt unb ber im n^tn Sibau in€
SeBen genifen.
9uf bem grD§eii 9i(be in ttnferem SBorein^tcfat feļen lotr bie
^anner, mlč^e im SBertranen auf <Siotte< {^Ufe Iļier bei nn9 bie
^anb au^ 2Berf (egten.
^)^it grcf^cv ApinJlP^>nnfl unb bctDunbern«n)ertt|er ®ebutb ļat ber
nun ķeimgegangene Cbfrpoftor ^celc^ou aiē unfer erfter ?rafc«
bie noč) unficķeven ©(tritte be« jungen 3Serein« gcleitct, bi« er
anberen ^anben bie gfiļvung anbertraute.
3n feinem SBac^dtļmii iititer ber 8eitung feitied bertgen $rSfeē^
bcd ^errn ^oftor (SifenfcĻmibt, unb unter feinem gegenmSrtigen
*ļ3rafe«, ļ)errn ^aftor ^offmonn, MnefI fortfd^reitenb, ^at ber
Žcrein cft bie fegnenbe ^anb beē ^)errn berfpiirt, unb ba« nitķt om
toenigften, toenn er burt!^ \č)\d?re ^e\tex\ gefilĶrt n?Drben nsar.
Ž)ie bi« je^t errcic^te (5nttt>icfelunn unfcrcS ^Bercin^ evĶalt in
un« bie ^offiuinfl, baO c« immcr JDeiter bortedrtd mit un0 ge^en
iDirb, ®ott ^nr (k\)xe unb nn« jum ©e^en.
^afi biefe ^offnung fid^ erfiiUe, taju Brau(ļett loir aber aučf
bie ^itlļilfe oOer ttnd Q3oļ(geflnnten bet unfereit, iit toeiterett Itreifett
ber @tabt (eiber nocļ fo loenig befanntett ^eflrebungeii. O. ft.
3m X)onimufeum fanb am SU^itttoocķ bcn 27. ^Zoecmber bie
allgemeine SBerfammtung ber !Oombait«9Bt^e{tung ber ©efeOfc^aft
ffir iief^idte unb Hltertļnmlfunbe flatt, auf melciBer an Stellē
be0 bie ©leberma^ abtelķnenbeit ^erm 8aron 53ruinfngf Ģerr
bim. ^Stabtratļ (&, ^animom )um $vaftbenten biefer HbtBeiīung
getoal^lt murbe.
fcae jnjpite J^onjcrt be8 ruffifc^cn ©angevcĶord ber .^apettc
be« $cvrn 21. 3hd?ange!fff, am ^(ittnjod^ ben 27. 3^cbembcr im
(Saole bcē ©etrcvbebcvcin^ ^cfļebcn, brad^te ba6 9?equiem bon
iSĶerubini unb ^rud^ftiicfc oufi „3ut)QS 2)?accabau«" bon $)anbel
)ur Huffiiļrung.
3;m SRigoer l^aufmSnitifdben IBereitt tturbe am beti
27« Sflfobember bon (erm ū, b. ^drt>\9 of ilRenar ein Sortrag fflr
©erren unb Damen gelĶotten iiber: „5Dle Onrgber^e 8lb*, ftux»
unb (Sftlanbd aud ^eibnif(ļer 3eit".
Djgitized by ^pOpgle
— 409 —
3lm i^enner«tafl tcn 28. 9?occmbcv toiivbe im ^aa(c bc^ ©e*
njerbcrereitii^ Dom ruļ'fildjen «Scinflcrc^ore ber ilapcUe bc§ .ncrvn ?l.
91. 5hd?anflc([fi cin britteS luīb Ui^ieē ^onjert gegcben, au| hjeld^em
āoinpofiticuen ortl^obojcer ^ird^enmufif jur ^luffiil^runfl geiangten.
ll)cr 2^uinocrein ^ielt am greitag ben 29. DJotoemfeer feine
^enmtoftfamitttttng ah, auf tuelc^er ber frtife^ be9 93eteind, ^err
<S. 9eniļau|)t, Hhtt hū9 $imMUhtn im Sonfe M Uķttn ^a^reS
etneti 8eric^t erftattete. 9?ai3ķ bemfetben betrSgt bad Sventi cgen bed
2:urnoeretn« 25553 mi, taē Subget balatīdtt nitt 5558 fKbIn.
75 ^cp.; tm berfjangenen 3a^re fiiib 148 neue DžitgUebev bem
2?evcin bci^^clretcn; bie ITiirnabenbe finb im terfioffeuen ©ommer*
fcmefter buvc^jc^rtittlid^ Dcn 75, im SBinterļemeftcr bon 106 Jurnern
pro 2Ibeiib befuc^t tpovbcn; bie ftarffte i^veqiieiij fiel ouf ben 8. OU
tobcv b. 3-/ icelcķem 132 ^lami bcu 2^urnabenb befuc^ten.
ben STumot^ koutben geteaļlt bie^men: Slftmer, dtūmnē, Zf)ma9,
(&\ķn, ^ifof4ett{ļ} unb ©((ipng.
3ni BaaU bed ®mtxUMt\n9 )Durbe am greitafļ ben 29* 92o»
bember ein ļ3romenabett*i?on2|Crt }um ©eften bes 33erein« gegen ben
8ette( gegebeit, ba0 einen 9?einevtYag bon 860 9^b(n. ergielte.
T)n Ord^efter'93erein „5armon{e" beronftaltcte om ^onnabenb
ben 30. 9?cbembev im (goale be« (gd^ii^cnl^aiifet^ cin ©t^mpfjonie*
^onjert eineS C)rd;eftcv^ \^cn 50 ■9?ittt)irfenben, uuter Ceitung fcincd
2)iri0enten, Ģerrn .^hipetfmeiftev Slbot^^tj Ģilbert.
Qm ©aole ber gio^en (Šilbe fauD am ©onnabenb ben 30. 9^0-
bember unb am ©onntag ben K ^ejember etn ^a^ar unb rtne
8i)tt(rie ftott jum Qeften ber iMnberbetoaķranftatt nnb SIrmer rSmifd^^
fatļolif^er ftonfefflen.
©onntofl ben 1. IDegember murbe in ber (2t. gjafobifircķe
burd^ @eine SJ^ognificenj ben Ublanbifdf^en ^evrn ©eneratfuperin*
tenbenten ^oUmann ber cand. min. Defav ^cbnciber jum ^oftot
vic, fur bie ^farre 5lfferman*^en(fenfcDVf bei Obeffa orbinivt.
2{uf ber Si^mig im ^)?atnrfov[d;er^^ercin om 5)?piita(^ ben
2. īDe^ember f^jraiļjen £)err ^rofeffor Dr. 53ocf iiber „ļ3(auimeter
unb bie neucfte gorm berļelben", unb .^err Dr. med. 3<»nbcr iiber:
„@*Ubfr6ten."
@aale M <9e)DeYbebereinf loīnbe m ^Mtag ben 8.
jembev bon bem ^erm Hboff SSolInSfer ein einmattgef $tcniexi ge^
geben, unter 2Wiimlt!ung be« ^errn ^an9 Sc^mlbt.
2luf ber @ifeung ber ©efeOfc^aft praftifcĻer Slerjte jn 9?iga,
om 2)?itttt)Dc^ ben 4. Dejeniber, fpračļ^ Dr. med. Zf^ito flber:
„8e]ĶanbInng fteifer ®elenfe mit 2lpparaten unb Uebnngen."
3m 9?igaer ^?aufmannifd&en 53ereln ^atte auf bem ^i^futir*
obenb am a)?ittn)ocķ ben 4. ^eienibcv ^err 1)ireftor 53ing ba«
9?eferat libernonimen iiber bie ?^vaf^e: ..iffielc^cfi loare moļi bic
jioedmajigfte 2(rt ber i^crtrctung iiitnftvicncr 3"tf^'ffff" J*"
2luf bem Di^futirnbenb mit ^amen im @e)uevbeberein am
!£)onnerētQg ben 5. >Degember gab grau (Slifabetļ i^d^eet in einem
Sortrage: „(2rinen Stiidbliif anf ben Qer(iner Stauenfongreg."
s
Digitized by Gopgle
etn auf trri ŠBcrftettuiigeit beie^neUd @aftf)>tel M beTil^mteti iia*
tieittfc^en 2:rag0bnt ®tiftai»o ©«foinu
3ni ©c^tDargļaupterfaale fatib am greitag ten 6. ^eiember
ein« b(t(amatorif(|^»inuftfa(if(^e ^ohh ber $ett«i Siftor unb Slid^atb
(^flntļer ftatt, unter Sfl^ittrirfun^ bev Damen $)arontu Utma S^e^tog»
Coting^oDeii, grl. Olga ©. īKatecft, grt. 'J??aj^ba O^iintļer, folvic ber
^errett ^ror ^«aevften unt ^atmunb o. 8i^d(e.
9m @0ttnabenb ben 7. Drjember unb am 6otintan ben 8.
^I)e5embev n^urbe im oberen ©aalc ber @t. 3p^fl"ni«'@itbe ein
$a^ar mit Slttegvi-^ottetie ļum 8eftett bed 9{t0aer Sķierafl^U
beranftaltct.
(5inc 2ķeatev>il>oi:iteUung iii polniļc^er >3praci()e tDurbe tjon bem
SBerein „?lu«5ra" am <Sonntag ben 8. 2)eiewber im @aaU be^
lScn>erbC'i^evcin0 airaiuļirt.
3lm £cnnta}ļ ben 8. I^ejembev luurbe in ber 6t. ^etrU^trt^e
ber caiid. miu. "iļjctev ^aralb ^ļ^oeid^au buic^ Seine 3)iQgnificeni
ben lioldubifc^en ^errn (^eneralfupevtntenbcnten {)oQmann ļum
Slttf bev ©t^unfl im 9{aturfor[c^er'$erettt am ^ontag ben
9. ^egember Ķ\tii Dr* med. ļan^n einen ^ovtrag iibei:
„@((Ubfr8ten"*
3m ftunflbevera ļte(t am ^In^tag ben 10. iDe^ember $err
It. b. Steifiner einen laSovtvag fi^er: NX)ie SlraBcdfe''*
Huf ber 8i|9una tm STecļnifijķen ^erein am X)indta8 ben
«f^^enere ^aļnaļmen ļuv Sdtberitng ber Onbuftrte".
3ttm 9)eften ber ^nftatt ^ledfobaļl fanb am Dindtag ben
10. !3De)ember unb am iDiitttto^ ben 11. ^Dejember im @aatc ber
(gt. ;ļof?atirt\^ (^^ilbe ein ^a^ar ftatt, bet iDetc^em am ?0?ttttrpc^
^bciit ein '^^eitMiad^tdbaum unter ©efang brr 44 pedfoba^ljcķen
3o}]lin3e an^^ejmibet tourbe.
im Aii:f|eitgemeiiilen.
0>ctauft.
8egonber.
£om<JI.: Slntonif grifberife Rin^t, Stutt 9?ifotai ^totrneef. (^riebrt*
SBSiltftm unb Otffar (5iiqen ^^o*^^e, 3tt?itīfttge. (Sic^rib ^rlcne gannp o. ičolft.
®uf}oiD Sltfreb 3o^ann @t^rmanii. Omal\} @ufloo ^ugnfi (Sugcn
|>flrrv 3inf.
9(ttriib>.f?.: 3eniiv ^D?nrta (^UfaMķ Cfilliann. $runo Aarl Knbreo#
Zttu. 3fll?" Stidjarb 3an[on. ^atbarinr ^arcjaret^c 53n&9fne. 1D?attjifbc
:^raurid. Stirna ^uUane 2lmo(ie ^^inter. (Srnft 9{ubo()^^ l^riebrnbrr^
Sitbelm |)einn(^ 6onnrnbfrg. Sbnaib 8tenf<i. tugufi Srrgen. fmaJtaivUM
Digitized by
— 411 —
SRarHn Sem^arb ^olanb, ^^intlm^. (^iiuUe 2ilmine (^rccttn. 'PauUne @mma
%mftT. StatHrint ^tm^arb @au(t(it. 3o^aima Clifabetl; |)elene fffeffnt
^obaniii^s^.: ?Iuguft £)etnrid) ^i^rag. 'Jlroib Cfbiuirt 2IrnoIb 3^^"^
ftrSm. eītfabft^ Sllbcrt. 2llfxanbrinc ^riftinc ^anflc. ^i^ifel SBolbemar
SBfi»e^rbin. Strifiof ^aul Aeepid. 3<»nn« 'Po"^ Srebermonn. ©flma
ftarie S'Jccbrit.
?Wnrthi«s«.: ^cinriO) SBoIbcmor SRobme. ?ln^ Stubolf ©oloemar
§^pa. i(atĻarine SiUer. 3o(anna ^auline (^arrin. dvn^ SBolbrtnar
0mrr. Mma Cmftie tofmoiiii. Ittrefe Smta ChiHtie ^^ilipp.
9auld<^.: <D?onf ©ttfanne 3firgcn^. Slntonie ^minv Stataiit Srflffi^.
3abni^ (Fbuarb Stubtin. ^eter 3{obtrt ®e^»er. 9(frcb Siil^cUn flnbrrfo^n.
^bolp^ ^d^tOlļ. %ttna ^iita ^ufne.
?>etri= II. £^Dm«jt. : ©artncr ©ufiao 3obann Salenttn @lrot> mit
Sltt^ufie itaroUne ^itičļtn, geb. Vctrotvi^. ^afior 9<ubolf D^far ©ulefe oon
KOciiborf mit ^argarrt^e antonte SSil^efmfne Jtfl^n. Itaufmann Stari ^rter
8hiffe( (Šlufful) mit (Smilic dornelia ©cbmibf. jloufmann ^rinrid) HbDlf
9lbalbert @6nnf(fcn mit itiara 35f^^^)a 2Bil()eIminc granff. j^auffommi^
SSBil^elm Slfranber %rii}i\ī ^{ottt mit (5(ife jiaroline ©opbie ©ormann.
Oafobis^*: ^uftfec 3ot)ann ^emm mit ^at^iibe i^adparoroitfcļ^, geb.
Gicrnberg. ST^dtrr fitt0it1l et^rt m<t ^clene ti^^e.
®ertvitNil.: ^rbeiter itriftop ^raultng mit Bnna ^frtme. (Ernfl X^ei»«
bor ©lumberg mit ^auline Stbclbeib 3^it^^«it'- @^ncibcr Slnbrejd ®racf mii
Smiiic DfoU gabrtfarbeiter gri^ grtebrit^fobn mit 3uUe Soitd (auc^ 3<fud'jt.)*
CNļifNrapitan Cnifl 3o(ann Mdi mit fVari C»a Slnbert. ^afrr ebnpn
CfTcT tnit 3ba 2o0gen5m.
3cfu«s^.: $apfjirergcfell anbreo? 3o^ann O^far S5ruf(^>inffi mit (fmiHe
Olga Sinbberg. e^^Ioffer ®\tfiat> dlein^otb 3afob @(^mibt mit Dtga Ot^ar*
(ottc itappei! (onc^ ^auU'St,).
Sokauni^it. i itatf^cr SHi^aet Saimfem (^attbfrmt^) mit SBOftfltīrfne
SffoTif £epir. 5httīf<^ct Aorl Ga^tt mtt f eeiie 6y>toM. Sifiļlct Sonntil Ofol
mtt 8ffne 3:citer.
a){arttndsA* : gleifcl^cr X^eobor ^ermann 3)'{aiienfelbt mit %HU SBil»
^Utrine €M|ifiiiaiiti.
^auldsft.: Sititt)o&ncr ^aīfniē ©meibcr^ mit Slnnc %ptni. ©eefajrcr
t^ri^ ļ)tct»c mit Sopbtc ^at^arine Warie kalniņ, (^abrifarbciter 3""^ Sioftn
mit Si^fe 3onfo^n. @a^arbeiter (žbuarb ^ubtoig Q)artner mit 3uUe ^((^fau.
9>(tKi>ft.: (SmmeUne (£U[abd^ Sa^petfo^n, im 66. 3. 92eap (^t^ailotte
Sn^br 6 ^* 9TiiNii*9lf#Wanwatt 9?attbia0 80e»{ii, 49 3. 3ttC<e
UHt Crnefline t)on Tn\dwi1ļ, gcb. »on (Tocfcn-^rUnblatt, 77 3.
^PtnsA. : grau f)eb»i9 8eontine 'illma $)eibcmann, geb- UUidļ, 26 3*
Brau Ottilie SBil^cImine grepmann, aeb. I^au, 84 3.
3afobt«jft.: grou 3ennv »on86»i^ of^^cnar, cļcb. »on ?o»i^ of 'Kenar,
(K) 3. «gnetf (Smilie 3ofobfot>n, 5 3. graulein Sera ©t»atiioi, 68 3.
etttvuttSt.: StefiauratruT 3o^ann Wiiftoi$, 44 3. 3unafrau 9nne
9maf{e Jta^rflin, tm 20. 3. fBšitttot CbrifKne Qh)a 9dtt^er, geb. j^ru^min,
im 35. 3. Siftor aifrcb ©mi^gul, tm 6. 3. OTat^ilbc Onilit 55opfe»itf0,
im 4. 3. jJo^rl ^ermann ^iiftf, im 4. 3. tKarie g??aabQtcne TOcflafauI, im
3. 3. aiibc 3utiane itrifHne ^;aure, im 4. 3. 3rma mice ^aiot>, im 3. 3.
411^ Sfma Hi^^i, <m 4. 3.
Digitized by GoiSģlc
— 412 —
3efii«<5r. : Idbne «rafl(n, 70 3. «at&arine Silbc, 56 3- ^ofob
Jfonrab, 53 % 3ulie ffiilbflminc Dfcflgic^, im 8. 3. — «t. 9»attbfit»
^teibt(ļtabuiH : oom 9. bii \mn 16. t)timbtx 32 ^erfiorbene.
3obaiiiit««iir. : jtatbarinf <ļ)rfet>f, flcb. ^glc, 70 % %iWtT (Sbriftian
3epurit, 36 3. ?ootff 3«>bnnn 5^c^^i* Jtccffttn, 73 3. 5Jatbarine ©fraf&in,
gcb. eeael, 40 3. (Slifabctb abrrt, 27 i. Iribnc ecif*f, gcb. @(babcl, 67 3.
Sluguft ttinīič) f^^ra^, 2 3B. gmilie 2lfd)fin)i^, 1 S. emiUe (Slifabctb
ālo'flgcnbaum, im 4. VI. 5lrif(t> ©aUob, 43 3. anna Dorotbca grommMi»*
oeb. 'Smirgft, 81 3. atma 3u(ic ?ibbc ^lobfct, im 7. 3. 3)iencr gran^
gioUmann, 47 3. Wilba emilie Wun(t>en, im 2. 3. «ru^min, 40 3.
5lQrotine Šonfobn, geb. 5tupf(^>e, 70 3. 3obann Slobcrt jtunft, im 16. 3.
4)farHiid:^.: @ufte 1)?atbilbe ^fterfobn, im 2. 3- 3a'ob abolf Slobfe,
im 4. Un^etauft ocrft. Xo(btcr 3inniii^. anna ©cfcmibt, geb. ©ultcrd,
37 3. «atborine SSiUrr, 11 1. @rcftc ©ibmart, 57 3. «atbarinc ^ictf(t)CW|'fv,
flcb. 3anfon, 70 3. (£buarb 3obann grirtrit^? 55uc^rcuter, im 7. aiejcanber
m\)U im 3. 3.
SrittitaH«s|{. : ?onnv OFOa JBeiffat, im 6. W. SWartin Slobcrt ©ccmel,
2 83. 3ulic Smilic icnnifTon, 21 3. ©(^micb ©eriul ®ot>fcn, im 43. 3.
augufic 93ubfnfcf, 86 3.
>i>auld:.<?. : anna (Fmilie apcrmann, 35 3. SSofbcmar 3u(iud Slebf*,
4 3. anji^ (Sbuarb Siofent^al, 7 3». 3uli« 3»at^ili>c ©raubin, im 2. 3.
Smilie aiicc VlctnU, im 2. 3. «a(>rl ilobjin, 21 3.
Siitber^.^.: ^auline ©profli^, 6 Vt. mtirot anna Obaft, 90 3.
Stttme aiļncff SBalbmann, 67 3. grau aiinc Olga ©unbur, 26 3. (Smma
SJera ?'?argot «inoīrffi, 3 3. arbeiter 3obann Otto Slabj, im 20. 3. Uv
beiter 3a(>n 3eclau, 36 3.
>27farfudstlrmeitftrd)bof: »om 9. bi« jum 16. 5)cjfmber 7 Scrflorbcnf.
SVeform. 4t. : SBilbfIminc ©op^ie ©ifttr, 3 3.
liber bie tu ter S^ii t*cm 8. bi« ^um 14. Dejember 1896 regiftrirten
;jufefticndfrauft;eiten in d^tga.
frfranften on:
■O » Vi
0 0
jufammcn
««tf.
«etf.
mnL
»bl.
Tjphus abdominal. . . .
3
3
1
1
7
1
8
4
7
4
1
4
12
16 '
6
26
22
6
25
35
60
Diphtheritis vera ....
Tussia convulsiva ....
1
1
t
1
2
3
2
1
1
2
Ophthalmia blenorrboica
1
1
2
2
Pueumouia crouposa . . .
2
1
1
2
jiufammrn |
17
37 1
28 1
9 1
2 1
41 1
52 1 93
3m auftragc ^fr litfrariftt-praftiftten ©flrgcrvcrbinbung ^frantfģegebtn
oon art bur ^oe((tau fiir brn S^rbartrur.
j^oBBOjeno iieH3ypoM). — Pira, 19 ^esaSpa 1896.
Die nachstc Nummcr der Rigasclīeil {§ta(ltbliitter
erschciut Diiiiitaii; den 31. Oeaember iSBtt*
I
9liga{dje
• • •
- — - -
mrliCb 2 3m. ^M^I•:■it;rf((t I "
.... !..!>■. '^y>-.^ ' -
Di» ^Rig«8c^en . StadtbllUt^r^ werdeļD^ , aņch ifļo neuen
Jahre, ihrem 88.' ^abrgaii^e^ wie bbbW eiojņaal woa^^
ei-scheinen und es werdeD die geneigten Leser ymif goftMj^
ļļl'nenprnng ihres Abonnements ersucht.
IhiLin ProiTiinni īreiDriss \vorden dle j,lugascheu Stndt-
blātter" auch in Zukunft bestrebt sein^ ein Sammelwerk fūr
ailes auf die Gescbicbte, Chronik und Statiatik Kigaa Be-
zūgliche zu sein. . . •
Als Organ 'der litersrisch-praķ^sobeD^B^gerTMrbladii^
trerden die ^Riga^chen Stadtblatter" , auch im^ neuen Jfthp-
§ange die Protokolle der allģeineiaen . Versanamlungen und
ie ^erichte uber die Wirk8amk^t cļeii emelīieii ^MUltMi
der Bfirgermbihdmig veroienjt:^heL ; '.'[' ' '
, Dae Abonnement betragt:
fūr die Stadt:
i'abrlicb ... 2 KbL ^ Kop., mit Zusendung 2 Hbl. 50 Kop.
lalbjahrlicb . 1. » — „ „ ^ » 35 „
. ' ūb«r die Post:
' •. jābriicb .... 2 Rbl. 60 Kop.
balbjahrlich . . 1 „ 35 „
Bestellungen nebmen entgegen: die Bucbdruckerei vop
W. F. Hācker uud die Bucbbandlung Ton Kjmmel.
&m 29. 2)ejeiii6er.
Unter JJatftarIna IL »ar 1787 ber afte toier^unbertjaļrlge ^at%
t>on 9{if)a auff^e^cben unb bie (Statt^alterfc^aftdoerfaffung ū\ič) in
8iblanb« ļ)QUptftabt cingefiiķrt toorben. J?aifer ^aiil I. Ķcb lefttere
toieber auf unb reftituirte ben olten 9?atl^. !Die ©leber^erflellung
ber (Utcn a5frfaffunfl«juftanbe erfolgle in ^iga om 29. !De^ember
17BSv .Ufbrr biefen benfioiivbigen ^Oor^ang bertcļtet in fd^Uc^ter
fDeife rin Mt^tnoļļe, m 1787 M <Sinfaļrung ber ®tottļaIteV'*
^«<**^ . Digitized by Go^Ie
Stiebri^ Don Sitpert^). 3» f^m^" taitbf^riftti^en lttf|eii(iimtgeii
ou§ert ft(^ SHpert atfo, anfnfipfenb an tie in 9{tga bctannt gfgelbeiie
S^ocķric^t t>en ber li^ronbeļ'teigung ^aifer ^aul L:
Sleļttttddtog fAv tie {)offiiaiigI ļr. Scļidfr.
j^aum mten ac^t Xag< DorBet^, fo tam itn9 tSglic^ neue j^unbe
»on fcb^n^n, prc§fn unb getecļteit ^anblitngen mīnē ntmu
«arci^en 'ļ^aul be0 i^rļten.
Sim 5. 1)ccenibfr tam unS ber Sefe^t biefe« SRonarcben 82iga
iDirber in i^re aUe prioitegirte S3frfaffung jti fe^fn. @in ©pfc^enf
frel^lDittiger C5^eredjtipfeit, ba« un^ c^ne afleg 3Ait^?iin/ bem
^erjen unffr« iJo^ferd ļeiner Sļbjic^t itac^ toerben foUte unb ^>atte
tDerben fSnneit. ^ag rolī und beffelben nicf^t in feiner ootlnt ftraft
erfreuni fontiten, ift meļv bie 64iiCb bei oufgelSfteii <9eineiniDcfen6
unb be€ baTln fibetļaiib genommeiifis (Sgot0mii9.
^en 18. ^^eccmbcr ļoBnt rok \m vorantf niifeni 6tiftuiifl9'
BtfiberMaf» 9^aiiie onf ttnb Uķctta in uītfctcn Mbfliibfii |«c aUen
govm jurficf.
%tn 29. T^ecember toac bie ^ttf^t^m^nberttfttng |ttr bev
^agiftrat0fl(ieber.
X)a iDurbe uii0 am 992oxgett ber ^ufammenlunft ber Sta)ļ\txiičļt
^efe^jl uertefen.
8e|^ meinem ^intritt in bie (SKbftnBe iiac^ 8 U^r !D{orgeii«
Icinb i(ķ bie Mrgerftube, too aUe auf ^anten iļren 92uiiiltifVli iia<lķ
aSeit, ļčļon bott ttnb bie gro|e Scrfamtnlnitg ouffattenb ftitt unb
meļrere in fH^ berMfpffen.
9{a4 beftt Serlefen bc« UfafeI iinb ber fCnoTbnung, bie |nr
Saļt bom ^tabtlļonbt eingeleitet n>ar, lonrben bie (Stntvenbnngen,
bie \č)cn in ben Dorigen Sagen fic^ gereget, auf einmal ļaut. 9^a(^
mnnd^ertr^ ^rbatten, nrititnter felļt ļeftigen, fam t0 benn bo4 lum
©allctement iiber bie ^ragc:
Ob bfe (^ftPbpr beS aften ^?aiļiftrQtg in i^re gf^obte (Stetfen
etnUeten nnb bann bie iibvlgeu iljrcd ^erfonaid ^in}Utt>dļ(en follten ?
Unb ba tt)ar benn bcd) abperecbnet biejenij^en, bie aU erflartc
Oegenpart^el^ feiue ^dUe naķmen, ber bejabenben «Stimmen 76 unb
ber 55erneinenten 77, Unb fo bc(i nur alfo eine ©erneinenbe niebr.
2Bie nom «Sttome mitv^cncmmen fotgten benn boct) nun auc^
bie erflcivte Oppofitipn, bie iiiiit ntitgeftimmef, fn bie S3erfaminlung
mii ^ui ^t. ^ļ^tui i^ird^e nacĻ bem Dorgeļc^riebeaen Oteremoniat,
nnter Snfu^rung bed @tabtļau]pted @engbuf(ķ.
īflie ift mir biefe kač^e, too biefe B^H^ meinem ^enen
na4 mitgefeļ^ert, andļ bie Žrfie aUer ^nlbigungen $etet bem 3^
frenbig bamatē ingenbtic^ geIeifIeĻ n>o iilķ au biefent ttltav beļ
nnferen 9Qaļl ^agen me^rere mafe geltanben^ (oi(feļ^er(t(ļer getoefen
tpie (ente am Sieberlļerflettung^tage. UCigemefo mar bie fe^^ectkļe
Digitiz^ by^MS^^
— 415
etiUt, felbft auf ben ®eMtttn ber ftļauenben SJ^enge briicfte {ie
P(t aņ9« uitb Iti ber ^utbigungerebt M Ober)>aftot tBerfiinatitt
fa( kt^ ZlļrSnrn au^ aogen fidb ļmaM^teicļen, bie Id^ — nodķ
Katntnter^ ^i(l) — fflr t^rSnenlod ge^alten. Āucl tDar bie Bpračļz
uitb Sfirbf be« 9{ebnefd, bie eined iD?anned, beffen ^ugenbtage in
ber afren ļ^\t pefen iinb iinter @rutibfaļj?n f^ebifbet xoav, bic cr
aud eigncm @efid;t t^rer Sal^rbcit un« an bie @eele (ejjen fonnte.
Unb ba tcir bcž iri'itta^žs aud ber (ž^ilbftube gingen, fagte
©arda^ be ZcUt^^) (ter ^)^at^{<bcrr): „®Q^rļ>aftig ein |o ^onette«
Subltfum &}ie unfer 9?tgi]cķčd luei^ icļ^ nicļt^ ob e0 tvgeub in ber
lelt iiebdt ivivb/
9ta4>rfHos« ba aU» «itn e« alBgefUmmt tbar, bag bet
atte ?D?agifhfttt • f!<ž^ nlcķt felbft ergSiijen f3nne — IDad bo(!ķ -lDoi(
ļ^uU 3b« getoefen fe^en mugte, bn* ĢtrfteCfung, (ginfe^ung Itt
gf'Ķabfe (5^evp(^tfnme mx> befeffene^ JKcc^t modtc, unb fot^lidb an9
ben 9J?aniiprn bp^ atten ^att^^ unb beffen ^an^elel^, mii ilnma\imt
berjent^ļen, bie fid) biejer (žintrctung be^eben, (oUte anē ber 21e(teften=»
banf tum bie 2Ba^( toorgenommen tDcroen,' X)Qbe^ fam e0 jut
^piacĻe, bag man au6 alleii iiau{leuten ber erften unb ^meitēn
19{fbe bie <91iebcr ber taiiflente tm.9^atļ matten iv^Oe. !3)oič& auiiļ
(iemiH fiden bir 0|>|>pneiitrn burtfr — geffirdļftet iii94tett bie 9e«
fottnenen ^aben, ba§ fobonit biiit^ ^art^rt^Iicbfett biefe oberboiļ
eiliigf biefer bie STifeļr^eit ber @timmen ļaben ti^nnten.
?ln bifffn 9?ac^mi(tag fiff biffe Satjl an? ?tt ^Bnrgertrteifter
auf ben e^emali^ļen S^ailji^^crvn ^bam .peinricb «ScbīDcir^, auj ben
e^emaltgen SRat^^^errn (gamuel ^olft, auf ben biē^eriflen Stabt*
^anpt aiejcanbcr ©otifcbalf ©engbufcb unb auf mič) ļaz» griebr.
^ilpert; 3u D^at^^^erren tourben getoa^Ui 81. 2iruļarb/ ^aicla)^
be Zotiiļ, |)einrid(^ iSnift ^numn, ^oļaim iBaleutiti 8»{itteviiic<|/
2)fteii, (Sari (ftnfliab b. Oosnas, Cļdflidn ®attUeb ^tavtfe, ^offom
Soacbim 9?o(fea, £)aniel i3runo, (Sari ģrfebri^ Senenfirc^en, ^o^ann
Itfilļelm ^roeger» ^ottl^arb b. Sal(f, Sl^eobor il^^tc. b. ^anfieiot^.
Wit froķeren Ģerjen trat ic^ ^icr ^eute nun In melnc e^ema(i()e
(gtpllni auf unferem 9?atĶbanfe ein, al^ am 8. ^"""fl'f
^elc^ etne ^luft k)on ;jabren bod fonberbaren (grfaļrungeil {nt-
S)rauge ^ttftflrmenber SBeranberangen otter Hrtl
aUgemeiiic 8frfatiuit(iiii§ wm Xķ, 9lo»ember 1806.
1* ^ie 8nbgetd btr Sutl^rfc^ute, ber 2:aubftttinmenanftatt, M
aSagbalenenafl^U unb ber |)au))tfaffe fflr 1897 tDurben borgelegt unb
^neļmigt S)ie ^^(ugfummen koarben foigeobcmaien feftgefteUt;
^m^c^ntf: @<)ejieae (Sinna^men «M. 30. —
3itf(ļttS aud ber j)am)tfaf[e . . 830. ^
; • (glunafjmen . «bU 860. —
^ttgfla ben ♦ > 860. ^
VM^W^HMB^^^B^MaM# ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
Digitized by Google
— 416 —
2:aubftammeiianrtaU: epnitUt (Sinnaļmen . . ĪRhl 3282. ^
3ttf4tt§ ber ^anptf gffc . „ 4flll.
(ginnaķmen . iRbl. 7893. —
ltt#flft fefit ♦ ^ 7898.
SD^Oflbatonafļ^l: ^pnitUe aEtnnaļmen .... (Rbl. 3345.
BA^uļ tn €>au|>tfaffe 2014. 46
(Stnna^men . īRhi. 5359. 46
«ittgfla bfg . . 5359. 46
^auptfaffe: (Sinnaļmen . « » 9261. 24609. 15
fiu^^ūhtn . > „ 24609. 15
2. 3" ^ttftliebern ber 53iirger\?erSinbung iDurben oufflenommen
bie ^erren: ©efc^aftdfūļrer ber ^igaer @fabtbi«rento6an! ©uftao
Slnber^; Dr. Sltolf toon ©flngner; 3"fl«n^^"'f ®eorfl ©irgen*
foļn; i^aufmann (^ottUeb ^rdger; 9{e^t«antDalt Dr. Sluguft
Socier, 92e(ļtdantt)aU ^Ričļaxt> '^Diūnrt <3ei4aftdffiļrer ber 9{igaer
94. 3i|rcSlievfimiiltiiii| t» 12. ^tļtmiu 1896.
1* iDer rtfilb. SMīdtmr, l^onfulent ftoitrtib 8otii|au)jt,
»a4t bie iU^ittļftlnng, bog ber !£)ire!tof feiber batdķ ItmCItit
baroti berļtnbert fet, an ber ļeutigen ©it^ung tļdlguitrļmen unb
b«§ be«ļa(b er, )6orn(att]^t^ ļiermit ^ie Sfitttag bet liSfltfamnUttig
fibcrne^rae.
2. Der «Sefretor ceriteft beit 3Q^re«berfc^t fiber bad 94. @e-
|eQf(^aft@jaļr ber Sfirgermbinbung. Qt \č)l\tit benfelben nUt ber
TOttļeilung, bag ebie grdteti Vnja^l bon SrcMiHMt be» ^Diireftorr
ein Voftrftt bt (fefbeii ^ «nfertigeo lifFcn ttob cē l|Mli htt Mfgev^
tterbinbung mtt ber 8lttt borbringt e< gene^igieii jn-ltidlciĻ bag
baffelbe im Slrc^io^intmer ber ®efet!f(boft aufgeļSnflt n>erbe jum b(eU
bttiben ®ebacbtni§ on bie ttnbergrglidben ^riftungen ^(freb ^tKnerd.
3. 3n Slnfnflpfung on ben 55eri(ķt be0 ©efretar« er^ebt
fidķ bie ^erfammiung onf tlntrag ^orn^aupt0 jur befon«
beren (Slķrung bed leiber obtoef enben ^ireftorC bon ben
©i^en unb tDtrb ļierouf einftimmig
.befdļtpffen: bod offedrte ^orttot M ļo(|beteMeii ^fa^ttMrd
mit loaniiem DAtīt )ii acce))ttreti itnb boffe»e ha wnlļīio*
Sintmet ber ®efe0f(ļoft anfiul^gen. ^
4. !£)er ftrab. Direftor tļH(t mit, bog bie IBeitrSge ffis bQ9
^ortrat bed !iDirertoT0 fo rtlč^llii^ geffoffeti feten^ ba§ bon bein
Ueberfcļuffe noč} ein fiiberned (Š(ļreib|eug ongeftķofft loerben fmtnte,
n>elcķed bem Direftor eigentiic^ l^eute Slbenb bei <^elegen^eit bed nac^
ber ©i^ung ftattflnbenben 8lbenbeffcn0 bargebra(i^t toerben foflte.
!Do nnn aber biefer $(an tpegen ber Slbn)efenķeit bed !iDireftor0 nidķt
in Sudffiļrung gebrod^t koerben f5nne, fo beontroge er, bod (Sļren*
8iMwl Ml S^MUt M^čļ ļeiitf in btffen IBoļiiinig Ūbmdļ^m
DigilizM biJSJ^Ie ;
— 417 —
Qff#(^«ffett! |tt ļfitu^ml^nt tittb bdt fldll»* SS^Mfn, fotofe ben
@ffrrtS« )H (eanftragen, fič) fofort in bie So^nnn^ bfe
!Direftorē }tt Uļ^fhtn unt bemfelben ba9 (Sļrengefdķenf hn
?Iuftraqp ber 53frfoimm(unf^ ^^n Ūhn^eh^n,
T)ii l?eitiinj] ber !CerfaiiinilunA ubcriummt tjiftauf bii^ \\it iRucf>
fr^r beči ļteat). ^ireltcce m $ta\\ūt>\xHU>x, bim. dčatļdļ^m
(Sug. īBiivdjarb. ' ' '
5. Dn līafiaķtrettov, fotbie bie Suratorien ber einjelnm
^(len ber Ofirgetmbinbīiiti) erftdtUn bi< frotu(attna§igen 3aļred«
^ufammtung ^ilkķen ii^nii unb $anf be^ IDiTiItnl.
7. 3um Direftor iDirb ber birn. 6fabtr«t^. ātftfb fiiUtiet
onf etn O^ļr etnftinraītfl »icbcv8do^(t ; .
Svobren unb i^aufvttmi ^« HeļK^aķn dn^mlg «sf ein
9. 3« ^^JCcķibrebibenUn īrerben bie ^emn biiit. IJanjtelblrefter
9. ©tabenļagen unb ^tahtUtiiiav b. i^aciberg auf etn
(Ja^r tofebetfleiDal^lt.
10. >^u 3J?ltgttebern btf5 enflereii .^reiff« toerbcn oiif eiu
tt)ieDergeii>al^ii bie ^emu: 1) £onfuleiU ^onrab ^orn^aupt^ 2)
beretb. 92ec^tdanma(t, bim. IRat^d^err 9?ob. $aum; 3) 9le(tefter
S^fobttT 8uf(ļ; 4) @efrctfir Srlebrti^ goffarb: 5) .biBi* @tQbt«
tat^ <S. C^^udntann; 6) Dr. med. 8. ban ļ)tiļtf 7) ^edtmanti
©. ^ange j»n.; 8) ^elteftcr 3. Sersroann; 9) ^aftor 9i
3incf, uitb an @UUe bed eine Siebemo^I abteļnenben SUlUft^n
Socbet nčugetootU: Dr. jur.JNroK I8.āngtier.
ftifijetr
ffm 2)?ittn)oc^ ben 11. ©ei^emBet tburbe ba« ^niinicuRaufcbitb
auf bem 9?at^ļau0niaift entļflUt ^ei iSnUDuiļ ^lunuend
ftatettat bon brm fIrtbHffUn ^rnn Dr. iGļiltefitt S^irarurn, iDdtrenb
ble Suffff^nmg bel (Staitbbi!br#, dttet dtfttergeftatt, ^ett Sifbļauer
auguft Ceberedķt 35oH ABerncmmtii- Ķatte. 1)er ©odfel ift qu«
finiitf(!ķein ©ranit, ba9 ^tanbbitb au9 fd^tcfif^em ^anbfteine; bie
gonje 55^e beffetben ^ctrnnt 23 l^ufe. 3)a« monumentale «^tanb*
bHb, Tuel^e* bcm altcl^rrcurbtgen 9?af^^an«marfte jum ©cbmudP
tficb^u foU, ift Quf ŪQ}t£n ber an biefem ober in ber 9?d(ic befi§*
li(^?en $au«cigent^iimer eniiijtet tborben. $)ercn 9^ameii [iiib: I)ie
i^oiii))agnie bev (Sblid^eu @d^U)aigen Mu)>ter, bie 4$efeU)c^aft ber
flteffource, ftdniglicļ ^C^Henif^er tonfuf 9L āmt^K
Mmibt (i» rBlnmi ^» V. 64iiKkbe), $erv ^.riPi tlittett, |)evr
l^onful CHItor b. ^et^ufib, ©tabtrat^ 09!dt daff4f pcvx
6» ({9fftbH| iw ^ Hettefier Amt .^oftiRaiin.
3m @ett>erbeberein0«@aale gabdlam i0}itt»<r(dķMr 11. S^esetttbev
eiti eimnolige* Konļert groni^ b^nbrobe unb Vanlitie rtiaemanb.
Digitized by Google
— 418 —
%m Denner^tag ben 12. 5)fjember toerftarS ber Obftte^rfr ber
beutf(^en ©prac^e unb Siteratur am %(f^anber« unb Somoneffom*
<9ļiimafiitiii, 6taat«ratļ SIvbveaē Sifc^arin, ^fatmt.tflt t>iSļUx,
ķmmoUit e^riftfleller unb Slcifift H$ €f4a4«.
<)cr Ocrefai ber Vngeļ9Tigett bH ^entf^eK 9leU(c9 pL Stiga
bmnilaUfte. mit ben Danen imb iHvbeni feintr iERitnf ieber am
'X)onner0ta(; ben 12. !DrgemBer {n ben 9?Sutnen be9 W|riiiamif4e>
9avf« etne ^ei^nodļ^tdfeier mit naitfeldenbem ZaUķ.
^ie ļirmū ®. iRetbUnger t)eranftaltete in ben Stagen bon
©onnabenb ben 14. Dejember bi« •Connerētofl ben 26. īDejember im
@itjung«faote be« TJomniufeumS pine ^unflfticferd^SĪueftellung, in
ber eine ^oOection tcn ©ticfereien, bie mit ber DriginaU^ioger*
S^afc^ine ^ergeftedt ftnb, audgefteUt muroen.
^ie fte^ente 5^unft' unb gelDerbtic^e 83e{ļna(!bt0QU0fteQung toar
in ben Zaļ^tn ben ©onnabenb ben 14. ^ejember h\9 ^onta^ ben
23. 3)ejember im ©oale bed ®eti)erbet)ereln« bent ?ablifnni ge9ffnet.
!Der 9{igaer jtaufmanni|c^e ^erein Deranftaltete am ©onnabenb
ben 14. ^l)ejember eine ffieiinac^^t«feier mit !l)omen.
t)ad X)ameufomit^ be« 9{igaer ^bftinenaoereind ^Mttii^**
atrongirte am ^onnabenb ben 14. ^r^ember, ©onntag be^ 15. !De«
lember unb ^RMtag ben 16. ^eiember im 9aa(e bet gt»ien t0i(be
einrn 8a^ar gmn Beflefi einet 99Ū$hM9iffĀ mib eine9 SČļee« mtb
ftaffee«8teflaitrant«*
9Im ^cnnabenb ben 14. !^e)ember beging im @aa(e bed lQ39(r«
mannfcben '^arU ber 9{igaer Steberfran) bie 9eier {eined 45iS(rigen
@tiftunfļ^fefte«. Ueber 150 ^erfonen na^men boran ^^eif, barunter
at« (S^rengafte bie jur geier eingetabenen 95orftel^er ber ļieflgen
@efangt>ereine f^Siebertafel", (f^&ngetfreid", «^annergelang^SBerein"
unb M^aian".
5rau Ofga OlSfer, Ceiterin eine« gr8be(f(iben 5linberftarten«,
beranftattete am ©onntag ben 15. 1)eiember im 9?ifptai'@^mi^artum
eine StudfteOung oon Slrbeiten unb S^9be!f(^en ©pielen.
Hnf ber @i^ung bed 92aturfcrf(ļer«^ereind am ID^ontag ben 16.
^eļember \pxa<btn ^exx Dr. med. O. ZĶiie liber : „8ebeutung ber
bertt^iebenea ^^toan^Poffen fflv ba« ^cbttimmen", ^err Oberle^rer
ffieflberg iiber: JStovnMtcUa'* mib ^err Dr. 8r. jD^I ma^te
«(Beo(ogif4e iRitt^idiiifleii*.
^ie B^uU ber 2:enrttnfi (borm. Hug. ^abft) beranftattete am
^ontag ben 16. S>e|emto bn 6aa(e ber 3«(anlii«»OHbc elite
^<lļaier»@oiree.
9lm !Dtn«tag ben 17. X)e}ember gaben bie ^iiUr ber ^abi«
9iealf(^u(e in ber iluta ber ^nftait ein ^cn^ert.
^uf ber @i^unq be9 Se(!bnif(ļen $erein« am (Dindtag ben 17.
Dejember \pxūč) Jperr ^rofeffor ». ®objin«fi fibcr: „5)ie neuen
ruififd^en 92ormalbe(aftungen fiir (Sifenba$nbrii(Ien unb eintge M
baraue ergebenben gotgerungen."
\
^ 419 —
%ttd Un StivintnfimmUn.
|^Dm> Jr* : Viarit Sifriebt 2ir>ia 3(atķfelber. drita |>eUiti fJtūīMt ļiohtīt
Honftontin unb «fonib «nbruffo», BttjiUinfle. an>fb So^antt 0«ar 2)riiM«
no»ffp. ^aul āarl IRiK. ©frtia aUcf Srtngarb 3acobfotn. SGBil^ctmine
Ottilie 3)?orie 5Bo(tfr. $)Qiid X^fobor ^otfttol. f)frniann ^of)ann ?angratņ.
Abel^cib Slntonic Dorottļta f>afenfu|. Clfa Brteberife ^art^a itonrab.
O^far Uniofb Subtota {>erlin$.
:lafobi*ir.: čagmar fD^otHfbe Cngniie t>. fBirifen. Stubolf ^ubttio
imb ^rna (Stnilie 9ug. ^orte (Slifabrt^ X)ont(r»ff9. 9nna AamiOa (^nnrlaur.
(BertnI^>|{•: SIfa 9ntonte @agaa0. 9{abiaa (Emma ©cbtacbtotvītfc^.
9wXfit flii0ujHne Scinberg. 3abn Bimb MMM* Mma fcmHiie 3anfo|n.
®oibftnor 9roid. (ftnilie Sulianne t^Aimieertf. Snna Sibffne. 9u0u{l
Sbaibert S3a(ob. itarltne ^laterau. ^clīia Staiķatiūt &xilļi»tL tRRa
atatatie Dfolin. SBil^eim aip^ond Saur.
5cfu«*lr.: 9{t(borb 9rtn Ottontr AlVfft 9ai»i( 6awa Znfoto.
Sbolp^ D^far ^elnid. S^tfolai ^eītcrt Httiavi. CtMit ^linitf 3fH«b
Oplu^on. a]9(ta flnita Strjin.
;'iobauiii«sJt.: ^aul O^For 9ilen>ffy. jtori īfHčjartf SSilbelm ^dtmborf.
^anņ 9iobcrt ^ubnrn. ^einri(b Martin ©ibe^ofotoffv. (Emma ^atķilbe
@rfinberg. AarI Šolbrmor 9?ubff. Snna 9!ata(ie Seronira (Emfīn. 3o^<inn
|ri(bn(b ©ramīp. ^clene Sictona 3i^rul. mita Stai^atina (Elfa SroifeL
OHo «U0ufi ttnrft «miUc ^i(ba Aird. ^einrii^ Staiļrīlin. (Ebgar 9]?arfewi|.
SDIarttndsilt.: Cifrtte 6(rafbf. Giļanno art^nr Kobrrt ®oM(>.
attcc (Emma Warie ©tepbonļ?. aifianber Stati StlUmaim. f)<Ifnc Si(ma
Rrirba €(bmiebcbrTa. (Erna flmalic SlUbe Bimnirrmaniu (Eni# lluguii
Sflbeliit ^affat 9tmt«A 6(gtoiiiib tRi<^aet dibolomffp.
?>aiU«^,n.: aifrrt) fjftft gri^j Dambrra. Crnrft^ %imnttx ^abebrtf.
Jtort aitTanbfr ^o^ium. IBUbcIm Otto Srimfe, flca. 8rrcbe. SSarir
Cltfabtt^ ©rcbcrg.
l>ctri« II. roiii«.«. : ?anbtt)trt^ 3otann lourin mit Ocrtrub OTaric
(i^oufTc. agronom Slbolf Snbrrad (E(!fiein mit ^auline %Ma dltonoit Jtdnig.
6#čc<bcr itaolb 3iiliii« Sofcm^l nit DTatbilbe ^efeae Moioflj^
BafD^itjr.: Ittaf(binen'3iigfnieuv 9ft|aib «ntolb Cbmnb ta(li# mīt
(Smilic V7ar{e ^inna Xaf(bfin, %ti>. $^eprr.
«crtriiD*!!.: (Etfcnbabnbeamtcr Martin SlnguP 9{irp!(n mit SOa Sil-
3cfu«*i?.: «rbeiter ffiofflK ^ftro» SW((^a«o» mtt anna Slagte. Hr*
iettfT ^rtrr ^fen»i(t mit Dtottoinc (EMlPttt 9Ra^lia. Otto aaabfr mtt
farline SNeitr.
3oļ<iitiii«>Jr. : Vrbciter Ibriilat» mtt lamlfe €febcrL tifr^Icc^
(jeffll Sari ^ufcfcfnfp mft (SbarloHf Juifc Srnbcr. Hrbcitcr «r?atfā ©tpirbcl
mit Staiīin ^milbfin. gabrifarbeitrr ^eter ditinau mii ^orotbea Silbtlntine
^urin. ®āTtntx ģrtrbrit^ Sangenberg mit !Oarte dttixL Srbtitct @(^ebraitf(i
mit DVargrert Slauftrin.
^aul0*jr.: Birglft Wife( Sergmann mit 3ule Binnitf.
8Htber*jt.: ©olborbdtrr ^uUui (Ebuarb Sof mit Snna !ī)OYOt^(a
6afalomffi. |>audbeft9fr Slnd (Ebuarb 5hiUron>ffi mit Stavclint ĪHoīrl
Keform. JE.: (S)eftnbrtt)irt^ Otto eubrabin mit (Eleonotc 3ba Smriic
9>etri>K.: (E^arlottc jtaroline Saffinffi, geb.jtrfier, 56 3. SibiaQttiUf
Itmrofiiie Mlomfly, 3 3. l>a^ «mia acmo Stamnfcl^ 4 3^
Digitized by Gopgle
— 420 -
Doms^. : Sugen f>axx)f Sinf, 3 ^. ftaufmann<n>U(Wf 97ar{e Stifabet^
f)cb»{fl fRaučf, flcb. |)ftttnflnfr, 63 % grou ®aronin 3utianc ©U^elmine
t)on O^ngdbartt, grb. ^frt, 59 3. Jtaufmann^tvittme ^^arlotte itonforbia
ecf, flcb. ©profl, 77 3.
3rtfpbis«.: grau fBilbfImtne 55erlĢa aobfrg, bfrm. <Stflmt>fer, grt.
Jtfflrr, 48 3. graulf in Vlatit Stit^tin, 34 3. grau (J«fe «rnU, gcb. 2:6nnW-
fon, 66 3. Olea «ep, tm 2. 3.
<Berrru»>Ai.: mttm ?ibff ftalnin, 81 3. OfHIie 3tfe «nton, im 2. 3.
ļ)anbfW«SrtitfT griebrt(b aibrrt Siftor %t>itmt, im 37. 3. itart «bolf ?f«ft/
im 10. 3- ^tUī Vlauīii, 78 3. «nna ^pouKne f)cJ«ne ^tfc, im 11. %
(£bem. SanbfcbuUfbrer 3a^n Solo^b, int 50. 3. Alara Srrtba Ubi^t, hn
2. 3« 5JQt^Qrina I5orotfco ^ommerfninfl, ber». 3?ft)ftf(bf{n, gcb. Stru^\t, 42 3-
SBolbrmar ^raid, 6 ī.
5efu«<i{. : gnebrt* ffiilbftm (JfffHt^, fl«n.€ffcr(n, 26 3. mUnmtifitr
(S^riftian ©frnbarb «reujftfin, 81 3.
i^obaimi^sSt.: Ratlfūīine ^)Uxttnē, fifb. 9xQu\e, im 43. 3. Sor ber
loufe bfrfl. Jo<btcr ©arfonoat», 4 I. ?ibta 3ounff'"^ fi^t». *ruMn, 65 3.
Zaxt>i\t ©tfin, flfb. ©rocbmann, 85 3. Jobtgfb. ©obn ©afiogfv. Otga ?ub-
miūa etinfat, im 2. 3. @(t>ubma(b«r Stubolf ?a^j, im 34. 3. Xribne 53Iumcn
(Ofn. SGBarbut^), 45 3. amolic Aiaroline (Slifabet^ ©ro^i^, im 3. 3. ^ftcr
D^far miU, 6 «W. arbcitcr 3nbnf ©rccbtd, 50 3. Dabrte 5ficbmann, geb.
SSremberg, 68 3- 3ba ^auline eiflin, im 10. 3. ©letc^ nac^ bfr ©ebuit
»erfl. iod^tfr ©rubfid, 3 @t. «rbdtcr 3afob ©toMup, im 48. 3. «nna »f britf,
gfb. Slengit, 57 3. «riftine gclbmonn, 5 D?. «nnette 3ļofentt)aIb, im 3. 3.
i)^arttit6<it.: 3c^anna ^auUne @arrin, in ber 4. S. Sucir 9[^rta
Htbrrttne tii)ne, 3 ffi. 3annid @tfinmdnn, im 63. 3- *Tif(^ 3onfo^n, im
3.5». Siari «leranber ^mfi Dfelire, 10 5)?. «ari @eorg ecbtet^nfr, im 9.W.
^>oiiI«»^l. : 3obann griĢ aibcrt SBela, 1 3. 5:bf0b0T Stubolf Jbtnn, 4 ĪJt.
ū}^arfud*91vmenfird)bi>f : »om 16. bi^ jum 23. ©rjtmbcr 5 Scrfiorbene.
di9fotm»St,: grfiuifin ©orotbfo Stoftne 9?ifoiai, 68 3. grau ttirfL
etaat^ratbin ^at^arina %malir t>on ^pi^Iau, gtb. Xtf(^(fr, 81 3.
flber bic iu ber 15. jutn 21. 'J)ejcmbcr 1896 regiftrtrten
^nfefticngfranftjeiten in ^Ri^ļa.
u «0
M • '
»-• •
' €d crfranfUn on:
•» •§
*« «p <ji
n a
jufammen
■ . . i ■ •
Vcrf.
mnl.
robL
»uf.
Tjrphus abdominal. . . .
2
1
2
1
4
2
6
2
1
1
2
4
1
3
3
5
8
Morbilli . . ' .i ' • . • .
9
21
13
17
39
21
60
Diphtheritie vera ....
1
1
2
2
Tnssis coDTulsiva ....
2
2
Paeamonia croaposa . . .
1
-it;
1
1
jļufammen
15
27
19
19
1 1
|50
31
81
3m Huftroge ber ttteiariff^'ioraftifc&eB 8ar()eT«erbtiibini9>fr«šf^aebfii
Don ^rtbUT ^oeli^au fflr benf W^arie«r.
— ^^i*" . ., •>
J^osBOjeHO KeB3ypoio. — pHra, 31 ^esalSpa 1896.
.... .5
Digitized by Google
Digitized by Google t
This book should be returned to
the Library on or before the last date
stamped below.
A fine is incurred by retaining it
beyond the specified time.
Please return promptly.
pj|piYTD4H-
m 2 ^ '64#
'3 cHHV